metody adaptacji dziecka do leczenia stiomatologicznego

METODY ADAPTACJI DZIECKA

DO LECZENIA

STIOMATOLOGICZNEGO

Urszula Kaczmarek

Postawa jest nabytą, wyuczoną, i stosunkowo trwałą cechą osobowości, która wpływa na zachowanie danej osoby.

Obejmuje reakcje afektywne, behawioralne i poznawcze, które niekoniecznie występują jednocześnie.

Z postawą związanych jest wiele zachowań różniących częstością, szybkością, czasem trwania lub intensywnością danego zachowania wynikającego m. in. z wkładu edukacyjnego rodziny, wcześniejszego doświadczenia, kondycji fizycznej, wpływu zewnętrznego, uczenia się i ekspozycji na bodźce.

Proces kształtowania się postawy jak również proces jej zmiany często pokrywa się i jest trudny do rozdzielenia.

Pośrednio na postawę oddziałują:

• uwarunkowania genetyczne- struktur sensorycznych (smak, węch, słuch)- inteligencji- temperamentu- poziomu aktywności- podatności na uwarunkowania

• zmiany kulturowe

• wpływy wyuczone

• wpływy przekazane

Postawa do leczenia dentystycznegodental attitude

Zależy od wielu czynników: • postawy rodziców• wieku dziecka• wcześniejszego doświadczenia ogólnolekarskiego i stomatologicznego• postawy, kompetencji i doświadczenia stomatologa• lęku dentystycznego• przyczyny wizyty (symptomatyczna vs. asymptomatyczna)

Pozytywna postawa do leczenia

dentystycznego positive dental attitude

zostaje ukształtowana przez

- rodziców/opiekunów dziecka

- kompetentnego lekarza

- podczas pierwszych wizyt stomatologicznych

Oczekuje się, że stomatolodzy leczą choroby jamy ustnej pacjentów w wieku rozwojowym zgodnie z wiedzą i umiejętnościami nabytymi podczas studiów. Jednakże bezpieczne i skuteczne leczenie tych chorób często wymaga modyfikacji zachowania dziecka.

Kształtowanie zachowania stanowi kontinnum interakcji obejmującej stomatologa, zespół stomatologiczny, pacjenta i rodzica ukierunkowanej na na komunikację i edukację.

Celem działań jest eliminacja lęku dentystycznego i zrozumienie potrzeby zdrowia jamy ustnej, jak również procesu dzięki któremu zostanie to osiągnięte.

Lekarz, który leczy dzieci powinien znać różne techniki behawioralne i w większości sytuacji powinien być w stanie dokładnie ocenić poziom rozwoju dziecka, jego temperament i przewidzieć reakcję dziecka na leczenie.

Dziecko ze zmianą patologiczną w jamie ustnej nie poddaje się leczeniu przez każdego lekarza.

Zachowanie lekarza dentysty i członków zespołu stomatologicznego odgrywa istotną rolę w kształtowaniu postawy do leczenia stomatologicznego młodego pacjenta.

Poprzez właściwą komunikację zespół stomatologiczny może uśmierzyć lęk stomatologiczny i nauczyć odpowiednich mechanizmów przezwyciężania lęku, kształtować postawę współpracującą dziecka, zrelaksować dziecko i zwiększyć jego pewność siebie w gabinecie stomatologicznym.

Efektywne kształtowanie zachowania umożliwia prawidłowe przeprowadzenie zabiegów leczniczych i pozytywną postawę dziecka do leczenia.

Niektóre techniki kształtowania zachowania oparte są na komunikacji, inne natomiast na eliminacji nieodpowiedniego zachowania i ustaleniu komunikacji.

Każda technika musi być zintegrowana z całym zindywidualizowanym u danego dziecka kształtowaniem zachowania.

Zatem... kształtowanie postawy jest w takim samym stopniu sztuką jak nauką.

Ustal strategię

SCENA 1, UJĘCIE 152

MODYFIKACJA ZACHOWANIA – forma postępowania psychologicznego, która następuje w procesie edukacji opartym bezpośrednio na komunikacji

KLASYCZNE UWARUNKOWANIE- forma uczenia w której obiekt-pacjent ustala nowy związek z bodźcem zewnętrznym i odpowiedź na ten bodziec; stanowi działanie oparte na naturalnym odruchu.

° Klasyczne uwarunkowanie jest ilustrowane znanym doświadczeniem Pawłowa, w którym występuje uwarunkowane ślinienie się psa w odpowiedzi na dźwięk dzwonka.

° Odruch wymiotny związany z zapachem miejscowo stosowanego preparatu fluorkowego jest przykładem klasycznego uwarunkowania obserwowanego w gabinecie stomatologicznym.

TERMINOLOGIA

UWARUNKOWANIE OPERANTA-PACJENTA - jest formą uczenia się w której rozwija się nowy związek między bodźcem i odpowiedzią na bodziec;

• jednakże działanie uczącego się jest dobrowolne, spontaniczne, a nie odruchowe.

Uwarunkowanie operanta-pacjenta obejmuje manipulacje konsekwencjami jego zachowania.

Pozytywne wzmocnienie w którym stosuje się werbalne pochwały i/lub nagradzanie jest często stosowaną formą uwarunkowania pacjenta w gabinecie stomatologicznym.

TERMINOLOGIA

Techniki kształtowania zachowania shaping behaviour techniques

Niefarmakologiczne

- komunikacyjne

- obecność vs. brak obecności rodziców

- ochronna stabilizacja i unieruchomienieFarmakologiczne

- sedacja

- znieczulenie ogólne

TECHNIKI BEHAWIORALNE

Mają na celu - utrzymanie uległości dzieci w środowisku stomatologicznym

za pomocą umiejętności werbalnego wyrażania żądań oczekiwanej postawy , wykorzenieniu nieodpowiedniego zachowania i wzmocnienia właściwych odpowiedzi.

Ponieważ dzieci ujawniają - zależne rozwojowo - zróżnicowane postawy, lekarz dentysta powinien znać różne metody behawioralne i techniki komunikacji, aby sprostać potrzebom poszczególnego dziecka-pacjenta.

Do kształtowania zachowania dziecka w gabinecie stomatologicznym można stosować różne techniki behawioralne.

Większość z nich oparta jest na pewnych formach postępowania psychologicznego.

Techniki komunikacyjne Są powszechnie stosowane w stomatologii wieku

rozwojowego zarówno u dzieci współpracujących jak i niewspółpracujących w formie odpowiednich komend (nakazów)

Mają na celu ustalenie relacji z dzieckiem umożliwiającej efektywne przeprowadzenie zabiegu

Na ogół stosuje się kilka technik jednocześnie

Należy uwzględnić rozwój poznawczy dziecka oraz obecność utrudnień w komunikacji (np. zaburzenia słuchu)

Technika powiedz-pokaż-zrób

• zaproponowana przez Addelsona w 1959 r.

