ริเริ่มปฏิบัติ-ต่อยอด การ...

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 1

รเรม-ปฏบต-ตอยอด การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน

ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช.

เชาวนดศ อศวกล อเนกพล เกอมา สมโภชน รอดวงษ ณฐ กาญจนศร

และธรพงษ ประทมศร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

คณะนกวจยทปรกษา โครงการศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช.

“ รเรม ปฏบต ตอยอด ” เปนคาทใชเรยกชอตนแบบแนวคดการพฒนาการจดการเรยนรอยางยงยน ซงคณะนกวจยฯ ไดรบภารกจการสรางแนวคดน และการประยกตแนวคดนสหนทางการปฏบตจรง บทความนจงมงเพอบอกเลาเรองราว บทเรยน ความในใจ และความหวง ทเกดขนกบคณะนกวจย

ตลอดระยะเวลา 2 ป ทไดชวยกนฝน ชวยกนสราง ชวยกนเสรม เพอเปนเรองราวประสบการณจากคนปฏบตกลมน จะเลาสชมชนคนปฏบตกลมอน ๆทกาลงจะเรมสรางศนยแหงการเรยนรซงจะอยคชมชนของประเทศไทยไปอยางยงยน

ทมา: ภารกจ คาถาม กบหลกคดของคาตอบ คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) ไดมอบหมายภารกจใหศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ภายใตการดาเนนงานของคณะนกวจย โดยกาหนดพนทเปาหมายทมความแตกตางทางดานกายภาพ และสงคมใน 5 ภมภาค ของประเทศ เพอดาเนนการศกษาวจยและจดสรางเปนตนแบบศนยการเรยนรทสามารถฉลาดใชเทคโนโลยโทรคมนาคมและการสอสาร รวมถงสารสนเทศกบการพฒนาของชมชน ทงน เพอคนหาคาตอบของคาถามทวา

ทาอยางไร? ใหศนยการเรยนรคชมชน มความยงยน ทาอยางไร? ใหศนยการเรยนรคชมชน เปนแหลงเรยนรของชมชนไดอยางแทจรง

ซงในขอบเขตของการแสวงหาคาตอบเหลานนไดครอบคลมในทกมต ในดานตางๆ ทเกยวของ อาท รปแบบของศนยการเรยนรคชมชนทควรเปน รปแบบการบรหารจดการศนยฯ การจดการทรพยากรบคลากร เปนตน จงสงผลใหกระบวนการศกษาวจยในครงน เนนการมสวนรวมจากประชาชน รวมแลกเปลยนแสดงความเหน ตลอดจนรวมสะทอนถงผลทอาจเกดขน และรวมทงปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ ตางๆ ในการดาเนนงาน

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 2

หลกคด ทผนาชมชน ผสนบสนนการจดสรางศนยฯ ตลอดจนประชาชนในพนท พงมในการเตรยมการเพอการสรรคสรางในการใชประโยชนจากศนยการเรยนรคชมชนของทกๆ ชมชน เพอนาไปสความยงยนของศนยการเรยนรในชมชน ม 4 องคประกอบคอ

หลกคดพนฐาน 4 ประการสความยงยนของศนยการเรยนรคชมชน

1. หลกของการมสวนรวม: เปดโอกาส และสนบสนนใหทกภาคสวน รวมรบร รวมคด รวมปฏบต รวมรบผลประโยชน และรวมตดตาม

2. หลกของผมสวนไดเสย: สรางความรสกในชมชนถงความเปนเจาของรวมกน สรางความตระหนกถงการดแล รกษา ทะนถนอม การจดหาเครองมอ อปกรณ สอ เพอสอดคลองกบความตองการของคนในชมชนเพอใชงานศนยการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ

3. หลกของการสรางเครอขาย: สนบสนนเพอใหเกดการเชอมโยงเครอขายเพอสามารถประสานเกอกลกนระหวางศนยการเรยนรกบชมชน หนวยงานทเกยวของ และเครอขายระหวางศนยการเรยนรอน ๆ

4. หลกของการเรยนรรวมกน: สนบสนนสงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนร และไดนาผลเหลานนไปสการปฏบต เปนวถรวมกนอยางตอเนอง

