ALEViLiK VE

AHiLiK

Şahkulu Sultan Külliyesi Mehmet Ali •

Hılmi Oedebaba Araştırma Eğıtim ve Kültür Vakfı Yayınları

Eğitim Dizisi: 9

• • ALEViLiK

VE • •

AHiLiK

Bu broşür Şahkulu Sultan Dergahı Bilim Kurulunca Ha11rlanınışlır

'

•

•

•

ALEViLiK VE

AHiLiK

Şahkulu Sultan Külliyesı Mehmet Ali •

~-lilmi Dedebaba /\raşlırrna Eğitim ve Kültür Vakfı Yayın ları

Eğilim DiLisi: 9

ınanç öğelerini tarihin gerisine giderek, kaynağına ulaşarak aydınlığa çıkarmak

olmalıdır.

KAYNAKÇA •

Ahılik Araştırma ve Kültür Vakfı(AKVAKIF). AHiLİK NEDİR? Ekim-1992

ÇAGATA Y Neşet: BİR TÜRK KURUMU OLAN AHiLİK. Türk Tarıh Kurumu. Ankara-1989

Kırşehır Alıflik Araştırma ve Kultur Vakfı, TURK KÜL TÜRU ve AH:LIK Bayramı

. .~

Sempozyumu T eblıglerı. Kırşehır-1986 VILA YETNAME( Yayına HBzırlayan. Esat

KORKMAZ). Ant Yayınları, fstanbul-1995

48

1

•

rende nefes vermesi uğur getirmesi içın usta. yol atası. sağ yol yoldaş ı vü sol yol kardeşi olmak ül".ere dört sımgesel k ,ı seç: ;.,,;jı. Bunlar orgüte gırene ıın­seı bakımdan öncülük eder. yardımına koşar, yol gösterirdi

Örgüte giren kışi. Ahi olabılmesi için üç dalda eğitilird·: Şeriat, tarikat ve mari­fet bilgisi verıler• " gt:r: :kli bilgiyle dona­tılır, bır uğraşı alanında yetışrnesi sağla­

narak meslek sahibı kılınır ve gerekli be­ceriler kazandırı larak savaşacak durrna getirilirdi.

Ahilikle uğraşın ôncüsu bir peygam­berdi; bu nedenle peygamberler, bır iş,

uğraş sahibı olarak algılarıırdı. Adern, ta­rırncı, Şid hallaç İdris, tarz ı . Nuh. rna­rangoz; Hut, tıcaret erbat)ı; Salih, deve­ci. lbrahim. sütçü; lsmaıl, avcı; ishak, çoban; Yusul, saatçı: Musa, çoban. lül­kül . ekmekçı; Lut, tarihçı; ÜLoyır. bağcı;

46

•

•

•

•

•

•

• • ALEViLiK

VE • •

AHiLiK

Bu broşür Şahkulu Sull::ırı Doı gf:ıtıı 13ıliın Kurulunca l·lazırlanınışıır.

lışmak istevpr nnce çırak olarak alınır daha sonr.~ kalfa ve usta olarak Lana­atında ılerlt · ıj

Yerel Ahıbabalarının atamaları ve azıl­lerı Kırşehir'deki Ahi Evren Tekkesi piri tarafından onaylanırdı Her yıl Anado­lu'ya ve Rumeli'ye Ahı örgütü başkan·nın görevlendırdiğı nakibler ve halifeler gi­derdi. Yerel örgullerin durumunu inceler, esnafı toplar yeni taliplere. kalfalara ve ustalara peştamal kuşatırdı ; tezgah aça­caklara izin ve ruhsat vorırdı.

Ahilik bır örgüt olduğu için ona lıer ıs­tcyen giremezdi Örgüte, örgütten yetkılı birinin aracılıgı ve onayıyla girilir: belli kurallara göre uygulanan bır gırış törenı yapılırdı . Yaş ve aşama bakımından kü­çükten, hüyuğe göstorılen sınırsız bır saygı zemıninde, herkes birbirinın 'kar­deşi' ıdı Ahlakı bakımdan kliçültucu, ye­rılmeye, kölülenrı(•ye elverışlı kı·n<>eler :

44

•

•

•

[ iLK iŞ ÔRGÜTÜ )

AHiLiK

Ahılık herşeydcn onço Asya ela uy­garlık ön..)esi eşitlikçi toplum örgOtlen­me le ri n in bağrında yeşeren arna Aııadohı'da uygar eşitsizlikçi toplum de­ğerleri or t arn ınd a lıl ı ılend ır ılo rı bir orgut­tuf 'r'ukarı barbarlık konagını aşarak yer­leşik yaşama geçen Turkmenlcrın / Turk lc r ın, korıto sokul;ırı komOnal değerlerin yediciliğinde yarattıkları dayanışmacı / paylaşmacı yatk nlıgırı urun ıdur

Asycı'dnrı kopup uolen eşitlikçi dona­n ımlı aayarıışın1cı / paylaşınac nsan

5

yığınları. insanlık yaşı çok yuksek olan Anadolu toprağında; yıne aynı yatkınlık kanalında, bir köle dinı olarak doğan an­cak, zamanla egemenin ilahı bır ideoloıı­sı durumuna düşen Hristiyanlığa muha­lefet ederek kendıne yer edınrnış hu top­rağın yerlısı insanlarla buluştu; bir devlet dirıı olarak doğan İs lamlığa inançsal / sı ­nıfsal açıdan başkaldıran İslarnın ıçirıde­ki Ali yandaşlarıyla kaynaştı

Bu buluşup kaynaşmayla genelde. Ortaçağ'ın temel üretim aracı olan top­rak / otlak zernininde, çarpıcı gelişrneler oldu Hz Muhammet'ı murşıt, ~iz Alı'yi

rehber ve ~lacı Bektaş Velı'yi pır kabul edcın, Arap Yarımadası'nda yeşerip, İs­lam İmparaıorluğu'nun büyürncs ı rıo ko· şut olarak Arap ve Arap olmayan halkla­rın memnuniyetsizliğiyle beslenip boya­yan geleneksel başkaldırıyı, hoşgôrO te­melı üı<ırınde yenıden yorumlayıp lslam-

