Ασθένειες και εχθροί των μελισσών

Αναγνώριση – Ενημέρωση - Θεραπεία

Ασθένειες Μελισσιών

Αρρωστη μέλισσα – Άρρωστη κοινωνία

Η κυψέλη αποτελεί μια κοινωνία

Υπακούει σε κανόνες συλλογικής υγείας

Το άτομο αποτελεί τον αδύναμο κρίκο του συνόλου

Ο μελισσοκόμος ενδιαφέρεται κυρίως για το σύνολο.

Διαφορετική βαρύτητα στο άτομο(μέλισσα) ανάλογα με την ασθένεια.

Διαρκής ύπαρξη μελισσών-φορέων ασθενειών.

Κατηγορίες ασθενειών Διακρίνουμε τις ασθένειες με βάση την αιτία που

τις προκαλεί.

Τα παθογόνα διακρίνονται σε κατηγορίες

Μύκητες

Βακτήρια

Ιοί

Πρωτόζωα

Αρθρόποδα

Γενικοί κανόνες αντιμετώπισης Ηλιακή ακτινοβολία

Έλλειψη υγρασίας

Απουσία πρώτων υλών για ανάπτυξη παθογόνων

Ανανέωση υλικού και απολύμανση

Γεννετική βελτίωση του ξενιστή

Πως λειτουργεί η φύση Η διαρκής ύπαρξη ποιοτικών τροφών στην αποικία,

δηλαδή σφραγισμένο μέλι, αγνή γύρη,

η χρήση της απολυμαντικής πρόπολης,

η αποφυγή της παραπλάνησης μεταξύ μελισσοσμηνών, αφού σπάνια ένα άγριο μελίσσι βρίσκεται κοντά σε ένα άλλο,

η απουσία αντιβιοτικών,συνεπώς η απουσία οποιασδήποτε εξάρτησης απο αυτά,

η αναπαραγωγή γεννετικά ποιοτικών απογόνων βάσει βιολογικών κριτηρίων,

επιτρέπει στη μέλισσα να καταπολεμά κάθε ασθένεια.

Μύκητες Ευκαριωτικοί οργανισμοί

Πλήρης κυτταρική λειτουργία

Μεγάλη ομοιότητα με κύτταρα των ξενιστών(μέλισσες)

Ευνοούνται απο υγρασία, απουσία φωτός, αποδομοίσημη ύλη.

Προσαρμόζονται γρήγορα σε χημικές ουσίες

Aσκοσφαίρωση - Μύκητας

Ασκοσφαίρωση. Είναι μια μυκητολογική ασθένεια, οφειλόμενη στον Ασκομύκητα

Ascosphciera apis

Maassen ex

Claussen.

Προσβεβλημένες προνύμφες Η ασθένεια μεταδίδεται με τα σπόρια που βρίσκονται στην τροφή, στα τοιχώματα της κυψέλης και στο στομάχι των ενήλικων μελισσών. Η μολυσματικότητα των σπορίων διατηρείται για 2 χρόνια στο μέλι, 1 χρόνο στη γύρη και 15 χρόνια στο περιβάλλον. Τα σπόρια μεταφέρονται στην κυψέλη με τον άνεμο, τις μέλισσες το νερό και τους διάφορους μελισσοκομικούς χειρισμούς.

Μούμιες ασκοσφαίρωσης Προσβάλλει τις προνύμφες ηλικίας μεγαλύτερης των τριών ημερών. Τα σπόρια λαμβάνονται με την τροφή, βλαστάνουν στο στομάχι και οι μυκηλιακές υφές απλώνονται σε όλο το σώμα της προνύμφης, εκτός από τις τραχείες, εντός 48 ωρών. Το μυκήλιο διαρρηγνύει τον εξωσκελετό της προνύμφης και καλύπτει όλο το σώμα. Τελικά, η προνύμφη χάνει όλα τα υγρά της, αποξηραίνεται και μουμιοποιείται

Το χρώμα της είναι αρχικά άσπρο και ασπροκίτρινο, ενώ όταν σχηματιστούν τα σπόρια του μύκητα γίνεται σκούρο πράσινο με μαύρο

Πότε εμφανίζεται Την άνοιξη

Σε αδύναμα μελίσσια

Όταν υπάρχει ταχεία αύξηση του γονου

Όταν ο καιρός είναι άστατος, με κρύες νύχτες και υγρασία τα πρωινά

Όταν σταματά απότομα η συλλογή τροφής και οι μέλισσες δεν λαμβάνουν αρκετή γύρη

Που οφείλεται Κακό γονίδιο βασίλισσας

Κακής ποιότητας τροφές το χειμώνα

Υπερβολικά μεγάλος ρυθμός γέννας απο τή βασίλισσα με αποτέλεσμα τον υποσιτισμό του γόνου.

Υπερβολικά «χαλαρό» μελίσσι.

Χρήση παλιών κερηθρών με υπολείματα γύρης, μελιού και κουκουλιών απο παλιές προνύμφες

Κακή τοποθεσία του μελισσοκομείου

Πρόβλημα - Λύση Μελίσσι με ελαφρά

συμπτώματα

Μελίσσι με εμφάνιση ασκοσφαίρωσης σε >1 πλαίσια και νεκρό γόνο στη βάση.

Μελίσσι με ασκοσφαίρωση σε όλο το γόνο και πολλές νεκρές μούμιες μέσα κι έξω απο την κυψέλη.

Ενδυνάμωση και τροφοδότηση, απολύμανση με χλωρίνη

Απομάκρυνση των πλαισίων και καθαρισμός της κυψέλης με φλόγα κ.α.

Αντικατάσταση βασίλισσας, αλλαγή όλων των πλαισίων και της κυψέλης, μεταφορά γόνου απο άλλο υγιές μελίσσι.

Χημειοθεραπεία Θειϊκός χαλκός. 1gr ανά kg σιροπιού, 1/2kg

σιροπιού 4 φορές ανά 7 ημέρες.

Αλκοολικό διάλυμα θυμόλης (0,7%) εμποτισμένο σε χαρτιά μέσα στην κυψέλη για ένα μήνα.

Αιθέριο έλαιο Archangelica officinalis στο σιρόπι τροφοδοσίας. 110-130μg για 24 ώρες ή 50-60μg για 130 ώρες.

Τακτική πρόληψης Διατηρούμε δυνατά μελίσσια

Δεν διασπούμε το γόνο

Κρατάμε τα μελίσσια σφιχτά

Επιλέγουμε ποιοτική τροφή το χειμώνα

Αντικαθιστούμε τακτικά τις κερήθρες μας

Καθαρίζουμε νωρίς την άνοιξη όλες τις κυψέλες μας

Δεν κάνουμε πρόωρη διεγερτική τροφοδότηση με σιρόπι, το ζυμάρι είναι διέγερση επίσης.

Μύκητας που προκαλεί αλλοίωση των προνυμφών.

• Aspergillus: A. fumigatus, A. niger, A. flavus - Stonebrood

Ασπεργίλωση

Συγγενής ασθένεια με την ασκοσφαίρωση

Αίτια Σε γενικές γραμμές ισχύει οτι και στην

ασκοσφαίρωση

Διαφέρει ο μύκητας που προκαλεί την αλλοίωση του γόνου

Ο μύκητας της ασπεργίλωσης ζει στο χώμα, σε φυλλώματα δέντρων κ.α.