ทไป: ศนยการเรยนรตนแบบนารอง ทง 5 แหง กบการคนพบอตลกษณของชมชน

กระบวนการศกษาวจยในครงนไดยดกระบวนการมสวนรวมของประชาชนเปนหลก หรอเรยกวา การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของประชาชน เครองมอทใชในการศกษาวจยครงน มทงสารวจพนทกายภาพ สงคม การสนทนากลม การสมภาษณเชงลก ตลอดจนการอบรมเชงปฏบตการ ซงเปนการศกษาเฉพาะพนทและรวมกนแลกเปลยนขามพนท เพอสรางเครอขายของศนยการเรยนรรวมกน ศนยการเรยนรทไดเรมนารองในโครงการนม 5 แหง กระจายอยในภมภาคตางๆ ไดแก

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 3

ศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. องคการบรหารสวนตาบลปาสก อาเภอเมอง จงหวดลาพน เปนศนยการเรยนรทประชาชน สงเสรม และสนบสนนการเรยนร ตามอตลกษณของชมชน “ตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง”

ศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. เทศบาลตาบลสามงาม อาเภอสามงาม จงหวดพจตร เปนศนยการเรยนรทประชาชน สงเสรม และสนบสนนการเรยนร ตามอตลกษณของชมชน “ศนยสามวย เพอตอบสนองการใชงานแกเยาวชน ประชาชนในวยทางาน และสาหรบผสงอายในชมชน”

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 4

ศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. องคการบรหารสวนตาบลบานไร อาเภอเทพสถต จงหวดชยภม เปนศนยการเรยนรทประชาชน สงเสรม และสนบสนนการเรยนร ตามอตลกษณของชมชน “เพอขยายโอกาสในการเขาถงแหลงเรยนร”

ศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. องคการบรหารสวนตาบลคลองทอมใต อาเภอคลองทอม จงหวดกระบ เปนศนยการเรยนรทประชาชน สงเสรม และสนบสนนการเรยนร ตามอตลกษณของชมชน “เพอสงเสรมการทองเทยวและผลตภณฑสนคาชมชนของจงหวดกระบ”

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 5

ศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. องคการบรหารสวนจงหวดสราษฎรธาน (พพธภณฑประวตศาสตรเมองทาทอง อาเภอกาญจนดษฐ จงหวดสราษฎรธาน) เปนศนยการเรยนรทประชาชน สงเสรม และสนบสนนใหพฒนาสความยงยนของ “แหลงเรยนรทางประวตศาสตรลกษณะพพธภณฑทมชวต และความเปนอตลกษณของชมชน”

หนทางเปลยนผาน : รเรม ปฏบต ตอยอด

รเรม ตองเรมทงดานกายภาพ และสงคม พรอมๆ กน

อยารอใหกาพภาพพรอม แลวคอยเรมกระบวนการทางสงคม

ชวงแรกของการรเรมศนยการเรยนรจากการนบศนย คอยงไมมอะไร เปนชวงสาคญ เปนชวงทตองสารวจความพรอมทงดานกาพภาพ และตองสารวจความพรอมดานสงคมไปพรอมๆ กน เพอใหประชาชนในชมชนมแนวคดเพอการจดประกาย และกระตนประชาชนในพนทใหรบรถงรปธรรมของเทคโนโลยสารสนเทศทอาจจะเอามาใชในศนยการเรยนร ทงน เพอใหเมอมศนยการเรยนรเกดขนในชมชน มเครองมอ อปกรณ คอมพวเตอร หรออนเทอรเนตแลวคนในชมชนจะไมกลวทจะเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ และพรอมทจะเขามาเรยนรสงใหม ๆ แลวจะไดเขาใจวาเทคโนโลยสารสนเทศเหลานจะนามาใชเพอเกอกลใหเกดประโยชนตอตนเอง ครอบครว และชมชนไดอยางไร

