alternative dispute resolution rua flmla promotion 8th
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
ពរះរាជាណាចពររមពជា ជាត សាសនា ពរះមហាកសពត
សារលវទយាលយភមនទរសរមម
មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នង រែឋបាលែធល
ពរធានរទយ:
“ការរ ះពសាយទយនាសរពៅតលាការដែលចាបអនញញា តរៅកនងសមយអាណានគមនយមបារង”
TOPIC:
Legal Alternative Dispute Resolution
out of Judge in French Colony
បងរៀនងោយងោកសាសរសាា ចារយ: វឌឍ វណាា រាា សមាជកកមទ ១០:
១. រលាក ដែត មមៃវបល ២. រលាក រសាម ណាររ ៃត ៣. រលាក ហង របៃងសានត ៤. កញញា ណាក ពសម ៥. កញញា ទា ពសរតន
ជនានទ ០៨
ឆន ាសរា ២០១១-២០១២
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 1 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
មាតការ 1> នយមនយ ........................................................................................................................... 04
1> វវាទ ....................................................................................................................... 04
2> ទនាស ................................................................................................................... 04
3> ជម ល ោះ ................................................................................................................... 04
2> អពករតននទនាស ................................................................................................................ 05
1> បគគល .................................................................................................................... 05
2> អនថរបគគល ............................................................................................................. 05
3> អនថរ-តនាទ ............................................................................................................ 05
3> សារៈសខានននទនាស .......................................................................................................... 05
4> ផលរបមោជនននទនាស ..................................................................................................... 05
1> ការម ោះរសាយមនរតមរតវតាមចបាប ............................................................................ 06
2> ការម ោះរសាយរតមរតវតាមចបាប .................................................................................. 06
1> ការចបរចារ .............................................................................................................. 06
2> សនាន នកមម ឬការសរមរោះសរមល .............................................................................. 06
3> មជឈតថវនចបឆយ ឬអាជញញ កណតថ ល .............................................................................. 06
4> ការម ោះរសាយតាមតលាការ ................................................................................. 06
5> មលមេតននការសកា ......................................................................................................... 07
6> មោលបណងននការសកា ................................................................................................... 07
7> លទនផលននការសកា ........................................................................................................... 07
8> 1> ផលវជជ នសរាបរបជញជនមៅភមរកាងលាវ ................................................................... 14
2> ផលអវជជ នសរាបរបជញជនមៅភមរកាងលាវ ................................................................ 14
9> ឯកសារមោង ..................................................................................................................... 15
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 2 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
សេចកតសផតើម មនសសមយើង ប កៗរសមៅមលើមលាកសនបវាសមយើងមនោះ អបកខលោះកបានរសមៅមោរមពញមៅម យសភមងគលមសចបកថសខ មសចបកថសបាយមៅកបងឆាកជវតរបសខលន រឯអបកខលោះមទៀតករសមៅមោរមពញមៅម យភាពតានតង នងរកអវយកមកនោយបរោយពបានម ើយ ។ ម ោះបជញបានរសមៅរបកបមៅម យសភមងគលកថ ឬកភាពតានតងកថ កមយើង ប កៗមនអាចបមជៀសផតពការនទនាសជញមយោប បានម ើយ ។ មែើមផមជៀសវាងមៅរាលទនាស ងអសដែលកពងដតមកើតនម ើងកថ ឬកបរងនងមកើតនម ើងកថ មយើង ងអសោប រតវមចបោះរគបរគង ឬកបបាតវាវញម យមរបើរបាសនវឧតថមគតែរសចបរសាល នងរតមរតវជញទបផត មែើមផមគចបមជៀសវាងមអាយឆាា យពទនាស ។ មរោោះមយើង ប កៗែងមេើយថា ទនាសអាចបផថលមអាយមយើងនវ ងគណសមផតថ នងគណវបតថ ។ របសនមបើមយើងទទលបាននវគណសមផតថ មនាោះវាមនដមនជញបញហា មនាោះមទ ប ដនថរបសនមបើមយើងជបនវគណសមផតថមនាោះវញ វានងនាមអាយមយើងមអាយជបរបទោះនវផលអនថរាយ ឬកមរោោះថាប កដែលមពលខលោះអាចបប ោះោលមៅែលអាយជវតផងកនដែរ ។ ពែណតកកាលមយមៅែណតកកាលមយមទៀត កបងការរគបរគងរបមទស របភាពជញមរចបើនននទនាសមកើតម ើងជញមរចបើន ែចបជញទនាសទកែមៅសមយនគរភប ទនាសមៅកបងមរឿងរាមមករ ថ ទនាសននការរតបនថងពននអាករមៅកបងមរឿងភមតរចាឆ ន (សមយអាណតនគមបារាង)...