6

AHILIGİN KURALLAR! İLKELERi

iNANÇ ÖGELERi

Anadolu Selçukluları dönemındc ortaya çıka'1 ve yaygınlaşarak Osmanlı Devle­tı'nın kuruluşuna önemlı katkılar veren, es­naf Lanaatçı. çiflçı gıbı çalışn1a kolların

dan ınsanları kapsayan Alıılıgın ulke du­zcyıncto butuııluk gostorcı ı ı 111 ı ç ış ley ış ı

vrırclı

Ahi Evren, orgutun sürcklı l ıqıni saglo­mak içın Ahıliçıi, tekke ve Lnv ıyelerc bag­larnıştr 1 lerharıgi bir ıncslekto çalışabı l­

mek ıçın o mcslogrn Ahı zavıycsıne baglanm3k Loru ıluydu Brr n1cslektc ça-

43

lıkten yoksun bu ortamda, Ahiler öne çı­karak kentleri yönetmeye başladılar He­men hemen her kentte. başlarında bır Ahlbaba bulunan esnaf ve sanatkar uer­neklerı vard Bunlar sılahlı olup aynı ıa­

manda sıyasal açıdan yerel bır kııvvelı temsıl adıyordu. Bulun glin çalışan yıgıt­

ler. gecelen dernek merkezıncle toplana­rak sohbet ederler, lurkuler çagırıp, rakse­derlerdı Dernek merkezlen aynı zamanda bırer mısafırhane ıdı uzak yakın yerlerden ge en yabancılar. bu Ahi odalarında çok sıcak bır konukseverlık görurlerdı Bu yan­larıyla Ahıler. Osmanlı Devleti n n kurulu­şunda da buyuk bı r rol oynadı Osınnn Gazı'nın kayırıpederi Edebali, bır Atıı şey­hıydı bırçok sılah arkadaşı örçıulo uyey dı Ahı örgulu, XVlll yy dan sonra loncala­ra dönuşmeye başladı. ıç ve dış ekono­mık gelışmelere koşut olarak Meşrutıyet'le bırlıkte ıy ce zayıflayıp ortadan ka ktı

42

•

•

lık öncesı Türk kültürüyle yoguran. Ana­dolu'ya özgü dinsel-siyasal-düşünsel bir inanç sıstemi olarak Alevılik-Bektaşilık yapılanıp bıçımlendı Özelde ıse kentler­de, zanaat / esnaf zenıininde, üretimi ve bölüşümü düzenleyen, Alevilik· Bektaş i li­

ğ ı yaratan kaynakların Arap kanalında örgütlenip Anadolu'ya sokulan Fütüwet. uygarlık öncesi eşıt lı kçi insan lık degerle­rinin ku$atıcılığında yenıden yorumla­narak, yine Anadolu'ya özgO dinsel-siya­sal ekonomik bir ış, uğraş OrgOtO olan Ahil ik yaratıldı.

Batın kanalında yapılanan bu ikı olu şurn ı koşut olarak Sünni egemenin ve Moğol'un " beşinci kolu · gibi davranan Mevlevilik, kentlerde örqii lle rı cli Mevlevi kuşatma, kı rda etkilı olarnadı, toprağa / otlağa sokulamadı: sönıurünUn dayanıl

maz boyutlara ulaştığı sıyasal cşıtsiıligc duynrlı kırsal kesimde lıızla yaygınlaşan

7

b r ugraş örgutu b f ış emek örgutu ola rak Ahiliği kurdu.

Baba ishak Ayakl anması S lçuklu ev et nın ne den ı zayıf o dugu u çık

ça ortaya koymuştu Bunu ezınıeyen

l ran'dakı Mogol kuvvellerı kumandanı Baycu, 1243 yılında Selçuklu ulkesıne yurudu, Sıvasın 80 knı dogusunda bu lunan Köse Dağı'nda yapılan savaşta Selçuk u ordusu. scıyıca kendıs nd n az o Mogo ordusu a u anç v r cı bır bı ç d y n d Bu ye gı rı uk u O vlet Mogol arın yOnetlmıne ırd

Anadolu da tam bır dOşkOnlOk v feryat devrı t aşladı Anadolu'd Moq 1 r karşı mucadele edeP bırıcık u ur TOrk­menler oldu Selçuklu sultan rı y da onl r adına ktıdarı cll r ndc tul r ar q ç ib unsuru yer şık un u ırıt..~ı

p M llar a karşı bı d irenış

n r m tersıne Mog r

38

'

•

yılında öldürülen Şemsi Tebrizi olayında azmettirici olduğu ılerı sürCıldü; bu nedenle Mevlevilerin sert saldırılarına uğradı. Gerçekte ise Şemsı Tebrizı'yi öldürten Mevlana'nın oğlu Alaeddin Çelebi'ydir

Olayların tırrnanması üzerıne Konya'yı

terkedip Kırşehir'e yerleşen Ahı Evren, burada Ahi teşkilatı başkanı ve deb­bağlar şeyhi olarak yaşanıırıı sürdürdü.

Bu dorıernde Selçuklu sultanları il. izzettin Keykavus ııc Mogolların des­legıııı alan iV. Rukneddin Kılıçaslan ı:.ırasındakı mücadelede Atıı E-vrcrı, il. Keykavus'Lı desteklcdı Mtıcadoleyı iV Kılıçaslan knıarıınca Alıı Evren ve Alıılcr uzerınc baskılar nr ttı, rneclresell)l I ellerıncJerı alındı. Kırşehır'e valı olnrak aıanan Nurettin Caca Bey 1261 ya da 262 yılında f<ırşehır'de genış bır askorı tıarckat başlattı Bu sırada 90 yaşında

11

lerdı Ancak giderek, sömürünün ve sı­yasal eşıtsıı igın dayanılmaz boyutlara ulaşması. kırlardan 1<entlerı kuşatrnası

sonucu Ahı er kendılerı dışında kalan Turkmen K: (> ılc bırlıkte davranmaya başlad~. Mogotıar a karşı Selçukluları ıç­tenlikle destt>k eyen ve bu yolda onemıı direnmeler gosteren Ahıler. Selçuklu yô­netımının Moqollar'a dayannıasıyla on­larla kesırı b r kopuşmaya gırdı, bu sureç ıçE:rı'Sınde, Selçuklu / Moğol yi:"lnlısı bir kanala ot.Jrdn Mevlevilikten de ıyıce uıaklaştılar Kırsal kesımde, koyluluk arasında bır anda yaygıntaşc.1"'1 vP daha sınıl yogun bır mi.ıcclde;:::ıl'r nnc uıt1rı du­rumunda bulunan Aluvı 8c•ktaşıl~rio bır leşıııer Böylece Ahı c.,rın clC'vrırncı yaııı

öne çıkmı~ oldu Selçuklu sultanı. ırırıır. Moqol yörıeıırnı

n~ gırmec,ı uzerınc T urknıc"ıle• aovletc karşı tam b r itaatsizlik ıçınP gırdııe• Bu

40

'

•

•

•

•

bır başarı da saglamış dururrıdalar \

Butı un bu a n lay ı şa dur demek larr ·1

nı gelınıştir Anadolu tıalk1'11n tar 1 ı1 1 nr ye­nıden yofumlamak, ınsar uretıcı ()Lı u baq arrı nda Alevılıgı yaratanldrla A~ı ı

yarr:ıtcınların aynı değerlerle insana, çev­reye ve dünyaya baktıklarını , aynı inanc ı

paylaştıklarını , ayn ı hoşgöruylE:> bo ı ı

dıklerın kanıtlamak Ahıııgı ve Ah Sunnı kirlenmişlikten kurtarmak. onı r r sınıfsal kırnlık ler nı, neye karşı kır11I rıp

taraf olduklarını g(>llcr örıli rı e sorm •k. bu yolla oynanmak istenen o yunu / oyunları bozrnak gorekmektodır

9

değin sürdü XIV. yy'dan başlayarak göç hareketlen ters yönde, yanı Anadolu'dan İran'a yapılmaya başlandı.

