การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ 6.1

การแบงยคสมยประวตศาสตร

จดท าโดย

น าเสนอ

อ.ปรางคสวรรณ ศกดโสภณกล

นกประวตศาสตรไดแบงยคสมยทางประวตศาสตรออกเปน 2 สมย โดยอาศยหลกฐานทเปนลายลกษณอกษรเปนเกณฑในการแบง ไดแก สมยกอนประวตศาสตร เปนชวงเวลาทมนษยยงไมรจกใชตวหนงสอในการเลาเรองราว และสมยประวตศาสตร เปนชวงเวลาทมนษยใชตวหนงสอในการบอกเลาเรองราวตางๆในสงคม

1.1 สมยกอนประวตศาสตรสมยกอนประวตศาสตร เปนชวงเวลาทมนษยยงไม รจกการ

ประดษฐตวอกษรขนใช จงยงไมมหลกฐานทางประวตศาสตรทเปน ลายลกษณอกษร ดงน น การศกษา เ ร อง ราวของมนษ ยสมยกอนประวตศาสตร จงตองอาศยการวเคราะหและตความจากหลกฐานทางโบราณคดทคนพบ เชน เครองมอ เครองใช เครองประดบทท าจากหน โลหะ และโครงกระดกมนษย

สมยกอนประวตศาสตรสามารถแบงไดเปน 2 ยค คอ ยคหนและยคโลหะ

1.1.1 ยคหนยคหนแบงออกเปน 3 ยคยอย ไดแก ยคหนเกา ยคหนกลาง

และยคหนใหม

1.ยคหนเกา (2,500,000 – 10,500 ปมาแลว) มนษยในยคน เรมท าเครองมอเครองใชดวยหนอยางงายกอน เมอ เวลาผานไปกสามารถดดแปลงใหเหมาะกบการใชงานเครองมอหน สามารถแบงเครองมอยคหนเกาออกไดเปน 3 ชวง คอ

ยคหนเกาตอนตน (2,500,000 – 108,000 ปมาแลว) เครองมอเครองใชท าดวยหน มลกษณะเปนขวานกะเทาะแบบก าปน

ยคหนเกาตอนกลาง (108,000 – 49,000 ปมาแลว) เครองมอเครองใชท าดวยหน มลกษณะแหลมคม มดามยาว

ยคหนเกาตอนปลาย ( 49,000 – 10,500 ปมาแลว) เครองมอเครองใชมความหลากหลายกวายคกอน ไดแก เครองมอเครองใชทท าจากหนและกระดกสตวโดยการแกะสลก

ขวานกะเทาะ เครองมอหนกะเทาะ

เครองปนดนเผา ภาชนะเกบอาหาร

เครองมอหนกะเทาะ

โครงกระดกมนษยวานรในยคหน

เครองมอในสมยยคหน

ลกษณะสงคมเปนสงคมแบบลาสตว พบวาในชวงปลาย ยคหนเกามนษยมความสามารถทางดานศลปะ ซงพบภาพวาดตามผนงถ า สวนใหญเปนภาพสตวปา

สภาพสงคมทมลกษณะของการอยรวมกนเปนครอบครว เปนกลมยอยๆ เพอการด ารงชวต ลกษณะทางสงคมกอใหเกดสงส าคญ คอ เครองมอ และภาษาพด

2.ยคหนกลาง (10,500 – 10,000 ปมาแลว) เปนชวงเวลาทมนษยรจกท าเครองจกสาน ตลอดจนการน าสนขมาเลยงเปนสตวเลยง

เรมมการปลกพช แตอาชพหลกของมนษยยงคงเปนการลาสตว และยงรอนเรไปตามแหลงทอดมสมบรณ

มการประดษฐหนกะเทาะทประณตขน

3.ยคหนใหม (10,000 – 4,000 ปมาแลว) มนษยในยคนอาศยอยรวมกนเปนหมบาน เปลยนวถชวตของมนษยจากสงคมลาสตวเปนสงคมเกษตรกรรม และตงหลกแหลงตามบรเวณลมแมน า