Μεταδίδεται στην κυψέλη απο παράσιτα (varroa) ή

τις ίδιες τις μέλισσες μέσω του νερού που μεταφέρουν.

Διάγνωση Η διάγνωση γίνεται οπτικά ελέγχοντας το γόνο.

Τρύπιος γόνος

Αλλοιωμένο χρώμα πριν το σφράγισμα, κιτρινοπράσινος ή γκριζοπράσινο.

Παράξενα ίχνη μέσα στις κερήθρες

Βαθουλωμένος γόνος ή υπερβολικά εξογκωμένος

Άσχημη μυρωδιά (αποφύγετε την εισπνοή όμως)

Διάσπαρτος γόνος

Προσοχή Ο μύκητας Aspergillus: A. fumigatus, A. niger, A. flavus –

Stonebrood είναι επικίνδυνος και για τον

άνθρωπο.

Μεταδίδεται στον οργανισμό μας και δημιουργεί βλάβες στα πνευμόνια και το δέρμα

Σε περίπτωση προσβολής καλά είναι να καταστραφεί η κερήθρα ή να γίνει ισχυρή απολύμανση της με εξάχνωση θυμόλης ή χλωρίνη.

Nosema – Νοζεμίαση

Πρωτόζωα

Πρωτόζωο νοζεμίασης

Πρωτόζωα Μονοκύτταροι οργανισμοί που αναπαράγονται

μέσω σπορίων

Ζουν ως ξενιστές σε άλλους οργανισμούς

Καταπολεμούνται απο τον οργανισμό αν χρειαστεί

Σε φυσιολογικά επίπεδα δεν δημιουργούν πρόβλημα

Μεταδίδονται μέσω της τροφής, των κοπράνων και της επαφής των οργάνων διατροφής

Nosema apis – Nosema ceranae

Apis Ceranae

Γνωστή εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα

Αντιμετώπιση με αντιβιοτικά στο παρελθόν

Σύγχρονη αντιμετώπιση με με χρήση ουσιών στις τροφές που κάνουν διάσπαση της εξωτερικής μεμβράνης του πρωτόζωου (θυμόλη)

Νέα μορφή νοζεμίασης

Αδυναμία αντιμετώπισης της απο τις μέλισσες

Σταδιακή εξοικείωση των μελισσών με το παθογόνο

Αδυναμία των γνωστών αντιβιοτικών να την καταπολεμήσουν

Χρήση θυμόλης στην τροφή για μείωση του αριθμού των παθογόνων

Διαφορά Ceranae vs Apis Τα σπόρια της N.Apis είναι περίπου 20% μικρότερα και περισσότερο σε σχήμα

αμυγδάλου

N. apis N. ceranae

Μέγεθος σπορίων 6 x 3 μm 4.4 x 2.2 μm

Σχήμα σπορίων Καμπυλωτά άκρα, συμμετρικά Αιχμηρά άκρα, λιγότερο συμμετρικά

Αντοχή σε υψηλές θερμοκρασίες Χαμηλή Υψηλή

Αντοχή στην ψύξη Υψηλή Χαμηλή

Εποχιακές διακυμάνσεις Μειώνεται το καλοκαίρι Δεν υπάρχει περιορισμός

Αφόδευση μέσα ή πάνω στην κυψέλη ΝΑΙ ΌΧΙ

Γαλακτώδες χρώμα του μεσοστομάχου ΝΑΙ ΌΧΙ

Μεταδοτικότητα Χαμηλή Υψηλή

Δυνατότητα εύρεσης κυψέλης Πιθανώς μειωμένη Μειωμένη

Κατανάλωση ενέργειας της μέλισσας Χαμηλή Υψηλή

Καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος

ΌΧΙ ΝΑΙ

Συμπτώματα έντονης νοζεμίασης

Αίτια «νοζεμίασης» Υπερβολική αύξηση του αριθμού πρωτοζώων στο

πεπτικό σύστημα των μελισσών.

Έκκριση ουσιών που δεν επιτρέπουν στις μέλισσες να κάνουν μεταβολισμό της τροφής

Επιβάρυνση του πεπτικού συστήματος απο κακής ποιότητας τροφές

Μη τακτική αποβολή κοπράνων τους χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες λόγω κακοκαιρίας και εγκλεισμού

Διατροφή με μέλι αυξημένης υγρασίας (πχ μέλι που συλλέχθηκε το Δεκέμβρη)

Συνωστισμός κυψέλης κατα την περίοδο της μελισσόσφαιρας.

Διάγνωση Δυσκολία διάγνωσης

Συμπτώματα παρόμοια με αυτά της κοινής δυσεντερίας

Σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλοίωση του μεσοστομάχου όπως στην επόμενη φωτογραφία

Χρήση μικροσκοπίου υψηλής μεγέθυνσης για την ανίχνευση της

Προτείνεται η αποστολή δειγμάτων στα εργαστήρια

Παρατηρείται χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης του σμήνους

Μέλισσες που δεν πετούν βρίσκονται έξω απο την κυψέλη και κινούνται σπασμωδικά και χωρίς σκοπό.

Διαφορά υγειούς και ασθενούς μέλισσας Η διαφορά στο χρώμα του μεσοστομάχου είναι εμφανής. Λευκότερο χρώμα η ασθενής, χωρίς αυστηρό σχήμα, εμφανή σημάδια αλλοίωσης απο πρωτόζωο.

Αντιμετώπιση Μικρό εύρος ερευνών για την αντιμετώπιση του

προβλήματος Προσωρινή λύση το αντιβιοτικό για το εξωτερικό, δεν

αποτελεί όμως ελπιδα για το μέλλον. Χρήση θυμόλης: 1γρ θυμόλης αραιωμένο σε λίγο

καθαρό οινόπνευμα(1-5γρ), μέσα σε 15 λίτρα σιροπιού. Αυτό δίνει αναλογία 1/15.000 ή 0,00006%W/V

Καλός αερισμός της κυψέλης Αφαίρεση μελιών που συλλέχθηκαν αργά το χειμώνα Μείωση της υγρασίας Διατροφή με ώριμο μέλι κι όχι σκέτη ζάχαρη το

χειμώνα. Όσο το δυνατόν τακτικότερος καθαρισμός της κυψέλης

Εναλλακτικές λύσεις Απολύμανση της κυψέλης με οξικό οξύ. Εξάτμιση

2ml οξικού οξέος 60% σε 1lt νερό.

Αιθέρια έλαια των φυτών Mentha crispa, Salvia

officinalis. 3-4 σταγόνες ανά lt σιροπιού

τροφοδοσίας.

Ψεκασμός με εκχύλισμα σκόρδου.

Αμερικάνικη και Ευρωπαική

Σηψιγονία

Βακτήρια

Βακτήρια Προκαριωτικοί οργανισμοί

Αναπαράγονται με διχοτόμηση

Γενικά καταπολεμούνται με σκευάσματα που ονομάζονται αντιβιωτικά

Είτε σκοτώνουν το βακτήριο είτε το αποτρέπουν να βλαστήσει απο το σπόριο.

Είναι απο τα πλέον θανάσιμα παθογόνα

Αμερικάνικη σηψιγονία Paenibacillus larvae

Προσβάλει γόνο 1 – 3 ημερών

Αρκούν λίγα σπόρια για να μολυνθεί θανάσιμα μία προνύμφη.

