interview iiieconoom gert peersman zegt …gpeersma/gert_files/popular/1210...dreigen. het beleid...
Post on 08-Jul-2020
1 Views
Preview:
TRANSCRIPT
46 MENS & ECONOMIE DE STANDAARDZATERDAG 12, ZONDAG 13 OKTOBER 2013
ban niet goed om als eerste eenstapje achteruit te zetten.’
Hoe ziet u de rol van economenin de samenleving?
‘Onze taak is het om de gebeurtenissen duidelijk en objectief te duiden,en aan de mensen uit te leggen.Voor politici is dat vaak moeilijk,maar economen kunnen dat op eenobjectieve manier doen.’
Bestaat dat, economische objectiviteit?
‘Ik probeer te vertrekken vanuit devakliteratuur, de pro’s en contra’stegen elkaar af te wegen en dan toteen conclusie te komen.’
Regelmatig rollen economenvechtend over straat omdat zeelkaars visie niet delen.
‘Dat klopt, maar dat zie je ook inandere wetenschappen. Bij de voorspelling van het Higgsdeeltje waren de fysici het aanvankelijk ookhelemaal niet met elkaareens. Maar die discussies wordenniet in het openbaar gevoerd en vallen daardoor minder op. Economieis ook een jonge wetenschap, dienog volop in ontwikkeling is. Maarover veel dingen zijn economen hetwel met elkaar eens.’
Toch zie je vaak dat de economische analyses erg verschillendzijn, afhankelijk van het modeldat gekozen wordt.
‘Economen begrijpen wel hoe hetwerkt, maar kunnen van meningverschillen over hoe je een probleem moet oplossen. Vergelijk hetmet ingenieurs, die het wel met elkaar eens zijn over de fysieke wetten, maar met elkaar kunnen twisten over de vraag of een brug danwel een tunnel de beste oplossingis. En als ze het eens zijn over eenbrug, over de vraag of die van ijzerdan wel van beton moet zijn.’
Luisteren politici in België welvoldoende naar economen? Moeter niet een soort Hoge Raad voorEconomie komen, met academici
veel meer koopkracht verliezen.Ook de vakbonden weten dat, diepin hun hart. Maar ze blijven doenalsof ze hun leden beschermen tegen de vijand. Het is voor je achter
den zijn met een loonstijging van 1procent. Anders ontstaat een loonprijsspiraal die de competitiviteitmet meerdere procenten terugdringt. Daardoor zou je op het eind
PASCAL DENDOOVENRUBEN MOOIJMANFOTO’S FRED DEBROCKGENT |U staat bekend als iemand diehet regeringsbeleid permanenttegen het licht houdt. Deze weekwas u erg kritisch over het voorstel om de btw op elektriciteit teverlagen tot 6 procent. Het voorstel werd afgevoerd, maar ondermeer staatssecretaris JohnCrombez bleef het verdedigen.
‘Het is bizar. Al begrijp ik wel wat demotivatie is. Een indexsprong is politiek te gevoelig, dus men probeertop andere manieren aan de index tesleutelen. Wat ik heb willen latenzien, is dat een btwverlaging oplange termijn slechts een beperkteffect heeft. Als econoom vind ikdat het mijn taak is om dat soortdingen uit te leggen. Dat is het spijtige van dit soort discussies: mendurft niet uit te leggen dat een indexsprong de beste maatregel zouzijn en neemt dan zijn toevlucht totdit soort gekunstelde constructies,waarvoor we een prijs betalen. Overde indexsprongen die wijlen premier Wilfried Martens heeft doorgevoerd, was ook iedereen ontevreden. Maar we zijn er als economiewel bij gevaren en plukten er laterde vruchten van.’
Waarom durft men in België niette zeggen waar het op staat?
‘We hebben daarvoor de moed niet.En het is niet alleen de regering. Ook de werkgevers kloppen opde verkeerde nagel. Ze hebben hetover de hoge lasten op arbeid. Dat isinderdaad een probleem, maar hetis niet de oorzaak van ons verliesaan concurrentiekracht. Die lastenop arbeid waren tien jaar geledenook al hoog. Het is de indexatie vande lonen die voor de ontsporingheeft gezorgd. In bepaalde gevallen, zoals bij een olieschok, moet jebij een inflatie van 2 procent tevre
INTERVIEW III ECONOOM GERT PEERSMAN ZEGT WAAR HET OP STAAT
‘Het zal nooitmeer zijn zoals
voorheen’
‘Waarom beslist men niet om de pensioenleeftijd ieder jaar met drie maanden te verhogen? Dat is perfect verdedigbaar.’
