alpabetikong filipino
DESCRIPTION
filipinoTRANSCRIPT
Sa 28-letrang ito ng alfabeto, 20 letra ang nasa dating ABAKADA
( A, B, K, D, E, G, H, I, L, M, N, NG, O, P, R, S, T, U, W, Y), at 8 letra ang dagdag dito (C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z) na galing sa mga umiiral na wika ng Pilipinas at sa iba pang mga
wika.
Ang tawag sa mga letra ng alfabetong Filipino ay ayon sa
tawag-Ingles maliban sa Ñ (enye) na tawag-Kastila o
hiram sa kastila.
A B C D E F G H /ey/ /bi/ /si/ /di/ /i/ /ef/ /ji/ /eych/
I J K L M N Ñ NG /ay/ /jey/ /key/ /el/ /em/ /en/ /enye/ /enji/
O P Q R S T U V /o/ /pi/ /kyu/ /ar/ /es/ /ti/ /yu/ /vi/
W X Y Z /dobolyu/ /eks/ /way/ /zi/
Paletra ang pasalitang pagbaybay sa Filipino na ang ibig sabihin ay
isa-isang pagbigkas sa maayos na pagkasunod-sunod ng mga
letrang bumubuo sa isang salita, pantig, daglat, akronim, inisyal,
simbolong pangagham, atb.
Pasulat PabigkasSalita boto /bi-o-ti-o/
plano /pi-el-ey-en-o/Fajardo /kapital ef-ey-
jey-ey-ar-di-o/vinta /vi-ay-en-ti-ey/jihad /jey-ay-eych-di/
Akronim MERALCO (Manila Electric
Company)/emi-i-ar-ey-el-si-/
LEDCO (Language Education Council)
/el-I-di-si-o/
PANDAYLIPI
(Pandayan ng Literaturang Pilipino) /pi-ey-en-di-ey-way-el-ay-pi-ay/ARMM (Autononomous Region of Muslim Mindanao)
/ey-ar-em-em/ASEAN (Association of Southeast Asian Nations)
/ey-es-I-ey-en/
Daglat Bb. (Binibini) /kapital bi-bi/G. (Ginoo) /kapital ji/Gng. (Ginang) kapital ji-en-ji/Kgg. (Kagalang-galang) /kapital key-ji-ji/Dr. (Doktor) /kapital di-ar/
Inisyal ng Tao
MLQ (Manuel L. Quezon) /em-el-kyu/ CPR (Carlos P. Romulo) /si-pi-ar/ JVP (Jose Villa Panganiban /jey-vi-pi/ LKS (Lope K. Santos) /el-key-es/ AGA (Alejandro G. Abadilla) /ey-ji-ey/
Inisyal ng Samahan/ Institusyon
KWF (Komisyon sa Wikang Filipino)
/key-dobolyu-f/NGO (Non-Governmental Organization)
/en-ji-o/MSU (Mindanao State University) /em-es-yu/
Simbolong Pang-agham PangmatematikaFE (iron) /ef-i/H20 (water) /eych-tu-o/NaCl (sodium) /en-ey-si-el/ 1b (pound) /el-bi/kg (kilogram) /key-ji/v (velocity) /vi/
* Salitang hindi konsistent ang ispeling o malayo ang ispeling sa bigkas na kapag binaybay ayon sa
alpabetong Filipino ay hindi mabakas ang orihinal na ispeling
nito
Halimbawa:Hiram na salita Filipino
Attitude saloobinrule tuntuninability kakayahanwholesale pakyawanwest kanluran
Halimbawa:
Hiram na salita Katutubog Wika
hegemony gahum (Cebuano)imagery haraya (Tagalog)husband bana (Hiligaynon)Muslim priest imam (Tausug)
. Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula sa
Kastila, Ingles at iba pang wikang banyaga, at saka
baybayin sa Filipino.
