o hiv i aids - psse kwidzyn1 co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i...

11

CO MUSISZ WIEDZIEĆ

O HIV I AIDS

bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

1

Co musisz wiedziećo hiv i aids

bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

Wydanie VIIIWarszawa 2012

Egzemplarz bezpłatny

wersja polska została opracowana za zgodą GlaxoSmithKline

2

Spis treściROZDZIAŁ STRONA

Wprowadzenie..................................................................................................................................3

1 NajważniejszeinformacjeoHIViAIDS.............................................................................................4

2 Faktyafikcja.................................................................................................................................6

3HIViAIDSwTwoimmiejscupracy.......................................................................................10

4HIViAIDSapierwszapomoc..........................................................................................12

5HIViAIDSaseks.........................................................................................................14

6HIViAIDSanarkotyki...........................................................................................16

7HIViAIDSaprzekłuwanieuszuiinnychczęściciała........................................17

8HIViAIDSadzieci..................................................................................................18

9HIVaciąża......................................................................................................................19

10Podróżowaniezagranicę......................................................................................................20

11TestwkierunkuHIV..................................................................................................................21

Słowniczek................................................................................................................................23

Opracowanieiprzekład:KatarzynaWalkowska-IwańskaKonsultacjamedyczna:AnnaMarzec-BogusławskaRedakcjajęzykowa:KatarzynaGajewska

ISBN978-83-87068-31-8

3

DLACZEGO MUSISZ MIEĆ WIE-DZĘNATEMATHIVIAIDS?PonieważliczbaosóbzakażonychHIV,awnastępstwietegochorychnaAIDS,wciąż wzrasta. Istotny jest równieżfakt,żewbrewtemu,coczęstomówiąludzie, każdy–bezwzględuna swojąprzynależnośćrasową,religięluborien-tacjęseksualną–możeuleczakażeniu.WzwiązkuztymwiedzanatematHIVi AIDS jest niezbędna każdemu czło-wiekowi.

DLACZEGO MUSISZ MIEĆ WIE-DZĘ NA TEMAT HIV I AIDSWMIEJSCUPRACY?Wiele osób żyjących z HIV przeżywaogromnystres.Sytuacjatamożestwarzaćtrudności związane z wykonywaniempracy,pomimoogólnieprawidłowejkon-dycji fizycznej idobregostanuzdrowia.Oznacza to codzienne życie ze świa-domością choroby oraz zmaganie sięz niepewnością przyszłości. Często jestto związane z uzasadnionymi albo wy-imaginowanymi obawami o to, że inniludziebędąprzejawialiwrogienastawie-nielubbędąodnosilisiębezzrozumieniawobecosóbzakażonych.

Wprowadzenie

Rodzinyorazpartnerzyżyciowiosóbży-jącychzHIVlubAIDSspotykająsięzbra-kiem zrozumienia oraz dyskryminacjązarównowpracy,jakiżyciuprywatnym.LiczbaosóbżyjącychzHIVstalero-śnieiwzwiązkuztymmożnaspotkaćcorazwięcejosóbzakażonych,któresą czynne zawodowo. Efektywne le-czenie skojarzone oraz zastosowa-nie terapii pomocniczych poprawiaogólny stan zdrowia pacjentów orazpozwala im wykonywać obowiązkizawodowe.Niniejszabroszurazostałaprzygotowa-nazmyśląo tym,byprzedstawićnaj-ważniejszefaktyoHIViAIDS.Materiał zebrany w broszurze zawieraodpowiedzi na wiele pytań związa-nych z tym, jak się zachować wobecHIV/AIDSwmiejscupracy. Informacjetuprzedstawionepozwoląlepiejzrozu-mieć, jakie są drogi rozprzestrzenianiasię wirusa. Tak więc znając fakty, bę-dzieciemoglizabezpieczyćsiebieorazdaćwsparcieipomocrodzinie,przyja-ciołomorazkolegomżyjącymzHIV.

4

Najważniejszeinformacje o HIV i AIDSJEŚLI ZAMIERZASZ PRZECZYTAĆ TYLKO JEDEN ROZDZIAŁ BROSZURY – WYBIERZTEN!PRZEDSTAWIAONNAJWAŻNIEJSZEFAKTYZWIĄZANEZHIVIAIDS.1

Nasz organizm wyposażony jestw mechanizm obronny – system im-munologiczny, który zwalcza atakują-ce infekcje oraz choroby. HIV powoligo osłabia, aż do jego ostatecznegozniszczenia. Wirus może przez wielelat dokonywać uszkodzeń w systemieimmunologicznym, zanim osobazakażona zacznie choro-wać. Osoba żyjąca z HIVmożemiećdobre samo-poczucieiniewiedziećnawet o tym, że jestzakażona. ZakażeniaHIV nie da się roz-poznaćpowyglądzie!To,żektośjestzakażo-nyHIV,niemusiozna-czać,iżmaAIDS,aniżewkrótcebędziepoważniechory.

AIDS jest skrótem angielskiej nazwy zespołu nabytego niedoboru odporno-ści /Acquired Immunodeficiency Syn-drome/.

AIDSniejestpojedyncząchorobą,leczzespołem objawów różnych cho-

rób, które w charakterystycz-ny sposób atakują osoby

zakażone HIV. Wielez tych chorób wystę-puje powszechnieiniesąoneszczegól-nie groźne dla osóbznieuszkodzonymsys-temem immunologicz-nym. Niemniej jednak

dla kogoś, z poważnieuszkodzonym systemem

odpornościowym, niektóre

z tych chorób mogą być nawet śmier-telne. Lekarze posługują się listą takzwanych chorób wskaźnikowychAIDS. W przypadku gdy u osoby za-każonej HIV rozwinie się stan choro-bowy określony jako czynnik warun-kujący AIDS, zostaje ona uznana zachorą na AIDS. Niektóre z opisanychstanów wiążą się z poważnymi cho-robami, innenatomiast sąmniejgroź-ne dla ogólnego zdrowia pacjenta.Wwieluprzypadkach,nawetgdysys-tem odpornościowy jest poważnieuszkodzony oraz gdy wiadomo już,że mamy do czynienia z AIDS, dużaliczba osób czuje się na tyle dobrze,aby nadal wykonywać swoją pracę.Z naszej dotychczasowej wiedzy wy-nika,żeprzeważającawiększośćosóbzakażonych HIV ostatecznie zachoru-jenaAIDS.Czastrwaniategoprocesujestróżnyizależyodwieluindywidu-alnychcechorganizmu.

COTOJESTHIViAIDS?

HIV to skrót angielskiej nazwy ludzkie-go wirusa nabytego niedoboru odpor-ności wywołującego brak odporności immunologicznej /Human Immunode-ficiency Virus/.

5

Najważniejszeinformacje o HIV i AIDS

•HIV nie zakazimy się poprzez do-tykanie drugiej osoby, podawanieręki, ściskanie lub całowanie nowopoznawanej osoby. Kontakt z łzamidrugiej osoby także nie spowodujezakażeniaHIV.

•Niemożnazakazićsięwirusempoprzezpływaniewtymsamymbasenie,korzy-stanie ze wspólnej toalety, dzielenie sięjedzeniem,wspólnekorzystaniezesztuć-ców,naczyń,ręcznikóworazksiążek.

•Przyzachowaniupodstawowychza-sadhigienymożnabezobawmiesz-kać w jednym domu lub pracowaćrazemzosobązakażoną.

WJAKISPOSÓBHIVPRZENOSISIĘZJEDNEJOSOBYNADRUGĄ?

Istnieją trzy główne drogi zakażenia HIV:

•Podczas stosunków seksualnychz penetracją (analnych lub dopo-chwowych)bezzastosowaniazabez-pieczenia (prezerwatywy). (Szczegó-łoweinformacjenastronie14).

•Przez przedostanie się zakażonejkrwiinnejosobydonaszegokrwio-biegu, np.: poprzez niejednorazo-wewykorzystywanieigiełistrzyka-wek, transfuzję krwi – szczególnie

w krajach, gdzie zapasy krwi niezostały przebadane na obecnośćHIV. (Szczegółowe informacje nastronach:9,12,16,17).

•Wczasieciąży,podczasporodulubkarmienia piersią matka zakażonaHIV może zakazić dziecko. (Szcze-gółoweinformacjenastronie19).

HIV nie można zakazić się w taki sam sposób jak przeziębieniem lub grypą.

•HIVnieprzenosi siępoprzezkaszellubkichanie.

•NiemożnazakazićsięHIVodpsów,kotówlubinnychzwierząt.

•Komarybądźinneowadynieprzeno-sząHIV.

•Istnieje natomiast ryzyko zakaże-nia się HIV poprzez korzystanie zewspólnej maszynki do golenia lubszczoteczkidozębówzewzględunato, że może znajdować się na nichkrew–nawet,jeżeliniewidaćjejgo-łymokiem.