1071 'dcn 1225 yıllarına dcğı n Anado­lu'ya büyuk dalgalar halınde giren TOrk / TOrkmen toplulukları. genellikle göçebe idiler.

1220'de Moğolların, Harezmşahlar Türk Devleti'ni ortadan kaldırmasından sonra. Maveraonnehir ve TOrkistan 'daki Türk kentlerinırı tüccar ve sanatkar lıalkı, dükkanlarını, tezgfıhlarını bırakıp Anado­lu'ya yöneldiler. Bu ikirıcı bOyuk göç dal­gasıyla gelenler, öncekilerinin aksine ço­ğunlukla kentliydileı

1240'ta, Baba lshak'ın ôrıderlığirıdekı Türkmen Ayaklanmas ı. Selçuklu ordusu tarafından acımasızca bastırıldı. Arıcak.

Baba lshak 'ın mürıtlor i, onun batını ınançlarını devam ottırdılcr

Anadolu nun kırında. yarıı toprak / ot-

36

•

•

•

•

•

olarak, "-Hiçbir suçu111 ve gDnahım o/nıak­

sızın beş seneden ben maruz kaldıglfn işkence ve zu/üın ile f ikır ha yatım µerışan bır vazıya/ledir''. dıye yazar.

Baskıların artması uıerıne Baba lıyas'ın düşünsel rehberlegındc ve Baba lshak'ın önderligi.nde Türkmenler , Arnasya. Tokat, Çorum ve Kırşehır yöre lerınde 11.Gıyasüddin 'in zulum ve adalet­siıliğıni öne sürerek isyan elliler. ı uluk­lanmaktan kurtulan Ahiler do bu ısyana katıldılar.

11.GıyasOddln'in ölürnündon sonra yc­rıne oglu il. lzzOddin Keykavus geçir. Babası 7arnanıncJa tutuklananlar serbest l>ırakıldı. lutukluluğu sona eren /\lıi

Evren do Denizli'ye gıttr Donızli'do kısa

bır süro kalan Ahı Evren. menakıbname­lere qör(\ buradn bahçıvanlık yapır Yerıne ögrencis Ahi Sinan'ı halıfe olarak

13

lam ülkelerine yayd ı ; bu arada Anadolu Selçuklu Devletı de fütüvvet çağrısı na uydu Önce lzzerldın Keykavus (1210-1219). kendı başvurusuyla Halif e'den fü­tOvvet şalvarını aıdı. ardından da Alaad din Keykubat ( 1219-12377). 1-la l ife'nı n

dınsel danışmanı ve Fütüvvetname yaza­rı Suhraverdi'nın elınden Konya da fütOv­vet şalvarını giydi Böylece Abbasi sa­ray fütOwetçılıgı, Anadolu'ya taşınmış ol­du; Selçuklu sultanlarının korumasında hemen her yana rahatça yayı l ma olanağı

buldu

34

•

•

•

•

•

•

•

idi Camileri. mescitleri, mcdreselerı çok­tu, bayındır bır kentti. Kentte bılgınler, mü­derrisler, olgun ınsanlar vardı. Bunların içinde Ahi Evren adında bır er vardı ki De­nizli den Konya'ya, oradan da Kayseri'ye gelmış: Kayseri' den de kalkıp Gülşehri ne yerleşmişti. Fütüvvet ehlinın ulusuydu: as­lını. soyunu, nereli olduğunu kımse bil­rnezdı: çünkü gayb erenlorindondi. Onu Sadretıin Konevi, alerne bildirmişti: bu erin gün gibi açık, birçok kcrarneti vardı.

rlacı Bektaş ile Ahi Evren birbirlerıni pek severlerdı; hatta bir ~ün Ahı Evren sohbet sırasında, 'Kım bızı şeyh edinirse onun şeyhi Hacı Bektaş ~iünkar'dır', dedı.

Molla Celalettin'i, Şems-ı Tebriz derviş yaptı Nasıl derviş yaptığını anlatırsak bu­na zaman yetmez. isteyen Molla'nın me­nakıbına bakabilir.

Molla deNiş olunca kcntın türn bı lgin le­rı, Sclım l~an Gazi oğlu Kılrçarslan' ın oğ lu Sultan Al acıtin KoyhCrsıov'o qidıp, 'Bir clerviş geldi, ne yaptıysa yaptı:' Molla Ce­lalellın'i bizden ayırdı. Lnırct yine bite ka­tılsın•, dediler. Sultan. ·o bunca kıtap oku­rnuş. bunca bilgili bir er, crenlcrcfcn bırı gelmiş, onu derviş yaprnış. o da dervişle-

15

standart bir ahlaki dısiplın altına girmele­rı ya da sokulmaları zorunluluğunu orta­ya çıkardı Bu zorunluluk. fityan ocakları­nın öncOleri I önderleri tarafından gideril­di .e ,l ıır.. .. ıur şek lrnmeye başladı. Başlangıçta fOtüwetçi kurallar· olarak bı' ,,nen bu ilkeler zamanla. fOtüweci, ay­yar, şatır vb. kuruluşların ortak nitelıkle r i

olmaya başladı. Ayrı ayrı adlarla anılan bu tür kuruluşları kendi potasında topla­yan fOtOWetcilik. gıderek belli amaçlarla belli zamanlardd bir araya gelen ve be­lirlenen ahlaki / yiğitlik kuralları içinde davranan örgc.ıı;erın genel adı oldu,

Abbasi yönetiminin iyıce zayıflamasıy­la FOtOWetçilik, siyasal bir kimlık olarak öne çıktı. Bunun üzerine Fütüvvetçiliği, kendi başkanlığında örgütleyip politik / siyasal amaçları için kullanmayı pldı :.1

yan Abbasi halıfesi Nası r Lidinillah (sal­tanatı: 1180-1225) çağının büyük muta­savvıfı, Şahabüddin Abu Hafs Ömer al-

32

•

'

•

nakib, içeri girip bağcıya: şeyhin selamını söyledi, davetini bildirdi. Ahi Evren. bağ sahibine gidip, ·size seter 9öründü gel. bağına sahip ol". dedi. Bag sahıbi, "Bu gelen kişiye asmadan üıüm ver de yesin", dediğinde Ahi Evren, 'O söz ettiğin asma nerededır?', dedi. Bağ sahibi, "Uzun za­mandır buradasın , asmanın yerini b ilmiyor musun?", deyince, bu kez Ahı Evren "Ben bağı beklemeye söz verdim; asmayı dik­meye, bellemeye değil", diye karş ı lık ver­di. Bağ sahibi gitti; o asmadan yetecek kadar salkım üzüm getirdi : yediler.

