แนวคิดสวัสดิการสังคม รศ.ดร.ณรงค์ เพ็

โดย รศ.ดร.ณรงค เพ็ชรประเสริฐ

สังคมสวัสดิการ (Welfare Society)

วันที่ 24 พฤศจกิายน 2552 ณ หอง MEETING สถาบันวิจัยจฬุาภรณ

1

จาก...ภาวะเศรษฐกิจลมจม

สู...สังคมสวัสดิการ

และ...ธนาคารลูกจาง

บนเสนทาง 1 ทศวรรษ

2

คนจนคือใคร?

ทําไมจงึยากจน?

เปนคาํถามจุดประกาย

ที่นําไปสูการศึกษาเชิงแนวคิดและทฤษฎี

ดวยงานสองเลม

3

เลมแรก หนังสือเศรษฐศาสตรการเมือง คนจนไทยในภาวะวิกฤติ

4

นําไปสูการคนควาหาคําตอบ

จากงานวิจัยอีกชิ้นหนึ่งคอื

การสํารวจความรูเชิงแนวคิด ทฤษฎี บทบาท และความสําคัญ

ของโครงขายความปลอดภัยทางสังคม

(Social Safety Net)

5

เลมสอง การสํารวจความรูเชิงแนวคิด ทฤษฎ ีบทบาท และความสําคญัตอสังคม

ของโครงขายความปลอดภัยทางสังคม (SOCIAL SAFETY NET)

6

คาํถามตอไปคอื แลวจะพัฒนาสวัสดิการพื้นฐาน

หรือ Social Safety Net เพื่อบรรเทาภาวะความยากจนของคนดอยโอกาสไดอยางไร

7

จึงตองหาคําตอบตอไปจากงานวิจัยเรื่อง

การพัฒนาระบบสวัสดิการ

สําหรบัคนจนและคนดอยโอกาสในสังคมไทย

8

9

ไดคําตอบแลว จะทําใหคนเขาใจ

และชวยกันขับเคลือ่นเรือ่ง สวัสดิการไดอยางไร

10

คาํตอบคอื การเผยแพรความรูจากงานวิจัย

และการขับเคลื่อนเสนอนโยบายเรื่อง “สวัสดิการสังคม”

จนไดแนวทางและขอสรปุเปนการสรางสวัสดิการสังคม

ในมิติการกนิดี อยูดี มีสุข และมีสิทธิ

11

12

ไดแนวทางเชงินโยบายและไดพลังขับเคลือ่นเบือ้งตนแลว

จะทําใหเกิดนโยบายและวาระแหงชาติไดอยางไร

13

ผลกัดันแนวทางและนโยบายผาน

คณะทํางานการกระจายรายได

สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ

โดยการรวบรวมสังเคราะหงานวิจัยที่ผานมา

และปรับปรุงขอมูลเพิ่มเติม จนไดงานวิจัยเรือ่ง

“สวัสดิการพื้นฐาน (Social Safety Net) :รากฐานความเปนธรรมทางรายได

14

15

ใชรายงานฉบับนี้ เปนฐานความรูในการทําขอเสนอเชิงนโยบาย

เพื่อสราง “สรางสังคมสวัสดิการ” หรือ

สังคมที่รวมกันสรางสรรคสวัสดิการ

ทั้งโดยภาครฐั ธุรกิจ และชุมชน

เพื่อเปนกลไกฐานรากในการสราง

ความเปนธรรมของการกระจายรายได

16

สังคมสวัสดิการ

(WELFARE SOCIETY)

บริการสังคม ประกันสังคม สงเคราะหสังคม

รัฐ เปนดานหลัก

ธุรกิจ ชมุชน

และครอบครัว

เปนดานรอง

รัฐ ธุรกิจ และ

ผูเอาประโยชน รวมกัน

รับผิดชอบ

เทาๆ กัน

รัฐ ธุรกิจ องคกรกุศล

ชุมชน และครอบครัว

รวมกันสรางสรรค

ขึ้นมาตาม

ความสามารถของแต

ละฝายคือ ปจจยัหลักของการ

สรางความมัน่คง

ทางสังคม

(social security)17

รัฐบาล (ปชป.) เห็นดวยกับแนวทางการสราง “สังคมสวัสดิการ”

เปนกลไกการกระจายรายได และ

กําหนดให สังคมสวัสดิการ เปน

วาระแหงชาติ เมื่อ 21 ตุลาคม 2552

18

19

20

อีกดานหนึ่ง การพัฒนาคน พัฒนาขบวนการ

เพื่อสรางสังคมสวัสดิการก็เกิดคูขนานกันไป

ภายใตการสนับสนุนของ สสส. โดยเฉพาะ

โครงการเสรมิสรางความเขมแข็งขบวนการแรงงาน

เพื่อการคุมครองสุขภาพและสวัสดิการแรงงาน (สสส.)

หรือเรยีกกันในแวดวงโครงการวา

“โครงการสังคมเพื่อน”

21

แนวคิดของโครงการ คอื :-

ตั้งหลักปกแกน สรางขาแขนเครือขาย สรางดาวรายกลุมเรยีนรู

ตอสูสรางขบวนการ สรางฐานสุขภาวะ ยกระดับสถานะสวัสดิการ

22

สมาชิกปที่ 3 = 100,000 คน 

 สมาชิกปที่ 2 =20,000 คน 

สมาชิกปที่ 1 =4,000 คน

แกนรอง100 คน

ฬษ๊ฑฮ ี ๅทภ ษๆฺ ำฃๆท

สหภาพแรงงาน  กลุมวิสาหกิจ

แรงงาน(อาชีพเสริม) 

สหกรณออมทรัพย/

รานคา(ทางการ) 

กลุมออมทรัพย 

ไมเปนทางการ 

ชมรมผูประกันตน สถาบันวิชาการ

แรงงาน 

แผนภาพแสดงผลลัพธของ โครงการเสริมสรางความเขมแข็งขบวนการแรงงาน เพื่อการคุมครองสุขภาพและสวัสดิการแรงงาน 

  โครงการ สสร. 

