fibromyalgie - ijsselland ziekenhuis · •promotie 1992 jbi/uva (lage rugpijn) •werkzaam rijndam...
Post on 13-Aug-2020
1 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Fibromyalgie
Samenspel 1e lijn, reumatoloog, revalidatie
Dr Sylvia Remerie, revalidatiearts
DTO IJsselland 28 mei 2019
Opbouw
• Inleiding
• Wat is Fibromyalgie
• Reumatoloog
• Chronisch pijn, uitgangspunten
• Casus
• Revalidatiearts
• Mogelijkheden eerstelijn
• Take home messages
Even voorstellen
• Revalidatiearts
• Promotie 1992 JBI/UVA (lage rugpijn)
• Werkzaam Rijndam locatie IJsselland
– Pijnrevalidatie poliklinisch
– Medisch manager Rijndam IJssl/FG/FV
• Lid Dutch Pain Society, WPN, Ontwikkelcentrum pijnrevalidatie Rijndam
• Disclosures: geen
Inleiding
Disclosure sheet Vereniging Medische Staf
Disclosure belangen spreker: S Remerie
Presentatie: DTO 28 mei 2019
Geen potentiële belangenverstrengeling
Geen belangenverstrengeling
Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties1
Rijndam revalidatie
• Sponsoring of onderzoeksgeld
• Honorarium of anderen (financiële) vergoeding
• Aandeelhouder
• Andere relatie, namelijk….
• geen
•
•
•
http://knmg.artsennet.nl/Opleiding-en-herregistratie/GAIA-accreditatie/Aanbieders-nascholing.htm
Vers van de pers
https://www.bsl.nl/shop/handboek-pijnrevalidatie-9789036822299.html
19 februari
Revalidatiegeneeskunde
• Kinderen
– Cerebrale parese (CP)
– Spina bifida
• Volwassenen
– Hersenletsel
– Dwarslaesie
– Arm- of beenamputatie
– MS
– Chronische pijn, vermoeidheid
Inleiding
Polio
Diabetes
MS
Kanker
Osteoporose
CVS
fibromyalgie
ALS
Hydrocefalus
Hypermobiliteit
Spina bifida Dwarslaesie
Rugklachten
CVA
Spasticiteit
Duchenne
Beenamputatie
SLE
Whiplash Cerebrale parese
Sjögren
Hartfalen
CRPS
RSI
Parkinson
Reuma
Artrose
Sarcoïdose
SAB
Meningitis
HMSN
Hersenletsel
Pijn en vermoeidheid bij….
Fibromyalgie
• ‘Pijn bindweefsel / gewrichten’
• Pijn ± gegeneraliseerd
• Veel bijkomende klachten
– Moe; niet verfrissende slaap
– (Ochtend)stijfheid
– Cognitieve klachten, prikkelverwerking
– Pikkelbare darm syndroom, blaasklachten
– Krachtverlies, gevoelsveranderingen
– Stemming
– Etc etc etc (42)
Fibromyalgie in cijfers
• 1-2% algemene populatie
• ♀♀ : ♂ ♂ = 9 : 1
• Leeftijd onstaan ca 25-40e jaar
• FES ca 1800 leden
Diagnostische criteria FM
• Gewijzigd in 2010 (ARA, EULAR)
• Pijn ≥ 3 maanden ca constant
• Geen andere verklarende oorzaak
• Pijnscore ≥ 3 lokalisaties, verspreid (0-19)
• Symptoomscore ≥ 5
– Moeheid, slaap, cognitieve klachten (3x 0-3)
– Aantal bijkomende symptomen (0-3)
• Fibromyalgiescore (=som) ≥ 12
Reumatoloog en fibromyalgie
• Diagnostiek:
– Uitsluiten ontstekings-reumatologie (RA, polymyalgia ed)
– Vast stellen FM (syndroom)
• Educatie (door reumaconsulent)
• Evt aanvullend
– Psychologie
– Medicatie
– Revalidatie
FM medicamenteus
• PCM, NSAID’s
– Helpt nauwelijks
• Opiaten
– Gecontraindiceerd
• TCA’s
– Amitriptyline +
• SSRI’s, NSRI’s
– Inconclusief
• Anti-epileptica
– Inconclusief (bijwerkingen!)