• oparta jest na teorii uczenia się, która postuluje, że nagradzanie danego rodzaju zachowania powoduje wzrost częstości jego występowania, a karanie lub nie nagradzanie danego zachowania zmniejsza częstość jego występowania

Powiedz-pokaż-zrób tell-show-do

TECHNIKI KOMUNIKACYJNE

Metoda kształtowania zachowania stosowana przez wielu stomatologów dziecięcych

Obejmuje- werbalne wyjaśnienie zabiegu z użyciem słów odpowiednich

do poziomu rozwoju dziecka – powiedz (tell)- dokładnej demonstracji wizualnej, słuchowej i dotykowej

aspektów zamierzonego wykonania zabiegu – pokaż (show)- wykonanie zabiegu bez jakichkolwiek zmian w odniesieniu

do jego wyjaśnienia i demonstracji – zrób (do)

Technika ta jest realizowana w oparciu o werbalną i niewerbalną komunikację i pozytywne wzmocnienie

Cele- nauczenie pacjenta ważnych aspektów wizyty

stomatologicznej i zaznajomienie z warunkami środowiska stomatologicznego

- kształtowanie odpowiedzi pacjenta na zabiegi przez desenytyzację i właściwie opisane oczekiwania

Wskazania- każdy pacjent

Przeciwwskazania- żadne

słownictwo dostosowane do wieku rozwojowego dziecka; stosuj słowa które dziecko rozumie

unikanie słów indukujących lęk

najpierw wykonać najprostszy zabieg

zaangażować dziecko (eksternizacja)

Nomenklatura stomatologiczna vs. eufemizmy

Nomenklatura Eufemizm

Amalgamat Srebrne wypełnienie

wiertło Łapacz robaków

Próchnica zęba Robak w zębie

Zgłębnik Liczydełko zęba

Miejscowe stosowanie preparatów fluorkowych Witaminy dla zęba

Formówka pierścieniowa Korona królowej

Zdjęcie rtg Obrazek zęba

koferdam Płaszcz deszczowy

Aparat rtg kamera

Korona stalowa Błyszcząca czapeczka

Nomenklatura stomatologiczna vs. eufemizmyNomenklatura Eufemizm

Ślinociąg Odkurzacz

Lakowanie zęba Malowanie zęba

ubytek próchnicowy dziura

ekstrakcja usunąć, wyciągnąć

Ból, zranienie Dyskomfort, uszczypnięcie

Końcówka wolnoobrotowa Brzęcząca pszczoła

zastrzyk zmarznięcie

wiercić, borować oczyścić ząb z miękkiej tkanki

To nie będzie boleć Nie oczekuj, że coś poczujesz

Jeśli poczujesz ból, podnieś rękę do góry to natychmiast przestanę wykonywać zabieg... KAŻDE DZIECKO NATYCHMIST POCZUJE BÓL

Jeśli poczujesz jakiś dyskomfort, podnieś rękę do góry i natychmiast przestanę wykonywać zabieg...

Odpowiednie do wieku słownictwo

Technika powiedz-pokaż-zrób

Kształtowanie zachowania jest procesem, a nie jednorazowym działaniem, który następuje powoli poprzez wzmacnianie sukcesywnych aproksymacji niezbędnych do uzyskania pożądanego celu

Technika powiedz-pokaż-zróbPUNKTY DO ZAPAMIĘTANIA

Unikać nagłych ruchów, hałasu

Bezpośrednio stosować wzmocnienie werbalne lub niewerbalne

Używać odpowiedniego, zrozumiałego dla dziecka języka

Okazywać empatię

Nie stosować obietnic

Stosować odwrócenie uwagi

Komunikacja z dzieckiem

Ustalenie poziomu komunikacji

Jasność komunikatów i substytucja słów

Kontrola głosu

Wielosensoryczna komunikacja

Aktywne słuchanie

DLACZEGO TA METODA DZIAŁA?DLACZEGO TA METODA DZIAŁA?

- postępuje nauczanie dziecka (uwarunkowanie przez operatora – lekarza)

- eliminuje nieznane bodźce - angażuje dziecko

Kontrola głosemPolega na kontrolowanej zmianie natężenia

głosu, tonu lub tempa celem wpływu na zachowanie pacjenta-dziecka i ukierunkowanie zachowania

Rodzicom nie zaznajomionym z tą techniką należy wyjaśnić korzyści wynikającej z jej zastosowania, aby uniknąć nieporozumienia

Kontrola głosem

Cel- zyskać uwagę pacjenta i współpracę- zmienić negatywne zachowanie lub uniknąć

negatywnego zachowania - ustalić odpowiednią rolę w relacji dorosły-dziecko

Wskazania- każdy pacjent w wieku rozwojowym

Przeciwwskazania - pacjent z upośledzeniem słuchu

Kontrola głosem Jest techniką stosowaną warunkowo, gdy

zachowanie dziecka prowadzi do przerwania leczenia

Polega na użyciu nagłych, głośnych i silnych komend (nakazów) jako bodźców przeciwnych (awersyjnych), aby zatrzymać niepożądane zachowanie

Kontrola głosem DLACZEGO DZIAŁA?DLACZEGO DZIAŁA?

- przeciwna stymulacja (klasyczne uwarunkowanie)

- działanie natychmiastowe

- po przeciwnej stymulacji powinno nastąpić pozytywne wzmocnienie

TECHNIKI NIEWERBALNEJ KOMUNIKACJI

nonoverbal communication techniques

Polegają na wzmocnieniu i ukierunkowaniu zachowania przez odpowiedni kontakt, pozę (postawę), ekspresję twarzy i mowę (język) ciała

NIEWERBALNA KOMUNIKACJA

CEL- Zwiększyć skuteczność innych technik

komunikacyjnych- Uzyskać lub utrzymać uwagę pacjenta i

współpracę

WSKAZANIA- Każdy pacjent

PRZECIWWSKAZANIA- żadne

Pozytywne wzmocnienie W procesie ustalania pożądanego zachowania pacjenta

istotne jest odpowiednie sprzężenie zwrotne.

Pozytywne wzmocnienie jest efektywną techniką polegającą na nagradzaniu pożądanego zachowania, a przez to wzmacniania nawrotów takiego zachowania.

Socjalne wzmocnienia obejmują pozytywną modulację głosu, ekspresję twarzy, pochwałę słowną i odpowiednią demonstrację efektu wszystkim członkom zespołu stomatologicznego i rodzicom

Niesocjalne wzmocnienia obejmują nagrody rzeczowe – znaczki, zabawki.