Sonra ıkisi de katıra bindi: yine kırk adımda Konya'ya geldiler. Sadrettin Ko­nevi, Ahi Evren'e; "Hemen git, o bilginleri kente çevir: Cuma'nın zamanı geçmeden gelsinler·. buyurdu.

Ahi Evren, şeyhın ızniylc kalktı; üç adımda Çarşamba Suy,µ'nun üsl yanında b ılgin lere u ıa~tı "Buradan öteye siıe git­meye yol yok , dedi Bil~ ın l er Ahi Evren'in söıünü din lemedı ler. Ahı r vren "Ey yer, tut bunları·, buyurdu

Yer. bütün bılginlerin, atlarını, develerini ve katırlarını. dizlerine kadar yuttu . Bu kez aman dilediler. "Yer bizi salıversin, döne­lim". dediler. Ahı Evren "Ey yer, bırak bun-

17

yaşamı ve savaşları kapsamında, Ali yan­daşlarıyla, Muaviye yandaşları arasındak mücadeleyi destanlaştırdılar. Horasan'dan / TOrkistan'dan Anadolu'ya "Alpler', "Alp erenler· oldular Ahılıği birınci dereceden etk ıleyen ve

ona önemli katkılar veren Fütüwetçilik, X. yüzyıldan baş layarak örgütlendı. Fü­tOWet, çoğulu ' fityan ' olan Arapça 'deli­kanlı, yiğit, eliaçık, gözüpek, iyi huylu ki-. şi" anlamlarına gelen "feta• sötcüğı..ınden gelir

Fmevıler yıkılıp, Abbası soyu başa geçtıkten sonra bu kez Horasan / TOrkis­tan kökenli askeri bırl klerin güçlJ ve irn­tiyaılı duruma geçrneıcrıne: rne•kezı oıo­rıtenın ekonomık sömürü ve siyı:ısa l eşı ı ~

sı1lık dayatmalarına karşı bir tepki ola­rak. IX yüzyı ldan i lıbaren bAtıni bı r şorrı­

siye altında ve Arap halk katında , kımı

örgüılenmeler belırmeye başladı. Abba-

30

•

'

•

var, işçileri, çırakları çok; her gün dilediği kadar deri satıyor: ondan da vergi nlmak gerek", diyerek onu, gammazladılar. Bu­nun üzerine sancak beyi birkaç adam gönderdi, "Varın o da şu kadar mal varsın Yoktur derse. bu kente geldığınden beri işlediğı gönün vergisını alın', buyurdu.

Tabakhaneye gittiler, baktılar ki kapı kapalı: orada kimsecıkler görünrnLiyor Kapıyı açarak içeri baktılar. Bir de rıc gör­sünler? ·rnbakhanenirı ıçi eıderhalarla do­lu. Ağıılarını açıp kendilerine karşı kükre­yen ejderhaların karşısında hepsinin göz­ıerı, kültıan alevı gıbı parladı, akılları baş­larınclan gıtti, kaçarak heye gelclılcr; uör­cJUklerirıi bir bir anlattılar.

Bundan sonra Ahi l\ıı'5n Kırşehır'c gel­di; orçıda yerleşti: birçoK kerarnetleı gös­terdi isteyenler menakıbında bulabilırror

Ahı l vron'e Hünkfır'clan soı ettıler, kc rarncllerını rırılaıtılrı r l-lıjnkflr'ı gar rnek onunla konuşmak islucli: SulLıcııkcıı ahö­yük'c doğru yola çıktı. Bu cluruın l 1Liı ı­kar'a rıı<ıluın oldu; O da Kırşehir'e dogru yola koyuldu

Kcntın yakınında bır tepe vardı; oradnn Kırşehir uor unCırdu O tepenın lısl(ınde buluşlulnr. oturup sohbot elliler Sonra ve-

19

AHILIK-FÜTÜWET

Ahılık nedır?

Ahilik, yalnılca Türkler / TOrkmenler arasında varlıgını surdurmuş olan; du­şunsel açıdan Ali 'nın adıyla sımgelenen

toplumsal muhalefete baglı, batın i L>ir kuruluş olmasıyla belırgın, ancak geçı­

mını saglayacak bır zanaata sahıp olan ların gırebıldıgı alışılagelen anlamda bir tarikattan çok, bellı kuralları, koşulları ve ınanç gelenogı bulunan, dıne bagl hır

yap !anmadan apayrı ôzellıkler taşıyan bır uğraş örgutudur, bır iş, emek bırl ğı dır, bu anlamda bir kururndur

28

•

'

'

öldü: evi yık!ldı; onunla birlikle ağacı ke­senler de yok oldular: aradan bır zaman geçıı, pınar da kurudu . Fakat yeri bugün haıa bellidir .

Hacı Bektaş Veli bir kez daha, Ahi Ev­ren'i ziyaret etmek için yola çıktı . Ahı Ev­ren de onu karşıladı; buluştular, esenleşti­ler. Biraz sohbetten sonra Ahi Evren, "Sul­tan'ım ne olur bugün lutfetseniz de bize gitsek', dedi Hünkar kabul etti; Ahi Evren tekkesine vardılar.

Kırşehir halkı duyup gelmişti: Hünkar'la görüştüler; elini ayağını öptüler, himmetini aldılar.