។ ែចបមនោះមេើយកបងនាមមយើងខញ ងអសោប ជញនសសតដែលកពងដតសកាថាប កបរញហដ បរតននមហាវទាលយមរៀបចបដែនែ នងរែឌបាលែធល ជនានទ ០៨ មៅឯសាកលវទាលយភមនធកសកមម កបងឆាប សកា ២០១១-២០១២ នមសចបកថមសាមនសសរករាយជញអមនកកបផការម យមលាកសាសរសាថ ចារយ វឌណ វណតត រា ដផបក ម ោះរសាយទនាស បាន កកចបចការសការសាវរជញវែលរករមទ ១០ មយើងខញ មធវើការសការសាវរជញវលមអតបដនទមមទៀត នងយលែងមអាយបានចបាស មែើមផជញោនថកបងការសកាមៅមលើមខវជញជ មនោះមអាយបានសជមរៅ ដែលរបធានបទពកមយើងសថអព “ការម ោះរសាយទនាសមរៅតលាការដែលចបាបអនញហដ តមៅកបងសមយអាណតនគមនយមបារាង” ។ ម ោះបជញការដសវងរកឯកសារនការលបាកោ ងណតកថ ករករមមយើងខញ ខតខពោះោរដសវងរកោ ងយកចបតថទក កជញទបផត មែើមផជញឯកសារបដនទមមែើមផមអាយនសសត ងអសបានយលែងបដនទមមទៀត ។ រករមមយើងខញសមអភយម សទកជញមនកបងការមរបើរបាសោកយកថ ឬកេសកបងការសរមសរអកខរាវរទនកថ ដែលបានមកើតម ើងខសឆគង ឬមនសមគរម យអមចបតនា, អតទនយមនបានមកាោះកាយ មរោោះមយើងបានមលើកម ើងមរចបើនចបមោោះរាលោកយសែ ងឡាយណតដែលនាមអាយនទនាសមកើតម ើង, រករាយសាវ គមនកបងការតោះមទៀន កបងនយសាទ បនា មែើមផមអាយកចបចការមនោះកានដតនរបសទនភាពម ើងមយករមតបដនទមមទៀត នងសមសនមពរមអាយមលាកសាសរសាថ ចារយ នងមតថរមថាប ក ងអសោប ជយដកតរមវបដនទមមទៀត ។ មយើងខញ ងអសោប បាននាោប ខតខរសាវរជញវ របដមរបមលនវរាល
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 3 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
ឯកសារ ងឡាយណតដែល កទងមៅនងសមយអាណតនគមនយមបារាង មេើយម យម ើញថាមៅកបងសាចបមរឿងនមយនមកើតម ើងនវទនាស តាងពមែើមមរឿងរេតែលទបញចប មយើងខញកបានសមបមចបចបតថមលើកយកមរឿងអកសរសលផដខមរ ដែលនបបវតថ នងបពតថការណមៅកបងសមយអាណតនគមបារាងយកមកមធវើការបងហា ញមអាយបានពសាថ របដនទមមទៀត ។ មេើយជញចបងមបកាយមយើងខញសមដថលងអណរគណោ ងបជញលមបៅចបមោោះមលាកសាសរសាថ ចារ វឌណ វណតត រា ដែលបានចបនាយមពលមវលាែនតនមល មឆលៀតមពលមកបងហា តបមបងៀនែលមយើងខញ ងអសោប កកចបចការមអាយអនវតថនមអាយមធវើការសកាបសាវបជញវ ដកតបមវរាលកេសឆគងដែលបានមកើតម ើង នងសមអរគណចបមោោះមតថរមជនាន ងអសដែលបានចបណតយមពលមវលាែនតនមលកបងការតាម នមមើល បពម ងសាថបបទស ា សនរបសមយើងខញ ម យយកចបតថទក ក ។ សមជនពរែលមលាកបគ នងមតថភកថ ងអសោប មអាយជបបបទោះដត សណតងលអ មសចបកថសខ មសចបកថចបមបមើន អាយយនយរ កលាងមន ឈបោះនវរាលឧបសគគដែលសទតមៅចបមោោះមខ នងសមបមចបបាននវបណងបបាថាប កបឃលល ងឃលល តម ើយ ។
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 4 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
ការស ោះសរាយទនាេសសរៅតលាការដែលចាបអនញញា តសៅកនងេមយអាណានគមបារង ការសកាដែលនាមអាយមយើងយលែងបានកានដតចបាស គការអនវតថនមរចបើនជញងរទសថ មរោោះការអនវតថនបានមធវើមអាយមយើងយលែងពវាបានកានដតលមអតដថមមទៀតផង មេើយងហយរសលកបងការចបងចា ម យមៅមពលដែលអនវតថជញកដសថង មពលខលោះជបមៅឧបសគគរាបរយជពក ែចបមនោះមយើងនងខតខរោះរក នវវធសាសរសថម ោះរសាយបញហា ចបមោោះមខ ។ រករមមយើងខញបានមធវើការសការសាវរជញវមលើរបធានបទសថអពៈ “ការម ោះរសាយទនាសមរៅតលាការដែលចបាបអនញហដ តមៅកបងសមយអាណតនគមនយមបារាង” ។ ប ដនថមននងមធវើការសកាមលើរបធានបទមយមនោះ មយើង ងអសោប គរដតយលែងពមោលបណងរបសរបធានបទជញមនសន ។ មតើោកយ “ទនាស” នអតទនយោ ងែចបមមថចប? មតើមេតអវបានជញនាមអាយមកើតនទនាសម ើង? មតើទនាសមកើតម ើងមៅមពលណត? មតើទនាសមកើតម ើងម យអបកណត? មតើទនាសមកើតម ើងមៅកដនលងណត?...។ មតើោកយថា “មរៅតលាការ” នអតទនយែចបមមថចប? មតើោកយថា “សមយអាណតនគមនយបារាង” នអតទនយោ ងែចបមមថចបដែរ? ែចបមនោះមយើងគរដតយលអតទនយរបសោកយនមយៗជញមនសន មនាោះមទើបមយើងងហយរសលកបងការយលនវមោលបណង នងមោលគនតរបសរបធានបទដែលបានមចាទមលើកម ើងខាងមែើម ។ ោកយគនលោះ
1> នយមនយៈ 1> វវាទៈ សមៅមៅមលើរាលោកយ ងឡាយណតដែលអាចបបងកមអាយកាល យមៅជញនែមណើ រ ស
ដទងោប កត កក ឬក កសមថនងសមថជញមយោប ែមណើ រម ល ោះរបដកកនងោប នវវាទ ឬមកើតវវាទនងោប ។
2> ទនាសៈ សមៅមៅមលើោកយ ងឡាយណតដែលជញោកយ មសចបកថ ែមណើ រ បងកមអាយនែមណើ រ សដទងោប គនតផធយោប ដែលទនទពោប ។ ទនាស គជញអវៗដែលមកើតម ើងរវាងមនសសដែលមគមមើលម ើញវតទ មយមនែចបោប មៅកបងសាទ នភាពដតមយ ឬអវៗដែលមគចបងបានែចបោប ។ ទនាស អាចបជញទនាកទនងរវាងភាគពរ ឬភាគមរចបើនដែលមគគតថា ពកមគនមោលមៅមនចបោះសរងនងោប ។
3> ជម ល ោះ សមៅមៅមលើោកយ ងឡាយណតដែលជញវវាទ ែមណើ រម ល ោះ សោប ដែលបងកមអាយមកើតនជមលាោះ ។ ទនាសអាចបមកើតម ើងរវាងភាគមយ ជញមយនងភាគមយមទៀត មន សរតងថា អបកមនាោះតចបកថ ឬធកថ, ជញអបកនកថ ឬជញអបករកកថ, អបកនបណយសកថកថ ឬជញមយនងអបកដែលមននបណយសកថកថ...។
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 5 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
2> អពករតននទនាសៈ
1> បគគលៈ ខលនមយើងដែលជញបគគល ប កៗ (ទនាសនងខលនឯងអពតនមល, ជមរ ើស, ការមបថជញញ ចបតថ, ឬម យអារមមណ...។
2> អនថរបគគលៈ ការដខវងមតោប មៅកបងករតផទធ លខលនណតមយរវាងបគគល ប ក នងបគគល ប កមទៀត
3> អនថរ-តនាទៈ រវាងបគគលពរនាកមៅមល ឌ នននការងហរ ែចបជញរវាងអបករគបរគង, កមមករ, សេជពរបដជងោប ...។
មរកាយពបានែងអពនយមនយននោកយខាងមលើមេើយ មយើងនងបរងមអតទនយវាចបលោប មែើមផទទលបាននវអតទនយមពញមលញ ែចបខាងមរកាមៈ ោកយថា “ការម ោះរសាយទនាសមរៅតលាការដែលចបាបអនញហដ តមៅកបងសមយអាណតនគមនយមបារាង” ននយថាៈ គជញការម ោះរសាយមលើបញហា ងឡាយណតដែលបងកមអាយនែមណើ រ សដទងោប គនតផធយោប ដែលទនទពោប ដែលម ោះរសាយម យមនមរបើរបាសភាគតលាការកបងការជយម ោះរសាយ មេើយម ោះរសាយដតមរឿងរា វ ងឡាយណត ដែលបានមកើតម ើងមៅកបងសមយអាណតនគមនយមបារាងដតប មណតត ោះ ។
3> សារៈសខានននទនាសៈ របសនមបើមយើងមចបោះម ោះរសាយទនាសបានលអ មនាោះវាអាចបផថលឱកាសជញមរចបើនែចបជញៈ
បមងកើតកលាង នងគនតនចបបរបឌត ផទល សបថ រភាពមនឿយណតយ ធញរ ន នងទទែឌនយម មធវើមអាយនទនាកទនងទលទលាយជញមយមជឈ ឌ នខាងមរៅ បនន របននយអារមមណតានតង ជរញមអាយនការមរៀនសរតពបញហា នងមធវើការផទល សបថ រ មលើកទកចបតថការយលែងខលនឯង (មតើអវដែលខលនកពងមធវើពតរបាកែមៅកបងសាទ នភាពមនោះ?)