Als er één wetenschapper niet in een ivoren torenleeft, is het wel Gert Peersman. De Gentse econoom
bestookt de publieke opinie onophoudelijk metintelligente analyses over actuele onderwerpen,zoals de begroting en het relancebeleid. ‘Ik denk
dat ze het niet begrijpen.’
DS-Infografiek | Bron: De perfecte storm, Gert Peersman en Koen Schoors
Fiscale devaluatie -verschuiving lasten op arbeidnaar btw ten belope van 20 %
100 100 100 100120
80
vóórdevaluatie
EXPORTPRIJZEN IMPORTPRIJZEN BINNENLANDSEPRIJZEN (EN LONEN)
nadevaluatie
btw
lasten lasten
lasten lasten
btw
btwbtw
btw btw
De btw moet in het land van consumptie betaald worden.
Devalueren via de btwPeersman stelt vast dat weinigen een goed begrip hebben van de effecten van een btwverhoging of verlaging. Hij pleit ervoor om arbeidgoedkoper te maken en als compensatie de btw te verhogen. Per saldozou het prijspeil niet wijzigen. De daling van de prijzen door de goedkopere factor arbeid zou gecompenseerd worden door de hogere btw.De btwverhoging is volgens hem een fiscale devaluatie. Men maakt import duurder en export goedkoper. Dat komt omdat het btwregime vanhet land van bestemming toepasbaar is bij export. Door arbeid te verlagen, zouden meer mensen aan de slag gaan. Dat zorgt voor extra koopkracht en extra consumptie. En we zouden ook nog eens meer afzettenin het buitenland.Maar de overheid doet vandaag het omgekeerde: arbeid is duur én wedenken ook nog eens aan een btwverlaging voor elektriciteit. ‘Wat zouneerkomen op het revalueren van de munt.’ ‘Arbeid is minder mobiel enmakkelijk te taxeren’, legt Peersman de houding van de overheid uit.
DE STANDAARDZATERDAG 12, ZONDAG 13 OKTOBER 2013 MENS & ECONOMIE 47
die politiek neutrale beleidsvoorstellen formuleren?
‘Er zijn al volop expertengroepen. De Hoge Raad van Financiën,de pensioencommissie, de vergrijzingscommissie, het Planbureau,de Nationale Bank. En dan zijn ernog de aanbevelingen van de Oesoen het IMF. We weten heel goed water moet gebeuren in België, maarhet gebeurt niet. We hadden al vijftien jaar geleden moeten beginnenmet maatregelen om de vergrijzingop te vangen. Nu gaat alles relatiefgoed, maar het zou goed kunnendat we bij een nieuwe ingrijpenderecessie zoals die van 2008 gedwongen worden om drastisch in tegrijpen. Ik sluit niet uit dat dan dewerkloosheid hoog oploopt en dater misschien zelfs volksopstandendreigen. Het beleid dat nu op kortetermijn als een sociaal beleid verkocht wordt, zal op lange termijnasociaal blijken te zijn. Neem devergrijzing. Waarom beslist menniet om de pensioenleeftijd iederjaar met drie maanden te verhogen? Dat is perfect verdedigbaar. Als je wacht, moet je over eenpaar jaar uit noodzaak in één keervijf jaar erbij doen. Dat is veel moeilijker te verkopen.’
Als u zegt dat een volgende recessie zware gevolgen zal hebben, waaraan denkt u dan?
‘Een begrotingstekort van meerdere procenten, een verder oplopendeoverheidsschuld, een fors stijgendewerkloosheid, dalende pensioenenen problemen in de gezondheidszorg. Het is helemaal niet ondenkbaar dat België in een toestand terechtkomt waar Spanje en Griekenland zich nu in bevinden. De regering is nu bezig met bezuinigingenin de ordegrootte van 1 procent vanhet bbp. Dat is doenbaar. Maar alsdat plots 3 of 4 procent wordt, komje in een heel andere situatie terecht. En dat is niet uitgesloten alswe blijven voortdoen zoals we nubezig zijn.’
Als ik even advocaat van de duivel mag spelen: in Nederland nemen ze wel de forse maatregelenwaar u voor pleit. Met als gevolgdat het land er economisch veelslechter aan toe is dan wij.
