kontemporaryong panitikan

Kabanata 3

Pananakop Ng Mga Kastila

Sanligang Kasaysayan 1521- napaligaw ang pangkat

ni Magallanes sa Pilipinas. Sandata at relihiyon- ginamit

para masakop ang Pilipinas. 1565- opisyal na itinatag ni

Legaspi ang kapangyarihan ng espanya sa Pilipinas at humigit kumulang sa 44 na taon ang nakaraan nang maligaw ang pangkat ni Magallanes.

3 Ekspedisyon

1525- Laoisa1527- Saavedra1542- Villalobos Itong 3 ekpedisyon ay hindi nakarating

ng Pilipinas sapagkat sinalakay sila ng mga Olandes na noong panahon na iyon ay nasa Indonesya.

Nagkaroon ng pagbabago sa pamumuhay at panitikan ng mga Pilipino.

Layunin ng mga Espanya sa pananakop:

magpalaganap ng Kristiyanismo magpayaman magpalawak at magpalakas ng

kapangyarihan

Ika-15 at ika-16 na daang taon- naging mayaman at makapangyarihang bansa ang Espanya. Nasakop ng Espanya ang timog Amerika liban sa Brazil pati na rin ang California at gitnang Amerika. Sila ay naghari sa buong karagatn ngunit tinalo ito ng Inglatera.

Mahigit 300 taong lumaganap ang impluwensya ng mga Kastila sa panitikan ng mga Pilipino. karaniwan sa kanila ang sumulat ng mga akda at karamihan sa kanila ay mga prayle.

Alibata-unang alpabeto ng mga Pilipino at ito ay pinalitan ng Alpabetong Romano. Ang karaniwang paksa ng mga akda ay panrelihiyon, walang orihinalidad at gaya, halaw o hawig sa mga akdang Europeo.

Uri Ng Panitikan

Mga awit at kuridoKaragatanDuploMoro-moro o komedyaSenakuloTibagKarilyo at senakuloTalambuhay ng mga SantoNobena at dasal

Mga Unang Akdang Panrelihiyon At Pangkabutihang-asal

Doctrina Cristiana (1593)o Ito ang kauna-unahang aklat na

panrelihiyon na nalimbag sa pilipinas.o Padre Juan De Plasencia at Padre Domingo

De Nieva.o Sinulat sa Tagalog at Kastila.o Mga paksa ay Pater Noster, Ave Maria,

Credo, Regina Coeli, Sampung Utos ng Diyos, Mga Utos ng Santa Iglesia, Pitong Kasalanang Mortal, Labing-apat na Pagkakawanggawa, Pangungumpisal at Katesismo.

Nuetra Señora Del Rosario

• Ikalawang aklat na nalimbag sa Pilipinas.

• Padre Blancas De San Jose at Juan De Vera, isang mestisong Intsik sa paglilimbag ng aklat.

• Ito ay inilimbag sa Pamantasan Ng Santo Tomas.

Barlaan at josaphat (1708)Isang salaysay sa bibliya na isinalin sa

tagalog ni Padre Antonio De Borja mula sa Griyego.

Pasyono Ito ay isang awit tungkol sa sa buhay ng ating

Panginoong Hesukristo.o Ginaganap sa araw ng Mahal na Araw.o Padre Gaspar Aquino De Belen (1704), Don Luis

Guian (1750), Padre Mariano Pilapil (1814) at Padre Aniceto Dela Merced (1856)

o Naging kilala ang pasyong Pilapil na may walong pantig sa bawat taludtod at limang taludtod sa bawat saknong.

o Ito ay isinalin sa iba’t ibang wika gaya ng Ilokano, Bisaya at Bikolano.

o Ito rin ay agtatagal ng 2 araw at gabi o mahigit pa.o Tono ay naaayon sa lalawigan at lugar.

Urbana At Felisa Padre Modesto De Castro ay tinaguriang

“Ama Ng Tuluyang Klasika Sa Tagalog” dahil sa pagsulat nito.