W CODZIENNYCH KONTAKTACH (ZARÓWNO ZAWODOWYCH,JAK I TOWARZYSKICH) NIE MA RYZYKA ZAKAŻENIA SIĘ HIV.

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O HIV I AIDS

6

2 Fakty i fikcja

Nie, nie jest to prawdą. Na świecie każdego dnia zakaża się HIV ponad 7 tys. osób,aokoło5 tys. osób każdego dniaumierazprzyczynzwiązanychzHIV/AIDS.W Polsce każdego roku wykrywa się około 600-800 zakażeń HIV. Epidemia jestobecnanaświecieod30lat.Pomimodziałańzapobiegawczychorazprogramówedukacyjnychskierowanychdospołeczeństwa,liczbanowychzakażeństalerośnie,aprognozywskazują,żetatendencjabędziesięutrzymywać.Wieleosóbniedo-strzega potencjalnego niebezpieczeństwa związanego ze swoim ryzykownym za-chowaniemibagatelizujeryzykozakażeniasięwprzeszłości.HIViAIDSsąproble-memzarównodniadzisiejszego,jakijutra.

Jest wiele powodów, dla których problem HIV i AIDS wymaga tak wiele uwagi.Wniektórychpaństwach liczbaosóbzakażonych jest stosunkowoniska.Brak ro-zeznania w aktualnej sytuacji epidemiologicznej dotyczącej zakażeń HIV orazbrak odpowiedniej polityki prewencyjnej ze strony państwa może spowodowaćwyniszczeniecałych społeczności,comamiejscenp.wniektórychkrajachAfry-ki. Dlatego też wiele uwagi poświęca się powszechnej edukacji w zakresie wie-dzy o HIV i AIDS. Zagadnienia HIV i AIDS stanowią kontrowersyjny temat zewzględu na fakt przenoszenia się zakażenia drogą płciową i dożylną. Omawia-nie tych tematów budzi wiele emocji, a brak rzetelnej wiedzy wywołuje dodat-kowe uprzedzenia wobec zakażonych osób. Powyższe zagadnienia niejedno-krotnie są przedstawiane przez środki masowego przekazu w sensacyjny sposób.WwynikutakichdziałańosobyżyjącezHIViAIDSorazichnajbliżsistająsięobiek-temuprzedzeńiobaw,którenietowarzysząinnymchorobom.

Dlaczego zagadnieniom HIV/AIDS poświęca się tyle uwagi, a nie traktuje się ich w taki sam sposób, jak inne przewlekłe choroby wy-niszczające?

Czy prawdą jest, że problem AIDSnależy już do przeszłości?1

2

OBALAMY MITY I PODAJEMY FAKTY NA TEMAT KILKU ISTOTNYCHZAGADNIEŃ.

7

Tak.Każdy,bezwzględunapochodzenierasowe,religięluborientacjęseksualną,ktoodbywastosunekpłciowybezzabezpieczenialubmainneryzykownezacho-wania,jestnarażonynazakażenie.Epidemiaobjęłajużwszystkiepaństwaświata.Wniektórychznichpoziomzakażeńjestwyższyniżwinnych.TakżegłównedrogiprzenoszeniasięHIVróżniąsięwzależnościodkraju.BezwzględunateróżnicecodziennienaświeciewieleosóbzakażasięHIV.Corazczęściejdozakażeniado-chodzipoprzezkontaktyseksualne.

Niedoniesionoożadnymtakimprzypadku.Teoretyczniejestmożliwe,żeHIVobec-nywekrwidostaniesiędokrwiobieguinnejosobywprzypadkuskaleczeniawarglubwnętrzaust.Jesttojednakbardzomałoprawdopodobne.

Wchwiliobecnejniemapewności,codopoziomuryzykazakażeniaHIVpodczasstosunkuoralnego.Stopieńryzykawzrasta,gdyzakażonasperma(wrazzprejakula-tem)lubwydzielinapochwowaznajdąsięwustachpartnera.Pęknięcialubnawetmałerankiwewnątrzustlubnawargachmogąspowodowaćprzeniknięciewirusa.OdnotowanobardzoniewieleprzypadkówprzeniesieniazakażeniaHIVprzezsto-sunekoralnyiuważasię,żejesttodrogazakażeniaostosunkowoniskimstopniuryzyka.

Nie.Ryzykozakażenia jestwiększedlakobietypodczaskontaktuzseropozytyw-nym mężczyzną, niż dla mężczyzny podczas kontaktu z seropozytywną kobietą.Podczasstosunkupłciowegobezużyciaprezerwatywy,jeślidochodzidowytryskuwpochwiedużapowierzchniabłonyśluzowejmożemiećdługotrwałykontaktzespermą,któraumężcyznyzakażonegoHIVzawierawirus.Oznaczato,żekobietysą bardziej narażone podczas stosunków płciowych bez zabezpieczenia. Dodat-kowo wszelkie najdrobniejsze skaleczenia lub otarcia, często wraz z obecnościąinnychchoróbprzenoszonychdrogąpłciową,mogą stanowićmiejscewniknięciaHIVdoorganizmu.

Tak.Naukowoudowodniono,żeHIVwywołujeAIDS.NadalistniejąjednakpewnezagadnieniazwiązanezHIV,którychnierozumiemywpełni.Choćbyto,dlaczegoniektóreosobyzakażoneHIVmogącieszyćsiędobrymzdrowiemprzezdługiczas.

FAkTy I FIkCJA

Czy naprawdę każdy może zaka-zić się HIV lub mieć AIDS?

Czy HIV przenosi się przez poca-łunek?

Czy HIV przenosi się podczas sto-sunku oralnego?

3

4

5

6

7 Czy przyczyną AIDS naprawdę jest HIV?

Czy ryzyko zakażenia HIV jest takie samo dla kobiet i mężczyzn?

8

Zydowudyna była pierwszym lekiem zastosowanym do leczenia zakażenia HIV.Obecniewleczeniustosujesiękombinacjekilkulekówantyretrowirusowych,tzw.HAART.Dobórterapiijestdlakażdegopacjentaindywidualnyizależyodjegostanuklinicznego.Wczesnewykrycieorazefektywneleczeniezakażeńoportunistycznychpomagają w wydłużeniu życia pacjentów zakażonych HIV. Pamiętajmy jednak,żeniemożnawyleczyćzakażeniaHIV.Zadaniemterapiiantyretrowirusowej(ARV)jestprzedłużanieżyciapacjentówipoprawajegojakości.Podobniejakwinnychchorobach,wieleosóbżyjącychzHIVlubchorychnaAIDSpoddajesięterapiomalternatywnymlubstosujeleczeniewspomagające,wpływającenapoprawęjakościżycia.LeczenieantyretrowirusowewPolscefinansowanejestprzezMinistraZdro-wia.Opiekęnadpacjentamisprawująspecjalistyczneośrodkileczenia.

Nie.Zewzględuna to,żeHIV jest skomplikowanymorazczęstomutującymwi-rusem iwciążwykrywanesą jegonowepodtypy, trudno jestotrzymaćefektywnąszczepionkę.Mimowielubadańeksperymentalnychiopracowaniakilkunastupro-totypów szczepionek, wciąż brak danych dowodzących ich wysokoprocentowejskuteczności.Opracowanieorazprzetestowanie szczepionekpodwzględembez-pieczeństwajestprocesemdługotrwałymiwymagającymwielubadańklinicznych.Mimo że naukowcy potwierdzili możliwość otrzymania skutecznej szczepionki,wydaje się, że proces ten potrwa jeszcze wiele lat. Jej wynalezienie stanowiłobyprzełomwwalcezepidemią.

Nie. W chwili obecnej jedynie zapobieganie jest skutecznym sposobem zahamowa-nia rozprzestrzeniania się HIV.Wpraktyceoznaczatobezpieczniejszyseks–zawszezużyciemprezerwatywy,nieużywaniewspólnychigiełczystrzykawekwprzypadkuzażywanianarkotykówdrogądożylną.Odpowiednie leczenie choróbprzenoszo-nych drogą płciową, wczesne zapobieganie infekcjom oportunistycznym, więcejwiadomości o wymaganej diecie, ćwiczenia fizyczne i unikanie stresu, pomogązwolnićpostępchorobyioddaląwystąpienieAIDS.

Wirus HIV nie przetrwa,jeślijestwystawionynadługotrwałedziałaniepowietrzaiinnychczynnikówśrodowiskazewnętrznego.Pozaorganizmemniszczygociepło(giniewtemp.56°Cpo30minutach),wysychanie,mydłoiwoda,detergenty,środkiodkażające.Kroplakrwi,nasienia i innychpłynówustrojowychmożebyćpoten-cjalnie infekcyjnymmateriałemzawierającymHIV.Śladytegotypupowinnywięczostaćdokładniewyczyszczone. (Szczegółówszukajw rozdzialeopierwszejpo-mocynastronie12).