‘De Nederlandse situatie is heel anders dan die bij ons. Daar is sprakevan een balance sheet recession. Dehuizenmarkt is er onderuit gegaan,en er zijn problemen met de privépensioenen. Gezinnen hebben hun
‘Waarom beslist men niet om de pensioenleeftijd ieder jaar met drie maanden te verhogen? Dat is perfect verdedigbaar.’ >>> Lees verder op blz. 48
48 MENS & ECONOMIE DE STANDAARDZATERDAG 12, ZONDAG 13 OKTOBER 2013
vermogen zien afnemen en gaan nusparen. Maar de overheid is in Nederland gezond. De pensioenleeftijd is er al verhoogd, men heeft zicher beter ingedekt tegen langetermijnproblemen. De overheid zou erminder moeten besparen in plaatsvan dalende privévraag te versterken met een dalende overheidsvraag. In België is het privévermogen van de huishoudens juist hogerdan ooit. Hier wordt gespaard omandere redenen: wegens de onzekerheid over het regeringsbeleid ende gezondheid van de overheidsfinanciën op lange termijn.’
Wat vindt u van het relanceplandat de regering heeft voorgesteld?
‘Het is een beetje knip en plakwerkwaardoor men weer een jaar verderkan, maar is fundamenteel onhoudbaar. De vergrijzingsuitdaging losje zo niet op. Tijdens lezingen zijnmensen altijd verbaasd als ik ze vertel dat het huidige tekort ende kosten voor de opvang vande vergrijzing het equivalentvormen van een verdubbelingvan de personenbelasting. Inbeide gevallen gaat het om 11procent van het bruto binnenlands product.’
Doet u dat graag, die lezingen?
‘Ja, ik vind dat wel tof. Al is deverwondering die ik doorgaans vaststel wel deprimerend. De mensen zitten metheel veel vragen. Ze begrijpenhet niet goed. Onze taak is hetdan om het uit te leggen.’
Zit daar ook iets van evangelisatie in? De politici willen de waarheid niet onderogen zien, en het is uwtaak om de mensen daarvan bewust te maken?
‘Uiteindelijk moet de druk opde overheid komen van demensen. Ze moeten gaan beseffen dat langer werken onvermijdelijk is als we de welvaartsstaat in stand willenhouden. De mensen vragenook om hervormingen. Ze zijnongerust over hun pensioen, overde euro, over de lange termijn. Zezijn ook verrast dat zaken heel snelkunnen veranderen, zoals in Griekenland en Spanje gebeurd is. Dieonzekerheid weegt op onze economie, en is voor een deel ook de verklaring voor het succes van deNVA.’
De boutade dat de volgende generatie het voor het eerst nietlanger beter zal hebben dan dehuidige, zit daar waarheid in?
‘Het gaat niet langer zijn zoals voorheen. Veel mensen denken: als decrisis maar voorbij is, dan wordt alles weer zoals vroeger. Maar we zitten met een aantal fundamenteleproblemen, en we gaan dat voelen.Natuurlijk gaan we als land nogvooruit en zullen we gemiddeldwelvarender worden, maar als hettegenzit zou het kunnen dat de volgende generatie op een aantal vlakken slechter af zal zijn dan wij. Dangaat het om inkomen, sociale zekerheid, de ziekteverzekering. We zijnnu de welvaart aan het verdelen diewe nog niet verdiend hebben, endat kan zijn weerslag hebben op devolgende generaties. Door eengroeiende staatsschuld zal de ongelijkheid bijvoorbeeld toenemen. Want die schuld is voor eendeel binnenlands gefinancierd en isdus in handen van wie gespaardheeft. Wie geen vermogende oudersheeft, wordt opgezadeld met een
stuk van die schuld en zal dat moeten afbetalen. Dat kan zorgen vooreen grote herverdeling.’
Is de roep om de overheid af tebouwen niet gevaarlijk? Uiteindelijk is het de overheid die dewelvaartsstaat overeind houdt.
‘Zeker. De overheid is heel belangrijk voor investeringen en onderwijs. Ze moet niet worden afgebouwd, maar efficiënter wordengemaakt. Wat zal op lange termijnonze groei bepalen? Enerzijds deproductiviteit, die afhankelijk isvan investeringen en onderwijs. En
anderzijds van de werkgelegenheidsgraad, waar we heel slechtscoren. Eén procent hogere werkgelegenheidsgraad, betekent 0,75 procent minder vergrijzingskosten. Langer werken, en de ineffciënties uit de arbeidsmarkt halen, datis de sleutel.’