การรเรมในดานโครงสรางกายภาพพนฐาน หมายถง การสารวจความพรอมของสถานทเดม เลอกสถานททเหมาะสมซงสามารถดาเนนการประสานกบหนวยงานราชการ องคการบรหารสวนทองถน เอกชนทเกยวของ และประชาชนในชมชนซงจะเปนผใชงานหลกของศนยการเรยนรทจะจดสราง สถานทสาหรบจดตงศนยการเรยนรควรมพนทเพยงพอ มสภาพความพรอมทจะสามารถปรบปรงขนมาเพอใหตดตงระบบเทคโนโลย

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 6

สารสนเทศตาง ๆ ทเออตอการใชงานภายในศนยฯ อาท คอมพวเตอร อนเทอรเนต อปกรณสนบสนนการประชม/อบรมตางๆ เปนตน สามารถดแลความปลอดภยไดงาย แตทสาคญคอควรเปนแหลงทสะดวกและงายตอการเขาถง รบรและเรยนรขอมล สารสนเทศ การแลกเปลยนความคดเหนสวนของการดาเนนกจกรรมรวมกนของประชาชนในชมชน ประชาชนตองสะดวกใจทจะเขามาใชงานไดในยามวางจากงาน ไมใชเขามาไดแตชวงทมการจดอบรม หรอการประชมใหโดยศนยฯ เทานน เพราะศนยการเรยนรค ชมชน มใชหองคอมพวเตอรขององคกร และมใชรานอนเทอรเนตคาเฟทมงแสวงหากาไร โดยอาจจะละเลยการใชงานเทคโนโลยในทางทเหมาะสม

การรเรมในดานแนวคดกบประชาชนในพนท เปนการรเรมในกระบวนการทางสงคมซงเกยวของกบวถของประชาชนในพนทใหบรการ ซงจะสงผลตอการดาเนนงานทงเรองของการบรหารจดการศนยการเรยนร และการดาเนนกจกรรมตางๆ เพอการนาพาศนยการเรยนรไปสความยงยน และเปนแหลงเรยนรของชมชนไดตอไปในอนาคต ชมชนจะสามารถรวมกนบรหารจดการและดาเนนกจกรรมไดอยางมประสทธภาพสความยงยนไดนน จาเปนตองดาเนนงานบนพนฐานของหลกคดพนฐาน 3 ประการ คอ

1. หลกคดความเปนเจาของ กลาวคอ ตองรวมกนสรางความตระหนกใหประชาชนรบร และมสวนรวมในศนยการเรยนรทจะเกดขนเสมอนหนงเปนเจาของศนยนน ๆ ใหได

2. หลกคดผมสวนไดเสย กลาวคอ ประชาชนควรรบร และเขาใจถงประโยชนทพงจะไดรบ หรอเกดขนจากการมศนยการเรยนร และทาอยางไรจะทาใหศนยการเรยนรทสรางขนนนสามารถใชใหเกดประโยชนไดอยางคมคา

3. หลกคดการมสวนรวม กลาวคอ ประชาชนในทกกลม เพศ วย ควรไดมสวนรวมในความเปนเจาของ ในความเปนผมสวนไดเสย และทสาคญคอมสวนรวมในฐานะผรบผลประโยชนทงปวงทจะเกดขนจากการมศนยการเรยนร ประชาชนจงควรไดรบรรวมกนวากาลงจะเกดอะไรขนในชมชนของเขา ประชาชนไดแสดงความคดเหน ความตองการของเขาอยางแทจรง ประชาชนไดรวมปฏบตและหรอรวมสรางศนยการเรยนรรวมดวยกน และประชาชนไดประเมน และตดสนความเหมาะสมของศนยการเรยนรกบสภาพของชมชนและสอดคลองกบความตองการรวมกนของชมชน

นอกจากน การบรหารศนยการเรยนรคชมชนนน จะตองสรางความสมดลใหได ระหวางเปาหมายทางธรกจของในมมมองของเอกชน กบเปาหมายการใหบรการสงคมดวยบทบาทภาครฐ จงจะสามารถจดใหบรการโทรคมนาคมและเทคโนโลยสารสนเทศทมในศนยการเรยนรนนกอประโยชนแกประชาชน และชมชนในพนทชนบทไดอยางมประสทธภาพบนพนฐานการพฒนาชมชนแบบพงพาตนเองอยางยงยน (sustainable development)