กลุมเรียนรูประกอบดวยแกนนํา 50 คน ตลอด 3 ป

และสมาชิกปที่หนึ่ง 4 พันคน ปที่สอง 2 หมื่นคน

ปที่สาม 1 แสนคน 

แกนนํา 50 คน เปนแรงงานในระบบ 40 คน และนอกระบบ 10 คน 

- ใน 50 คน เปนแกนนําหลักสําคัญ 10 คน (Core Team)

- ใน 50 คน เปนแกนที่ไดรับการอบรมเสริมความคิดทฤษฎีจํานวน 40 คน 

โครงการทดลองธนาคาร

ลูกจาง (เริ่ม ธ.ค.52) 

บุคคลภายนอกโครงการ

ที่เขารวมลงทุน 

เครือขายฐานเศรษฐกิจเกื้อกูล 

แกนนํา 50 คน

NGO 

นักวิชาการ 

ฒๅส๒ดี ๋๚แษสษภ ษๆฺ ่ว ศ่

หอพัก หางสรรพสินคา/รานคา โรงเลี้ยงเด็ก  23

ผลผลติของโครงการ :แกนนํา กลุมเรียนรู

กลุมออมทรพัย สหกรณ

ตนแบบกลุมเกื้อกูลแรงงานในระบบและนอกระบบ

สหภาพแรงงาน ชมรมผูประกันตน

ขอมูลดานชีวิต ครอบครัว ชุมชน โรงงาน

และสถานการณการจาง

24

ผลไดจากโครงการ ะ+ การคิดเปน ทําเปน

+ ความเชื่อมั่นตนเอง พึง่พาตนเอง

+ การเกื้อกูลกันผานสังคมเพื่อน

+ การเปนผูใฝรู ศึกษาหาขอมูล

+ การพัฒนาการบริหาร การจัดการ

+ การจัดตั้ง และการขบัเคลื่อนมวลชน

+ การยกระดับความคิดทางดานเศรษฐกิจสังคมและการเมือง และนําไปสูความคิด

**การจัดตั้งธนาคารลกูจาง หรือ ธนาคารแรงงาน**25

MODEL ธนาคารลูกจาง

กลุมออมทรัพย

กลุมออมทรัพย

กลุมออมทรัพย

กลุมออมทรัพย

ฝาก 1%กู 8% ฝาก, กู

26

รหัสหมายของธนาคาร 5 – 5 -5

+ ทุนกอตั้ง 5 ลาน

+ ผูรวมกอตั้ง 5 ฝาย

(สสส. สังคมเพื่อน จฬุาลงกรณมหาวิทยาลัย สหกรณเครดติยูเนียนคลองจั่น และผูรวมลงทุนเพื่อสังคม)

+ พันธกิจ 5 สราง

1. สรางฐานเศรษฐกิจแรงงาน

2. สรางฐานสุขภาวะ

3. สรางคนและอาชีพ

4. สรางกลไกการกระจายรายได

5. สรางสงัคมสวัสดิการ27

ใชธนาคารลูกจางสรางฐานเศรษฐกิจการกระจายรายได

และการสรางสังคมสวัสดิการ

ศูนยประชุมสัมมนาแรงงาน

ศูนยพัฒนาฝมือและอาชีพ

หอพักคนงานสถานเลี้ยงเด็กออน

โรงเรียนอนุบาล

กองทุนเพือ่การเรียนรูและการ

สรางสรรค

กองทุนสวัสดิการตางๆรานคาหรือหางสรรพสินคาของ

แรงงาน

กองทุนพฒันาสังคมและ

สิ่งแวดลอม

28

ใชการกูยืมพัฒนาคนและสุขภาวะ

เศรษฐกิจ

จิตสาธารณะ

สังคมสิ่งแวดลอม

ลด ละ อบายมุบ

พัฒนาอาชีพและทักษะ

การเมือง

คุณธรรม จริยธรรม

29

30

ผลตอบแทน สปส. 

2% 

คาดําเนินการปลอยกู 1% 

กําไรธนาคาร 3% 

รัฐบาลขายพันธบัตร จํานวน

50,000 ลานบาทใหกับ สปส.

บัณฑิตใหม 

20,000 คน

90% ใชจายตาม

วัตถุประสงค

10% ฝากประจํา

ธ.เอกชน ธ.รัฐ

ปลอยกูใหผูประกันตน 

ไมเกิน 3 เทาของเงินเดือน 

และไมเกิน 45,000 บาท

ผอนไมเกิน 3 ป 

2 เดือนแรกยังไมตองสง

ค้ําประกัน

2-3 คน

นายจางหัก ณ ที่จาย

Sunday 

Banking

ดอกเบี้ย 7% 

คาจัดการของนายจาง0.5% 

งบพัฒนาชีวิตลูกจาง 0.5% สนง.พัฒนา

สปส.เงินกองทุน

ประกันสังคม ≈ 567,906

ลานบาท (ป 2551)