FM niet-medicamenteus
• Bewegen
– Graded activity
• Ontspannen, omgaan met stress
– Mindfulness
• CGT
– Inzicht in beïnvloedende factoren
– Coping, catastroferen
• Revalidatie
Zorgstandaard Chronische Pijn
• Door professionals en Patiënten
• Biopsychosociale visie
• Preventie chroniciteit
• Integraal
• Stepped / matched care
• Zelfmanagement
• Participatie
Definitie van pijn (IASP)
• Onaangename gewaarwording
• Sensorisch en emotioneel
• Weefselschade?
Theorie
Rijndam werkwijze
• Anamneselijst en vragenlijsten
• Consult revalidatiearts
• Screening meerdere disciplines
• Behandeling
– Meestal poliklinisch
– Soms klinisch
– 4-8 disciplines
– Op maat
Pijn
Model onder- en overbelasting bij chronische pijn (naar Hasenbring, 2001)
Onderbelasting
beperkingen
Gedrag: vermijding
Hypervigilantie
Emotie: vrees
Cognities:
catastroferen
Pijnervaring
Initiërende factor
Reële inschatting
Flexibele afwisseling van
normale belasting en ontspanning
Herstel
Overbelasting
Beperkingen
Gedrag: overactiviteit
Negeren lichaamssignalen
Emotie: positief
geprikkeld woede
Cognities: minimaliserend/
Ontkennend doorbijtend
Model verminderde remming
Verklaringsmodellen
22
Sensitisatiemodel
Verklaringsmodellen
• Predisponerend/Kwetsbaarheid
• Genetisch, veel ziek geweest, prematuritas
• Overalertheid, overbelasting
• Persoonskenmerken
• Uitlokkend
• Infectie, ongeval, operatie
• Nare gebeurtenis
• Instandhoudend
Verklaringsmodellen
van Houdenhoven
Casus: Mw. Klerk, 47 jaar
• 2017 Fibromyalgie: gegeneraliseerde pijn en vermoeidheid
• VG: blanco
• HV: pijnvermindering, leren omgaan met pijn, balans in activiteiten vinden
meer leuke activiteiten met familie en echtgenoot
• Pijn: NRS 6-9/10, onvoorspelbaar
Casus
Medicatie
• Amitriptyline 1dd 10 mg
• Verleden:
– Paracetamol, zonder effect
– Ibuprofen, zonder effect
– CBD druppels, zonder effect.
Casus
Functies/Activiteiten
- Cognitieve klachten
- Huishouden zelf
- Geen (vrijwilligers)werk
- Kan niet meer paardrijden
- Slaapt overdag 1-2 uur
- Piek-dal belasting
Casus
Sociaal
- Getrouwd, samengesteld gezin
- Dochter 24 (gezond, uitwonend)
- Zoon 19 (autistisch, sinds kort in begeleid wonen)
- Zoon 9 (gezond) met huidige man
- Kinderen van haar man uit eerder huwelijk
- Financiële problemen (burnout echtgenoot, ZZP)
- Schulden door louche boekhouder
- Veel zorgen om autistische zoon agressief, fysiek en verbaal
Casus
Lichamelijk onderzoek
- BMI 26,1
- Allodynie en hyperalgesie gehele lichaam
- Enige bewegingsangst
- Passief geen bewegingsbeperking
Casus
Gedrag
• Constant over haar eigen grenzen
• Weinig zelfvertrouwen
• Continue innerlijke onrust (“moeten”)
• Weet niet goed hoe te ontspannen
• Sluit zichzelf op bij confrontaties met haar zoon
Casus
Verklaringsmodel Casus
Predisponerend
Luxerend
Onderhoudend
• Sensitisatie
• Chronische overbelasting / piek-dal belasting
• stress door psychosociale factoren ( financiële onzekerheid, zoon met autisme)
Casus
Rijndam behandelvorm
• Individueel FT, ET, PS, MW
• Hapto/PMT op indicatie
• Groepen op indicatie
– Ontspanning/ mindfulness / PMT
– Sport
– Energiemanagement
• 8-14 weken; 2-3 dagdeel/week
• 3x teambespreking (voorkeur met patiënt)
Behandelthema’s
• Grenzen: onder en boven
• Interpretatie lichaamssignalen
• Opbouw van conditie, activiteiten
• Participatie: (vrijwilligers)werk, huishouden
• Wat kost-geeft energie, keuzes maken
• Interactie met omgeving
•Lichaamsbeweging
• Tips voor dips
• Seksualiteit
Revalidatiebehandeling
klinischMSR=2,5%
982 patiëntenpoliklinische behandeling
screening 1483 patiënten, waarvan 29% niet in
behandeling
2860 patiënten EC
waarvan 48% niet door naar screening
68ptn
klinisch
Piramide patiëntenstroom 2013- 2017
Rijndam resultaten
• Statisch en klinisch significante verbeteringen
– Functioneren (PDI, RAND, COPM)
– Pijn (NRS)
– Catastroferen (PCS)
• Stabiel over jaren 2013-2017
• Zowel klinisch als poliklinisch (alle locaties)
Wat kan de eerstelijn?