Kastila Filipino Ingles Filipino(1) (2)cheque tseke centripetal sentripetallitro litro commercial komersyalliquido likido advertising advertayzingeducation edukasyon economics ekonomiksqilates kilatis radical radikal
Filipino(3)
coup d’etat (French) kudeta chinelas (Kastila) tsinelas kimono
(Japanese) kimono glasnost (Russian) glasnost
blitzkrieg (German) blitzkrig
.Gamitin ang mga letrang C, Ñ, Q, X, F, J, V, Z kapag ang salita ay hiniram nang buo ayon sa mga
sumusunod na kondisyon:.Pantanging ngalan
Tao Lugar
Quirino CanadaJohn Valenzuela City
Gusali Sasakyan
Ceñeza Bldg. Qantas AirlinesState Condominium Doña Monserat
Pangyayari First Quarter Storm
El Niño
.Salitang teknikal o siyentifikoHalimbawa: cortex enzymes quartz filament Marxism x-rayzoom joules vertigo infrared
Halimbawa:cañao (Ifugao) ‘pagdiriwang’señora (Kastila) ‘ale’hadji (Maranao) ‘lalaking Muslim na nakapunta sa Mecca’masjid (Maguinao) ‘pook dalanginan, moske’ vakul (Ivatan) ‘panakip sa ulo bilang pananggalang sa ulan at init, yari sa palmera o dahon ng saging’ ifun (Ibang) ‘pinakamaliit na banal”azan (Tausug) ‘unang panawagan sa pagdarasal ng mga Muslim’
.Salitang may iregular na ispeling o gumagamit ng dalawang letra o higit pa na hindi binibigkas o ang mga letra ay hindi katumbas ng
tunog.
Gamitin ang mga letrang F,J, V, Z para katawanin ang
mga tunog /f/,/v/,/z/ kapag binaybay sa Filipino ang mga salitang hiram.
q kw q k quarter kwarter quorum korum equester sekwester quota kotaequipment ekwipment querida kerida
C. Letrang Ñ
.Panatilihin ang letrang Ñ kung ang salita ay hiram sa orihinal na anyo.
La Tondeña Sto. Niño El NiñoMalacañang La Niña coñp
.Palitan ang letrang Ñ ng mga letrang NY kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang Ñ.
Letrang X.Panatilihin ang letrang X kung ang salita ay hiniram sa original na anyo.
axiom wax exportexodus xylem praxis
.Palitan ang letrang X ng KS kung ang tunog ay /ks/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang X.
Letrang F
Gamitin ang letrang F para sa tunog / f / sa mga hiram na salita.
Halimbawa: cornice reflex xenophobia cell requiem cataluña
Letrang C
.Panatilihin ang letrang C kung ang salita ay hinihiram sa orihinal na anyo.Calculus chlorophyll cellphoneCarbohydrates de facto corsage.Palitan ang letrang C ng letrang S kung ang tunog ay /s /, at ng letrang K kung ang tunog ay /k / kapag binagbay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang C.
c s c k
participant partisipant magnetic magnetikcentral sentral card kardcensus sensus cake keykcircular sirkular empirical empirikal
Letrang Q
.Panatiling ang letrang Q kung ang salita ay hiniram sa original na anyo.quo vadis quotation quadquartz quantum opaque
.Palitan ang letrang Q ng letrang KW kung ang tunog ay /kw/, at ng letrang K kung ang tunog ay / k/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang Q.
Magkasunod na Patinig. Ilang halimbawa
ia- ya ortografia - ortografya, ortografiyadialecto - dyalekto, diyalekto
iya cristiano - kristyano, kristiyanosentencia - sentensya, sentensiya
ie- ye tiempo - tyempo, tiyempoiye enmienda – emyenda, emiyenda
pie -pye, piyeio- yo divorcio – diborsyo, diborsiyo
iyo exportacion – eksportasyon,eksportasiyon
ua- wa guapo – gwapo, guwapouwa aguado – agwador, aguwador
cuarto – kwarta, kuwartosantuario – santwaryo, santuwaryoestatua – estatwa, estatuwa
ue- uwe cuento – kwento, kuwentosuerte – swerte, suwerteabsuelto – abswelto, absuwelto
ui- wi buitre – bwitre, buwitre wi buitre – bwitre, buwitreuwi perjuicio- perwisyo, peruwisyo
Mga Digrapo
Ang digrapo ay kombinasyon ng dalawang letrang pinagsama para katawanin ang isa o dalawang tunog.Digrapong ChPanatilihin ang digrapong CH kapag ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo.
Tofu (Nihonggo) “tokwa’ futbolFrench fries fasiliteytorlifeguard fraternitifuddul (Ibanag) “maliit na burl’ foto
fokus
Letrang J
Gamitin ang letrang J para sa tunog / j / sa mga hiram na salita. Jam sabjekJuice jaketMajahid (Arabic) jornal‘tagapagtanggol ng Islam’ objekjantu (Tausug) bajet ‘puso’
.Letrang V
Gamitin ang letrang V para sa tunog / v/sa mga hiram na salita.
vertebrate varaytiverbatim volyumvideo valyu
Letrang Z
Gamitin ang letrang Z para sa tunog / z/ sa mga hiram na salita.
zebra magazinzinc bazarzoo bazuka
. Iba Pang Tuntunina. Mga DiptonggoAng mga salitang may diptonggo o magkasunod na patinig ay baybayin ayon sa mga sumusunod:
Halimbawa:chopsuey Chavezchips charter
.Palitan ang diagrapong ito ng CH kung ang tunog ay / ts / sa hiniram na salita.