Pozytywne wzmocnienie gestem

Pozytywne wzmocnienie

Cel- wzmocnić pożądane zachowanie

• Wskazania- każdy pacjent

Przeciwwskazania- żadne

Pozytywne wzmocnienie Zidentyfikować docelowe zachowanie Wybrać odpowiednią nagrodę dla pacjenta

Nagrodzić docelowe zachowanie natychmiastowo i konsekwentnie stosować nagradzanie zawsze kiedy występuje pozytywne zachowanie

Ignorować niepożądane zachowanie

Pozytywne wzmocnienie DLACZEGO TO DZIAŁA ?

- Nagradza się pozytywne zachowanie

- Efekt natychmiastowy

- Zwiększa samoocenę wartości dziecka

Pozytywne wzmocnienie jest silnym motywatorem

NAGRODA vs. PRZEKUPSTWO NAGRODA- Dawana jest po odpowiednim zachowaniu

umożliwiającym zakończenie zabiegu bez żadnej obietnicy nagrody przed zabiegiem

PRZEKUPSTWO - Jest obietnicą nagrodzenia celem

indukowania dobrego zachowania podczas zabiegu; rzadko uzyskuje się w ten sposób rezultaty lub długotrwałą dobrą relację lekarz dentysta-pacjent

NIEUWARUNKOWANE NAGRADZANIE

Rodzaj nagrody lub wzmocnienia

Dawany WSZYSTKIM dzieciom

Niezależnie od poziomu współpracy dziecka

NIEUWARUNKOWANE NAGRADZANIE

DLACZEGO TO DZIAŁA?

- Samokontrolowane uczenie (klasyczne uwarunkowanie)

- Nie zależy od zachowania

- Forma pozytywnego wzmocnienia

ODWRACANIE UWAGIdistraction technique

Polega na odwracaniu uwagi pacjenta od procedury postrzeganej jako nieprzyjemna, tj. ignoruje się niewłaściwe zachowanie kierując uwagę na inny obiekt

Dając pacjentowi krótką przerwę podczas stresującego zabiegu można zastosować odwrócenie uwagi, np. przez opowiadanie o znanych dziecku postaciach z filmów lub bajek,a przy przedłużającym się zabiegu oglądanie przez dziecko animowanych filmów

CEL- obniżenie percepcji na nieprzyjemne doznania- odwrócenie negatywnego zachowania lub

uniknięcie niepożądanego zachowania

WSKAZANIA- każdy pacjent

PRZECIWWWSKAZANIA- żadne

JAK TO DZIAŁA?

- Usuwa nieznane czynniki przez uplasowanie pacjenta w znanych realiach

- Zapewnia dziecku pewną kontrolę

NAŚLADOWNICTWO

- MODELOWANIE - modeling

Opiera się na teorii uczenia się oczekiwanego zachowania poprzez obserwowanie konsekwencji jakie spowodowało to zachowanie

Wyróżnia się naśladownictwo bezpośrednie i pośrednie

NAŚLADOWNICTWO - MODELOWANIE

Naśladownictwo bezpośrednie

- obserwacja wykonanego zabiegu na modelu – dziecku w tym samym wieku i tej samej płci, które wykazuje ten sam poziom lęku

Naśladownictwo pośrednie

- nagrania wideo realizacji zabiegu

NAŚLADOWNICTWO - MODELOWANIE

- Powoduje postęp w uczeniu się dziecka (uwarunkowanie przez operatora – lekarza)

- Usuwa nieznane czynniki i pokazuje je w kontekście podobnej osoby

- „Nacisk” uwarunkowany przyglądaniem się

MODELOWANIE BEZPOŚREDNIE

ELASTYCZNY AUTORYTET flexible authority

Zapewnia pacjentowi pewną kontrolę, ale ukierunkowuje zachowanie przez specyficzne komendy

Nie należy wyczerpywać możliwości uwagi dziecka

Zapewnić dziecku specyficzne sprzężenie zwrotne i powtórzyć wyraźne efekty dobrego zachowania

ELASTYCZNY AUTORYTET flexible authority

- Samokontrola uczenia się (klasyczne uwarunkowanie)

Zapewnia dziecku pewną kontrolę

Stanowi pewną formę pozytywnego wzmocnienia

ELASTYCZNY AUTORYTET

TECHNIKA SYGNALIZACJI DOZNAŃ BÓLOWYCH

signaling the experience of pain technique

nazywana też

TECHNIKĄ ZWIĘKSZONEJ KONTROLI

enhancing control technique

TECHNIKA SYGNALIZACJI DOZNAŃ BÓLOWYCH

signaling the experience of pain technique oparta na zasadach uczenia się warunkowania

zwiększa poczucie bezpieczeństwa dziecka przez udział w kontroli leczenia

kontrola czasu trwania zabiegu polega na przerwaniu go przez dziecko przez podniesienie do góry ręki, liczenie przez lekarza, brzęczyk

WSKAZANIA- U wszystkich pacjentów, którzy mogą się komunikować

PRZECIWWSKAZANIA- Brak komunikacji z pacjentem

INNE TECHNIKI

Systematyczna desensytyzacja systematic desensitization technique

Służy do przewarunkowania reakcji lękowych za pomocą bodźca konfliktowego

Reakcja lękowa ulega zahamowaniu w wyniku jednoczesnego wywoływania stanu przeciwnego do lęku, np. relaksacji, hipnozy

Polega na stopniowym wprowadzaniu bodźca lękowego lub procedury wywołującej lęk po zastosowaniu bodźców powodujących relaksację; następuje stymulacja zrelaksowanego pacjenta hierarchicznie dobranymi bodźcami stresowymi , rozpoczyna się od najmniej stresujących bodźców jak np. lakowanie bruzd i zwiększa się je następowo

Oparta na zasadzie, iż relaksacja nie może występować razem z odczuciem lęku

Technika ta stosowana jest w eliminacji fobii dentystycznej

Systematyczna desensytyzacja

W leczeniu stomatologicznym lęk jest często związany z iniekcją środka znieczulającego

Najpierw pacjent jest uczony relaksacji i w tym stanie jest eksponowany na bodźce o kolejno wzrastającej hierarchii pod warunkiem tolerancji poprzedniego bodźca aż uzyskuje się stan tolerancji do przeprowadzenia docelowego działania

