projenin İzlenmesi ve denetimi
Post on 21-Mar-2016
80 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
PROJE GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ-2
DERSİN AMACI ve İŞLEYİŞİDersin amacı:
Proje Yönetimi ve Geliştirme -1 dersinde öğrenilmiş teori ve pratik bilgileri geliştirmek;
Proje Yönetiminde karar verme ve veri toplama yöntemlerini öğrenmek;
Yazılım projelerinde deneme yöntemlerini öğrenmek Proje ödevi konusu:
Seçilmiş proje konusunda kaynak taraması yapılması ve tarama sonuçları üzere makale yazılması
Projeler rapor olarak sunulacaktır
DeğerlendirmeAra sınav 40 puanFinal sınavı 40 puan«Kaynak taraması» projesi 20 puan
ANA KONULAR Proje Döngüsü Yönetimi. Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı Proje Yönetimi ve Sorun Çözme Proje Yönetiminde Karar verme Proje Yönetiminde Veri toplama Verilerin Önişlenmesi Projelerde Bilimsel Araştırma Yazılım Projelerinde Deneme Yöntemleri Yazılım Projelerinin Tasarımı ve Denetimi Projelerin Sonlandırılması ve Teslimi
KAYNAKLARDers notları
Tüm ders konularını içeren tek bir kaynak bulunmamaktadır. Ayrı-ayrı konular esasen bu kitaplardan işlenecektir.
M. Kemal İMREK. Yöneticiler için Karar verme teknikleri. El kitabı
Han and Kamber: Data Mining---Concepts and Techniques, 2nd ed
Ian Sommerville , Software Engineering Konular anlatıldıkça kaynaklar hakkında daha ayrıntılı bilgi verilecektir
PROJE YÖNETİMİNDE KARAR VERME
PROJE YÖNETİMİ VE SORUN ÇÖZME KARAR VERMENİN ÖNEMİ VE ZORLUKLARIKARARVERME YÖNTEMLERİ KARAR DESTEK SİSTEMLERİ
VERİ TOPLAMAProje Yönetiminde veri toplamanın önemi
Veri kaynakları Veri Toplama Yöntemleri
GözlemGörüşmeAnket sorgulamaOdak gruplarıörnekleme
Verilerin ÖnişlenilmesiVerilerin önişlenmesinin önemiVeri Önişleme süreci ve adımları
Veri temizleme Veri bütünleştirme ve dönüştürme Veri küçültme
Veri Önişleme araçları
BİLİMSEL ARAŞTIRMA-Kaynak taramaBİLİMSEL ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ VE
ÖZELLİKLERİBİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİKAYNAK ARAŞTIRMABİLİMSEL RAPOR VE MAKALELERİN YAZIMIMAKALE YAZIM KURALLARI
YAZILIM PROJELERİNİN TASARIMI VE DENETİMİ
YAZILIM SİSTEMLERİNİN TASARIM SÜRECİTASARIM MODELLERİYAZILIM SİSTEMLERİNİN DENETİMİ
Modül denemesi Bütünleşik deneme Sistem denemesi
PROJENİN SONLANDIRILMASI VE TESLİMİ Projenin Sonlandırılması nedenleri:
Feshetme-proje ile bağlı tüm işlerin dayandırılması(proje başarılı veya başarısız olabilir)
Katılma- proje ekibi ve tüm teçhizatı yeni bir bölüme aktarılır• Yeni ortama uyum sağlayabilme
Bütünleme-projenin tüm kaynakları, personeli, görevleri, teçhizatı projenin ait olduğu kurumun içine çekiliyor
• Proje ve kurum arasındaki teknoloji farklılıkları aradan kaldırabilme
Kaynak yetersizliği Sonlandırma süreci Uygulama Süreci Nihai rapor
PROJE-Kaynak taraması Proje konusunda yazılı ve elektronik kaynaklar
taranacaktır; Tarama sonuçları analiz edilecektir; Proje konusunda bu kaynakların önemi
belirlenecektir; Tarama sonuçları, Proje konusunun şu anki
durumunu ve proje önerilerini özetlemek için rapor şekline dönüştürülecektir;
Rapor APA kurallarına uygun bilimsel makale biçiminde yazılacak ve derste sunulacaktır
Projenin İzlenmesi ve Denetimi
Planlama-İzleme Denetim Döngüsü Kapalı süreç döngüsü Planlama- geleceğin değerlendirilmesi ve ona göre gerekli
önlemlerin alınması faaliyetidir. Planlama, proje amaçlarına ulaşmak için gerekli strateji ve yöntemlerin seçimi şeklinde tanımlanabilir. Planlama, ne yapılacağının, neyin, ne zaman, nerede ve kim tarafından yapılacağının önceden kararlaştırılması sürecidir.