Κάθε νεκρή προνύμφη είναι φορέας εκατομμυρίων σπορίων του βακτηρίου

Οι προνύμφες αποσυντίθενται πλήρως και το κελί τους διαρρηγνύεται

Η αποικία αποδυναμώνεται σύντομα.

Δεν επηρεάζει τις ενήλικες μέλισσες

Το τεστ της διάτρησης (ή του σπίρτου) Χαρακτηριστικός τρόπος ελέγχου για ύπαρξη προσβολής απο Α.Σ.

Χαρακτητιστική εικόνα απο γόνο με ασθένεια Καθώς η προνύμφη αποσυντίθεται το κερί διαλύεται απο τα ένζυμα και τους μύκητες που αναπτύσσονται μέσα στο κελί. Το κάλλυμα του κελιού γίνεται διάτρητο.

Κερήθρα με έντονη προσβολή Η αποσύνθεση του γόνου οδηγεί στη δημιουργία αυτής της σκόνης που είναι τα υπολείμματα απο το κουκούλι της προνύμφης υπο την επίδραση διαφόρων αποσυνθετικών οργανισμών.

Υγιής γόνος

Προνύμφη σε αποσύνθεση εξαιτείας Α.Σ.

Αίτια εμφάνισης Κακοί μελισσοκομικοί χειρισμοί Κακή διατροφή την περίοδο της έλλειψης γύρης με

αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του οργανισμού Διαταραχή της ομοιόστασης της κυψέλης με

αποτέλεσμα την έκθεση του γόνου σε αντίξοες συνθήκες

Γηραιά βασίλισσα με υποβαθμισμένο σπέρμα Παλιές κερήθρες που έχουν κελιά επιβαρυμένα απο

διάφορα χημικά ή βιολογικά κατάλοιπα Απότομες αλλαγές στη θερμοκρασία Μεταφορά τροφών απο άλλη αποικία Ελλιπής καθαριότητα του μελισσοκομικού εξοπλισμού Έντονος παρασιτισμός απο βαρρόα

Στάδια εξάπλωσης Η πρώτη νεκρή προνύμφη πεθαίνει στο κελί της.

Σταδιακά οι μέλισσες – καθαρίστριες αναλαμβάνουν την εκκένωση του κελιού.

Έρχονται σε επαφή με το μολυσμένο χώρο και μεταφέρουν τα σπόρια του βακτηρίου σε νέο κελί με γόνο.

Ταυτόχρονα τα βακτήρια μεταφέρονται και στο μέλι της κυψέλης και η ασθένεια εξαπλώνεται ραγδαία.

Τρόποι καταστολής 1. Απολύμανση κυψέλης και μεταφορά σε νέα

2. Καταστροφή πλαισίων που με προσβεβλημένο γόνο.

3. Απομάκρυνση του μελιού της αποικίας.

4. Ενίσχυση με υποκατάστατα τροφών

Η (διπλή) μετάγγιση Οι μέλισσες χωρίς κανένα πλαίσιο τινάζονται σε

καθαρές κυψέλες οι οποίες έχουν προηγούμενα απολυμανθεί

Όλα τα πλαίσια καίγονται και θάβονται. Πλαίσια με μέλι μπορούν να τρυγηθούν και να

χρησιμοποιηθούν ως τροφή του ανθρώπου. Στα μελίσσια αυτά δίνονται φύλλα κηρήθρας για να

κτίσουν και αφήνονται νηστικά τουλάχιστο για 24-48 ώρες ώστε να καταναλώσουν την ποσότητα τροφής που έχουν στο στομάχι τους.

Με τον τρόπο αυτό μεγάλος αριθμός από τα σπόρια της αρρώστιας θα απομακρυνθεί με τα περιττώματά των ακμαίων μελισσών.

Η (διπλή) μετάγγιση #2 Τις επόμενες ημέρες τα μελίσσια τροφοδοτούνται με άφθονο

σιρόπι.

Τις πρώτες ημέρες τροφοδοσίας τοποθετείται στο κέντρο της κυψέλης και ένα άδειο κτισμένο πλαίσιο ώστε να αποθηκεύσουν προσωρινά οι μέλισσες το σιρόπι.

Όταν κτιστούν οι πρώτες κηρήθρες το πλαίσιο αυτό απομακρύνεται.

Η τροφοδοσία συνεχίζεται μέχρι να κτιστούν όλες οι κηρήθρες.

Στη συνέχεια κάνουμε τη διαδικασία απο την αρχή.

Σώζεις ένα μελίσσι και δαπανάς πολλές ώρες, ενώ το καθιστάς μη παραγωγικό για μεγάλο διάστημα

Η διπλή μετάγγιση δεν προτείνεται για μικρά μελίσσια.

Εναλλακτική αντιμετώπιση - Δύσκολη

Οξείδιο Αιθυλενίου

Απολυμαίνει τις κερήθρες

Σκοτώνει τα σπόρια του βακτηρίου

1 προς 1.000.000 οι πιθανότητες επιβίωσης των σπορίων

- Δυσκολία στην εφαρμογή

- Απαιτεί ειδικό θάλαμο

- Μεγάλο κόστος για μικρές μονάδες.

Καταστροφή του εξοπλισμού Συνίσταται κάψιμο των μολυσμένων πλαισίων

Μακριά απο τα μελίσσια

Θάψιμο της στάχτης

Μεταφορά των υγειών αποικιών σε άλλη περιοχή

Απολύμανση του εξοπλισμού μας, γάντια, μελισσομάχαιρο, βούρτσα.

Πλαίσιο με ασθενικό γόνο Η φωτιά είναι η καλύτερη λύση για την αποφυγή της μετάδοσης

Η κερήθρα στις φλόγες Το μέλι μπορεί να καταναλωθεί απο τον άνθρωπο χωρίς φόβο. Προσοχή στη λεηλασία.

Streptococcus pluton

Ευρωπαϊκή Σηψιγονία

Βιολογία Βακτήριο που προσβάλει τις προνύμφες μέσω της

τροφής τους

Επηρεάζει προνύμφες μέχρι 2 ημερών

Προκαλεί το θάνατο πριν σφραγιστεί το κελί τους

Η προνύμφη αφυδατώνεται και σταδιακά αποσυντίθεται το εξωτερικό τους δέρμα.

Το δέρμα κολλάει στο τοίχωμα του κελιού και το εσωτερικό του δημιουργεί κολλώδη μάζα.

Σταδιακά αφυδατώνεται κι αυτό και προκαλεί έντονη δυσωσμία

Διάγνωση του προβλήματος Χαρακτηριστική άσχημη μυρωδιά

Νεκρός γόνος στο στάδιο της προνύμφης

Ανοιχτά κελιά με νεκρό γόνο

Σκούρες προνύμφες (όπως στη φωτογραφία)

Προνύμφη νεκρή απο Ε.Σ. Το χρώμα αλλοιωμένο, σκούρο, χωρίς τη φυσιολογική γυαλάδα

Αλλοιωμένος γόνος απο Ε.Σ. Έλεγχος με ξυλάκι αποκαλύπτει κι εδώ τη ζημιά του βακτηρίου.

Ευρωπαϊκή Σηψη Αμερικάνικη Σήψη

•Ελαφρώς νηματώδης με νήμα μικρότερο απο 1.5cm, αλλά συνήθως χωρίς νήμα.