O sırada Kalacuk kadısı , Sultan'ın em­rıyle Kırşehir'i denetime gelmiştı . Ahi Ev­ren in tekkesine uğradı ; erenlerın bir ara­ya toplanmış olduğunu gördü. Hünkar'ın eli!1i öptü; yer göstor~iler, ge9ıp 9tur~u 1 lunkar kadıya ·Ne ıçın gcldınıı?', dıye sordu. Kadı "Sultan emretti : bu kentte bir olay olrnuş, onu araşlırrnaya ~ıolchrn·. di­ye cevapladı Hünkar, 'Bari adamakıl l ı araştırabilecek misin?", diye sorunca kadı, "AcJrı rnakıllı araştı rarnasaycJ ırıı, beni gö­revtendirmezlerdı' , dedi. Bu kez 1-lünkar ·sız bunca zamandır araştıralım dedık , bu düşünceyi güttük; ancak sonunda, şaşır-

21

me olduğunun bilince çıkmasıdır.

Hangisi hangısinı etkilemiştir?, soru­suna gelince. Temel olan karşılıklı etkilo­şimdır. Ancak, ılle de bir öncelik sapta nacaksa bu öncelik Ahılere verilmelıdır

Bu yaklaşımda bır çıkmaz varmış gibi görülebilir Asya'dan göç eden yığınlrır önce Anadolu'nun toprağ ını / otlağını ,

dağını / taşını doldurdu, sonra da kenlle­rını.

Kaybedecek daha az şeyi ya da mal varlığı •taşınabilir ' olduğu için öncelıkle yerını yurdunu ıerkeden ve Ahilerin 'ön ­cOlleri' olarak yorumlanabılecek olan As· yalı göçmenler Anadolu'nun kır ınsanı. tarım üreticisi, hayvan çobanı olunca, keııdisıne yakın, özümseyebileceği yoıe­

rınce olgunlaşmış kurallar bulamadı Bu­nu bir süreç içerisinde, çeşıtlı kaynaklar­dan beslenerek ağır ağır gerçekleştırclı.

Buna karşın. kaybcdocok daha çok

26

•

,

,

1

•

sesinden ürken canavarlar, kaçmaya baş­ladılar; adamlar da bunu görüp gülüştü­ler. Sonra yol larına devam ettiler; vara va­ra Kırşehir'e geldiler.

O sıralarda Hünkar Kırşehır'de idi. Ahı Evren·ıe Gölpınarı'nda sohbet ediyordu. Bunlar da Hünkar'ın orada olduğunu du­yup vardılar; elini, ayağını öptüler. Hünkar, bunlara bakıp "O hayvancıklar, size ne yaptı da o yavruyu tulup boynuna çan ta­karak bırakırsınız: çanın sesini işıten hay­vancıkların kimısi kaça kaça güçsüz düş­tü, kimisi ölüm haline geldı. Hakk'a giden hak uğrum hakkı için hiçbır yerde alnımız terlemedi, ancak o yavrucuğun ardından yelışıp boynundan o çanı alıncaya dek al­nı mı z terledi: işle o yavruya laktığın11 çan•, dedı. 1-lünkar çanı gösterince hepsi de şaşırıp kaldı; elıni ayağını öperek özür dılcdıler.

Erenler, suçlarını bağışladı. Kadılıktan dönüp derviş olana. "Senden dervışlik ko­kusu gelmekte; dervış olanın lııçbir yara­tılmışa eziyet elmernesı gerektir'', dedı. Kadıya ıcaıel verdı, sofra, çerağ, alom sundu, "O yerın beyıne selam söyle, seni ona şirin gösterelim; dilinden biz söyleye­lım de o köyü sana bağışlasın•, dedı

23

Kadı , muhiplerıe kalkıp yola düştü. Ka­lacuk'a varınca beye Hünkar'ın selamını söyledı. Bey. Hünkar'ın dedr"':i gibı orasını kadıya bagışladı. Şimdi onun soyundan gelenlere oralarda ŞeyhoğuUarı· derler."

24

1

•

1 1 \ . ~

•

•

,•

•

-

AHİLiK-ALEViLiK

"Alevi l ık-Bektaşi lık mi Ahilıği yaratmış­tır, yoksa Ahilik mi Alevilik Bcktaşiliğı?" ya da 'Alevılık Ahıliktir, Ahılik Aleviliktır·, "Ahilik. Aleviiiğın bır türevidir" vb. Fazla taraf kokan yOzeysel kestirimlerle tartış­mayı Oretici kılmak olanaklı değıldir Doğru olan, anlaşılması / bilinmesi ge­

r0ken Ahiliğin bır Alcvılık yHrqt ı sı ya da türovi olarak değıl, Alevilığ i yaratan in sanlarla köken ortaklığı olan, aynı değer lcr tarafından egıtılen, aynı kolektif bilin­cin taşıyıcıları durumunda bulunan ın

sanlar ırı. hemen hemen aynı zaman ara­lığında kentlerde yaraltıkl:1r bir örgutlen-

2s

dık kaldık: sırrına eremedik gıtti", dedi. Bu söz kadıyı çok etkiledi; o sırada

Hunkar·ın yüzüne bakınca kendisine bır hal geld : coştu, esridı: üç gün kendisıne gelemedı

Kendisine gelince kadılığı ve denetle­me işını bıraktı. Hlınk§r'ın ayağına düştü, ona teslim oldu. Hünkar, yanındaki halife­sine emretıı, halife kadıyı tıraş ettı: tac gıydirdi.

Kadı, dcrvış olduktan sonra Kalacuk'a gitti Orada Hünkfır'ın kerametlerini anlat­tı. birçok kışiyı muhip ettı. Sonra önlerıne düştu Hunkfır'ı ııyaret ıçın yola koyuldu­lar

Yolda. otlu-sazlı bır alana geldiler Ora­da bır bölük kara çanavarının yatmakta ol­duğunu gördüler içlerinden bıri 07.erlerine vardı; canavarcıklar kaçtı: o adam kaça­mayan bır yavruyu yakaladı; bırınde bir çan varrnış, yavrunun boynuna takıp scılı­vernıek isledi. Kadı, "Gelin oırncyin, oren­lerın zıyaretine gidiyoruz; bu doğru iş cle­ğil. hayvanlar bunun sesini duyunca kor­kudan, koşmaktan kendilerırıi helak eder ler·. dediyse de dinletemedı.