FAkTy I FIkCJA

Jak leczymy HIV i AIDS?8

9

10

11

Czy istnieje szczepionka chronią-ca przed zakażeniem HIV?

Czy istnieje skuteczne lekarstwo?

Czy wirus HIV może przetrwać poza organizmem człowieka?

9

FAkTy I FIkCJA

W jaki sposób mogę pomóc lub wesprzeć kogoś z AIDS?

Czy transfuzja krwi jest bezpieczna?

Czy bycie dawcą krwi jest bez-pieczne?

15

14

13

12 Potrzebyprzyjaciela,członkarodzinyczykolegizpracy,zakażonegoHIVlubchore-gonaAIDS,sątakiesame,jakinnychpoważniechorychosób.Pragnąone,abyoka-zywanoimmiłość,zrozumienieiwsparcie.Niewolnonikogoosądzaćanipotępiać.OsobyżyjącezHIViAIDSpotrzebująwiększegopoczuciabezpieczeństwa.Ważnajestdlanichświadomość,żegdypodzieląsięzkimśswoimiobawamiczylękamioto,comożesięznimistać,niespotkająsięzodrzuceniem.

Na początku epidemii HIV, gdy nasza wiedza o wirusie była znacznie mniejsza,wieleosóbzostałozakażonych,otrzymująckrewlubpreparatykrwizakażonewi-rusem(np.czynnikVIIIużywanywleczeniuhemofilii).Wwiększościkrajów,wtymwPolsce,krewużywanadotransfuzjiipreparatówkrwiopochodnych,jestterazbadananaobecnośćHIV.Wwielupaństwachosobom,codoktórychistniejepodejrzenie,żemogąbyćzakażonem.in.HIV,odradzasięoddawaniekrwi.(Jeśliszukaszinformacjinatemattransfuzjikrwiwinnychkrajach,sprawdźrozdziałopodróżachnastronie20).

NiezakaziszsięHIV,jeślioddajeszkrewwkrajach,któreużywajądopobrańste-rylnegosprzętu(takżewPolsce).Wwiększościpaństwużywasięwyłącznietakiegosprzętu.Nieoddawajkrwi,jeśliniemaszpewnościcodotego,jakiegosprzętuuży-wasięwdanymkraju.Nigdynieoddawajkrwi,jeśliTylubTwójpartnermacieHIVlubjeślimyślisz,żemogłeśmiećkontaktzHIV,aniemiałeśwykonywanegotestuwkierunkuHIV.

Leczenie dentystyczne nie powinno stanowić żadnego ryzyka, pod warunkiemżewszystkienarzędziasąsterylizowanepokażdymużyciuorazstosowanesąproce-durychroniąceprzedinfekcją.Jeślimaszjakieśzastrzeżeniadotyczącepostępowa-niachroniącegoprzedzakażeniami,nieobawiajsięomówićichzeswoimdentystą.

Czy wizyta u dentysty niesie ryzy-ko zakażenia?

10

CZY OSOBY ŻYJĄCE Z HIVLUB CHORE NA AIDS MOGĄWYKONYWAĆDALEJSWOJĄPRACĘ?

Ze względu na dobre samopoczu-cie większość osób żyjących z HIVoraz wiele osób chorych na AIDS jestw stanie normalnie pracować. Jednakwmomenciegdyichstanzdrowiaule-gniepogorszeniu, niebędąonemogływykonywać swojej pracy w taki samsposóbjakinneosoby.Takwięcwprzy-padkugdyosobazakażonaHIVlubcho-ranaAIDSpoczujesięgorzej ibędziemiałakłopotyzwykonywaniemswojejpracy na dotychczasowym poziomie,powinna porozmawiać ze swoim pra-codawcą,byznaleźćodpowiednieroz-wiązania(np.skrócenieczasupracylubzmianazakresuobowiązków).

COMOGĄZROBIĆPRACODAWCY?Poprzezorganizowanieprogramówedu-kacyjnychpracodawcyzwracająuwagęswoich pracowników na potrzeby in-nychludziorazuaktualniająinformacjena tematHIViAIDS.Znając fakty,mo-żemybyćbardziejpomocniosobomży-jącymzwirusem,któresąnadalczynnezawodowo.Jednocześniebędziemypo-trafilizabezpieczyćsiebieprzedewentu-alnymzakażeniemiuprzedzeniami.Pracodawcy powinni także uwzględnićstan zdrowia osoby żyjącej z HIV orazzadecydować o tym, jakie zmiany po-winny być poczynione w organizacjipracy, którą dotychczas wykonywała.Wszelkie zmiany powinny być doko-nywanewkonsultacjizzainteresowanąosobą,takjakmatomiejscewprzypad-kuinnychprzewleklechorychosób.

PRACAZOSOBĄ,KTÓRAMAHIVLUBAIDSHIV i AIDS w największym stopniu dotyka ludzi w wieku produkcyjnym, którzy chcą, a nawet często muszą pra-cować. WieleosóbżyjącychzHIV iAIDSmaduże trudności z wykonywaniem swo-ichdotychczasowychobowiązkówza-wodowych.Niejednokrotnieprzyczynąjest ich stan zdrowia, ale najczęściejbezpośrednim powodem takiej sytu-acji jest brak zrozumienia i tolerancjiu kolegówzpracyoraz kierownictwa.PonieważcorazwięcejosóbzakażasięHIV, można spodziewać się, że wśródosób czynnych zawodowo może byćrównieżosobaseropozytywna.

•Osoby, które zakaziły się HIV, a ichstanzdrowiajestzadowalający,mogąnadal wykonywać swoje obowiązkizawodowe bez żadnych zmian, alez takim samym co przedtem wspar-ciemiprzyjaźniąkolegóworazszefa.

MOŻESIĘNAMWYDAWAĆ,ŻEPRACAZOSOBĄŻYJĄCĄZHIVLUBCHORĄNA AIDS JEST NIEBEZPIECZNA. SYTUACJA TA MOŻE BUDZIĆ NA-SZE OBAWY LUB NIEPOKOJE. SĄ ONE JEDNAK NIEUZASADNIONE,APOPRZECZYTANIUTEGOROZDZIAŁUZROZUMIESZDLACZEGO.

HIV i AIDS w Twoimmiejscu pracy3

11

•Jednocześnieosobytemusząbyćpew-ne,żepracująwśródludzi,którzyprze-szli edukację w zakresie HIV i AIDS,a ich sytuacja zostanie odebrana zezrozumieniem.

•Osobyzdrowepowinnybyćprzygo-towanenazmianyiokazaniepomo-cywspółpracownikowizakażonemuHIV.

•W przypadku gdy Wasz kolega za-choruje,powinienbyćtraktowanytaksamojakktoś,ktozachorowałnakaż-dą innąchorobę.Należymuokazaćwsparcieizrozumienie,coniejedno-krotniemożebyć trudnezewzględunamitywokółHIV/AIDS.

•Osobom, które chorują przewle-kle,pracaczęstopomagaprzetrwaćtrudne chwile związane z choro-bą. W ten sposób mogą zapomniećoswoimbóluilękach.Wwieluprzy-padkach praca jest także zwyczajnąkoniecznością finansową. Powrót doobowiązków zawodowych jest bar-dzo ważnym elementem w leczeniuwieluchorób,wtymAIDS.

•KrajoweCentrumds.AIDSwewspół-pracy z Programem HIV/AIDS Mię-dzynarodowej Organizacji Pracy(ILO)przetłumaczyłona językpolski„Kodeks postępowania wobec pro-blemu HIV/AIDS w środowisku pra-cy”. Kodeks jest dostępny na stroniewww.aids.gov.pl

COMOŻESZZROBIĆ?•Przeczytaj tę broszurę, zabierz do

domuipokażswoimbliskim,rodzi-nieorazznajomym.

•Poznaj faktyoHIV iAIDS.Abyob-niżyć ryzyko zakażenia, korzystajze zdobytej w tym zakresie wiedzy.

Podziel się informacjami ze swojąrodziną, kolegami oraz współpra-cownikami.

•Przygotuj się na spotkanie z oso-bą żyjącą z HIV lub chorą na AIDSwTwoimmiejscupracy.Zapoznajsięz przepisami swojego pracodawcyiuzyskajodpowiedzinawszystkienie-jasności,któreewentualnieznajdzieszwobowiązującymregulaminiepracy.

•Swoim przykładem pokaż innym,jak należy się zachować. Okaż wy-rozumiałość oraz wsparcie dla osóbzHIV iAIDS.Pamiętajo tym,że ichżyciewbardzokrótkimczasieuległodrastycznymzmianom.Najważniejszejestwięcto,abyumiećwysłuchać,zro-zumiećizaoferowaćwsparciedrugiejosobie,bezosądzaniajej.