İzleme- denetim amacıyla bilginin toplanması, kaydı ve rapor edilmesidir
Denetim -izleme bilgilerini kullanmakla gerçek başarımın plana uygunluğunun belirlenmesidir
İzleme ve Denetim çoğu zaman tek bir faaliyet- denetim faaliyeti olarak ele alınıyor
Denetim sürecinde izlenmesi gereken temel aşamalar
Amaçlara, plan ve startejilere uygun standartların (koşulların,normatiflerin) belirlenmesi
Belirlenen standartlardan kimlerin sorumlu olacağının belirlenmesi Denetim yapılacak noktaların belirlenmesi Yapılan faaliyetlerin ölçülmesi Yapılan faaliyetlerin sonunda gerçekleşen durumun önceden
belirlenen standartlar ile karşılaştırılması Sapmalar mevcut ise belirlenip yorumlanması, Düzeltme kararının alınıp gereken düzenlemelerin yapılması
İzleme Sisteminin TasarımıDenetlenmesi gereken başarım, maliyet ve
zamanın özel karakteristikleri tanımlanmalıdır Başarım nitelikleri, projenin her bir ayrıntılı
seviyesi için belirlenmelidirGerçek zaman verileri toplanmalı ve planla
karşılaştırılmalıdır Veri toplama mekanizması tasarlanmalıdır
Kolay toplanan verilere odaklanmadan kaçınılmalıdır
Veri Biçimleri Tekrarlanan veriler-genelde olumsuz olayların oluşma sıklığını
gösteriyor; örn.,proje raporu kaç gün gecikmiştir; programdaki hata sayısı, olaysız geçen günler…
Ham veriler kullanılan kaynakların miktarı, gereksinimler, zaman ,para
Genellikle, öznel değerlendirmeğe dayalı veriler–örn., kalite tahmini
Doğrudan ölçülmesi çoğu zaman mümkün olmayan veriler- örn., başarım
Sözel ölçümler- yalnız sözel değerlendirile bilen parametreler, örn. , ekibin morali
Veri AnaliziVerileri biraraya getirme yöntemleri-
(Aggregation Techniques)İstatistiksel Dağılım YöntemleriGrafik eğrilerKalite Yönetim Yöntemleri
Örnek: Denetim sürecince oluşmuş program hataları
sıklık
zaman
Bu grafik hangi zaman dilimlerinde daha az (daha çok) hata bulunduğunu göstermektedir. Farklı zamanlarda kullanılan farklı deneme verileri ve yöntemlerinin etkililiği karşılaştırılabilir
Raporlama Raporlar
Proje Durumu Raporu Zaman/Maliyet raporu
Rapor Türleri: Sıradan-Routine İstisnai- Exception Özel Analiz
Rapor Türleri
Sıradan -düzenli yapılan raporlar; üst yöneticiye periyodik olarak sunulan; Proje yöneticisine ise,örn.,projenin belirli aşamalarının bitmesi ile sunulan raporlar
İstisnai- karar oluşturmak amacıyla veya projenin bir yetkilisinin oluşturmuş olduğu kararı diğerleri ile paylaşması amacıyla yapılan raporlar
Özel Analiz- projenin bir bölümü ile ilgili yapılan araştırmaların sonucu olarak, projede oluşan özel sorunlarla bağlı olarak oluşturan raporlar
ToplantılarToplantılar grup kararlarının
alınmasına hizmet etmelidir Haftalık ilerleme raporlarının
konuşulduğu raporlardan kaçınılmalıToplantının gündemini yazılı olarak
önceden bildirmeli
Toplantılar-devamıHerkesin toplantıya özenle hazırlanmasını
sağlamalıToplantının başkanı az konuşmağa çaba
göstermeli Bireylerin konuşmaları kesilmemelidir
Aşırı formaliteden kaçınılmalıEğer toplantı özel bir kriz üzere düzenlenmişse,
gündemi bu konu ile sınırlı tutmalıSanal toplantılar
Denetimin amacıProje yöneticisi hem düzenlemede, hem de
örgüt varlıklarına sahiplenmede aynı derecede dikkatli olmalıdır
Proje yöneticisi örgütün fiziki varlıklarını, insan kaynaklarını, mali kaynaklarını korumalıdır
Bu sebeplerden denetimin iki esas hedefi bulunmaktadır: 1. faaliyetlerin değiştirilmesi yoluyla sonuçların