Yavrunun boynuna çanı taktılar, o, öbür1erıne yetışeyım dıye koştukça çan

22

•

1

şeyi ya da mal varlığı "taşınamaz" olduğu

için daha sonraları ıyıce umarsız kalınca

yerini !erkeden Asyalı göçmen, Anado­lu'nun kent ınsanı, esnafı / zanaatkarı

olunca, kendine yakın özumseyebı lece

ğı, yorumlayabileceği , yeterince olgun­laşmış, örgütlü duruma gelmış Fütüweti buldu.Bu nedenle Ahilik. Alevilık-Bekta­şilikle /amandaş olmasına karşın, daha çabuk kurallandı Bu bağlaında, önccl ik l ı

etkilenme Alevilikten Ahiliğe doğru değil ,

Ahilikten Aleviliğe doğru olmuştur, Alevi­lik-Bektaşiliği etkileyen "öncü kol" rolü oynamıştır, deni l ebı l ır.Alev ı 1 ık Bektaşılik başlang ı çla Şii etkiye karşın, eski l ürk gelenekle rinın, tören l erınin egemen ol dugu Babailikten etkılendı. İ ıleyen yıllar­da / dönemde, Şii etkirıın ağırlı kta oldu ğu Ahıliğı kend i ı ç ı nde özümsedi: kinıi Ahı merasiın ve ~detler ı , Alevilik-Bektaşi·

lik ınancına eklemlendi

27

dalaştılar: Hünkar Sulucakarahöyük'e döndü; Ahi Evren Kırşehir'e gitti

Hacı Bektaş Ahi Evren'ı görmek için bir kez daha Kırşehır'e hareket etti. Bu hal Ahi Evren'e malum oldu: o da karşı çıktı. Tepenin üstünde buluştular. Sohbet sıra­sında Ahi Evren, "Erenler Şahı ne olurdu burada bır pınar olsaydı da abdest alma­ya. içmeye yarasaydı", dedi. Hünkar, mü­barek elleriyle bir yeri eştı; arı duru, güze­lim bır su çıktı ve akmaya başladı. Ahi Ev­ren, bu kez "Erenler Şahı bır gölgelik a~aç da olsa: sıcak günlerde gölgelenilir­dı , dediğinde Hünkar, 'Ne olur Ahi'm", dedı ve Ahı Evren'in kavak ağacından ke­silmiş sopasını aldı; bir yere kazıp dıkti, bır anda yeşerdı: yapraklandı Bıraz daha sohbet etııler. sonra vedalaşıp yerlerıne gittiler.

O agaç büyüdü; nıce zaman yaşadı. Sonra Kırşehir'den bıri geldi, o ağacı kes­ti; evine yapı gereci olarak kullandı. Ahi Evren oğulları. ·iyi etmedın, orası Hünkar Hacı Bektaş Veli ile Ahi Evren ın buluştu­!)u ~erdi; aşıkların, m_uhiplerin ziyaret ye­rıydi; sana bu yaptıgın hayır getırmez·. dediler.

Gerçekten de bir süre sonra o adam

20

•

Araştırmacılar, Ahiliğe temel olan Ahi sözcüğünün, kökeni konusunda tam bir görüş bırliğı içerisinde değıldır. Ancak. genel kabul gören, tarihsel olaylar. olgu­lar tarafından doğrulandığı savlanan an­layış; türkçe , "yiğit, cömert, eliaçık" an­lamlarına gelen "Akı " sözcuğünün, za­manla Arapça, ' kardeş' anlamına gelen 'Ahi' biçimine dönüştüğü şeklindedir.

Emevilere karşı Horasan 'da, Abbasi ih­tilalinin önderi Ebu Müslim el Horasani 'yi ( ... -755) destekleyenler, bir bakıma Ahile­rin öncüllerıydi. Söylence yüklü de olsa E:bu Müslım sonraları. bir meslek kesimini temsil eder oldu. Anadolu Rum abdalları ,

1 l acı Bektaş Veli düşüncesinın yılmaı sa­vaşçıları olduklarının bir sirngosi olarak, Demirci Ahi Hurdek tarafından Ebu Müs lim'e bır "'avaş aracı olarak verılerı baltayı .

sürekli yanlarında taşıdılar Ebu Müslım el-Horasanı'nin tarihi kişiliği. efsaneleşmiş

29

ları' deyınce yer, hemen bunları salıverdı Bunun uzerıne yıne gıtmeye kalkıştılar Ahı Evren yıne 'Ey yer. tut bunları', dedı Yer bu kez de, bellerıne kadar yuttu Amana gc dıler. salıverdı. yıne gıtmeye koyuldu lar Ahı Evren kızgınlıkla 'Yer tut bunları bu sefer yer memelerıne kadar yuttu ôzur dıledıler. yıne salıverdı; doncJ(ıler

Ahı Evren, 'Çabuk olun Cuma'nın vaktı geçmesın', dıye seslendı. Bılgınler, 'Şın1dı kaba kuşluk, nasıl ulaşacagız?'. dcdıkle rınde Ahı E.vren, 'Gozıerınızi yumun' de· dı yumdular 'Açın· • dedı açtılar bır ele bakt lar kı Konya nın ıçındeler

Hepsı yerlı yerıne vardı, Cuma kı ındı Daha sonra Şeyh Sadrellın, Ahı E-vr n ın b nı bagladı ona ıcazet verdı Bır za man Konya'da kaldıktan sonra Kayscrı ye g ttı

Ahı Evıen'ın yedı renkle hoyadıqı bır s htıyanı vardı. Bu snhlıyan ustti örıulu tlır kapta dururdu Bırı gelıp derı ısteclıgındo be melcyle alını atar ne renkle ve kaç la n derı ısııyorsa verır parasını alırdı Kaç yuı sahtıyan ıstenırse ıstensın verırdı O z manlar zanaat ehlınden vorgı almak g ı egı vardı K mılerı Kayserı sancak be y varıp • Burada ulu bır ustat t bak

18

si yönetım i nin güçlü olduğu dönemlerde 'sivil itaatsizlikten" öteye geçemeyen bu kıpırdanmalar: devlet otoritesinin zayıfla­masıy la 'tehlikeli' boyu tlara sıçradı. Top lu davranrırak kundakçı l ık eylemlerinde bulunan. iktidar savaşında şu ya da bu güç tarafından kullanılan bu unsurlar. çoğulu ·ayyarun· olan ·yasa tanımaz, ya­sadışı toplum· anlarnında ·ayyar . "hay­dut' anlamında ·evbaş· ve çoğulu şut­

tar" olan 'kurnaz• an l amında "şatır" adla rıyla anılmaya başladılar

Kamu yRrarına davran(lıldcırı savıyln htırokct eden bu fityan ocakları , sonrala­rı: cJcvıetırı siyasal yapı:.,ı ıı..!_;r::...ır :l: çekile­rek etkisız kılınmaya çalışıldı. Ô7ellıkle, cısker ve güvenlık gl'ıçlcrinin yetersiz kal­dığı Arap olmayan ısıam ülkelerinde 'seyyar milis gaco· olarak kull ırıılm;.ıya t)nşlanı l dı. Fıtyan oc:nklarırı ı rı, siyasal amaçlarla devreye sokulrnası onların

31

re katılmış; şimdi ben. gel dön. onlara ka­tılma diyemem: bu doğru olmaz·. dedı

Bilgınler, sultanın bu tavrından alındılar; Yanından ayrıldıktan sonra. "Böyle zalım bir sultanın hükmettiği bir kentte oturrna mız doğru değıldir". dediler Bir perşerrbe günü tümü Konya'dan çıkıp, Arabıstan'a doğru yola koyuldular.