CZY POWINIENEŚ PODJĄĆ SPE-CJALNE ŚRODKI OSTROŻNOŚCIWPRACY?Nie,niejest tokonieczne.Niemożnazakazić się HIV w codziennych kon-taktach zawodowych. Osoby, którewmiejscupracymająkontaktzkrwią(służba zdrowia, policja, straż pożar-na,zespołykaretek ratunkowych,pra-cownicysłużbwięziennych),powinnystosowaćsiędoobowiązującychwichzawodzie przepisów bezpieczeństwaihigienypracyorazdbaćoto,abyichwspółpracownicy zachowywali sięwpodobnysposób.

ZACHOWANIETAJEMNICYWPRACYW większości państw poufność danychmedycznych jest prawem pacjenta,a pracownicy placówek służby zdrowiamają obowiązek zachowania tajemnicylekarskiej.Należyzapoznaćsięzprzepi-sami dotyczącymi zatrudnienia i aspek-tów prawnych związanych ze stanemzdrowiapracownikawTwojejfirmieorazwyjaśnić wszelkie niezrozumiałe infor-macje.

WYPADKIWPRACYJeżeliwmiejscupracywydarzyłsięwy-padek,zwykłeśrodkiostrożnościzwią-zanezprzestrzeganiemhigienyzmini-malizująryzykozakażeniasięwielomadrobnoustrojami chorobotwórczymi,wtymHIV.(Patrzstrona12).

Jeśli założymy sobie, że każdy czło-wiek może być zakażony HIV, i zawsze będziemy przestrzegać zasad higieny, będzie to najlepszy sposób zabezpieczenia siebie i innych przed zakażeniem HIV.

HIV I AIDS W TWOIM MIEJSCu pRACy

HIV NIE pRZENOSI SIę pODCZAS NORMAlNyCH kON-TAkTóW TOWARZySkICH lub ZAWODOWyCH.

NAJWAŻNIEJSZE DROgI pRZENOSZENIA ZAkAŻENIA HIV:

• pOpRZEZ NIEZAbEZpIECZONy (TZN. bEZ pREZERWATyWy) STOSuNEk płCIOWy Z OSObą, kTóRA JEST ZAkAŻONA WIRuSEM.

• pOpRZEZ pRZEDOSTANIE SIę ZAkAŻONEJ kRWI DO NASZEgO ORgANIZMu.

• OD MATkI ŻyJąCEJ Z HIV, kTóRA MOŻE ZAkAZIć SWOJE DZIECkO W TRAkCIE CIąŻy, pORODu lub pODCZAS kARMIENIA pIERSIą.

PAmiĘTAJ

12

Musimy pamiętać o tym, że HIV – podobnie jak wirusowe zapalenie wą-troby, zwane popularnie żółtaczką – jest zakażeniem kontaktowym, tzn. musi istnieć droga wniknięcia wirusa do organizmu człowieka. przede wszyst-kim należy więc zabezpieczyć wszel-kiego rodzaju skaleczenia lub otarcia stosując odpowiednie opatrunki.

CO POWINNA ZROBIĆ OSOBAUDZIELAJĄCAPIERWSZEJPOMOCY

Osoba udzielająca pierwszej pomocyw każdym przypadku powinna zacho-waćśrodkiostrożności.Przedewszyst-kim powinna zabezpieczyć się przedwszelkimi rodzajami zakażeń, włącza-jąc w to zarówno HIV, jak i wirusowezapaleniewątroby typuBczyC.Są tochorobywirusowepodobnewsposobieprzenoszenia się do HIV, ale o znacz-niewyższymstopniuzakaźności.Mogąonespowodowaćbardzopoważnekon-sekwencjezdrowotnenietylkodlawą-troby,aledlacałegoorganizmu.

•Zawsze pamiętaj o użyciu rękawi-czek jednorazowych.Miejpod rękąśrodkiodkażająceorazodpowiedniowyposażonąapteczkępierwszej po-mocy.

•Środki pierwszej pomocy powinnyzawszeznajdowaćsięwdostępnymidobrzeoznakowanymmiejscu.

•Unikajkontaktuzkrwiąorazinnymipłynami ustrojowymi drugiej osoby.Gdy udzielasz komuś pierwszej po-mocy,zawszezakładajjednorazowerękawiczki.

•Nigdy nie wkładaj ani nie zdejmujrękawiczek, pomagając sobie przytymzębami.

GDYBY W TWOJEJ PRACY MIAŁ MIEJSCE WYPADEK, CZY WIEDZIAŁBYŚCONALEŻYZROBIĆ?CZYBAŁBYŚ SIĘ,ŻEZAKAZISZ SIĘHIV,UDZIELAJĄCKOMUŚPIERWSZEJPOMOCY?

HIV i AIDSa pierwsza pomoc4

13

PAmiĘTAJ

•Wszelkie skaleczenia, pęknięcia naskórzelubotwarteranyosoby,którejudzielasz pomocy, pokryj najpierwjałowymopatrunkiem.

•Zdejmując zużyte rękawiczki, wy-wróćjenadrugąstronę.Wtenspo-sób wszelkie zarazki pozostaną we-wnątrz.

•Rękawiczki wyrzuć do kosza,uprzednio zawijając je szczelniewplastikowątorebkę.

•W przypadku gdy miałeś kontaktzkrwią lub innymipłynamiustrojo-wymidrugiejosoby,umyjręceiinneodsłoniętepowierzchnieskóry.

CONALEŻYZROBIĆZROZLANĄKRWIĄ LUB INNYMI PŁYNAMIUSTROJOWYMI?•Pokryj rozlaną krew lub płyn

ustrojowy środkiem dezynfekują-cym zawierającym chlor. Wielez tych preparatów dostępnych jestw sklepach lub działach chemicz-nych.Jeżelimaszmożliwośćprzygo-towania chloraminy, to roztwór po-winienbyćsporządzonywproporcjijedendodziesięciu.

•Przykryj plamę ręcznikiem papiero-wym lub chusteczkami higienicz-nymi i pozostaw do wsiąknięcianaokoło10–15minut.

•Pozałożeniugumowychrękawiczekwytrzyjplamę,azużyteręcznikilubchusteczki włóż do plastikowej to-rebki. Szczelnie zamkniętą torebkęwyrzućdokoszanaśmieci.

•Rękawiczki gumowe umyj mydłemwgorącejwodzie, a następnie zróbtosamozrękoma.

•Gdy przyczyną wypadku był ostryprzedmiot,włóżgodoszczelnieza-mykanego pojemnika, a następniewyrzućdokoszanaśmieci.

CONALEŻYZROBIĆZODZIEŻĄPOPLAMIONĄKRWIĄ?Odzież,którąnosiliśmypodczasudzie-lania komuś pierwszej pomocy, nale-ży zdjąć natychmiast po zakończeniuczynności. Poplamione krwią ubraniepowinieneśnamoczyćwzimnejwodzie(o ile to możliwe z dodatkiem środkadezynfekcyjnego),robiąctoprzyużyciugumowych rękawiczek. Namoczoneubraniewłóżdopralki.Odzieżnależy

upraćzdodatkiemdetergentów, stosu-jąc – o ile to możliwe – program/cyklpraniawwysokiejtemperaturze.

CZY ZROBIENIE DRUGIEJ OSO-BIESZTUCZNEGOODDYCHANIAWIĄŻE SIĘ Z JAKIMŚ NIEBEZPIE-CZEŃSTWEM?Tak.Teoretycznie istnieje ryzykozaka-żenia się HIV czy innymi chorobamipodczas robienia drugiej osobie tzw.„pocałunku życia”, czyli sztucznegooddychania. Niemniej jednak w sytu-acjachawaryjnychniepowinniśmywa-haćsięprzedudzieleniemdrugiejoso-bie takiej pomocy. Obecnie dostępnesąjużnarynkuspecjalnemaseczkina-kładanenaustaosobieratowanej,którechronią przed zakażeniem. Są w niewyposażone niektóre apteczki samo-chodowe.Sprawdź,czytakamaseczkaznajduje sięwTwojej apteczcepierw-szej pomocy. Jeżeli nie, to wyposażwniąswojąapteczkępierwszejpomo-cy.Pamiętaj!Abyprawidłowonieśćpo-mocdrugiejosobie,powinieneśwcze-śniej zapoznać się z podstawowymizasadamiudzielaniapierwszejpomocy.

• pOWIADOM WłAśCIWy pERSONEl MEDyCZNy O WSZElkICH WypADkACH, kTóRE MIAły MIEJSCE W pRACy.