4> ផលរបមោជនននទនាសៈ ែចបដែលមយើងបានែងរតសៗរចបមកមេើយគថា ទនាសមៅមពលខលោះអាចបផថលនវភាពវជជ ន
មេើយមពលខលោះវាកអាចបផថលនវផលអវជជ នផងដែរអារសយថាមយើងមចបោះម ោះរសាយវាបានរតមរតវដែរឬអត? ការមធវើមអាយមនសសយលែងពបញហា បានមរចបើន
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 6 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
មពលដែលែងពបញហា បានមធវើមអាយមយើងមចបោះម ោះរសាយវាបានរតមរតវ បមងកើតភាពចាបាចបននការផទល សបថ រ ពរងងនវែមណតោះរសាយរបកបមៅម យត ល ភាព បមងកើតមអាយនសាមគគភាព ទនាកទនងលអរវាងបគគលដែលមៅជវញខលន មពលខលោះអាចបមអាយមនសសនភាពលអកលអននងោប (មរកាយមពលដែលនទនាស) អាចបមធវើមអាយមយើងមចបោះវាយតនមលមៅមលើករត ទេ បពវមេតននទនាសដែលបានមកើតម ើង ការមលើកតមកើងសលធមរសមៅរបចានថា គណធម... ។ល។ ជរញមអាយនការអភវឌណន នងយលែងអពខលនឯងបដនទមមទៀត ងផបតគនតនងបញហដ ការមធវើមអាយរបមសើរម ើងនវភាពចាសទដផបកចបតថសាសរសថ
មៅមពលដែលនជម ល ោះ ឬទនាសជញមយោប មនសសមយើង ប កៗរតវដតមធវើការម ោះរសាយបញហា ងអសមនាោះជញចាបាចប ដតការម ោះរសាយរបសមនសសដតងដតមធវើម ើងតាមរមបៀបពរោ ងគៈ 1> ការម ោះរសាយមនរតមរតវតាមចបាបៈ ការមគចបមវសពបញហា ឬការមៅមសាៀមមនរពមម ោះរសាយបញហា ការម ោះរសាយម យមនបានគតគរពមលមេតដែលបងកមអាយមកើតននវទនាសម ើង (ម យ
មនបានគតមៅែលសភាសតដខមរមយដតងមោលម ើងថា “គតមេើយសមគរ”) ការមរបើកលាងកមរាលមែើមផម ោះរសាយបញហា (ចបាបហាមឃលត នងរតវទទលទណឍ កមមខាងបទ
មលមើសរពេមទណឍ តាមករតននអមពើរបរពតថ) ។ 2> ការម ោះរសាយរតមរតវតាមចបាបៈ វធម ោះរសាយជម ល ោះតាមផល វចបាបចបនន ០៤ គៈ 1> ការចបរចារៈ ោម នភាគអពារកតយ ។ ភាគគជម ល ោះពាោមម ោះរសាយជម ល ោះរបសពកមគ
ម យខលនឯង ។ 2> សនាន នកមម ឬការសរមរោះសរមលៈ ភាគអពារកតយ កមអាយអនវតថវធានជញមល ឌ នមសបើរជន
មត នងមសបើរម ើងម ោះរសាយ ។ 3> មជឈតថវនចបឆយ ឬអាជញញ កណតថ លៈ ភាគអពារកតយ កមអាយអនវតថវធានជញមល ឌ នមសបើរជន
មត នងមសបើរម ើងម ោះរសាយ នងមធវើមសចបកថសមរមចបដែលភាគរតវដតរបតបតថតាម របសនមបើភាគបានរពមមរពៀងោប ពមនរចបមេើយ ។ 4> ការម ោះរសាយតាមតលាការៈ ភាគអពារកតយ កមអាយអនវតថវធានជញមល ឌ នមសបើរជនមត
នងមសបើរម ើងែមណតោះរសាយ...។
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 7 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
5> មលមេតននការសកាៈ ម យសារដតការសកាពទនាសគជញមរឿងមយែគរមអាយចាបអារមមណដែរ មេើយពមយនថា
មៅមយនថាទនាសដតងដតមកើតនម ើងឥតឈបឈរ ម យសារដតខវោះការមោគយល អធារសយ នងការរសោះរសលរវាងោប នងោប ។ មេើយសរាបអបកដែលសកាលមអតែចបជញពកមយើងអាចបជយែលពកោតដែលនជមលាោះ ងមនាោះ មអាយចបោះសរមរងនងោប វញ មា ងវញមទៀតមយើងអាចបរកបានរបាកចបណល ឬករបាកកនរមពទនាសបានោ ងងហយ ។ មនថាសមយកាលណតមយម ើយ ទនាសគជញបញហា មយែមៅថ គគក មរោោះថាមបើនទនាសមកើតម ើងមៅកបងសងគម មនាោះវានងមធវើមអាយននវវបតថ មកាលាេល មចារកមម... ជញមែើម ។ ែចបមនោះមែើមផមអាយមជៀសវាងបានពទនាស (ម ោះបជញមនអាចបមជៀសវាងពទនាសបាន ១០០% កម យ) កមយើងអាចបមធវើមអាយជវតរបសមយើង មោរមពញមៅម យសភមងគល ពនលោ ងរតចបោះរតចបង មេើយបគគលដែលមននទនាស ឬកបគគលដែលខលនមអាយមជៀសវាងមចបញពទនាសដតងដតនមគរសលាញរាបអានមរចបើន មរោោះអមនសសរបមភទមនោះមនដែលនកភបកអារមមណរកមរឿងមគ មផសងមៅវញមគនដតអារមមណបមងកើនមតថភាព នងញាតដែលមៅជវញខលនរបសមគដតប មណតត ោះ ។
6> មោលបណងននការសកាៈ មែើមផមអាយមនសសមយើងនគនតមចបោះជយយកអាសារ មោគយល អធារសយ នងមចបោះរសោះរសលរវាងោប នងោប មនាោះមទើបមអាយសងគមមយនការអភវឌណនបានឆាបរេស ម យមនខវលរពយនវការម ោះរសាយទនាស ឬកបញហា សមគសាម ញមៅចបមោោះមខ ។ របសនមបើរបមទស ឬកសងគមមយនការមោគយល អធារសយបានលអ មនាោះរបមទសមនាោះនងអាចបកាល យមៅជញអចបឆរយរបមទសទ ងសកលមលាក របមទសគរ មរោោះមនថារបមទសណតកែចបជញរបមទសណតដែរ របជញជនប កៗដតងដតចបងបាននវមសរភាព សវតទភាព មសទរភាព សនថសខ ម យនលោ ងណតមអាយសទតមៅ