•Μυρωδιά: Σαπήλας ή καθόλου

•Πτώμα: καφέ προς μαύρο,

•Στάδιο θανάτου: πριν το σφράγισμα •Εμφάνιση: γυρισμένο, ωχρό προς

κίτρινο μέχρι σκούρο καφέ, με τους τραχειακούς αγωγούς να φαίνονται

•Καφέ χρώμα, με νήματα λεπτά μέχρι 2.5cm

•Μύρωδιά: θειώδης, δυσωσμία

•Πτώμα: καφέ προς μαύρο

•Στάδιο θανάτου:μετά το σφράγισμα

•Εμφάνιση: σοκολατί καφέ προς μαύρο, τρύπες στο κάλυμμα

Αντιμετώπιση Ενδυνάμωση των μελισσιών με γόνο απο γειτονικά

μελίσσια με σφραγισμένο γόνο.

Προσθήκη τροφής

Αντικατάσταση πλαισίων με νεκρές προνύμφες.

Αλλαγή κυψέλης και απολύμανση της παλιάς

Καταστροφή των πλαισίων με ολική προσβολή.

Μεταφορά μελισσιού σε προσήλιο μέρος με χαμηλή υγρασία

Σταδιακά αντικατάσταση βασίλισσας

Μέθοδος της Μ.Βρεταννίας Παρόμοια με τη μετάγγιση της Α.Σ.

Συλλαμβάνουμε τη βασίλισσα της αρρωστης αποικίας

Τινάζουμε τον πληθυσμό σε νέα κυψέλη με άκτιστα πλαίσια

Καταστρέφουμε τα τελάρα με το γόνο.

Επανατοποθετούμε τη βασίλισσα

Ταΐζουμε με σιρόπι που περιέχει 1γρ οξυτετρακικλύνης ανα 250γρ παχύρευστου σιροπιού 2-1

Απομονώνουμε το μελίσσι για την τρέχουσα παραγωγική περίοδο.

• Acute Bee Paralysis Virus (ABPV)

• Israel Acute Paralysis Virus (IAPV) - associated with CCD

• Kashmir Bee Virus (KBV)

• Deformed Wing Bee Virus (DWV)

• Black Queen Cell Virus (BQCV)

• Chronic Paralysis Virus (CPV)

• Sacbrood Virus (SBV)

Ιοί

Τι είναι ο ιός; Ακυτταρικές μορφές «ζωής»

Χημικές ενώσεις που αναπαράγονται μέσα σε κύτταρα ξενιστών

Προσβάλουν κάθε οργανισμό

Δεν επιβιώνουν εκτός κυττάρων

Εκμεταλλεύονται τα κύτταρα για να αναπαραχθούν, αλλοιώνοντας το DNA ή το RNA τους.

Δεν καταπολεμούνται εύκολα καθώς δεν έχουν χαρακτηριστικά έμβιου οργανισμού

Απαιτείται η καταστολή λειτουργίας των κυττάρων του ξενιστή για την καταπολέμιση των ιών.

DWV – Παραμόρφωση φτερών Ο ιός είναι συγκεντρωμένος στα κεφάλια και τις

κοιλίες των μολυσμένων ενήλικων μελισσών με σημαντικά μειωμένους αριθμούς στο θώρακα. Το γονιδίωμα είναι ανιχνεύσιμο με αντίστροφη αλυσιδωτή αντίδραση μεταγραφάσης-poymerase στο κεφάλι, το θώρακα, την κοιλιά και τα φτερά των μολυσμένων μελισσών. Μόνο τα πόδια στερούνται του ιού.

Συμπτώματα Ο ιός της παραμόρφωσης των φτερών (DWV) είναι ύποπτος για την πρόκληση των παραμορφώσεων των φτερών και της κοιλιάς, παραμορφώσεις που βρίσκονται συχνά σε ενήλικες μέλισσες σε αποικίες μολυσμένες με Varroa.

Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν

βλάβες στα άκρα,

ιδιαίτερα ασχημάτιστα ,άχρηστα φτερά,

μικρές στρογγυλεμένες κοιλίες,

δυσχρωμία και

παράλυση.

Διάρκεια ζωής Οι προσβεβλημένες μέλισσες έχουν σοβαρά μειωμένη

διάρκεια ζωής (λιγότερο από 48 ώρες συνήθως) και συνήθως αποβάλλονται από την κυψέλη.

Σε περίπτωση απουσίας των ακάρεων ο ιος πιστεύεται ότι εξακολουθεί να υπάρχει στους πληθυσμούς των μελισσών ως συγκεκαλυμμένη μόλυνση, διαβιβάζεται μέσω της επαφής μεταξύ ενηλίκων (μέλισσες νοσοκόμες), δεδομένου ότι ο ιός μπορεί να ανιχνευθεί σε υποφαρυγγικές εκκρίσεις (βασιλικό πολτό), καθώς και τροφή του γόνου και κάθετα μέσα από τις ωοθήκες της βασίλισσας και μέσω σπέρματος των κηφήνων. Ο ιός μπορεί να πολλαπλασιαστεί στα ακάρεα αλλά αυτό δεν είναι σίγουρο.

Μετάδοση του Ιού Τα σοβαρά συμπτώματα των λοιμώξεων DWV φαίνεται να

σχετίζονται με την προσβολή των μελισσών από το destructor Varroa και οι μελέτες έχουν δείξει ότι Varroa destructor καλλιεργούν υψηλότερα επίπεδα του ιού από αυτά που βρίσκονται ακόμη και σε σοβαρά μολυσμένα μέλισσες. Έτσι, V. destructor δεν μπορεί να είναι μόνο ένας φορέας συγκέντρωσης του ιού, αλλά μπορεί επίσης να ενεργεί ως θερμοκοιτίδα πολλαπλασιασμού μεγέθυνσης και αύξησης των επιπτώσεών του στις μέλισσες και για την αποικία. Ο συνδυασμός των ακάρεων και του DWV προκαλεί ανοσοκαταστολή στις μέλισσες και αυξημένη ευπάθεια σε άλλες ευκαιριακές παθήσεις και μπορεί να θεωρηθεί ότι ένας σημαντικός παράγοντας στο σύνδρομο κατάρρευσης αποικίας των μελισσών.

Ο ιός μπορεί επίσης να μεταδοθεί από βασίλισσα σε αυγά και μεσω αναμασημένων πηγών τροφίμων, αλλά ελλείψει destructor Varroa αυτό συνήθως δεν οδηγεί σε μεγάλους αριθμούς παραμορφωμένων μελισσών.

Παρενέργειες Οι Μέλισσες είναι πιο ευαίσθητες σε χαμηλότερα

ερεθίσματα και παρουσιάζουν δυσλειτουργία, στην κοινωνική συμπεριφορά τους. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μη συνειρμική μάθηση που παραμένει άθικτη. Έτσι το DWV φαίνεται να παρεμβαίνει στο μοριακό μηχανισμό της μάθησης, που μπορεί να περιλαμβάνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και τη σηματοδότηση μονοπατιών.

Ιός Kakugo ο ιός Kakugo, έχει μια ακολουθία RNA που είναι 98%,

παρόμοια με του DWV. Βρίσκεται μόνο στα mushroom bodies (περιοχές του

εγκεφάλου) των επιθετικών, μελισσών φρουρών. Οι μέλισσες που επηρεάζονται σημαντικά από την DWV έχουν μετρήσιμες συγκεντρώσεις του ιού στα κεφάλια τους, ενώ οι μέλισσες που δεν είναι προσβεβλημένες παράγουν μόνο συγκεντρώσεις στις κοιλίες ή τους θώρακες τους.