ยคหนใหมเปนยคเกษตรกรรม พชเพาะปลกทส าคญในยคน คอ ขาว

มนษยในยคหนใหม ยงมความเชอและประกอบพธกรรมในรปแบบตางๆ เพอบชาสงเหนอธรรมชาต

เครองมอทส าคญในยคน คอ ขวานหนดามไม และเคยวหนเหลกไฟดามไม

เคยวหนเหลกไฟดามไม

หมอสามขา เครองปนดนเผาในสมย

หนใหม

คาดวาสรางในยคหนใหม

1.1.2 ยคโลหะ โลหะชนดแรกทมนษยรจกน ามาหลอมเปนเครองมอ

เครองใช คอ ทองแดง

ยคโลหะแบงออกเปน 2 ยคยอย คอ ยคส ารดและยคเหลก

1.ยคส ารด (4,000 – 2,700 ปมาแลว) เปนชวงเวลาทมนษยรจกใชโลหะส ารด ส ารดเปนโลหะผสมระหวางทองแดงกบดบก

เครองมอเครองใชในยคส ารดทพบตามแหลงตางๆ นอกจากท าดวยส ารดแลว ยงพบเครองมอเครองใชท าจากดนเผา หน และแร และเครองประดบ

ในยคนความเปนอยของมนษยเปลยนแปลงไปมาก ท งดานการเมองและสงคม ชมชนเกษตรกรรมขยายตวจนกลายเปนชมชนเมอง

กลองมโหระทกทมนษยยคส ารดประดษฐขน ลกพรวนส ารด

ใบหอกส ารด ปลอกแขนส ารด

เครองปนดนเผาในยคส ารด

ภาชนะดนเผาลายเขยนส

เครองประดบท าจากส ารด

ขวานส ารดมรองรอยของผาตดอย

ผาบนหวงคอส ารดจากบานเชยง

ไหเขยนส ทบานเชยง

ก าไลส ารดหลอมเศษสงทอตดอย พบในหลมศพท

บานเชยง

เกราะทท าจากโลหะ ถกคนพบในยโรปกลาง คาดวาอยในชวงยคส ารด

2.ยคเหลก (2,700 – 2,000 ปมาแลว) เรมตนจากพฒนาทางดานเทคโนโลยการผลตโลหะของมนษยทสามารถหลอมโลหะประเภทเหลกขนมาท าเครองมอเครองใชได เหลกมความแขงแรงและทนทานกวาส ารดมาก

แหลงอารยธรรมแรกทสามารถผลตเหลกไดคอ แหลงอารยธรรมเมโสโปเตเมย

เครองมอเครองใชทมนษยในยคเหลกไดประดษฐขน

เครองมอทาง

การเกษตร

1.2 สมยประวตศาสตรมตวอกษรส าหรบใชในการจดบนทก

การศกษาประวตศาสตรสากลมความแตกตางระหวางการศกษาประวตศาสตรตะวนออก แบงยคสมยทางประวตศาสตรตามชวงเวลาของแตละราชวงศ หรอศนยกลางอ านาจเปนเกณฑ ในขณะทประวตศาสตรตะวนตก แบงยคสมยทางประวตศาสตรตามเหตการณส าคญทางประวตศาสตร

1.2.1 การแบงยคสมยในประวตศาสตรตะวนออกจดแบงไปตามภมภาคตางๆ

1. การแบงยคสมยประวตศาสตรจนใชพฒนาการทางอารยธรรมและชวงเวลาทราชวงศตางๆม

อ านาจในการปกครอง เปนหลกเกณฑในการแบงยคสมยทางประวตศาสตรจน

เขตพนทของราชวงศตางๆตาม

ประวตศาสตรของจน

1)ประวตศาสตรจนสมยโบราณ ชวงเวลาการเรมตนจากรากฐานอารยธรรมจน ตงแตสมยประวตศาสตรทมการสรางสรรควฒนธรรมหยาง เซา วฒนธรรมหลงซาน อน เ ปนวฒนธรรมเครองปนดนเผาและโลหะส ารด

ตอมาเขาสสมยประวตศาสตร ราชวงศตาง ๆ ไดปกครองประเทศ ไดแก ราชวงศเซยะ และราชวงศชาง (1,570-1,045 ปกอนครสตศกราช) เปนชวงเวลาทจนเรมกอตวเปนรฐทมรากฐานการปกครอง เศรษฐกจ และสงคม ในสมยนมการใชตวอกษรจนโบราณเขยนลงบนกระดองเตา

เครองปนดนเผาหยางเชา

เครองปนดนเผาหลงซาน

อกษรจนบนกระดองเตา

ตอมากเปนราชวงศโจว (1,045-256 ปกอนครสตศกราช) ซงแบงออกเปนราชวงศโจวตะวนตก และราชวงศโจวตะวนออก

