przedmiotowy system oceniania z historii w klasach i iii ... fileprzedmiotowy system oceniania z...
Post on 28-Feb-2019
218 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Przedmiotowy System Oceniania z historii w klasach I – III gimnazjum
spójny z programem nauczania historii nr 60/1/2009 „Śladami historii”
zatwierdzonym dnia 27.08.2009 r. przez Radę Pedagogiczną Gimnazjum nr 1 w Chojnicach
Przedmiotowy System Oceniania (PSO) z historii jest zgodny z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych, z późniejszymi zmianami oraz jest
zgodny z zasadami Wewnątrzszkolnego Oceniania uczniów zawartymi w Statucie Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Chojnicach.
Narzędzia, czas pomiaru i obserwacji osiągnięć uczniów.
Pomiar osiągnięć uczniów odbywa się poprzez ocenę następujących form aktywności uczniów:
1. Prace klasowe.
2. Kartkówki.
3. Odpowiedzi ustne.
4. Aktywność na lekcji.
5. Zadania domowe i prace długoterminowe.
6. Inne formy aktywności, np. udział w konkursach, wykonywanie pomocy dydaktycznych, aktywny udział w pracach koła historycznego,
udział w pokazach i warsztatach historycznych oraz wycieczkach dydaktycznych.
Obszary aktywności.
Na lekcjach historii oceniane są następujące obszary aktywności ucznia:
1. Rozumienie pojęć historycznych i ich stosowanie.
2. Opanowanie wiedzy historycznej zgodnie z podstawą programową.
3. Umiejętność pracy z mapą, tekstem źródłowym, infografiką i źródłami statystycznymi.
4. Umiejętność samodzielnego zdobywania informacji i tworzenie własnej narracji historycznej.
5. Prowadzenie analizy procesów historycznych oraz znajomość chronologii wydarzeń.
6. Prezentowanie wyników swojej pracy w różnych formach.
7. Aktywność na lekcjach, praca zespołowa w grupach i własny wkład pracy ucznia.
Kryteria oceny semestralnej i rocznej.
1. Ocenę semestralną (roczną) wystawia nauczyciel najpóźniej dzień przed spotkaniem zespołów klasyfikacyjnych. Uczeń ma możliwość
uzyskania wyższej niż przewidywana oceny semestralnej lub rocznej zgodnie z warunkami i trybem określonym w statucie szkoły §39.
2. O zagrożeniu oceną niedostateczną nauczyciel informuje ucznia, jego rodziców oraz wychowawcę klasy na miesiąc przed klasyfikacją.
3. Wymagania szczegółowe na poszczególne oceny dotyczące poszczególnych zagadnień tematycznych przewidzianych programem w
klasach I – III znajdują się z załączonej tabeli.
0
20
40
60
80
100
1. Kw 2. Kw 3. Kw 4. Kw
Kontrakt między nauczycielem i uczniem.
Każdy nauczyciel historii zawiera indywidualne kontrakty z klasami dotyczące sposobu oceniania aktywności i pracy ucznia. Możliwe jest
stosowanie systemu znaków graficznych. Nauczyciel informuje też uczniów o możliwościach otrzymania oceny celującej oraz sposobach i
terminach poprawy ocen.
Ocenianie ucznia służy informowaniu go o stopniu opanowania wymaganej wiedzy i umiejętności, zakresie popełnianych jeszcze błędów i
motywowaniu do pracy nad uzupełnieniem wiadomości i umiejetności . Ocena może być wyrażona w formie stopnia, pochwały lub
negatywnej uwagi. Może być wyrażona ustnie lub pisemnie.
Oceny ucznia są jawne. Ocenione prace pisemne (wraz z informacją zwrotną dotyczącą aktualnego stanu wiedzy – wyrażoną słownie,
graficznie lub punktowo) są na bieżąco przekazywane uczniom. Uczeń ma prawo zwrócić się do nauczyciela o szczegółową informację
dotyczącą oceny swojej pracy. Indywidualne omówienie pracy pisemnej oraz poprawa ocen z odpowiedzi ustnych i pisemnych odbywa się
podczas dodatkowych godzin konsultacji przedmiotowych lub w innym terminie uzgodnionym między nauczycielem a uczniem.
Ustalenia kontraktowe mieszczą się w ramach załączonych poniżej „Wymagań ogólnych na poszczególne oceny”.
Ocenianie uczniów dyslektycznych.
1. W klasach terapeutycznych nauczyciel ma możliwość zastąpienia części prac pisemnych ustnymi formami sprawdzania wiedzy.
2. Nauczyciel oceniając sprawdzian bierze pod uwagę „Katalog typowych błędów dyslektycznych”, nie obniżając oceny za błędy
ortograficzne, gramatyczne i interpunkcyjne .
Ocena uczniów realizujących program dostosowany do możliwości ucznia.
Uczniowie z opinią o dostosowaniu wymagań realizują zadania na miarę swoich możliwości. Na sprawdzianach otrzymują zadania
adekwatne do tych realizowanych na lekcji. W przypadku czynienia postępów otrzymują ocenę pozytywną, natomiast gdy nie wykazują
starań i nie robią postępów na miarę swoich możliwości – negatywną.
Punkty uzyskane z prac klasowych i kartkówek przeliczane mogą być na stopnie według nieco obniżonej skali .
HISTORIA – WYMAGANIA OGÓLNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
OCENA CELUJĄCA
Uczeń wykazuje się wiedzą i umiejętnościami na ocenę bardzo dobrą, ale ponadto dysponuje wiedzą wykraczającą poza treści
obowiązkowe. Osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych. Bierze czynny udział w życiu szkoły, wykazuje się aktywną i
prospołeczną postawą np. pomagając słabszym kolegom w nauce. Jest liderem pracy w grupie. Bardzo starannie prowadzi zeszyt
przedmiotowy. Jego prace domowe zawierają treści poszerzające zagadnienia programowe.
OCENA BARDZO DOBRA
Uczeń samodzielnie wyjaśnia najważniejsze terminy i zagadnienia, a także prezentuje wątki poboczne omówionych tematów – opanował
więc pełen zakres wiedzy i umiejętności przewidzianych w danej klasie. Logicznie kojarzy fakty. Formułuje własne opinie i wnioski oraz
potrafi przekonująco uzasadnić swoje zdanie. Posługuje się poprawnym i bogatym językiem oraz fachową terminologią. Dba o styl
wystąpienia. Aktywnie współpracuje z grupą, zachęca inne osoby do aktywności i oraz troszczy się o dobrą jakość pracy drużyny.
Wykazuje inicjatywę nie będąc zachęcany przez nauczyciela. Bierze aktywny udział w życiu klasy. Starannie prowadzi zeszyt
przedmiotowy. Systematycznie i na czas wykonuje zadania domowe.
OCENA DOBRA
Uczeń samodzielnie wyjaśnia najważniejsze terminy i pojęcia oraz wykonuje zadania złożone. Potrafi kojarzyć fakty, formułować własne
opinie i wnioski. Dba o styl wystąpienia. Z zaangażowaniem pracuje w grupie i zachęca inne osoby do aktywności. Często sam zgłasza się
do odpowiedzi. Systematycznie i poprawnie prowadzi zeszyt przedmiotowy. Poprawnie i na czas wykonuje zadania domowe.
OCENA DOSTATECZNA
Uczeń potrafi z pomocą nauczyciela wyjaśnić najważniejsze terminy i zagadnienia oraz wykonać typowe zadania o średnim stopniu
trudności. Potrafi kojarzyć niektóre fakty. Nie popełnia zbyt często błędów składniowych i językowych. Aktywnie współpracuje z grupą,
czasami sam zgłasza się do odpowiedzi. Prowadzi zeszyt przedmiotowy systematycznie, ale z brakami. Nie zawsze wykonuje zadania
domowe.
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
Uczeń potrafi z pomocą nauczyciela wyjaśnić niektóre z zagadnień i terminów omówionych na lekcjach oraz wykonać najprostsze zadania.
Nie potrafi kojarzyć faktów. Posługuje się ubogim słownictwem. Popełnia liczne błędy językowe i składniowe. Nie unika współpracy z
grupą, ale nie wykazuje się własną inicjatywą. Uaktywnia się tylko na wyraźne polecenie nauczyciela. Niesystematycznie prowadzi zeszyt
przedmiotowy. Nie wykonuje często zadań domowych,
OCENA NIEDOSTATECZNA
Uczeń nie potrafi wyjaśnić najważniejszych terminów ani zagadnień omówionych na lekcji. Nie jest w stanie wykonać najprostszych zadań,
nawet z pomocą nauczyciela. Nie interesuje się tematyką zajęć oraz nie współpracuje z grupą. Nie prowadzi zeszytu przedmiotowego. Nie
wykonuje zadań domowych.
Wymagania szczegółowe na poszczególne dostosowane do treści programu „Śl adami przeszłości”
W ocenianiu ucznia ocenia się również aktywność ucznia w procesie dydaktycznym zgodnie z zapisem zawartym w WYMAGANIACH OGÓLNYCH.
Te mat le kcj i Zagadnie nia Wymag ania na pos zc zególne oce ny
dopus zc zająca dostatec zna dobra bard zo dobra celująca
Co to je st hi sto ria ?
- hi st oria jako na uka
- definic ja źródeł
hi storycznyc h
- podział źródeł
hi storycznyc h
- arc heol ogia jako
- popra wnie posługuje się
termina mi:
hi storia , źród ło
hi storyczne, na sza
era , p rzed na szą
erą , wiek
- dokonuje proste j
- popra wnie posł uguj e się termina mi: arc heol ogia , epoki
hi sto ryczne, c hronologia ,
pra hi st oria
- wymie nia naz wy epok
hi storycznyc h w k olejności
chronologicznej : staroż yt ność ,
średni owiecze, nowoż ytność,
- wyja śnia , na cz ym pole ga praca
hi sto ryka i
arche ol oga
- wymie nia
st osowane w
prze szłości sposoby
- oma wia rolę źródeł
hi storycznyc h
w proce sie
poz na wa nia dzie jów
- rozumie pot rze bę
tworze nia syste mu
nauka pomoc nicza
hi sto ri i
- epoki hi st orycz ne
- da wne sposoby
mie rzenia cza su
klasyfikacj i źródeł
hi storycznyc h
- podaje przykłady
źródeł pi sanyc h i
niepi sa nyc h
- okre śla wiek
danego
wyda rzenia
współcze sność
- umiej sca wia wyda rzenia w
odpowied niej epoce hi sto rycznej
mie rzenia cza su
- okre śla ra my
chronologiczne e pok
hi sto rycznyc h
datacj i i
posługi wania się
ni m
ROZDZI AŁ I: POCZĄTKI CYWILI ZACJI
1 . P rahist oria
człowieka
- poc hodze nie
człowieka
- e wolucja czł owieka
i j e j e tapy
- cechy
charak teryst ycz ne
poszczegól nych
gatunkó w
człowiek owat ych
- osią gnięcia
człowieka pierwot ne go
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
aust ra l opi tek ,homo sapiens ,
koczownicz y t ryb
życia
- wskaz uje na
ma pie kole bkę
ludzkości
- popra wnie posł uguje si ę
termina mi: homo habi l i s , homo
erectus , homo
neanderta lensis ,homo sapiens , e wol ucja , pale ol i t
- wymie nia w k olejności e tapy
e wol ucj i cz łowieka
- opi suje wa runki życia l udzi
w cza sac h pra hi storycz nyc h
- podaje naz wy naj waż niejsz yc h
wynalazkó w czł owieka z cza só w
pra hi st orycz nyc h
- okre śla ra my
chronologiczne
kolejnych e ta pó w
e wol ucj i cz łowieka
- podaje
naj i stot nie j sze cechy
wyglądu różnyc h
gatunkó w
człowiek owat ych
i i ch umieję t ności
- wskaz uje na mapie k ierunki i t rasy
ekspa nsj i gat unk u
ludzkiego
- oma wia z nacze nie
tworze nia i
prak t yczne go
zast osowania narzędzi o raz
opa nowania
umieję tności
krze sania ognia d la
roz woju czł owieka
- wyja śnia , na cz ym
pole gała zależność człowieka od
prz yrod y
- wymie nia
prz ycz yny
powsta nia
pierwsz yc h dzie ł
szt uk i p ra ludzi
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Tajemnice sprzed
wiekó w – Jak
zbadano
poc hodzenie
człowieka ?
- teorie dotyczące powsta nia człowieka
- Ka rol Darwi n i
jego odkrycie
- zadania
ant ropol ogi i
- p rzed sta wia głó wne założe nia
teori i Ka rola
Darwina
- wymie nia teorie dotyczące
powsta nia
człowieka
- popra wnie posł uguje się termina mi: e wolucj oniz m,
ant ropol ogia
- opi suje , czym zaj muje się
ant ropol og
- oma wia sposoby usta la nia wieku
znalezi sk
- oma wia te orię e wol ucj i Ka rola
Darwina
- wyja śnia różnice
międz y teorią kreacjoniz mu a
e wol ucj oniz mu
- p rzed sta wia znaczenie badań
nauk owyc h oraz
wyk orz ysta nia
różnyc h technol ogi i
dla poz nania
hi stori i cz łowieka
- p rezent uje argume nty z wole nnikó w
i przeci wnikó w
e wol ucj oniz mu
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą ak tywność w cza sie
zajęć
2 . Czas wielk ic h
prze mia n
- wpływ z mia n k l imatu na ż ycie
człowieka
- re wol ucja
neol i t yczna
- początk i rolnic t wa
i hod owl i
- pie rwsze osad y
- budowle
me gal i tycz ne
- początek metalurgi i
- popra wnie posługuje się
termina mi:
re wol ucja
neol i t yczna,
osiad ły t ryb ż ycia ,
osada, epoka
brąz u, e poka
żelaza
- p rzed sta wia
zmia ny, k tóre
zaszł y w ż yci u
człowieka w
okre sie ne ol i tu
- podaje naz wy metal i
wyk orz yst ywanyc h
przez pral udzi do
wyt opu broni ,
narzędzi , ozdó b
- popra wnie posł uguje się termina mi: ne ol i t , me gal i t
- okre śla ra my c hronologiczne
re wol ucj i ne ol i tycznej
- opi suje życie c odzienne ludzi
przed re wolucją ne ol i tycz ną
- oma wia sposó b wyt opu brąz u i
że laza
- przed sta wia wpł yw zmia n k l i matycz nych
na t ryb życia
człowieka
pierwot ne go
- oma wia t ryb ż ycia i
za jęcia ludzi epoki
neol i t u
- naz ywa i lokal izuje
na ma pie
poz osta ł ości
naj star szej z na nej
osad y ludzkiej
- wskaz uje na mapie
miej sce położe nia
najba rdzie j zna nej
bud owl i
me gal i tycz nej
- wyja śnia , jak ie
zmia ny na stą pi ł y
w życi u człowieka
dzięk i opanowani u
umieję tności wyt opu metal i
- oma wia t ryb ż ycia i za jęcia ludzi epoki
neol i t u
- cha rak teryzuje
wygląd osad
neol i t ycznyc h
- opi suje wygląd i
funkcje budowl i
me gal i tycz nyc h
- uza sad nia sł usz ność okre śle niare wolucja d la
zmia n, k tóre za szły
w życi u człowieka w
okre sie ne ol i tu
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
3 . W kraju Sumeró w
- poł ożenie geograficz ne i
warunki natural ne
Mezopota mi i
- powstanie
pierwsz yc h pa ńst w
- o rga nizacja
państ wa Sumeró w
- osią gnięcia
cywi l izacj i
sume ryj sk ie j
- popra wnie posługuje się
termina mi:
cywi l izacja ,
Mezopota mia,
syste m i r ygac yj ny,
Sumerowie,
mia st o -pa ńst wo
- lokal izuje na
ma pie
Mezopota mię
- oma wia
poł oże nie
geograficz ne i
warunki natural ne
panujące w
Mezopota mi i
- wymie nia osią gnięcia
- podaje ra my c hronologiczne i st nienia c ywi l izacj i sumeryj sk ie j
- popra wnie posł uguje się termina mi: Żyz ny Półksiężyc,
k ró l -kapłan, z ikkurat
- okre śla rolę rzek w sta rożyt nej
Mezopota mi i
- opi suje wygląd mia st
sume ryj sk ich
- cha rak teryzuje oddziaływa nie
warunkó w
naturalnyc h na życie
mie szkańcó w
Mezopota mi i
- oma wia orga nizację pa ńst wa
Sumeró w
- p rzed sta wia
z wiązek między
bud ową
i ut rz yma nie m sieci
i rygac yjnej
a powsta nie m
pierwsz yc h pa ńst w
- wyja śnia , jak i wpł yw na organizację
pierwsz yc h pa ńst w
miał o ich położe nie
geograficz ne oraz
warunki natural ne
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Sumeró w
4 . Babi lonia i Asyria
- pa ńst wo babi l ońsk ie
- Ha mmura bi i j ego
kodeks pra wny
- Babi l on
- pa ńst wo a syryj sk ie
- o rga nizacja armi i
asyryj sk ie j
- popra wnie posługuje się
termina mi:
Babi lon, Kodek s
Ha mmura biego,
pol i te iz m
- okre śla , k im był
i czym za sł ynął Ha mmura bi
- lokal izuje na
ma pie państ wo
babi l ońsk ie i
asyryj sk ie
- oma wia
naj waż niej sze
zasad y pra wne
zapi sa ne w
Kodek sie
Ha mmura biego
- zna wyda rze nia z wiąza ne z datami : ok . 2 tys. la t p.n.e . , XVII I
w. p. n.e . , VII w. p.n.e . , 612 r.
p.n.e . , VI w. p.n.e .
- popra wnie posł uguje się
termina mi: Asz ur, Ni ni wa, wi szące
ogrody, ryd wa n
- okre śla , k im byl i czym za słynęl i :
Nabuc hodonozor II, Sa rgon II
Wielk i , Asurbani pal
- oma wia orga nizację państ wa
babi l ońsk iego
- p rezent uje
naj waż niej sze fak t y
z hi sto ri i Asyri i i
Babi loni i
- interpretuje za sadę „ oko za oko, zą b za
ząb”
- oma wia syste m
re l igi jny sta roż yt nej
Babi loni i
- p rzed sta wia
osią gnięcia
cywi l izacj i
asyryj sk ie j
- wymie nia rodzaje
woj sk wc hodząc yc h
w sk ład armi i
asyryj sk ie j
- oce nia staroż ytny syste m pra wny
- oma wia syste m
re l igi jny sta roż yt nej
Babi loni i
- wymie nia
czynnik i , k tóre
umożl i wi ł y
Asyryjcz ykom
prowadzenie
sk utecznej pol i tyk i
pod bojó w
- wyja śnia znacze nie kodyfikacj i pra wa d la
spra wne go
funkcjonowa nia
państ wa
Ponadto:
- sa modzielnie formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
5 . W Egi pcie
fara onó w
- poł ożenie
geograficz ne i
warunki natural ne
Egi ptu
- Ni l i j ego rola
- o rga nizacja państ wa e gipsk iego
- społecze ńst wo
sta roż yt nego E gi ptu
- popra wnie
posługuje się
termina mi: Egi pt
Górny, Egi pt
Dol ny, fa raon
- lokal izuje na
ma pie E gipt
- oma wia
poł oże nie
geograficz ne i
warunki natural ne
panujące w
Egi pcie
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : ok . 3 tys. la t p.n.e . , XIII
w. p. n.e . , 31 r. p. n .e .
- podaje ra my c hronologiczne
i st nienia c ywi l izacj i egi psk ie j
- przed sta wia naj waż niej sze dokonania Ra mze sa II
- cha rak teryzuje st ruk t urę
społeczeńst wa e gipsk ie go
- okre śla zakre s władz y fa ra ona
- wyja śnia rolę Ni l u
w roz woj u
cywi l izacj i egi psk ie j
- oma wia orga nizację
państ wa e gipsk iego
- opi suje pa ńst wo egipsk ie za
panowa nia Ra mze sa
II
- uza sad nia
sł usz ność okre śle nia
„ Egipt – dare m
Nilu”
- t łumacz y, jaką
rolę odgrywał y
poszczegól ne
warst wy
społeczeńst wa
egipsk ie go
- p rezent uje dzie je
Egi ptu w I
tysiącleciu p.n.e .
- wskaz uje i oce nia
źródła potę gi
sta roż yt nego E gi ptu
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
6 . P i ramidy, mumie i
hierogl i fy
- re l igia E gi pcjan
- wiara w ż ycie
- popra wnie posługuje się
termina mi:
pol i te iz m, mumia,
- zna wyda rze nia z wiąza ne z datami : ok . 2500 r. p. n.e . , 1313 r.
p.n.e .
- wymie nia cechy charak teryst ycz ne
wyglądu wybra nych
- wyja śnia przez nacze nie
Doli ny Kró ló w
- oce nia wkład mie szkańcó w Egi ptu w
roz wój cywi l izacj i
poza grobowe
- osią gnięcia
cywi l izacj i egi psk ie j
- poc hó wek z ma rłyc h
– mumi fikacja , grobowce, pi ra mid y
mumi fikacja ,
sa rkofa g,
pi ra mida,
hierogl i fy
- wymie nia i miona
naj waż niej sz ych
bogó w egi psk ich
- p rzed sta wia
naj więk sze
osią gnięcia
cywi l izacj i
egipsk ie j
- popra wnie posł uguje się
termina mi: sfi nk s, Dol ina Kró ló w
- podaje naz wy naj sł ynniej sz yc h
pira mid e gipsk ic h
bogó w egi psk ich
- oma wia rolę re l igi i
w życi u staroż ytnyc h
Egi pcjan
- podaje przycz yny mumi fikacj i z włok
- t łumacz y, cz ym
był y i jak budowa no
egipsk ie pi ra mid y
- opi suje e tapy
proce su mumi fikacj i
- okre śla cechy
re l igi i staroż ytne go
Egi ptu
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Tajemnice
sprzed
wiekó w
– Jak dawniej
badano
zabytk i
sta roż yt nego
Egi ptu?
- początk i
arche ol ogi i
w E gipcie
- odkrycie g robowca
Tute ncha mona
- p rzed sta wia
dokonania postaci :
Howa rda Cartera ,
lorda Carna rvona
- oma wia
okol icz ności
odkrycia g robowca
Tute ncha mona
- opi suje wygląd
grobowca
Tute ncha mona
- opowiada, cze go
dotycz y tz w. k lą t wa
Tute ncha mona
- zna wyda rze nia
z wiązane z data mi :
1798 r. , 1922 r.