Halimbawa:chalk – tsok
chocolate –tsokolatecochero – kutsero
channel – tsanelchecklist – tseklist
.Digrapong SH
.Panatilihin ang digrapong SH kapag ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo.Halimbawa:Sharon shampoo sheikshangri-la shamrock
.Palitan ang digrapong SH ng SY kung ang tunog ay /sy/ sa hiniram na salita.Halimbawa:workshop - worksyapshooting - syutingcensorship - sensorsyipscholarship - iskolarsyip
Ang NG
Panatilihin ang NG para sa tunog na / ng / sa dahilang mahalagang ambag ito ng palatunugang Filipino. Ang tunog na ito ay maaring nasa inisyal, midyal at final na posisyon.
ngayon pangalan payongngipin panginoon tanong
D. Ang Pantig at Palapantigan
Ang Pantig Ang Pantig ay isang saltik ng dila o Walang antalang bugso ng tinig sa pagbigkas ng salitaHalimbawa:a-ko sam-boti-i-wan mang-ya-ya-riit-log ma-a-a-ri
.Kayarian ng Pantig
Kayarian HalimbawaP u-paKP ma-liPK is-daKPK han-daKKP pri-toPKK eks-pertoKKPK plan-tsaKKPKK trans-portasyonKKPKKK shorts
.Ang PagpapantigAng pagpapantig ay paraan ng pagbaha-bahagi ng salita sa mga pantig..Kapag may magkasunod na dalawa o higit pang patinig sa posisyong inisyal, midyal at final na salita, ito ay hiwalay na mga patinig.Salita Mga Pantigaalis a-a-lismaaga ma-a-gatotoo to-to-o
.Kapag may dalawang magkaibang katining na magkasunod sa loob ng isang salita, maging katutubo o hiram man, ang una ay kasama sa patinig na sinusundan, at ang pangalawa ay sa patining na kasunod.
Halimbawa:
Salita Mga Pantig Salita Mga Pantigbuksanbuk-san sobre sob-repinto pin-to kopya kop-yatuktok tuk-tok kapre kap-repantig pan-tig tokwa tok-wa
.Kapag may tatlo o higit pang magkakaibang katinig na magkakasunod sa loob ng isang salita, ang unang dalawa ay kasama sa patinig na sinusundan at ang huli ay sa patinig na kasunod.Halimbawa:Salita Mga Pantigeksperimento eks-pe-ri-men-totranskripsyon trans-krip-syon
Kapag ang una sa tatlong magkakasunod na katinig ay m o n at ang kasunod na dalawa ay alinman sa bl,br,dr,pl,tr, ang unag katinig ( m o n) ay sa sinusundang patining ay kasama at huling dalawa ay sa kasunod na patinig.
Halimbawa:Salita Mga Pantig
asambleya a-sam-ble-yaalambre a-lam-brebalandra ba-lan-dra
simple sim-plesentro sen-trokontra kon-tra
Kapag may apat na magkakasunod na katinig sa loob ng isang salita, ang unang dalawang katinig ay kasama sa patinig na sinusundan at ang huling dalawa ay sa patining na kasunod.Halimbawa:Salita Mga Pantigekstradisyon eks-tra-di-syoneksklusibo eks-klu-si-bo
• Ang Pag-uulit ng Pantig Ang mga sumusunod ang tuntunin sa pag-uulit ng pantig..Kung ang unang tunog ng salitang-ugat o batayang salita ay patining ang patinig lamang ang inuulit.Halimbawa:a-lis a-a-lisi-wan i-i-wanam-bon a-am-boneks-tra e-eks-tra
Ang tuntunin ding ito ang sinusunod kahit may unlapi ang salita.Halimbawa:mag-alis mag-a-a-lismaiwan ma-i-i-wanumambon u-ma-am-bonmag-akyat mag-a-ak-yatumekstra u-me-eks-tra
.Kung ang unang pantig ng salitang-ugat ay nagsisimula sa KP ( Katinig-patinig), ang katining at ang kasunod na patining lamang ang inuulit.Halimbawa:
ba-sa ba-ba-sa ma-ba-ba-sala-kad la-la-kad mi-la-la-kadtak-bo ta-tak-bo nag-ta-takbolun-dag lu-lun-dag mag-lu-ludagnars mag-na-nars
Kung ang unang pantig ng salitang-ugat ay may KK ( Klaster na katining) na kayarian, dalawang paraan ang maaaring gamitin.