Ito ay binubuo ng palitan ng liham ng magkapatid na Urbana at Felisa. Na ang isa ay nasa lalawigan at isa ay nag-aaral sa isang kolehiyo sa maynila.

“Urbanidad” o kagandahang asal ang pangalang Urbana at “feliz o maligaya” ang ibig sabihin ng Feliza.

Sinasagisag nito ang kaligayahang matatamo ng isang tao sa pamamagitan ng pagpapakabuti pagiging masunurin.

Sumasagisag naman ang honesto sa pagiging marangal at pagkakaroon ng malinis na budhi.

Dalit Kay Maria

Padre Mariano Sevilla, isang paring Pilipino na nagsulat noong 1865.

Humalaw sa mga awit nav “Mesa De Maggio” o buwan ng Mayo.

Ang paksa ay ang pagpaparangal sa Mahal na Birhen at inaalalayan din ito ng mga bulaklak.

Ito ay nakaugalian na sa mga lugar ng Bulacan, Nueva Ecija, Cavite, Batangas, Rizal, at Quezon tuwing sasapit ang buwan ng Mayo.

Mga Awit at Kurido

Mga salaysay tungkol sa kagitingan at pakikipagsapalaran ng mga hari, reyna, prinsipe’t prinsesa na ang layunin ay mapalaganap ang Kristiyanismo.

“kurido” nanggaling sa mehikanong “corrido” na ang kahulugan ay kasalukuyang pangyayari (current event). Nanggaling naman ang mehikanong “corrido” sa kastilang “occurido”

Jose Dela Cruz (Huseng Sisiw), Francisco Baltazar (Balagtas), Ananias Zorilla at Eulogio Julian De Tandiama. Ang ibang may-akda ay hindi naglathala ng kanilang mga pangalan saagkat sila ay takot na usigin ng pamahalaan kung may maisulat silang labag dito.

Pagkakatulad ng awit at kuridoKapwa nagsisimula sa panalanginMagkatulad ng paksaKapwa batay sa “Metrical Tales” ng

EuropaAng mga buod ay naaayon sa

kakayahan at pananaw ng nagsisulat.Pagkakaiba ng awit at kurido Ang awit ay binubuo ng 12 pantig sa

bawat taludtod, ang kurido ay binubuo ng 8 pantig sa bawat taludtod.

Kung aawitin, ang awit ay mabagal samantalang ang kurido ay mabilis.

Mga Dula

Ang karagatan Isang laro na ipinalabas pang-aliw para sa mga

naulila.Ginaganap sa ika-30 araw ng pagkamatay at unang

taon ng kamatayan.Maaari rin itong gawin sa buong panahon ng

pagdarasal para sa kaluluwa ng namatay, mula sa una hanggang ika-9 na araw at sa unang taon ng kamatayan. Patuka kung bigkasin ang pananalita.

Ang DuploKatulad ng karagatan, ito ay isang laro

na may kaugnayan sa kamatayan ng isang tao at ang layunin ay aliwin ang mga naulila.

ginaganap ito sa ika-9 ng gabi.patula ang mga pananalita ngunit hindi

nangangailangan na palagiang sukat at tugma.

Ito ay tagisan ng talino, humor at mga pangyayaring tinatalakay na wala sa karagatan.

Panunuluyan o pananapatan

Ito ay lokal na bersyon ng paghahanap ng matutuluyan ng mag-asawang San Jose at Birheng Maria sa bisperas ng pasko.

Tibag Ang layunin nito ay malinang ang

debosyon sa krus na kinamatayan ni Hesus.

Ito ay hinahanap nina Reyna Elena at Prinsipe Constantino kasama ang mga kawal.

Ginaganap ito kung buwan ng mayo sa mga lalawigan ng Bulacan, Nueva Ecija, Bataan at Rizal.

Karilyo Ang dula-dulaang ito ay ginagamitan ng

mga kartong ginupit tulad ng “puppet show”.

Ang mga ito ay pinakikilos sa pamamagitan ng alambre, panali atbp.