- p rzed sta wia
dokonania
Tute ncha mona
- wyja śnia różnice
międz y da wną a
współcze sną
arche ol ogią
- okre śla
okol icz ności , w
k tórych d oszł o do
roz poczęcia bada ń arche ol ogicz nych w
Egi pcie
- oce nia posta wę
pierwsz yc h badacz y
dziejów E gipt u
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą ak tywność w cza sie
zajęć
7. Staroż ytny Izrael
- powstanie pa ńst wa Izrael
- poł ożenie
geograficz ne i
warunki natural ne
Palestyny
- pa nowa nie Da wida
i Salomona
- nie wola ba bi lońska
- judaiz m
- popra wnie posługuje się
termina mi:
Hebrajczyc y,
Palestyna, Ja hwe,
Juda, Iz rael ,
nie wola
babi l ońska,
prorok , Me sja sz ,
monoteiz m,
judaiz m, dekalog
- okre śla , k im byl i
i czym za sł ynęl i :
Abra ha m,
- okre śla ra my c hronologiczne i st nienia państ wa ż ydowskie go
- popra wnie posł uguje się
termina mi: Ka naan, menora ,
Bibl ia , Tora , Arka P rzymie rza
- p rzed sta wia dok onania C yrusa II
Wielk iego
- opi suje wygląd świąt yni
jeroz ol i mskiej
- wskaz uje na mapie szlak węd ró wki
Izrael i tó w z E gipt u
do Ka naa n i oma wia
je j prze bieg
- oma wia syt uację narod u żyd owskie go
po śmierci Salomona
- p rzed sta wia
okol icz ności upadku
państ wa
żydowskiego
- opi suje okol icz ności
powsta nia pa ńst wa
Izrael
- okre śla rolę
prorokó w i Mesja sza w ż yciu
Hebrajczykó w
- oma wia różnice
międz y re l i gią
Żydó w a
wie rze nia mi
poz osta ł yc h
- oce nia rolę Bibl i i jako źród ła
hi storyczne go
Ponadto:
- sa modzielnie formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- Bibl ia Mojże sz , Da wid ,
Salomon
- lokal izuje na
ma pie Iz rael
- oma wia poł oże nie
geograficz ne i
warunki natural ne
Palestyny
- cha rak teryzuje
syste m wierze ń
Izrael i tó w
cywi l izacj i
sta roż yt nyc h
- wykazuje d użą:
ak tywność w cza sie
zajęć
8 . Ind ie i
Chiny
- poł ożenie
geograficz ne i
warunki natural ne
Ind i i i Chi n
- powstanie pa ńst w
na Półwyspie
Ind yj sk i m oraz w
dorzecz u Hua ng-ho i
Jangc y
- buddyz m
- hi nduiz m
- o rga nizacja
państ wa c hińsk iego
- konfucja niz m
- osią gnięcia
cywi l izacj i Ind i i i
Chin
- okre śla cza s
powsta nia
cywi l izacj i Ind i i i
Chin
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
Ari owie , ka sta ,
syste m ka st owy,
budd yz m,
hind uiz m,
ni rwa na, Wielk i
Mur C hińsk i
- lokal izuje na
ma pie Ind ie i
Chiny
- oma wia
poł oże nie
geograficz ne oraz
warunki natural ne
cywi l izacj i
indyj sk ie j i
chińsk ie j
- wymie nia
osią gnięcia
cywi l izacj i
indyj sk ie j i
chińsk ie j
- popra wnie posł uguje się
termina mi: Hara ppa, Mohe ndżo
Daro, c ytadela , terakotowa armia ,
huma ni taryz m
- zna i k ró tko c harak teryz uje
postaci Buddy i Konfucj usza
- p rzed sta wia za sad y
funkcjonowa nia
społeczeńst wa
indyj sk iego za
rządó w Arió w
- opi suje o rganizację
państ wa c hińsk iego
- wyja śnia przycz yny
bud owy Wielk iego
Muru C hiń sk ie go
- cha rak teryzuje
syste m fi loz oficzny
st worz ony przez
Konfucj usza
- poró wnuje
założenia budd yz mu
i hind uiz mu
- prezent uje za się g
teryt oria l ny
budd yz mu w
prze szłości i
współcze śnie
- oce nia wpł yw
konfucjaniz mu na
bud owę Ce sar st wa
Chińsk ie go
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
9 . Od
rysunkó w
na skalnyc h
do a l fabet u
- e wolucja pi sma
- rodzaje pi sma
- materia ł y
pi śmie nnicze
- a l fa bet
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
pik togra m, pi smo
k l inowe, hierogl i f,
papi rus, a l fa bet , Fenic ja nie
- wymie nia
- podaje daty powsta nia
poszczegól nych rodzajó w pi sma
- okre śla rolę pi sma w
sta roż yt ności
- opi suje znacze nie a l fa betu
st worz onego przez Fenicja n
- wyja śnia przycz yny
powsta nia pi sma
- p rzed sta wia
hi storię pi sma
- opi suje sposó b
prod ukcj i papi rusu
- t łumacz y, na czym
pole ga wyż szość
pi sma
al fabet yczne go nad
pi sme m
obrazk owym
- oce nia znacze nie
powsta nia pi sma
d la roz woj u cywi l izacj i
ludzkiej
- osią gnięcia
Fenicja n
rodzaje pi sma,
którymi
posługi wały się
ludy sta roż yt ne
- podaje naz wy
mate ria łó w
pi śmie nniczyc h
st osowanyc h w
sta roż yt ności
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Tajemnice sprzed
wiekó w
– Jak
odczyta no
pi smo
Egi pcjan?
- Ka mie ń z R oset ty
- ok ol iczności
odczyta nia pi sma
sta roż yt nyc h
Egi pcjan
- znacze nie
hierogl i fó w
egipsk ic h
- popra wnie posługuje się
termina mi:
hierogl i f, pi smo
demotycz ne i
hiera t yczne,
a l fabet greck i
- wyja śnia , k im był i czym zasł ynął Jean -Fra nçoi s
Cha mpol l ion
- popra wnie posł uguje się
termina mi: Ka mie ń z R oset ty,
kartusz
- wyja śnia za sady posługi wania się
hierogl i fa mi
- podaje ok ol iczności
odnalezie nia
Ka mie nia z Roset t y
- zna wyda rze nia z wiązane z data mi :
1799 r. , 1824 r.
- opi suje , w jak i
sposó b
od sz yf rowa no
hierogl i fy e gi psk ie
- wymie nia cechy
charak teryz ujące
rzete lne go badacza
- oce nia wpł yw pi sma hierogl i ficzne go na
inne c ywi l izacje w
obszarze Ż yz ne go
Półksiężyca
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
ROZDZI AŁ II : ANTYCZNA GRECJ A
1. Świat Hel lenó w
- poł ożenie geograficz ne i
warunki natural ne
Grecj i
- zajęcia Hel lenó w
- o rga nizacja mia st -
państ w
- kul tu ra mi noj ska i
myke ńska
- czynnik i
jednoczące Grekó w
- oma wia poł oże nie
geograficz ne i
warunki natural ne
Grec j i
- popra wnie
posługuje się termina mi:
Hel lada,
Hel lenowie, pol i s,
agora ,
kolonizacja ,
kolonia ,
met ropol ia
- lokal izuje na
- okre śla ra my c hronologiczne i st nienia kul t ury mi noj sk ie j i
myke ńskiej
- popra wnie posł uguje się
termina mi: kul tu ra mi noj ska,
kul tura myke ńska
- wskaz uje na mapie za się g
kolonizacj i greck ie j
- wyja śnia wpływ warunkó w
naturalnyc h na życie
i za jęcia Grekó w, a
także na orga nizację
państ wowości
greck ie j
- opi suje wygląd
greck ie j pol i s
- wymie nia
prz ycz yny
kolonizacj i greck ie j
- cha rak teryzuje kul turę minoj ską
i mykeńską
- t łumacz y, jaką
funkcję peł ni ła
agora
- p rzed sta wia prze bie g kol onizacj i
greck ie j
- okre śla czynnik i jednoczące Grekó w
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
- kol onizacja grecka
ma pie Grecję
- opi suje życie i
za jęcia
mie szkańcó w
Grecj i
zajęć
2 . De mok ra -
tyczne Ateny
- za sady
funkcjonowa nia
demokracj i a teńsk ie j
- społecze ńst wo Aten
- inst ytucje władzy
w Ate nac h
- ost rac yz m
- wygląd
sta roż yt nyc h Aten
- popra wnie
posługuje się
termina mi: Ate ny,
At tyka, demokracja ,
zgromadze nie
ludowe (ek lezja),
Akropol
- lokal izuje na
ma pie Ateny
- wymie nia naz wy
orga nó w władzy
a teńsk ie j pol i s
- okre śla , k tóre
warst wy społecz ne
posiadały pra wa
pol i t yczne, a k tóre
był y ic h
poz ba wione
- zna wyda rze nie z wiąza ne z datą
508 r. p.n.e .
- p rzed sta wia dok onania Perykle sa
- popra wnie posł uguje się termina mi: dema gog, st ra te g,
ost rac yz m, a gora
- cha rak teryzuje społeczeńst wo
Aten
- opi suje życie c odzienne i za jęcia
Ateńcz ykó w
- oma wia cec hy cha rak terystycz ne demokracj i
- wskaz uje
pod obieńst wa i
różnice między
demokrację a teńską a współcze sną
- wyja śnia , jaką rolę
w de mokracj i
ateńsk ie j odgrywał
ost rac yz m
- opi suje wygląd
sta roż yt nyc h Aten
- p rezent uje p roce s
kszta ł towa nia się
demokracj i
ateńsk ie j
- oce nia dok ona nia
Perykle sa i jego
zasł ugi w roz woj u
demokracj i
ateńsk ie j
- formuł uje wni osk i
dotyczące wpł ywu
demokracj i a teńsk ie j na
roz wój pa ńst w demokrat ycznyc h w
prz yszł ości
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
3 . W sta roż yt nej
Spa rcie
- Sparta
- mie szkańc y Spa rty
- ust ró j Spart y
- wyc howa nie
spa rtańsk ie
- obyczaje Sparta n
- popra wnie posługuje się
termina mi: Sparta ,
Lakonia , heloci ,
peri ojkowie
- lokal izuje na
ma pie Spa rtę
- opi suje życie i
za jęcia Sparta n
- oma wia
charak teryst ycz ne
cechy ust roju
Spa rty
- t łumacz y, na
czym polegał o
wyc howanie
spa rtańsk ie
- okre śla , k im był i czym za sł ynął Likurg
- popra wnie posł uguje się termina mi: ge ruzja (rada
sta r sz ych), eforzy, z gromadzenie
ludowe
- oma wia zada nia orga nó w władzy
w pol i s
- cha rak teryzuje społeczeńst wo
spa rtańsk ie
- wyja śnia znacze nie powiedzeń:
„ z tarczą lub na tarcz y”, „ mó wić
lakonicz nie”
- okre śla rolę i zadania kró lów
spa rtańsk ic h
- t łumacz y, jaką
poz ycję w
społeczeńst wie
spa rtańsk i m
zajmowały k obiet y
- p rzed sta wia
okol icz ności upadku państ wa
spa rtańsk ie go
- wskaz uje róż nice
międz y ust roje m
Spa rty i Aten
- dokonuje oce ny ust roj u Spart y
- p rzed sta wia z wiązek między
małą l iczbą Sparta n
a ich sposobe m
wyc howania i ż ycia
- oce nia re guły,
k tórym podle gało
życie Sparta n
- wskaz uje ge nezę różnic ust rojowyc h
sta roż yt nej Grecj i
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
4. Woj ny per sk ie
- armia grecka
- skutk i woje n
greck o-pe r sk ich
- o rga nizacja armi i
greck ie j
- p rzycz yny
konfl ik tów
greck o-pe r sk ich
- p rzebie g woje n
Grekó w z Per sa mi
- naj sł ynniej si
dowódcy greccy
- zna wyda rze nie z wiązane z datą VI
w. p. n.e .
- popra wnie
posługuje się termina mi:
hopl i ta , fa la nga,
Persja , Marat on,
Termopi le ,
Sala mina, P la te je
- lokal izuje na
ma pie Per sję i
Grecję
- wymie nia głó wne
prz ycz yny woje n
greck o-pe r sk ich
- wskaz uje na
ma pie t ra sy
wypra w Persó w
przeci wk o Grek om
oraz miej sca
naj waż niej sz ych
bi te w
- zna wyda rze nia z wiąza ne z datami : 490 r. p. n.e . , 480 r. p.n.e . ,
479 r. p.n.e .
- wymie nia dok ona nia i wyja śnia
znaczenie postaci : Da riusza , Kserk se sa , Mi l t iadesa , Le onida sa i
Te mi stok le sa
- anal iz uje p rzycz yny wojen
greck o-pe r sk ich
- popra wnie posł uguje się
termina mi: hoplon, Nie śmierte l ni ,
t riera
- opi suje tak tykę walk i stosowa ną przez Grekó w
- oma wia wygląd i uzbrojenie greck ie go
hopl i ty
- opi suje wygląd
t riery
- p rzed sta wia
prze bie g konfl ik tu
greck o-pe r sk iego
- wyja śnia
symbol iczne
znaczenie słó w:
„ Termopi le” ,
„P rzechod ni u,
powiedz Sparcie , że
tu leżymy, wierni je j
pra wom”
- podaje pod sta wowe
informacje dot yczące
państ wa per sk ie go
- oma wia d okona nia greck ic h dowódcó w
- wyja śnia
poc hodzenie
t radycj i bie gu ma ratońsk ie go
- oce nia posta wę
woj ownikó w
spa rtańsk ic h
walczącyc h pod
Termopi la mi
- t łumacz y, jak ie
czynnik i
zadecydowały o
osta tecznym
sukce sie Grekó w
- okre śla wpływ woje n greck o-pe r sk ich na
później sze dzie je
sta roż yt nej Grecj i
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
5 . Wierzenia sta roż yt nyc h
Grekó w
- bogowie grecc y
- świąt ynie i obrzęd y
- wyrocz nia
- Akropol
- mi tol ogia grecka
- popra wnie posługuje się
termina mi: Ol i mp,
wyrocznia ,
Akropol , mi t ,
heros
- lokal izuje na
ma pie Ol i mp i
Del fy
- podaje i miona
głó wnyc h bogó w i
bogi ń greck ich
oraz dziedziny
życia , k tórym
pat ronowal i
- wymie nia i miona
naj słynniej sz ych
herosó w greck ich
- popra wnie posł uguje się termina mi: tytani , Pyt ia
- cha rak teryzuje syste m wie rzeń
sta roż yt nyc h Grekó w
- wskaz uje a t rybut y
poszczegól nych bó st w
- okre śla rolę wyroczni w ż yciu
Grekó w
- opi suje wygląd
a teńsk iego Ak ropol u
- wyja śnia znacze nie
mit u o P rometeusz u
- t łumacz y, na czym
pole ga posta wa prometej ska
- t łumacz y rolę mi tó w w ż yciu
Grekó w
- od sz ukuje w
mitac h wa rtości
uni we rsalne
- oma wia ro lę re l igi i jako czynnika
jednoczące go Grekó w
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
6 . Igrz yska
ol i mpi jsk ie
- sport w ż yciu
Grekó w
- zna wyda rze nia
z wiązane z datami : 776 r.
- zna wyda rze nie z wiąza ne z datą
393 r. n.e .
- cha rak teryzuje
sposó b t rak towa nia z wycięzcó w igrzysk
- okre śla rolę
igrz ysk ol i mpi jsk ic h w
- oma wia ideę
sta roż yt nyc h i współcze snyc h ig rz ysk
- z wiązek za wodó w
sport owyc h z re l i gią
- p rzebie g
sta roż yt nyc h i grz ysk
ol i mpi jsk ic h
- g reck ie obiek ty
sport owe
- bohaterowie
antycz nyc h ig rzysk
p.n.e . , 1896 r.
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
gi mnazjon,
igrz yska,
ol i mpiada,
Oli mpia , pięciobój
ol i mpi jsk i
- lokal izuje na
ma pie Ol i mpię
- wymie nia
dysc ypl i ny sport owe zna ne
sta roż yt nym
Grek om
- popra wnie posł uguje się
termina mi: agon, hi pod rom
- wyja śnia rolę sportu w ż yciu
Grekó w
- opi suje p rze bieg sta roż yt nyc h igrz ysk ol i mpi j sk ic h
przez Grekó w
- p rzed sta wia
pod obieńst wa i
różnice między
sta roż yt nymi a
współcze snymi
igrz yska mi
ol i mpi jsk i mi
podt rzymywa niu
jedności sta roż yt nej
Hel lady
ol i mpi jsk ic h
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
aktywność w cza sie
zajęć
7 . Kul tura
sta roż yt nej
Grecj i
- tea t r g reck i
- l i tera tura grecka
- malar st wo i rzeź ba
- arc hi tek tura
- naj więk si
przed sta wicie le
kul tury greck ie j
- wyja śnia , k im
byl i Homer i
Fid iasz oraz
podaje t ytuł y ich
dzie ł
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
Wielk ie Dionizje ,
koturny, d ra mat ,
t ragedia , komedia ,
„ Il iada”,
„ Odyseja”
- p rzed sta wia
okol icz ności
narodzin teat ru
greck ie go
- p rezent uje
naj waż niej sze
osią gnięcia
kul tury greck ie j
- wymie nia naz wy
greck ic h porządkó w
archi tek tonicznyc h
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : ok . 750 r. p. n.e . , ok . 534
r. p. n.e .
- kró tko cha rak teryz uje postaci :
Sofoklesa , Aryst ofane sa i Myrona,
wymieniając ich k l uczowe dzie ła
- popra wnie posł uguje się
termina mi: skene, proske nion, orc he st ra , theat ron, mea ndry,
mala r st wo cza rnofigurowe i
czerwonofi gurowe
- opi suje p rze bieg Wielk ich
Dionizj i
- wyja śnia za sady
obowiązujące w
tea t rze greck i m
- przed sta wia różnice
międz y grecką
t ragedią a komedią
- opi suje wygląd
tea t ru greck iego
- okre śla róż n ice
pomiędzy
porządka mi
archi tek tonicznymi
występując ymi w
sta roż yt nej Grecj i
- podaje naz wy
st yló w mala r sk ich
st osowanyc h przez
sta roż yt nyc h Grekó w
- p rzytacza
naj waż niej sze
informacje
dotyczące t re ści
„ Il iady” i „ Odysei”
- wskaz uje cechy
charak teryst ycz ne
rzeźby i malar st wa
greck ie go
- oma wia rolę tea t ru
w życi u
sta roż yt nyc h
Grekó w
- poró wnuje społeczną
rolę tea t ru w
sta roż yt nej Grecj i i
współcze śnie
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
8 . Fi loz ofowie i
wynalazc y
- fi loz ofia g recka
- naj sł ynniej sze
- wyja śnia , k im byl i i cz ym
zasł ynęl i :
Sok rate s, P la ton,
- zna wyda rze nia z wiąza ne z datami : VII– VI w. p. n.e . , V w.
p.n.e . , IV w. p.n.e . , II I w. p. n.e . ,
- opi suje okol icz ności
narodzin fi loz ofi i
- wyja śnia rolę fi loz ofi i w ż yci u
sta roż yt nyc h
- wskaz uje kontynuację myśl i fi loz oficz nej
sta roż yt nyc h Grekó w
we współcze snych
greck ie szk oły
- mate mat yka
- hi st oria i geografia
- naj wybi t nie jsi
repreze ntanci nauki
greck ie j
- g reck ie wynalazk i
Aryst ote le s,
P i tagora s,
Herodot ,
Tukidyde s,
Arc hi mede s
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
fi loz ofia , logika
- wymie nia
zagadnie nia
będące
przed mi ote m
zaintere sowania
fi loz ofó w
- opi suje
dokonania
przed sta wicie l i
nauki greck ie j
II w. n.e .
- kró tko cha rak teryz uje dokona nia:
Herakl i ta z Efez u, De mok ryta z
Abde ry, Tale sa z Mi le tu,
Eukl idesa , Klaudi usza P tole me usza
- popra wnie posł uguje się
termina mi: Akade mia P la tońska,
Liceum, k lepsyd ra
- p rzed sta wia
pogląd y
naj słynniej sz ych
fi loz ofó w greck ich
Grekó w
- oce nia wkład
greck ic h fi loz ofó w i
wynalazcó w w
roz wój różnyc h
dziedzin nauki
syste mach
fi loz oficz nyc h (na
wybranyc h
prz ykładach)
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie zajęć
Tajemnice
sprzed
wiekó w
– Czy
„ ogni ste
z wierciad ła”
Arc hi mede sa
i st nia ły
napra wdę ?
- osią gnięcia
Arc hi mede sa
- „ ogni ste
z wierciad ła”
- p rzed sta wia
dokonania
Arc hi mede sa
- popra wnie
posługuje się
termina mi: „ ogni ste
z wierciad ła” , eureka
(he ureka)
- wymie nia
wynalazk i
Arc hi mede sa
i oma wia ic h
zast osowanie
- wyja śnia
domnie ma ną za sadę
dzia łania „ ogni st ych
z wierciadeł”
- t łumacz y
koniecz ność
wyk orz ysta nia
różnyc h metod
bada wcz yc h d la
pot wierdze nia
autent ycz ności
z jawi sk i wyda rzeń
hi storycznyc h
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
9 . Podboje Alek sand ra
Macedońskie -
go
- Grecja po woj nac h per sk ic h
- Alek sa nder Macedoński
- wypra wa
Alek sand ra
przeci wk o Per sj i
- i mpe ri um
maced ońskie
- kul tu ra
- okre śla , k im byl i i czym za sł ynęl i
Fi l ip II i
Alek sande r Wielk i
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
Z wiązek Morsk i ,
woj na
pelopone ska,
Issos, Gauga mela ,
kul tura
- zna wyda rze nia z wiąza ne z datami : 334p.n.e . , 333 r. p. n.e ,
331 r. p.n.e . , 323 r. p. n.e . 338 r.
p.n.e
- p rzed sta wia dok onania Dari usza
II I
- popra wnie posł uguje się
termina mi: Che ronea, węzeł
gord yj sk i
- wyja śnia przycz yny i skutk i
- opi suje p roce s tworze nia potęgi
Macedoni i p rzez
Fi l ipa II
- opi suje p rze bieg
wypra wy Alek sand ra
przeci wk o Per som
- oma wia syt uację w
Grecj i po
zakończe ni u wojen z
Persją
- wyja śnia znaczenie k lę sk i
Grekó w
w bi t wie pod
Cheroneą
- wymie nia
okol icz ności
powsta nia pa ńst w
hel leni st ycznyc h
- oce nia wpł yw
j ednostk i na proce s
- dokonuje anal iz y upadk u staroż ytne go
świata Grecj i i sukce su
Macedoni i
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
hel leni st yczna
- pa ńst wa
hel leni st yczne
hel leni st yczna
- lokal izuje na
ma pie Macedonię
- wskaz uje na
ma pie t ra sę wypra wy
Alek sand ra ,
miej sca
naj waż niej sz ych
bi te w i za ję te
teryt oria
woj ny pel opone sk ie j
- podaje przycz yny i skutk i
pod boju Per sj i przez Alek sa ndra
- oma wia orga nizację
impe rium
maced ońskiego
- podaje cechy
charak teryst ycz ne
kul tury
hel leni st ycznej
kszta ł towa nia
dzie jów
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Tajemnice
sprzed
wiekó w
– Jak
wyglądała
la tarnia
morska na
Faros?
- la tarnia na Fa ros
- bada nia
arche ol ogicz ne
poz osta ł ości po
la tarni
- p rzed sta wia
dokonania postaci :
Sost ra tosa ,
P toleme usza I,
P toleme usza II
- lokal izuje na ma pie
wyspę Far os i port w
Alek sand ri i
- oma wia
okol icz ności budowy
la tarni na Faros
- opi suje
pra wdopodobny
wygląd la tarni
- wyja śnia
znaczenie
prowadzenia badań
arche ol ogicz nych
d la lepsze go
poz na nia hi st o ri i i
dokonań czł owieka
- okre śla ekonomiczną i
st ra tegicz ną rolę la tarni
morskiej na Fa ros i
port u w Alek sand ri i
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie zajęć
ROZDZI AŁ III : IMPE RI UM R ZYMSKIE
1. Początk i
Rzymu
- Ita l ia – położe nie
geograficz ne i
warunki natural ne
- lege nda o zał ożeni u
Rzymu
- mona rc hia rz ymska i je j upadek
- społecze ńst wo
Rzymu
- podbój Ita l i i p rzez
Rzymia n
- zna wyda rze nie
z wiązane z datą
753 r. p.n.e .
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
wi lcz yca
kapi tol ińska,
pat rycjusz ,
plebej usz
- lokal izuje na
ma pie Ita l ię i
Rzym
- oma wia
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : 389 r. p. n.e . , 509 r. p.n.e
- p rzed sta wia postacie
legenda rnyc h założ ycie l i Rzymu:
Romulusa i Re musa
- opowiada lege ndę o założe niu Rzymu
- popra wnie posł uguje si ę
termina mi: Et ruskowie, Ita l ikowie,
Latynowie, Lacjum, Gal owie
- wskaz uje na mapie te ryt oria w
Ita l i i pod bi te przez Rz ymia n
- oma wia
okol icz ności
obale nia monarc hi i w
Rzymie
- okre śla rolę i
zadania
poszczegól nych
warst w społecznyc h
sta roż yt nego Rz ymu
- podaje naz wy
ludó w i ta l sk ic h
pod bi tyc h przez
woj ska rzymskie
- wymie nia i miona
kró lów pa nując yc h
w Rzymie
- cha rak teryzuje
panowa nie
kolejnych władcó w
rzymskich
- p rzed sta wia e ta py
pod boju Ita l i i
przez Rz ymia n
- wyja śnia
znaczenie
wyraże nia
- poró wnuje wpł yw
warunkó w naturalnyc h
na k ierunki roz woj u
cywi l izacj i rz ymskiej i
greck ie j
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
poł oże nie
geograficz ne i
warunki natural ne
panujące w Ita l i i
- okre śla ra my
chronologiczne
i st nienia
monarc hi i w
Rzymie
- wymie nia naz wy
warst w
społecznyc h w
sta roż yt nym
Rzymie
„ pyr rusowe
z wycię st wo”
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Tajemnice
sprzed wiekó w
– Jak poz na no
poc hodzenie
Etruskó w?