Ορισμένοι ερευνητές έχουν ανιχνεύσει αυξημένη επιθετικότητα αμέσως πριν την κατάρρευση της αποικίας, και υποπτεύονται ότι ο ιός μπορεί να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο. Άλλοι ερευνητές έχουν απορρίψει αυτή τη σχέση.

Chronic Paralysis Virus Ιός χρόνιας παράλυσης

Προκαλεί πολλές δυσλειτουργίες στον οργανισμό της μέλισσας

Συμπτώματα Α:

Τρεμούλιασμα των φτερών και του σώματος

Αδυναμία πτήσης

Ανοιγμένα φτερά

Πρησμένες κοιλιές

Συγκέντρωση σε σημεία που δεν υπάρχει εργασία

Chronic Paralysis Virus Συμπτώματα Β:

Οι μέλισσες μπορούν να πετάξουν

Έχουν πλήρη απουσία της τριχοφυίας τους.

Είναι μαύρες, έχουν πρησμένες κοιλιές

Οι άλλες μέλισσες τις δαγκώνουν

Τις ωθούν προς την είσοδο της κυψέλης

Σταδιακά αρχίζει κι εδώ το τρέμουλο και σύντομα πεθαίνουν.

Ιός οξείας παράλυσης (APV) Παρόμοια συμπτώματα με τους παραπάνω ιούς

Συμβάλει στην κατάρρευση της αποικίας

Συγγενής με τον IAPV

Israel acute paralysis virus (IAPV) Ιός που ταυτοποιήθηκε απο ερευνητές στο Ισραήλ

Συμβάλει στην κατάρευση της αποικίας

Αποπροσανατολίζει τις μέλισσες

Δημιουργεί παρενέργειες στο νευρικό τους σύστημα

Μειώνει την εργασία της κυψέλης

Kashmir bee virus (KBV) Ιός που ανακαλύφθηκε πολύ πρόσφατα

Ανήκει στην ίδια οικογένεια ιών με τους προαναφερθέντες

Black Queen Cell Virus (BQCV) Ο ιός του μαύρου βασιλικού κελιού

Άλλος ένας συγγενικός ιός με τους προηγούμενους

Η παρενέργεια που τον κάνει διαφορετικό είναι ότι η προνύμφη της βασίλισσας μαυρίζει και πεθαίνει πριν εκκολαφθεί.

Σχετίζεται με την εμφάνιση νοζεμίασης στο σμήνος

Sacbrood virus (SBV) Σακόμορφος γόνος

Ασθένεια δύσκολα θεραπεύσιμη

Βασιζόμαστε στην αυτοάμυνα του οργανισμού των μελισσών

Ο ιός ονομάζεται Morator aetatulas

Sacbrood virus (SBV) Ο γόνος πεθαίνει αμέσως πριν το στάδιο της

νύμφης

Δεν έχει οσμή

Η προνύμφη πεθαίνει μέσα στο εξωτερικό δέρμα της

Οι μέλισσες την απομακρύνουν σχετικά εύκολα.

Το χρώμα είναι αλλοιωμένο και κιτρινωπό αρχικά

Σταδιακά σκουραίνει και μαυρίζει σχεδόν στο κεφάλι της προνύμφης

Αντιμετωπίζεται με ενίσχυση του μελισσιού και αντικατάσταση παλιών κερηθρών

Συμπτώματα και αντιμετώπιση

Δυσεντερία

Δυσεντερία Οι μέλισσες προτιμούν την εκκένωση του πεπτικού

τους συστήματος εν πτήση

Αν υπάρξει παρατεταμένη περίοδος εγκλεισμού στην κυψέλη, οι μέλισσες αποβάλλουν τις ακαθαρσίες τους εντός

Το αποτέλεσμα σε αυτήν την περίπτωση είναι η μόλυνση όλης της αποικίας με βακτήρια και μύκητες και σταδιακά η διάλυση της αποικίας

Δυσεντερία - Αίτια Τροφές με μεγάλο ποσοστό υγρασίας

Τροφές χαμηλής ποιότητας (υποκατάστατα)

Απουσία γύρης στη διατροφή

Τροφή απο μελίττωμα (έλλειψη ενζύμων)

Παρατεταμένος εγκλεισμός στην κυψέλη για διάστημα μεγαλύτερο των 20 ημερών χωρίς πτήση

Μέλισσες πεθαίνουν και εκτός κυψέλης στην προσπάθεια να βγούν απο τη φωλιά.

Δυσεντερία - Αντιμετώπιση Απομάκρυνση μελιών απο μελιττώματα

Απομάκρυνση ασφράγιστων μελιών

Καλός αερισμός της κυψέλης

Αποφυγή υγρασίας

Διατήρηση αποθεμάτων γύρης και σφραγισμένου μελιού

Αποφυγή πολλών υποκατάστατων τροφών για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Δείγμα δυσεντερίας Περιττώματα και νεκρές μέλισσες στην είσοδο

Δείγματα δυσεντερίας στην είσοδο Στην προσπάθεια τους να καθαριστούν οι μέλισσες λερώνουν την είσοδο-έξοδο της φωλιάς τους. Οι ακαθαρσίες αργά ή γρήγορα επηρεάζουν όλες τις μέλισσες.

Πρόσοψη κυψέλης Σημάδια δυσεντερίας ή Νοζεμίασης

Απαιτείται έλεγχος σε εργαστήριο

Η μάστιγα του άγνωστου εχθρού

Δηλητηριάσεις - Ψεκασμοί

Δηλητηρίαση Η συλλογή και κατανάλωση τροφών που περιέχουν

φυτοφάρμακα

Παρασιτοκτόνα ή ζιζανιοκτόνα

Η κυψέλη καταρρέει σχεδόν άμεσα.

Ο μελισσοκόμος δεν προλαβαίνει να αντιληφθεί το πρόβλημα εγκαίρως

Αντιμετώπιση δηλητηρίασης Βασική κίνηση κατα τη δηλητηρίασης της κυψέλης

είναι η μετακόμιση της

Ενίσχυση με τροφή συσκευασμένη

Ενίσχυση με χλιαρό σιρόπι και απευθείας ψεκασμό του πάνω στις κερήθρες με τις ζωντανές μέλισσες

Καθαρισμό της εισόδου απο νεκρές μέλισσες

Θάψιμο των νεκρών μελισσών

Σταδιακά αντικατάσταση της κυψέλης και των περισσότερων πλαισίων, καταστροφή των πλαισίων ολοσχερώς

Ψεκασμός Προσεκτική επιλογή τοποθεσίας

Αποφυγή περιοχών με καλλιέργειες

Επικοινωνία με τους τοπικούς παραγωγούς

Τοποθέτηση στοιχείων επικοινωνίας στις κυψέλες (Τηλέφωνα, Διεύθυνση)

Ενημέρωση πριν τη μεταφορά κυψελών σε καλλιεργήσιμα εδάφη προς τους γεωργούς

Βαρρόα ο καταστροφέας

Varroa Destructor

Βαρρόα σε νύμφη Κατα τη διάρκεια της εκκόλαψης της μέλισσας, η βαρρόα αφήνει το στίγμα της μεταφέροντας ασθένειες στο αβοήθητο έμβρυο

Βαρρόα – ένα μεγάλο πρόβλημα Μεγέθυνση βαρρόα πάνω σε κεφάλι μέλισσας

Βαρρόα – Σιχαμένο και καταστροφικό Επαγγελματική μεγέθυνση βαρρόα πάνω σε κεφάλι νύμφης

Η μέλισσα εκκολάπτεται μαζί με ένα βαρρόα Πριν ακόμα γεννηθεί η μέλισσα ταλαιπωρείται απο το βαρρόα

Ανήλικη βαρρόα μέσα σε κελί γόνου Η βαρρόα στα πρώτα στάδια της ζωής της είναι λευκή με μαλακό ιστό. Σταδιακά αποκτά το σκούρο χρώμα της.