Upang mapalabas na katawa-tawa at nakalilibang sa mga nanonood.

Ang bumibigkas ay ang mga taong nasa likod ng tanghalan.

Ang paksa nito ay mga mito,alamat, at pabula.ito ay kadalasang isinasagawa ang pagtatanghal sa panahon ng anihan sa bukid.

Ito ay may iba’t bang katawagan ayon sa lugal na pinaglalabasan.

Sa katalugan, Carillo;Titire sa Ilokos; Gagalo sa Kapampangan;Titira sa Bataan at Zambales; at Aliala sa La Union.

Senakulo

Ito ay isang pandulaang bersyon ng pasyon.

Ito ay ipinalalabas kung Mahal na Araw. ang paksa ay ang buhay ng

Panginoong Hesukristo mula kaniyang pagsilang hanggang sa pagkabuhay na muli.

Itinatanghal ito sa entablado at may korong umaawit sa pagbasa ng pasyon.

Ang mga tauhan ay nagsusuot ng angkop na damit ang mga kilos ay ibinabagay sa papel na kanilang ginagampanan.

2 uri ng Senakulo• Cantada (inaawit)• Hablada (sinasalita)

Iba’t ibang pamamaraan kung isagawa ang Cantada at ito ay tumatagal ng hanggang 3 gabi samantalang ang Hablada ay isang araw lamang ang tagal.

Moro-moro o komedya

• Magarbong presentasyon• Isinasagawa sa tanghalan na itinayo sa lansangan• Ginamit na kasangkapan upang ipalaganap ang Kristyanismo• Romantisista• Kanluraning tagpuan/setting

Sarswela• Ito ay masayang dula• Tigib ng tugtugin at awitin.minsan ay may lakip

itong sayaw , lakip na pampapatawa at may kaunting aksyon o tunggalian ang dulang ito.

• Ang salitaan ay sa paraang tuluyan, patula o paawit.

• 1878- unang sarswelang itinanghal sa pilipinas ay ang “jugar con fuego” at ito ay ipinalabas sa coliseo artistico na nasa daang arroceros ng maynila.

• “Walang sugat” ni Severino Reyes, ang dula ay naglalarawan sa kalupitan ng mga Kastila sa pagpaparusa sa mga mamamayang wala namang pagkakasala. Dito rin ipinapakita ang kagitingan ng mga kawal-pilipino.

• Sa unti-unting pamumukadkad nito ay unti-unti rin nawawala ang moro-moro.

Mga unang

makatang

tagalog

1. Tomas Pinpin- kilalang manunulat na pilipino sa pagkakalimbag ng kaniyang aklat na “Librong Pag-aaralan Ng Mga Tagalog Ng Uicang Castila” at dito ay kasama ang isa niyang tulang may kahalong wikang kastila.

O ama con dios, o gran dios me padreTolongan mo aco, quered ayudarme;Amponin mo ako, sedme favorable;Nang mayari ito; po que esto se acabe,At icao ang purihin, y a vos os alaban. (1610)

2. Fernando Bagongbanta- katulad ni Tomas Pinpin ang estilo ng kanyang pagsulat.

Salamat nang ualang hanggaGracias s den sempiternaNa nagpasilang nang talaAl que hizo salir la estrella;Macapagpanao nang madilimQue desterro las tinieblasSa lahat nang bayan natiinDe todo nuestra tierra (1606)

3. Pedro Suarez Osorio- taga- Ermita, Maynila.

Salamat nang ualang hoyangSa dios con maalamNitong iyong anuang mahalSa aming catagalogan.

Icao paraluman naminAng sucat nga namin sundinHanggang di cami dumatingSa lalauigang mahimbing. (1617)

4. Philipe De Jesus – ipinalagay na siya ang kauna-unahang tunay na makata. Siya’y isinilang sa San Miguel, Bulacan.

Ybong camunti sa pugadSa inang inaalagadAy dili macalipadHangan sa di magcapacpac.

Loob ninyong masilacboParang ningas alipatoSa alapaap ang tungoAy bago hamac na abo.