- poc hodze nie
Etruskó w
- osią gnięcia
cywi l izacj i e t rusk ie j
- okre śla , k im był i
czym za sł ynął Herodot
- lokal izuje na ma pie
siedziby Et ruskó w w
Ita l i i
- wskaz uje na mapie
pra wdopodobne
miej sca pochodze nia
Etruskó w
- wymie nia
osią gnięcia
cywi l izacj i e t rusk ie j
- okre śla , k im był i
czym za sł ynął Dionizjusz z
Hal ikarna su
- oma wia
orga nizację pa ńst wa
et rusk ie go
- opi suje t ryb ż ycia
i za jęcia Et ruskó w
- dost rzega rolę współcze snyc h
technol ogi i w
proce sie
poz na wa nia dzie jów
- poró wnuje
osią gnięcia c ywi l izacj i et rusk ie j z
osią gnięcia mi
wcze śnie j szyc h
cywi l izacj i
sta roż yt nyc h
Ponadto:
- sa modzielnie formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
2 . Republ ika
rzymska
- ust ró j pa ńst wa
rzymskiego
- urzędnic y rz ymscy
- za sady funkcjonowa nia
republ ik i
- rola ple bejuszy w
państ wie rzymski m
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
republ ika , zgromadze nie
ludowe, se nat ,
konsul , pre t or,
cenzor, edyl ,
kwe stor, t rybun
ludowy, veto
- oma wia zada nia
zgromadze nia
- popra wnie posł uguje się
termina mi: kolegia l ność , dyktator,
l ik tor
- p rzed sta wia za sad y
funkcjonowa nia republ ik i
rzymskiej
- oma wia zada nia poszcze gólnyc h
urzęd nikó w rz ymskic h
- wskaz uje
pod obieńst wa i
różnice między
demokracją a teńską a republ iką rzymską
- okre śla i stotę
sporu o pra wa
pol i t yczne
plebej usz y i sposó b jego roz wiąza nia
- podaje cechy,
które powinie n
posiadać wz orowy
obywatel Rzymu
- anal iz uje i st otę
republ ik i rzymskiej
jako formy pa ńst wa
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
ludowego, se nat u w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
3 . Podboje
Rzymu
- armia rzymska
- wojny punick ie
- ekspa nsja Rz ymu
po wojnac h
punick ich
- podbój Gal i i przez
Jul iusza Cezara
- zna wyda rze nia
z wiązane z
datami : 264–241 r.
p.n.e . , 218–201 r.
p.n.e . , 149–146 r. p.n.e .
- okre śla , k im byl i
i czym za sł ynęl i :
Hanni bal , Jul i usz
Cezar
- popra wnie
posługuje się
termina mi: legion,
woj ny punick ie ,
Karta gina,
Imperi um
Rzymskie
- wskaz uje na
ma pie teryt oria
zaję te przez
Rzymia n podcza s
woje n punick ich
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : 216 r. p. n.e . , 202 r. p.n.e . ,
52 r. p.n.e .
- okre śla , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Scypion,
Werc ynget oryk s
- popra wnie posł uguje się
termina mi: oddzia ł inżyni eryj ny,
Kanny, Za ma, Alezja
- okre śla p rz yczyny i skutk i wojen
punick ich
- wskaz uje na mapie te ryt oria
zaję te przez Rzymian w II i I w.
p.n.e .
- oma wia prze bie g
woje n punick ich
- opi suje wygląd i
eleme nt y uz broje nia
rzymskiego
legioni sty
- wymie nia typy
oddziałów
wchodząc ych w sk ład
armi i
- p rezent uje
dokonania
Hanni bala i okre śla
ich znacze nie
- cha rak teryzuje
tak tykę walk i
st osowaną przez
Rzymia n
- dokonuje anal iz y
poró wna wczej tak tyk i
walk i Rzymia n,
Grekó w i
Macedończ ykó w
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
4 . Upadek
republ ik i rzymskiej
- skutk i pod bojó w
rzymskich
- nie wol nic t wo
w Rzymie –
powsta nie
Spa rtakusa
- k ryz ys re publ ik i
rzymskiej
- wojny d omowe
- rządy Jul i usza
Cezara
- zna wyda rze nia
z wiązane z datami : 44 r.
p.n.e . , 31 r. p.n.e .
- okre śla , k im byl i
i czym za sł ynęl i :
Spa rtakus,
Okta wian,
Kleopat ra
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
prowincja ,
na mie st nik , łuk
t riumfalny,
glad ia tor
- wymie nia
korz yści , jak ie
Rzym cze rpał z
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : 71 r. p. n.e . , 60 r. p. n.e . , 48 r. p.n.e .
- okre śla , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Pompej usz , Kra ssus,
Marek Antoniusz
- popra wnie posł uguje się
termina mi: t riumf, sieciarz ,
sa mni ta , aryst okracja , Fa r sal os,
Akcjum
- oma wia rolę t ri umfu w
sta roż yt nym Rzymie
- oma wia sk utk i podbojó w
rzymskich
- podaje przycz yny i p rzeja wy
kryz ysu re publ ik i rz ymskiej
- cha rak teryzuje
sposó b organizacj i prowincj i rz ymskich
- opi suje p rze bieg
poc hodu
t riumfalne go
- wyja śnia , na cz ym
pole gał y walk i
glad ia toró w
- oma wia prze bie g
powsta nia
Spa rtakusa
- wymie nia
dokonania J ul i usza
Cezara
- p rzed sta wia
okol icz ności śmierci
- p rezent uje
prze bie g wojen domowyc h w
Rzymie
- lokal izuje na
ma pie miej sca bi te w
z okre su woje n
domowyc h
- dokonuje anal iz y
poró wna wczej ust roju republ ik i rzymskiej
sprzed i w t rakcie
dyktatury Gaj usza
Jul iusza Cezara
Ponadto:
- sa modzielnie formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
posiadania
prowincj i
- wyja śnia , skąd
poc hodzi l i
nie wol nicy
rzymsc y
- przed sta wia syt uację
nie wol nikó w w pa ńst wie rzymski m
Kleopat ry
5 . Cesar st wo rzymskie
- orga nizacja i ust ró j cesa r st wa
- pa nowa nie
Okta wiana Augusta
- roz wój teryt oria lny
cesa r st wa
- rz ymskie drogi
- ba rba rz yńsc y
- okre śla , k im był i czym za sł ynął
Okta wian August
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
prync ypat , ce sa rz ,
cesa r st wo,
barba rzyńc y
- okre śla
znaczenie dró g d la
funkcjonowa nia
Imperi um
Rzymskie go
- wymie nia naz wy
towa ró w
sprowadzanyc h do Rzymu
- wskaz uje na
ma pie prowi ncje
pod bi te p rzez
Rzymia n w okre sie
cesa r st wa
- p rzed sta wia dok onania T rajana
- popra wnie posł uguje się termina mi: paxromana ,
romanizacja , bur szt yno wy szlak ,
l ime s, Wał Hadria na, Dakowie
- lokal izuje na ma pie bur sztynowy
szlak
- opowiada, w jak i sposób
bud owano drogi w pa ńst wie
rzymski m
- wyja śnia za sady prync ypat u
- oma wia re lacje cesa r st wa z
barba rzyńsk i mi są siada mi
- oma wia syt uację w państ wie rzy mski m
po zak ończeni u
woje n domowyc h
- okre śla zakre s
władz y ce sa rza
- wyja śnia znacze nie
powiedzenia:
„ Wsz ystk ie d rogi prowadzą do Rz ymu”
- p rzed sta wia
orga nizację pa ńst wa
rzymskiego za
czasó w ce sar st wa
- uza sad nia sł usz ność
twie rdzenia , że
cesa r st wo było
„ komedią re publ ik i”
- oma wia sposó b
funkcjonowa nia
gospoda rk i
- oce nia pol i tykę cesa r st wa w
okre sie pax romana
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
6. Życie w Wiecznym
Mieście
- mia st o Rzym
- domy Rz ymia n
- re l igia rzymska
- Forum R oma num
- arc hi tek tura
rzymska
- popra wnie posługuje się
termina mi: Forum
Roma num, łaźnia
(termy), a mfi teat r,
we sta lk i
- oma wia funkcje
Forum R oma num i
łaźni rz ymskic h
- wymie nia
roz rywki
sta roż yt nyc h
Rzymia n
- popra wnie posł uguje się termina mi: a t rium, pe rystyl , Oł tarz
Pokoju
- opi suje wygląd sta rożyt ne go
Rzymu
- opi suje wygląd domu bogate go
Rzymia nina
- przed sta wia syste m wierze ń
rzymskich
- okre śla wa runki życia w mie ście
- poró wnuje Forum
Roma num z a teńską
agorą
- okre śla
pod obieńst wa międz y
re l igią rz ymską a
grecką
- opi suje wygląd
rzymskiej świąt yni
- wskaz uje róż nice w sposobie ż ycia
zamoż nych i
ubogic h Rzymia n
- oma wia z mia ny w wyglądzie Rzymu
wprowadz one za
panowa nia
Okta wiana Augusta
- wyja śnia
prz ycz yny
popularności kul t u
bogó w przeję tego od ludności z
- poró wnuje st yl życia mie szkańca
sta roż yt nego Rz ymu i
sta roż yt nyc h Aten
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- podaje i miona
naj waż niej sz ych
bogó w rz ymskic h
terenó w podbi t yc h - wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Tajemnice sprzed
wiekó w
– Jak odkryt o
Pompeje ?
- ok ol iczności zni szcze nia mia sta
- odkrycie rui n
Pompejó w
- wygląd
sta roż yt nego mia sta
- zna wyda rze nie z wiązane z datą 79 r.
n.e .
- lokal izuje na ma pie
Pompeje
- okre śla
okol icz ności
zni szcze nia mia sta
- opi suje wygląd
rzymskiego domu na
pod sta wie
wyk opal i sk w
Pompejac h
- zna wyda rze nia z wiązane z data mi :
1748 r. , 1861 r.
- p rzed sta wia
dokonania Giuseppe
Fiorel lego
- oma wia wygląd
Pompejó w
- wyja śnia , na cz ym
pole ga praca
arche ol oga
- oce nia wpł yw odkrycia ruin
Pompejó w d la roz woju
wiedz y o Impe rium
Rzymski m
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
7 .
Osią gnięcia Rzymia n
- z wiązki między
kul turą rz ymską i grecką
- Koloseum
- ak wedukt y
- p ra wo rzymskie
- l i tera tura rz ymska
- okre śla , k im byl i
i czym za sł ynęl i : Wergi l iusz ,
Horac y, Owidiusz ,
Li wiusz , Tacyt ,
Swet oni usz
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
Kol ose um, akwed ukt , P ra wo
XII tabl ic , Kodek s
Just yniana
- wymie nia
osią gnięcia
kul tury
i archi tek tury
rzymskiej
- wyja śnia , do
czego sł uż ył y
Kol ose um i
akwed ukty
- podaje naz wy
rzymskich z bi oró w
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : 449 r. p. n.e . , 125 r. n.e . , 70–82 r. n.e .
- okre śla , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Ga len, We spazjan,
Tyt us, J ust ynia n, Mecena s
- popra wnie posł uguje się
termina mi: mozaika, mece na s
- przed sta wia sposó b budowy
akwed uktó w
- oma wia naj waż niej sze za sad y
pra wne obowiąz ujące w
sta roż yt nym Rzymie
- wskaz uje przeja wy
oddziaływa nia kul tury greck ie j na
rzymską
- opi suje wygląd i
funkcje Kolose um
- oma wia osią gnięcia
rzymskie w
dziedzinie pra wa
- wymie nia dokonania
przed sta wicie l i
rzymskiej l i tera tury i
hi sto ri i
- wyja śnia rolę
pra wa rz ymskiego jako pod sta wy
współcze śnie
funkcjonującyc h
syste mó w pra wnyc h
- oce nia wkład
Rzymia n w roz wój kul tury i je j wpływ na
współcze sną
cywi l izację
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
pra w
- wymie nia
przed sta wicie l i
rzymskiej
l i tera tury i hi st ori i
8 . P ierwsi
chrze ści janie
- Palest yna w
czasac h rz ymskich
- Jezus i jego na uki
- powstanie i roz wój chrze ści jańst wa
- symbole
chrze ści jańsk ie
- za sady wiary
chrze ści jańsk ie j
- prze śladowa nia
pierwsz yc h chrze ści jan
- z wycię st wo re l igi i
chrze ści jańsk ie j
- podziały w
Koście le
chrze ści jańsk i m
- zna wyda rze nie
z wiązane z datą 7 –
4 r. p. n.e .
- opi suje
działa lność i
znaczenie postaci :
Heroda Wielk iego,
Poncj usza P i ła ta ,
Pawła z Ta r su
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
Mesja sz ,
apostoł owie ,
chrze ści jańst wo,
P ismo Święte ,
E wa ngel ia ,
katol icy, pa pież
- cha rak teryzuje
działa lność Jez usa
z Gal i le i
- wymie nia i miona
autoró w E wa ngel i i
- oma wia
naj waż niej sze
zasad y wia ry
chrze ści jańsk ie j
- okre śla symbole
chrze ści jańst wa
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : 303–304 r. , 313 r. , 392 r.
- okre śla , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Trajan, Konsta nt yn
Wielk i , Teodozj usz Wielk i
- popra wnie posł uguje się
termina mi: chryst ogra m, teol ogia ,
sobór, heret yk , zabobon
- przed sta wia okol icz ności , w
k tó rych c hrze ści jańst wo sta ło się
re l igią pa nującą w Rz ymie
- lokal izuje na ma pie za sięg
chrze ści jańst wa do V w. n.e .
- okre śla sytuację
narod u żyd owskie go
pod pa nowa nie m
Rzymia n
- oma wia dzia ła lność
apostołó w
- wyja śnia przycz yny
popularności
chrze ści jańst wa w
sta roż yt nym Rzymie
- podaje przycz yny prze ślad owań
chrze ści jan
- wymie nia naz wy
odła mó w rel igi i
chrze ści jańsk ie j
- podaje naz wy k siąg
wchodząc ych w sk ład
Nowe go Te sta me nt u
- opi suje
orga nizację
Kościoła
chrze ści jańsk iego w pierwsz yc h wiekach
jego i st nienia
- wskaz uje
prz ycz yny i
konsek we ncje
sporó w we wnątrz
Kościoła chrze ści jańsk iego
- oce nia rolę
chrze ści jańst wa w
Cesa r st wie Rz ymski m
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje pr oble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą ak tywność w cza sie
zajęć
9 . Koniec świata
sta roż yt nego
- k ryz ys ce sar st wa rzymskiego
- podział ce sar st wa
- wędró wka ludó w
- Hunowie
- upadek ce sar st wa
- zna wyda rze nia z wiązane z
datami : 395 r. ,
476 r.
- wyja śnia , k im
byl i i cz ym
zasł ynęl i :
Konsta nt yn
Wielk i ,
- zna wyda rze nie z wiąza ne z datą 451 r.
- wyja śnia , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Atyl la Di oklecjan
Odoaker, R omul us August ulus
- popra wnie posł uguje się
termina mi: Wa ndal , Hun
- okre śla we wnętrz ne i ze wnęt rz ne
- oma wia syt uację w państ wie rzymski m w
II I i IV w.
- wskaz uje przeja wy
kryz ysu w pa ńst wie
rzymski m
- okre śla sytuację
Rzymu w cza sie
- cha rak teryzuje pró by re form
podej mowa ne przez
cesa rz y rz ymskic h:
Dioklecjana,
Konsta nt yna i
Teodozj usza
- oma wia
symbol iczne znaczenie daty 476
- dokonuje oce ny wpł ywu we wnęt rz nyc h
i zewnęt rz nyc h
prz ycz yn upadku
cesa r st wa
Ponadto:
- sa modzielnie
zachod ni orz ymskie go Teodozj usz Wielk i
- popra wnie
posługuje się
termina mi: wielka
wędró wka l udó w,
barba rzyńc y
- wskaz uje na
ma pie l inię
podzia ł u ce sar st wa
rzymskiego na
część wsc hodnią i
zachod nią
- wymie nia naz wy ple mi on
barba rzyńsk ic h
a takującyc h
cesa r st wo
- lokal izuje na
ma pie tere ny
cesa r st wa obję te wędró wką l udó w
prz ycz yny upadku ce sa r st wa
zachod ni orz ymskie go
wędró wki ludó w
- opi suje t ryb ż ycia
Hunó w
- wyja śnia , w jak i
sposó b ba rbarz yńcy prz ycz yni l i się do
zni szcze nia Rzymu
r. formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą ak tywność w cza sie
zajęć
ROZDZI AŁ I V: P OCZĄTKI ŚREDNI OW IECZA
1 . Bizancjum - syt uacja w
Bizancjum po upadk u
Rzymu
- pa nowa nie
Just yniana I
Wielk iego
- wz rost znacze nia
Konsta nt ynopola
- Ha gia Sophia
- kul tu ra i na uka w
Bizancjum
- początk i rozła mu w
Koście le chrze ści jańsk i m
- zna wyda rze nie
z wiązane z datą
395 r.
- okre śla , k im był
i czym za sł ynął
Just ynian I Wielk i
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
Bizancjum, Ha gia
Sophia ,
katol icyz m,
pra wosła wie
- lokal izuje na
ma pie
Konsta nt ynopol i
cesa r st wo
bizant yj sk ie
- wymie nia naz wy
teryt orió w
pod bi tyc h przez
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : 330 r. , 527 r.
- popra wnie posł uguje się
termina mi: ogień greck i , ikona,
bazyl ika
- prezent uje osiąg nięcia Bizancj um w dziedzinie kul tu ry i nauki
- okre śla wpływ warunkó w
geograficz nych na z naczenie
Konsta nt ynopola
- popra wnie st osuje
naz wy kato l icyzm ipra wosła wie d la
poszczegól nych od ła mó w Kości oła
chrze ści jańsk iego
- opi suje
okol icz ności
powsta nia
Konsta nt ynopola
- wymie nia re formy
wprowadz one przez
Just yniana I
Wielk iego
- oma wia ust ró j
Bizancjum
- opi suje wygląd
świątyni Hagia
Sophia
- wyja śnia znacze nie
okre śle nia No wy
Rzym
- cha rak teryzuje
syt uację w
Bizancjum po
upadk u Rzymu
- okre śla czynnik i
decydujące o si le
mil i tarnej
Bizancjum
- p rzed sta wia
syt uację Kości oła
chrze ści jańsk iego
po upadku
cesa r st wa
zachod ni orz ymskie -
go
- wskaz uje róż nice
międz y Kości ołe m
wsc hod ni m a
zachod ni m
Ponadto:
- sa modzielnie
formu ł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie zajęć
Just yniana
2. Początk i
i sla mu
- Arabowie
- działa lność
Mahometa
- i sla m – za sady
wia ry
- meczet
- podboje ara bsk ie
- na uka i kul tu ra
Ara bó w
- zna wyda rze nie
z wiązane z datą
622 r.
- popra wnie
posługuje się
termina mi: i sla m,
Al lach,
muz uł ma nie ,
hidżra , Koran,
meczet , mi na ret
- lokal izuje na
ma pie Pół wysep
Ara bski o raz
mia sta : Mekkę i
Medynę
- oma wia
poł oże nie
geograficz ne i
warunki natural ne
panujące na
Półwyspie
Ara bski m
- opi suje wa runki
życia i za jęcia
Ara bó w
- wymie nia fi lary
wia ry ara bsk ie j
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : 630 r. , 632 r. , 711 r.
- p rzed sta wia dok onania Ma hometa
- popra wnie posł uguje się
termina mi: szaria t , dżihad ,
świątynia Kaa ba, kal i f, ara be ska
- wskaz uje na mapie k ierunki i
zasię g pod bojó w Ara bó w
- prezent uje osiągnięcia ara bsk ie w
dziedzinie kul tury i na uki
- p rzed sta wia
okol icz ności , w
k tórych d oszł o do
powsta nia i sla mu
- opi suje wygląd
meczet u
- oma wia orga nizację państ wa a rabsk ie go
- cha rak teryzuje
st osunek Arabó w
do podbi t yc h
narodó w
- okre śla rolę
Ara bó w w
roz powszechnia niu
osią gnięć l udó w
pod bi tyc h oraz
roz woju spuściz ny
sta roż yt nyc h cywi l izacj i
- dost rzega
znaczenie idei
święte j wojny d la
roz prze st rze niania
się re l igi i ara bsk ie j
- cha rak teryzuje
z wiązki międz y
i sla me m,
chrze ści jańst we m i
judaiz me m
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie zajęć
3. Państ wo Fra nkó w
- Europa zac hodnia po upadku ce sa r st wa
zachod ni o-
rzymskiego
- Merowi ngowie i
Karol ingowie
- Ka rol Wielk i i
odnowie nie
cesa r st wa na
zachodzie
- kul tu ra , na uka i
szt uka w pa ńst wie
Fra nkó w
- zna wyda rze nie z wiązane z datą
800 r.
- okre śla , k im byl i
i czym za sł ynęl i :
Pepin Kró tk i , Karol Wielk i
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
maj ordom,
ma rc hia ,
ma rgra bia , h ra bia ,
hra bst wo re ne sa ns
- zna wyda rze nia z wiąza ne z datami : 496 r. , 732 r. , 814 r.
- okre śla , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Chlod wi g, Karol Młot ,
Einhard
- popra wnie posł uguje się
termina mi: arianiz m, siede m sztuk
wyz wolonyc h, mi nusk uła ,
re toryka, d ia lek tyka, kal igrafia ,
ma nuskrypt , mi nia tura
- wyja śnia znacze nie prz yjęcia
chrzt u przez C hlod wi ga
- przed sta wia roz wój kul tu ry i
- p rzed sta wia syt uację pol i tycz ną
w E uropie
zachod niej po
upadk u ce sar st wa
zachod ni orz ymskie go
- oma wia orga nizację
państ wa Fra nkó w
- opi suje sposó b
przejęcia władz y w
państ wie Fra nk ó w
przez d yna st ię
Karol ingó w
- p rezent uje
- wyja śnia znaczenie
z wycię st wa
Fra nkó w w bi t wie
pod Poi t ier s
- uza sad nia sł usz ność
okre śle nia renesans
karo l iński d la zmian
w kul tu rze i na uce,
które na stąpi ł y w
VIII i IX w.
- oce nia wpł yw
Karola Wielk iego
- oma wia z wiązek międz y roz woje m
kul tury i nauki a
ut rz yma nie m si l ne go
państ wa
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
karol ińsk i
- lokal izuje na
ma pie pierwot ne
siedziby Fra nkó w
- opi suje życie codzienne i
zajęcia Frankó w
- okre śla za sięg
teryt oria l ny
państ wa Fra nkó w
- wskaz uje na
ma pie teryt oria
pod bi te p rzez
Karola Wielk iego
nauki za panowa nia Ka rola
Wielk iego
dokonania Karola
Wielk iego
- okre śla znacze nie
koronacj i cesa r sk ie j
Karola
na proce s
kszta ł towa nia się
średni owiecz nej
Europy
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
4 . Rzesza
Ottonó w
- podział pa ńst wa
Fra nkó w
- ce sar st wo Ot t onó w
- Ot t on I i Ot ton II I
- idea uni wersal iz mu
- zna wyda rze nia
z wiązane z datami : 843 r. ,
962 r.
- okre śla , k im byl i
i czym za sł ynęl i :
Otton I, Ot ton III
- popra wnie
posługuje się
termina mi: t rak ta t
w Ve rdun,
uni we rsal iz m
- wymie nia
postanowienia
t rak ta tu w Verd un
- lokal izuje na
ma pie państ wa
powstałe w wyniku podzia łu
monarc hi i Ka rola
Wielk iego
- okre śla , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Lud wik Pobożny, Lud wik Nie miecki , Karol Ł ysy,
Lotar, He nryk II
- popra wnie posł uguje się
termine m: Rze sza Nie miecka,
- wyja śnia , w jak i sposó b powstała
Rzesza Nie miecka
- oma wia z nacze nie koronacj i
cesa r sk ie j Ot tona I
- t łumacz y, na czym pole ga idea
uni we rsal iz mu
- p rzed sta wia
okol icz ności , w k tórych d oszł o do
podzia ł u pa ńst wa
Karola Wielk iego
- oma wia d okona nia
Ot tona I i Ot tona III
- opi suje pol i tykę
na stę pcó w Ot tona III
- cha rak teryzuje
syt uację pol i tycz ną państ wa
nie mieckiego po
wyga śnięci u
dyna st i i Karol ingó w
- oce nia rolę Ot t ona
I i Ot tona II I w
kszta ł towa niu się
średni owiecz nej Europy
- oce nia znacze nie
t rak ta tu w Verd un
dla dalszyc h losó w
pol i t ycznyc h E uropy
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
5 . Najazdy
Norma nó w
- Norma nowie –
życie i za jęcia
ludności
- re l igia Norma nó w
- podboje wik i ngó w
- powstanie pa ńst w
- okre śla , k im był
i czym za sł ynął
Wilhel m
Zdobywca
- popra wnie
posługuje się
termine m
Norma nowie
- zna wyda rze nie z wiąza ne z datą
1066 r.