เมอราชวงศโจวตะวนออกเสอมลง เกดสงครามระหวางเจาผครองรฐตาง ๆ ในทสดรฐฉน ไดรวบรวมประเทศกอตงราชวงศฉน(221-206 ปกอนครสตศกราช)

และสมยราชวงศฮน202 ปกอนครสตศกราช – ค.ศ.220) เปนสมยทรวมศนยอ านาจจนเปนจกรพรรด

2)ประวตศาสตรจนสมยกลาง อารยธรรมมการปรบตวเพอรบอทธพลตางชาตเขามาผสมผสานในสงคมจน ทส าคญคอพระพทธศาสนา

ประวตศาสตรจนสมยกลางเรมตนดวยความวนวายจากการลมสลายของราชวงศฮน เรยกวาสมยความแตกแยกทางการเมอง (ค.ศ. 220 – ค.ศ. 589) เปนชวงเวลาการยดครอบของชาวตางชาต การแบงแยกดนแดน

กอนทจะมการรวมประเทศในสมยราชวงศสย (ค.ศ. 581 –ค.ศ. 618) และสมยราชวงศถง (ค.ศ. 618 – ค.ศ. 907) ชวงเวลานประเทศจนเจรญรงเรองสงสดกอนทจะแตกแยกอกครงในสมย เรยกวา หาราชวงศกบสบรฐ (ค.ศ. 907 – ค.ศ. 979)

ตอมาสมยราชวงศซง (ค.ศ. 960 – ค.ศ. 1279) สามารถรวบรวมประเทศจนไดอกครง และมความเจรญรงเรองทางศลปวฒนธรรม จนกระทงชาวมองโกลสามารถยดครองประเทศจนและสถาปนาราชวงศหยวน (ค.ศ. 1260 – ค.ศ. 1368)

3)ประวตศาสตรจนสมยใหม ประวตศาสตรจนสมยใหมเรมใน ค.ศ. 1368 เมอชาวจนขบไลพวกมองโกลออกไป แลวสถาปนาราชวงศหมง (ค.ศ. 1368 – ค.ศ. 1644) ขนปกครองประเทศจน และถกโคนลมอกครงโดยราชวงศซง (ค.ศ. 1664 – ค.ศ. 1911)

ในชวงปลายสมยราชวงศชงเปนเวลาทประเทศจนถกคกคามจากชาตตะวนตก และจนพายแพแกองกฤษในสงครามฝน (ค.ศ. 1839 – ค.ศ. 1842) จนสนสดราชวงศใน ค.ศ. 1911

สงครามฝน

4) ประวตศาสตรจนสมยปจจบน ประวตศาสตรจนสมยปจจบนเรมตนใน ค.ศ. 1911 เมอจนปฏวตเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบสาธารณรฐโดย ดร.ซน ยตเซน (ค.ศ. 1911 – ค.ศ. 1949) ตอมาพรรคคอมมวนสตไดปฏวตและไดปกครองจน จงเปลยนแปลงการปกครองระบอบคอมมวนสต ตงแต ค.ศ. 1949 จนถงปจจบน

ดร.ซน ยตเซน

2. การแบงยคสมยประวตศาสตรอนเดยการแบงยคสมยทางประวตศาสตรอนเดย ใชหลกเกณฑ

พฒนาการของอารยธรรมอนเดยและเหตการณส าคญเปนเกณฑ

ชวงเวลาการวางพนฐานของอารยธรรมอนเดย เรมตงแตสมยอารยธรรมลมแมน าสนธ โดยมพวกดราวเดยน เมอ 2,500 ปกอนครสตศกราชจนกระทงอารยธรรมแหงนลมสลายลงเมอ 1,500 ปกอนครสตสกราชเมอชนชาวอารยนอพยพเขามาตง ถนฐานและกอตงอาณาจกรหลายอาณาจกรในภาคเหนอของอนเดย นบวาเปนชวงเวลาทการเรมสรางสรรคอารยธรรมอนเดยทแทจรง มการกอตงศาสนาตาง ๆ เรยกวา สมยพระเวท (1,500 – 900 ปกอนครสตศกราช)

