đau bụng cấp tổ 8

CHUYÊN ĐỀ

ĐAU BỤNG CẤP NHÓM TRÌNH:1. BÙI THANH LIÊM.2. NGUYỄN THỊ THỦY TIÊN.3. HUỲNH TRUNG NGHĨA.4. PHAN THỊ HỒNG PHÚC.5. LIÊU THỊ TRÚC THANH.6. NGUYỄN THANH PHƯƠNG.

"Đau bụng cấp là một lý do đi khám bệnh rất thường gặp ở khoa ngoại chẩn và đôi khi là một thách thức trong chẩn đoán”

Sarah L. Cartwright, MD và Mark P. Knudson, MD, MSPH thuộc đại học Wake Forest University School of Medicine ở Winston-Salem, North Carolina.

NỘI DUNG

1. ĐẠI CƯƠNG.2. PHÂN CHIA GIẢI PHẪU VÙNG BỤNG.3. PHÂN CHIA CÁC KIỂU CẢM GIÁC ĐAU Ở BỤNG.4. CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP GÂY ĐAU BỤNG

CẤP TRÊN LÂM SÀNG.5. HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP.

a. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG.b. CẬN LÂM SÀNG.

6. HƯỚNG XỬ TRÍ BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TẠI CẤP CỨU.

ĐẠI CƯƠNG

_ "Đau bụng cấp là lý do của 1.5% trường hợp đi khám ở phòng khám và 5% những ca đến khoa cấp cứu. Dù đa số những ca đau bụng cấp đều lành tính nhưng vẫn có 10% bệnh nhân nhập khoa cấp cứu và một số ít hơn đến khám ngoại chẩn phát hiện thấy nguyên nhân rất nặng, nguy hiểm đến tính mạng hoặc cần phải phẫu thuật khẩn cấp."

ĐẠI CƯƠNG

_ Đau bụng cấp là triệu chứng hàng đầu trong đa số các trường hợp cấp cứu về tiêu hóa.

_ Đau bụng cấp là triệu chứng chủ quan, phụ thuộc cảm giác của bệnh nhân.

_ Không phải đau bụng cấp đều là cấp cứu ngoại khoa => xác định có cần can thiệp ngoại khoa khẩn cấp hay không. Tiên lượng phụ thuộc nhiều vào việc chẩn đoán điều trị sớm.

THẾ NÀO LÀ ĐAU BỤNG CẤP????

ĐAU BỤNG CẤP LÀ TÌNH TRẠNG ĐAU BỤNG BẮT ĐẦU ĐỘT NGỘT, DIỄN TIẾN XẤU ĐI MỘT CÁCH NHANH CHÓNG VÀ KÉO DÀI DƯỚI 3 NGÀY.

ĐAU BỤNG CẤP LÀ TÌNH TRẠNG ĐAU BỤNG KÉO DÀI

DƯỚI 1 TUẦN.

PHÂN CHIA GIẢI PHẪU VÙNG BỤNG

PHÂN CHIA GIẢI PHẪU VÙNG BỤNG

PHÂN CHIA CẢM GIÁC ĐAU BỤNG

1. VISCERAL: ĐAU KIỂU TẠNG.2. PARIETAL: ĐAU KIỂU LÁ THÀNH.3. REFERED: ĐAU QUI CHIẾU.

CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP GÂY ĐAU BỤNG CẤP TRONG CẤP CỨU

_ Gastrointestinal _ Gynecologic Pain• Appendicitis Acute PID • Biliary Tract Disease Ectopic Preg• Small Ball Obstruction• Diverticulitis _ Vascular• Acute Pancreatitis AAA (Abdominal Aortic

Aneurysm)

_ Genitourinary Mesenteric Ischemia• Renal Colic Ischemic Colitis• Acute Urinary Retention / UTI

CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP GÂY ĐAU BỤNG CẤP TRONG CẤP CỨU

1. UPPER ABDOMINAL PAIN:_ ACUTE CHOLECYSTITIS._ ACUTE PANCREATITIS._ PERFORATED ULCER.

2. MIDABDOMINAL PAIN: _ INTESTINAL OBSTRUCTION. _ MESENTERIC ISCHEMIA.3. LOWER ABDOMINAL PAIN. _ ACUTE APPENDICITIS. _ SIGMOIG DIVERTICULITIS. _ GYNECOLOGIC CAUSES. _ UROLOGIC CAUSES

CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP GÂY ĐAU BỤNG CẤP TRONG CẤP CỨU

• Non-specific abd pain 34%• Appendicitis 28%• Biliary tract dz 10%• SBO 4%• Gyn disease 4%• Pancreatitis 3%• Renal colic 3%• Perforated ulcer 3%• Cancer 2%• Diverticular dz 2%• Other 6%

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

A/ TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG: I/ HỎI BỆNH:

1/ BỆNH SỬ:_ Vị trí đau._ Mức độ đau._ Kiểu đau (đặc tính cơn đau)._ Hoàn cảnh khởi phát._ Thời gian đến bệnh viện._ Hướng lan._ Hoàn cảnh thuận lợi (yếu tố tăng giảm)._ Triệu chứng kèm theo (nôn ói, nôn máu, bí trung đại tiện,

tiêu phân đen, tiêu máu, đái máu, tiêu chảy, táo bón, vàng da niêm, chảy máu âm đạo bất thường…)

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

1/ BỆNH SỬ:• GI symptoms:– Nausea, vomiting, hematemesis, anorexia, diarrhea,

constipation, bloody stools, melena stools• GU symptoms:– Dysuria, frequency, urgency, hematuria, incontinence

• Gyn symptoms:– Vaginal discharge, vaginal bleeding

• General:– Fever, lightheadedness

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

2/ TIỀN CĂN:_ Tiền căn bệnh lí vùng bụng đã được chẩn đoán._ Tiền căn những cơn đau tương tự trước đây._ Thuốc bệnh nhân đang dùng._ Tiền sử ngoại khoa: tiền sử mổ bụng trước đây._ Phụ nữ: hỏi chu kì kinh nguyệt và tiền căn thai nghén.

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

2/ TIỀN CĂN:• GI

– Past abdominal surgeries, h/o GB disease, ulcers; FamHx IBD• GU

– Past surgeries, h/o kidney stones, pyelonephritis, UTI• Gyn

– Last menses, sexual activity, contraception, h/o PID or STDs, h/o ovarian cysts, past gynecological surgeries, pregnancies

• Vascular– h/o MI, heart disease, a-fib, anticoagulation, CHF, PVD, Fam Hx of AAA

• Other medical history– DM, organ transplant, HIV/AIDS, cancer

• Social – Tobacco, drugs – Especially cocaine, alcohol

• Medications – NSAIDs, H2 blockers, PPIs, immunosuppression, coumadin

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

II/ KHÁM BỆNH:1/ ĐÁNH GIÁ TỔNG QUÁT BỆNH NHÂN:

_ Tư thế bệnh nhân._ Tổng trạng._ Dấu hiệu sinh tồn._ Tim._ Phổi.

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

2/ KHÁM BỤNG:a/ Nhìn:

_ Bụng trướng._ Đánh giá cử động thành bụng theo nhịp thở._ Quai ruột nổi._ Dấu rắn bò._ Cơ nổi hằn._ Da phù nề tấy đỏ - vết bầm máu, xuất huyết._ Khối u._ Sẹo mổ.

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

b/ Nghe:_ Nhu động ruột: cường độ, âm sắc, tần số…

c/ Sờ: _ Co cứng._ Phản ứng thành bụng._ Cảm ứng phúc mạc._ Phản ứng dội._ Các điểm đau: điểm mcBurney, Lanz, Clado, điểm túi mật, điểm mũi ức, tam giác Chauffard-Rivet, Mayo Robson, điểm đau niệu quản…_ Sờ các khối u, các tạng lớn._ Các dấu hiệu: Rovsing, dấu hiệu cơ thăn, dấu cơ bịt, nghiệm pháp Murphy, nghiệm pháp rung gan, rung thận…

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

d/ Gõ:_ Mất vùng đục trước gan._ Đục vùng thấp.

e/ Thăm khám hậu môn trực tràng:

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

B/ CẬN LÂM SÀNG:I/ Hình ảnh học:

Phụ thuộc lâm sàng gợi ý đến chẩn đoán gì!!!!• Abdominal series• Ultrasound• CT abdomen/pelvis• MRI

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TRÊN LÂM SÀNG.

II/ Laboratory test:_ Công thứ máu: chú ý bạch cầu và hct._ Đông máu._ Chức năng gan._ Chức năng thận._ Lipase/ amylase/ lactate_ Tổng phân tích nước tiểu._ Men tim.

XỬ TRÍ ĐAU BỤNG CẤP

_ Theo dõi sát bệnh nhân để không bỏ sót bụng ngoại khoa._ Nhịn ăn._ Bù dịch đường TM, máu, thuốc vận mạch tùy tình trạng

bệnh nhân._ Giảm đau._ Kháng sinh._ Mục tiêu chính là tìm nguyên nhân và điều trị nguyên

nhân._ Chỉ định điều trị ngoại khoa khi cần thiết và đúng thời

điểm.

XỬ TRÍ ĐAU BỤNG CẤP

Các yếu tố liên quan bệnh ngoại khoa cần chú ý:_ Bệnh diến tiến nhanh, đột ngột trong vòng 48h._ Đau kèm nôn ói._ Có trụy mạch._ Bụng đề kháng.

Cảm ơn sự theo dõi của thầy và các bạn