ឆាា យមចបញពទនាស ។ ជញការពតណតស ម ោះបជញទនាសផថលមអាយមយើងនវផលវជជ នខលោះៗកថ កមយើងមនចបងបានដែរ ម យសារដតមននងែងថាទទលបាននវផលវជជ ន មយើងបានទទលនវផលអវជជ នមនមៅមេើយ ែចបជញមៅកបងមរឿងភមតរចាឆ ន សមយប លរបលយពជសាសនប លពត... ។
7> លទនផលននការសកាៈ មរកាយពបានមធវើការសការសាវរជញវ មធវើមអាយមយើងទទលបាននវចបមណោះែងថមៗជញមរចបើនដថម
មទៀតផង ដែលមធវើមអាយមយើងកានដតយលែងបានចបាស ។ ដតម ោះបជញោ ងណតកម យ វាមនដមនលអឥតមខាច ោះមនាោះមទ រោនដតរបមសើរម ើងជញងមនមយករមតដតប មណតត ោះ ។
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 8 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
មរឿងមនាោះនកាល នងអាកាសែចបតមៅៈ មយើងខញ នងមលើកយកនវចបនចប នងរពតថការណសខានៗមៅកបងសាចបមរឿងយកមកមធវើការបងហា ញ
ជនតាមល បលម យដែលនខលមសារ ងរសងែចបខាងមរកាមមនោះ៖ មៅឆាប ១៨៦៣ រពោះបាទនមរាតឋមបានចបោះកចបចរពមមរពៀងជញមយនងពកបារាង មែើមផបមងកើតនវ
អាណតពាបាលមយមលើរពោះរាជញណតចបរកកមពជញ ។ រែឌមនោះបានសទតមៅមរកាមការរតតរតារបសអាណតនគមបារាងមឋងបនថចបៗ ។ អ ងមពលសសរងហគ មមលាកមលើកទ ០២ ពកជប នបានអនញហដ តឲយនរ ឌ ភបាលបារាង (ដែលនមល ឌ នមៅវចបឈ) ដែលមធវើកចបចសេរបតបតថការជញមយនងរករមពកសាធារណរែឌ នងបានពាោមចបរចារមៅមលើលកខខណឍ ដែលអាចបទទលយកបាន មែើមផទទលបាននវឯករាជយភាពពពកបារាង ។ សាទ នភាពរបមទសកមពជញមៅចបងសសរងហគ មនភាពវកវរ ។ រឯពកបារាងមសរវញ មរកាមការែកនារបសមលាកឧតឋមមសនយ ឆាលស ែ មហាគ ល បានមបឋជញញ ថានងយកឥណឍ ចបនមកវញ ម ោះបជញពកមគបានផឋលឲយកមពជញនងរែឌអាណតពាបាលមៅឥណឍ ចបនែនទមទៀតកម យ កនវធានការ កកេតោ ងរបរងរបយតបការរគបរគងម យខលនឯង ។ ម យបានលងមលាមថា ពកមគនមបសកកមមខាងអរយធម ពកបារាងបានមមើលម ើញដវងឆាា យណតសនវការចបលរមនវចបដនករបសឥណឍ ចបន កបងសេភាពបារាងននអតតអាណតនគម ដែលបានដចបករដលកនវបទពមសាធនជញទមៅននវបផធមបារាង ។
រពោះរាជបជនយកចបចមែើមផឯករាជយរបស រពោះបាទនមរាតមថសេន គជញលទនផលមៅកបងការយលរពមរបសបារាងម យមទើស លចបតថ ចបមោោះការ ម ររបសរទងសការមផធរអធបមតយយភាពមកវញ ។ កចបចរពមមរពៀងមនមសមើភាពោប រតវបានសមរចបមៅដខតលា ឆាប ១៩៥៣ ។ រពោះបាទសេនមរកាយមក រទងកបានរបកាសថាឯករាជយភាពបានសមរចបមេើយ រចបកបានោងរតលបមកភបមពញវញម យមជញគជយ ។
1> មរឿង ភមតរចាឆ ន (១៩៦៤, ១៩៦៥ ម យមលាក ឌក ោម នង មលាក មឌឿក អ)
មរឿង “ភមតរចាឆ ន” រតវបានមរៀបមរៀងម ើងមៅឆាប ១៩៦៤, ១៩៦៥ ម យអបកនពនន ឌក ោម នង មឌឿក អ មេើយរតវបានមបាោះពមពផាយជញសាធារណៈមៅឆាប ១៩៧១ ។ មរឿងមនោះបានឆលោះបញហច ង មអាយមមើលម ើញពទនាសែរសចបរសាលរវាងពលករកមពជញ ដែលបានទទលរងនវការជោះជញនមកងរបវញច ពសនាកពកអាណតនគមបារាង បនសកថភម នងបនមសរនថអាយ ងរបសវាោ ងខាល ងខាល ដែលរកអវយកមកមរបៀបផធមពបានម ើយ។
រពតថការណនថា ១៨ ដខ មមសា ឆាប ១៩២៥ របសរបជញជន រកាងលាវ ជញរពតថការណមយបាន ក ញចបតថអបកនពននកបងការនពននសាប នែមនោះ មែើមផ សនវសតសាម រតរបជញជនមអាយនក
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 9 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
ម ើញ នងចាជញបជញនចបចនវរបវតថោ ងឈចាបមខាល ចបផារ ដែលពកអាណតនគមបានបងកម ើងនាមពលមនាោះ ។
មរឿងភមតរចាឆ ន ពតជញបាន ញអារមមណអបកអានមអាយនកម ើញពនមដែករបសអាណតនគមបារាងដែលបានសងកតជញនករបជញជនកមពជញជតមយសតវតស ។ ទនធមនងមនាោះផងដែរកបានបផសកេងឈចាបែលអបកអានព រណកមមែដសនមឃលរមៅរបសអាណតនគមបារាង មកមលើពលករសលតរតងកមពជញមយើង ។ ការតស របឆាងនងពករតតរតាការចបងកេងឈចាបននជនដែលមគជោះជញនពតផថបានជញកលាងភាញ ករលកមសបហាជញតែមោះមតមរកាកម ើងតស រម ោះជញត ។