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 7

ปฏบต คณะกรรมการบรหารศนยการเรยนร และการมสวนรวมของชมชน

แผนคน แผนงบประมาณ แผนกจกรรม แผนการประเมนและปรบปรง แตมเพยงแผนไมได ตองลงมอทา อยางจรงจง

การลงมอทา นาแนวนโยบายมาแปลงสการปฏบตเพอประสทธผลอยางเปนรปธรรม ควรมงผลกดน สนบสนน และจดการใหมการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และทรพยากรของศนยการเรยนรอยางคมคา และเกดประโยชนตอชมชน ผนาชมชนของศนยการเรยนรควรเออและสนบสนนใหประชาชน และภาคสวนตางๆ เขามามสวนรวมในการบรหารจดการศนยการเรยนร เพอใหสามารถเขาถงศกยภาพ และบรบทของชมชนอยางแทจรง

การสนบสนนดานตางๆ ทมาจากภายนอกหรอภายในชมชน เชน งบประมาณ การจดหาหรอรวบรวมองคความร การจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร จะตองเกดขนภายใตการบรหารจดการของคณะกรรมการฯ ทมความโปรงใส สามารถตรวจสอบได ตลอดจนตระหนกถงคณคาของประชาชนในชมชนอยางเทาเทยม และมความสอดคลองกบหลกธรรมาภบาล

การปฏบตดาเนนการในลกษณะทมความยดหยน ผอนปรน แตยงถกตองในหลกการและเปาหมาย ยดเอาผลลพธทจะไดเปนทตง และยดเอาวธการทถกครรลองเปนตวขบเคลอน เหลานเปนหลกปฏบตสาคญทไดดาเนนการ ซงเปนสงสาคญในการสรางบรรยากาศและสงคมของการเรยนรรวมกน แตทงนจะไมละเลยหลกการและสงทควรจะเปน กจกรรมของศนยการเรยนรนอาจมความแตกตางกนไปตามแตละชมชน เชน การประชมรบฟงความคดเหนของคนในชมชนเกยวกบสงทอยากไดจากศนยการเรยนรของชมชนน, การเปดใหประชาชนไดเขาใชงานในแตละวน, การจดอบรมพนฐานคอมพวเตอร อนเทอรเนตเพอเสรมทกษะใหคนในชมชน, การสอนประกอบและซอมคอมพวเตอร, การสอนการสรางหนาเวบไซต, การใหโรงเรยนหรอสถานทศกษา และนกศกษา กศน. ไดเขาใชงานในวชาทตองการเครองคอมพวเตอรและอนเทอรเนต เปนตน

แตกจกรรมของศนยการเรยนรไมควรยดตดแตเพยงวาตองเปนกจกรรมทตองมการใชคอมพวเตอรหรออนเทอรเนตเทานน แตควรมองวากจกรรมใด ๆ ทกอใหเกดการเรยนรของคนในชมชน ยอมเปนสงทศนยการเรยนรพงกระทา และสงเสรมใหมได ดงนน หนาทของศนยการเรยนรจะไมถกจากดอยแคหองและตวอาคารทใชจดตงเทานน แตศนยการเรยนรตองกาวใหพนออกจากกรอบทจากดเชงกาพภาพเหลาน และมงออกไปสชมชน ทากจกรรมโดยผนวกเอาการเรยนรของชมชนเปนหลก และหากกจกรรมการเรยนรเหลานนจะไดใชประโยชนจากสถานท อปกรณของศนยการเรยนรกเปนเรองทด กจกรรมทอาจจะเขาขายนทาทาย แตม