Batay ito sa kinagawian ng nagsasalita o varyant ng paggamit ng wika sa komunidad..Inuulit lamang ang unang katining at patinig
D. Ang Gamit ng Gitling
Ginagamit ang gitling (-) sa loob ng salita sa mga sumusundo
na pagkakataon:.Sa pag-ulit ng salitang-ugat o
mahigit sa isang pantig ng salitang-ugat.
.Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang salitang nilalapian ay nagsisimula sa patining na kapag di ginigitlingan ay magkakakrooon ng ibang kahuluganHalimbawa: Mag-alis pang-ako may-ariNag-isa mang-uto tag-initNag-ulat pag-alis pag-asa
.Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang salitang nilalapian ay nagsisimula sa patining na kapag di ginigitlingan ay magkakakrooon ng ibang kahuluganHalimbawa: Mag-alis pang-ako may-ariNag-isa mang-uto tag-initNag-ulat pag-alis pag-asa
.Kapag may katagang kinaltas sa pagitan ng dalawang salitang pinagsama.Halimbawa:pamatay ng insekto - pamatay-insektokahoy sa gubat - kahoy-gubathumigit at kumulang - humigit-kumulanglakad at takbo - lakad-takbobahay na aliwan - bahay-aliwandalagang tagabukid - dalagang-bukid
Subalit, kung sa pagsasama ang dalawang salita ay magbago ang kahulugan, hindi na gagamitan ng gitling ang pagitan nito. Halimbawa: dalagambukid (isda) buntunghininga
.Kapag may unlapi ang tanging ngalan ng tao, lugar, brand o tatak ng isang bagay o kagamitan, sagisag o simbolo. Ang tanging ngalan ay walang pagbabago sa ispeling.Halimbawa:maka-Diyos mag-PALmaka-Rizal maka-Johnsonmaka-Pilipino mag-Spritepa-Baguio mag-Coronataga-Luzon Mag-Fordtaga-Antique mag-Japan
Sa pag-uulit ng unang pantig ng tanging ngalang may unlapi, ang gitling ay nalilipat sa pagitan ng inulit na unang pantig ng tanging ngalan at ng buong tanging ngalan.
Halimbawa:mag-Johnson magjo-Johnsonmag-Corona Magno-Coronamag-Ford magfo-Fordmag-Japan magja-Japanmag-Zonrox magzo-Zonrox
Kapag ang panlaping ika- ay iniunlapi sa numero o pamilang.Halimbawa:ika-3 n.h. ika-20 pahinika-9 na buwan ika-10 ng umaga ika-3 rebisyon ika- 12 kabanata
.Kapag isinulat nang patitik ang mga yunit ng fraction.Halimbawa:isang-kapat ( ¼)lima’t dalawang-kalima ( 5 2/5)tatlong-anim ( 3/6)
.Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang apelyibo ng babae at ng kanyang bana o asawa.Halimbawa:Gloria Macapagal-ArroyoConchita Ramos-CruzPerlita Orosa-Banzon
.Kapag hinati ang isang salita sa dulo ng isang linya.Halimbawa:Patuloy na nililinang at pinala-lawak ang paggamit ng Filipino.
Pagtutulad (Simile) hal.para, kagaya, kapara, kawagis at katulada. Ang luha ni dina ay tulad ng mga butil ng perlasb. Ang kanyang ngiti ay kawangis ng bukang-liwaywayc. Parang bulkang sumabog ang tinitimping galit ni Rodin
. Pagwawangis (Metaphor) ito ay naghahambing din tulad ng pagtutulad ngunit hindi gumagamit ng mga salitang tulad ng para ng, kagaya, kawangis at katulad sapagkat ito’y tiyakang paghahambing.
a. Ang ama ni David ay leon sa bagsik
b. Isang basag na salamin ang dalaga ni Aling Pinang
c. Ang tinig mo’y musika sa aking pandinig
Eksaherasyon o Pagmamalabis (hyperbole)
– Lubhang nagpapalabis o nagpapakita ng kalagayan ng tao, bagay o pangyayari.