En intussen geeft de overheidgroen licht voor brugpensioen op52 bij Ford Genk.
‘Dat is een enorme desinvestering. Een afschrijving van menselijk kapitaal. De vakbonden hameren er altijd op dat er geïnvesteerdmoet worden in patrimonium,maar mensen op straat zetten is eennegatieve investering. Iedere persoon die extra aan het werk is,vormt pure winst voor de overheid. Niet alleen omdat er een uitkering wordt uitgespaard, maarook omdat er extra inkomsten zijnvia belastingen en afdrachten voorde sociale zekerheid.’
Er moet natuurlijk wel werk zijnvoor die mensen.
‘Klopt. Maar waarom is het moeilijkom werk voor hen te vinden? Vooralomdat onze arbeidsmarkt te rigideis, onze lasten op arbeid te hoogzijn, en het dus niet aantrekkelijk isom mensen aan te werven. Daardoor ontstaat een vicieuze cirkel. Onze lasten op arbeid zijn hethoogst en onze werkgelegenheidsgraad het laagst. Dat is geen toeval.Ook ondernemingen moeten besef
fen dat mensen afdanken tot hogere belastingen leidt.’
Hoe lossen we dat op?‘Door de lasten te verschuiven vanarbeid naar consumptie. Vanuit eenpuur theoretische benadering zouje arbeid eigenlijk helemaal nietmogen belasten, je zou bedrijvenzelfs moeten subsidiëren om mensen aan te werven. De lasten moeten verschoven worden. Maar heffingen op vermogen of milieu zullen niet heel veel opbrengen, dus jemoet consumptie hoger belasten.Qua herverdeling is dat ook fair,want je hebt dan minder werklozen.’
Een hogere btw betekent minderconsumptie, en dus minder economische groei. Willen we dat?
‘Dat is niet zo als je de lasten op arbeid evenredig verlaagt. Dan blijftde eindprijs van de binnenlandseproducten gelijk. Producenten zullen de lagere lasten op arbeid doorrekenen in de eindprijs van hunproduct, en dat wordt gecompenseerd door de hogere btw. Per saldoblijft alles even duur, maar het ver
schil is dat er meer mensenaan het werk zijn.’Waarom doen politici nietwat u adviseert?‘Ze begrijpen het denk ikniet. In Frankrijk en Nederland doen ze het wel.’Wie uw economische analyses vertaalt naar een politieke keuze, komt onvermijdelijk uit bij de NVA. Geen vande andere partijen doet immers wat er gedaan moetworden.‘De NVA is inderdaad enthousiast over mijn analyses. Maar de betaalbaarheidvan de pensioenen en hetvoortbestaan van de socialezekerheid zou vooral eenzorg moeten zijn van deSP.A. Het probleem is dat desociale zekerheid juist bedreigd wordt door de standpunten die de SP.A momenteel inneemt. Intussen gaanandere partijen met hun topic en hun kiezers lopen.’Maar kan de oplossing vande NVA komen?‘De NVA maakt deel uit van
de Vlaamse regering, maar daar ishet van hetzelfde laken een pak. Alsje naar de Vlaamse begroting kijkt,zie je dat de uitgaven ieder jaar stijgen, en niet om meer te investeren.De federale regering heeft meer bespaard dan de Vlaamse. Vlaanderen is een rijke regio met weinigwerkloosheid. Dan is het veel gemakkelijker om een begroting inevenwicht te presenteren. Maar inVlaanderen is de overheidswerkgelegenheid enorm toegenomen.Daar zit nog heel veel ruimte om tebesparen. En kijk eens naar Oosterweel. Het getreuzel waarmee demobiliteitsproblemen worden aangepakt, kost ons ook veel.’
Bent u een optimist of een pessimist?
‘Een realist. Ik durf de problemenonder ogen te zien en wijs niet alleen op wat slecht gaat, maar probeer ook oplossingen voor te stellen. Over de vergrijzing ben ik somber, maar ik zie mogelijke oplossingen.’
Als deze regering een van uwstudenten was, zou ze dan geslaagd zijn?
‘Ze zou geslaagd zijn omdat ze heelwat maatregelen heeft genomen.Maar niet met onderscheiding,want het gebeurt allemaal nog teveel met de rem op. Bij sommigestudenten heb je als professor eenwowgevoel. Dat heb ik bij deze regering niet.’
‘Ik durf de problemen onder ogen tezien.’