1. Instrukcja odnośnie relaksacji mięśni i/lub relaksacyjnego oddychania2. Wyjaśnienie składowych wyposażenie do znieczulenia miejscowego3. Patrzenie na przygotowaną strzykawkę4. Wyjaśnienie i demonstracja efektu miejscowego anestetyku5. Informacje i fakty o podawaniu miejscowego anestetyku6. Pacjent trzyma w dłoni przygotowaną strzykawkę7. Pacjent trzyma przy twarzy przygotowaną strzykawkę8. Trzymanie wewnątrz jamy ustnej pacjenta przygotowanej strzykawki9. Trzymanie w dłoni przygotowanej strzykawki bez osłonki igły10. Trzymanie przy twarzy pacjenta strzykawki bez osłonki igły11. Trzymanie wewnątrz jamy ustnej pacjenta przygotowanej strzykawki bez osłonki igły12. Założenie osłonki na igłę i trzymanie końca strzykawki nad błoną śluzową w miejscu

wkłucia13. Naciśniecie strzykawki z osłonką na igłę ponad miejscem wkłucia14. Umieszczenie środka znieczulającego 15. Usunięcie osłonki igły i trzymanie strzykawki wewnątrz jamy ustnej16. Umieszczenie igły w kontakcie z błoną śluzową ponad miejscem wkłucia17. Umieszczenie igły w kontakcie z błoną śluzową i wywarcie pewnego nacisku18. Trzymanie igły w kontakcie z błoną śluzową i wywarcie nacisku pozwalającego igle na

penetrację błony śluzowej (nakłucie)19. Tak jak w punkcie 14, ale z podaniem minimalnej ilości środka znieczulającego 20. Tak jak w punkcie 14, ale podanie normalnej ilości środka znieczulającego

Systematyczna desensytyzacja - przykład hierarchii bodźcówprzy fobii związanej z iniekcją środka znieczulającego

Wizualizacja jest dobrym sposobem

redukcji stresu .... Pomaga zrelaksować się

Negatywne (awersyjne) uwarunkowanie

definicja

Strategia psychologiczna, która wykorzystuje pewną formę negatywnych bodźców w celu ich wyeliminowania lub poprawy negatywnego zachowania

Dziękuję za

brak krzyku

Negatywne uwarunkowanieCEL

ustalenie lepszej komunikacji

uzyskanie kontroli zachowania

ochrona dziecka przed zranieniem

sprawienie, że wizyta stomatologiczna jest przyjemna

KOMUNIKACJA

Negatywne uwarunkowanie

Srogie spojrzenie

Silny głos

HOM(E)

Ranga negatywnych bodźcówhand over face (excercise) technique - HOM(E)

Negatywne (awersyjne) uwarunkowanieWSKAZANIA

Normalne dzieci, które chwilowo buntują się i są niekontrolowane

Zazwyczaj w wieku 3 lat i powyżej

Negatywne (awersyjne) uwarunkowaniePRZECIWWSKAZANIA

Pacjenci z brakiem zdolności współpracy

Poniżej 3 lat

Dzieci bojaźliwe, lękliwe

Dzieci czasowo współpracujące

Negatywne (awersyjne) uwarunkowanieopis techniki

Stosowanie kontroli głosem z umiarkowaniemNie stosowanie techniki „ręce na twarz” – hand over

face (excercise) technique - HOM(E)

Negatywne (awersyjne) uwarunkowanieCZYNNIKI

Sukcesywne nagradzanie aproksymacji zbliżających do uzyskania pożądanego celu (wzmocnienie pozytywne)

Sprawdzenie warunków do odpowiedniej anestezji

Nie wykonywanie działań wzmacniających negatywne zachowanie

Obniżenie potrzeby stosowania awersyjnego uwarunkowania wraz z nabywaniem doświadczenia

Negatywne (awersyjne) uwarunkowanie

RODZICE I ZGODA

Świadoma zgoda obejmująca wyjaśnienie, ryzyko nie

przeprowadzenia leczenia, alternatywyzwłaszcza w przypadku bardziej

intensywnego awersyjnego uwarunkowania

Komunikacja z rodzicami przed i po zastosowaniu awersyjnego uwarunkowania

NEGATYWNE WZMOCNIENIEnegative reinforcement

Polega na wzmacnianiu schematu zachowania przez usuwanie bodźca, który jest postrzegany przez dziecko jako nieprzyjemny, gdy tylko ujawni się pożądane zachowanie

Bodziec stosuje się na wszystkie działania z wyjątkiem pożądanego, zatem uzyskuje się wzmocnienie przez usunięcie negatywnego bodźca

Nie należy mylić z karaniem, które polega na stosowaniu nieprzyjemnego bodźca przy niewłaściwym zachowaniu

Przykładem takiej techniki jest metoda „ręce na twarzy” – hand over

mouth (exercise)technique HOM(E) i metoda „ręce na twarzy” z ograniczeniem dopływu powietrza” - hand over mouth with airway restricted technique HOMAR oraz selektywne wykluczenie rodzica (Selective Exlusion of the Parent –SEP)

Technika „ręce na twarzy”

hand over mouth (exercise) technique HOM(E) Jest typowym awersyjnym - negatywnym uwarunkowaniem

Stosuje się, gdy występuje niepożądane zachowanie przerywające zabieg

Polega na położeniu ręki dentysty na twarz dziecka (powstrzymanie) i poinformowaniu spokojnym głosem, że ręka zostanie usunięta, kiedy nastąpi poprawa zachowania (pozytywne wzmocnienie); jeśli wymaga tego sytuacja powtarza się postępowanie

WYMAGA zgody rodziców

ZASTOSOWANIE- Dzieci w wieku 4-9 lat z utratą komunikacji lub podczas napadu

furii- Nie stosować u dzieci młodszych

Technika „ręce na twarzy”

hand over mouth (exercise) technique HOM(E)

Technika „ręce na twarzy z ograniczeniem dopływu powietrza”

hand over mouth with airway restricted technique (HOMAR)

Polega na położeniu ręki dentysty na twarz dziecka i uciśnięciu palcem wskazującym i kciukiem nosa ograniczając dopływ powietrza maksymalnie przez 15 sekund i poinformowaniu spokojnym głosem, że ręka zostanie usunięta, kiedy nastąpi poprawa zachowania (pozytywne wzmocnienie)

WYMAGAWYMAGA zgody rodzicówzgody rodziców

ZASTOSOWANIE- Dzieci w wieku 4-9 lat z utratą komunikacji lub podczas

napadu furii- Nie stosować u dzieci młodszych

OCENA technik HOM(E) i HOMAR

Obie techniki są krytykowane i nie są polecane, zwłaszcza technika HOMAR

niekiedy stosowane są przez lekarzy dentystów w USA

nie są zawarte w aktualnych zaleceniach American Academy of Pediatric Dentistry – AAPD i w zaleceniach European Academy of Pediatric Dentistry - EAPD

Rozdzielenie dziecka z rodzicami

Selektywne wykluczanie rodzicaselective exclusion of the parent technique

Metoda kontrowersyjna, stosowana w krajach Ameryki Północnej u pacjentów z niewłaściwym zachowaniem w gabinecie.