• lEpIEJ JEST WyJść Z ZAłOŻENIA, IŻ kAŻDy MOŻE być ZAkAŻONy JAkIMś MIkROORgANIZMEM CHORObOTWóRCZyM ZNAJDuJąCyM SIę WE kRWI, Np. HIV lub WIRuSEM ZApAlENIA WąTROby Typu b CZy C, I STOSOWAć SIę DO ODpOWIEDNICH ZASAD pOSTępOWANIA W TAkICH pRZypADkACH. ZAWSZE STOSuJ TE SAME śRODkI OSTROŻNOśCI WObEC SIEbIE I INNyCH OSób.

HIV I AIDS A pIERWSZA pOMOC

14

Jeżeli ktoś zakażony jest HIV, to wirustenznajdujesięwpłynachustrojowychtej osoby. Wirus może być obecnywnasieniuzakażonegomężczyznylubwydzieliniepochwowejorazkrwimen-struacyjnejzakażonejkobiety.Podczasstosunkupłciowegowirusmożewnikaćdoorganizmupartnerkilubpartnera.

STOSUNEKPŁCIOWY(sekszpenetracją)Im więcej osób, z którymi odbywasz stosunki płciowe z penetracją bez uży-cia odpowiedniego zabezpieczenia, tym większe prawdopodobieństwo, że trafisz na osobę zakażoną HIV i ule-gniesz zakażeniu. Te same zasady doty-czą Twojego partnera.

Sposoby odbywania stosunków płcio-wychniosącezesobąnajwiększeryzy-kozakażeniato:

•Analnestosunkipłciowezpenetracjąbez użycia zabezpieczenia (prezer-watywy).

•Dopochwowestosunkipłciowezpe-netracjąbezużyciazabezpieczenia.

SENSACYJNE NAGŁÓWKI W PRASIE WYTWORZYŁY PEWNE MITYNA TEMAT HIV I SEKSU. PONIŻEJ PRZEDSTAWIAMY FAKTY, KTÓREPOZWOLĄClPOZNAĆPRAWDĘ.

HIV i AIDS a seks5CO SPRAWIA, ŻE SEKS STAJE SIĘBEZPIECZNIEJSZY?Stosunki seksualne mogą być bardziejbezpieczne,gdystosujemysiędojednejpodstawowej zasady: nie przenosimydo naszego organizmu lub organizmunaszegopartnerażadnychpłynówustro-jowych(spermy,wydzielinypochwowejlubkrwi).Podczasstosunkówpłciowychzpenetracjąbezzabezpieczeniamożnateżzakazićsię innymichorobamiprze-noszonymi drogą płciową, tzw. choro-bami wenerycznymi (rzeżączka, kiła,opryszczka,chlamydiozyorazwirusowezapaleniewątrobytypuBczyC,zwanepotocznie żółtaczką). Jeśli samemu jestsię zakażonym, można także zakazićinnych. W przypadku gdy Ty lub Twójpartner macie chorobę weneryczną,wzrastaryzykozakażeniasięHIV.

bezpieczniejszy seks przy stosowaniu prezerwatywy lub bez penetracji.

•Prezerwatywy zwiększają bezpie-czeństwo podczas stosunków sek-sualnych.Należyzwrócićuwagęnaużyte tu sformułowanie: bezpiecz-niejszy,aniecałkowiciebezpieczny,gdyżniewszystkojesteśmywstanieprzewidzieć.

•Postarajcie się odnaleźć dla siebieinneformyseksubezpenetracji,np.masaż. Takie doświadczenie możeteżbyćbardzoprzyjemne,odpręża-jąceidającepełniędoznań.

STOSOWANIEPREZERWATYWPrawidłowo stosowane prezerwa-tywy mogą zapobiec wielu choro-bom przenoszonym drogą płciową,wtymHIV.Wniektórychkrajachmoż-nateżkupićprezerwatywydlakobiet.

15

PAmiĘTAJ

Czy wiesz, że?

•Należystosowaćprezerwatywy,któ-rezostałypoddanetestomnawytrzy-małość i uzyskały atest. Atestowaneprezerwatywy produkcji polskiej sąoznakowane certyfikowanym zna-kiemCE.

•Nawet jeżeli kobieta stosuje inneśrodki antykoncepcyjne takie, jaknp.pigułkaantykoncepcyjna,nale-żyużyćprezerwatywę, aby zabez-pieczyć siebie oraz partnera przedzakażeniemHIV.

•Na niektórych prezerwatywach za-mieszczona jest informacja: „super--bezpieczne”, „extra safe”. Są onepokryte specjalną substancją plem-nikobójczą/Nonoxynol9/.Uniektó-rychosóbmożeonajednakpowodo-waćpodrażnieniaskóry.

SEKSORALNYSeks oralny polega na stymulacji strefygenitalnej partnera ustami lub językiem.Obecnie trudno jest w pełni stwierdzić,jaki poziom ryzyka zakażenia HIV nie-sie ze sobą seks oralny. Doniesieniawskazują, że ryzyko jest stosunkowo

AKCESORIASTOSOWANEWSEKSIEWspólne korzystanie z wszelkich akce-soriów w seksie takich, jak: wibratory,stymulatory, itp. niesie ze sobą pewneryzyko przeniesienia zakażenia HIV nadrugą osobę. Najlepiej więc nie korzy-staćwspólniezżadnychakcesoriówlubkorzystaćtylkozużyciemprezerwatywy.

prawidłowo stosowane prezerwatywy, mogą obniżyć ryzyko zakażenia się HIV. Mogą też zabezpieczyć przed in-nymi chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz niepożądaną ciążą. każ-dy człowiek jest odpowiedzialny za zabezpieczenie samego siebie, dlatego ze względu na własne zdrowie zawsze nalegaj na stosowanie prezerwatywy.

•Tłuszczmożezniszczyćpowierzch-nię prezerwatywy. W celu nawilże-nia prezerwatywy, nie należy sto-sować środków nawilżających nabazie tłuszczu takich, jak:wazelina,płyny do pielęgnacji ciała, olejkii kremy. Zawsze należy stosowaćśrodkinawilżającenabaziewody.

•Najbezpieczniejsze są prezerwaty-wy zrobione z lateksu. Większośćsprzedawanych prezerwatyw zawie-raspecjalnypłynnawilżający,dziękiczemułatwiejsięjenakłada.

•Przy stosunkach analnych stosuj za-wsze prezerwatywy supermocne„extrastrong”.

niskie. Obecność skaleczeń, pęknięćlub krwi w jamie ustnej, na członku lubw obrębie pochwy może być punktemwejściowym dla infekcji. Gdy uprawiaszseksoralnyzeswoimpartnerem,upewnijsię, że założył on prezerwatywę. W tensposób zmniejszasz ryzyko zakażenia.Seksoralnyzkobietąmożebyćbezpiecz-niejszy przy zastosowaniu chusteczki la-teksowej tak, aby wydzielina pochwowalubkrewmenstruacyjnaniedostałasiędoTwoichust.

GŁĘBOKIPOCAŁUNEKIstnieje bardzo małe prawdopodobień-stwo zakażenia się HIV podczas głębo-kichpocałunków.Dotychczasniestwier-dzonożadnegotakiegoprzypadku.

• NIgDy NIE uŻyWAJ pREZERWATyWy, kTóRA JuŻ byłA uŻyWANA. ZAWSZE ZAkłADAJ NOWą.

• SpRAWDź NA OpAkOWANIu DATę WAŻNOśCI.

• ZAWSZE MIEJ pOD Ręką ODpOWIEDNIą lICZbę pREZERWATyW I pRZECHOWuJ JE WE WłAśCIWy SpOSób /bEZ DOSTępu DO CIEpłA, śWIATłA lub WIlgOCI/.

• ZAWSZE WyJMuJ pREZERWATyWę Z OpAkOWANIA W bARDZO DElIkATNy SpOSób.

• upEWNIJ SIę CZy FOlIA, pAZNOkIEć lub TWOJA bIŻuTERIA NIE uSZkODZIły pOWIERZCHNI pREZERWATyWy.

• pRZED NAłOŻENIEM SpRAWDź, CZy WEWNąTRZ pREZERWATyWy NIE ZOSTAłO NIEWypuSZCZONE pOWIETRZE.

• ZAWSZE STOSuJ śRODkI NAWIlŻAJąCE ROZpuSZCZAlNE W WODZIE, W SkłAD kTóRyCH NIE WCHODZą TłuSZCZE lub OlEJkI.

• ZuŻyTą pREZERWATyWę WyRZuć DO kOSZA, NAJpIERW ZAWIJAJąC Ją W pApIER lub CHuSTECZkę HIgIENICZNą.

HIV I AIDS A SEkS

16

PAMIĘTAJ O TYM, ŻE NA PODSTAWIE WYGLĄDU ZEWNĘTRZNEGONIEMOŻNAROZPOZNAĆ,CZYDANAOSOBAJESTZAKAŻONAHIV.

