06 genel botanİk

GENEL BOTANİK

Paranşim dokusu Daimi dokularda normal olarak herhangi bir bölünme olmaz.

Göreceği fonksiyona göre farklılaşmış hücreler meristem hücrelerine göre daha büyük olur. Çoğunlukla plazmaca fakir, hatta ölü hücrelerdir. Ekseriya su ve hava içerirler.

Otsu bitkilerde vejetasyon organının esas kitlesi Temel dokulardan (Paranchym) oluşur. Bu dokuda, genel olarak canlı hücrelerinin az kalınlaşmış çeperleri, elastik selüloz tabakaları içerir ve nadiren odunlaşmıştır.

Sitoplazma’da ekseriye büyük vakuoller bulunur. Ayrıca Leuco-, Kloro- ve Kromoplast’lar da bulunabilir.

Paranşim hücreleri gösterdikleri fonksiyon bakımından, Assimilasyon paranşimi (Yapraklardaki yeşil mezofil),

Depo paranşimi (yumru ve pancarlarda, canlı hücrelerden oluşan birbiriyle bağlantılı bir ağ halinde topyekün odun kitlesi gibi.), Öz (Yani odun) ve Kabuk ışınları hem yedek madde biriktirmesi hemde madde iletimine yararlar. Yani bunlar aynı zamanda iletim paranşimidir.

Aeranşim (Havalandırma Dokuları) Embriyonal hücreler, daimi hücrelere dönüştükleri sırada

kalınlaşmakta olan hücre çeperlerinin orta kısımları hücrelerin köşe ve kenarlarında erir. Bunun neticesi olarak, komşu hücreler birbirinden ayrılıp uzaklaşabilir. Bu şekilde bitkinin hemen her yerinde birbiri ile bağlantılı boşluklar (intercellular) oluşur. Bu intercellular sistem stoma ve lenticellerle bağlantı halinde bulunur. Hücreler arası boşluklar üst yüzeyden uzakta ve derinde bulunan canlı hücrelerin gaz alış-verişi için önemlidir.

Koruyucu (Örtü) Doku, Deri doku En önemli örtü dokusu “Epidermis”tir. Ancak bir çok ve gövde ve

köklerde, epidermisin altında kabuk paranşiminin en dış tabakaları da fonksiyonel olarak örtü doku vazifesi görür ve adına “Hypodermis” denir. Bunun dışında çok tabakalı epidermisler de (örneğin Neriun oleander) vardır. Sekonder örtü dokusu ise mantar örtüsü veya mantar levhaları halinde ortaya çıkar ve “Mantar kambiyumu” dediğimiz bir sekonder meristem tarafından oluşturulur.

Epidermis Bitkiyi koruyucu bir örtü olarak dışarıya karşı izole eder, fakat aynı

zamanda dış dünya ile madde alışverişine de vasıta olur. Epidermis normal olarak tek tabakalıdır ve birbirinin yanında aralıksız olarak bir deri oluşturacak şekilde birbirine bağlı hücrelerden oluşur . Plastidler ya yoktur veya küçük Leucoplast’lar halindedir. Epidermisin dış zarı kökler hariç, ayrıca bir de cutinden oluşan kutikula ile kaplanmıştır. Kutikula su ve gazı selüloz çepere göre çok daha az geçirir.

http://www.northern.edu/ramsayj/etechWeb/images/roots/smilax2_copy.jpg

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://mazinger.sisib.uchile.cl/repositorio/ww/ciencias_agronomicas

http://www.vobs.at/Bio/botanik/b-photo-20.jpg

http://www.biologie-abitur.de/Bilder-oko/800px-Xerophyten_-_Blattanatomie.png

http://ghs.gresham.k12.or.us/science/ps/sci/ibbio/plants/pics/leafxs.gif

http://www.nsci.plu.edu/~jmain/b359web/images/epidermis.jpg

Eğer mum kutikuladan dışarı doğru çıkarsa böyle kısımların üzerinde bir mum tabakası (Erik, Üzüm, Kırmızı lahanada olduğu gibi) görülür.

Stoma (Gözenekler) Hava ile çevrili yeşil kısımların epidermislerinde çoğunlukla fasulye

biçiminde hücrelerin oluşturdukları dokular vardır. Bunlar aralarında bir boşluk (porus veya yarık) bırakırlar. Bunlar aralarındaki bu boşluğu açıp kapayabildikleri için bu hücrelere kilit hücreleri aralarındaki boşlukla beraber hepsine stoma veya gözenek denir. Stomalar gaz alış-verişi ve atmosfere su buharı verilmesine (Transpirasyona) yararlar. Köklerde bulunmazlar. Stoma yarıkları açık olduğu zaman, delikçiklerin alanı yaprak yüzeyinin %0.5-1.5’ini kaplar.

http://universe-review.ca/I10-22a-stomata.jpg

http://ksjtracker.mit.edu/wp-content/uploads/2007/08/stomata.jpg

http://www.uni-ulm.de/elektronenmikroskopie/rem2000/BLATT3.jpg

http://www.shef.ac.uk/aps/mbiolsci

http://hawaii.hawaii.edu/laurab/generalbotany/

Genel olarak hava yarıkları diyebileceğimiz stomalardan farklı olarak bazı bitkilerde yaprakların uç kısmında (Poaceae) veya küçük yaprak dişlerinde (Alchemilla, Fuchsia) yahut ta büyük su iletim demetlerinin ucunda (Tropaelum) su yarıkları veya Hyhadhot denilen ve aktif olarak damla halinde su çıkaran oluşumlar vardır (Guttation).