Αρσενικό βαρρόα–Ζευγαρώνει με τη μάνα του... ...και δίνει ζωή στα νέα βαρρόα που θα γεννηθούν μέσα στο γόνο της μέλισσας

Τα βαρρόα κρύβονται στο κελί του γόνου Το βαρρόα πολλαπλασιάζεται αποκλειστικά μέσα στο γόνο της μέλισσας.

Βαρρόα Το βαρρόα είναι εξωτερικό παράσιτο των

μελισσών, της κατηγορίας των ακάρεων

Αρχικά παρασιτούσε σε μέλισσες του είδους Apis Cerana

Σταδιακά μεταφέρθηκε ως παρασιτο και στην Apis Melifera.

2 είναι τα προβλήματα που προκαλεί:

Αποδυναμώνει τις μέλισσες ρουφώντας απο την αιμόλεφμο τους

Αποδυναμώνει το γόνο των μελισσών παρασιτώντας στο στάδιο της νύμφης

Τρόποι μετάδοσης Το βαρρόα μεταδίδεται με την επαφή των

μελισσών

Με τη συνάντηση μελισσών στα άνθη των φυτών ή στα δέντρα (μελιττώματα)

Με την παραπλάνηση των μελισσών

Με την λεηλασία

Με την μεταφορά πλαισίων απο μελίσσι σε μελίσσι

Με την πτώση των βαρρόα εν ώρα πτήσης σε άλλες αποικίες

Εξάπλωση του βαρρόα Early 1960s Japan, USSR

1960s-1970s Eastern Europe

1971 Brazil

Late 1970s South America

1980 Poland

1982 France

1984 Switzerland, Spain, Italy

1987 Portugal

1987 USA

1989 Canada

1992 England[4]

2000 New Zealand (North Island)

2006 New Zealand (South Island)[5]

2007 Hawaiian Islands[6]

Μέτρα αποφυγής μετάδοσης Αποφυγή έντονου συνωστισμού μελισσιών

Αποφυγή παραπλάνησης με σωστή διάταξη και χρωματισμό των κυψελών

Αποφυγή μεταφοράς επισφαλών κερηθρών με γόνο

Αποφυγή περιοχών με έντονη προσέλευση διαφορετικών μελισσοκόμων (πεύκα πχ)

Ο κύκλος ζωής του εχθρού Ο κύκλος ζωής της βαρρόα μοιάζει με της μέλισσας

Αναπαράγεται εντός του γόνου των κηφήνων και των εργατριών

Η ενήλικη βαρρόα κρύβεται εντός του πολτού στο βάθος του κελιού

Μετά το σφράγισμα του κελιού γεννάει τα μικρά της

Αυτά τρέφονται απο τη νύμφη – μέλισσα

Όταν το κελί ανοίξει η βαρρόα μεταπηδά σε κάποια μέλισσα και ο κύκλος επαναλαμβάνεται

Παρενέργειες στο γόνο Μέχρι 3 βαρρόα στο κελί ο γόνος είναι ασθενικός

Ανω των 3 βαρρόα ο γόνος πιθανότατα να πεθάνει πριν ωριμάσει

Μετάδοση ασθενειών, απο ιούς, βακτήρια και μύκητες

Αποδυναμώνει τη νύμφη και την καθιστά ευαίσθητη σε παθήσεις

Προκαλεί γεννετικές ανωμαλίες σε μέλισσες που εμφανίζουν αλλοιωμένα χαρακτηστικά ή απώλεια ορισμένων αισθήσεων

Παρενέργειες στις μέλισσες Αποδυνάμωση οργανισμού

Μετάδοση ασθενειών μέσω του δαγκώματος

Παρεμπόδιση εργασίας

Επιβάρυνση στην πτήση

Μακροπρόθεσμα αποτελέσματα Θάνατος προσβεβλημένων μελισσών

Διάλυση – κατάρρευση αποικίας

Απώλεια εισοδήματος

Γεννετικές μεταλλάξεις

Διάγνωση Έλεγχος κηφηνόγονου

Έλεγχος εργατικού γόνου

Χρήση σκευασμάτων και καταμέτρηση βαρρόα

Χρήση ζάχαρης και καταμέτρηση βαρρόα

Αριθμοί:

Ποικίλουν ανα εποχή

Το πρόβλημα κορυφώνεται όταν ο γόνος ελλατώνεται.

Τους καλοκαιρινούς μήνες η βαρρόα ξεπερνά τον αριθμό του γόνου

Θεραπεία Χημικές μέθοδοι

Μηχανικές μέθοδοι

Γεννετικές μέθοδοι

Μηχανικές μέθοδοι Λιγότερο αποτελεσματικές

Φιλικές προς το σμήνος

Δεν επηρεάζουν το μέλι

Δυσκολίες αντιμετώπισης Είναι πιο κοντά συγγενικά ως οργανισμός με τα ακάρεα

σε σχέση με τα θηλαστικά Η κοινωνία τους βασίζεται σε ένα σύστημα οσμών απο

φερομόνες και αδενικές εκκρίσεις. Τα σκευάσματα αυτά μεταφέρονται στο βασικό προιόν

της μέλισσας, το μέλι. Τα βαρρόα έχουν πολύ έντονη την ικανότητα να

προσαρμόζονται στα σκευάσματα αυτά. Ορισμένα απο αυτά τα σκευάσματα είναι ακαρεο-

απωθητικά με αποτέλεσμα τα ακάρεα να μην εξοντόνωνται σε μια μόνο εφαρμογή αλλά απλά να απομακρύνονται απο τους χώρους εφαρμογής τους και να επιστρέφουν αργότερα ακμαία.

Χημικά όπλα 1. εγκεκριμένα φάρμακα απ'τον Ε.Ο.Φ.: Μπαϊβαρόλ,

Απιστάν, Περιζίν, Τσέκ -μάιτ και Απιγκάρτ.

2. Τα αιθέρια έλαια (θυμόλη κ.ά.)

3. Κάποια μη εγκεκριμένα απ΄τόν Ε.Ο.Φ. (Τακτικ-Ασουντόλ κ.λ.π.)

4. Τα οργανικά οξέα που δέν είναι ακόμα εγκεκριμένα στην Ελλάδα αλλά χρησιμοποιούνται και στη βιολογική μελισσοκομία (Οξαλικό οξύ, γαλακτικό οξύ, φορμικό ή μυρμηκικό οξύ) και

5. κάποιες βιοτεχνικές μέθοδοι περιορισμού του πληθυσμού των βαρρόα.