HIV i AIDSa narkotyki6

Bardzo łatwo jest zakazić się HIV,wstrzykując sobie narkotyki lub innesubstancje i używając wspólnie tychsamych igieł, strzykawek lub innychakcesoriów przy mieszaniu narkoty-ków, co osoba zakażona HIV. Równiełatwo można zakazić się HIV od oso-by używającej igły, z której korzystaliinni ludzie. Picie alkoholu i zażywanieśrodków psychoaktywnych może spo-wodować niewłaściwą ocenę sytuacjilub brak odpowiedniej ostrożnościwniektórychsytuacjach.Możetozwięk-szyćryzykozakażeniaHIV.

•Pozbądźsięzużytychigiełorazstrzy-kawekwbezpiecznysposób.Włóżjedozamykanejpuszkilubpojemnika.

MYCIE SPRZĘTU WIELOKROTNE-GOUŻYTKU,KTÓRYUŻYWAMYWYŁĄCZNIESAMI

Poniżej przedstawiamy sposób, którywznacznymstopniuobniżyryzykoin-fekcjiHIV:

•Napełnij pojemnik zimną wodą.Najlepiejposłużydotegoceluwodasterylizowana lub ostudzona wodaprzegotowana.

•Do strzykawki wciągnij nieroz-cieńczony środek dezynfekcyjnyzawierający chlor i pozostaw gow strzykawce na co najmniej 30 se-kund.

•Wypłuczstrzykawkędwukrotniepodzimną,bieżącąwodąiwylejzawar-tośćdoumywalkilubtoalety.

•Nakoniecwygotujstrzykawkęi igłęwwodzieprzezconajmniejpółgo-dziny.

CO ZROBIĆ ZE ZNALEZIONĄIGŁĄLUBSTRZYKAWKĄ?Niedotykajznalezionej igłyanistrzy-kawki. Jeśli ma to miejsce w pra--cy i jest tam lekarz lub pielęgniar-ka, powiadom o zaistniałej sytuacjii dalsze działania pozostaw specjali-stom.Zużytysprzętzostanieprzeznichumieszczonywspecjalnympojemnikunaostreprzedmioty.Wprzypadkugdynatkniesz się na igłę lub strzykawkępozamiejscempracy,awpobliżuniema żadnego personelu medycznego,niedotykajichaniichniepodnoś.

JEŚLIWSTRZYKUJESZSOBIENAR-KOTYKI:

•Zawszeużywajwłasnegosprzętu.

•Nigdy nie użyczaj swojego sprzętuinnym osobom, nawet jeśli wiesz,żesązdroweiznaszjebardzodobrze.

•Zanurzcałkowicieigłęwwodzie.

•Wciągnijwodędośrodkastrzykawki,a następnie wystrzyknij ją do umy-walki lub toalety. Wykonaj tę czyn-nośćdwukrotnie.

17

HIV i AIDS

7PAMIĘTAJ, ABY ZAWSZE ZAPY--TAĆ, CZY SPRZĘT, KTÓRYM BĘ-DZIEPRZEKŁUWANATWOJASKÓ-RA, ZOSTAŁ WYSTERYLIZOWANYPRZEDZABIEGIEM.

•Wszelkienarzędziawykorzystywanedo przekłuwania skóry (tatuaż, aku-punkturaorazusuwanieowłosienia)mogą być zanieczyszczone krwią,awięcstanowićdrogęprzenoszeniaHIV.

•Osoby profesjonalnie zajmujące siętego typu zabiegami oraz podcho-dzące odpowiedzialnie do swojejpracy, powinny sterylizować sprzętlub wykorzystywać tylko narzędziajednorazowego użytku. Fryzjerzyużywający brzytwy powinni steryli-zowaćtensprzętlubkorzystaćzjed-norazowychkońcówek.

a przekłuwanieuszu i innych

części ciała

18

HIV i AIDSa dzieci8

•Powinno się rozmawiać z dziećmioHIV iAIDS,ponieważ jest tobar-dzo istotne dla ich ogólnej wiedzyoświecie.

•Dzieci zakażone HIV lub chore naAIDS potrzebują miłości, wsparciaoraz życia w normalnych warun-kach.Mogąuczyćsięwrazzezdro-wymidziećmi,ponieważnienaraża-jąichnazakażenieHIV.

•W rodzinach, w których żyją zaka-żenirodzicelubdzieci,bardzoważ-ne jest,by teosobymogłyprzytulićsię do siebie, objąć lub pocałować.Jest to istotne zwłaszcza dla dzieci,a tym bardziej dla dzieci zakażo-nychHIVlubchorychnaAIDS.Takie zachowania nie niosą ze sobą żad-nego ryzyka ani dla dziecka, ani dla jego rodziców.

19

HIVa ciąża

Kobieta,którajestzakażonaHIV,możeprzekazać wirus swojemu nienarodzo-nemudziecku.Jeślioczekujeszdziecka,anawetzanimzajdzieszwciążę,wartoodwiedzićle-karza,porozmawiaćzpielęgniarką lubosobą profesjonalnie przygotowaną dopomocyTobieiTwojemudziecku.Wwielukrajach,takżewPolsce(reko-mendacje Polskiego Towarzystwa Gi-nekologicznego) kobietom ciężarnym,proponuje sięzrobienie testunaobec-nośćHIV, jako jednegozwielubadańdiagnostycznych w okresie przedporo-dowym.Takapropozycjapowinnabyćprzedstawiona pacjentce wraz z ofertąpomocydoświadczonegoterapeutyza-równoprzed testem, jak ipo jegowy-konaniu.

9Zakażenie HIV jest także możliwew trakcie trwania ciąży lubprzynaro-dzinachdziecka.Prawdopodobieństwozakażeniadzieckaprzezmatkęwynosi8–40%. Istnieje także duże niebezpie-czeństwo zakażenia dziecka poprzezkarmieniepiersią.podawanie leków an-tyretrowirusowych w czasie ciąży i po-rodu w istotny sposób może zmniejszyć ryzyko zakażenia dziecka.Stwierdzenie,czydzieckouległozaka-żeniu, zajmuje zwykle kilka miesięcy(3–4 miesiące). U dzieci zakażonychHIVchorobamożesięrozwinąćwsto-sunkowo wczesnym okresie ich życia.Może się też zdarzyć, że dzieci pozo-stajązdroweprzezwielelat.

20

HIV WYSTĘPUJE WE WSZYSTKICH KRAJACH NA ŚWIECIE.WNIEKTÓRYCHREGIONACHŚWIATAPOZIOMZAKAŻEŃJESTCORAZWYŻSZY.WZWIĄZKUZTYMZRYZYKIEMZAKAŻENIASIĘOBCUJEMYNACODZIEŃ.WYJEŻDŻAJĄCZAGRANICĘCZYTOWCELACHSŁUŻBOWYCH,CZYPRYWATNYCH,PAMIĘTAJOKILKUPODSTAWOWYCHZASADACHBEZPIECZEŃSTWA.

Podróżowanieza granicę10

ZAWSZE ZACHOWUJ OSTROŻ-NOŚĆ, BEZ WZGLĘDU NA MIEJ-SCETWOJEGOPOBYTU

•podróżując do innego kraju lub mieszkając za granicą musisz kiero-wać się zdrowym rozsądkiem oraz korzystać ze zdobytej wiedzy w za-kresie HIV/AIDS.Wtensposóbmo-żeszzadbaćowłasnezdrowieoraz,w razie potrzeby, wspomóc swoichznajomych,przyjaciółorazinneoso-by,któremogłyzakazićsięHIV.

•liczba osób żyjących z HIV jest znacznie zróżnicowana w zależ-ności od kraju. Również poziomopieki medycznej, świadczonejpacjentom, często drastycznie sięróżni. W niektórych państwachistnieje ryzyko zakażenia się HIVw wyniku przeprowadzania lecze-nia (np. poprzez transfuzje krwilub stosowanie igieł oraz innegosprzętu medycznego, który nie zo-stał prawidłowo wysterylizowany).Przedudaniemsięwpodróż,wartowięcskonsultowaćsięzeswoimle-karzem,MinisterstwemZdrowialubambasadądanegopaństwa.Możnateż odwiedzić stronę internetowąŚwiatowej Organizacji Zdrowia(www.who.int). Zdobyte informa-cje pozwolą nam stwierdzić, czynie powinniśmy na wszelki wypa-dek zabrać ze sobą zestawu igiełistrzykawek.

•Jeżelichceszzrobićsobietatuażlubprzekłuć skórę–bezwzględuna toczy dokonujesz tego we własnymkraju, czy też za granicą – zawszeupewnij się, czy osoba wykonującataki zabieg stosuje jednorazowy lubwysterylizowanysprzęt.

