no patrÓn?

TRABALLO REALIZADO POR: ÁNXELA VÁZQUEZ DOPICO.2º E DE BACHARELATO.

As festas forman parte da vida das nosas familias.

A xeración dos meus pais e das miñas avoas recordan con gran ledicia os festexos que celebraron ao longo das súas vidas coa familia máis cercana, parentes e amigos.

A celebración do patrón…

era o acontecemento anual que xuntaba a familias

enteiras que doutro modo non se vían en todo o ano.

A única maneira na que podían coincidir fóra da festa era nalgún funeral ou enterro dalgún parente ou veciño.

Os patróns …son festas que teñen unha orixe

relixiosa. Cada parroquia está

encomendada a un santo que é o que lle dá o nome.

Así, o San Xoán dalle nome á parroquia dos meus avós, pertencente ao lugar de Filgueira, no concello de Ferrol.

O párroco preparaba coa feligresía…a celebración dese día. As mulleres que ían á misa os domingos

xuntábanse pola semana para limpar e adornar a igrexa. Poñían no altar os manteis reservados para as ocasións máis solemnes ( o Nadal, a Semana Santa e o patrón) e adornábana con flores que elas mesmas traían das súas casas.

O día da festa o cura invitaba aos sacerdotes das parroquias veciñas e celebraban unha misa cantada acompañados dun vello harmonio, que xa hai anos desapareceu, e do coro de homes e mulleres novos da parroquia. Ao meu avó gustáballe moito a música e cando lle teño preguntado pola súa afición musical, recordo que me ten falado do coro onde el e outros rapaces e rapazas cantaban, dirixidos por unha profesora retirada ou polo mesmo párroco.

Ás oito da mañá…

as bombas de palenque anunciaban o comezo das festas patronais. Un grupo de gaiteiros, co tamboril e o bombo, percorría o lugar anunciando a boa nova mentres un grupo de veciños ían tirando foguetes ao longo do percorrido.

Cando chegaba o mediodía…as campás anunciaban o

comezo da misa e ao remate volvían repinicar para poñer en coñecemento dos veciños a saída da procesión.

Os curas, co párroco ao frente, feligreses e convidados, desfilaban coas imaxes polo campo da igrexa mentres unha pequena banda de música interpretaba melodías relixiosas acompañando á comitiva.

Todos os mozos…

querían levar as andas do San Xoán e da Virxe María. O meu avó Cholo e os seus amigos tiveron a sorte de facelo en varias ocasións porque eran moito de igrexa e o cura tíñaos en boa estima.

Rematada a celebración relixiosa escomezaba a sesión de foguetes de artificio e a xente ía ao campo da festa botar unhas pezas e tomar uns viños cos veciños e amigos.

Cando lle preguntei á miña avoa…

pola sesión vermú vin na súa cara o disgusto que lle producía porque, segundo me aclarou despois, nunca lle gustou escoitar o estoupido das bombas de palenque.

É algo no que me parezo moito a ela porque dende pequena téñolle medo aos foguetes.

A miña avoa di que…dende sempre se celebrou a festa do patrón polo vinte e catro de xuño, festa que tiña unha característica moi especial. Na noite do vinte e tres a meirande parte dos veciños xuntábanse por rueiros e prendían a lumeirada de San Xoán, onde o meu avó xunto con outros rapaces novos saltaban a cachela para protexerse das meigas e doutros males, mentres dicían:

Salto por ribado lume de San Xoánpara que non me trabecadela nin can.

Esa mesma tarde…

a miña avoa coa súa irmá, apañaban flores e plantas aromáticas e deixábanas nun recipiente con auga á intemperie durante a noite. Lavábanse con elas na mañá seguinte para curar e previr enfermidades e perfumar a pel.

Os preparativos da festa tiñan moi

atarefadas ás mulleres da casa. Uns días antes todas se poñían a facer unha limpeza xeral para que cando chegaran os convidados estivera todo ben limpo e ordenado.

Era misión dos homes…

ir á feira e mercar un bo cabrito. Despois tiñan que sacrificalo para poder servir o día da festa xunto con outras carnes de porco ou cucho, sen esquecer a dun bo polo de corral asado no forno de leña e acompañado dunhas pataquiñas redondas e uns bos pementos morróns.

A véspera as cociñeiras…tiñan moito traballo: debían preparar

o moado das empanadas, amasalas e levalas ao forno, encargar a bóla de patrón, para a que levaban a manteiga e os ovos.

Despois tiñan que preparar no fogar todo o necesario para o xantar da festa do día seguinte, sen esquecer facer o requeixo, sobremesa que non podía faltar na casa da miña bisavoa, e moer o café para preparar unha boa pota ao día seguinte.

Eran xornadas moi duras…

para as mulleres da casa onde se celebraba o patrón. Como elas mesmas din: “cando o pasabas ben era cando ías celebrar a festa á casa dos teus parentes porque na túa…non sentabas nen para xantar”.

Dende ben cediño acendíase a cociña de leña para preparar unha pota de callos e un bo asado. Dos fogóns encargábase Xosefa, a nai da miña avoa Luca, axudada pola súa cuñada Pepita.

Mentres tanto…

as mozas da casa poñían a mesa coa mantelería gardada para as ocasións especiais, a vaixela, a cristalería e os cubertos das festas. Cando remataban, poñíanse a cortar as empanadas de bacallao e carne e colocaban as fontes na mesa para que,cando chegaran os convidados, puideran botar un bocadiño antes de ir á función.

As cociñeiras quedaban a cargo de todo e o resto da xente da casa ía á igrexa e á festa.

Á volta comezaba o festín…

Todos agardaban o día do patrón con moita ilusión. Por un lado ían xantar cos parentes e amigos que había tempo que non vían e, por outro, poderían disfrutar dunha comida á que non tiñan acceso o resto do ano.De seguro que a miña avoa Luca, ese día, non pasou fame de empanada. Lembrades...

Como remate do xantar…

despois dunha boa sobremesa regada cunhas copiñas de guinda feita na casa e varios cafés, non podían faltar as partidas de cartas e dominó que se alongaban ata ben entrada a tardiña.

A tradición da festa do patrón…

pertence á nosa memoria histórica e, como tal, debémola respectar e coidar para que siga manténdose no tempo de xeración en xeración.

Iso si, habería que cambiar algunhas cousas porque estamos no século XXI e o papel da muller é moi diferente ao que desempeñaron as miñas antepasadas.

Agora sentaríamos todas e todos á mesa para xantar xuntos, non si?