- okre śla , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Leif Erik sson, Robe rt
Giuscard
- popra wnie posł uguje się
termina mi: runy, d rakkary,
- p rzed sta wia syste m
wie rze ń Norma nó w
- opi suje wygląd
łodzi wik ingó w i
uzbrojenia
woj ownikó w
norma ńskic h
- p rezent uje
okol icz ności , w
k tórych d oszł o do
powsta nia pa ńst w
ska ndyna wskich
- dost rzega z wiązek
międz y prz yjęcie m
chrze ści jańst wa a
- oce nia wpł yw
najazdó w Norma nó w na
kszta ł t śred niowiecznej
Europy
Ponadto:
ska ndyna wskich
- ok ol iczności
poja wie nia się
Norma nó w w
Ame ryce
(wik ingowie )
- lokal izuje na
ma pie siedziby
Norma nó w
- oma wia warunki naturalne i
poł oże nie
geograficz ne
Półwyspu
Skandyna wskiego
- opi suje wa runki
życia i za jęcia
ludności norma ńskiej
- wskaz uje na
ma pie k ierunki
ekspa nsj i
wiki ngó w
- wymie nia
państ wa powstałe
na tere nie
Skandyna wi i
snekkary, kośció ł k lepk owy
- podaje przycz yny wypra w
orga nizowa nyc h przez Normanó w
- oma wia osią gnięcia Norma nó w w
dziedzinie sz tuk i i rze mi osła
- wskaz uje czynnik i ,
które zadecydował y
o sukce sie podbojó w
norma ńskic h
- opi suje
okol icz ności , w
k tórych Normanowie
poja wi l i się w
Ame ryce
zaprze sta nie m
wypra w
rabunkowych
Norma nó w
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Tajemnice
sprzed wiekó w
– Sekrety
tkaniny z
Bayeux
- podbój Angl i i
przez Normanó w
- hi st oria tkani ny z
Bayeux
- wynik i badań nad
tkaniną z Baye ux
- zna wyda rze nie
z wiązane z datą 1066 r.
- p rzed sta wia
dokonania Wilhel ma
Zdobywc y
- popra wnie
posługuje się
termine m tkani na z
Bayeux
- opi suje , co z osta ł o
przed sta wione na
tkaninie z Baye ux
- wyja śnia , w jak i
sposó b ok re śla się
wiek i poc hodzenie
źródeł hi sto rycz nyc h
- opi suje p rze bieg
pod boju Angl i i przez
Wilhel ma Zd obywcę
- zna wyda rze nie
z wiązane z datą 1070 r.
- okre śla , k im byl i i
czym za sł ynęl i :
Ed ward Wyz na wca,
Harold
- t łumacz y, na czym
pole ga t rud ność w
usta leni u a utoró w
dzie ł
średni owiecz nyc h
- opowiada o
dzie jach tkaniny z
Bayeux
- oce nia znacze nie
źródeł ikonogra ficznyc h d la
roz woju współcze snej
hi storiografi i
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
6. Słowia nie i Węgrz y
- wędró wka Sł owia n
- pie rwsze pa ńst wa
sł owia ńsk ie
- działa lność C yryla
i Metodego
- najazdy Wę gró w
- powstanie R usi
- okre śla , k im byl i i czym za sł ynęl i
Cyryl i Metody
- popra wnie
posługuje się termine m
Słowianie
- dokonuje
podział u Sł owia n
na grupy
(zachodnią ,
wsc hod nią ,
poł ud niową)
- wskaz uje na
ma pie poł oże nie
pierwsz yc h pa ńst w
sł owia ńsk ic h i
Węgie r
- oma wia warunki
życia i za jęcia
Słowian
- zna wyda rze nia z wiąza ne z datami : IV–V w. , VII w. , IX w. ,
863 r. , 955 r. , 988 r. , 1001 r.
- p rzed sta wia dok onania postaci :
Sa mona, R ości sła wa, Świętopełka, Włodzi mierza Wielk iego, Stefa na
Wielk iego
- popra wnie posł uguje się
termina mi: gła gol ica , c yryl ica ,
l a topi s, Lec howe P ole
- oma wia orga nizację ple mi on
sł owia ńsk ic h
- wymie nia
okol icz ności powsta nia
pierwsz yc h pa ńst w
sł owia ńsk ic h i
państ wa
węgie r sk iego
- opi suje dzia ła lność
mi syj ną Cyryla i
Metodego
- wyja śnia , jak ie
znaczenie d la
ut rz yma nia i roz woj u
państ wowości
sł owia ńsk ie j miała
decyzja władcó w o
prz yjęciu c hrztu
- p rzed sta wia dokonania
Włodzi mierza
Wielk iego i Ste fa na
Wielk iego
- cha rak teryzuje
okol icz ności
powsta nia pa ńst wa
rusk ie go
- poró wnuje warunki tworze nia się i roz woju
pierwsz yc h pa ńst w
sł owia ńsk ic h
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
7. Między
papie st we m a
cesa r st we m
- kryz ys k ości oła w
X w.
- re forma k ościoła
- schiz ma wschod nia
- spó r o i nwe styt urę
- zna wyda rze nia
z wiązane z
datami : X w. , 1054 r. , 1122 r.
- p rzed sta wia
dokonania postaci :
Grze gorza VII i
Henryka IV
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
sc hiz ma
wsc hod nia ,
pra wosła wie ,
inwe st yt ura ,
konk ordat
wormacki
- wymie nia
przeja wy k ryz ysu
w Koście le w X w.
- lokal izuje na
ma pie Cluny
- wskaz uje na
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : X w. , 1075 r. , 1077r.
- okre śla , k im był i czym za sł ynął
Syl we ster II
- popra wnie posł uguje się
termina mi: Cluny, d yktat papie sk i ,
pra wo kanoniczne, ek sk omunika,
pra wosła wie , Ca nossa , synod
- oma wia prz ycz yny i
konsek we ncje schiz my wsc hodniej
dla Kości oła i jego wyz na wcó w
- cha rak teryzuje
syt uację w Koście le
chrze ści jańsk i m w X w.
- oma wia d okona nia
papieża Syl we st ra II
- p rzed sta wia
okol icz ności , w
k tórych d oszł o do
sc hiz my wsc hod niej
- opi suje p rze bieg sporu i sposób, w
jak i zosta ł
roz wiązany
- podaje
naj i stot nie j sze t re ści
za warte w Dyktacie
papie sk i m Grzegorza VII
- wyja śnia , na cz ym
pole gał spór o
inwe st yt urę
- t łumacz y
znaczenie
powiedzenia: „ pó j ść
do Cannosy”
- wskaz uje i oce nia
źródła konfl ik tów w
Koście le w okre sie wcze snego
średni owiecza
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
ma pie za się g
wpł ywó w Kościoła
katol ick iego i
pra wosła wne go
ROZDZI AŁ V: POL SKA PIE RW SZYCH PI AST ÓW
1 . P radzie je
z iem pol sk ich
- kul tu ry
arche ol ogicz ne na
z iemiac h pol sk ic h
- Bi skupin
- gospodarka z ie m
pol sk ic h
- re l igia Słowian
- okre śla ra my
chronologiczne
i st nienia kul t ur
arche ol ogicz nych na
z iemiac h pol sk ic h
- popra wnie
posługuje się
termina mi: kurha n,
kamie nne k ręgi ,
kul tura
arche ol ogicz na,
dymarka
- p rzed sta wia
naj waż niej sze
odkrycia
arche ol ogicz ne na
z iemiac h pol sk ic h
- opi suje wygląd
osad y w Bi sk upi nie
- oma wia warunki
naturalne pa nujące
na z ie miach pol sk ich
- lokal izuje na ma pie
Bisk upi n
- wskaz uje na mapie
siedziby ple mi on
sł owia ńsk ic h
- oma wia syste m
wie rze ń sł owia ńsk ich
- wymie nia naz wy
ple mi on
sł owia ńsk ic h
zamie szk ując ych
z iemie pol sk ie
- wyja śnia , na cz ym
pole ga t rud ność w
badani u hi st o ri i
kul tur
arche ol ogicz nych na
z iemiac h pol sk ic h
- wymie nia naz wy
kul tur
arche ol ogicz nych
obec nyc h na
z iemiac h pol sk ic h
- cha rak teryzuje
kontak ty
gospoda rcze
mie szkańcó w zie m
pol sk ic h z
przed sta wicie la mi
cywi l izacj i
śródzie mnomorsk ich
- poró wnuje i ocenia
pozi om roz woj u
cywi l izac yjne go z ie m
pol sk ic h w od nie sieni u
do re szt y E uropy
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Tajemnice sprzed
- ok ol iczności powsta nia osady w
- zna wyda rze nia z wiązane z data mi :
VIII w. p.n.e . , 1933
- okre śla , jak ie informacje może
zdobyć hi sto ryk
- wymie nia i oce nia korz yści płynące z
zast osowania różnyc h
wiekó w
– Kiedy
powstała
osada w
Bisk upi nie ?
Bisk upi nie
- dendroc hronol ogia
r.
- okre śla , k im byl i i
czym za sł ynęl i :
Walent y Sz wajcer,
Józef Kost rze wski
- popra wnie
posługuje się
termine m
dendrochronol ogia
- p rzed sta wia
okol icz ności
odkrycia osad y w
Bisk upi nie
dzięk i zastosowani u
met ody de ndro-
chronologicznej
- wskaz uje
proble my
wynikające z
zast osowania
met ody
dendrochronol ogi i
nauk pomoc niczyc h
hi sto ri i w badaniac h
prze szłości
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
2. Początk i państ wa
pol sk ie go
- ple mi ona pol sk ie
- pa ńst wo
Mieszka I
- o rga nizacja
państ wa Mie szka I
- chrze st Pol sk i
- Da gome i udex
- podboje Mie szka I
- zna wyda rze nia z wiązane z
datami : 966 r. ,
972 r.
- p rzed sta wia
dokonania
Mieszka I
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
druż yna książęca, woj , da nina
- wymie nia naz wy
ple mi on
sł owia ńsk ic h
zamie szk ując ych
ziemie pol sk ie i
wskazuje na ma pie
ich siedziby
- lokal izuje na
ma pie głó wne
grod y w pa ńst wie
Mieszka I
- opi suje
okol icz ności
prz yjęcia chrztu
przez Mie szka I
- zna wyda rze nia z wiąza ne z datami : IX w. , 991 r.
- wyja śn ia , k im byl i i czym zasł ynęl i : Ib rahi m ibn Jak ub,
Jordan, Dobra wa
- popra wnie posł uguje się
termina mi: „ Geograf Ba wa rsk i” ,
sz yszak , kolcz uga, Da gome i udex,
kmieć, lud ność sł użebna
- wymie nia korzyści wynikające z
prz yjęcia chrztu
- okre śla , jak ie informacj e
znalazły się w dok ume ncie
Dagome iude x
- prezent uje roz wój te ryt oria l ny
państ wa Mie szka I
- oma wia orga nizację ple mi on
sł owia ńsk ic h na
ziemiac h pol sk ic h
- p rzed sta wia
okol icz ności
powsta nia pa ńst wa
pol sk ie go
- opi suje wygląd i
uzbrojenie woja z
druż yny k siążęcej
- cha rak teryzuje
st ruk t urę społeczną
w pa ńst wie Mie szka
I
- wyja śnia znaczenie dec yzj i
Mieszka I o
prz yjęciu c hrztu
- t łumacz y,
d laczego k siążę
prz yją ł chrze st z rąk
czesk ic h
- okre śla p rz yczyny
powsta nia
dokume nt u Da gome iudex
- oce nia k ierunki roz woju pa ńst wa
pol sk ie go u progu jego
i st nienia
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
3. Państ wo Bole sła wa
Chrobre go
- pa nowa nie Bole sła wa C hrobre go
- mi sja św.
Wojciec ha
- zjazd gnieź nie ńsk i
- gród w Gnieź nie
- podboje B ole sła wa
Chrobre go
- koronacja
kró le wska
- zna wyda rze nia z wiązane z
datami : 997 r. ,
1000 r. , 1002 –
1018 r. ,1025r.
- okre śla , k im byl i
i czym za sł ynęl i :
Bole sła w C hrobry,
bi skup Wojciec h,
Ot ton III, Gal l
Anoni m
- popra wnie
posługuje się termina mi:
re l ik wie ,
met ropol ia ,
kanonizacja ,
włócz nia św.
Mauryce go, g ród
- opi suje p rze bieg mi sj i św.
Wojciec ha
- wymie nia
prz ycz yny i sk utk i
z jazdu
gnieź nie ńsk iego
- wskaz uje na
ma pie teryt oria
pod bi te p rzez
Bole sła wa
Chrobre go
- okre śla , k im byl i i czym zasł ynęl i : Oda, Radzim Ga udent y,
Thiet ma r, He nryk II, Świętopełk
- popra wnie posł uguje się
termina mi: kaszte la n, czynsz ownik , Grod y Czerwieńsk ie
- oma wia postanowienia pokoj u w
Budzi szynie
- opi suje wygląd Gniezna w
czasac h B ole sła wa C hrobre go
- p rzed sta wia okol icz ności
przejęcia władz y
przez B ole sła wa
Chrobre go
- oma wia d okona nia
Bole sła wa C hrobre go
- cha rak teryzuje
orga nizację pa ńst wa
pol sk ie go za
panowa nia Bole sła wa
- poró wnuje re lacje
źród łowe na te mat
z jazdu władcó w w
1000 r.
- wyja śnia znacze nie
koronacj i Bole sła wa
Chrobre go
- opi suje żywot św. Wojciec ha na
pod sta wie
pła skorzeź b na
drz wiach katedry
gnieź nie ńsk ie j
- wyja śnia
znaczenie z jazdu
gnieź nie ńsk iego d la
roz woju orga nizacj i
koście lnej i
państ wowej
- oce nia skutk i pol i tyk i we wnętrz nej i
zagra nicz nej Bole sła wa
d la państ wa pol sk ie go
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
4 . Kryzys i odbudowa
państ wa
P iastó w
- pa nowa nie Mie szka II
- upadek pa ńst wa
pol sk ie go
- rządy Kazi mie rza
Odnowicie la i
odbudowa pa ńst wa
pol sk ie go
- pa nowa nie
Bole sła wa Śmiałego
- Pol ska w sporze o
inwe st yt urę międz y
cesa r st we m a
- zna wyda rze nia z wiązane z
datami : 1025 r. ,
1076 r. , 1079 r.
- okre śla , k im byl i
i czym za sł ynęl i :
Mieszko II,
Kazi mierz Odnowicie l ,
Bole sła w Śmiały,
bi skup Stani sła w
ze Szczepa nowa
- popra wnie
posługuje się
termina mi: t rybut ,
- zna wyda rze nia z wiąza ne z datami : 1034 r. , 1039 r. ,
- okre śla , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Bezprym , Konrad II,
Jarosła w Mądry, Miecła w,
Brzetysła w
- wyja śnia przycz yny i skutk i
sporu międz y kró le m a bi sk upe m
- opi suje p rze bieg k onfl ik tu
Bole sła wa Śmiałego z bi skupe m
Stani sła we m
- opi suje sytuację w państ wie pol sk i m po
śmierci Bole sła wa
Chrobre go
- oma wia dzia ła lność
Kazi mierza
Odnowicie la i
Bole sła wa Śmiałego
- poró wnuje re lacje
źród łowe na te mat
sporu międz y kró le m
Bole sła we m a
bi skupe m
Stani sła we m
- wyja śnia , d laczego
- dokonuje oce ny sk utkó w pol i tyk i
zagra nicz nej
prowadzonej p rzez
Bole sła wa Śmiałego
- oce nia
obiek t ywiz m ź ródeł
hi storycznyc h dotycząc yc h
wyda rzeń z 1079 r.
- wskaz uje proble my w interpretacj i dzie jów
panowa nia pierwsz yc h
Piastó w
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł u je opinie i wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
papie st we m
- konfl ik t k ró la
Bole sła wa z
bi skupe m
Stani sła we m
denar
- wymie nia
prz ycz yny kryz ysu
i upadku pa ńst wa
pol sk ie go w XI w.
w sporze o
inwe st yt urę B ole sła w
Śmiały opowiedzia ł
się po st ronie
papieża
zajęć
5 . Panowa nie
Bole sła wa
Krz ywouste go
- pa nowa nie
Władysła wa He rma na
- konfl ik t między
Bole sła we m a
Zbi gnie we m
- najazd nie miecki na
z iemie pol sk ie
- podbój Pomorza
- sta tut B ole sła wa
Krz ywouste go
- początk i rozbic ia dzielnicowe go
- zna wyda rze nie
z wiązane z datą
1138 r.
- okre śla , k im byl i
i czym za sł ynęl i :
Władysła w
Herman, B ole sła w
Krz ywoust y,
Władysła w
Wygna niec ,
Kazi mierz Spra wied l i wy
- popra wnie
posługuje się
termina mi:
woje woda, sta t ut ,
se ni orat , se nior,
dzie lnica
se ni oral na
- wskaz uje na
ma pie teryt oria
pod bi te p rzez
Bole sła wa
Krz ywouste go
- lokal izuje na
ma pie grody
oble ga ne przez
Nie mcó w
- wymie nia
postanowienia
sta t utu B ole sła wa
Krz ywouste go
- zna wyda rze nia z wiąza ne z
datami : 1102 r. , 1108 r. , 1109 r. ,
1116 r. , 1124 r.
- okre śla , k im byl i i czym
zasł ynęl i : Bole sła w Kędzierza wy,
Mieszko Stary, Henryk
Sand omier sk i , Zbi gnie w, Sieciec h,
Henryk V
- wyja śnia przycz yny sporu między
Bole sła we m Krz ywoust ym a
Zbi gnie we m
- wskaz uje na mapie dzie lnicę
se ni oral ną i z ie mie przyz na ne
poszczegól nym synom i wd owie po
Bole sła wie Krz ywoust ym
- cha rak teryzuje
syt uację pol i tycz ną
państ wa pol sk iego za
panowa nia Władysła wa He rma na
- p rzed sta wia
okol icz ności najazdu
nie mieckiego na
Polskę
- wymie nia
prz ycz yny powsta nia
sta t utu B ole sła wa
Krz ywouste go
- opi suje pod bój i
chryst ia nizację
Pomorza
- wyja śnia
znaczenie
prz yłącze nia
Pomorza do P ol sk i
- wyja śnia i oce nia
konsek we ncje decyzj i
Bole sła wa o podzia le
państ wa pol sk iego
Ponadto:
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
Tajemnice
sprzed
wiekó w – Kt o
spi sywał
dzieje Polsk i?
- źródła hi st orycz ne
dotyczące początkó w
państ wa pol sk iego
- obiek tywiz m i
pra wda hi st o rycz na
- wyja śnia , k im byl i
i czym za sł ynęl i :
Gal l Anoni m,
Thiet ma r, Wi ncent y
Kadłubek
- okre śla ra my
chronologiczne
wyda rzeń opi sa nyc h
- okre śla , k im byl i i
czym za sł ynęl i :
Kosma s, Ne st or
- wymie nia
prz ycz yny
powsta nia dzie ł
kronikarz y
- t łumacz y koniecz ność
weryfikacj i
pra wdzi wości źródeł
hi storycznyc h
Ponadto:
w kronikac h Gal la
Anoni ma i
Wince ntego
Kadłubka
- wymie nia
prz ycz yny powsta nia
dzieł k ronikarz y
- wymie nia naz wy
źródeł hi sto rycz nyc h
dotycząc yc h dzie jów
państ wa pol sk iego za
panowa nia
pierwsz yc h P iastó w
- p rzed sta wia te orie
dotyczące
poc hodzenia Gal la
Anoni ma
- wyja śnia , k im był
Bole sła w
Zapomniany
- sa modzielnie
formuł uje opinie i
wni osk i
- roz wiąz uje proble my
w t wórcz y sposó b
- wykazuje d użą
ak tywność w cza sie
zajęć
HISTO RI A K L. I I
Wymagania szczegółowe na poszczególne dostosowane do treści programu „Śladami przeszłości”
W ocenianiu ucznia ocenia się również aktywność ucznia w procesie dydaktycznym zgodnie z zapisem zawartym w WYMAGANIACH OGÓLN YCH.
Te mat le kcj i Zagadnie nia,
mate ria ł
nauc zania
Wymag ania na pos zc zególne oce ny
dopus zc zający dostatec zny dobry bard zo dobry celujący
Rozd ział I: P ols ka i ś wiat w XII –XIV wie ku
1 . Wypra wy krzyż owe
• prz ycz yny, prze bie g
i sk utk i wypra w
krzyż owyc h
• powsta nie
zakonó w
ryce r sk ich
• k rucja ty na
terenie E uropy
• udzia ł książąt
pia stowskic h
w krucja tach
• popra wnie posługuje się
termina mi:
k rucja ta ,
krzyż owc y,
Le wa nt , zakony
ryce r sk ie
• pra wid łowo
syt uuje na osi
czasu okre s
wypra w
krzyż owyc h
• lokal izuje na
ma pie Palest ynę
• wymienia wyda rze nia z wiązane z la ta mi :
1095 r. , 1096 r. ,1291
r.
• wymienia zak ony
ryce r sk ie założ one
podcza s k rucja t :
joanni tó w,
templari usz y
i Krz yżakó w
• wskazuje c o naj mniej
jedną prz ycz ynę oraz
jeden skutek wypra w
• oma wia prz ycz yny
wypra w
krzyż owyc h
i wskaz uje ich
sk utk i
• wskazuje na
ma pie Króle st wo
Jerozol i mskie
• wyja śnia
spec yficz ny
charak ter cz warte j k rucja ty
oraz wymie nia
sk utk i zdobycia
• przed sta wia za sady funkcjonowa nia
zakonó w rycer sk ic h
• poró wnuje uzbrojenie
i sposób walk i
ryce rz y
europej sk ich
z wyposaże nie m
oraz tak tyką walk i
sa race nó w
• oma wia poz yt ywne
i negat ywne sk utk i
wypra w k rzyż owych
• wskazuje udzia ł książąt
pia stowskic h w
wypra wac h
krzyż owyc h
• przed sta wia w
porządku
chronologicznym
naj waż niej sze
wyda rzenia z wiązane z
wypra wa mi krz yżowymi
Bizancjum przez
krzyż owcó w
d la Europy
i Azj i Mniej szej
2 . Polska dzie lnicowa • postanowienia sta t utu B ole sła wa
Krz ywouste go
i podzia ł Pol sk i
na dzie lnice
• od stąpie nie od
zasad y se nioratu
• rozd robnienie dzielnicowe
i rywal izacja
międz y k siążęta mi
pia stowski mi
• sk utk i roz bic ia
dzielnicowe go
• prze mia ny
gospoda rcze na
z iemiac h pol sk ic h
w XII I w.
• zmia ny
teryt oria l ne w
okre sie roz bic ia
dzie lnicowe go
• popra wnie posługuje się
termina mi: sta tut ,
se ni or, pri nce ps
• wskazuje na
ma pie dzie lnicę
se ni oral ną
i dzie lnice
juni oró w
• podaje
wyda rzenie , k tóre
roz poczęło
roz bic ie
dzie lnicowe
(te sta me nt
Bole sła wa
Krz ywouste go
1138 r. )
• okre śla
pod sta wowe
założenia
testa me nt u
Bole sła wa
Krz ywouste go
oraz z nacze nie
tego d okument u
• wskazuje na ma pie dzielnice Polsk i :
Małopol skę,
Wielkopol skę,
Mazowsze, Ślą sk ,
Pomorze Gdańskie ,
Pomorze Zac hodnie
• wymienia synó w
Bole sła wa
Krz ywouste go oraz
prz yz nane i m zie mie
• oma wia za sadę
se ni orat u i p rync ypatu
• oma wia prz yczyny
i sk utk i konfl ik tów
we wnętrz nyc h t rwając ych podcza s
roz bic ia dzie lnicowe go
• przed sta wia
naj waż niej sze
prze mia ny gospodarcze
w Pol sce
w XII I w.
• podaje wyda rzenia
z wiązane z la ta mi
1180 r. 1227 r.