Cuma günü Konya'da hiçbir yerde ezan okunmadı. Bu durumu sultana iletti­ler. Sultan Alaettin, bir adam göndererek olayı, Şeyh Sadrettin Konevi'ye bildırdi; "Bıl~inleri geri getirmek için bır çare bul sun. dedi

O sırada Sadrettin'in tekkesinde toplu­luk vardı; pilav ve zerde pışırilmiş, türlü türlü yıyecekler hazırlanmıştı; Konya'da ne ka(lar yoksul varsa oraya toplanmı~tı. Sadrettin Konevi. sultanın gönderdıği adamdan olayı öğrenince, herncn nakibini çaQırdı; "Çabuk katırına bin, Denizli'ye git, bagda bır baQcı var, şu kılıkta; bizcfon ~o­lanı söyle, ' $eyh seni çağırıyor', de: lkı­niz de katıra binip hemen gelın;", docli. Nakib kntıra bınıp gidince Sadreıtın Konc· vı, yemeklerı ındirtıı, sadece bir kişılık ye­nıek ayırttı. Katır. kırk adımda Denızlı ye vard , bır b<lğı'1 kapıs;nın önunde durdu,

16

•

Sul1raverdi'ye ( 11 45-1234 ), geniş kap­samlı bır fütOWetname yazdırdı Böylece fütüvvet, bel lı kurallar çerçevesınde bir "öncü örgüt' ,olağan zanıanlarda atıcılık vb etkın lıklerle kendinı canlı tutan bır ' iz­ci örgütü' olarak kurumlaştı l lalife Nasır L ı dın ıl lah 'ın amacı , bu "öncü örgütü", bu "izci örgütü" kullanarak sarsılmış Abbasi egemenliğini yeniden pekiş t irmek, güç­lüyle güçsüzü birleştiren bir top lurnsal kaynaşma sağlamak ve korıışu yönetim­leri egemenliğı altına almaya çalışmaktı.

1183'tc örgütün pıri ve şeyhi AbdOl­cebbar'dan fOtOwet şalvarını giyerek, fü­tCıvvcl örglitlerının şcfı olcllı. Bu nokıa­claıı soııra lityan örgütleri, ilk ortaya çıkış

aınaçlur ına zıt bir kanalda, /\bbcısi yönc­lırnırıın yuksek çıkarlar iloğ r ullusunda

davranan aristokrat nııclikli brr saray teş­kilatı olarak gelıştı.

F ıtyan ôrgCllerı Nas r ın arrıaçlarını ls-

33

tayın eden Ahi Evren, yeniden Konya'ya döndü Döner dönmez Mev evılerle arasındakı çalışma yıne alevlen­dı Moğolların Anadolu'yu isti la etmesiyle Mevlevilikle Ahıhk arasındakı çatışma siyasal bir nitelik kazandı Mevlana ve Mevleviler Kırşehir, Aksaray. Karaman ve Denizlı yörelerinde Moğol yönelımıne karşı direnen Batıniler ve Ah iler karşısında Moğol yanlısı bır sıyası tutum iıledile•

Şems ın öldürülrrıesınden sonra Ahı

fvren, Konya'dakı tekkelerının başına

Seyyid ŞerefOddin ve Ahi Ahmed 'ı vekıl

bırakarak Kı rşehir 'e gitmek zorunda kaldı Son 14 yılını Kırşehir'de geçiren Ahi Fvren in Hacı Bektaş Veli ı!o çok yokırı ilişkılerı vardı Bu ılişkı Vilayetname'dc şöyle anlatılmaktadır:

·o zamanlar Kırşehir'in adı, Gulşohır

14

AHILIGIN DOGUŞU-ÔAGÜTLENIŞI

X. yy'dan başlayarak Batı Türkis­ıan'da ve İran'da yoğunlaşan Oğuz kö­kenli TOrkler / TOrkmenler, 1040'ta Gaz­neliler Devleti'ne karşı kazandıkları Dan­danakan Savaşı'ndan sonra Rey kentini kendilerıne başkent yaparak BQyOk Sel­çuklu Devleti'ni kurdular.

Anadolu'yu Bizansın elinden almak a­macında olan Selçuklular: 1048'do Pa­sinlcr'o, 1054 'te Muradiye'ye, 1059'da Sivas'a. 1064'1e K<ırs'a girdiler. 1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu, bütünuyle Selçuklulara açılmış oldu. 1071 'ı ızleyen göçler. xııı yy'ın sonlarına

35

o duğu sarıılan Ahı fvren çarp•şrnada OldOrOldO

Anı f-vren. adından da anlaşılacağı gıbı Hoylu'dur Çoc:ukluğurıu ve ılk

eğıtırn dönernını anayurdu olan Azer­baycan'da geçırdı. Daha sonra Hora­san'a goçerek Fahrüddin-i Razi'den el aldı ve O'nun 1-ıızmetınde bulundu 1205 yılında Ar.adolu'ya geldi: 1206 yıhnda Kayseri ye yerleştı ve burada bır deri • tolyec;ı kurarak debbağlık yapmaya başladı Hu nedenle Anı fvrcn ayP zafl'and.ı debbağların pırıdır 11.ieyen yıl;arda Anadoh . .ı'yu şeh~r şenır, kasab;:ı kabasn köy köy gezer< k Ahı ıcşıkilatını kurdı., Sor ra Konya'yı:ı yıırıeşcrck

çalışrrıalllrını buraclan yür uı•ı:ı SadOddln Köpek olayındün sonra

özcı!lık t' Mevlevilerin ihbarlnrı sonucu kovuşturmaya ugradı ve llRpscdııd· Kend sı bu tutukluluk dôn"mınt• ılışkın

12

lak mı'l nde ekonomık açıdan buyuk k r lar ıçınde kıvranan sıyasal açıdan

ki stısmar ed len kıtleler Hac Bek t ş V 1 ırı ( 1209-1271) OncOIOğOnde / Onderliğınde. Ali ve On iki imam sevgısı ne dayanan. olg Jnluk eşıtlık özgur1uk vb ılkelerle belırgırı, bu loprag ı özgü /\ vılık Bektaşilıgı yapıldndırd