a. Bumaha ng salapi sa mga kamag-anak nang dumating si Rico mula sa ibang bansab. Nadurog ang kanyang puso sa kapighatiang dulot moc. Bundok-bundok na mga pinggan ang pinagtulungang hugasan ng magkapatid
Personipikasyon ( Personification) –Pagbibigay-katauhan o pagsasalin ng talino o gawain at katangian sa mga bagay-bagay sa paligid natin.
a. Ngunit ang buwan ay nagmamagandang gabi sa lahatb. Nagluksa ang daigdig sa kamatayan ng dakilang bayanic. Nagkanlong sa ulap ang araw
Pagpapalit-tawag o Metonomiya – Pagpapalit ng mgakatawaganng mga bagay na magkakaugnay, hindi sa kahambigan kundi sa mga kaugnayan. Ang salitang “ meto” sa metonomiya ay nangangahulugan ng pag halili at pagpapalit.
a. Tumanggap siya ng mga palakpak sa kanyang tagumpayb. Mabigat na krus ang pinapasan ng babaing iyanc. Ang bunga na kanilang pag-iibigan ay isang malusog na lalaki
a. Tumanggap siya ng mga palakpak sa kanyang tagumpayb. Mabigat na krus ang pinapasan ng babaing iyanc. Ang bunga na kanilang pag-iibigan ay isang malusog na lalaki
Pagpapalit-saklaw (Synecdoche) – ang tayutay na itoy bumabanggit sa isang bahagi ng isang bagay para tukuyin ang kabuuan.Halimbawa:a. Dalawampung kamay ang nagtulung-tulong sa pagbuhat sa mabigat na makinaryab. Anim na tainga ang matamang nakikinig sa ibinalita ni Isabel
Pagtatanong ( Rhetorical Question) – Ginagamit ito upang tanggapin o di tanggapin ang isang bagay. Angpagpapahayag na ito’y hindi maghihintay ng sagot.
a. May ina kayang makatitiis na hindi damayan ang nahihirapang anak?b. Ang isa kayang matalinong hukom ay mapaniniwala agad sa mga sabi-sabi?c. May babae kayang makatatagal sa lalaking iyon na ubod ng seloso at mapambugbog?
a. Minamahal kong ina, ikaw na walang ginawa kung di pawing pagpapakahirap at pagpapakasakit para sa aking kapakanan ay yumaong hindi ko man lamang napaglingkuran.b. Huwag mong akalaing ipinagpapawalang bahala ko ang iyong gipit na kalagayan nais kitang tulungan ngunit ako’y walang salaping makahahango sa iyong kagipitanc. Nais kong makatulong sa mga maralita ngunit ano ang aking magagawa? Ako man ay isa ring anak-pawis kung hindi gumawa’y hindi kakain
Pagtatambis ( Antithesis) – Ang pagpapahayag na ito’y bumabangit ng mga bagay na makakasalungat upang mapabisa ang pangingibabaw ng isang natatanging kaisipan.
a. Siya’y isang babaing napakahirap pakibagayan. Ayaw ng masalita at walang kibo. Nayayamot sa maraming mga tao ngunitt ayaw naman ng nag-iisa. Nagagalit sa mangmang, ayaw rin naming makihalubilo sa maralita. Kay hirap unawain ang kanyang ugali.b. Namili sa Aling Luisa ng iba’t-ibang gulay at mga prutas. Bumuli siya ng mga gulay at pahaba, berde at dilaw, malaki at maliit, magagaspang at makikinis ang mga balat. Sari-saring prutas din ang kanyang pinamili; may maasim at matamis, malamukot at tuyot, may makapal at manipis na balat.
Pagtawag (Apostrophe) – pakikipag-usap sa karaniwang bagay o isang dinadaramang kaiisipan na para bang nakikipag-usap sa isang buhay na tao sa isang taong wala naman ay parang naroo’t kaharap.
a. Panaginip, halika’t lapitan mo akp at isakay sa iyong pakpakb. Pag-asa, halika rito’t ako’y akayain mo nang hindi dumalim an aking buhayc. Tukso, lumayo ka’t huwag mo akong ibulid sa pagkakasala
Pagtanggi (Litotes)- Gumagamit ito ng panangging “ hindi” upang magpahiwatig ng lalong makahulugang paksang-ayon.