>>> Vervolg van blz. 47
DE KIJK VANVAN DYCKFONS VAN DYCK
Het land lijkt deze dagenwel helemaal in de ban vande Rode Duivels. Daarvoorzijn natuurlijk in de eersteplaats de sportieve prestaties van de nationale ploegverantwoordelijk. Maar ookde marketingmachine heeftal flink haar werk gedaan.Het is meer dan ooit duidelijk dat voetbal veel meer isdan een wedstrijd van negentig minuten. Wat maaktvan voetbal nu een sterkmerk?Spelers en trainers komenen gaan, investeerders enbestuurders tellen hunwinst (of verlies), maar deechte macht van een voetbalmerk ligt meer dan ooitbij de supporters. Het zijnde supporters die zich overigens steeds meer latengelden, op sportief vlak(kijk maar naar Standarden Club Brugge vorig seizoen), maar ook in bestuurlijke kwesties. Zo hebben desupporters van Zulte Waregem afgelopen zomer deuitverkoop van hun ploegeen halt toegeroepen. Watmaakt dat een supportervoor zijn ploeg zo door hetvuur wil gaan ?Vooreerst zijn er natuurlijkde sportieve prestaties vande ploeg. Wie wint, wordtsnel een held. Wie verliest,wacht kritiek. Iedere supporter waant zich graag zelftrainer. De beste stuurluistaan in het voetbal vaaklangs de zijlijn. Het is opmerkelijk hoe Herman VanHolsbeeck, de manager vanAnderlecht, vorige zondagna de nederlaag op eigenveld tegen Kortrijk mediaen supporters waarschuwdedat er de komende wekennog hoogten, maar ooklaagten, zullen komen voorpaarswit. Dat noemt menheel slim managen van verwachtingen.Een voetbalmerk creëertvoor een supporter eenidentiteit, een persoonlijkheid. Het geeft een uitstraling. Dat gebeurt ook steedsmeer op allerhande onlinefora. Voetbalmerken zijnvoorbeelden van modernebadgemerken. VincentKompany is voor het Belgische voetbal uitgegroeid toteen ware merkpersoonlijkheid. Hij lijkt wel de moderne Marlborocowboy.Moderne voetbalpersoonlijkheden trappen zich eenplaats in de galerij die vroeger alleen voor film enpopsterren was voorbehouden. David Beckham baande de weg. Voetballers geven het signaal dat morgeniedereen beroemd kan zijn.De ultieme jongensdroom.
Voetbal is ook een socialebeleving. Supporteren doeje niet alleen. De stand ophet scorebord lijkt somsvan secundair belang. Hetbiermerk Jupiler heeft datal langer begrepen: mannenweten waarom. Vooral ookrond een voetbalveld. Het iseen vorm van modern tribalisme. Dat blinde fanatisme gaf in het recente verleden aanleiding tot een fluitconcert van Belgische supporters tijdens het spelenvan de nationale hymnevan de tegenstrever bijthuismatchen van de RodeDuivels. Het is goed datspelers en trainer hierkrachtig op gereageerd hebben.Maar de sterkste band vaneen supporter met eenvoetbalclub zit nog veel dieper. Het is haast een bloedband, die van generatie opgeneratie wordt doorgegeven. Onderzoek naar Engel
se voetbalclubs enkele jarengeleden toonde aan dat deafstamming en de clubliefde van grootvader en vaderin vele gevallen bepalend isvoor welke ploeg men vandaag supportert. Dat geldtin ruime mate in stedenmet twee concurrerendeploegen. Kijk in eigen landook maar even naar Brugge, Antwerpen of Mechelen,waar de breuklijnen tussende ploegen – en hun supporters inmiddels eeneeuw oud zijn. Het maaktdat voetbalploegen niet afsterven en steeds weer uithun as weten te herrijzen.Het maakt ook dat spelers,trainers en bestuurdersslechts tijdelijke huurlingenvan een voetbalmerk zijn.Een voetbalmerk bestaat enoverleeft alleen bij de gratievan zijn supporters. En diezullen dat in de toekomstbeslist nog meer laten gelden.
VincentKompany is voorhet Belgischevoetbal uitgegroeid toteen ware merkpersoonlijkheid.Hij lijkt welde moderneMarlborocowboy
Fons Van Dyck is managingdirector bij Think BBDO.
MERK VOETBAL
‘De mensenmoeten gaanbeseffen datlanger werkenonvermijdelijk isals we dewelvaartsstaat instand willenhouden’
top related