düzenlenmesi 2. örgütsel varlıkların (değerlerin) yönetimi
Chapter 11-5
Proje DenetimiDenetim, planlama-izleme-denetim
döngüsünün son elementidirDenetim ,projenin 3 unsuru üzerine
odaklanmıştır Başarım Maliyet Zaman
Chapter 11-1
Başarımın Denetimini gerektiren nedenlerProjenin başarısını olumsuz etkileyen ve
denetim gerektiren nedenler: Beklenmedik teknik sorunların oluşması Gerektiği zaman yeterli kaynağın bulunamaması Aşılmaz teknik sorunların mevcutluğu Kalite veya güvenilirlik sorunlarının oluşması Müşterinin belirteçlerde değişiklikler istemesi İşlevsel karmaşıklıkların ortaya çıkması Teknoloji yeniliklerin projeye etkisi
Chapter 11-2
Maliyetin Denetimini gerektiren nedenler
Proje maliyetini etkileyen ve denetim gerektiren nedenler: Teknik zorlukların daha çok kaynak gerektirmesi İşin kapsamının büyümesi Başlangıç beklentilerin düşük olması Raporların zayıf veya zamansız olması Bütçenin yetersiz kalması Düzeltici denetimin zamanında yapılmaması Girdi fiyatlarında değişiklik olması
Chapter 11-3
Zamanın Denetimini gerektiren nedenlerProje takvimini etkileyen ve denetim
gerektiren nedenler: Teknik sorunların çözümünün planlandığından uzun sürmesi İlk zaman değerlendirmelerinin çok iyimser olması İşlerin sırasının düzgün olmayışı Malzeme, personel ve teçhizatın gerektiği zamanda
bulunamaması Önceki görevlerin tamamlanmaması Müşterinin değişen siparişlerine uygun olarak işlerde
revizyona gidilmesi Yasa ve Yönetmeliklerde Düzenlemeler
Chapter 11-4
Denetimin amaçları: Fiziki Varlıkların Denetimi
Fiziki varlıkların kullanımının denetimi: Önleyici veya düzenleyici biçimde varlıkların bakımı Bakım ve değiştirmenin zamanlanması Bakım kalitesi Bakım programlaması öyle yapılmalıdır ki,
müdahaleyi en aza indirmekle teçhizatın işlek durumda tutulması sağlanmış olsun
Fiziki envanterler (teçhizat veya malzeme ) denetime tabi tutulmalıdır
Chapter 11-6
Denetimin amaçları: İnsan Kaynaklarının Denetimiİnsan kaynaklarının yönetimi, personel
artımının ve gelişiminin denetlenmesini gerektirir
Projeler insanların yetişmesi için verimli zemindir
Her bir proje özgü olduğundan ,projelerde çalışan insanların makul kısa bir süre içinde geniş yelpazede deneyim kazanmak imkanı bulunuyor
Chapter 11-7
Denetimin amaçları: Mali Kaynakların DenetimiMali kaynakların sahiplik ve düzenleme
denetimi yöntemleri bunlardır: Mevcut varlıkların denetimi Proje bütçelerinin denetimi Sermaye yatırımının denetimi
Bu denetimler, bir dizi analizlerle ve muhasebe/denetleme işlevleri yapmakla gerçekleştirilir
Chapter 11-8
Denetimin amaçları: Mali Kaynakların Denetimi (devamı)
Proje ekibi üzerinde muhasebe/denetleme işlevlerinin yapılması zorunludur
Üst kurumlar, müşteriye ait veya onların hesabında olan kaynakların korunmasından ve doğru kullanımından sorumludur
Firmanın, proje yürütme yeteneği ile ilgili tüm olgular açılmalı, doğrulanmalı ve araştırılmalıdır
Chapter 11-9
Denetim sürecinin 3 TürüKararlar bunlarla ilgili olmalıdır:
Projenin hangi noktalarında denetim yapılacak
Ne denetlenecek Denetim nasıl ölçülecek Sapmalara ne derecede tahammül edilecek Sapmalar oluşmadan önce onları nasıl
belirlemek ve önlemek mümkündür
Chapter 11-10
Denetim Sürecinin 3 Türü-devam
Projede denetimin hangi amaçla yapılmasına bağlı olmadan ,3 esas denetim mekanizması bulunmaktadır: Sibernetik Denetim Git/gitme denetimi (Go/no-go control) Sonradan denetim (Post control)