a. Hindi ko sinasabing tamad ka, lamang at bakit laging marumi ang iyong bahayb. Ako’y hindi nagpaparatang na magnanakaw si Budoy ngunit siya lamang ang pumasok sa kwarto mo kanina nang mawala ang pitakang nakapatong sa ibabaw ng cabinet.c. Hindi ko sinasabing mabagal ka ngunit bakit araw-araw ay huli ka sa klase
Pag-uyam (Irony) – Ang pagpapahayag na ito’y ginagamitan ng mga pananalitang nangungutya sa pamamagitan ng mga salitang kung kukuning literal ang kahulugan ay tila kapuri-puri.
a. Ang babaeng nakilala mo aytalagang mahinhin. Napakalakas humalaklak at kung manamit ay halos nakabilad na ang katawan.b. Kay bango ng iyong hininga. Bawat makausap mo’y nagtatakip ng ilongc. Kay bait mong kaibigan pagkatapos kita tulungan sa iyong mga kagipitan ay inagaw mo pa sa aking kasintahan.
Paglilipat-wika ( Transfered Epithesis) – Tulad sa pagbibigay-katauhan na pinasasabagay ang mga katangiang pantao, ngunit sa halip na pandiwa ang ginagamit ay mga pang-uri, mga pang-uring tanging sa tao lamang ginagamit.
a. Ang mapaglingkod na payong ay sira na.b. Natangay ang agos ang mapagsilbing tuwalya.c. Mahiyaing mata subukin mong mangusap sa akin.
Parabula ( Parable) – Isang maikling salaysay ng isang pangyayaring maaring maganap sa buhay o sa kahalagahan, na makukunan ng isang aral napangkaasalan o pangkaluluwa
Si San Bernardo’y nagtanongSa Diyos na ating Panginoom“ Sa sugat no, Panginoon,Na tinanong susun-susonAy alin sa mga iyon angMahapdi hanggang nagyon?”
Sa tulang “ Sugat sa balikat” ni Florante
Pabula (Fable) – karaniwang tauhan ng akdang ito ay mga hayop na ang layunin ay ipa-alam ang mga kaugaliang dapat pamarisan.
1. Tagaganap o actor2. Layon o Tagatanggap 3. Kailanan 4. Ganapan5. Sanhi o Dahilan 6. Kagamitan7. Resiprokal
Ang pangatnig ay kataga, salita, o lipon n mga salita’t kataga na nagsasaad ng kaugnayan ng isang salita sa kapwa salita, parirala sa kapwa parirala, sugnay sa kapwa sugnay, o panunusap sa kapwa pangunusap. Maraming panatnig sa wikang Filipino. Ito ang mga sumusunod.
2. Panubali- nagsasaad ng kalayaang may kondisyon o pasubali; ginagamit ang mga paliwanag.Hal.: Kapag, kung, pag, nasa, sakali
3. Paninsay- kung ang unang bahagi ng panungusap ay sumasalungat sa kasunod na bahagiHal.: bagama’t, datapwat, samantala
4. Pananhi-nagbibigay-dahilan o nangangatwiran sa pagkakaganap ng kilos o sumasagot sa tanong na bakitHal.: dahil, sapagkat, sanhi ng
5. Panlinaw-nagpapaliwanag ng bahagi o kabuuan ng isang ipinahahayag o ng tinatalakay.Hal.: Kaya, kung gayon, samakatuwid
7. Panimbang-gingamit kung ang dalawang salita, parirala o sugnay na pinag-uugnay ay magkasinghalaga o magkatimbang Hal.: katulad, gaya ng, at, saka, maging, gayundin`
1. naudlot- hindi natuloy2. maibsan matanggal; mawala; mabawasan3. masawata mapigil4. susupo pipigil5. peligro kapahamakan
6. malipol mahuli7. inaasam gusting,
makamit; pinapangarap8. kamangmangan kawalan ng pinag-aaralan9. karuwagankahinaan10. maibsan matanggal; maalis
11. nasaksihan nakita, naranasan12. nakihamok nakipaglaban13. kapanalig kasama sa
paniniwala14. nagpahupa nagpatigil15. kinagisnankinamulatan
16. nakapipinsala nakakasira17. ubos-biyaya aksayado18. banyuhay bagong anyo
ng buhay 19. masalimuot hindi simple,
kumplikado20. magkamal maghakot
21. hinuo ginawa22. nahikayat naakit23. baklasin kalasin24. naghasik nagsabog25. pagsikil pagkontrol
26. marubdob matindi27. bugso dagsa; laging
sagana28. nakauungos nakahihigit;
nangunguna29. magagara magaganda30. alitan awayan