1) ประวตศาสตรอนเดยโบราณ เรมตนในสมยมหากาพย (900 – 600 ปกอนครสตศกราช) ตอมาอนเดยรวมตวกนในสมยราชวงศมคธ (600 – 322 ปกอนครสตศกราช) และมการรวมตวอยางแทจรงในสมยราชวงศ เมารยะ (322 - 184 ปกอนครส ตศกราช ) ระยะเวลาน เ ปน เวลา ทอน เดย เ ปด เผยแผพระพทธศาสนาไปยงดนแดนตาง ๆ

เปดเผยแผพระพทธศาสนาไปยง

ดนแดนตาง ๆ

ตอมาราชวงศเมารยะลมสลายอนเดยกเขาสสมยแหงการแตกแยกและการรกรานจากภายนอก จากพวกกรกและพวกกษาณะ รยะเวลานเปนสมยการผสมผสานทางวฒนธรรมกอนทจะรวมเปนจกรวรรดไดอกครงใน ค.ศ. 320 โดยราชวงศคปตะ (สมยคปตะ ค.ศ. 320 – ค.ศ. 535)

ราชวงศคปตะ

2) ประวตศาสตรอนเดยสมยกลาง อนเดยเขาสสมยกลาง ค.ศ. 535 – ค.ศ. 1526 สมยนเปนชวงเวลาของความวนวายทางการเมอง และการรกรานจากตางชาต โดยเฉพาะชาวมสลม สมยกลางจงเปนสมยทอารยธรรมมสลมเขามามอทธพลในอนเดย สมยกลางแบงไดเปนสมยความแตกแยกทางการเมอง (ค.ศ. 535 – ค.ศ. 1200) และสมยสลตานแหงเดลล (ค.ศ. 1200– ค.ศ. 1526)

3) ประวตศาสตรอนเดยสมยใหม พวกมคลไดตงราชวงศมคลถอวาสมยมคล (ค.ศ. 1526 – ค.ศ. 1858) เปนการเรมตนสมยใหมจนกระทงองกฤษเขาปกครองอนเดยโดยตรงใน ค.ศ. 1858 จนถง ค.ศ. 1947 อนเดยจงไดรบเอกราชจากประเทศองกฤษ อนเดยจงเขาสยคสมยประวตศาสตรปจจบน

มหาตมะ คานธ

ยาวราลห เนหร

มหาตมะ คานธ และ เยาวราลห เนหร เปนผน าเรยกรองเอกราช มหาตมะ คานธ ใชหลกอหงสา

(ความไมเบยดเบยน ความสงบ) ในการเรยกรองเอกราชจนประสบความส าเรจ

ประวตศาสตรอนเดยสมยใหมเปนชวงเวลาทวฒนธรรมเปอรเซยและวฒนธรรมตะวนตกเขามามอทธพลในสงคมอนเดย ขณะทชาวอนเดยทนบถอศาสนาฮนดไดยดมนในศาสนาของตนเองมากขน และเกดความแตกแยกในสงคมอนเดย ดงนนประวตศาสตรอนเดยสมยใหม สามารถแบงไดเปนสมยราชวงศมคล (ค.ศ. 1526 – ค.ศ. 1858) และสมยองกฤษปกครองอนเดย (ค.ศ. 1858 – ค.ศ. 1947)

4) ประวตศาสตรอนเดยสมยปจจบน ภายหลงจากทอนเดยไดรบเอกราชจาประเทศองกฤษ ภายหลงไดรบเอกราชและถกแบงออกเปนประเทศตาง ๆ ไดแก อนเดย ปากสถาน และบงคลาเทศ

อยางไรกตามสมยทวฒนธรรมมสลมเขามามอทธพลในอารยธรรมอนเดยเรยกรวมวา สมยมสลม (ค.ศ. 1200 – ค.ศ. 1858) หมายถง รวมสมยสลตานแหงเดลฮกบสมยราชวงศมคล

1.2.1 การแบงยคสมยในประวตศาสตรตะวนตกนกประวตศาสตรตะวนตกแบงยคสมยของประวตศาสตรตะวนตก

เปน 4 ยคสมย ไดแก

1. ประวตศาสตรสมยโบราณ (3,500 ปกอนครสตศกราช – ค.ศ. 476) เรมเกดขนเปนครงแรกบรเวณดนแดนเมโสโปเตเมยแถบลมแมน าไทกรส-ยเฟรทส อารยธรรมในสมยน ไดแก อารยธรรมเมโสโปเตเมย อารยธรรมอยปตโบราณ อารยธรรมกรก และอารยธรรมโรมน