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 8

ประโยชน และเขาถงชมชนได เชน กจกรรมรวมกบชมชนเพอจดทาสวนสมนไพรพดได ในบรเวณหนาสถานทตงศนยการเรยนร ซงสามารถบรณาการกบการคนควาขอมลสมนไพรในอนเทอรเนต การสอนคนในชมชนใหใชคอมพวเตอรทาสอกราฟฟกงายๆ เพอเปนปายบอกสมนไพรแตละชนด แลวประชาชนเขามาใชงานศนยการเรยนรกไดรบความรเหลานไปในตว และใชสวนสมนไพรเปนทพกผอนได กจกรรมผเฒาเลาผเยาวเขยน เพอใหเยาวชนไดออกไปพดคย สมภาษณ ผเฒาผแกทรภมหลงของชมชน หรอเปนปราชญชมชน แลวไดนากลบมารอยเรยงเปนเรองราวและทาเปนหนาเวบไซตเพอบอกเลาสงดๆ เหลานของชมชนไปยงสงคมภายนอก และยงเปนการปลกฝงความรกชมชนใหกบเดกๆ กจกรรมการอบรมพนฐานงานจกรสาน การสอนจดทาเครองประดบลกปดโบราณ งานประดษฐผลตภณฑทองถน การสอนการออกแบบหบหอบรรจภณฑเพอเพมมลคาสนคา เหลานลวนเปนกจกรรมทไดกาวผานการมองวาศนยอนเทอรเนตของชมชน ตองพฒนาไปสศนยการเรยนรคชมชนใหได จงจะเปนประโยชนอยางแทจรง

ไมวาจะเปนกจกรรมใดทจะขนดาเนนการ กรอบแนวคดในการปฏบตใหกจกรรมเหลานนเปนผลขนมา จะอยบนพนฐานหลกปฏบต ทคณะวจยสงเคราะหขนมา เรยกวา ผสม หรอ PASOME ดงน

ผงความคดแบบผสมโมเดล (PASOME Model) สาหรบการทากจกรรมตาง ๆ

การเตรยมความพรอม (Prepare): เปนการเตรยมเพอเออและสนบสนนใหการปฏบตงานมประสทธภาพ เชน ดานเทคนค ไดแก โครงสรางพนฐานทางกายภาพ และภมสงคม ทสอดคลองและเออตอการดาเนนงานใหบรรลเปาหมายในแตละระดบ ดานเนอหา ไดแก การเขาใจและรถงบรบททางสงคมชมชน เชน อตลกษณ จดแขง จดออน เพอเออและสนบสนนใหเกดโอกาสสรางความเขมแขงโดยผานการเรยนรรวมกนของชมชน

วเคราะหกลมเปาหมาย (Analysis): เปนการใหความตระหนกถงความสาคญของผรบการบรการ หรอผใชบรการจากศนยการเรยนร อนไดแก ศกยภาพของคนในชมชน เชน ความร ความสามารถ ทกษะในการเขาถงแหลงขอมล การใชเทคโนโลยสารสนเทศ การประยกตใชสารสนเทศ เปนตน นอกจากนยงตองพจารณา

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 9

ความตองการเรยนรเทคโนโลยสารสนเทศของประชาชน เปนการเปดรบ และสรางความรสกตอการยอมรบเทคโนโลยสารสนเทศเขาเปนสวนหนงในการดาเนนชวต เปนตน

จดหาบคลากรทเหมาะสม (Setting): การปฏบตงานทมประสทธภาพ บคลากรเปนสงสาคญ และเสรมสนบสนนใหองคกรมความเขมแขง ทงนพนฐานคณลกษณะทควรมในบคลากรของศนยการเรยนรจะรวมถง การมความรความสามารถทางดานเทคโนโลยสารสนเทศในระดบขนพนฐานและพรอมพฒนาทกษะตอยอดอน ๆการมความร ความเขาใจในการทางานรวมกบชมชน ตลอดจนรเรมพฒนากจกรรม หรอ โครงการทเกยวของในเชงสรางสรรค การมทกษะในการใหคาปรกษาและบรการดานเทคโนโลยสารสนเทศ เปนตน

ดาเนนงาน (Operation): มแผนปฏบตการในระยะตาง ๆ ทสามารถนาไปสการปฏบตไดจรง ตรงกบความตองการและความเหมาะสม

ตดตาม และประเมนผล (Monitoring & Evaluation): มการตดตามและประเมนผล ตลอดจนปรบปรง แกไข และพฒนาอยางมสวนรวมจากทกฝายระหวางทกาลงดาเนนกจกรรม และเมอสนสดกจกรรมทดาเนนการ