ឆលងកាតបទពមសាធនជរចបតជញមរចបើនមៅសមយអាណតនគម អបកនពននបានពញហដ កសាម រតរបសរបជញជនមអាយរបរងរបយតបចបមោោះនមថមមយមទៀតរបសចបរកពតថអាមមរក ដែលនលកខណៈពសពលជញងអាណតនគមបារាងមៅមទៀត ។ អបកនពននបានផសពវផាយមរឿងមនោះម ើង កបងមពលដែលចបរកពតថអាមមរកកពង កនមរតតរតាមលើរបមទសកមពជញមយើង ។
មរឿង ភមតរចាឆ នបានដវកមខពកមចារដែលបលនទកែ បលនមសរភាពរបជញជន មេើយកបានបកអារកាតមខតោ ងអាមសាចបរបសបនអាយ ងដឆកបមរ ើបារាង ដែលមនរោនដតមធវើតាមដខសញាករបសមៅហាវ យប មណតត ោះមទ ដថម ងខមធវើការមអាយពកវាបានមលើសមទៀតមែើមផផទគ បផគនមៅហាវ យ មេើយកាល យខលនជញឧបករណជោះជញន ចបនថលននពក ល នោន ។ អមពើជោះជញនសងកតសងកនែមឃលរមៅរបសអាណតនគមបារាងមកមលើរបជញជនកមពជញ ងមល ជញពមសសរបសមលាកបារមែស “មរ សែងបារាងរបចាមខតថកពងឆាប ង” មកមលើអបកភមរកាងលាវ បានបណតថ លមអាយនរបតកមមអពសនាកមហាជន នងពលករ ដែលបានមរកាកឈរម ើងវាយបកមៅមលើពកវាវញោ ងខាល ងកាល ។
សកមមភាពមរកាកឈរតស របសអបកភមរកាងលាវ ជញចបលនាមសបហាជញតែមៅថ គគកដែលជញទនែសខានមយរមចបដនកែលចបលនាបែវតថអធន សមរមចបបានមជញគជយជញបនថបនាធ បបទពមសាធនកបងមរឿងភមតរចាឆ ន ដែលកលបរតកមពជញ រតវចបងចាជញនចបចកាល គភាពតករកេល នងមទនភាពែដសនេសមេតមៅមលើជយជនោះ (វាយបារមែសងហប នសនធោះចបតថចបងកមទចបបារាងមៅបនាធ យកពងឆាប ងមទៀតម យមនគតពយទនវធ មែើមផសមរមចបបាននវយទនសាសរសថរបសខលន) ។ ែចបមនោះមយើងសមងកតម ើញថា រាលបណតថ ជយជនោះកនលងមក ពបានសទតមសទរមទមរោោះោម នោបកសែកនា ។ មនោះជញរកតយរកមបែវតថនសងគមកបងករណរបមទសជញតរងការរតតរតាពពកអាណតនគម ។
មរឿង “ភមតរចាឆ ន” ឬ “រពតថការណ ១៨ មមសា” ពដមនជញមរឿងយលសបថរបសអបកនពននមទ ប ដនថគជញមរឿងពតមៅមែើមសតវតសទ ២០ មនោះ ។
“រពតថការណ ១៨ មមសា” នងបងហា ញមអាយអបកបានរជញប អពចបលនាបាតកមមមយរបឆាងទបទលនងពកអាណតនគមនយមបារាងដសសមៅឆាប ១៩២៥ ។ ចបលនាមនោះនសភាពមឃលរមៅ
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 10 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
គរមអាយរមភើបនរកដលង ដែលបានផធោះម ើងពចបមនាមកសករដខមរែសទនសាធមៅភមរកាងលាវ រសករលាមបអៀរ មខតថកពងឆាប ង មរកាមការែកនារបសអបកកាល ហានពរនាក គ ប កម ម ោះ ជន នង ប កមទៀតម ម ោះ មៅ ដែលនមែើមកមណើ តនងទលមៅ មៅភមបនាធ យអពល នរពដខមរ រសករលាមបអៀរ មខតថកពងឆាប ង ។ ពករករមបាតករកបានស ល បមលាកបារាង ប កម ម ោះ បារមែស ដែលមធវើជញមរ សែង មៅឯមខតថកពងឆាប ង មេើយនងអបកបកដរបភាសា ប កមទៀតម ម ោះ សន រពម ង ហា នរការសក ប កម ម ោះ ឡាចប ដែលបានមៅតាមបារាងមៅមពលមនាោះ ។ មរឿងមនោះចាតទកថា ជញរពតថការណែធមយមៅកបងរបវតថសាសរសថជញតមយើង ។ មេើយចបមោោះរពតថការណមៅនថា ១៨ មមសា ១៩២៥ កបានពនយលទកនវអនសាវរយែជរចបតមយដែរ ែលអបករសករកាងលាវ ។
មហាបាតកមមរបសរបជញកសករមៅភមរកាងលាវនានថាទ ១៨ ដខ មមសា ឆាប ១៩២៥ មនាោះ គជញចបមមលើយមយែសមរសបមយចបមោោះរាជការអាណតពាបាលបារាងនាសមយមនាោះឯង ដែលបានចបងមរកៀកកនដខមរ មៅមរកាមនមដែករបសខលន អសរយៈមពលជតកនលោះសតវតសមកមេើយ ។ ជញពមសសមខាម ចបមលាកធបារាងដែលសាល បមៅភមរកាងលាវ កបងនថា ១៨ មមសា ១៩២៥ គសាល បមៅចបមោោះមខអបកម សដខមររាបរយនាកដែលមជើង ងពររតវមគ កមអាយជញបមខាប ោះឃលប ង ោ ងរមងហករងយអតបាយរកហាយទក ម យសារដតោម នរបាកបងពនន រជនមលាកធ ។ អមពើសងសកោ ងអមនសសធមរបសបារាងមៅមលើបណតថ រាសរសថ មៅភមរកាងលាវដែលឥតវញហដ ណមសាោះមនាោះ ម យបានចាត ហា នមអាយមែញចាបអបករសករកាងលាវ ងរបរស ងរស មផអើលមកាលាេលរជលរចបបលអសមយរសក រចបចបងតមរៀបោប ជញជរ យកមកសរចបមមលើយមៅទរករងកពងឆាប ង បងអតបាយទកោ ងមវទនា រចបកនលងមកមនែល ១០ នថាផងរសាបដតនមចបញរបកាសមយចបោះនថាទ ២៧ មមសា ១៩២៥ បងហគ បមអាយមម ម ោះ ភមរកាងលាវ មៅជញម ម ោះថា “ភមតរចាឆ ន” មរោោះមគបានសនមតពកបាតករថា ជញសតវតរចាឆ ន មនសាគ លខសរតវ ហា នស ល បមលាកធ ។