~ .. tıyan kökcnlı ticaret rbabının

açı rlıkt l oldugu kentlerde esnaf / zana­atkar ı mınınde ıkıncı buyuk qöç dalga ıyl ÇJ lıp buralarda yeri k yaş ma

g n u kmen kıtleler asıl adı Şeyh

Nasreddın Ebu'I Hakayık bin Ahmet el­Hoyl ( 11 G9 1 ?61) ol n Ahi Evren '•r ön

culuqurıd / ondcrlıqıııc.Jo. Arap kanalın-dan lıp d hı önce Arıadolu'y çıır r v 1 ıkl ult n arınır korurııa ırıd

ı r fa y yılmı oulunaıı FO-tOwetçilıgi A ya d yaratı k rı k nt de

b lırl y qınd yoru yarak

37

( AHILIGIN KURUCU PiRi ]

AHİ EVREN

Asıl adı, Şeyh Nasır üd-Oin Mahmut el-Hoyı o lan Ahi Evren , Anadolu'da Ahılıgın kurucu piridır Tart ışmalı olmakla birlıkte 1175'te Hoy'da dogdugu kabul edılır. 1262 yılın da Kırşehir 'dc Hakk"a yürüdu Mogol egemenligıne karşı dıre­nen bir Türkmen pndoridir. • •

1240-1245 yılları arasında Mo{ı ollaro karşı başkaldıran Türkmen şcyhlo ı ınaen

bırı olan Ahi Evren: Sad ül-Dııı Köpek'ırı öldurülmesi olayına karış t ıgı savıyla hap­soldu ve zulüm gördü Daha sonra 124 7

10

lar Taın bu noktada, once Selçuklulara ardından Moğollar'a yaslanan Mevlevilik cievreye gırdı, Mevlevılık yoluyla Alevılık­Bektaşılık ve Ahilik baskı altına alınmaya çalışıldı, duşunsel urunlerı v01< :lıldı

Buıun bunlara karşın, Türkmen direni­şi kırılamadı; Alevi Bekta:;;ılC'r ve Ahiler Mogollar'a, bağlısı Selçuklular'a, yanlısı Mevlcvıfere karşı mucaclelclerını surdur dulor Mogol baglısı iV Rüknettin Kılıç Arslan'ın Kırşehır emırlıgınc atadığı bır Mogol soylusu ve Mevlana rnurıdı olan Nurettin Caca ayaklanan Ahilerin tüm0-nl1 kılıçtan geçirdi; Ahi Evren de bu katlı

ndan kurtulamadı ( 1261) Anadolu'da ılk feocı ıl devlet olan Sol­

çukhı ogornenligırıiıı gcnış karnında ve kentlercio, üretim / bölüşüm temelınclc bır mes'ck örgutlcnmc ının ırısanları ola rak öne çıkan Ahıler, ba 1 ngıçta rneıke­Lı yönetımle bır çetışkı ıç rısınde degıl

39

Alevilik-Bektaşiliğe ulaşamadı ama kenı­ierdt Ahıiıgı zaman zaman önemlı ' kir­lenmelere uğrattı Bütün bunlara karşılık Mevlevilik Alevi-Bektaşi ve Ahilerin Sel­çuklu / Moğol egemenine karşı ortak ı ııü­

cadelelerinı kırmaya yetmedi. Osmanlı döneminde egemenin, bağlısı durumun­daki tarikatların, mezheplerin yalnızca adı değişti; başkaldırı kanalında değişen

bir şey olmadı, Alevi-Bektaşi / Ahi daya­nışrtJası sürdü.

Bu yolda, yönde o günlerden bu ya­na, Sünnı kuşatma, Sünnileştirme çaba­ları. sona ermiş değıldır. Sayısız yanlı ya­zar-araştırmacı bAtıni bir örgüt olan Ahili­ği, Anadolu Aleviliğıni yaratan insanlarla aynı kökenden gelenlerin kent koşullnrın­da yarattığı bu örgüıu. bu örgütün ınsan­larını. Sünni anlayışın daracık, karanlık dünyasına çekmek içın ellerınden geleni yapıyorlar. Bu noktada azımsanmayacak

8

aşamada, Selçuklu sultanları Türkmenleri, itaat altına alacak bir güce de sahip de­ğillerdı . Bu nedenle ilk İlhanlı hükümdarı Hülagü ( 1256-1265) Anadolu'daki Moğol kurnandanlarına. Tu(kmenleri tenkil etme­leri buyruğunu verdi, Sivas ve Kayseri yö­res indekı Türkmenler'e ağır bir darbe vu­ruldu, b ı r kesimi, güneye inerek Memluk topraklarına sığındı.

l 277'de Mısır-Suriye TOrk Memlukları

hükümdarı Bay-Bars, Selçuklu devletınde iktidarı elinde tutan Pervane Muineddin Süloyrnan ın daveti üzerıne Anadolu'ya yürüdü ve Elbistan ovasında Moğoi ordu­sunu ağır bır yenilgiye uğrattı İzloyen sü­reçle, Anadolu toprağ ı nda çok sayıda beylikler kuru ldu. Ebu Sayld Bahadır Han 'ırı ölümü üzerine ( 13.35) Mogollar arasında şiddcllı bır ıç ınücadolo başladı .

Bu mücadele sonucu. Anadolu tJeylikleri ıarn bır bağımsızlığa kavuştu Siyasal bir-

41

Bnskı. Anadolu Matbaa Amb San. fic.Ltd , Şıı. Tel (0212) 629 36 75 Fax. · (0212) 629 26 43

Nisan 1998 • İST ANBUL

llyas, culhacı: Davut , zırhçı : Lokman, he­kim; Yunus, balıkçı; lsa, gezgin ve Mu­hammet, tüccardı .

Ahıliğin genel kural n teliğinde altı il­kesı vardı Elini açık tut / sofranı açık tut / gözünü bağlı tut / kapını açık tut / belini bağlı tut /ve dilini bağlı tut. Bunlardan ilk ikis ı eli s ı k ı lıktan kaçınmayı ol ı açık lı ğ ı ,

yardımlaşmayı; üçüncüsü, başkalarının işine karışmamayı. her olup bitenı gör­rnerncyi : dördüncüsü, konukscverlığı ve son ikisi kendıne egemen olmayı, duy­guların, tutkuların tutsağı olmarnayı sim­gelerdi. Görüldüğü gibi Ahilik, Alevilik Bektaşı­

lı ği yaratan insanlarla aynı kökE.'nden ge­l cn lcrın,yıııe benıer knyııflkla rcloırı besle­nerek yarallıkları, Anadolu kırını kentte tamarnlayan. bütünleyen: bir iş , uğraş

ôrgOtOdOr. Bugünün yazar-araştırmacıla­

rına duşerı görev, Ahiliğın kural . ilke ve

47