Chapter 11-11
Sibernetik denetim sistemi -şemaGirişler süreç çıkışlar
Efektör ve karar oluşturucu
algılayıcıkarşılaştırıcı
standartlarBu denetim sisteminde sistem yaklaşımı kullanılıyor. Çıkış değerleri standart (plan) değerleri ile karşılaştırılır. Sapma varsa uygun giriş verileri düzeltilir ve sisteme yeniden dahil edilir
Git/Gitme denetimleriBu denetimler bazı özgü önkoşulların
karşılandığını görmek için bir test biçiminde yapılmaktadır
Proje yöneticiliğinde çoğu denetimler bu türdendir
Bu denetim türü projenin hemen her yönü üzerinde kullanılabilir
Chapter 11-12
Git/Gitme denetimi için bilgi gereksinimleri
Proje önerisi, şartname planları, çizelgelemeler ve bütçe , projede git/gitme denetimini uygulamak için gereken bilgileri içerir
Kilometretaşları, denetim faaliyetlerine odaklanmak için önemli olaylardır
Kilometretaşları, aralık ve nihai ürün şeklinde proje aşamalarının sonuçlarını ifade eder
Chapter 11-13
İşlemlerden sonra denetim-PostcontrolsPostdenetimler olgudan sonra uygulanırGelecek projelerin amaçlarına ulaşma
imkanlarını iyileştirmeye yöneliktirAşağıdaki bilgiler gerektirmektedir:
Proje hedefleri Kilometretaşları, kontrol noktaları, bütçeler Projenin nihai raporu Başarıyı ve süreci iyileştirmek için tavsiyeler
Chapter 11-14
Sonradan yapılan denetimlerSonradan yapılan denetimlere, karne gibi
bakılabilirOnlar, ödüllendirme veya ceza vermek için
temel olarak kullanılabilir, ama mevcut başarımı değiştirmek için çok geçtir
Sonradan yapılan denetimler, iletişim, işbirliği, proje yönetiminin kalitesi, müşteri ile etkileşim alanlarına uygulana bilir
Chapter 11-28
Denetim sistemlerinin nitelikleri İyi denetim sistemi:
Esnek olmalıdır Etkin olmalıdır Yararlı olmalıdır Projenin gerçek ihtiyaçlarını karşılamalıdır Zamanında işlemelidir Mümkün oldukça basit olmalıdır Bakımı kolay olmalıdır Genişlene bilmelidir Belgelendirmiş olmalıdır
Belgeler tam eğitim programını içermelidir Algılayıcı ve gözlemciler yeterince doğru ve kesin işlem yapmalıdır Denetimler , genellikle istenmeyen baskı olarak değil, yararlı araç
olarak anlaşılmalıdır
Chapter 11-15
Denetim Sistemlerinin tasarımıTüm denetim sistemlerinde geriye dönüşüm ,
denetim süreci olarak kullanılmaktadırBaşarım, maliyet ve zamanın denetimi farklı
girilş verileri gerektirir: Başarım- tasarım değişiklikleri bildirimleri, test
sonuçları, kalite kontrol, yeniden işleme sonuçları Maliyet - fiili nakit akımları hesabı, satın alma
siparişleri, devamsızlık, gelir raporları, işçilik /saat ücretleri
Çizelgeleme – kıyaslama raporları, durum raporları, PERT/CPM ağları, Gantt diyagramları, WBS, ve eylem planları
Chapter 11-17
Denetim AraçlarıProje yöneticisinin denetim için
kullanabileceği mühim araçlar istatiksel modeller ve eğilim izdüşümüdür
Bütçe planı veya belirli bir görev için beklenen zaman veya maliyet artışı eğrisi Gerçekten tamamlanmış görevlerin gerçek
değerleri kesikli çizgilerle gösterilirHer bir zaman anı için gerçek değerler yeni
bir tahminler için kullanılır
Chapter 11-18
Denetim AraçlarıEğilim izdüşümü
Chapter 11-19
kritik oranKritik oran, projenin genel değerlendirilmesi
için bir ölçektirKritik oran iki kısımdan oluşuyor:
gerçek ilerlemenin planlanan sürece oranı Bütçe (planlanan) maliyetinin gerçek maliyete
oranı
Kritik oran=gerçek süreç/pl. süreç) x (pl. mal./gerçek mal.)