“ភមតរចាឆ ន” គជញមករ ថមរតករបសអាណតនគមនយមបារាងដសស ដែលបានចបលមកទម ករបជញជនដខមរ មៅចបងសតវតសទ ១៩ ។ “ភមតរចាឆ ន” គជញភមតរចាឆ នជញនខពស ដែលសតវតចាឆ នមៅកបងភមមនាោះ បានខតខមរ ើបរោះពមរកាមនមដែក មែើមផ ម រនវអវដែលមនសសមលាកមយើងរតវការចបងបានរគបៗោប មែើមផរសមៅមអាយបានសមរមយ នងមពញលកខណៈជញមនសសម ើងវញ ។
មននងមរៀបរាបអពមរឿងរា វដែលបានមកើតម ើងមៅមខតថកពងឆាប ងមនាោះ សមមមើលភមសាសរសថរបសវា មែើមផមអាយសាគ លពមខតថមនោះបនថចបសនៈ
មខតថកពងឆាប ងសទតមៅភាគកណតថ លននរបមទសកមពជញ ។ មខតថកពងឆាប ងនរពរបទលខាងមជើងជញបមខតថកពងធ ខាងមកើតជញបមខតថកពងចាម ខាងតផងជញបមខតថកពងសព នងខាងលចបជញបនងមខតថមោធសាត ។ មខតថមនោះសទតមៅចបងហយរបណ ៩១ គម ពរាជធានភបមពញ។ មខតថកពងឆាប ង
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 11 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
ននផធែសរបចបនន ៥៥២១ គម២ ។ មៅឆាប ១៩២៤ មខតថកពងឆាប ងនរសកដត ០៥ មទ មេើយមៅកបងរសក ង០៥ មនោះនរបជញជនចបនន ១២០ ០០០ នាក ។ ភមរកាងលាវសទតមៅកបងរសករលាមបអៀរនភម ១៤ នងនរបជញជនចបនន ១ ៨១១ នាក ។ ភមមនោះនចបងហយរបណ ១៤ គ ដម រតពរករងកពងឆាប ង ពខាងលចបមឈៀងខាងតផងននរករងកពងឆាប ង (ជនានមនាោះ ១៩២៥ អបករសករកាងលាវនរបរចបញច មជវតដតពរមខប មណតត ោះគ មធវើដរស នងម ើងមតាប ត ។ ប ដនថរេតមកែលសពវនថាមនោះ (ឆាប ២០០៧) មខតថមនោះនរបជញជនសរបចបនន ៥៣៨ ១៦៣ នាក (ែងសមតៈ ៩១ នាក/គម២) គមសមើនង ៣.៦% ននរបជញជនកមពជញសរប ។ កបងមនាោះនបរសចបនន ២៥៩ ៣៤៧ នាកនងសរសថចបនន ២៧៨ ៨១៦ នាក ។ ចបមោោះអរតាកមនើនរបជញជនរបចាឆាប គ ២.៤% ។ របជញជន ៨៥.៥% ជញកសករ, ៧,៥% ជញោណជជករ, ៦% ជញអបកមនសាទ នង ១% មទៀតជញមសរនថរាជការ ។ មេើយឥ វនរសកចបនន ០៨ នង ចបនន ៦៩ ។
ដផនទភមាសរេតននសេតតកពងឆន ង, សរបសទេកមពជា តាងពមែើមរេតមកទលបចបចបផនបកាលមនោះ អបករសកកពងឆាប ងមរចបើនរបកបមខរបរកសកមម គមធវើដរសបនថចបបនថចបលមមទកសរាបបរមភាគបានរតមមយឆាប ៗ មៅកបងរគសារនមយៗប មណតត ោះ ម យសារែធលមនសវនជជញត ។ មែើមផរករបាកសរាបផគតផគងសមលៀកបោក មាបអាហារ ការចាយវាយមផសងៗ នងទកបងពននជនរាជការមនាោះ ។
មពលខលោះមម មែើរ ររបាកបងពននម យខលនឯង ដតមៅមពលដែល រពរបជញពលរែឌមនបាន កចាតរកសងនសមតទកចបចមអាយបញជ នប លសមអាយមៅ រពននអាករ ម យបានបងខរបជញពលរែឌមអាយបងរបាក មេើយមពលខលោះពកោតោម នរបាកបងពនន កផទកពនយពពកោតម យគណមទវរមយជញពរ ជញប រេតមៅែលចាបចបងយកមៅមធវើម សតាមផល វចបាប ចបមោោះសាមជនណតដែលោម នរបាកបងដថមមទៀតផង ។ ឯអបកខលោះមទៀតដែលបានែងជញមនថានថាមនោះប លសមចបញមែើរ រពនន រ ករបញាបរបញាលរតមភៀសខលនមៅពនមៅកបងនរពមយរោសន មែើមផមអាយរចបពការចាបផទកពនយជញយថាមេត ។
មៅ ណតដែលមលាកមរ សែងបារមែសចបោះមៅ រពននែល របាកពនននន មនាោះមខជញបានចបលឃលល ងោ ងមហាចបណតស កជតោកកណតថ លននចបននមនសសដែលរតវបងពននអារករមៅកបង នមយៗ ដតចបមោោះ ណតដែលមលាកមរ សែងបារមែសមៅែល មនាោះរបាកែជញននវមនសសជញបមខាប ោះមជើង (មខាប ោះមឈើសរាប កអបកម សកមអាយមែើររចប ម យមអាយមៅនងមយកដនលង) រមងហករងយមនខានម យសារដតោម នរបាកបងពនន ។
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 12 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
ជនកាលមលាកមរ សែងបានមរបើ ហា នរបសមលាកមអាយវាយែជនមនាោះ ងជញបមខាប ោះ មែើមផ មអាយអបកឯមទៀត ម ើញដសថងនងដភបក រចបរតមៅរបាបរគសាររបសជនរងមរោោះមនាោះ មអាយរបញាបរកលយមៅបងពននកបងមពលមនាោះ មែើមផកមអាយមគមធវើបាបបថ ឬកនរបសខលន ជរឯនកាលមទៀតមលាកមរ សែងមលាតមៅ តធាកអបកជញបពនន ម យខលនឯងផទធ លដតមថងកនដែរ ។ មនោះមេើយអនាចបរបសមលាកមរ សែងបារមែស មៅឯមខតថកពងឆាប ង !