•Wprzypadkugdyplanujeszstosunkiseksualneznowopoznanymipartne-ramiwinnymkraju,zabierzzesobąodpowiednią liczbę prezerwatyw.Wtensposóbbędzieszmieć jepodręką,gdybędąCipotrzebne.Zawszesprawdzaj,czyprezerwatywyzostałyprzetestowanenawytrzymałośćorazjaka jest ich jakość. (Na stronie 14znajdziesz więcej informacji na tentemat).

•Jeżeli używasz sprzętu do robieniazastrzyków, zawsze stosuj własnysprzętitylkojednorazowo.Nigdyniepożyczaj nikomu swojego sprzętu!NawetdobrzeznanejCiosobie!

21

Podróżowanieza granicę

Zrobienie sobie testu jest bardzo oso-bistą decyzją. Jedynie bezpośredniozainteresowana osoba powinna za-decydować o tym, czy wykonać tobadanie. Należy bardzo poważnieprzemyśleć swoją decyzję ze wzglę-du na emocjonalne konsekwencjez tym związane. Poznanie prawdyi stwierdzenie, że jest się zakażonymHIV, może całkowicie zmienić naszedotychczasowe życie. Bardzo istotnajest wówczas pomoc doświadczonegolekarza lub psychologa, profesjonalniezajmującego się poradnictwem w tej

dziedzinie. Profesjonalnie przeprowa-dzoneporadnictwouświadomiwpełni,cooznaczawykonanietestu.Stwierdze-nieubadanejosobyzakażeniaHIVmożebyć silnie stresującym wydarzeniemi wywołać poważne zmiany zarównowpsychice,jakiwcałymżyciuczłowie-ka.Większośćosóbdecydujesięnazro-bienietestu,abyupewnićsię,żeniejestzakażona. Nieodzowna jest rozmowazdoradcązarównoprzedtestem,jakipojegowykonaniu,azwłaszczagdy trze-ba omówić z pacjentem, co naprawdęoznaczadlaniegoseropozytywnywynik.

pamiętaj o tym, że każdy pacjent ma prawo do zachowania anonimowości i poufności w takich sytuacjach.

NACZYMPOLEGATEST?

Test wykrywa obecność antygenu lubprzeciwciałHIVwnaszejkrwi.Przeciw-ciała wytwarzane są przez nasz systemimmunologiczny jako odpowiedź orga-nizmu na zakażenie. Mają za zadaniezwalczaniewszelkichczynnikówchoro-bowych.Zadaniem testu jest stwierdze-nie,czyworganizmieosobywykonują-cej testobecny jestantygenwirusa, lubczy jej organizm wyprodukował prze-ciwciała–zareagowałnaobecnośćHIV.

•Test nie stwierdza AIDS. Opisanypowyżej test daje nam jedynie in-formację o zakażeniu HIV. Test nie stwierdzi,czymamyAIDS.Równieżwprzypadkugdyzostałowykryteza-każenieHIV,niemożnaokreślić,kiedyu badanej osoby nastąpi rozwójAIDS.

Test w kierunku HIV 11TEST WYKRYWAJĄCY OBECNOŚĆ ANTYGENU LUB PRZECIW-

CIAŁ HIV JEST JEDYNYM SPOSOBEM, ABY DOWIEDZIEĆ SIĘ,CZY JESTEŚ ZAKAŻONY HIV. NA CZYM POLEGA TEN TEST?W JAKIEJ SYTUACJI MOŻESZ, A W JAKIEJ POWINIENEŚ GOWYKONAĆ?

22

PAmiĘTAJ

Test polega na badaniu próbki krwi,pobranej zazwyczaj z żyły na przed-ramieniu. Próbkę krwi przesyła sięnastępniedolaboratoriumwceluprze-prowadzenia testu na obecność anty-genup24lubprzeciwciałHIV.Wynikitestu znane są zwykle już następnegodnia.Jeżelisądzisz,żemogłeśzakazićsięHIV,powinieneśskorzystaćzpora-dylekarza.Możeszteżuzyskaćpewneinformacje, korzystając z telefonu za-ufaniaHIV/AIDSlubudającsiędospe-cjalistycznychprzychodni.Wniektórychmiastachwnaszymkrajuistniejemożliwośćwykonaniabezpłat-nychianonimowychtestówwkierun-kuHIV.

Szczegółowych informacji udziela Ośro-dek Informacji przy krajowym Centrum ds. AIDS, tel. 22 331 77 66 (pon.-pt. 8.00-16.00) lub Telefon Zaufania HIV/AIDS 801 888 448 (płatne za pierwszą minutę połą-czenia) oraz 22 692 82 26. Informacje można również uzyskać w poradni In-ternetowej HIV/AIDS www.aids.gov.pl lista punktów konsultacyjno-diagno-stycznych, wykonujących testy w kie-runku HIV, dostępna jest także na stro-nie internetowej www.aids.gov.pl

COOZNACZAWYNIKTESTU?

•Negatywny wynik testu oznacza, żeani antygen p24 wirusa, ani prze-ciwciała HIV nie zostały wykrytew Twoim organizmie. Zazwyczajpotrzebny jest okres od dwóch ty-godni do 3 miesięcy, aby możnabyło wykryć zakażenie HIV prze-siewowymi testami laboratoryjny-mi. Czasami trwa to jeszcze dłużej.Ze względu na tę specyficzną sytu-ację, termin wykonania testu należyzawsze przedyskutować z lekarzemlub przeszkolonym w tym zakresieterapeutą. Może zaistnieć równieżpotrzeba powtórzenia badania. Niezakładajzgóry,żeniejesteśzakażo-ny,dopókiniepotwierdzitegowyniktestu.Negatywny wynik testu nie zna-czy, że nie możesz zakazić się HIV w przyszłości. Jeśli będziesz zacho-wywaćsięwryzykownysposób,moż-liwośćzakażeniaistniejezawsze.

•pozytywny wynik testu (potwierdzo-ny testem Western blot) oznacza,żeprzeciwciałaHIVzostaływykrytew Twojej krwi, a więc jesteś zaka-żony HIV. Osoba, która otrzymałapozytywny wynik testu, będzie jużzakażona przez całe życie. Pozy-tywnywyniktestuniewskaże,kiedydana osoba się zakaziła, lub kiedy

zachoruje na AIDS. Pozwoli jed-nak w sposób fachowy prowadzićkontrolę systemu odporności tegoczłowieka oraz zastosować leczenie,którebędzieopóźniałopostępchoro-by i chroniło pacjenta przed innymiinfekcjami. Każdy, kto chce się pod-dać testowi, powinien przemyślećbardzo dokładnie, dlaczego się na todecyduje.Musimyzdaćsobiesprawęz tego, jakie znaczenie będzie miaładla nas wiadomość o pozytywnymwyniku testu. Warto zastanowić sięrównież nad tym, czy w przypadkugdyniezdecydujemysięnawykona-nietestu,będziemywstanienadalżyćspokojnie.

TEST W kIERuNku HIV

• JEślI SąDZISZ, ŻE MOŻESZ być ZAkAŻONy HIV, pOWINIENEś SkONTAkTOWAć SIę Z lEkARZEM lub ODpOWIEDNIO pRZESZkOlONyM DORADCą W CElu OSZACOWANIA RyZykA.

• W WIElu kRAJACH ISTNIEJą TElEFONy ZAuFANIA – ANONIMOWE lINIE, kTóRE OFERuJą pOMOC W SpRAWACH ZWIąZANyCH Z HIV I CHORObAMI pRZENOSZONyMI DROgą płCIOWą.

• pOTRZEbNE CI NuMERy TElEFONóW ZNAJDZIESZ W kSIąŻCE TElEFONICZNEJ WRAZ Z ADRESAMI SpECJAlISTyCZNyCH pRZyCHODNI I pORADNI.

Słowniczek

23

CO MuSISZ WIEDZIEć O HIV/AIDS

SłowniczekAIDS

(ang.AcquiredImmuneDeficiencySyndrome)

zespół nabytego niedoboru odporności,zespółobjawówwynikającychzzakażeniaHIV, całkowicie niszczący mechanizmyobronneorganizmu.

ANTykONCEpCJAstosowanie środków zapobiegających cią-ży;metodyzapobieganiaciąży.

CHlAMyDIOZAjedno z zakażeń przenoszonych drogąpłciową,któremożepowodowaćpoważnepowikłania,np.niepłodnośćukobietimęż-czyznorazstanyzapalnestawówispojówekumężczyzn.

HERpES SIMplEXwiruswywołującyopryszczkę.

HIV (ang.HumanImmunodeficiencyVirus)

ludzkiwirusnabytegoniedoboruodporno-ściwywołującyAIDS.