ตอยอด เปนเปาหมายและความหวง

ตอยอด เปนเปาหมาย และความหวงทตองการใหศนยฯ ไดทาหนาทเปนศนยการเรยนรหรอแหลงเพอการเรยนรรวมกนของคนในชมชนพรอมทงการพฒนาดานตาง ๆ เพอเชอมโยง ชวยเหลอ เกอกลเปนเครอขายศนยการเรยนร และพฒนาไปสงคมแหงการเรยนร ทมผลตอคณภาพชวตทดของประชาชนตอไปในอนาคต

งานตอยอดทสาคญคอการสรางความรบร การเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศของคนในชมชนไดอยางทวถง ประชาชนทกคนในพนทควรไดมโอกาสรบร เขาถง ตลอดจนพฒนาทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศของตนเองเพมขนอยอยางเสมอ เปนกจวตรของคนในชมชนทจะเขามาทศนยการเรยนร และเปนกจวตรของศนยการเรยนรทจะสรรคสรางบรรยากาศใหคนเขามา การสรางการรบร การจดอบรมความรคอมพวเตอรเบองตน การอบรมเชงปฏบตการคอมพวเตอรและอนเทอรเนต ควรเปนกจกรรมทมดาเนนการอยสมาเสมอ แตปรบเนอหาใหเทาทนความสนใจของคนในชมชนซงกจะไดพฒนาทกษะดานนไปเพมเตมอยดวยเชนกน ทงน อาจจะมการประสานและไดรบความรวมมอจากหนวยงานทงภาครฐและเอกชนทเกยวของในชมชน

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 10

งานดานการสนบสนนการเปนศนยเรยนรคชมชนอยางยงยน เปนการดาเนนงานของ กสทช. เพอขบเคลอนศนยการเรยนรแตละแหงซงอยในประชาคมแหงศนยการเรยนรนบรอย นบพน ทจะมการสรางกนขนจนทวประเทศน ไดมโอกาสทจะรวมแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน และสรางเครอขายการเรยนรตอไปในอนาคต การจดประชมแลกเปลยนอยางไมเปนทางการ การสนบสนนการดาเนนงานกจกรรมอน ๆ ของชมชนทเกยวของเพอสามารถเชอมโยงการดาเนนกจกรรมของศนยการเรยนร ศนยอนเทอรเนตตาง ๆ เขาดวยกนจงเปนเรองทมความสาคญยง

สงสาคญในการตอยอดคอคน การสรางความตระหนกในบทบาท หนาท ความรบผดชอบของเจาหนาทประจาศนยฯ ใหเปนผมจตสานกสาธารณะเพอสนบสนนการทาหนาทผใหบรการดานเทคโนโลยสารสนเทศ, มความร ความสามารถในการบรหารจดการไปสความยงยน, มทกษะการทางานรวมกน และการมสวนรวมกบทกฝายทเกยวของในชมชนอยางสรางสรรค และมแนวคดความเปนเครอขาย เพอแลกเปลยนองคความรของแตละศนยฯ เปนหวใจของการขบเคลอนทไมเพยงแตชมชนทมศนยอนเทอรเนตหรอศนยการเรยนรของตนพงพยายามชวยกนสงเสรม แตหนวยงานสนบสนนจากตรงกลาง เชน สานกงาน กสทช. กจะมบทบาททสาคญเชนกน

ศนยการเรยนรทจะสามารถพฒนาไปสความยงยน และเปนแหลงเรยนรอยางแทจรงไดนน ตองบรณาการภายใตเงอนไข ภมสงคมทแตกตางกน หากแตสะทอนถงความเปนตวแทนของสงคมทองถนทสามารถนาไปประยกตและบรณาการใหมขนได อตลกษณของชมชน ตลอดจน ศกยภาพ ความเขมแขง และการมสวนรวมของคนในชมชนเปนพนฐานของการนาไปสการพฒนาศนยฯ เพอความยงยน การดาเนนงานในลกษณะ "คอยเปนคอยไป" คลายกบวลทมาจากชมชนรากหญาของเครอขายอนแปงทกลาววา “เดนทละกาว กนขาวทละคา ” โดยประชาชนหรอการมสวนรวมจากชมชน ไมสงผลกระทบตอความสามารถและศกยภาพของประชาชนในทองถนในการปรบตวรบสภาวะความเปลยนแปลงใหมๆ ทจะเกดขนตามมาภายหลง มแนวทางซงสอดคลองกบการสรางความเทาเทยมในการเขาถงเทคโนโลยสารสนเทศ ในขณะทชมชนสามารถเหนคณคาและสามารถนาไปใชประโยชนไดจรง ความสามารถในการบรณาการใชทรพยากรทมภายในศนยฯ ไดอยางคมคา และกอใหเกดประโยชนอยางสงสดตอชมชน ตลอดจนพยายามลดความซาซอนกบการดาเนนงานของศนยการเรยนรลกษณะอน ๆ ทมอยในหนวยงานของสวนราชการตาง ๆ หากแตใชแนวทางการบรณาการและการเชอมเครอขายแทน