• oma wia
prz ycz yny
i sk utk i
od stąpie nia
od za sady
se ni orat u
• wymienia grupy
społeczne, k tóre
dążyły do
prz ywróce nia
jedności pa ńst wa
pol sk ie go
• oma wia
prze mia ny
gospoda rcze na
z iemiac h pol sk ic h
– roz wój
osad nict wa i
rze miosła ,
wyd obycie z ł ota ,
sre bra oraz
ołowi u,
wybudowa nie
kopal ni sol i w
Bochni i
Wiel iczce
• wskazuje te reny utrac one przez
książąt pia st owskich
w cza sie roz bic ia
dzie lnicowe go,
m. i n. Pomorze
Szczecińsk ie , z ie mię
lubuską, d rohiczyńską i
cheł mi ńską
• przed sta wia
zagadnie nie roz bic ia
dzie lnicowe go jako
z jawi ska w roz woj u
państ wa feudal nego
• wyja śnia
prz ycz yny dąże ń
zjednocze niowych
poszczegól nych
grup społecz nyc h
• poró wnuje roz bic ie
dzie lnicowe
z proce se m
rozd robnienia
feudal nego w
Europie
3. Mongołowie • pod boje Czyngi s- -cha na
• bud owa impe rium
• wskazuje na ma pie za się g
teryt oria l ny
państ wa
• wymienia i wskazuje na ma pie tere ny
w E uropie , k tóre
atakowal i Tatarz y
• podaje rok bi t wy nad rzeką
Kałką – 1223
i przed sta wia
sk utk i tego
• wyja śnia sk utk i najazdó w ta tar sk ich
na pa ńst wa
europej sk ie
mongol sk ie go
• pod bój Rusi
• najazd Tataró w
na Pol skę
• roz pad i mperi um
mongol sk ie go
Mongołó w
• podaje wiek
pod bojó w
Czyngi s-c hana
• wymienia c o naj mniej jeden
sk utek najazdu
ta tarsk ie go na
Polskę
• przed sta wia
dokonania postaci :
Czyngi s-c hana,
Henryka Poboż ne go
• podaje rok bi t wy pod
Legnicą – 1241
• okre śla prz ycz yny
roz pad u i mpe rium
mongol sk ie go
w póź niej szyc h wiekach
• popra wnie posługuje
się termina mi: jarłyk ,
haracz, c ha n
sta rc ia
• opi suje za sad y
orga nizacj i
państ wa
mongol sk ie go
• wskazuje
prz ycz yny
i sk utk i sukce só w
Mongołó w
• szcze gółowo
oma wia
i wyja śnia
znaczenie oraz sk utk i bi t wy pod
Legnicą
• okre śla prz ycz yny
sukce só w
mil i tarnych
Mongołó w
• charak teryz uje
st osunek
Europejcz ykó w
do Mongołó w
• wyja śnia
poc hodzenie
okre śle niaTatarzy
4 . Sprowadzenie
Krz yżakó w
do Pol sk i
• pó łnoc no -
wsc hod ni są siedzi
Polsk i w XII I w. :
P rusowie
i Jać wingowie
• sprowadzenie
Krz yżakó w d o
Polsk i
• za łożenie i
roz wój pa ńst wa
zakonne go
• pod bój
i chryst ianizacja
P rus
• bud owa
Malborka
• pra wid łowo
posługuje się
termina mi: zakon
krzyżacki , komt ur,
wielk i mi st rz
• podaje rok
sprowadzenia
Krz yżakó w d o
Polsk i –1226
• wskazuje na
ma pie tere ny
państ wa
krzyżackiego
• podaje
pod sta wową prz ycz ynę
sprowadzenia
Krz yżakó w d o
Polsk i
• oma wia roz wój
teryt oria l ny pa ńst wa
zakonne go
• wymienia ple mi ona
pod bi te p rzez
Krz yżakó w: P rusó w
i Jać wingó w
• podaje korz yści
i zagrożenia
wynikające
z osied lenia się
Krz yżakó w w Prusach
• wskazuje na ma pie
Malbork
• charak teryz uje postać
Konrada
Mazowieckiego
• przed sta wia
genezę powstania
zakonu
krzyżackiego
• wyja śnia
prz ycz yny
sprowadzenia
Krz yżakó w d o
Polsk i
• wymienia
prz ycz yny
sukce só w
mil i tarnych
i gospodarcz yc h
państ wa
krzyżackiego
• oma wia
okol icz ności
zajęcia przez
Krz yżakó w
Pomorza
Gdańskie go
• oma wia e tapy
bud owy pa ńst wa
zakonne go
• charak teryz uje
zamek
w Malbork u jako
prz ykład
średni owiecz nej
forty fikacj i
• wskazuje , jak i
wpł yw miel i rycerze
zakonni
na roz wój
gospoda rczy
pod bi tyc h z ie m
pol sk ic h
• wyja śnia z naczenie
pojęciako mturia
5 . Zjednocze nie • sk utk i roz bic ia • wymienia • popra wnie posługuje • wskazuje • oma wia z mia ny
państ wa pol sk iego dzie lnicowe go
• tendencje
integracyj ne wśród
książąt
pia stowskic h
• pró by
zjednocze nia z ie m
pol sk ic h
podej mowa ne
przez k siążąt
ślą sk ic h,
P rzemysła II oraz
Wacła wa II
• przejęcie władz y
przez Władysła wa
Łokietka i jego
koronacja
• za jęcie Pomorza
Gdańskie go przez
Krz yżakó w
• początek
konfl ik tu
z Krz yżaka mi –
zma ga nia
dypl omat yczne
i mi l i tarne
prz ynaj mniej
jedną prz ycz ynę
zjednocze nia z ie m
pol sk ic h
• wskazuje na
ma pie za się g
teryt oria l ny
państ wa
Władysła wa
Łokietka
• pra wid łowo
okre śla wiek
wyda rzeń, k tóre
poj muje jak o
proce s
się termina mi: starosta ,
grosz pra sk i
• podaje la ta wydarze ń:
koronacja P rze mysła II
– (1295), Wacła wa II
(1300), Władysła wa
Łokietka (1320)
• przed sta wia
prz ycz yny
podej mowa nia prób
zjednocze nia z ie m
pol sk ic h
• wymienia k siążąt pia stowskic h dążącyc h
do połączenia z ie m
pol sk ic h: He nryka
Probusa, P rze mysła II,
Władysła wa Ł okietka
• oma wia znacze nie
koronac j i Władysła wa Łokietka w Krakowie
d la integracj i pa ńst wa
pol sk ie go
• opi suje pró by
odzyska nia przez
Władysła wa Ł okietka
Pomorza Gdańskie go
i charak teryz uje
e tapy jed nocze nia
z iem pol sk ich na
przeł omie XIII i
XIV w.
• wymienia tere ny
wchodzące w
sk ład pa ńst wa
pol sk ie go za
panowa nia
Przemysła II,
Wacła wa II i
Władysła wa Łokietka
• oma wia
konfl ik ty pa ńst wa
pol sk ie go
z Krz yżaka mi i
Czecha mi
• preze nt uje
dokonania
Władysła wa
Łokietka
w proce sie
jednocze nia z ie m
pol sk ic h
• przed sta wia
okol icz ności i
prze bie g bi t wy
pod P łowca mi
w 1333 r.
gospoda rcze
i admini st rac yjne
wprowadz one za
panowa nia Wacła wa
II
• opi suje prz ycz yny
i prze bieg bunt u
moż nowładcó w pod
wodzą wój ta Albe rta
• okre śla rolę Pol sk i
na are nie
międz yna rodowej
• wyja śnia z naczenie soj usz y za wa rtyc h
przez Pol skę z
Danią i Węgra mi
6. Państ wo Kazi mierza
Wielk iego
• odbudowa Króle st wa
Polsk ie go za
czasó w
Kazi mierza
Wielk iego
• reformy
gospoda rcze
(pra wna,
ska rbowa,
monetarna )
prze prowadzone
przez Kazi mierza
Wielk iego
• popra wnie posługuje się
termina mi:
prz ywi le j sk ładu,
pra wo prz ymusu
drogowe go,
porad lne
• wie , k im był i
czym za sł ynął
Kazi mierz Wielk i
• wskazuje na
ma pie państ wo
Kazi mierza
• podaje wyda rzenia z wiązane z data mi :
1335 r. , 1343 r. , 1364
r. , 1370 r.
• charak teryz uje
pol i t ykę zagranicz ną
Kazi mierza Wielk iego
• okre śla prz ycz yny i
sk utk i ekspa nsj i na
tereny Rusi Hal ick ie j
• wymienia reformy
gospoda rcze
• podaje la ta i oma wia z wiąza ne
z ni mi
wyda rzenia : 1366
r.
i 1348 r.
• opi suje
dzia łania
dypl omat yczne
Kazi mierza
Wielk iego mające
na celu
zakończe nie
sporó w z
Czecha mi i
• wskazuje cele pol i t yk i Kazi mierza
Wielk iego z wiązane
z umac nianie m
poz ycj i państ wa
pol sk ie go
• charak teryz uje
znaczenie podboju
Rusi Hal ick ie j d la
roz woju
gospoda rczego
państ wa pol sk iego
• preze nt uje
pol i t ykę Kazi mie rza
• za łożenie
Akade mii
Krak owskiej
• dypl omat yczne
roz wiązanie
konfl ik tów z
Krz yżaka mi i
Czecha mi
• ekspa nsja
teryt oria l na Pol sk i
na tere ny R usi
Hal ick ie j
• śmierć Kazi mierza
Wielk iego –
koniec dyna st i i
Piastó w
Wielk iego
wprowadz one przez
Kazi mierza Wielk iego
• oma wia wkład
Kazi mierza Wielk iego
w umocnie nie pa ńst wa
pol sk ie go pod
względe m pol i tycz nym
i gospodarcz ym
Krz yżaka mi
• oma wia re formy
wprowadz one
przez Kazi mierza
Wielk iego
i i ch znacze nie
d la uni fikacj i i
roz woju
gospoda rczego
z iem pol sk ich
• przed sta wia
roz wój
teryt oria l ny
państ wa
Kazi mierza
Wielk iego
Wielk iego wobec
Żydó w
• podaje prz ykłady
miej sc owości , w
k tó rych
wybudowa no Orle
Gniazda
7 . Tajemnice sprzed
wiekó w – Jak
wyglądał pia st owski
orzeł ?
• legend y
z wiązane
z poc hodzenie m
godła pol sk ie go
• naj star sze
pod obizny orła i
z wiązane z ni mi
kont rowe rsje
• wizerunki orła
na monetach
książąt
pia stowskic h
•
roz powszechnie nie
znaku orła za czasó w
Władysła wa
Łokietka
i Kazi mierza
Wielk iego
• inne symbole ,
k tóre miał y szansę znaleźć się w
godle państ wa
pol sk ie go
• wymienia
naj star sze przekazy
źródłowe d otyczące
orła jako symbol u
państ wowego
• podaje prz ykłady
źródeł materia l nych
z wizerunkie m orła ,
np. monet y i
pieczęcie
• wyja śnia genezę
symbol u orła
przed sta wioną w
kronice Ja na
Długosza
• wymienia
książąt , k tórzy
od połowy
XII w.
umie szczal i na
monetach i
pieczęciach wize runek orła
bia łego:
Władysła wa
Wygna ńca,
Bole sła wa
Kędzierza we go i
Kazi mierza
Spra wied l i we go
• przed sta wia
inne z naki
używa ne przez
władcó w
pia stowskic h
jako symbole
państ wowe, np.
lwa, g ryfa ,
smoka
Rozd ział II: Społec ze ństwo ś redniowiec za
1. Syste m fe udalny • społeczeńst wo feudal ne
• podzia ł
społeczeńst wa na
sta ny
• kul tura rycer ska
i dworska
• narodziny
monarc hi i
sta nowej w Pol sce
• popra wnie posługuje się
termina mi: seni or,
wa sal , lenno, hołd
lenny, syste m
feudal ny, sta n
• okre śla
powiąza nia
tworzące dra binę
feudal ną
społeczeńst wa
średni owiecz ne go
• wymienia sta ny: ryce r st wo,
duchowie ńst wo,
mie szczańst wo i
chłopó w
• przed sta wia
prze bie g hołdu
lenne go oraz pa sowa nia na
ryce rza
• popra wnie posługuje się termina mi: suze re n,
społeczeńst wo sta nowe,
monarc hia
pat rymonialna
• wyja śnia za sad y
funkcjonowa nia
syste mu feudal ne go
• oma wia poz ycję
pra wną i majątkową
sta nu rycer sk ie go
• podaje cec hy
charak teryst ycz ne
kul tury ryce r sk ie j
• t łumacz y, na czym polegała
zasada „ Wa sal
moje go wa sala
nie je st moi m
wa sale m”
• przed sta wia
poz ycję społeczną
duchowie ńst wa,
ryce r st wa,
chłopó w i
mie szczan
• charak teryz uje monarc hię
sta nową
• wyja śnia mec ha niz my
powsta nia i
funkcjonowa nia
syste mu feudal ne go
• na prz ykładzie
państ wa pol sk iego
zjednocz onego przez
Władysła wa
Łokietka
przed sta wia cechy
monarc hi i sta nowej
• oma wia róż nice pomiędzy mona rchią
pat rymonialną
a monarc hią sta nową
2. Życie średni owiecz nej wsi
• wie ś we wcze snym
średni owiecz u
• zmia ny w
rol nic t wie
w XII I i XIV w.
• kolonizacja na
pra wie nie miecki m
• lokacja osad wiej sk ic h
• życie codzienne
mie szkańcó w
średni owiecz nej
wsi
• uk ład
prze st rze nny wsi
w śred niowiecz u
• poc hodzenie
naz w
miej sc owości
• popra wnie posługuje się
termina mi:
lokacja , soł tys,
dwupoló wka,
t ró jpoló wka
• podaje
prz ycz yny roz woju
kolonizacj i wiej sk ie j
• popra wnie posługuje się termina mi: ła wa,
wol niz na metoda
wypale ni skowa
• wymienia wynalazk i
i ulepsze nia w
rol nic t wie
wprowadz one
w XII – XIV w.
• oma wia e tapy
zak ładania wsi na
pra wie nie miecki m
• charak teryz uje
zajęcia
i życie codzienne
chłopó w w średni owiecz u
• wymienia obowiązki i
upra wnie nia
soł tysa i wyja śnia
jego spec yficzną
rolę w osadzie
• wyja śnia ,
dlaczego
t ró jpoló wka była sk utecznie j szą
met odą upra wy
ziemi niż
dwupoló wka i
gospoda rka
wypale ni skowa
• przed sta wia znaczenie
kolonizacj i
wiej sk ie j d la
roz woju
gospoda rczego
Polsk i
w XII I–XIV w.
• t łumacz y poc hodzenie naz w
miej sc owości ,
tak ich jak Środa,
P ią tek , Wola ,
Piekary, Kowale
• poró wnuje lokacje
na pra wie pol sk i m i nie miecki m
Tajemnice sprzed wiekó w – Jaka
wiedza kryje się w
pieczęciach?
• znaczenie pieczęci jako
źród ła
hi storyczne go
• naj star sze
pieczęcie uż ywa ne
przez władcó w
pol sk ic h
• funkcja pieczęci
jako sposobu
uwia rygodnie nia
dokume nt u
• geneza i
znaczenie bul l i
• oma wia rolę pieczęci jako źród ła
hi storyczne go
• podaje prz ykłady
zast osowania
pieczęci
maje sta t ycz nej
• t łumacz y znaczenie
symbol i
przed sta wianyc h
na pieczęciac h
• okre śla cza s
powsta nia
naj star sz yc h pieczęci
używa nych przez
władcó w
pol sk ic h
• wyja śnia
znaczenie badań
arche ol ogicz nych d la datowa nia
oraz a nal izy
średni owiecz nyc h
pieczęci
3. Średni owiecz ne mia st o i jego
mie szkańc y
• roz wój mia st w śred niowiecz nej
Europie
• uk ład
prze st rze nny
mia sta w
średni owiecz u
• st ruk t ura
orga nizacj i
rze mie śl niczej –
cechu
• życie codzienne
w
średni owiecz nym
mie ście
• popra wnie posługuje się
termina mi:
pat rycja t ,
pospól st wo, ple bs,
rada miej ska,
burmi st rz , ła wa,
cech, czeladnik
• wymienia
warst wy społecz ne
w mia stac h
średni owiecz nyc h
• przed sta wia
warunki życia codzienne go w
średni owiecz nym
mie ście
• t łumacz y, na cz ym pole gała lokacja mia sta
na pra wie
ma gde bursk i m
• wyja śnia , jak ie
funkcje peł ni ły w
średni owiecz nym mie ście : ra tusz ,
prę gierz , rynek ,
targowi sk o, mury
• podaje e le me nty
obronne
średni owiecz ne go
mia sta
• okre śla rolę mia st
w pol i tyce i gospodarce
państ w e uropej sk ich
• poró wnuje życie codzienne
mie szczan
o róż nym sta tusie
społecznym
• oma wia
kompetencje wójta , rad y
miej sk ie j
i burmi st rza
• wyja śnia , c o oznaczał o
powiedzenie:
„Powiet rze miej sk ie
czyni wol nym”
• poró wnuje rolę i
znaczenie mia st pol sk ic h i
europej sk ich w
średni owiecz u
• charak teryz uje
znaczenie ha nzy
bał tyck ie j d la tego
regi onu
4. Kośció ł w
średni owiecz u
• zróżnic owa nie
sta nu duc howne go
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
• podaje la ta soboru
w Konsta ncj i : 1414 –
• okre śla
prz ycz yny
i sk utk i
• charak teryz uje
syt uację materia lną
duchowie ńst wa w
• zakony
bened yktynó w i
cyster só w oraz ic h
rola w
społeczeńst wie średni owiecz nym
• wpł yw Kości oła
na śred ni owiecz ną
kul turę
• za łożenie
zakonó w
żebracz yc h
• ruc hy he ret yck ie funkcjonujące
w śred niowiecz u
• k ryz ys
papie st wa
i nie wola
a wini ońska
• sobór w
Konsta ncj i
duchowie ńst wo,
bened yktyni ,
cyster si , ruchy
heret yck ie ,
ink wiz ycja , zakony że bracze
• wskazuje na
ma pie
najpopularnie jsze
w śred niowiecz u
miej sca
pie lgrzymek –
Rzym i Sant i ago de
Composte la
• wyja śnia
wyraże nie
„ benedyktyńska
praca”
1418
• przed sta wia
dokonania postaci : św.
Benedykta z Nursj i , św.
Fra nci szka
z Asyżu, św. Domi nika
Guz ma na
• wymienia
średni owiecz ne ruc hy
heret yck ie: waldensó w
i a lbige nsó w
• okre śla rolę Kościoła
w roz woj u państ w europej sk ich
ut worzenia
zakonó w
żebracz yc h oraz
ich znacze nie
• uza sad nia ,
dlaczego
działa lność
ruc hó w
heret yck ich
wywołała
sprzeci w Kościoła
• charak teryz uje
pogląd y
wyz na wa ne przez
albige nsó w i
waldensó w
• wymienia
naj star sze ośrodki
zakonne na
z iemiac h pol sk ic h
• wskazuje na
ma pie tere ny
europej sk ie , na
których
orga nizowa no
w śred niowiecz u
krucja ty
średni owiecz u i
wskazuje ź ród ła
majątk u Kości oła
• wyja śnia wpł yw
zakonó w na
gospoda rkę i
kul turę
w społecze ńst wie
średni owiecz nym
• poró wnuje zakony
żebracze z zak ona mi
ryce r sk i mi oraz
t łumacz y ich rolę
5 . Kul tura i na uka wiekó w śred nich
• uni we rsalny charak ter k ul tu ry
średni owiecz nej
• średni owiecz ne wzorce osobowe:
asceta , ryce rz ,
władca
• rola łac iny jako
międz yna rodowe go
języka dypl omacj i ,
nauki i kul t ury
• edukacja i
uni we rsyte ty w
średni owiecz u
• popra wnie posługuje się
termina mi:
uni we rsyte t ,
sc hola styka,
sz t uk i wyz wol one
• wymienia
średni owiecz ne
wzorce osobowe:
ascet y, rycerza ,
władc y
• okre śla obszary
kul tury, na k tóre
miał wpł yw
Kośció ł
• przed sta wia dokonania św. T oma sza
z Ak wi nu
• wyja śnia, d laczego kul tura śred niowiecza
okre śla na je st mia ne m
uni we rsalnej
• oma wia znacze nie
łaciny w
średni owiecz nej
Europie
• wskazuje wpł yw
Kościoła na roz wój
archi tek tury i sz t uk i
• charak teryz uje średni owiecz ne
wzorce osobowe
• przed sta wia postacie , k tóre w
kul turze
europej sk ie j
uznaje się
za wzorce:
Szymona
Słupnika,
Rolanda, Karola
Wielk iego
• oma wia cechy
charak teryst ycz ne
kul tury
ryce r sk ie j ,
dworsk ie j
i ludowej
• okre śla rolę kobiet
w śred niowiecz u na
prz ykładzie
Eleonory
Ak witańsk ie j i
Jad wigi Ślą sk ie j
• wymienia pierwsze
europej sk ie
uni we rsyte ty
i oma wia ic h rolę
dla roz woj u na uki w
średni owiecz u
• ocenia z nacze nie
dzia ła lności ojcó w
Kościoła i św.
Toma sza z Ak wi nu
6 . W cieniu kościołó w i za mkó w
• archi tek tura średni owiecz nej
Europy
• cechy
charak teryst ycz ne
archi tek tury,
mala r st wa
i rzeźby w st yl u romański m oraz
got ycki m
• sz t uka pol sk iego
średni owiecza
• średni owiecz na
rzeźba i
zdobnict wo
• wymienia prz ykładowe
zabytk i roma ńskie
i got yck ie na
z iemiac h pol sk ic h,
w tym w swoi m
regi onie
• wymienia cec hy charak teryst ycz ne
d la styl u
romańskie go i
got yckiego
• popra wnie posługuje się termina mi: porta l ,
prez bi teri um, prz ypora ,
inic ja ł ,
mi niatura , Bibl ia
pauperum
• posługując się ma pą
wskazuje mie j sca naj słynniej sz ych
zabytkó w a rc hi tek tury
romańskiej
i got yck ie j
• wyja śnia , w jak i
sposó b kopiowa no i
ozdabia no księ gi w średni owiecz u
• poró wnuje st yl romański ze
st yle m got ycki m
i wymie nia ich
cechy
charak teryst ycz ne
• wskazuje na
ma pie państ wa, w których z najduje
się naj więcej
zabytkó w
romańskic h
i got yck ich
• podaje
prz ykłady średni owiecz nyc h
bud owli
świeck ich
• t łumacz y rolę
Kościoła w
roz woju
archi tek tury
i sz t uk i średni owiecz nej
• wyja śnia genezę archi tek tury
romańskiej
• oma wia
znaczenie Bibl i i
pauperum d la
upowszec hniania
zasad re l i gi i chrze ści jańsk ie j
• t łumacz y, d laczego
pol sk ie
bud ownict wo w
st ylu roma ński m nie
roz wi nęło się w tak
wysoki m st opniu jak w E uropie
Zachodniej
Tajemnice sprzed
wiekó w – O cz ym opowiadają
średni owiecz ne
katedry ?
• symbol ika
średni owiecz nyc h katedr
• katedra w
Chart re s
• wyja śnia
symbol ikę średni owiecz nyc h
katedr
• wskazuje cec hy
st ylu gotyckie go na
prz ykładzie katedry
w Cha rt re s
Rozd ział III : U sc hył ku ś redniowiec za
1 . Unia Pol sk i z Li twą
• panowa nie Ande ga wenó w w
Polsce
• prz ywi le j
• popra wnie posługuje się
termina mi:
prz ywi le j , unia ,
unia per sonal na,
• wymienia wyda rze nia z wiązane z la ta mi :
1374 r. , 1385 r. , 1401
r. , 1413 r.
• oma wia okol icz ności
wstą pienia na
pol sk i t ron
Lud wika
• charakteryz uje syt uację Pol sk i i
Lit wy w drugiej
poł owie XIV w.
• ocenia znaczenie uni i
pol sk o-l i te wskiej
na t le syt uacj i
międz yna rodowej
kosz ycki
• syt uacja na
Lit wie przed
za warcie m uni i
z Polską
• unia pol sko -
l i tewska
w Kre wie
• znaczenie
chryst ia nizacj i
Li t wy na are nie
międz yna rodowej
• unia w Wil nie i
Horodle
boja rz y
• wymienia
postanowienia uni i
w Kre wie i
Horodle
• wskazuje na
ma pie Kró le st wo
Polsk ie , Wielk ie
Księ st wo
Lite wskie ,
państ wo zakonu
krzyżackiego,
Węgry
• przed sta wia
dokonania postaci :
Mendoga, L ud wika
Ande ga weńskie go,
Giedymi na, Jad wi gi , Władysła wa Ja gie ł ły,
Witolda
• na pod sta wie d rze wa
geneal ogiczne go
wskazuje
pok re wie ńst wo między
Piasta mi ,
Ande ga wena mi i Jagie l lona mi
• podaje prz ycz yny i
sk utk i wstą pienia
Władysła wa Ja gie ł ły na
t ron pol sk i
Ande ga weńskie go
• opi suje
okol icz ności
za warcia uni i
pol sk o-
-l i te wskiej w
Kre wie
• wyja śnia ,
dlaczego unia
pol sk o-l i te wska
była odna wia na w
Wilnie
w 1401 r. i w
Horodle
w 1413 r.