Polega na opuszczeniu przez rodzica gabinetu podczas manifestowania przez dziecko niewłaściwego zachowania,

po poprawie zachowania rodzic wraca do gabinetu.

Modyfikacją tej metody jest usunięcie rodzica przebywającego w gabinecie z zasięgu wzroku dziecka.

Rodzice z dzieckiem w gabinecie stomatologicznym

Prawa lekarza, rodziców i dziecka Lekarz dentysta• Służy jako ekspert - w zakresie patologii jamy - określeniu potrzeb leczniczych - wyborze metod leczniczych potrzebnych do zastosowania

Rodzice - odpowiadają za zapewnienie leczenia - prawnie kontrolują opiekę nad dzieckiem

Dziecko• zależnie od wieku - ma prawo wiedzieć co będzie robione - ma fizykalne i psychologiczne potrzeby, które muszą być uwzględnione

OBECNOŚĆ vs. BRAK OBECNOŚCI

RODZICA w GABINECIE z DZIECKIEM Obecność lub brak obecności rodzica z dzieckiem w

gabinecie stomatologicznym stosuje się w celu uzyskania współpracy dziecka.

Różne są poglądy stomatologów praktyków na ten temat i różne są postawy rodziców podczas leczenia stomatologicznego dziecka.

Wyzwanie dla stomatologa stanowi dziecko, które nie umiejętności i samodyscypliny do radzenia sobie z nowym doświadczeniem w gabinecie stomatologicznym.

RODZICA w GABINECIE z DZIECKIEM

Wyzwanie dla stomatologa stanowi dziecko, które nie umiejętności i samodyscypliny do radzenia sobie z nowym doświadczeniem w gabinecie stomatologicznym.

Często oczekiwania rodziców odnośnie zachowania dziecka są nierealistyczne, a od stomatologa oczekują bardzo dużego wpływu na zachowanie dziecka

RODZICA w GABINECIE z DZIECKIEM Stomatolodzy zgadzają się, że dobra i efektywna

komunikacja z dzieckiem jest ważna dla ustalenia relacji między lekarzem, pacjentem i rodzicami.

Odpowiedzi dzieci na obecność lub brak obecności rodzica w gabinecie wahają się od bardzo korzystnego do bardzo negatywnego.

Każdy stomatolog powinien do zdeterminować komunikację i zastosować metody, które optymalizują warunki leczenia zgodnie z jego umiejętnościami, zdolnością dziecka i oczekiwaniami rodziców.

RODZICA w GABINECIE z DZIECKIEM CEL- pozyskać uwagę rodziców i polepszyć współpracę dziecka

- odwrócić negatywne zachowanie dziecka lub uniknąć takiego zachowania

- ustalić odpowiednią relację stomatolog-dziecko

- zwiększyć efektywną komunikację między stomatologiem, dzieckiem i rodzicem

- zminimalizować lęk dziecka; dziecko powinno uzyskać pozytywne doświadczenie stomatologiczne

RODZICA w GABINECIE z DZIECKIEM

WSKAZANIA

- każdy pacjent

PRZECIWWSKAZANIA

- rodzice, którzy nie potrafią dziecku zapewnić pozytywnego wsparcia

Rodzice

Przygotowanie rodziców i dziecka do pierwszej i następnych wizyt

Obecność rodziców w gabinecie, wady i zalety

Rodzice

Informacyjna ulotka Rodzice powinni .... Rodzice nie powinni .... Konsultacja

Wykluczenie dziecka, jeśli to możliwe

Jak przygotować dziecko Jak dziecko będzie sobie radzić

w środowisku dentystycznym

Obecność rodziców w gabinecie

stomatologicznym

Zmiany w stylu rodzicielskim obserwowane w minionych latach zaowocowały wzrostem liczby rodziców, którzy chcą być obecni w gabinecie podczas leczenia stomatologicznego dziecka

Pinkham, J Dent Child, 1992

Dobrze Kasiu,rozumiem, że ząb cię boli

Wezmę ten mały instrument i zobaczę... Twoja mama poszła

na dół do apteki nie słyszy cię

Obecność w gabinecie rodziców to

LEPIEJ czy GORZEJ ???

Oficjalne zalecenie odnośnie obecności

rodziców podczas leczenia dziecka w USA

Obecność rodziców w gabinecieopinie stomatologów amerykańskich

Ogólne podejście…. BRAK RODZICÓWPowody – odpowiedzi stomatologówEliminacja potencjalnej manipulacji przez rodziców

Nie muszę rozmawiać z rodzicem w czasie kiedy powinnam poświęcić całą uwagę dziecku

Rodzice nie mogą powiedzieć rzeczy, których ja nie potrzebuję powiedzieć

Czuje się bardziej komfortowo bez kogoś zaglądającego mi przez ramię

Odsetek stomatologów w Wielkiej Brytanii uważających, że obecność rodzica wpływa pozytywnie na zachowanie dziecka

15,3 15,9 16,7

1950-70 1971-80 1981-90 1991-97

Crossley & Joshi , Br Dent J 2002

Częstość zapraszania przez stomatologa w Australii rodzica do towarzyszeniu dziecku podczas zabiegu

22,726,2

bardzoczęsto

często czasem rzadko nigdy

Odsetek stomatologów w Australii proszących rodzica o opuszczenie gabinetu przy niewspółpracującym

zachowaniu dziecka

38,340,6

badzo często iczęsto

czasem rzadko nigdy

Obecność rodziców w gabinecieopinie stomatologów amerykańskich

Jeśli rodzice nalegają na bycie z dzieckiem Ja rozumiemNie mam nic do ukrycia .... Ale prawie zawsze

rodzice decydują się czytać magazyny w recepcji/ poczekalni

ZALETY OBECNOŚCI RODZICÓW W GABINECIE

1. Rodzice chcą towarzyszyć dziecku w stresującej sytuacji.

2. Rodzice widzą realność doskonałej opieki stomatologa.

3. Rodzice widzą dowód trudnej pracy stomatologa i troskliwego podejścia.

4. Nie pozostawia się wyobraźni rodziców sposobów interakcji stomatologa z dzieckiem.

5. Rodzice czują się uczestnikiem w procesie podejmowania decyzji i leczeniu.

6. Informacje stomatologa mogą być jednocześnie przekazywane dziecku i rodzicom.

7. Opcja leczenia stomatologicznego może być jednocześnie przekazywana dziecku i rodzicom.

ZALETY OBECNOŚCI RODZICÓW W GABINECIE

8. Oszczędza się czas przeznaczony na komunikację, gdyż nie ma potrzeby powtarzania informacji oddzielnie dziecku i rodzicom.