HOMOSEkSuAlIZMpociągseksualnydotejsamejpłci;wyłącz-nośćkontaktówseksualnychztąsamąpłcią.

kIłA (dawniejzwanasyfilisem)

jednazchoróbprzenoszonychdrogąpłcio-wą,wywoływanaprzezdrobnoustrójzwa-ny krętkiem bladym; poddaje się leczeniupenicyliną,nieleczonaprowadzidobardzogroźnychnastępstw.

lEkI ANTyRETROWIRuSOWE (ARV)leki stosowane w terapii osób, u którychwykrytoobecnośćwirusaHIV;hamująak-tywnośćHIVworganizmieosobyzakażo-nej,alenieeliminujągocałkowicie.

RZEŻąCZkAjedna z chorób przenoszonych drogąpłciową,wywoływanaprzezbakterięzwa-ną dwoinką rzeżączki; powikłania choro-by prowadzą do niepłodności u kobietyimężczyzny.

SEkS ANAlNystosunek płciowy polegający na wprowa-dzeniumęskiegoczłonkadoodbytu.

SEkS ORAlNystosunek seksualny polegający na cało-waniuipieszczeniunarządówpłciowychpartnera.

SEkS WAgINAlNy (pochwowy) stosunek seksualny polegający na wpro-

wadzeniu męskiego członka do pochwykobiety.

SpERMA

(inaczejnasienie)

gęstawydzielinazawierającaplemniki,któ-rawytryskujezmęskiegoczłonkapodczasorgazmu.

SySTEM IMMuNOlOgICZNy (odpornościowy,limfatyczny)

chroni przed chorobami bakteryjnymiiwirusowymiorazrakiem;jegouszkodze-niemożespowodowaćpoważnechoroby,np.AIDS.

WyNIk HIV (-)niewykryciewirusaHIVaktualniedostępny-mitestami.

WyNIk HIV (+)seropozytywność, zakażenie HIV wykrytetestem.

A) Dokumenty określające politykę pań-stwa w zakresie HIV/AIDS:

1. 2012,HarmonogramrealizacjiKrajowe-goProgramuZapobieganiaZakażeniomHIViZwalczaniaAIDSopracowanynalata2012-2016,Warszawa.

2. 2011,RozporządzenieRadyMinistrówwsprawieKrajowegoProgramuZapo-bieganiaZakażeniomHIViZwalczaniaAIDS,DziennikUstawNr44,poz.227.

b) literatura:1. Kontra–BiuletynKrajowegoCentrum

ds.AIDS,e-Kontrawww.aids.gov.pl.2. Gładysz A. (red.), 2007. Zakażenia

HIV/AIDS,poradnikdlalekarzy,prak-tyków,Wrocław.

3. NajważniejszepytaniaoHIViAIDS,2007,Poznań.

4. PtaszekG.(red.),2006,Polskastrate-giazapobieganiaHIV/AIDSwlatach1985–2005,Warszawa.

5. Halota W., Juszczyk J. (red.), 2006,HIV/AIDS. Podręcznik dla lekarzyistudentów,Szczecin.

6. Marzec-BogusławskaA.,2001,Zanimwybierzesz się w podróż... pomyślozdrowiu.Poradnik,Poznań.

7. BrodmanM.,HackerJ.,KranzR.,1999,Mity o bezpiecznym seksie a AIDS,Warszawa.

8.NowakA.(red.),1998,DuszpasterskiewyzwaniewobecnarkomaniiiAIDS,Szczecin.

9. SzwarcA.(red.),1996,AIDSiprawokarne,Poznań.

10.NiemiecT.(red.),2008,Rekomenda-cjegrupyekspertówpowołanychprzezPolskieTowarzystwoGinekologicznewzakresieperinatalnejtransmisjiHIV.

24

WydaniezostałosfinansowaneprzezKrajoweCentrumds.AIDSześrodkówMinisterstwaZdrowia

kRAJOWE CENTRuM DS. AIDS 02-829 WARSZAWA ul. SAMSONOWSkA 1 TEl./FAX: 22 331 77 77, 22 331 77 76

bIAłySTOkPKDprzyOśrodkuDiagnostyczno-BadawczymChoróbPrzenoszonychDrogąPłciowąul.Św.Rocha315-879BIAŁYSTOK

byDgOSZCZ PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-EpidemiologicznejwBydgoszczyul.Kujawska485-031BYDGOSZCZ

CHORZóWPKDprzySzpitaluSpecjalistycznymwChorzowieul.Zjednoczenia1041-500CHORZÓW

CZęSTOCHOWA PunktKonsultacyjno-DiagnostycznyprzyPoradniProfilaktykiiTerapiiUzależnieńMONARal.Wolności44/1942-200CZĘSTOCHOWA

EłkPKDprzyPoradniDermatologiczno-WenerologicznejSzpitalaWojskowegowEłkuul.Kościuszki30(Ipiętro,pok.209)19-200EŁK

gDAŃSkPKDprzyNiepublicznymZakładzieOpiekiZdrowotnejINVICTA ul.PodwaleGrodzkie280-895GDAŃSK

gORZóW WIElkOpOlSkI PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Mickiewicza12B66-400GORZÓWWIELKOPOLSKI

JElENIA góRA PKDprzySzpitaluWojewódzkimSPZOZul.Ogińskiego658-506JELENIAGÓRA

kIElCEPKDprzyNZOZ„NadziejaRodzinie”ul.Karczówkowska3625-711KIELCE

kOSZAlINPKDprzyPowiatowejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Zwycięstwa136blokB75-613KOSZALIN

kRAkóWPKDprzyNZOZ„Diagnostyka”ul.Olszańska5(IIpiętro,pokój216B)31-513KRAKÓW

lublINPKDprzyPunkciePobrańSamodzielnegoPublicznegoSzpitalaWojewódzkiegoim.JanaBożegoul.Biernackiego920-089LUBLIN

łóDźPKDprzyWojewódzkimSpecjalitycznymSzpitaluim.drWł.Biegańskiego(częśćPoradniNabytychNiedoborówOdporności)ul.Kniaziewicza1/591-347ŁÓDŹ

OlSZTyN PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Żołnierska16(parter,pok.15)10-561OLSZTYN

OpOlE PKDprzyPoradniPrzedmałżeńskiejiRodzinnejTRR ul.Damrota645-064OPOLE

płOCk PKDprzyOddzialeObserwacyjno-ZakaźnymWoje-wódzkiegoSzpitalaZespolonegowPłockuul.Medyczna1909-400Płock

pOZNAŃPKDprzyOddzialeZakaźnymWielospecjalistycznegoSzpitalaMiejskiegowPoznaniuul.Szwajcarska3(pok.4.04,5.10)61-285POZNAŃ

pułAWy PKDprzyPoradniProfilaktykiiTerapiiUzależnieńMONARwPuławachul.Partyzantów1724-100PUŁAWY

RZESZóWPKDprzyNZOZCentrumMedyczne„Medyk”ul.Podkarpacka135-082RZESZÓW

SłupSkPKDprzyLaboratoriumAnalitycznym„Medica-Lab”ul.Tuwima2376-200SŁUPSK

SZCZECINPKDprzyGranicznejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej al.WojskaPolskiego16071-324SZCZECIN

TORuŃ PKDprzyWojewódzkimOśrodkuTerapiiUzależnieńiWspółuzależnieniawToruniuul.SzosaBydgoska187-100TORUŃ

WAłbRZyCH PKDprzyOśrodkuDiagnostyczno-LeczniczymGórniczejFundacjiOchronyZdrowiaul.Matejki5A58-300WAŁBRZYCH

WARSZAWA PKDwLabolatoriumAnalizLekarskich„IZIS”ul.Chmielna400-020WARSZAWA

PKDprzySpecjalistycznejPrzychodniInternistycznejul.Jagiellońska34(Ipiętro,pokój103,110)03-719WARSZAWA

PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznejul.Nowogrodzka82,(wejścieBIIpiętro)02-018WARSZAWA

PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznejul.Żelazna7900-875WARSZAWA

WROCłAW PKDprzyLekarskiejPrzychodniSpecjalistycznejNZOZTRR,ul.Podwale74ofic.2350-449WROCŁAW

PKDprzyWrocławskimCentrumZdrowiaSPZOZ,PoradniaLeczeniaUzależnieńul.Podwale750-449WROCŁAW

ZgORZElEC PKDprzyWielospecjalistycznymSzpitaluSPZOZul.Lubańska11/1259-900ZGORZELEC

ZIElONA góRA PKDprzyLaboratoriumMEDICAul.BohaterówWesterplatte9(Ipiętro)65-034ZIELONAGÓRA

PUNKTYKONSULTACYJNO-DIAGNOSTYCZNEwykonująceanonimowoibezpłatniebadaniawkierunkuHIV

AktualnedanedotyczącepracyPKDdostępnesąnastroniewww.aids.gov.pl

Telefon Zaufania HIV/AIDS: 801 888 448 22 692 82 26

płatne za pierwszą minutę połączenia

Telefon Zaufania HIV/AIDS: 801 888 448 22 692 82 26

płatne za pierwszą minutę połączenia

2626