akti juridik

3
AKTI JURIDIK Ë Akti juridik është shprehje e vullnetit, shprehje e arsyes, i cili përmban normën juridike apo paraqet kushtin për zbatimin e ndonjë norme juridike. Aktet juridike, sipas asaj sa merren me krijimin e së drejtës dhe cilat janë elementet e tyre, ndahen në dy lloje: 1. Aktet juridike me të cilat krijohen normat juridike - me të cilat krijohen rregullat e sjelljes, 2. Aktet me të cilat krijohen disa fakte juridike që paraqesin supo-zime të normës juridike të parapara si kusht për zbatimin e normës juridike, (të tillajanë, p. sh., deklaratat e ndryshme, lutjet, ankesat etj.). Faktorë të natyrës së brendshme të cilët ndikojnë në mos përputhshmërinë e elementëve të aktit juridik janë: gabimi dhe lajthitja (vetë-mashtrimi), Faktorë të natyrës së jashtme janë: mashtrimi dhe shtrëngimi. GABIMI - Paraqet rastin më të thjeshtë të mospërputhjes së elementëve të aktit juridik (të brendshëm dhe të jashtëm). Gabimi paraqet gjendjen e këtillë: elementi i brendshëm ekziston plotësisht i caktuar vullneti shprehet nëpërmjet vendimit - por e meta qëndron në shprehjen e jashtme - kjo s'është shprehje e sakte e vullnetit. Ky është rasti kur kemi gabimin në të shprehur. P. sh., hartuesi i aktgjykimit në vend që të shpre-hë dispozitivin e tij me shenjën 3, që do të tregonte se NN është dënuar me tre vjet burg - shënon 30 vjet. LAJTHITJA ( vetëmashtrimi apo mashtrimi) - Paraqet një faktor i cili ndikon në mospërputhshmërinë e pjesëve të aktit juridik. Lajthitja, merret si gjendje kur krijuesi i aktit juridik e sjell vetën në situatë të atillë duke menduar se i ka të njohura të gjitha faktet relevantë juridike për të marrë një vendim të arsyeshëm. MASHTRIMI - Paraqet faktorin imponues i cili ndikon në elementin e brendshëm, të subjekti i cili krijon aktin psikik në procesin e krijimit të vullnetit, sipas ndikimit të faktorit të jashtëm. Personi tjetër e sjell krijuesin e aktit juridik në lajthitje lidhur me subjektin, bazën juridike apo edhe sendin për të cilat duhet marrë vendim. SHTRËNGIMI - Gjithashtu është një faktor i jashtëm i cili ndikon në mospërputhshmërinë e elementëve të aktit juridik. Shtrëngimi si faktor i jashtëm mund të veprojë ndaj hartuesit të aktit juridik në mënyrë fizike dhe psikike. Duke qenë nën trysnitë e shtrëngimit apo

Upload: liridon-dumani

Post on 21-Feb-2015

617 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: AKTI JURIDIK

AKTI JURIDIK ËAkti juridik është shprehje e vullnetit, shprehje e arsyes, i cilipërmban normën juridike apo paraqet kushtin për zbatimin e ndonjënorme juridike.Aktet juridike, sipas asaj sa merren me krijimin e së drejtës dhe cilatjanë elementet e tyre, ndahen në dy lloje:1. Aktet juridike me të cilat krijohen normat juridike - me tëcilat krijohen rregullat e sjelljes,2. Aktet me të cilat krijohen disa fakte juridike që paraqesinsupo-zime të normës juridike të parapara si kusht për zbatimine normës juridike, (të tillajanë, p. sh., deklaratat e ndryshme, lutjet,ankesat etj.).Faktorë të natyrës së brendshme të cilët ndikojnë në mospërputhshmërinë e elementëve të aktit juridik janë: gabimi dhelajthitja (vetë-mashtrimi),Faktorë të natyrës së jashtme janë: mashtrimi dheshtrëngimi.GABIMI - Paraqet rastin më të thjeshtë të mospërputhjes sëelementëve të aktit juridik (të brendshëm dhe të jashtëm). Gabimiparaqet gjendjen e këtillë: elementi i brendshëm ekziston plotësisht icaktuar vullneti shprehet nëpërmjet vendimit - por e meta qëndron nëshprehjen e jashtme - kjo s'është shprehje e sakte e vullnetit. Ky ështërasti kur kemi gabimin në të shprehur. P. sh., hartuesi i aktgjykimit nëvend që të shpre-hë dispozitivin e tij me shenjën 3, që do të tregontese NN është dënuar me tre vjet burg - shënon 30 vjet.LAJTHITJA ( vetëmashtrimi apo mashtrimi) - Paraqet një faktor i cilindikon në mospërputhshmërinë e pjesëve të aktit juridik. Lajthitja,merret si gjendje kur krijuesi i aktit juridik e sjell vetën në situatë tëatillë duke menduar se i ka të njohura të gjitha faktet relevantëjuridike për të marrë një vendim të arsyeshëm.MASHTRIMI - Paraqet faktorin imponues i cili ndikon në elementin ebrendshëm, të subjekti i cili krijon aktin psikik në procesin e krijimittë vullnetit, sipas ndikimit të faktorit të jashtëm. Personi tjetër e sjellkrijuesin e aktit juridik në lajthitje lidhur me subjektin, bazën juridikeapo edhe sendin për të cilat duhet marrë vendim.SHTRËNGIMI - Gjithashtu është një faktor i jashtëm i cili ndikon nëmospërputhshmërinë e elementëve të aktit juridik. Shtrëngimi sifaktor i jashtëm mund të veprojë ndaj hartuesit të aktit juridik nëmënyrë fizike dhe psikike. Duke qenë nën trysnitë e shtrëngimit apovetëm të faktit se do të gjejë zbatim forca fizike apo ndonjë formëtjetër, ndikon në hartuesin e aktit juridik që të ndërrojë mënyrën ekrijimit të vullnetit dhe ky qëndrim i këtillë psikik edhe materializohet.Aktet juridike që ndikohen nga faktorët si gabimi, lajthitja,mashtrimi dhe shtrëngimi , vlejnë derisa të pushojnë faktorët tëcilët drejtpërdrejt kanë ndikuar në nxjerrjen e tyre.Dallojmë dy elementë të rëndësishmetë aktit juridikë:

Page 2: AKTI JURIDIK

1.formën e aktit juridik2.përmbajtjen e aktit juridik.FORMA E AKTIT JURIDIKË –Elementet të cilat e përcaktojnë formën e aktit juridik janë:1. kompetenca,2. procedura3. materializimi i aktit juridik.Radhitja e akteve juridike sipas fuqisë krijon një vijë vertikale të tëndërtuarit të rendit juridik, që në fakt paraqet një parim të njohur tëcilin e quajmë HIERARKI.KOMPETENCA - paraqet autorizimin që ka subjekti shtetëror për tëkrijuar një normë apo një akt juridik. Kompetenca zakonisht caktohetme anën e aktit më të lartë, se kush dhe sa do të krijojë aktepërkatëse juridike.Kompetenca mu-ndtëjetë: lëndore dhe territoriale.PROCEDURA E NXJERRJES SË AKTIT JURIDIKË - paraqet njëelement shumë të rëndësishëm për të përcaktuar formën e një akti.Sepse, aktet juridike janë të llojllojshme dhe natyrisht se kanë edheprocedurë të ndry-shme të nxjerrjes. Aktet juridike të cilat kanë njëprocedurë të njëjtë, ato edhe i takojnë llojit të njëjtë të aktevejuridike. Aktet juridike të ndryshme kanë edhe procedurë tjetër tënxjerrjes.p. sh., ekziston procedura e nxjerrjes së kushtetutës (procedurëkushtetutëdhënëse), procedura ligjore, procedura gjyqësore,procedura përmbaruese, procedura civilo-kontestimore etj. Pra,respektimi i procedurës është i rëndësishëm në drejtim të nxjerrjes -krijimit të aktit juridik të ligjshëm.Materializimi i aktit juridik paraqet shprehjen e jashtme të tij, ajobëhet bëhet me qëllim të zgjatjes së jetës të akteve psikike, që ato tëbëhen të dukshme, të prekshme dhe natyrisht, të kenë njëkohëzgjatje më të madhe.Nga brendia aktet juridike mund të ndahen në:1. Akte me të cilat krijohen normat juridike - kemi aktin me tëcilin merret vendim që paraqet shprehjen e vullnetit dhe të vetëdijessë njeriut që nxit pasoja juridike.2. Akte me të cilat parashihen kushtet për zbatimin e normësapo të aktit juridik - paraqesin kushtin i cili parashihet në supozimine ndonjë norme juridike për ta zbatuar atë, p. sh., akte të këtillajanë:anke-sa, lutja, padia, të cilat krijohen në bazë të ndonjë normejuridike.BURIMET E SE DREJTESAktete përgjithshme janë bazë burimore e zhvillimit të sëdrejtës dhe si të këtilla janë akte më të larta se aktet e veçanta, andajedhe konsiderohen si "burime", sepse prej tyre rrjedhin aktet eveçanta juridike. Për këtë arsye aktet e përgjithshme juridike quhen