9. Rodzice mogą wzmocnić w domu zalecenia przekazane przez lekarza.

10. Stomatolog uzyskuje szybko świadomą zgodę rodziców na zmianę metody leczenia i postępowania.

11. Stomatolog uzyskuje szybkie sprzężenie zwrotne odnośnie postawy i zaufania rodziców.

12. Małe dzieci mogą uzyskać odpowiednie fizyczne i psychiczne oparcie.

13. Może nastąpić poprawa zachowania i redukcja lęku dentystycznego pacjenta.

OBECNOŚĆ RODZICÓW W GABINECIE WYNIKI BADAŃ

ZALETY:

1. Brak wzrostu negatywnego zachowania dziecka przy obecności rodziców w gabinecie podczas wykonywania zabiegu leczniczego

2. Wzrost zainteresowania rodziców w towarzyszeniu dziecku w gabinecie

3. Poprawa w zachowaniu dziecka i zwiększenie redukcji jego lęku, gdy obecni w gabinecie rodzice aktywnie uczestniczą w przebiegu procesu leczenia

Metody behawioralne uczą dziecko pozytywnego zachowania w gabinecie

Podsumowanie

1. Techniki behawioralne oparte są na zasadach naukowych; właściwa implementacja danej techniki wymaga zrozumienia jej zasad; jednakże techniki behawioralne są czymś więcej niż czystą nauką i wymagają umiejętności w komunikacji, empatii i treningu.

2. Celami technik behawioralnych jest ustalenie komunikacji, uśmierzenie lęku i strachu, zapewnienie wysokiej jakości opieki stomatologicznej, budowanie zaufania między stomatologiem a dzieckiem i promowanie pozytywnej postawy dziecka do leczenia stomatologicznego.

Podsumowanie

3. Przy planowaniu leczenia dziecka muszą być wzięte pod uwagę natychmiastowe potrzeby lecznicze dziecka; czasem leczenie zostaje odroczone lub zmodyfikowane do czasu uzyskania możliwości wykonania rutynowego zabiegu po zastosowaniu odpowiedniej techniki behawioralnej.

4. Wszystkie decyzje o zastosowaniu techniki behawioralnej muszą być oparte na ocenie korzyści vs. ryzyka; zastosowanie techniki behawioralnej wymaga zgody rodziców po uprzednim wyjaśnieniu im zasad; rodzice podejmują decyzję o leczeniu ich dziecka.

Podsumowanie

5. Personel stomatologiczny musi być dokładnie przeszkolony, aby podtrzymywać wysiłki stomatologa (właściwie witać dziecko i rodziców w przyjaznym dla dziecka środowisku stomatologicznym), co sprzyja pozytywnej wizycie.

Cykl zależności w postępowaniu z dzieckiem-pacjentem

Budowanie zaufania

Uczciwe wyjaśnianie i zapowiadanie

Obniżenie percepcji bólowej i

odpowiedzi na ból

Dobra technika na prostej

procedurze

ZaufanieObniżenie lęku

Dobre podanie

anestetyku

Wzrost zaufania

Techniki ochronnej stabilizacji dziecka

Czasami konieczne jest zastosowanie ochronnej stabilizacji

- częściowego - lub całkowitego fizykalnego nieruchomienia

dziecka,

aby ochronić pacjenta, lekarza i/lub personel zespołu stomatologicznego przed zranieniem podczas wykonywania zabiegu leczniczego.

Zastosowanie ochronnej stabilizacji potencjalnie powoduje poważne konsekwencje, takie jak

• uraz fizyczny i psychiczny, • utrata godności, • pogwałcenie praw pacjent, • a nawet śmierć.

Ze względu na możliwe konsekwencje stomatolog Ze względu na możliwe konsekwencje stomatolog powinien zastosować inne możliwe alternatywy. powinien zastosować inne możliwe alternatywy.

STOSOWANIE KLINÓW, PALCA METALOWEGO NIE JEST OCHRONNĄ STABILIZACJĄ

Ochronną stabilizację pacjenta może przeprowadzić lekarz, członek personelu stomatologicznego lub rodzic z lub bez pomocy urządzeń unieruchamiających

Techniki ochronnej stabilizacji dzieckaPODPÓRKI, KLINY

Podpórki silikonowe Kliny

Wyróżnia się pasywne i aktywne unieruchomienie

Pasywne unieruchomienie - ochronna stabilizacja to przytrzymanie rąk dziecka przez lekarza, pielęgniarkę, rodzica oraz zastosowanie techniki HOME i HOMAR (zgoda rodzica)

Aktywne unieruchomienie to zastosowanie specjalnych urządzeń, np. pasów unieruchamiających i innych urządzeń.

ZASTOSOWANIE AKTYWNEGO UNIERUCHOMIENIA ZASTOSOWANIE AKTYWNEGO UNIERUCHOMIENIA WYMAGA UPRZEDNIEJ PISEMNEJ ZGODY WYMAGA UPRZEDNIEJ PISEMNEJ ZGODY RODZICA.RODZICA.

Techniki ochronnej stabilizacji dzieckaUNIERUCHOMIENIE GŁOWY

Przed zabiegiem Pozycja za głową pacjenta Przytrzymanie głowy

Dłonie poniżej uszu pacjenta, palce zgięte,NIE trzymać za uszy pacjenta

Wykonywanie zabiegu

Techniki ochronnej stabilizacji dzieckaPISEMNA ŚWIADOMA ZGODA RODZICA

zapis w karcie powinien obejmować:

1. świadomą pisemną zgodę rodzica na stabilizację

2. wskazanie do stabilizacji

3. typ stabilizacji

4. czas trwania stabilizacji

5. częstość oceny stabilizacji i dostosowanie bezpieczeństwa

6. ocenę zachowania podczas stabilizacji

CEL 1. redukcja lub eliminacja niepożądanych

ruchów2. ochrona pacjenta, personelu, stomatologa i

rodzica przed zranieniem3. ułatwienie przeprowadzenia dobrej jakości

leczenia

WSKAZANIA

1. Pacjent wymaga natychmiastowej diagnozy i/lub leczenia, ale nie może współpracować z powodu niedojrzałości

2. Pacjent wymaga natychmiastowej diagnozy i/lub leczenia, ale nie może współpracować z powodu niepełnosprawności fizycznej lub umysłowej