មៅឆាប ១៩២៥ មខតថណតកែចបជញមខតថណតដែរ រាសរសថមសធើរដតរគបមខតថ ងអសពបាកនងរកលយបងពនន ដតមខតថែនទមទៀត មលាកមរ សែងមនសវតងដតងមពកមទ ។ មលមេតដែលមធវើមអាយមលាកមរ សែងបារមែស រពននតងដតងមៅមខតថកពងឆាប ងគមកពមលមេតែចបខាងមរកាមៈ 1> មលាកបារមែស មន ននឋានៈជញមរ សែងមពញទមទ ។ មគផទល សមលាកមៅឈរមៅមខតថ
កពងឆាប ងជញអបកកានការជនសសន ។ មលាកបារមែសជញអាតមនសរសាថ ទរថាប កទ ០៣ ម ល ោះមេើយ មលាកបារមែសខតខ រពននមអាយបានរគបចបនន មែើមផមលាកយកមៅផទគ បផទគ នមលាកប វ ង មេើយនងបានម ើងបណយជញមរ សែងមពញចបាប ។
2> បារមែសខតខ រពនន មែើមផរបមលលយមអាយបានមរចបើនយកមៅមអាយរាជការបារាង មៅសងមគេ ឌ នសនាកមៅមលើភបបកមោ ។
គនតរបស ជន ដែលចបងស ល បមលាកមរ សែងមពលមនាោះ គមកពោតមនសខចបតថនងអមពើជោះជញនោ ងអមនសសធមពសនាកពកបារាង ។ គរមរជៀបផងដែរថា ពនន រនាសមយមនាោះធានធារេសមេតមពក គធានរេតែលអបករកដែលនែធលបនថចបបនថចបសខចបតថលកែមនាោះមចាល មែើមផយករបាកមកបងពនន កមៅសងដតមនរគបមទៀត ។ រោនដតពននអតថសញហដ ណបណត (កាត) កបងមយឆាប ៗ មគរតវបង ប កៗចបនន ៥ មរៀល ។ មនោះមនគតពពននែធល នងអវៗែនទមទៀតផង (ចបមោោះពននរសវ មគតរមវមអាយកសករបងតាមចបននតចប ឬមរចបើនននផលរសវដែលមធវើបានកបង ១ ឆាប ៗ លោះចបលមកែលឆាប វក រគសថសករាជ ១៩២០? រសាបដតនការដកដរបកបងមរឿង រពនន រមនោះម ើង គមមរសក នងមសរនថ មចបញមៅវាសដវងរកឡាែដរសដែលបាន រសវ មេើយតរមវមអាយបងតាមចបននទករបាកដែលរាជការថាប កមលើបានបងហគ បជញផល វការរចបជញមរសចបមៅម យឥតគតថាែដរសមនាោះនជជញត ឬោម នជជញតមទ គមអាយដតនរសវគបង ងអស ។
មេតមនោះមេើយបានជញរាសរសថ លគនតរគបៗោប ) ។ កាតសមយមនាោះមគមធវើជញ ៥ ផបត ។ មេតមនោះមេើយមទើបបានជញនោកយែណតលតៗោប ថា“កាត ៥ ផបត” ។ មេើយពតនសថពមរឿង អបករសករតពននរព ម យសារោម នលយបងកាតមនាោះ កមៅដតមន នរលបបាតមកែលសពវនថាមនោះផងដែរ មរោោះមរឿងមនោះមកើតនម ើងមៅរគបមខតថ ។
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 13 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
អបកដែលែងពតនបានបញហជ កថា មលាកមរ សែងមរបើអនាចបមរចបើនណតសកបងមពលដែលមែើរ រពនន មបើម ម ោះណតមននលយបងពននមទមនាោះ មលាកនងបងហគ បមអាយមគ កមខាប ោះរចបវាកបងអតបាយបងអតទកភាល មមយរមពចប លោះរតាដតរករមរគសារយកលយមករបគលជនរគបចបនន មទើបមលាកមអាយម ោះដលងមអាយនមសរភាពម ើងវញ ។ ពតនខាងមរកាមមនោះ មធវើមអាយអបករសករកាងលាវខលោះ ដែលរករកោ បយនដមនដទនភយបកមោោះទកជញមន ។ ឯអបកដែលនធនធានបនថចបបនថចប លមមចបញច មរគសាររបសខលន មសធើរផតមខផតមរកាយមនាោះ កខតខរបមវររបវារនាយអាយទកបរមរងមអាយមេើយមរសចប សខចបតថសអតសឃលល នខលនឯង មអាយដតបានលយបងកាត មរោោះខាល ចបជញបមខាប ោះបារាង ។ អបកខលោះមទៀតមែកផសងតាមយថាកមម ។ រចបដណកឯសវណតវញ មរកាយពមពលដែលែងថាបារាងនងមក រពនន កតាងនចបតថភយខាល ចបោម នរបាកបងមអាយពកបារាង កមករកនាងតនដែលជញអនាគតភរោ មែើមផពភាកាោប ពមរឿងមនោះ ម យ សវណត របាបនាង តនថាមគរតវការរបាក ប ដនថម យខវោះ មគកយកលយពរមរៀលដែលបានសនសមៅមរកាមមខបើយយកមកបសរងគប ម យលយមនាោះមគមរតៀមទកសរាបទញមាបចបនបនថចបបនថចបមែើមផយកមកដសនមរពនជញការបសរងគបកចបច ។ នថាមយមម បា លបានទទលសបរតពមលើមក តរវមអាយោតមកាោះរបជមអបករសកដែលសទតមៅមរកាមឱវាទរបសខលន ងអស ដែលមៅមន នបានបងពននមអាយមៅជបជោប មៅឯសាលា រកាងលាវ មៅនថាទ ១៨ មមសា ១៩២៥ មវលាម ង ០៧ រពក តផតមលាកមរ សែងបារាងដសសដែលមៅរបចាការមខតថកពងឆាប ង នងមក រពននមៅនថាមនាោះឯង ។ (តាមពតនថាមសចបកថមៅកបងសបរតមនាោះ បាន កបញហជ ោ ងតងរងបផតែលមម បា លមអាយចាតការមែើររបមលពកអបកជញបពនន