Chapter 11-20
Kritik oran
Chapter 11-21
girişim numarası
Kritik oran
Gerçek maliyet
Bütçe maliyeti
Planlanan ilerleme
Gerçek ilerleme
1 (2 / 3) X (6 / 4) = 1.0
2 (2 / 3) X (6 / 6) = .67
3 (3 / 3) X (4 / 6) = .67
4 (3 / 2) X (6 / 6) = 1.5
5 (3 / 3) X (6 / 4) = 1.5
Kritik oranın denetimi diyagramı
Chapter 11-22
Hemen araştırmalı
Zaman buldukca araştırmalı
Gözardı etmek
Dikkatle izlemeli. Proje mühendisinin araştırması gerekiyor
Hemen araştırmalı
Şirketin yöneticisini bilgilendirmeli
Kritik oran (x etkeni için)
Kazanılmış Değer Analizi (Earned Value Management) Kazanılmış Değer Analizi (EVM ya da EVA) projelerin,
maliyet ve bütçe ölçeğinde plana ne kadar uygun gittiğini ölçen bir analiz yöntemidir.
Projelerin gidişatı hakkında üst yönetim ya da sponsor tarafından gelen takip sorularına; "Çok iyi gidiyor", "Plana uygun gidiyoruz", "Mükemmel" gibi yalan ve iyimser cevaplar vermek de bir yöntem.
Fakat bu yöntem özellikle projenin son aşamalarına doğru ciddi zararlara sebebiyet verebilir. Herşeyden önce projenin gidişatını kendimize objektif olarak itiraf etmeliyiz ki projenin kötü gidişatını önceden görüp, ilgili önleyici faaliyetleri alabilelim.
Kazanılmış değer analizi için gereken veriler Kazanılmış değer analizi için elimizde proje hakkında 3
veri olması gerekir: Planlanan değer Gerçekleşen değer Kazanılmış değer
Örnek: Farzedelim ki kare şeklinde bir arsanız var. Projeniz bu arsanın etrafını çitle çevirmek. Bir usta ile anlaşıyorsunuz; Usta ile, çit maliyeti dahil günlüğü 100TL'ye 4 günde arsayı çevirmek üzere anlaşıyorsunuz. İşe başlanıyor. Siz ustaya ödemeyi her gün sonunda yapıyorsunuz. Usta işe başladıktan 3 gün sonra arsaya gidip durumu kontrol ediyorsunuz. Bir de bakıyorsunuz ki usta 3 gün sonunda sadece 1 kenarı çitle çevirebilmiş. Siz de adama kızıp, son günlüğü vermiyorsunuz ve 3 gün için toplam 200TL ödeme yapıyorsunuz
Planlanan,Gerçek ve Kazanılmış Değer
Planlanan değer(Planned Value)-yapılmış işin planlanan değeri 3 gün sonunda 3 kenarın çitle çevrilmesini planlamıştınız ve bunun
maliyetiPl.Değer= 100(kenar başına planlanan maliyet) X 3 = 300 TL
Gerçek Değer(Actual Cost)- yapılmış iş için harcanmış para; Herşey yalan, cebinizden çıkan para gerçek. Ustaya kızdığınız için
200 TL cebinizden maliyet çıktı. Gerçek Değer=200
Kazanılmış Değer(Earned Value)-yapılmış iş sonucu kazanılmış değer Ustanın çıkardığı iş, yani 3 günde projeye katkısı; Sadece 1 kenar
yani 100 TL Kaz. Değer=100
Değer Perfomans endeksi CPI(Cost Performance Index) Kazanılmış değer analizinde 2 önemli parametre:
Maliyet Performans endeksi -CPI(Cost Performance Index) Zaman Performans endeksi -SPI(Schedule Performance Index). CPI bütçe açısından projenin durumunu gösterir; Değerin 1 çıkması projenin, tam
olarak planlanan bütçede ilerlediğini gösterir. 1'in altındaki değerler, planlanan bütçeden daha maliyetli bir şekilde projenin ilerlediğini, 1'in üzerindeki değerler, planlanan bütçeden daha ucuz bir şekilde projenin ilerlediğini ifade eder
CPI =Kazanılmış Değer / Gerçek DeğerBizim örneğimizde CPI= 100 / 200 = 0,5Proje planladığımızdan daha pahalı bir şekilde ilerlemektedir.