สงสาคญชมชนตองไมละเลยและปฏเสธสงทมอยในชมชน ซงไดแกองคความรของชมชนเอง และสามารถถายทอดองคความรทตกผลกในแตละชมชนนนผานเครอขายของศนยการเรยนร ซงอาจจะดแลโดยสานกงาน กสทช. จากสวนกลาง โดยความรทรวมรวมอาจจะมาจากรากฐานเดมของชมชนในสองลกษณะ คอ

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 11

1. ภมรของชมชน หมายถงองคความรทนาไปใชในการดารงชวต เพอสงเสรมความเปนอยทดขนในชมชน เปนความรทกนได เชน องคความรทไดจากการทดลองตามแนวทางทฤษฎของการทาเกษตรแบบพอเพยง องคความรทใชในงานฝมอประดษฐผลตภณฑในพนท หรอขอมลแนะนาสถานททองเทยวและสนคาของชมชนในพนท เปนตน การจดการองคความรในดานนมงใหสทธแกประชาชนไดเขาถง และนาความรไป

ใชประโยชนกบตนเองและกบความเปนอยทดขนของชมชนได

2. ภมวฒนธรรม หมายถง องคความรทไดรบการพสจนดวยกาลเวลา และกลนเขาเปนสวนหนงของวถชวตทเปนอตลกษณของชมชน เชน องคความรจากประวตศาสตรทองถน พธกรรมในทองถน ภาษาทองถน ขนบธรรมเนยมหรอประเพณและวฒนธรรมพนบานตางๆ เปนตน องคความรในลกษณะนเปนองคความรทกนไมไดแตอมได ซงมคณคาทางดานจตใจ ชวยสรางความอมเอบ ความภาคภมใจในมรดกของชมชนและสะทอนถงรากเหงาของอารยธรรมทสบสานกนมาอยางยาวนาน การจดการองคความรในดานนมใชมงใหสทธแกประชาชนไดสามารถเขาถงความรไดเทานน แตควรมงใหเกดจตสานกถงหนาทในการรกษา ปกปอง และอนรกษใหมรดกแหงองคความรเชงวฒนธรรมนไดสบทอดสเยาวชน และรนลกหลานสบตอไป

ชมชนทกชมชนมโอกาสในการคนพบซงภมรและภมวฒนธรรมแหงตน การสรางแหลงรวมความรทกระจายอยในแตละชมชน (Small/Local Distributed Pools of Knowledges) ซงไดรบจากการจดตงศนยการเรยนรคชมชนขน จงนบเปนกาวตอไปทสาคญยงของสานกงาน กสทช. ทจะสามารถสรางความเทาเทยม ทวถงและสามารถเขาถงองคความรตาง ๆ โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนเครองมอไดอยางเปนรปธรรม

ผงความคดของการตอยอดในการดาเนนงานของศนยการเรยนรคชมชน

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 12

จดจบของจดเรม ไมใชจดเรมของจดจบ

ประสบการณ หลกคด และหลกปฏบตทคณะวจย จากจฬาฯ ไดมโอกาสในชวงหนงของหนาทการงานเขามาชวย และทางานรวมกบสานกงาน กทช. และ กสทช. ทสาคญรวมกบชมชนในทกพนท เราไดรวมกลนมาไวในบทความน ซงหวงเปนอยางยงวานจะไมใชจดเรมของจดจบ แตเปนจดจบของงานในชวงหนงเพอเปนจดเรมงานในชวงตอไปของแตละชมชน เพอนาพาและจดการศนยเรยนรของชมชนไปสความยงยนตอไป