สมยโบราณ ในประวตศาสตรตะวนตก เรมตนเมอ3,500 ปกอนครสตศกราช ซงเปนชวงเวลาทอารยธรรมเมโสโปเตเมย และอารยธรรมอยปต ซงเปนอารยธรรมทเกาแกทสดในโลก จนถงค.ศ. 476 เมอจกรวรรดโรมนตะวนตกลมสลาย ประวตศาสตรสมยโบราณของชาตตะวนตกจงสนสดลง

อารยธรรมเมโสโปเตเมย

อกษรคนฟอรม ซกกแรต (วหารบชาเทพเจา)

สวยลอยแหงบาบโลน

2. ประวตศาสตรสมยกลาง (ค.ศ. 476-ค.ศ. 1453) ชวงเวลาสมยกลางนเปนชวงเวลาทมการเปลยนแปลงอารยธรรมตะวนตกจากอารยธรรมโรมนไปสอารยธรรมครสตศาสนา เปนสมยทตะวนตกไดรบอทธพลอยางมากจากครสตศาสนา ทงทางดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม และศลปวฒนธรรม นอกจากนสงคมสมยกลางยงมลกษณะเปนสงคมในระบบฟวดล หรอสงคมระบบศกดนาสวามภกด ทขนนางมอ านาจครอบครองพนท โดยประชาชนสวนใหญมฐานะเปนขาตดทดน และด ารงชวตอยในเขตแมเนอร ของขนนาง ซงเปนลกษณะพเศษของสงคมสมยกลาง

สงคมในระบบฟวดล

นอกจากนในสมยกลางนไดเกดเหตการณส าคญ คอ สงครามครเสด ซงเปนสงครามความขดแยงระหวางครสตศาสนากบศาสนาอสลาม ทกนเวลาเกอบ 200 ป เปนผลใหเกดการคนหาเสนทางการคาทางทะเลและวทยาการดานอนๆ ตามมา

สมยกลางสนสดใน ค .ศ. 1453 เมอพวกออตโตมนเตอรสามารถยดกรงคอนสแตนตโนเปลของจกรวรรดโรมนตะวนตกได แตนกประวตศาสตรบางทานใช ค.ศ.1492 เมอครสโตเฟอร โคลมบส คนพบทวปอเมรกาเปนปสนสดสมยกลาง

ครสโตเฟอร โคลมบส

3. ประวตศาสตรสมยใหม (ค.ศ. 476-ค.ศ. 1453) เปนสมยของความเจรญรงเรองทางศลปวทยาการของอารยธรรมตะวนตก ทงดานการเมอง เศรษฐกจ และสงคม อารยธรรมสมยใหมเปนรากฐานส าคญของอารยธรรมตะวนตกในปจจบน

ประวตศาสตรสมยใหม เปนชวงทมการส ารวจเสนทางเดนเรอทะเล เพอการคากบโลกตะวนออก และการเผยแพรศาสนาครสต เรมตงแตสมยฟนฟศลปวทยา (Renaissance ครสตศตวรรษท 15-17) ซงเปนชวงสมยทความเจรญทางวทยาการตางๆเจรญรงเรองอยางรวดเรว

การส ารวจเสนทางเดนเรอทะเล เพอการคากบโลกตะวนออก

การเผยแพรศาสนาครสต

เขาไปสยคสมยแหงการปฏวตวทยาศาสตร (ครสตวรรษท 16-18)ยคภมธรรมหรอยคแหงการรแจง (ครสตวรรษท 17-18) สมยประชาธปไตย( ครสตวรรษท 17-19) สมยชาตนยม (ค.ศ. 1789-1918) สมยจกรวรรดนยม (ปลายครสตศตวรรษท 19 – สงครามโลกครงท 1 ) และสมยสงครามโลก( ค.ศ. 1914 – 1945) การแผขยายอ านาจของยโรปในสมยใหมท าใหเกดความขดแยงกอใหเกดสงครามโลกครงท 1 และสงครามโลกครงท 2 ประวตศาสตรสมยใหมสนสดลงเมอ ค.ศ. 1945 เมอสงครามโลกครงท 2 ยตลง

สงครามโลกครงท1 และ 2

4. ประวตศาสตรสมยปจจบน (ค.ศ. 1945 – ปจจบน) สมยหลงปจจบนเปนชวงสงครามโลกครงท 2 ซงมผลกระทบรนแรง

ทวโลก และกอใหเกดการเปลยนแปลงทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมองการปกครองตอสงคมโลกในปจจบน