• wskazuje
korz yści i
zagroże nia
wynikające
z za warcia uni i
pol sk o-
-l i te wskiej
• przed sta wia
roz wój terytoria lny i
pol i t yczny pa ńst wa
l i tewskie go w XIII
i XIV w.
• ocenia pa nowa nie
Jad wigi i
Władysła wa Ja gie ł ły
• opi suje sk utk i
uni i
w Kre wie d la
syt uacj i
międz yna rodowej
Lit wy
w E uropie
• poró wnuje unię
pol sk o- l i te wską
z innymi
funkcjonującymi
wó wcza s w
Europie (np. unia
kalmarska)
2 . Wielka woj na
z zakone m krzyżacki m
• prz ycz yny
wybuc hu wielk ie j woj ny
z zakone m
krzyżacki m
• bi t wa pod
Grunwalde m i je j
znaczenie
• pokój to ruńsk i
z 1411 r. i skutk i
wielk ie j woj ny
z Krz yżaka mi
• rola k onfl ik tu
pol sk o-
-krz yżackiego na
arenie
międz yna rodowej
• postanowienia
soboru w
Konsta ncj i
• wyja śnia
prz ycz yny wielk ie j woj ny z
zakone m
krzyżacki m
• podaje
wyda rzenia
z wiązane z la ta mi :
15 l ipca 1410 r. ,
1411 r, 1414 –1418
• wymienia
postanowienia
pok oj u
toruńsk iego z
1411 r.
• przed sta wia
dokonania postaci : Ulric ha von
Junginge na, Za wi sz y
Czarne go, Mikołaja
Trąby, Pa wła
Włodkowica
• wskazuje na ma pie
Czerwi ńsk , Grunwald ,
Malbork , Toruń
• wymienia sk utk i
wielk ie j woj ny z
Krz yżaka mi
• oma wia udzia ł
Polaków na soborze w
Konsta ncj i
• przed sta w ia
prze bie g dzia łań woje nnyc h
w cza sie wielk ie j
woj ny
z zakone m w
la tach
1409–1411
• oma wia
prze bie g bi t wy pod Grunwalde m
• charak teryz uje
syt uację pa ńst wa pol sk o-l i te wskiego
na przełomie XIV i
XV w.
• opi suje uz brojenie
lekk ie j jazdy
l i tewskiej bi orącej
udzia ł w bi t wie pod
Grunwalde m
• ocenia udzia ł
Pawła Włodkowica
w obradach soboru
w Konsta ncj i
• wymienia
naj waż niej sze tezy
przed sta wione przez
Pawła Włodkowica
na soborze
• wymienia
pod sta wowe eleme nt y
uzbrojenia
ryce rz y
z początk u XV w.
Tajemnice sprzed wiekó w – Jaką bi t wę
na mal ował Ja n
• okol icz ności powsta nia obraz u
Jana Matejk i
• oma wia okol icz ności
powsta nia obraz u
• charak teryz uje symbol iczne
Matejko? „ Bi twa pod
Grunwalde m”
• ukryte
znaczenie
i symbol ika obraz u
• losy dzie ła w
czasie
II woj ny
światowej
„ Bi twa pod
Grunwalde m”
• opi suje
przed sta wione na
obrazie sce ny pod
względe m z godności
z pra wdą
hi sto ryczną
znaczenie dzie ła
• wyja śnia ,
dlaczego
Nie mc om w
czasie
II woj ny
światowej
zależało na
zni szcze niu
„ Bi twy pod
Grunwalde m”
• ocenia posta wę
profe sora
Władysła wa
Woyd y i jego
wkład
w ocale nie
obraz u
3 . Europa Zachod nia
w XIV i XV wiek u
• epide mia dżumy
w XIV w.
• prz ycz yny,
naj waż niej sze
wyda rzenia i
sk utk i wojny
st ule tnie j
• ruc hy he ret yck ie
i i ch
przed sta wicie le
• powsta nia
ludowe
• wprowadze nie
broni pal nej i
wzrost z naczenia
armi i zaciężnej
• podaje la ta
wyda rzeń: 1337 –
1453 – woj na
st ule tnia
• t łumacz y pojęc ie
„ czarna śmierć”
• wskazuje na
ma pie państ wa
biorące udzia ł w
woj nie st ule tnie j
• przed sta wia co
naj mniej jedną
prz ycz ynę i jeden sk utek wojny
st ule tnie j
• przed sta wia
dokonania postaci :
Joa nny d’Arc, Ja na
Husa, J ohna Bal la ,
Johna Wiklefa , Ja na Żiżki
• podaje niek tóre skutk i
epide mii dżumy w XIV
w.
• wymienia powsta nia
ludowe, k tóre wybuc hł y
na tere nie F rancj i i
Angl i i w XIV i XV w.
• wyja śnia sk utk i
wprowadze nia broni
palnej i armi i zaciężnej
• oma wia głó wne
założenia husyt yz mu
• wskazuje na
ma pie głó wne
kierunki
roz prze st rze niania
się „ czarnej śmierci”
• oma wia skutk i
epide mii dżumy
• wymienia
prz ycz yny
i na stępst wa
woj ny st ule tnie j
• wskazuje na ma pie tere ny, na
których t ocz yły
się walk i podcza s
woj ny st ule tnie j
oraz buntó w
chłopsk ic h
• oma wia p rz yczyny
wystąpie ń
ludowyc h
na tere nie F rancj i i
Angl i i w XIV i XV w.
• charak teryz uje
nowe tec hnik i walk i
wprowadz one w XV
w.: za stosowa nie
broni pal nej , walka
tabore m,
uformowa nie armi i zaciężnej
• przed sta wia
prz ycz yny
i prze bieg powstania
husytó w w Czec hac h
• wyja śnia , d laczego
Jana Husa spalono
na st osie
• okre śla wpł yw
husyt yz mu d la
roz woju E uropy •
4. Nowe potę gi w
Europie Wschod niej
• roz wój
teryt oria l ny Pol sk i
i Li twy
• wzrost z naczenia
• podaje la ta
wyda rzeń:
1444 r. – bi twa
pod Warną, 1453
r. – zdobycie
• przed sta wia
dokonania postaci :
Władysła wa III
Warne ńczyka, Ja na
Hunyadye go, Dymit ra Dońskie go, Iwana II I
• wymienia
czynnik i , k tóre
decydowały o si le
mil i tarnej
impe rium
• poró wnuje
oddzia ły jancza ró w
z oddzia łami
piechot y
europej sk ie j
Mosk wy
• ekspa nsja
impe rium
osma ńskie go w
Europie
• bi t wa pod Warną
• upadek
Konsta nt ynopola
Konsta nt ynopola
• popra wnie
posługuje się
termina mi: suł ta n,
janczarz y, car
• wskazuje na
ma pie: i mperi um
osma ńskie ,
Konsta nt ynopol ,
Warnę, Wielk ie
Księ st wo
Moskie wskie
Srogiego, Iwa na IV
Groź nego
• wyja śnia sk utk i
zdobycia
Konsta nt ynopola przez
Turkó w
• okre śla rolę roz woju
państ wa moskie wskiego
dla tego re gi onu
tureck iego
• wskazuje na
ma pie kole j ne
z iemie pod bi jane
przez T urkó w w
Europie
• oma wia
prze bie g bi t wy
pod Warną
• uza sad nia ,
dlaczego upadek
Konsta nt ynopola
jest uzna wa ny za
jedną z gra nicznyc h dat
średni owiecza
• wyja śnia , z
jak iego powod u po
klęsce
Konsta nt ynopola
wyz na wc y
pra wosła wia zaczęl i nazywać M osk wę
t rzeci m Rzyme m
• ocenia
konsek we ncje , jak ie
miał y d la Pol sk i i
Lit wy powsta nie
impe rium osma ńskie go oraz
zjednocze nie z ie m
rusk ic h
5 . Woj na t rzyna st ole tnia
• znaczenie powsta nia
Z wiązku
Ja szczurcze go
i Z wiązku
Prusk iego
• prz ycz yny
wybuc hu wojny t rzyna st ole tnie j
• prze bie g dzia łań
woje nnyc h w
la tach 1454 –1466
• postanowienia
drugiego pok oj u
toruńsk iego
• sk utk i wojny
t rzyna st ole tnie j
• okre śla ra my czasowe woj ny
t rzyna st ole tnie j
• wskazuje
pod sta wową
prz ycz ynę
wybuc hu k onfl ik tu
• popra wnie
posługuje się
termine m stan
sz lac hecki
• wskazuje na
ma pie z ie mie
prz yłącz one d o
Polsk i
w wyniku
pod pi sa nia
drugiego pok oj u
toruńsk iego
• zna wydarze nia z wiązane z lata mi :
1440 r. , 1454 r. , 1462
r. , 1466 r.
• przed sta wia
dokonania postaci : Jana
Bażyńskie go, P iot ra
Duni na, Kazi mie rza Jagie l lończ yka
• wymienia prz ycz yny
i sk utk i woj ny
t rzyna st ole tnie j
• oma wia znacze nie
armi i zaciężnej w
woj nie t rz yna stole t nie j
• oma wia poszczegól ne
etapy woj ny
t rzyna st ole tnie j
• wskazuje na
ma pie miej sca
naj waż niej sz ych
bi te w woj ny t rzyna st ole tnie j
• podaje naz wy
ziem odzyska nyc h
przez Kró le st wo
Polsk ie na mocy
pok oj u
toruńsk iego z 1466 r.
• wyja śnia , d laczego szlac hta i
mie szczanie
mie szkający w
Prusac h dążyl i do
prz yłącze nia ich
ziem d o Pol sk i
• poró wnuje dzia łania wielk ie j
woj ny z zakone m
prowadzonej p rzez
Władysła wa Ja gie ł łę
do dzia łań
zbroj nyc h
prowadzonych
podcza s wojny
t rzyna st ole tnie j
• oma wia z mia ny,
k tóre zaszł y w
syt uacj i
międz yna rodowej
Polsk i po woj nie
t rzyna st ole tnie j
• ocenia z nacze nie
• ocenia znaczenie
wyda rzeń wojny
t rzyna st ole tnie j
na t le syt uacj i
pol i t ycznej
i społecznej
ówcze snej
Europy
prz ywi le jó w
nadanyc h
w cza sie woj ny
t rzyna st ole tnie j
sta nowi sz lac heckie mu
Tajemnice sprzed
wiekó w – Jak wyglądały dzia łania
średni owiecz nyc h
sz pie gó w?
• dzia ła lność
średni owiecz nyc h sz pie gó w
• pol scy i
k rzyżacc y
sz piedzy w
średni owiecz u
• sposó b
sz yfrowania
wiad omości
• oma wia głó wne
zadania średni owiecz nyc h
sz pie gó w
• charak teryz uje
średni owiecz ne
sposoby szyfrowania
wiad omości
• wyja śnia , jak
werbowa no
i wyna gradza no
sz pie gó w
w śred niowiecz u
• wymienia
naj słynniej sz ych
sz pie gó w pol sk ic h
i k rzyżackich
• wyja śnia , jak
werbowa no i wyna gradza no
sz pie gó w
w śred niowiecz u
• wymienia
naj słynniej sz ych
sz pie gó w
pol sk ic h
i k rzyżackich
6. Kul tura późne go średni owiecza
w Pol sce
• rozk wi t kul tu ry pol sk ie j
w XIV i XV w.
• wybi t ni pol sc y
uczeni
średni owiecza i
ich dokona nia
• naj waż niej sze
osią gnięcia
pol sk ie j
archi tek tury
i sz t uk i gotyckiej
• twó rcz ość
rzeźbia r ska
Wi ta St wosza
• wymienia naj słynniej sze
prz ykłady szt uk i
got yckiej
w Pol sce: m. i n.
oł tarz Wita
St wosza, Baz yl ikę
Mariacką w
Gdańsk u,
Barbaka n w Krakowie,
ra tusz w T oruniu
• wie , k im był i
czym za sł ynął Wit
St wosz oraz
Mikołaj Kopernik
• przed sta wia dokonania postaci :
Wita St wosza, Marci na
Króla , Wojciecha z
Brudze wa, Mikołaja
Kope rnika, Pa wła
Włodkowica, Ja na
Ostroroga
• oma wia znacze nie
odnowie nia Akade mii
Krak owskiej w 1400 r.
• wyja śnia , d laczego
okre s pa nowa nia
Kazi mierza
Jagie l lończ yka
nazywa ny je st z łotą
jesie nią pol sk iego
średni owiecza
• pot rafi wymie nić
• wskazuje na ma pie tere ny, na
których powstało
naj więcej bud owl i
w styl u got ycki m
•poró wnuje
roz wój kul tu ry
pol sk ie j z kul t urą
europej ską
• wyja śnia na czym polega
spec yfika sz t uk i i
l i tera tury pol sk ie j
oma wiane go
okre su
• wymienia cza s
powsta nia oraz
twó rcó w z na nyc h w re gionie
• wymienia cec hy charak teryst ycz ne
rzeźby
średni owiecz nej na
prz ykładzie pie ty i
P ięknej Madonny
• wyja śnia , na czym
pole ga wart ość
hi storyczna i
kul turowa oł ta rza
Wita St wosza
• oma wia dok ona nia
sła wnyc h
absol we ntó w
Akade mii
Krak owskiej
• sa modziel nie
dociera do informacj i
• charak teryz uje osią gnięcia
kul tury późne go
średni owiecza
w swoi m re gionie
na t le kul tu ry
pol sk ie j
i europej sk ie j
prz ykłady bud owli w
st ylu gotycki m w
swoi m re gi onie
bud owl i
i dzie ł z okresu
późne go
średni owiecza
dotycząc yc h kul tu ry
późne go
średni owiecza w
swoi m re gi onie
(np. prz y real izacj i
projek tu)
Rozd ział IV: Narodzi ny nowo żytnego ś wiata
1 . Cywi l izacje
Ame ryki
• cywi l izacje
Ame ryki
prek olumbi j sk ie j
• osią gnięcia
nauk owo-
-techniczne oraz
szt uka Ol mekó w,
Majów, Aztekó w
i Inkó w
• wskazuje na
ma pie tere ny
zamie szkałe przez
Aztekó w, Majó w i
Inkó w
• wymienia
naj waż niej sze
ośrodki
cywi l izac yjne
rdzennych
mie szkańcó w
Ame ryki
• wskazuje
pod sta wowe
osią gnięcia
cywi l izac yjne
kul tur
prek olumbi j sk ic h
• oma wia naj waż niejsze
osią gnięcia technicz ne
cywi l izacj i
prek olumbi j sk ic h
• poró wnuje
pozi om roz woj u
cywi l izacj i
prek olumbi j sk ic h
z cywi l izacją Europejcz ykó w
• wskazuje cec hy
charak teryst ycz ne
sz t uk i
prek olumbi j sk ie j
• uza sad nia ,
d laczego Majowie są
okre śla ni p rzez
niek tóryc h uczonyc h
Greka mi Ame ryki
• oma wia
funkcjonowa nie
poczt y i sieci
dróg w pa ńst wie
Inkó w
• przed sta wia
syste m wierze ń
Aztekó w
2 . Wielk ie odkrycia
geograficz ne
• roz wój na uki i
technik i
w E uropie w XV
w.
• syt uacja
gospoda rcza
i społeczna na
kont ynencie
europej sk i m w XV
w.
• ut rudnie nia w
handl u z k ra jami
Dalek iego
• podaje
wyda rzenia
z wiązane z
la tami :1492 r. ,
1498 r. , 1519 –22 r.
• wymienia
naz wi ska
głó wnyc h
odkrywcó w z XV i
XVI w.
• wskazuje na
ma pie sz lak i
wypra w
naj waż niej sz ych
odkrywcó w –
• przed sta wia
dokonania postaci :
Henryka Żegla rza ,
Bart łomieja Diaza,
Va sc o da Ga my, Krz yszt ofa Kolumba,
Ferd yna nda Magel la na
• popra wnie posługuje
się termina mi:
ast rola bium, kara wela ,
kompa s, busola
• wymienia c o naj mniej
dwie prz ycz yny
wielk ic h odkryć
geograficz nych
• opi suje prze bie g
wypra w wielk ich
odkrywcó w:
Va sc o da Ga my,
Krz yszt ofa Kol umba,
Ferd yna nda
Magel lana
• wyja śnia ,
dlaczego
Hi sz pania i
Portugal ia miały naj więk sz y udzia ł
w wielk ich
odkryciach
geograficz nych
• oma wia za sługi ,
jak ie miel i d la
roz woju że glar st wa
Henryk Żegla rz ,
Ferd yna nd Ara goński
i Iza bela Ka st yl i j ska
• oma wia
postanowienia
t rak ta tu w
Torde si l la s i j ego
sk utk i
• charak teryz uje
orga nizację wypra w
odkrywcz yc h oraz
zasad y organizacj i
Wsc hod u
• posz uki wanie
morskiej d rogi do
Ind i i
• odkrycia żeglarz y
port ugal sk ic h
• na wiąza nie przez
Europejcz ykó w
bezpośred nich
kontak tó w
handl owyc h
z Af ryką i Ind ia mi
• wypra wa
Krz yszt ofa
Kol umba i
znaczenie
odkrycia Ame ryki
• wypra wa
Ferd yna nda
Magel lana dook oła
świata
• uk ład w
Torde si l la s
Krz yszt ofa
Kol umba, Va sc o
da Ga my,
Ferd yna nda
Magel lana
• przed sta wia
dokonania
postaci : Ame riga
Ve spuccie go,
Paola Tosca nel lego
• szcze gółowo
oma wia
prz ycz yny
wielk ic h odkryć
geograficz nych
koloni i
• ocenia , jak i wpływ
na odkrycia
geograficz ne miał
roz wój kartografi i i
na wi gacj i
3 . Skutk i wielk ich odkryć
• pod bój Ameryki
przez
konk wi stadoró w
• zagłada Ind ia n
• zni szcze nie
dorobku
kul tura l ne go ludó w Ameryki
• wzaje mne
wpł ywy
cywi l izac yjne
pomiędzy E uropą a
nowo odkryt ym
kont ynente m
• sk utk i odkryć
• popra wnie posługuje się
termine m:
konk wi stador
• wymienia sk utk i
odkryć
geograficz nych d la rdzennyc h
mie szkańcó w
Ame ryki
• wskazuje wpł yw
odkryć na roz wój
Europy
nowoż ytnej
• oma wia dok ona nia postaci : Ferd yna nda
Corteza , F ra nci sca
P izarra , Montezumy,
Atahual py
• przed sta wia
na stę pst wa odkryć geograficz nych d la
gospoda rk i Europy
• wskazuje na ma pie
szlak i ha ndlowe
tworzące tz w. z ł oty
t ró jkąt
• posługuje się
pojęcia mi : re wol ucja
cen, dual iz m
ekonomicz ny
• wymienia e ta py pod boju pa ńst wa
Aztekó w i Inkó w
• wyja śnia
prz ycz yny
powsta nia kol oni i
w Ameryce
• wskazuje na
ma pie tere ny
zaję te przez
Hi sz panó w
i Portugalczykó w
• charak teryz uje wymianę ha ndlową
pomiędzy Ame ryką,
Europą i Afryką na
sz lak u tz w. z łote go
t ró jkąta
• podaje prz ycz yny zmniej sze nia się
l iczby rdzennych
mie szkańcó w
Ame ryki w XVI w.
• oma wia
funkcjonowa nie
europej sk ich koloni i
w Ameryce
geograficz nych
4 . Gospodarka w epoce k olonia lnej
• zmia ny w gospoda rce
europej sk ie j
wywołane
odkrycia mi
geograficz nymi
• nowe środki
pła tnicze
– wek sle i
bank noty
• kompanie
handl owe i ic h
rola w XVII i na
początk u XVII I w.
• powsta nie nowyc h form
prod ukcj i : praca
nakładcza i
ma nufak t ura
• początk i
gospoda rk i
kapi ta l i st ycznej
• nie wol nic t wo i
jego rola w
gospoda rce
kolonia lnej
• wyja śnia , k i m byl i k or sa rze
• oma wia model
dual iz mu
w roz woj u
gospoda rczym
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
kompania
handl owa, p raca
nakładcza,
ma nufak t ura ,
kapi ta l izm
• wymienia naj waż niej sze z mia ny
gospoda rcze
spowod owa ne
odkrycia mi
geograficz nymi , m. i n. :
roz wój ha ndlu,
z więk szenie produkcj i ,
zmia ny w rolnic t wie
• t łumacz y, na cz ym
pole gała praca
nak ładcza
• oma wia znacze nie
założenia kompani i
handl owyc h d la roz woju wymia ny
towa rowej międz y
Europą a Af ryką, Azją i
Ame ryką
• oma wia z mia ny, jak ie zaszły w
handl u w wynik u
odkryć
geograficz nych
• charak teryz uje
podzia ł
gospoda rczy kont ynent u
europej sk iego:
państ wa
na zachód od
Łaby
specja l izujące się
w ha ndlu i
rze miośle ,
państ wa na
wsc hód od Ła by –
zdominowa ne
przez rol nic t wo
• wyja śnia
prz ycz yny
wprowadze nia
prac y nak ładczej
• przed sta wia zmia ny
w rolnic t wie
spowod owa ne
wzroste m wymia ny
handl owej
• wymienia
korz yści , jak ie niosł o za sobą
wprowadze nie do
użytk u wek sl i i
bank notó w
• t łumacz y
znaczenie
okre śle nia , że gospoda rka
\w e poce kol onia lnej
zaczęła mieć
charak ter gl obal ny
5 . Kul tura odrodzenia
w E uropie
• idea huma niz mu
i na wiąza nia do
antyk u
• wynalazek druku
i jego wpł yw na
roz powszechnie nie
się idei odrodze nia
• rola Włoc h
w powsta niu i
roz woju rene sansu
• głó wne ośrodki
odrodzenia w
• wymienia
naj słynniej sze
postacie
odrodzenia:
Mikołaja
Kope rnika,
Leonarda da Vinci , Michała
Ani oła i
Gal i leusza
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
mece na s,
rene sans, odrodzenie ,
• przed sta wia
dokonania postaci :
Mikołaja Kopernika,
Leonarda da Vi nci ,
Gal i leusza , Giordana
Bruna, Michała Ani oła ,
Eraz ma z R ot terda mu, Jana Gute nberga
• t łumacz y znacze nie
wynalezie nia d ruk u d la
roz woju rene sansowej
nauki
• podaje prz ykłady
dzie ł artystó w e poki
• wyja śnia se ns
st wierdze nia:
„ Człowiekie m
jeste m
i nic , co ludzkie ,
nie je st mi obce”
• podaje t ytuł y
naj słynniej sz ych
dzie ł wł osk iego
rene sansu
• wymienia
naj słynniej sz ych
mece na só w
wł osk ie go
• oma wia rolę
uni we rsyte tó w w
roz woju na uki w
odrodzeni u
• t łumacz y, na cz ym
pole gał mece nat
• wskazuje pod obieńst wa oraz
różnice pomiędz y
szt uką
średni owiecza
i rene sa nsu
• charak teryz uje
huma niz m jako
Europie
• dzia ła lność i
osią gnięcia
Leonarda da Vi nci
• przed sta wicie le
rene sansu: Mic hał
Ani oł i Eraz m z
Rot terda mu
• zmia ny w na uce
i t echnice
w ok re sie
odrodzenia
huma niz m
• okre śla , w
k tórym państ wie
narodzi ł się
rene sans
• wymienia cec hy
charak teryst ycz ne
archi tek tury
rene sansu
odrodzenia
• podaje prz ykłady
inspi racj i sz tuką
antycz ną w
archi tek turze i dzie łach
rene sansowych
artystó w
odrodzenia
nowy nurt w
fi loz ofi i
i kul turze
6 . Nowe wyz na nia w Europie
• Kośció ł na początk u XVI w.
• prz ycz yny reformacj i
• głó wne nurty
ruc hu
reformacyj ne go i
ich t wórc y
• angl ika niz m –
prz ycz yny i
prze bie g
reformacj i
w Angl i i
• prze bie g ruc hu
reformacyj ne go –
dysput y,
prze ślad owania
i woj ny re l igi j ne
• podaje wyda rzenie
i znaczenie rok u
1517
• okre śla , k i m był
i czym za sł ynął
Marcin L uter i Ja n
Kal wi n
• pra wid łowo
st osuje pojęcia :
odpust , prote sta ntyz m
• oma wia wydarze nia z wiązane z la ta mi :
1534 r. ,1536 r. , 1555 r.