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.waterwereld.nu/images/holpijp

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://image30.webshots.com/30/3/21/21/2509321

Mantar Daimi sekonder bir dokudur ve bir sekonder meristem olan “Mantar

kambiyumu”ndan oluşur. Organları çevrel olarak birden fazla tabakalar halinde kaplar.

Ölen mantar hücreleri içerdikleri tanen türevleri nedeniyle esmer görünürler. Mantar tabakaları bitki kısımlarından atmosfere buharlaşmayı azaltır. Kalın mantar tabakaları ise parazitlerin bitkiye girmesini engeller.

Bir çok hallerde mantar kambiyumu oldukça kısa süre faaliyet gösterirken, Mantar meşesi’nde (Quercus suber) yıllarca aktif kalır ve bu meşe türünden bildiğimiz şişe mantarı elde edilir. Ülkemizde doğal olarak bulunan Ulmus minör var. suberosa, Acer campester var. suberosa’larda çok yıllar faal olan bir mantar kambiyumu vardır. Bu nedenle söz konusu ağaçların dal ve ince dallarında köşeli kanat gibi mantar çıkıntı ve oluşumları ortaya çıkar.

Mantarlaşmış Hücrelerden oluşan Örtü Dokusu Epidermis koruma görevinin çevrelediği organın bütün ömrü

boyunca sürdüremez. Böyle hallerde o organın örtülmesi işi, mantarlaşmış hücrelerden oluşan daha etkili tabakalarca üstlenilir.

Cutis dokusu Çoğunlukla epidermisin veya bunun hemen altında bulunan primer

kökenli paranşim tabakalarının sonradan mantarlaşması ile oluşur; bu takdirde adlarına Hipodermis (Hypodermis) denir. Hipodermise karşılık köklerde Exodermis vardır. Bir veya çok tabakalı olabilirler.

Endodermis Primer kökenli ve kural olarak bir tabakalıdır. İç doku partilerini

birbirlerine karşı sınırlarlar.

http://www.northern.edu/ramsayj/etechWeb/images/roots/smilax2_copy.jpg

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://mazinger.sisib.uchile.cl/repositorio/ww/ciencias_agronomicas

Absorbsiyon dokusu Gövde ve yapraklardaki

örtü dokusunun aksine, tipik genç köklerin rizodermisi kütinleşmemiş ve bir kutikula ile örtülmemiştir. Çünkü, burada tamamen suyu geçirme özelliği ve su alımına dönük bir doku sistemi söz konusudur.

http://bugs.bio.usyd.edu.au/Mycology/images/Topics/Plant_Interactions/Mycorrhizas/AM_colony.gif

http://www.apsnet.org/Education/IllustratedGlossary/PhotosE-H/endodermis.jpg

Tüyler Epidermiste tüy veya Trichom dediğimiz tek veya çok hücreli

oluşumlar bitkiler aleminde çok yaygındır. Ölmüş tüy hücreleri genellikle hava ile dolar ve bu yüzden beyaz görünürler. Tek hücreli tüylerden en tanınmışlardan biri Isırgan (Urtica dioica) tüyleridir. Bunlara temas edilince uçları kırılır ve enjeksiyon iğnesi gibi Sodyum formiat’la Acetylcholin ve Histamin’den oluşan içeriklerini deriye boşaltırlar.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.microscopy-uk.org.uk

a. Einzelliges, verkieseltes Trichom der Blattoberseite von Cannabis indica (Hanf).b. Einzellige Hakenhaare am Blatt einer Bohne (Phaseolus vulgaris).

c. Sternhaare auf dem Blatt einer Zistrose (Cistus villosus, Cistaceae).d. Absorbierende Saugschuppen auf der Blattoberseite von Tillandsia spec. e. Harpunenartiger Widerhaken-Dorn eines Feigenkaktus (Opuntia). f. Komplex gebaute Widerhakenstruktur: Trichom von Loasa (Loasaceae)..

e epidermis kt trichom zt trichom

http://www.sci.muni.cz/~anatomy/dermal_tissues/images/008.jpg

Emergensler Tüylerden farkları oluşumlarına epidermisden başka, altında bulunan

dokuların da katılmasıdır. Bunlar genellikle salgı görevi üstlenirler (Hercai menekşe) veya gül ve böğürtlenlerde olduğu gibi tutunma işlevi görürler.

http://farm3.static.flickr.com/2408/2396776402_8de03f81a9.jpg?v=0