3. Ryzyko braku bezpieczeństwa pacjenta, personelu, stomatologa i rodzica bez zastosowania ochronnej stabilizacji

4. Pacjent poddany sedacji wymaga ograniczonej stabilizacji redukującej niepożądane ruchy

PRZECIWWSKAZANIA

1. Współpracujący nie poddany sedacji pacjent

2. Pacjent, który nie może być unieruchomiony z powodu współwystępujących zmian medycznych lub fizycznych

3. Pacjent, który doznał fizycznego lub psychicznego urazu z powodu uprzedniej ochronnej stabilizacji

4. Pacjent nie poddany sedacji z powodu leczenia wymagającego długiej wizyty

Środki ostrożności podejmowane przed stabilizacją

1. Szczelność i czas trwania stabilizacji musi być monitorowany i kontrolowany w regularnych odstępach czasu

2. Stabilizacja wokół kończyn i klatki piersiowej nie może utrudniać krążenia i oddychania

3. Stabilizacja powinna być zakończona tak szybko jak jest to możliwe u pacjenta, który doświadcza ciężkiego stresu lub histerii, aby zapobiec urazom fizycznym lub psychicznym

„indiańskie nosidełko” papoose guard

Etap 1Umieścić dziecko na „nosidełku” i unieruchomić ramiona za pomocą pasków z rzepami (velcro); paski dostosować do długości ramienia

Etap 2Zapiąć klapy brzuszne. Rzepy na klapach zapewniają komfortowe i dobre unieruchomienie. Pacjent jest bezpiecznie kontrolowany.

„indiańskie nosidełko” papoose guard

Etap 3Zamknięcie klap na nogach. Ukośnie usytuowane rzepy krzyżują się i dobrze dostosowują, i przeciwdziałają wyszarpaniu.

Etap 4Końcowo, umocowuje się klapy na barkach i taśmę na głowie. Ramiona mogą być wyciągnięte przez otwory na barkach, jeśli jest to potrzebne .

Stabilizator głowycałkowicie unieruchamia głowę; przyczepia się szybko do podłoża; dostosuje się za pomocą rzepów; podkładki piankowe dla zapewnienia komfortu

Przedłużacz klapPrzydatny dla tęgich dzieci

Stabilizator rąkUnieruchamia ręce przy użyciu rzepów

Techniki ochronnej stabilizacji dziecka„indiańskie nosidełko” papoose guard

rozmiary

small regular large X-large3-24 miesiące 2- 6 lat 6-12 lat nastolatki i dorośli

Techniki ochronnej stabilizacji dziecka„indiańskie nosidełko” papoose guard

•„indiańskie nosidełko” jest często stosowane do stabilizacji - unieruchomienia dziecka podczas leczenia stomatologicznego, pobierania krwi i wykonywania mniejszych zabiegów medycznych • unieruchamianie wykonuje się szybko

• niektórzy rodzice i lekarze preferują takie unieruchamianie w porównaniu z sedacją, inni natomiast uznają je za zbytnio traumatyzujące i stresujące dla dziecka

• PremedykacjaPremedykacja• SedacjaSedacja• • Znieczulenie ogólneZnieczulenie ogólne

Techniki farmakologiczneSEDACJA

Może być stosowana bezpiecznie i skutecznie u dzieci małych, niepełnosprawnych mentalnie i fizycznie lub ze schorzeniami systemowymi

Stosuje się w postaci inhalacji gazem – podtlenek azotu, benzodiazepan i innych leków

DECYZJA o sedacji musi uwzględniać:1. alternatywne postępowanie – kształtowanie zachowania

dziecka2. potrzeby lecznicze pacjenta3. wpływ na jakość leczenia4. rozwój emocjonalny pacjenta5. stan fizyczny pacjenta

Techniki farmakologiczne

SEDACJA

Dokumentacja powinna zawierać1. Świadomą zgodę pisemną rodziców przed zastosowaniem

sedacji2. Instrukcje i informacje przekazane rodzicom3. Ocenę stanu zdrowia 4. Zapis czasu trwania sedacji z nazwą środka, dawką, drogą i

miejscem oraz czasem podania, a także efektem na pacjenta

5. Poziom świadomości i reaktywność pacjenta , tętno, ciśnienie krwi, parametry oddychania, saturacja tlenem podczas leczenia aż do czasu eliminacji działania środka

6. Wystąpienie efektów ubocznych i ich leczenie7. Czas i stan pacjenta po „wybudzeniu”

SEDACJA

CELE1. Zapewnić bezpieczeństwo pacjentowi2. Zminimalizować fizykalny dyskomfort i ból3. Kontrola lęku, minimalizacja urazy psychicznego i

potencjalna maksymalizacja anamnezy4. Kontrola zachowania lub/i ruchów, co zapewnia

bezpieczne przeprowadzenie zabiegu5. Powrót pacjenta do wyjściowego ogólnego stanu

zdrowia po zaprzestaniu działania środka sedacyjnego

SEDACJA

WSKAZANIA1. Pacjenci z lękiem dentystycznym u których techniki

kształtowania zachowanie nie dały efektu

2. Pacjenci, którzy nie mogą współpracować z powodu braku psychicznej lub emocjonalnej dojrzałości lub/i mentalnej, fizycznej albo schorzeń systemowych

3. Pacjenci u których zastosowanie sedacji może zapobiec rozwojowi ryzyk urazu psychicznego lub/i zredukować ryzyko medyczne

SEDACJA

PRZECIWWSKAZANIA

1. Pacjent współpracujący z niewielkimi potrzebami leczniczymi

2. Schorzenie systemowe w którym nie zaleca się sedacji

SEDACJA – podtlenek azotu Tlenek azotu jest gazem działającym przeciwlękowo i

sedacyjnie, w różnym stopniu analgetycznie i miorelaksacyjnie

Podawany jest do inhalacji w mieszaninie z tlenem (30-50%)

Nie drażni układu oddechowego ma niską rozpuszczalność w tkankach

Szybko wywiera działanie i szybko przestaje działać (w ciągu minut)

SEDACJA – podtlenek azotu

W minimalnym stopniu wpływa na funkcje sercowo-naczyniowe i oddechowe oraz odruch krtaniowy

Jest słabym analgetykiem, najczęściej nie wystarcza do eliminacji bólu podczas zabiegu stomatologicznego

Stanowi alternatywę dla znieczulenia ogólnego

Stosowanie koferdamu polepsza efekt sedacji

Podtlenek azotu N2O

Wykryty w 1793 r. przez Josepha Priestly`a w Anglii

Colton w 1863 r. otworzył liczne „instytuty stomatologii” w których stosowano N2O

Później dr Wells odkrył jego zastosowanie w anestezji

WSKAZANIA

- Dzieci w wieku 4 lat i powyżej

- Pacjenci należący do II i IV klasy ASA pod kontrolą anestezjologa w warunkach szpitalnych