• Educatie
– Biopsychosociaal, vb SCEGS
– Geruststellen; rol van beeldvormend onderzoek
– Sensitisatiemodel
• Analyse
– Predisponerend
– Uitlokkend
– Onderhoudend
• Praktische adviezen
Adviezen aan patiënten
• Blijf actief
– Werk, huishouden, sport
• Regelmatig dagnachtritme
– Niet slapen overdag
• Medicatie afspraken
• Tijdcontingente opbouw activiteiten
– Onderbieden
– Hoge frequentie, lage intensiteit
Revalidatiebehandeling
Valkuilen
• Catastroferende hulpverleners → catastroferende patiënten
• “Doe maar even rustig aan”
• Benzo’s voor spierontspanning
• Pijncontingente pijnstilling
• Toegang Fysiotherapie
• Werkverzuim?
• Wanhoopsmedicatie: Opiaten
Revalidatiebehandeling
Wat kan de patiënt zelf?
• Tijdcontingent; regelmaat in:
– Opstaan en naar bed
– Activiteiten
– Medicatie
– Rustpauzes
• Hulpmiddelen:
– Dagboekje (workshop 3)
– A3 vel met weekschema
– Activiteitenmonitor
Wat kan de patiënt zelf?
• Leefstijl
– Bewegen
– Alcohol, roken
– Voeding, gewicht
• Actief worden of blijven
– In (vrijwilligers)werk
– Huishouden
– Gezinsrol
Take home messages
• FM, chronische pijn heeft grote impact
• Oorzaakgerichte behandeling vaak niet mogelijk
• Richten op functioneren met klachten
• Maak concrete afspraken
– Over medicatie
– Over activiteiten
– Over te verwachten beloop
• Investeer in uitleg; gebruik ondersteuning
• Stimuleer zelfmanagement
Verwijzing revalidatiearts
• Functionele beperkingen
• Eerstelijnsbehandeling niet effectief
• Diagnostiek & behandeling elders afgerond
– Vlgs huisarts én patiënt
• Bereid en in staat tot actieve eigen inbreng
• Communicatie mogelijk
• Sociaal stabiel
– Verhuizing, scheiding etc
Revalidatiebehandeling
Verwijs NIET naar de revalidatiearts
• Conversiestoornis
• Ernstige depressie
• Ernstige persoonlijkheidsproblematiek
• Niet-beïnvloedbaar instandhoudend systeem
• Verslaving
• Ontbreken hulpvraag op activiteitengebied
• (Arbeidsconflict of juridische procedures)
Revalidatiebehandeling
Graag overleg!
• IJsselland: Sylvia Remerie sremerie@rijndam.nl of 010 2585604
• centrum: Loes Swaan lswaan@rijndam.nl of 010 2412428
Take home messages
http://www.change-pain.nl
Take home messages
Pijneducatie Rijndam:
https://www.rijndam.nl/revalidatie/volwassenenrevalidatie/chronische-pijn/pijneducatie https://www.youtube.com/watch?v=KGjTaCUkNKk (zoek op ‘pijneducatie)
Take home messages
http://www.psychfysio.nl
→ Pijneducatie, kort NL voorlichtingsfilmpje
Take home messages
https://www.youtube.com/watch?v=983yfmB5fKQ
Voorlichtingsfilm Chronische pijn Hogeschool Utrecht
Take home messages
Online cursus van patiëntenvereniging: http://www.pijnpatientennaar1stem.nl/onlinecursus
(Eenmalig € 0,95 om te kunnen inloggen)
Take home messages
ownidpage-cont24101.631
http://www.retrainpain.org/dutch-index
Ook in het Turks Take home messages
top related