• podaje głó wne tezy
głoszone przez Ma rcina
Lutra i Ja na Kal wi na
• popra wnie posługuje
się termina mi: symonia ,
nepot yz m, reformacja ,
lutera niz m, kal wi niz m,
arianie
• wymienia głó wne
prz ycz yny i sk utk i
reformacj i
• preze nt uje głó wne
nurt y ruc hu
reformacyj ne go
• wskazuje na ma pie państ wa, w
k tórych
reformacja miała
naj więk sz y za się g
• przed sta wia
dokonania
postaci : Marcina
Lut ra , Ja na
Kal wi na, He nryka
VIII
• charak teryz uje
wyz na nia
prote sta nckie:
lutera niz m,
kalwi niz m,
angl ika niz m
• przed sta wia
gospoda rcze sk utk i ruc hu
reformacyj ne go
• wyja śnia , k i m byl i arianie
• oma wia orga nizację
kościołó w
prote sta nckich
• t łumacz y
znaczenie za sad y
„ czyj k ra j , t ego
re l igia”
i okre śla jego dalekosięż ne sk utk i
• ocenia , jak i wpływ
na
roz powszechnie nie
idei reformacj i
miał o wynalezienie
druk u
• dost rze ga wpł yw re formacj i
na umocnie nie
władz y
państ wowej w
niek tóryc h
krajach
prote sta nckich
(np. P rusy
Książęce,
Sz wecja)
7 . Kontr reformacja • postanowienia
soboru
t ryde nckiego
• ce le i sposó b
• podaje rok
z woła nia soboru
t ryde nckiego –
1545
• wymienia
• popra wnie posługuje
się termina mi:
ink wiz ycja , indek s
ksią g zakazanych,
jezuic i , nuncj usz ,
• opi suje syt uację
w Koście le
katol ick im
w XVI w.
• wymienia
• oma wia re formy
wprowadz one w
Kościele katol ick im
po soborze
t ryde ncki m
•zna pojęcie
reforma
katol icka, pot ra fi
wyja śnić różnicę
pomiędzy
pojęcia mi :
działania jezui tów
• zmia ny w
Koście le
katol ick im
• woj na t rzydzie stole t nia
pod sta wowe
założenia
kont rre formacj i
• wymienia
prz ynaj mniej d wie
zmia ny
wprowadz one
w Koście le
katol ick im
w wyniku soboru
t ryde nckiego
kongregacja
• oma wia głó wne
zasad y dzia ła lności
zakonu jezui tó w
• poró wnuje wnęt rze zboru prote stanckie go
z wyst roje m Kościoła
katol ick iego
• wymienia z mia ny
wprowadz one w
Kościele katol ick im w
wyniku soboru
t ryde nckiego
• przed sta wia
prz ycz yny
i sk utk i woj ny
t rzydzie stole t nie j
zadania
ink wiz ycj i w
walce
z reformacją
• wyja śnia , w
jak im celu
sporządz ono
indeks k sią g
zakazanyc h
• przed sta wia
postać Ignacego
Loyol i
• charak teryz uje
ideologiczne
założenia wyst roju
wnęt rz zboru
prote sta nckiego i kościoła
katol ick iego
• ocenia rolę
jezui tó w
w walce z
reformacją
• oma wia prz yczyny,
prze bie g i skutk i
woj ny
t rzydzie stole t nie j
kont rre formacja
i reforma
katol icka
Rozd ział V: Rzec zpospoli ta w XVI wie ku
1. Początk i demokracj i
sz lac heckiej
• prz ywi le je szlac heckie
• ekonomicz ne
pod sta wy
demokracj i
sz lac heckiej
• znaczenie
konst yt ucj i
Nihi l novi
• instyt ucje
demokracj i
sz lac heckiej –
se j m wal ny i
se j mik i
• reformy
z wiązane
z ruc he m
egzekuc yj nym
• pra wid łowo st osuje pojęcia :
ma gnateria i
szlac hta śred nia ,
sej m wal ny,
sej mik i , poseł ,
prz ywi le j
• wyja śnia , cz ym
była e gzekucja pra w i dóbr
• wymienia t rz y
sta ny sej mujące
• popra wnie posługuje się termina mi: sz lachta
zagrod owa, gołota ,
se nat , inst rukcje
posel sk ie , izba
posel ska,
ma rszałek , veto ,
het ma n, ruc h
egzekuc yj ny,
kró le wszcz yzny
• oma wia naj waż niejsze
prz ywi le je sz lac heckie
• charak teryz uje
różnorod ność stanu
szlac heckiego
• przed sta wia e tapy
kszta ł towa nia się
ust roj u de mokracj i
sz lac heckiej
• popra wnie posługuje się
termina mi:
konst yt ucje
se j mowe,
pod ska rbi ,
kanclerz , se j m
walny
• przed sta wia genezę sta nu
szlac heckiego
• wyja śnia za sad y
dzia ła lności ruc hu
egzekuc yj nego
• przed sta wia
funkcjonowa nie
se j mu walne go
• wyja śnia , cz ym
był o woj sk o
kwa rciane
• ocenia z nacze nie prz ywi le jó w
szlac heckich
• oma wia poz ycję
gospoda rczą i
pol i t yczną sz lacht y
pol sk ie j w XVI w.
• poró wnuje
syt uację pol i tycz ną i
majątk ową średniej
sz lac hty z pozycją
goł ot y
• charak teryz uje
prze bie g obrad
se j mik u
szlac heckiego
• poró wnuje ust ró j
Rzeczpospol i te j
XVI w. d o
ust rojó w i nnyc h
krajó w
europej sk ich
Tajemnice sprzed wiekó w – Jak
obrad owa no na
se j mikac h i se j mac h?
• znaczenie se j mikó w
i se j mu walne go
• prze bie g obrad
se j mikó w
ziemskic h
• ucze st nic t wo
przed sta wicie l i
sej mikó w w rol i
posłó w na se j mie
walnym
• miej sca
z woł ywania
se j mó w
• ocenia st osunek szlac hty d o udzia ł u
w sej mikach
z iemskic h i se j mie
walnym
• t łumacz y, d laczego
sej mik i odbywał y
się najczę ście j w kościołac h
• oma wia sposó b
głosowa nia na
posłó w podcza s
obrad sej mik u
z iemskie go
• przed sta wia
zast osowanie rugó w
posel sk ich
• wymienia miej sca obrad
se j mu oraz
uza sad nia
prz ycz ynę
okre śl onej
lokal izacj i
• wyja śnia , dlaczego szlac hta
uważała , że
ust ró j
Rzeczypospol i te j
jest dosk onały
2. Roz wój gospoda rczy Pol sk i
• zasad y funkcjonowa nia
fol wark u
pańszczyź nia ne go
• życie codzienne
mie szkańcó w
pol sk ie j wsi w
XVI–XVII I w.
• rola Gdańska w roz woj u
gospoda rczym
Króle st wa
Polsk ie go
w XVI w.
• zmia ny w ha ndlu
europej sk i m w XVI w.
• popra wnie posługuje się
termina mi:
fol wark ,
pańszczyz na
• wskazuje na
ma pie głó wne
ośrodki ha ndlowe
na z ie miach
pol sk ic h
• okre śla rolę
Gdańska w
roz woju
handl u morsk ie go
• wymienia prod ukty eksport owa ne z Pol sk i
w XV– XVII w.
• podaje naz wy
towa ró w
import owa nyc h do
Polsk i w XV– XVII w.
• wyja śnia z naczenie
Gdańska d la wymia ny towa rowej międz y
Polską a E uropą
Zachodnią
• oma wia
funkcjonowa nie
fol wark u
pańszczyź nia ne go
• wymienia prz ycz yny
roz woju
fol warkó w
pańszczyź nia nych
• charak teryz uje
poz ycję
gospoda rczą
Gdańska oraz
jego mie szkańcó w
w XVI– XVII w.
• ocenia wpł yw roz woju
gospoda rczego
Polsk i
w XVI w. na pozi om
życia
poszczegól nych
grup społecz nyc h
• oma wia
propozycje reform
społeczno -
gospoda rczyc h Ja na
z Ludzi ska oraz
arian
• poró wnuje drogi roz woj u
Europy
Wsc hod niej i
Europy
Zachodniej
dost rze gając
genezę
współcze snyc h różnic w roz woj u
gospoda rczym
Europy
wsc hod niej i
zachod niej w
XVI w.
3 . Czasy Zygmunta
Stare go
• funkcjonowa nie
uni i pol sko -l i tewskiej
w cza sac h
• wskazuje na
ma pie państ wa, w k tórych na
przeł omie XV
i XVI w. władzę
• podaje wyda rzenia
z wiązane z la ta mi : 1515 r. , 1525 r.
• charak teryz uje
• wskazuje na
ma pie z ie mie ut rac one w XVI
w. p rzez Wielk ie
Księ st wo
• ocenia z nacze nie
hołd u prusk iego d la syt uacj i
międz yna rodowej
• dokonuje
bi lansu rządó w Zygmunta
Stare go na
sze roki m t le
Jagie l lonó w
• pol i t yka
dyna st ycz na
Jagie l lonó w
• panowa nie
Zygmunta
Stare go
• prz ycz yny i
znaczenie hołdu
prusk ie go
spra wowal i
Jagie l lonowie
• lokal izuje na
ma pie kraje ,
z k tórymi
Rzeczpospol i ta
prowadzi ła woj ny
za panowa nia
Zygmunta Stare go
• podaje
naj waż niej sze
wyda rzenia z
woj ny
z Mosk wą i z
zakone m
krzyżacki m
syt uację
międz yna rodową
Polsk i
za panowa nia Zygmunta
Stare go
• wyja śnia prz ycz yny
i prze bieg osta t niego
konfl ik tu zbrojne go
z zakone m krz yżackim
Li te wskie na
rzecz Mosk wy
• wyja śnia
prz ycz yny
pod pi sa nia
poroz umienia
jagie l lońsk o -
-ha bsbursk ie go
w Wied niu
• przed sta wia
prz ycz yny,
prze bie g i skutk i
konfl ik tu z
Mosk wą
Polsk i
• ocenia wpł yw
rządó w Z ygmunta
Stare go na
umoc nienie
międz yna rodowej
poz ycj i państ wa
pol sk ie go
syt uacj i
międz yna rodowej
4 . Rzeczpospol i ta
Oboj ga Na rodó w
• panowa nie
Zygmunta
Augusta
• pierwsza woj na
o Infla nt y i je j
na stę pst wa
• początk i pol sk ie j
flot y
• unia pol sko -
l i tewska
w L ubl i nie
• powsta nie
Rzeczypospol i te j
Oboj ga Na rodó w
• sk utk i uni i lubel sk ie j
• popra wnie
posługuje się
termina mi: unia
realna i unia
per sonal na
• wymienia
postanowienia uni i
lubel sk ie j
• lokal izuje na
ma pie tere ny
Wielk iego
Księ st wa
Lite wskiego i
z iemie Korony
• podaje wyda rzenia
z wiązane z la ta mi :
1563–1570, 1569 , 1572
• wyja śnia prz ycz yny
i sk utk i zawa rcia uni i
w L ubl i nie
• wskazuje na ma pie Carst wo R osyj sk ie ,
ziemie włącz one na
moc y uni i lubel sk ie j do
Korony
• wymienia
prz ycz yny
i sk utk i woj ny o
Inflant y
• okre śla
konsek we ncje
za warcia uni i
lubel sk ie j
• przed sta wia
sta nowi sk o
z wole nnikó w uni i
realnej Pol sk i i
Li t wy
• podaje
argume nt y przeci wnikó w
za warcia uni i
pol sk o-l i te wskiej
• charak teryz uje
ust ró j , podzia ł
admi ni st rac yjny,
obszar o raz
zróżnic owa nie
narod owości owe i
re l igi jne Rzeczypospol i te j
Oboj ga Na rodó w
• ocenia pa nowa nie
Zygmunta Augusta
5 . Kul tura pol sk ie go od rodze nia
• wpł yw sytuacj i gospoda rczej
na roz wój pol sk ie j
kul tury i sz t uk i
w XVI w.
• oddzia ływa nie
• przed sta wia dokonania postaci :
Mikołaja Reja ,
Jana
Koc ha nowskie go,
And rzeja Frycza -
Modrze wskiego,
• przed sta wia dokonania postaci :
Macieja
z Miechowa, Marci na
Krome ra, Ja na
Koc ha nowskie go,
Mikołaja Reja ,
• wymienia przed sta wicie l i
pol sk ie go
rene sansu i
oma wia ich
naj więk sze
• wyja śnia , w jak i sposó b dzia ła lność
kró lowej B ony
prz ycz yni ła się d o
roz woju pol sk ie j
gospoda rk i
wł oskie go
rene sansu na
roz wój odrodze nia
na tere nach
Rzeczypospol i te j
• naj wybi tnie j sze
pol sk ie dzie ła
rene sansowe
Mikołaja
Kope rnika
• podaje głó wne
cechy k ul tu ry
pol sk ie go
odrodzenia
Szymona Szymonowica,
And rzeja Frycza
Modrze wskiego
• uza sad nia , d laczego
XVI w. w Pol sce
nazywa się z ł otym
wiekie m
• wskazuje wpł ywy
wł osk ie go re ne sa nsu
na kul t urę pol ską
• wymienia
prz ykładowe dzie ła
szt uk i re ne sa nsowej w Polsce oraz w swoi m
regi onie
osią gnięcia
• oma wia cechy
archi tek tury
rene sansu na
prz ykładzie
zabytkó w
w Pol sce
• charak teryz uje
l i tera turę
pol sk ie go
odrodzenia i je j
znaczenie d la
roz woju jęz yka
pol sk ie go
• oma wia roz wój
szk olnic t wa w
czasac h
odrodzenia
i kul tury
• t łumacz y
znaczenie
ogł osze nia teori i
hel ioce nt rycz nej
Mikołaja Kopernika
i poró wnuje ją
z syste me m
geoce nt rycz nym
• wskazuje
rene sansowe
eleme nt y
krakowskie go
Wa wel u
• wymienia k olekcję
arra só w Z ygmunta
Augusta jako
prz ykład sz tuk i
rene sansowej
Tajemnice sprzed wiekó w – Gdzie
poc howano Mikołaja
Kope rnika ?
• badania hi sto rykó w
i arche ologó w
• odkrycie k rypt y w katedrze
we F romborku w
2005 r.
• znalezienie
miej sca pochó wku
Mikołaja
Kope rnika
• wymienia hipotez y dotyczące miej sca
poc hó wk u Mikołaja
Kope rnika
• t łumacz y, d laczego
podcza s II wojny
światowej Nie mcy
intere sowal i się
posz uki wania mi
grobu Mikołaja
Kope rnika
• wyja śnia udzia ł bibl i ologó w
w pot wie rdzeni u
toż sa mości Mikołaja
Kope rnika
• oma wia za sady współ pracy
hi sto rykó w,
arche ol ogó w,
krymi nologó w
i genet ykó w
podcza s
posz uki wań
grobu Mikołaja
Kope rnika
6. Kraj wiel u wyz nań • wielorel igi jna t radycja pa ńst wa
Jagie l lonó w
• roz wój
prote sta ntyz mu
w Rzeczypospol i te j
• popra wnie posługuje się
termina mi: b racia
pol scy,
konfederacja ,
grek okatol icy
• wyja śnia , k i m
• wymienia wyda rze nia z wiązane z la ta mi :
1570 r. , 1573 r. ,
• przed sta wia
dokonania postaci : Jana
Łaskie go, Fa ustyna Soc yna, P iot ra Ska rgi ,
• wymienia wyda rzenia
z wiązane z
la tami :
1596 r. , 1602 r.
• charak teryz uje roz wój
• t łumacz y, w jak i sposó b re formacja
wpł ynęła na roz wój
kul tury pol sk ie j
• oma wia wkład
arian w roz wój
Oboj ga Na rodó w
• szk olnic t wo
prote sta nckie
w Pol sce
• bracia pol scy i zasad y ich wiary
• real izacja uchwał
soboru
t ryde nckiego
w
Rzeczypospol i te j
• dzia ła lność
Piot ra Skargi
• unia b rze ska i je j
sk utk i
• konfederacja
warsza wska i je j
znaczenie
• teryt oria l ne
roz mie szczenie grup
wyz na niowyc h w
Rzeczypospol i te j
byl i a rianie
Stani sła wa Hozj usza
• wskazuje te reny
zamie szkałe przez
katol ików,
pra wosła wnyc h,
lutera n, kal wini stó w i
arian
kont rre formacj i w
Polsce
• przed sta wia
postanowienia
ugod y
sa nd omier sk ie j i
konfederacj i
warsza wskiej
• ocenia
znaczenie
konfederacj i
warsza wskiej d la
syt uacj i
prote sta ntó w w
Rzeczypospol i te j
nauki i szkol nic t wa
• poró wnuje
prze bie g re formacj i
i kont r reformacj i w
Europie Zac hod niej
z dzia ła lnością tyc h
ruc hó w na z ie miac h
pol sk ic h
• wyja śnia , d laczego
pogląd y braci
pol sk ic h z osta ły
uzna ne za z byt
radykalne i był y
z walczane przez
przed sta wicie l i
innyc h wyz na ń
7. P ierwsi k ró l owie elekcyjni
• prze bie g i skutk i pierwsze go
bezkró le wia
• e lekcja i
ucieczka He nryka
Walezego
• okol icz ności
wyboru
na kró la Stefa na
Batore go
• woj na o Infla nt y
• wymienia wyda rzenia
z wiązane z la ta mi :
1572 r. , 1573 r.
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
konfederacja , interrek s, se j m
elekcyjny, se j m
koronacyj ny,
artyk uły
henrykowskie
• podaje wyda rzenia z wiązane z la ta mi :1575
r. , 1577 r. , 1582 r.
• popra wnie posługuje
się termina mi: se j m
konwokac yj ny piec hota
wybraniecka, pacta
conventa
• przed sta wia
dokonania postaci :
Jakuba Uc ha ńsk iego,
Henryka Waleze go,
Anny Ja gie l lonki ,
Stefa na Batorego, Ja na
Za moyskie go
• wskazuje na ma pie:
Inflant y, P oł ock ,
Pskó w, Smole ńsk
• wymienia pierwsz yc h
kró lów
elekcyjnych i
charak teryz uje
ich pa nowa nie
• oma wia głó wne
założenia
artyk ułó w
henrykowskic h
oraz
dokume nt upacta
conventa
• przed sta wia
znaczenie
bezk ró le wia po
śmierci Z ygmunta
• ocenia rolę Jana Za moyskie go w
elekcj i Stefana
Batore go na kró la
Polsk i
• okre śla wpł yw
pierwsz yc h wolnyc h
e lekcj i na uk szta ł towanie
ust roj u
Rzeczypospol i te j
• charak teryz uje
prze bie g
i sk utk i woj ny
pol sk o-moskie wskiej o
Inflant y
• ocenia pa nowa nie
• oma wia ok ol iczności
pierwsz yc h wolnyc h
e lekcj i
Augusta
Stefa na Batorego
Rozd ział VI : W ie k woje n
1 . Angiel ska monarc hia
parla me nta rna
• rządy T udoró w w Angl i i
• prz ycz yny
konfl ik tu między
angiel sk i m k ró le m
a parla me nte m
• prze bie g i skutk i
woj ny domowej w
Angl i i
• rola Ol ive ra
Cromwel la
w pol i tyce
republ ik i
angie l sk ie j
• pod bój Irland i i ,
uzależnie nie
Szkocj i
i powsta nie
Wielk ie j Brytani i
• popra wnie posługuje się
termina mi: ge nt ry,
purytanie ,
roja l i śc i ,
re stauracja
monarc hi i
• podaje c o
naj mniej jedną
prz ycz ynę wojny
domowej
w Angl i i
• roz umie pojęcie
monarc hi i
parla me nta rnej
• wymienia wyda rze nia z wiązane z la ta mi :
1649 r. , 1660 r. , 1679
r.
• przed sta wia
dokonania postaci :
Henryka VII I, Elżbie t y
I, Ka rola I, Ol i vera
Cromwel la , Karola II
Stua rta , Wilhel ma
Ora ńskie go
• charak teryz uje ust ró j
monarc hi i
parla me nta rnej
• podaje rok uchwale nia Aktu
Na wi gac yjne go –
1651
• podaje
prz ycz yny
konfl ik tu kró la
Karola I
z parla me nte m
• wymienia
przed sta wicie l i
zasiadającyc h w
angiel sk ie j Iz bie
Gmi n oraz w
Izbie L ordó w
• oma wia prz ycz yny woj ny
domowej w Angl i i
• ocenia d okona nia Olive ra Cromwel la
dla ukszta ł towa nia
się monarc hi i
parla me nta rnej
w Angl i i
• wyja śnia , k i m byl i
ojcowie pie l grz ymi i
podaje , jak ie święt o
upa miętnia ic h
prz ybycie do
Ame ryki
• okre śla sk utk i
uchwale nia Aktu
na wi gac yjne go
• przed sta wia kolejne e tapy
kszta ł towa nia się
angiel sk ie j
monarc hi i
parla me nta rnej
2 . Mona rchia absolut na we Fra ncj i
• woj na t rzydzie stole t nia
• rola kard ynała
Richel ieu
w k szta ł towa ni u
monarc hi i
absolut nej
we F rancj i
• ust ró j monarc hi i
absolut nej
na prz ykładzie
państ wa
pod pa nowa nie m
• popra wnie posługuje się
termina mi:
monarc hia
absolut na ,
me rkant yl iz m
• definiuje pojęcie
monarc hi i
absolut nej
• wymienia c o
naj mnie j j edną
cechę gospodark i
me rkant yl i stycz nej
• przed sta wia dokonania c o naj mniej
t rzech z
wymieni owyc h postaci :
Lud wika XIV, Arma nda
Richel ieu, Jea na
Bapt i ste’a Colbe rta ,
Mol iera , P ierre’a
Cornei l le’a , Jeana
Bapt i ste’a Racine’a
• oma wia rząd y
absolut ne na
prz ykładzie pa nowa nia
Lud wika XIV
• podaje prz ykładowe
osią gnięcia kul t ury
• wymienia dzia łania
kardynała
Richel ieu, k tóre
doprowadzi ły d o
st worze nia we
Fra ncj i mona rchi i
absolut nej
• okre śla st osunek
Lud wika XIV
do innowiercó w
• wyja śnia , jaką
rolę w walce z
opoz ycją wobec
rządó w kró la
• oma wia roz wój gospoda rczy we
Fra ncj i
• poró wnuje
monarc hię a bsolut ną
z monarc hią parla me nta rną
• charak teryz uje
roz wój kul tu ry i
szt uk i za pa nowa nia
Lud wika XIV
Lud wika XIV
• me rkant yl iz m i
jego z nacze nie d la
gospoda rk i Fra ncj i
• wpł yw władz y absolut nej na
roz wój na uki ,
kul tury
i archi tek tury
i sz t uk i fra nc usk ie j
XVII w.
pełni ła Ba st yl ia
• podaje za sad y
funkcjonowa nia
me rkant yl iz mu
3. Początk i rządów
Wazó w
• panowa nie
Zygmunta III
Wazy
• pol i t yka
we wnętrz na
i zagra niczna
• woj ny pol sk o- - sz wedzkie
w pie rwszej
poł owie XVII w.
• rola husari i w
woj nac h
w XVII w.
• popra wnie
posługuje się
termina mi: rokosz,
husaria
• podaje c o
naj mniej jedną
prz ycz ynę
konfl ik tu
Zygmunta III ze
szlac htą
• wymienia
prz ynaj mniej
jedną prz ycz ynę i
jeden skutek
woje n pol sk o -
- sz wedzkic h
• podaje wyda rzenia
z wiązane z datą : 1605
r. , 1627 r. , 1629 r.
• przed sta wia
dokonania postaci :
Zygmunta III Waz y,
Mikołaja
Zebrz yd owskie go, Ja na
Karola Chodkie wicza,
Stani sła wa
Koniec pol sk ie go
• wskazuje na ma pie
tereny, na k tóryc h
toczył y się walk i w
czasie woje n pol sk o -
sz wedzkich
• oma wia
okol icz ności
wyboru Z ygmunta
II I Waz y na kró la
Polsk i
• wskazuje
pok re wie ńst wo
Zygmunta III
Wazy
z Jagie l lona mi
• wymienia
prz ycz yny
i sk utk i woje n
pol sk o-
- sz wedzkic h
• ocenia pol i tykę
zagra nicz ną i
we wnętrz ną
Zygmunta III Waz y
• przed sta wia
syt uację
innow iercó w oraz
wpł ywy jez ui tó w w
państ wie rządzonym
przez Z ygmunta III
Wazę
• opi suje uz brojenie
husari i
4. Konfl ik t z Rosją i Turcją
• walk i o t ron w Rosj i
• woj na z R osją
• syt uacja na
Zaporoż u
i Kozacz yź nie
• woj ny z T urcją
• wymienia c o naj mniej po jednej
prz ycz ynie woje n
prowadzonych w
pierwszej poł owie
XVII w. z R osją
i Turcją
• popra wnie posługuje się
termina mi:
dymit riady,
Kozac y,
kozaczyz na
• wyja śnia
wyda rzenia
z wiązane z la ta mi :
• popra wnie posługuje się termina mi: Dzik ie
Pola , porohy, Za poroże,
atama n, sicz
• wyja śnia wyda rzenia
z wiązane z la ta mi :
1612 r, 1634 r.