Οξαλικό οξύ (Ο.Ο) Εφαρμόζεται αρκετά χρόνια σε πολλές χώρες της Ευρώπης ,της Αμερικής όπου κυκλοφορεί και σε εγκεκριμένα

σκευάσματα, αλλά και στην χώρα μας από πολλούς μελισσοκόμους με μεγάλη αποτελεσματικότητα. Κυκλοφορεί στο εμπόριο σε 2 μορφές: Το άνυδρο [C2H2O4] και το Δι-ένυδρο [C2H2O4 +2 H2O] και είναι πολύ οικονομικό. Εφαρμόζεται με 3 μεθόδους:

Μέθοδοι χρήσης.

1.Ενστάλαξη.

α.Άνυδρο Ο.Ο.( 99% ): Διάλυμα Ο.Ο. 3,5 % σε σιρόπι (35 gr άνυδρου Ο.Ο.σε 1 lt σιρόπι 1:1 ή 2:1) ή (58,5gr άνυδρου Ο.Ο. σε 1 lt νερό +1 Kg ζάχαρη).

β.Δι-ένυδρο Ο.Ο. (71,4 % ): Διάλυμα Ο.Ο. 3,5 % σε σιρόπι (49 gr Δι-ένυδρου O.O.σε ένα lt σιρόπι 1:1 ή 2:1 ) ή ( 74,5 gr Δι-ένυδρου Ο.Ο. σε 1 lt νερό +1 kg ζάχαρη).

Το διάλυμα ραντίζεται ανάμεσα στα πλαίσια, σε θερμοκρασίες πάνω από 0 ο C, 5 ml ανά πλαίσιο με μέλισσες (50 ml για ένα 10άρι μελίσσι) με τη συσκευή του Perizin σε περίοδο που δεν έχουμε γόνο κλειστό στα μελίσσια μας.

Προσοχή: Πρέπει να γίνει μία εφαρμογή.Η αποτελεσματικότητα για μελίσσια χωρίς γόνο είναι πάνω από 95%.

2.Εξάχνωση με θέρμανση:

τοποθετείται 1 gr Ο.Ο. που εξαχνώνεται μέσα απ'την είσοδο της κυψέλης για περίπου 5 λεπτά της ώρας με περιορισμένες τις πόρτες.

Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου είναι το ίδιο μεγάλη. Επιβάλεται όμως η χρήση προστατευτικών μέσων (γυαλιά, γάντια και μάσκα)

3.Ψεκασμός:

30 gr άνυδρου Ο.Ο διαλύεται σε 1 lt νερό (3 %). Με ψεκαστήρα χεριού, ψεκάζονται 3-4 ml πάνω σε κάθε πλευρά του πλαισίου που καλύπτεται με μέλισσες. Αποτελεσματικότητα 97-98% σε θερμοκρασίες πάνω απ'τους 18 ο C. Προϋπόθεση επιτυχίας η έλλειψη γόνου.

Εφαρμογή της κρυσταλλικής θυμόλης Apiguard - Apilife Var - Thymovar. 1η μέθοδος : 15 gr κρυσταλλικής θυμόλης σε ένα πλαστικό μπολ

σκεπασμένο με τούλι τοποθετείται πάνω στα πλαίσια για 21 ημέρες.

2η μέθοδος : Διαλύουμε 4 gr θυμόλη σε 4 ml οινόπνευμα. Σε 2 τεμάχια σφουγγάρι Vetex διαστάσεων 4 χ 6 cm τα οποία τοποθετούνται διαγώνια επάνω στα πλαίσια ρίχνουμε από 4ml διαλύματος. Επαναλαμβάνουμε 3 φορές κάθε 7 μέρες και όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες είναι 12-32° C με καλύτερα αποτελέσματα στην θερμοκρασία των 18° C.

3η μέθοδος : Σε δύο καπάκια πλαστικά (5-7 εκ. διάμετρο) που τα τοποθετούμε διαγώνια πάνω στα πλαίσια βάζουμε από 4 γρ. κρυσταλλική θυμόλη για 2-3 φορές ανά 8 ημέρες.

4η μέθοδος : Σε 150 γρ. καθαρό οινόπνευμα λιώνουμε 30 γρ. κρυσταλλική θυμόλη. Απ' το διάλυμα αυτό παίρνουμε 5-20 ml και το βάζουμε σε 13,5 λίτρα σιρόπι και ταΐζουμε για 21-28 μέρες ανά 2 μέρες.

Γαλακτικό οξύ. Το γαλακτικό οξύ το συναντάμαι στο ξινόγαλο, το γιαούρτι,

το κρασί, το τυρί κ.ά. Είναι συστατικό των γαστρικών υγρών του στομάχου.

Μέθοδος χρήσης. Ψεκάζουμε τις μέλισσες πάνω στις κηρήθρες με 5 ml (ανά

πλευρά) διαλύματος 15% σε νερό γαλακτικού οξέος τρείς φορές ανά 2 ημέρες. Οι επεμβάσεις γίνονται συνήθως πρωί ή βράδυ όταν βρίσκονται μέσα στην κυψέλη οι περισσότερες μέλισσες. Η θερμοκρασία πρέπει να είναι μεγαλύτερη των 10 και μικρότερη των 30 βαθμών C. Σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες παρατηρήθηκαν απώλειες βασιλισσών. Δέν σκοτώνει το άκαρι όταν αυτό βρίσκεται μέσα στο γόνο. Κάτω απο ιδανικές συνθήκες η αποτελεσματικότητά του ανέρχεται στο 96% αλλά πρακτικά αυτό σπανίζει λόγω μή συνδυασμού των δύο αυτών παραμέτρων. Για την εφαρμογή του απαιτείται λήψη μέτρων προστασίας (γάντια, γυαλιά)

Vespa Carbro

Σφήκα

Θανάσιμος εχθρός των μελισσιών Σκοτώνει για να θρέψει τη φωλιά του

Αρσενική, θηλυκή και βασίλισσα

Σφήκα

Βιολογία Οι σφήκες είναι κοινωνικά έντομα,

Ζουν σε αποικίες, που είναι δυνατό να έχουν μέχρι και 2000 κατοίκους.

Κτίζουν τη φωλιά τους συνήθως σε προφυλαγμένους χώρους, σε κοιλότητες μέσα στη γη, ή σε κοιλότητες βράχων, δένδρων, τοίχων κλπ.

Φωλιές απο χάρτινα κελιά που φτιάχνουν μασώντας ξύλο

Τα κελιά έχουν άνοιγμα μόνο απο την κάτω πλευρά

Η φωλιά προστατεύεται με εξωτερικο περίβλημα

Βιολογία ΙΙ Στο τέλος του καλοκαιριού φτιάχνουν βασιλοκελιά

και κηφηνοκελιά

Μετά τη γονιμοποίηση,οι νέες βασίλισσες δεν επιστρέφουν στη φωλιά, παρα κρύβονται για να διαχειμάσουν.

Την επόμενη άνοιξη η βασίλισσα ξεκινά μόνη της μια νέα φωλιά.

Η ανάγκη για ζωικές πρωτείνες για την εκτροφή του γόνου, ωθεί τις σφήκες να κυνηγούν απομεινάρια κρέατος, ψάρια και μέλισσες,εντός κι εκτός φωλιάς

Αντιμετώπιση Οι μέλισσες έχουν αναπτύξει διάφορους μηχανισμούς άμυνας ενάντια στις

σφήκες και όταν τα μελίσσια είναι δυνατά, αντιστέκονται σ' αυτές με επιτυχία.