Projenin tahmini bitiş maliyeti=Planlanan Maliyet / CPI
Bizim örneğimizde; 400 / 0,5 = 800TL'ye bu cit işlemi tamamlanır. Bu ustayla devam edilirse iş planladığınızın 2 katı maliyetle biter
Zaman performans endeksi- SPI(Schedule Performance Index) SPI süre açısından projeyi yorumlar.
SPI=Kazanılmış Değer / Planlanan DeğerBizim örneğimizde SPI= 100 / 300 = 0,33Bu proje için çok dramatik bir değerdir. Planlanan Süre / SPI formülü uygulandığında
projenin tahmini bitiş süresini elde edebiliriz. Bizim örnekte 4 günde bitmesi planlanan çit
çevirme işlemi 4 / 0,33 = 12 günde tamamlanır.
Kazanılmış değer parametrelerinin erken değerlendirilmesi
CPI ve SPI değerleri projenin başlangıç aşamalarında şekilleniyor; bu nedenle belirli bir noktadan sonra bu değerler üzerinde ciddi düzenlemeler yapmak çok zordur Örnek:1 senelik bir projenin ilk 2 ayında CPI ve SPI değerlerimiz 0,8 civarında ise plan üzerinde değişiklik yapılmadığı sürece bu değerin 1'e taşınması çok zordur. Bu nedenle sapmalar tespit edildiği anda önleyici girişimler yapılmasında fayda vardır.
Bizim örneğimizdese; eğer 3. gün değil de 1. gün denetime gelinse ustanın yan gelip yattığının tespiti daha kolay olur ve usta değiştirmek (önleyici girişim), 3. günde usta değiştirmektense işi daha az zamanda ve maliyette tamamlanmasını sağlayacaktır.
Kıyaslama, kurumlar arasında “sınıfının en iyisi” karşılaştırmalarını yapar
Bazı başarılı kurumlar kendilerinin en iyi uygulamaları ve projelerinde önemli başarı etkenleri üzerinde “kıyaslama” oluşturmuşlar
Benchmarking-kıyaslama
Chapter 11-23
Kıyaslama- bir kuruluşun, kendi sektöründen yada dışından başarılı bir kuruluşu referans alarak performansını mümkün olan tüm şekillerde karşılaştırıp mevcut olan durumdan daha iyisini oluşturmaya çalışmak için geliştirme ve iyileştirme sürecidir ve güçlü bir yönetim aracıdır.
İyi uygulamalar için başarı anahtarlarıprojelere yardım için 4 başlıca yöntem
bulunmaktadır: Proje yöneticiliğinin yararlı olduğunu teşvik
etme İkramiye, hisse senetleri, diğer teşviklerle
yüksek riskli projeler ve proje yönetimi becerileri için personel ödemeleri
Metodoloji- PY yöntemlerinin standartlaştırılması,geliştirilmesi
Proje Yöneticiliği sonuçları- proje başarımını projenin kuruma etkisini ölçmeli; projeden alınan değeri ölçmeli
Chapter 11-24
Denetim, bir yöneticilik fonksiyonudurDenetlemenin amacı projenin mevcut iş-zaman
çizelgelemelerinin, bütçesinin ve çıkış ürününün uygun plan verilerine yakın olmasını sağlamaktır
Proje yöneticisinin görevi öyle denetim sistemi oluşturmaktır ki, bu sistemde proje için yararlı davranışlar teşvik edilmiş, yararsız olanlar ise önlenmiş olsun
Chapter 11-25
top related