เราเชอวา หากผนาชมชนสามารถกรองเอาความคดตาง ๆ ตวอยางการดาเนนการตาง ๆ ทเกดขนกบศนยการเรยนรคชมชนทนารองไปใน 5 พนทน ไปปรบใชเพอดาเนนงานกบ ศนยอนเทอรเนต หรอศนยการเรยนรแหงใหมทจะเกดขนในอนาคต ในทสดประเทศไทยจะไดมเครอขายการเรยนรรวมกนไดอยางยงยนได ขนตอนของการ รเรม–ปฏบต–ตอยอด จะตองมการวางแผนทดในการดาเนนงาน นาสการปฏบตอยางเปนลาดบขนตอน คานงถงความสาคญกอนหลง มความตอเนองสอดประสาน มไดปรบเปลยนอยางทนททนใด ดาเนนงานลกษณะทบรณาการเกอกลกนในการดาเนนกจกรรมตาง ๆ รวมทงตองมการตดตามและประเมนผลอยตลอดเวลา ภายใตกรอบแนวคดดงกลาว ผลทเกดขนจะเปนขอมลปอนกลบสาหรบนามาใชเพอการปรบปรงเทคนค และวธการใหศนยฯ สามารถดาเนนงานไดอยางมประสทธภาพยงขนไดตอไป

ตนแบบศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. (Learning Center for Community) ในครงน หมายถง อาคาร สถานท หรอสภาพแวดลอมทางกายภาพ และบคลากร ประชาชนในศนยฯ ซงเออและสนบสนนใหประชาชนสามารถเขาถงและใชประโยชนจากทรพยากรของศนยฯ ทมอยอยางคมคาและยงยน เชน คอมพวเตอรและอนเทอรเนต สอ สารสนเทศ

ตางๆ ตลอดจนดาเนนกจกรรมแลกเปลยนเรยนรรวมกนของคนทงภายในหรอนอกชมชน หรอเพอเชอมโยงกบสงคมภายนอกไดอยางสะดวก และตรงกบความตองการ อนจะสงเสรมใหเกดเปนเครอขายสงคมแหงการเรยนรไดตอไป

รเรม-ปฏบต-ตอยอด: การจดการเรยนรอยางยงยนโดยชมชน ถอดบทเรยนจากศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. 13

อางอง [1] เชาวนดศ อศวกล และคณะวจย .เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ ครงท 4 “ การสรางเครอขายขยายความคด จบมอกลยาณมตรสการเรยนรรวมกนอยางยงยน”. ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 13-14 สงหาคม 2554 [2] ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. รายงานการประเมนผลการดาเนนโครงการฉบบสมบรณโครงการศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กนยายน 2554 [3] เวปไซตสานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร (สานกงาน กปร.). http://www.rdpb.go.th/RDPB/Default.aspx

คณะนกวจยผเขยนบทความ [1] ดร.เชาวนดศ อศวกล, ผชวยศาสตราจารย ภาควชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร จฬาฯ [2] ดร.อเนกพล เกอมา, นกวจยชานาญการ สถาบนวจยสงคม คณะวศวกรรมศาสตร จฬาฯ [3] วาท ร.ต.สมโภชน รอดวงษ, นกวทยาศาสตรชานาญการ ภาควชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร จฬาฯ [4] นายณฐ กาญจนศร, นกวชาการคอมพวเตอรปฏบตการ ภาควชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร จฬาฯ [5] นายธรพงษ ประทมศร, เจาหนาทบรการการศกษา (ครชานาญการ) ภาควชาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร จฬาฯ

กตตกรรมประกาศ คณะนกวจยทปรกษา โครงการศนยการเรยนรคชมชนกบ กทช. ขอขอบคณ

สานกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.)

คณะทางาน สานกงาน กสทช.

หนวยงานตนสงกดของคณะนกวจย จฬาลงกรณมหาวทยาลย