Γίνονται συνήθως ευάλωτες στα μέσα του καλοκαιριού, που ο πληθυσμός των μελισσιών παρουσιάζει φυσιολογική μείωση, ενώ αντίθετα των σφηκών αυτή την περίοδο φτάνει στο μέγιστο.

Στις περιοχές όπου οι σφήκες προξενούν κάθε χρόνο απώλειες, πρέπει να παίρνονται μέτρα για την αντιμετώπισή τους.

Διατήρηση δυνατών μελισσιών και περιορισμός της εισόδου της κυψέλης με δικτυωτό διάφραγμα.

Περιορισμός του αριθμού των σφηκών που υπάρχουν στην περιοχή με:

Καταστροφή των βασιλισσών, πριν από το κτίσιμο της φωλιάς τους. Ο εντοπισμός τους δεν είναι εύκολος.

Τοποθέτηση σφηκοπαγίδων νωρίς την άνοιξη.

Εντοπισμό και καταστροφή της σφηκοφωλιάς.

Τοποθέτηση παγίδων.

Παρασκευή δολωμάτων.

Κηρόσκορος

Galleria Mellonela Μεγάλος Κηρόσκορος

Ενήλικος σκόρος Ιδιαίτερα καταστροφικός για τις κερήθρες

Βιολογία Ο μεγάλος κηρόσκορος έχει άνοιγμα φτερών 30-

41mm

Πετάει απο τις αρχές της άνοιξης μέχρι το τέλος του φθινοπώρου

Τρέφεται με κερί και υπολείματα γύρης-μελιού απο τις κερήθρες

Σπανιότερα προσβάλει φωλιές σφηκών και βομβίνων

Οι προνύμφες και η ζημιά Οι ωχρόλευκες προνύμφες της ανοίγουν στοές

στην κηρήθρα κοντά στο μέσο διάφραγμα, όπου τρέφονται και μεγαλώνουν προστατευμένες από τις μέλισσες.

Κάθε προνύμφη ανοίγει τη δική της στοά.

Καλύπτουν τις στοές μ' ένα αραχνούφαντο μεταξένιο ιστό, που αφήνουν πίσω τους.

Επάνω στον ιστό βρίσκονται κολλημένα τα κόπρανά τους.

Καταστροφή

Τούνελ κηρόσκορου

Βιολογία Κατοικεί συνήθως σε ηπιότερα κλίματα

Ζουν περίπου 7 μήνες, από αυγό ως ηλικιωμένη ενήλικη

Αυγό, προνύμφη (κάμπια), νύμφη και Imago

Οι προνύμφες είναι οι μόνες που τρώνε, οι ενήλικες δεν θα φάνε απο την κερήθρα

Τροφή τους είναι: το κερί, η γύρη, το μέλι, ο γόνος, τα υπολείματα του γόνου, το μαλακό ξύλο, ο φελός και όλα τα κατάλοιπα καρπών ή φυτών

Γιατί στις μέλισσες; Εύκολη πρόσβαση σε άφθονη τροφή

Αδυναμία απομάκρυνσης απο τα αδύναμα μελίσσια

Προστασία του γόνου μέσα στις κερήθρες

Ζέστη και προστασία απο τους εχθρούς

Φυσική άμυνα των μελισσών Απομάκρυνση των ενήλικων κηρόσκορων απο τις

εργάτριες

Απομάκρυνση των αυγών μέσα απο τις κερήθρες

Φύλαξη της εισόδου

Συνεργατική θανάτωση σκόρων-απειλών

Αίτια προσβολής Αδύναμη αποικία

Έντονη αναστάτωση του μελισσιού

Ορφάνια

Παλιές και μαύρες κερήθρες

Μεγάλες ποσότητες αποθηκευμένης γύρης στις κερήθρες

Κακή φύλαξη κερηθρών το χειμώνα εκτός μελισσιού

Μέτρα προστασίας Σωστή αποθήκευση πλαισίων το χειμώνα

Αποφυγή σκοτεινών χώρων αποθήκευσης

Αποφυγή αποθήκευσης πλαισίων με γύρη

Ψυκτικοί θάλαμοι

Θειάφι

Bacillus thurigiensis.

Αποθήκευση πλαισίων

Αυτοσχέδια ψυκτική μονάδα

Θερμοθάλαμος Έκθεση των κηρήθρων επί 80’ λεπτά στους 46°C καταστρέφεί

όλα τα στάδια ανάπτυξης του εντόμου.

Στους 49°C αρκούν μόνο 40 λεπτά. Ο χρόνος έκθεσης υπολογίζεται από τη στιγμή που η θερμοκρασία φτάνει στους απαιτούμενους βαθμούς.

Το κερί λειώνει στους 64°C, σε θερμοκρασίες όμως μεταξύ 49° και 64°C οι κηρήθρες μαλακώνουν και τα κελιά είναι δυνατό να παραμορφωθούν.

Για τους παραπάνω λόγους είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται η θερμοκρασία των 46°C και οι κηρήθρες να χειρίζονται με προσοχή.

Τα πλαίσια τοποθετούνται στο θερμοθάλαμο στοιβαγμένα κανονικά μέσα σε πατώματα και δεν αφαιρούνται από εκεί πριν κρυώσουν.

Απολυμαίνονται μόνο άδειες ή με πολύ λίγο μέλι κηρήθρες .

Ψυχρός θάλαμος Στη θερμοκρασία των -12°C απαιτείται έκθεση επί 3

ώρες.

Στη θερμοκρασία των -7°C απαιτείται έκθεση επί 4,5 ώρες

Στη θερμοκρασία των 0°C απαιτείται έκθεση επί 4 ημέρες.

Στη θερμοκρασία των +5°C απαιτείται έκθεση επί 10 ημέρες.

Οι κηρήθρες πρέπει να χειρίζονται με προσοχή γιατί στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες καθίστανται εύθραυστες και καταστρέφονται εύκολα.

Β401 - Certan Ψεκασμός των κηρήθρων με διάλυμα σκευασμάτων,

που έχουν ως δραστική ουσία την τοξίνη του Bacillus thurigensis.

Τα σκευάσματα B-401 και Certan

είναι αρκετά αποτελεσματικά και προστατεύουν τις κηρήθρες επί 2-4 μήνες

όταν χρησιμοποιούνται σε κηρήθρες που αποθηκεύονται σε θερμοκρασίες μικρότερες των 30°C.

Σε υψηλότερες θερμοκρασίες οι σπόροι του βακίλου χάνουν γρήγορα τη βιωσιμότητά τους και η αποτελεσματικότητα των σκευασμάτων μειώνεται.

Θείο – Θειάφι (S) Είναι εύκολο στην εφαρμογή

Δίνει καλά αποτελέσματα, μόνο αν εφαρμόζεται κάθε τρεις εβδομάδες, επειδή οι καπνοί του δεν σκοτώνουν τα αυγά.

Δοσολογία:

Καίγονται 50-70 γραμμάρια θείου σε χώρο ενός κυβικού μέτρου ή 15 γραμμάρια σε στοίβα των 6 πατωμάτων.

Παρενέργειες:

Προκαλεί διάβρωση των μεταλλικών μερών όταν υπάρχει έντονη υγρασία στην ατμόσφαιρα