ងអមាល នមនមអាយនមសសសលែល ប កម ើយ ម ោះអបកមនាោះឯងនរបាកកថ ឬោម នរបាកកថ) ។ មបើអបកជញបពននណតមយមគចបមវសមនរពមចបលខលនមៅសាលា មៅនថាទ ១៨ មមសា មនាោះមទ របយតបដតរាជការចាបបាននថាមរកាយ នងរតវទទលម សមទវរមយជញពរ ឬជញប មរោោះចាតទកថាជញមនសសមនមោរពមកាតញមញើតចបមោោះបារាង ដែលជញអបកតណតងរាជការអាណតពាបាល ែនគណមលើសលបមលើរបមទសមយើង ។ បានទទលែណងមនោះកាលណត បណតថ រាសរសថ ងប នាម នដែលោម នរបាកទកសរាបបងពននមនាោះ នកមរសៀវខលនមសធើររគរនញាក ! មរោោះមគបានែណងរចបខលោះៗ មកមេើយថាមលាកធបារាងសពវនថា (ម ម ោះបារមែស) កាចបខាល ងណតស ោម នមោគយលជនណតម ើយ ដតមលាកនោយោ ងណត គមធវើោ ងមនាោះមេើយ ។ អបកខលោះចបងមគចបមវសមនចបងចបលមៅបងហា ញខលន មៅឯសាលា រកាងលាវកបងនថាទ ១៨ មមសា មនាោះដែរ មរោោះយលចបាសថា មបើចបលខលនមៅសាលា នថាមនាោះ គចបលមៅជញបមខាប ោះ
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 14 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
បារាងដតមថង តផតលែណងថា មៅ ឯមទៀតៗ នមនសសជញបមខាប ោះគមោក ម យសារោម នរបាកបងពនន កប ដនថែលនកម ើញបណតថ របសមលាកជទបដែលថា អបកណតរតមគចបមពលមនោះ ែលមពលមរកាយមគចាបបាន នងរតវផថនាធ ម សមទវរមនាោះ ក លគនតដតមថង ។ មគបានមបថជញញ ោប មរសចបមៅមេើយថា ែរាបណតពកមគមន នស ល បមលាកមរ សែងសាល បមទ ែរាបមនាោះមគពរពមមៅមសាៀមជញ ចបខាត ។ មនសសណតដែលោម នរបាកបងពននជនមលាកមទ មលាកបញហជ មអាយ កមខាប ោះមជើងមយរមពចបឥតបងអង មេើយមលាកនោយមៅថសនជញភាសាបារាងមអាយបកដរបរបាបអបករសកថា មបើចបងរចបខលនរតវឲយែណងមៅរគសារមអាយយករបាកមកបងមអាយមលាក មទើបមលាកម ោះដលងមអាយនមសរភាពម ើងវញ ។ ម យសារដតការបនថងពននអាករខាល ងកាល មពក មធវើមអាយរបជញជនមនអាចបរ រទនងស ព ធមនោះបាន មទើបបានមធវើមអាយរបជញជនមៅភមរកាងលាវ បានមរ ើបរោះម យបានសមរមចបចបតថស ល បមលាកមរ សែងបារមែសមចាល ម យោម នញមញើតនែបនថចបមសាោះម ើយ ។
8> ១. ផលវជជ នសរាបរបជញជនដែលរសមៅកបងភមរកាងលាវមនាោះគៈ ការមចបោះមតៀមមទៀររកយតថធមសរាបខលនឯងដែលជញមនសសដែរ ប ដនថរតវបានមគចាតទកមសមើរនង
សតវតរចាឆ ន នងសរាម ការមចបោះសាមគគោប នាមអាយទទលបាននវជយជនោះដែលខលនចបងបាន រោនដតថាជយជនោះមនោះគ
ជញជយជនោះដែលពភពមលាកមនរតវការ នងមនចបងបាន ឬសមផដតឮកមនចបងឮដែរ (មនោះគជញអមពើមយដែលបានរបឆាងមៅនងចបាបមនសសជញត) ។
របជញជនមចបោះជយយកអាសារោប រតងនាងតនយករបាកដែលបនសលពមខាម ចបឪពកយកមកមអាយសវណតដែលជញអនាគតសាវ មយកមៅបងកាត មរោោះសវណតខវោះរបាកមយចបនន
២. ផលអវជជ នសរាបរបជញជនដែលរសមៅកបងភមរកាងលាវមនាោះគៈ ការមតៀមមទៀររកនវយតថធម គមនរតមរតវតាមចបាបកណត នមេចបចតាមនសកបសកល រតងដែលស ល បមលាកមរ សែងបារមែសមៅរកាងលាវមេើយ ចបងនា
ោប មៅស ល បរករមបារាងមៅឯរករងកពងឆាប ងមទៀត ម យមនបានគតថា នងនមរឿងរា វែលខលន ការយកកេង នងគនគគនយកមកម ោះរសាយនវបញហា គមនរតមរតវ នងមនដមនជញែមណតោះ
រសាយដែលលអមនាោះមទ នដតការម ោះរសាយរបកបម យសនថវធគជញការលអរបមសើរ ។ មរឿងខាងមលើមនោះបានឆលោះបញហច ងមអាយមយើងម ើញថា ការរសមៅមនអាចបមជៀសផតពការមកើតននវទនាសបានមទ ប ដនថមយើងមចបោះរគបរគង នងកាតបនទយវា មែើមផភាពនថលថប រ មសទរភាព នងសនថសខរបសសងគម ។
សាកលវទយាលយភមនទកសកមម ២០១១ មហាវទយាលយររៀបចដែនែ នងរែឋបាលែធល
ររៀបររៀងរោយ៖ កកមទយ ១០ 15 ឆន សកា៖ ២០១១-២០១២
ឯការសោង 1> មសៀវមៅអកសរសលផដខមរ “មរឿងភមតរចាឆ ន” ដែលបតវបានមបាោះពមពផាយមៅឆាប ១៩៨៧ ។ 2> មសៀវមៅមមមរៀន “ការម ោះបសាយទនាសែធលមបៅបបពននតលាការ” របសមលាក វឌណ វណតត រា ។ 3> អតទបទមោងបដនទមមៅមលើមគេទពរ www.wikipedia.org ។