PRZECIWWSKAZANIA

- Przedwspółpracujący pacjenci

- Dzieci z zaburzeniami napięcia mięśniowego, np. z porażeniem mózgowym

- Pacjenci z sinusitis, leczeni bleomycyną, z porfiria, psychotyczni

OBJAWY UBOCZNE z powodu przedawkowania- Nudności- Wymioty- Zaburzenie nastroju- Poty- Niepokój- Panika- Ból głowy- Szum w uszach- Niemożność utrzymania moczu

SEDACJA – midazolam, diazepam

Drogi podanie - tabletki, syrop, czopki

MIDAZOLAM- Szczyt stężenia we krwi po 20-40 min, po 45

minutach zanik efektu sedacyjnego- Eliminacja leku po 2 godzinach - Działanie uboczne: interakcja z innymi lekami,

halucynacje, nadmierna sedacja, reakcja paradoksalna

Drogi podania- tabletki, syrop, czopki

MIDAZOLAM

- Szczyt stężenia we krwi po 20-40 min, po 45 minutach zanik efektu sedacyjnego

- Eliminacja leku po 2 godzinach

- Działanie uboczne: interakcja z innymi lekami, halucynacje, nadmierna sedacja, reakcja paradoksalna

DIAZEPAM

- Długi okres półtrwania, 24-48 godzin, aktywne metabolity

- Po podaniu doustnym efekt uzyskuje się w ciągu 1 godz.

- Czas klinicznego działania jest krótki

- Skuteczny w eliminacji lęku pozabiegowego i w eliminacji trudności w zasypianiu przed zabiegiem

Znieczulenie ogólne

ZNIECZULENIE OGÓLNE znieczulenie ogólne jest kontrolowanym stanem

nieświadomości z utratą odruchów obronnych, w tym zdolności oddychania, odpowiedzi na stymulację fizykalną i komunikację werbalną

czasem jest konieczne do zapewnienia dobrej jakości leczenia stomatologicznego

w zależności od kondycji pacjenta przeprowadzane jest w warunkach szpitalnych, ambulatoryjnych, w tym w gabinecie stomatologicznym

ZNIECZULENIE OGÓLNE

DECYZJA o znieczuleniu ogólnym musi uwzględniać:

1. Alternatywne sposoby adaptacji pacjenta do leczenia stomatologicznego – kształtowanie zachowania

2. Potrzeby lecznicze pacjenta

3. Efekt na jakość leczenia stomatologicznego

4. Emocjonalny rozwój pacjenta

5. Ogólny stan zdrowia pacjenta

Dokumentacja powinna zawierać1. Świadomą zgodę pisemną rodziców przed

zastosowaniem znieczulenia ogólnego

2. Ocenę stanu zdrowia

3. Zapis czasu trwania narkozy z nazwą środka, dawką, drogą i miejscem oraz czasem podania, a także efektem na pacjenta

4. Wystąpienie efektów ubocznych i ich leczenie

5. Czas i stan pacjenta po „wybudzeniu”

ZNIECZULENIE OGÓLNE CELE1. Zapewnić bezpieczną, efektywną i skuteczną opiekę

stomatologiczną

2. Eliminacja lęku

3. Redukcja niepożądanych ruchów i reakcji na leczenie stomatologiczne

4. Pomoc w leczeniu pacjentów niepełnosprawnych umysłowo, fizycznie lub ze schorzeniami systemowymi

5. Eliminacja odpowiedzi pacjenta na ból

WSKAZANIA1. Pacjenci, którzy nie mogą współpracować z powodu braku psychicznej lub

emocjonalnej dojrzałości lub/i mentalnej, fizycznej albo schorzeń systemowych

2. Pacjenci u którzy miejscowe znieczulenie jest nieskuteczne z powodu ostrej infekcji, zmian anatomicznych lub alergii

3. Dzieci lub młodzież krańcowo niewspółpracująca, z lękiem lub fobią dentystyczną albo z brakiem komunikacji

4. Pacjenci wymagający dużych zabiegów chirurgicznych

5. Pacjenci u których zastosowanie znieczulenia ogólnego może zapobiec rozwojowi ryzyk urazu psychicznego lub/i zredukować ryzyko medyczne

6. Pacjenci wymagający natychmiastowego szerokiego leczenia w obrębie jamy ustnej

PRZECIWWSKAZANIA

1. Zdrowy, współpracujący pacjent z niewielkimi potrzebami leczniczymi

2. Schorzenie systemowe w którym nie zalecane jest znieczulenie ogólne

Odsetek stomatologów w Wielkiej Brytanii stosujących techniki behawioralne

tell show do kontrola głosem model inne dziecko

model video hand over mouth lekarz z dzieckiem w poczekalni

asystentka z dzieckiem w poczekalni

Odsetek stomatologów w Wielkiej Brytanii stosujących techniki farmakologiczne%

doustniepodtlenek azotuznieczulenie ogólne

Odsetek stomatologów w Wielkiej Brytanii stosujących „nosidełko indiańskie”

papooseboard

PODSUMOWANIE

Dobre, właściwie dobrane techniki behawioralne są istotne w:

- adaptacji dziecka do leczenia stomatologicznego, - ustaleniu dobrej relacji między stomatologiem i dzieckiem, - zagwarantowaniu współpracy dziecka podczas

realizowania zabiegów leczniczych i działań zapobiegawczych

...Aby to uzyskać nie należy traktować młodego pacjenta jako „mini” wersji dorosłego pacjenta

metody adaptacji dziecka do leczenia stiomatologicznego

Documents

zaniechanie i wycofanie się z uporczywego leczenia ·...

diagnoza dziecka

atelier francusko-polskie na temat adaptacji do zmian...

dobre praktyki w zakresie adaptacji pracowników na...

program adaptacji do szkoŁy dziecka w wieku...

metody leczenia siatkówczaka

miejskie plany adaptacji - 44mpa.pl

cellulit- metody leczenia, endermologia

tworzenie planÓw adaptacji do zmian klimatu w...

analiza moŻliwoŚci adaptacji ŁoŻa dolnego 100 mm armaty...

aspekty psychologiczne padaczki. wpływ choroby i leczenia ...

proponowane założenia krajowego systemu leczenia...

prawa dziecka

rola wartoŚci w kulturowej adaptacji reklamy · adaptacji...

zasady adaptacji materia³ów dydaktycznych do wersji...

prawa dziecka

„psychoanaliza jako narzędzie leczenia”

tomasz sitnik oswajanie nowej codzienności : o adaptacji i

plan adaptacji do zmian klimatu miasta Łodzi do … · 3...

domowe sposoby leczenia