• przed sta wia
dokonania postaci :
Borysa
God unowa, Wa syla
Szuj sk ie go, Stani sła wa
Żółk iewskie go, Ja na
Karola Chodkie wicza
• opi suje prze bie g i sk utk i walk o
t ron moskie wski
w XVII w.
• oma wia
prz ycz yny oraz
prze bie g wojen z
Turcją w pie rwszej
poł owie
XVII w.
• wymienia
korz yści
i zagrożenia
wynikające
z powsta nia
• charak teryz uje rolę het ma nó w
Stani sła wa
Żółk iewskie go i
Jana Karola
Chodkie wicza
w bi t wach pod
Kłuszyne m, Cec orą i
Choci mie m
• przed sta wia
syt uację mi l i tarną
Rzeczypospol i te j
w pie rwszej
poł owie
XVII w.
1610 r. , 1620 r. • oma wia sytuację
Kozakó w
zamie szk ując ych
Zaporoże
• wskazuje na ma pie Smoleńsk , M osk wę,
Zaporoże
kozaczyz ny
5 . Powstanie kozackie
• poz ycja Kozakó w
w
Rzeczypospol i te j
• powsta nie
Chmielnick ie go
• interwencja
rosyj ska na Uk rainie
• sk utk i wojny
domowej
na Uk rainie
• wymienia c o naj mniej jedną
prz ycz ynę
powsta nia
kozackiego
• wskazuje na
ma pie za się g
powsta nia Chmielnick ie go
• wie , k im był i
czym za sł ynął
Bohda n
Chmielnick i
• wymienia wyda rze nia z wiązane z la ta mi :
1648 r. , 1651 r. , 1667
r. , 1686 r.
• przed sta wia
dokonania postaci :
Władysła wa IV, Ja na
Kazi mierza , B ohdana Chmielnick ie go, T uhaj -
beja , Jere mie go
Wi śni owieckie go
• oma wia poz ycję
społeczną i pol i t yczną
Kozakó w w
Rzeczypospol i te j
• przed sta wia skutk i
powsta nia
Chmielnick ie go
• wymienia wyda rzenia
z wiązane z
la tami :
1654 r. ,1658 r.
• charak teryz uje
syt uację Kozakó w
na Uk rainie
• podaje
prz ycz yny,
prze bie g i skutk i
wybuc hu powstań
kozackich
na Uk rainie
• wymienia
postanowienia
rozej mu
za warte go w
Hadziaczu
• wskazuje na
ma pie z ie mie
prz yłącz one d o
Rosj i na moc y
pok oj u
wiecz yste go z
1686 r.
• oma wia rolę Tataró w
w woj nie Kozakó w
z woj sk ie m pol sk i m
• przed sta wia
zróżnic owa nie
re l igi jne
i dzia ła lność jezui tó w
na Uk rainie
• poró wnuje
uzbrojenie woj ska
zaporosk iego
z wyposaże nie m
husari i
6 . Potop sz wedzki • prz ycz yny i
prze bie g pot opu
sz wedzkiego
• prz ycz yny
z wycię st w
Sz wedó w
• podaje
wyda rzenia
z wiązane z la ta mi :
1655 r. , 1656 r. ,
1660 r.
• wskazuje na
ma pie miej sca
naj waż niej sz ych
• przed sta wia
dokonania postaci :
Karola Gusta wa,
Hieroni ma
Radzie jowskiego,
Janusza Radzi wi ł ła ,
August yna
Kordeckiego, Stefa na Czarnieck iego, Je rzego
• przed sta wia
okol icz ności
najazdu Sz wedó w
na Pol skę
• oma wia kole jne
etapy potopu
sz wedzkiego
• okre śla z naczenie
a taku Sz wedó w na
k lasztor ja snogórsk i
dla przebie gu woj ny
pol sk o- sz wedzkiej
• ocenia posta wę
kró la Jana
Kazi mierza podcza s
• woj na
part yza ncka
• śl uby l wowskie
Jana
Kazi mierza
• uniezależ nienie
Prus
• pokój w Ol i wie
bi te w pot opu
sz wedzkiego
Rakoczego
• wymienia prz ycz yny
i sk utk i najazdu
Sz wedó w na Pol skę
• wyja śnia
znaczenie
pod pi sa nia
t rak ta tów
wela wsk o-byd goskich
konfl ik tu pol sk o-
- sz wedzkie go
7 . Kryzys Rzeczypospol i te j
• konfl ik t pol sk o-tureck i
w drugiej poł owie
XVII w.
• woj na domowa
w
Rzeczypospol i te j
• panowa nie Jana II I Sobie sk iego
• od siecz
wiede ńska
• k ryz ys ust roj u
Rzeczypospol i te j
• wygna nie arian
• podaje wyda rzenia
z wiązane z la ta mi :
1673 r. , 1683 r. ,
1699 r.
• popra wnie
posługuje się
t ermina mi:
abdyk ować,
Święta
Liga, l iberum veto
• przed sta wia dokonania postaci :
Jerze go L ubomir sk ie go,
Michała Korybuta
Wi śni owieckie go, Jana
Sobie sk iego, Mari i
Kazi miery, Wład ysła wa
Sic ińsk iego
• lokal izuje na ma pie
miej sca bi te w w cza sie
woje n Pol sk i z T urcją
• wskazuje prz ycz yny
woj ny z T urcją w
drugiej połowie XVII
w.
• oma wia znacze nie bi t wy pod Wiednie m z
1683 r.
• charak teryz uje pol i t ykę
dyna st ycz ną Ja na
Kazi mierza i
wskazuje
prz ycz yny j e go
abdykacj i
• oma wia
prze bie g bi t wy
pod C hoci mie m w
1673 r.
• przed sta wia
prz ycz yny,
prze bie g i skutk i
od sieczy
wiede ńsk ie j
• opi suje okol icz ności e lekcj i
Jana II I Sobie sk ie go
• wyja śnia , na czym
pole gał k ryz ys
Rzeczypospol i te j
w drugiej poł owie
XVII w.
• ocenia z nacze nie
zast osowania l iberum
veto w cel u
zerwa nia se j mu
Tajemnice sprzed wiekó w – Kt o
z wycięż ył pod
Wiednie m?
• spory hi sto rykó w dotyczące
od sieczy
wiede ńsk ie j
• prz ygotowania
do wypra wy
woj ska pol sk iego
pod Wiedeń
• prze bie g bi t wy z
armią tu recką
• Jan II I Sobie sk i
z wycięzcą pod
• wymienia dowódcó w
biorąc ych udzia ł w
bi t wie
z Turka mi
• wyja śnia
prz ycz yny
niezadowole nia cesa rza Aust ri i z
t riumfu Ja na III
Sobie sk iego
• oma wia
prz ygotowania a rmi i
pol sk ie j do wypra wy
Wiednie m
• echa sukce su
woj sk Ja na II I
Sobie sk iego
w E uropie
pod Wiedeń
8 . Kul tura baroku i sa rmat yz mu
• idee kul tury barok owej
• wzorce archi tek tury e poki
barok u – kośció ł
Il Ge sú
i pałac w We rsal u
• wybi t ni t wórc y
l i tera tury ba roku
• dzie ła sz tuk i barok owej
w Pol sce
• poró wna nie
kul tury
i sz t uk i
barok owej
w Pol sce
do kul tu ry i sz tuk i barok owej na
zachodzie E uropy
• sa rmat yz m
• popra wnie posługuje się
termina mi: ba rok ,
maka roniz my,
port re t t rumie nny,
sa rmat yz m
• oma wia cechy
charak teryst ycz ne
d la archi tek tury
epoki baroku
• przed sta wia dokonania c o naj mniej
pięciu
z wymieni onyc h
postaci : Jana
Seba st ia na Bacha,
Jerze go Fryderyka
Haendla , Ant onia
Vivald iego, Mikołaja
Sępa Szarz yńsk iego, Jana And rzeja
Morszt yna, Ja na
Chryz ost oma Pa ska,
We spazjana
Koc ha nowskie go,
Wacła wa Pot ockiego
• wskazuje k ośció ł Il
Ge sú i We rsal jako wzorc owe budowle w
st ylu ba rok owym
• oma wia cechy
charak teryst ycz ne
sz t uk i ba rok owej w
Polsce (z
uwz ględnie nie m
swojego re gi onu)
• wymienia cec hy charak teryst ycz ne
rzeźby barokowej
• oma wia
temat ykę
dominującą w
mala r st wie
i rzeźbie epoki
barok u
• charak teryz uje pol ską l i tera t urę
barok ową
• wskazuje z wiązek szt uk i ba rok owej z
kont rre formacją
• przed sta wia cechy
charak teryst ycz ne
kul tury sa rmackiej
• opi suje t ypowy
st ró j pol sk ie j
szlac hty z XVII w.
Ro c z ny pl a n pr acy z h i s t o r i i d l a k l a sy I I I g i mna z ju m
do programu nauczania „Śladami przeszłości”
Wymagania na poszczególne oceny
Te mat le kcj i Zagadnie nia, mate ria ł
nauc zania
Wymag ania na pos zc zególne oce ny
dopus zc zający dostatec zny dobry bard zo dobry celujący
Rozd ział I: E uropa i P ols ka w c zas ac h oś wiece nia
1. Oświece nie w E uropie
• odkrycia na ukowe epoki oświecenia
• głó wne idee
oświeceni owe
• powsta nie
wol nomular st wa
• sz t uka XVIII w.
• popra wnie posługuje się
termina mi:
oświecenie ,
racjonal iz m
• wła ści wie okre śla ra my cza sowe
oświecenia
• wymienia
naj wybi tnie j sz ych
przed sta wicie l i
epoki : Ne wt ona,
Wol tera
• wyja śnia
zast osowanie
ma szyny parowej
• popra wnie posługuje się termina mi: oświece nie , e mpi ryz m,
racjonal iz m, deiz m, a te iz m,
klasycyz m, enc ykloped yści
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Izaaka Ne wt ona, Ka rola Monte sk i usza , Wol tera , Ja me sa
Wat ta
• charak teryz uj e za sadę t ró jpodzia łu
władz y sformuł owa ną przez
Monte sk i usza
• oma wia ha sła ró wności społecznej
głoszone przez Jea na -Jac que s’a
Roussea u
• wymienia idee oświece nia i
roz poz naje ich wpł yw na naukę,
l i tera turę , fi l oz ofię , arc hi tek turę i
sz t ukę
• przed sta wia dokonania postaci :
Karola Linne usza,
Benja mina Fra nkl ina ,
Deni sa Diderota
• oma wia znacze nie odkryć epoki
oświecenia
• wymienia
naj waż niej sze
wynalazk i XVIII w.
• przed sta wia dokonania postaci :
Edmunda
Cart wrighta , J ohna
Kaya, De ni sa
Diderota
• poró wnuje
klasycyz m
z innymi
k ierunka mi
artyst ycz nymi
• charak teryz uje
st yl rokok o
• wskazuje wpł yw epoki
oświecenia na
kszta ł towa nie się
model i
ust roj owyc h XIX
w.
• oma wia rolę
ma sone ri i
2. Nowe potę gi europej sk ie
• prze mia ny w Rosj i pod k oniec XVII w.
i w XVIII w.
• roz wój P rus
w XVII I w.
• reformy w mona rchi i
aust riack ie j w XVII I
w.
• podaje rok ogł osze nia P rus
kró lest we m –1701
r.
• popra wnie
posługuje się
termine m absolut yz m
oświecony
• wskazuje na
ma pie R osję , P rusy
i Aust rię
• popra wnie posługuje się termina mi: junkrz y, wojna pó łnoc na
• wymienia naj waż niej sze re formy
prze prowadzone
w Rosj i , P rusac h i Aust ri i
• oma wia prz yczyny i sk utk i reform
prze prowadzonyc h
w Rosj i , P rusac h i
Aust ri i
• ocenia z nacze nie
prze prowadzonyc h reform d la uk ładu si ł
w E uropie XVIII w.
• podaje la ta
wyda rzeń: 1689 r. –
początek
sa modziel nyc h rządó w
Piot ra I, 1756 –1763 – woj na sied mi oletnia
• charak teryz uje roz wój terytoria lny
Rosj i , P rus i
monarc hi i
aust riack ie j
• poró wnuje
reformy oświeceni owe
wprowadz one w
Prusac h, Rosj i i
Aust ri i
• anal izuje wpł yw ideologi i
oświecenia na
powsta nie
państ w
absolut yz mu
oświecone go
3. Rzeczpospol i ta
za panowa nia
Wett inó w
• pol sk o - sa ska unia per sonal na
• woj na pó łnocna i je j
sk utk i
• rządy Augusta III
• sk utk i uni i
pol sk o- sa sk ie j
• popra wnie posługuje się
termina mi: wojna
północ na, Sej m
Nie my
• podaje la ta
wyda rzeń:
1697 r. – koronacja
Augusta II
Mocne go, 1763 r. –
śmierć Augusta II I
Sa sa
• przed sta wia dokonania
Stani sła wa
Leszcz yńsk ie go
• podaje la ta wydarze ń: 1699 r. – pokój
w Ka rłowicac h, 1717 r. – Sejm
Nie my
• przed sta wia dok ona nia postaci : Augusta II M ocne go, Augusta III
Sa sa
• charak teryz uje skutk i woj ny
pó łnoc nej d la Polsk i
• wskazuje na ma pie za się g
teryt oria l ny Rzecz ypospol i te j za
panowa nia Sa só w
• wyja śnia z mia ny poł ożenia międz yna rodowe go Rzecz ypospol i te j
w XVII I w.
• popra wnie posługuje się termina mi:
konfederacja
warsza wska,
konfederacja
sa nd omier ska, Orde r
Orła Białego
• podaje la ta
wyda rzeń:
1704–1709 i 1733 –
1736 – panowanie
Stani sła wa
Leszcz yńskie go, 1709
r. – bi t wa pod
Poł ta wą, 1721 r. –
pokój w Nystad , 1736
r. – se j m
pacyfikacyj ny
• wyja śnia
okol icz ności e lekcj i
Augusta II M ocne go
• opi suje prze bie g
woj ny pó ł noc nej
• wymienia prz ycz yny
i przeja wy kryz ysu
państ wa pol sk iego w
czasac h sa sk ic h
• anal izuje pol i tykę we wnętrz ną
i zewnęt rz ną
Wet t inó w
• szcze gółowo oma wia znacze nie
oraz sk utk i wojny
północ nej
• prz y pomocy
ma py wyja śnia
zmia ny poł ożenia
międz yna rodowe go
Rzeczypospol i te j w XVII I w. na t le
syt uacj i
międz yna rodowej
• anal izuje pol i tykę
we wnętrz ną
i zewnęt rz ną
Wet t inó w
• dokonuje sa modziel nej
oceny z nacze nia
i na stępst w
rządó w Wet t inó w
w
Rzeczypospol i te j
• charak teryz uje
prz ycz yny
wzrost u
nie tolera ncj i
re l igi jnej w
Polsce
4. Osta tni k ró l
elekcyjny
• e lekcja Stanisła wa
Augusta
Poniatowskie go
• początek rządó w
Stani sła wa Augusta
Poniatowskie go
• konfederacja ba r ska
• pierwsz y roz biór
Rzeczypospol i te j
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
konfederacja bar ska, se j m
roz bi orowy
• podaje rok
pierwsze go
roz bi oru Pol sk i –
1772 r.
• wymienia
prz ycz yny
i sk utk i pierwsze go
roz bi oru
• popra wnie posługuje się
termina mi: Fa mil ia , Rada
Nieusta jąca
• podaje rok koronacj i Sta ni sła wa
Augusta Poniatowskie go – 1764 r.
• oma wia ok ol iczności e lekcj i
Stani sła wa Augusta Poniat owskiego
• przed sta wia rolę postaci : Tadeusza
Rej tana, Mikołaja Repni na
• wskazuje na ma pie z mia ny
teryt oria l ne po pierwsz ym roz bi orze
Polsk i
• wymienia prz ycz yny
i sk utk i pierwsze go rozbi oru
• popra wnie posługuje
się termina mi:
konfederacja sł ucka,
toruńska, radomska, pra wa kard ynal ne,
ryngra f, innowie rca
• podaje rok
za wiązania
konfederacj i ba r sk ie j
– 1768 r.
• oma wia re formy
sej mu
konwokac yj nego
• przed sta wia rolę
postaci : Mauryce go
Beniowskie go,
Kajetana Soł t yka, Józefa Andrzeja
Załusk iego,
Wacła wa
Rze wuskie go,
Józefa Puła sk iego,
Michała
Kra si ńsk ie go oraz
ocenia ic h wpł yw
na dzie je Polsk i
• sa modziel nie
ocenia
działa lność kró la
w la tach 1764 –1772
5 . Tajemnice sprzed wiekó w –
Co przed sta wia
„ Kołacz
kró le wski”?
• reakcje mie szka ńcó w Europy wobec roz bioru
Rzeczypospol i te j
• ryci na „ Kołacz
kró le wski”
• kopie i inte rpretacje
rysunk u
przed sta wiającego
roz biór Pol sk i
• charak teryz uje sta nowi sk o państ w
europej sk ich wobec
pierwsze go rozbi oru
Polsk i
• wyja śnia , d laczego pierwsz y roz biór
Polsk i narusz ył
ró wnowa gę si ł w
Europie
• opi suje ryci nę Noela Le Mi re’a
„ Kołacz kró le wski”
i Johanne sa Ni l sona
„Położe nie
Kró le st wa
Polsk ie go
w roku 1773”
• t łumacz y ge nezę
poró wna nia
pierwsze go
roz bi oru Pol sk i do
kró le wskiego c ia sta
• okre śla cel powsta wa nia
kole jnych,
na śladowcz ych
wersj i „ Kołacza
kró le wskiego”
• wyja śnia
propa gand ową
rolę ryci n oraz
dzia łania państ w
zaborcz ych,
mające na celu
zafał szowa nie
pra wdy
hi sto rycznej
6. Oświece nie w
Rzeczypospol i te j
• ożywie nie gospoda rcze
i kul tura l ne
• początk i oświece nia •
roz wój szkol nic t wa
• l i tera tura i sz t uka
• popra wnie posługuje się
termina mi: Szkoła
Rycerska, Komi sja
Edukacj i
Narodowej
• przed sta wia
dokonania postaci :
Stani sła wa
Sta szica , Hugona
Kołłą ta ja
• popra wnie posługuje się termina mi: Col legi um Nobi l i um,
Towarz yst wo d o Ksiąg
Eleme nta rnyc h, oświece nie
sta ni sła wowskie
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Stani sła wa Konarsk ie go, Stani sła wa
Leszcz yńsk ie go, Ignace go
Kra sick ie go, Be rna rda Bel lot ta
z wane go Ca nale t tem, Domi nika
Merl iniego
• podaje la ta wydarze ń:
1765 r. – utworzenie Szk oł y
Rycersk ie j , 1773 r. – powoła nie
Komi sj i Edukacj i Na rod owej
• charak teryz uje projek ty re form
ust roj owyc h Sta ni sła wa
Kona rsk iego i Stani sła wa Le szcz yńsk ie go
• dost rze ga przeja wy oż ywie nia w
gospoda rce
i kul turze cza só w sa sk ic h
• podaje la ta wyda rzeń:
1740 r. – utworzenie
Col legi um Nobi l ium,
1747 r. – otwa rcie
Bibl iotek i Załusk ich
• popra wnie posługuje
się termina mi:
Bibl ioteka Załusk ic h,
Ope ral nia
• ocenia wkład Stani sła wa Augusta w
roz wój pol sk iego
oświecenia
• przed sta wia dokonania postaci :
Ant oniego
Tyze nha usa,
And rzeja
Za moyskie go,
Ada ma
Narusze wicza,
Wojciec ha
Bogusła wskie go,
Fra nci szka Zabł ockiego,
Jul iana Ursyna
Nie mce wicza,
Marcel la
Bacciare l lego
• oma wia re formy
w szkol nic t wie w Rzeczypospol i te j
w XVII I w.
• w opa rciu o ma pę sze roko
charak teryz uje
i poró wnuje
roz wój oświat y i
gospoda rk i na
z iemiac h
pol sk ic h
• wymienia
prz ykłady szt uk i
klasycyz mu
z
uwz ględnie nie m
wła snego
regi onu
7 . Tajemnice sprzed wiekó w –
Jaką Warsza wę
• początk i kariery Berna rda Bel lot ta o raz
jego dzia ła lność
• charak teryz uje postać Bernarda
• ocenia wpł yw wł osk ie go malarza
na roz wój
• przed sta wia losy obrazó w
Canalet ta
na mal ował
Canalet to?
w Wa rsza wie
• burzl i we l osy dzie ł
Canalet ta
Belot ta
• oma wia znacze nie
dzie ł Canale t ta d la
kul tury pol sk ie j
pol sk ie go
oświecenia
w cza sac h
powsta ń
narod owyc h i II
woj ny świat owej
• wyja śnia rolę
dzie ł Canale t ta w
proce sie
odbudowy
Warsza wy po II
woj nie światowej
Rozd ział II: Czas wie l kic h zmian
1 . Powstanie Stanó w
Zjednocz onyc h
• Angl ic y w Ame ryce Północnej
• prz ycz yny k onfl ik tu
• woj na o
niepodległ ość • Polac y
w walce
o nie podległ ość USA
• bud owa nowe go
państ wa – Sta nó w
Zjednocz onyc h
Ame ryki
• podaje daty wyda rzeń:
4 l ipca 1776 r. –
ogł osze n ie
niepodległ ości
Stanó w
Zjednocz onyc h
Ame ryki ,
17 wrze śnia 1787 r. – uchwalenie
konst yt ucj i Stanó w
Zjednocz onyc h
• popra wnie
posługuje się
termina mi: usta wa
ste mpl owa,
„ bostońsk ie pic ie herbat y”
• wymienia
prz yt oczone
w Deklaracj i
niepodległ ości
niezbywalne pra wa
prz ysł ugujące wsz ystk i m
obywatelom
• ocenia wkład
Polaków
w walkę o
niepodległ ość
Stanó w
Zjednocz onyc h
• popra wnie posługuje się termina mi: usta wa ste mpl owa,
„ bostońsk ie pic ie herbat y”, Kongre s
Kont yne ntal ny, sta ny
• przed sta wia dok ona nia post aci :
Jerze go Wa sz yngt ona, Tadeusza
Kościuszk i , Kazi mierza Puła sk ie go
• uza sad nia oświeceni owy c ha rak ter
Deklaracj i nie podle głości Stanó w Zjednocz onyc h
• oma wia prz yczyny i skutk i woj ny o
niepodległ ość USA
• uza sad nia oświeceni owy c ha rak ter
Deklaracj i nie podle głości Stanó w
Zjednocz onyc h
• wyja śnia za sad y funkcjonowa nia
federacj i
• podaje la ta wyda rzeń: 1777 r. –
bi t wa pod Sarat ogą,
1781 r. – bi twa pod
York town, 1783 r. –
za warcie pok oju w
Paryż u
• przed sta wia
dokonania postaci :
Thoma sa Jef fer sona,
Benja mina Fra nkl ina i
Johna Ada msa
• anal izuje sytuację koloni i angie l sk ich
w Ameryce
Północnej w XVII I
w.
• charak teryz uje
prze bie g wojny o
niepodległ ość USA
• ocenia za sł ugi Jerze go
Wa sz yngt ona d la
uzyskania
niepodległ ości
Stanó w
Zjednocz onyc h
• wskazuje na
ma pie miej sca naj waż niej sz ych
bi te w woj ny
o nie podległ ość
USA
• oma wia konsek we ncje
powsta nia
Stanó w
Zjednocz onyc h
d la sytuacj i
międz yna rodowej
2 . Tajemnice sprzed wiekó w –
Jak roz poczęła
• za topie nie ładunku herbat y w B ost onie
• opi suje wyda rze nia z wiązane z
zatopie nie m ładunk u
• wymienia prz ycz yny woj ny o
• okre śla znaczenie
symbol ik i flagi
się re wol ucja
ame rykańska ?
• re st rykcje b ryt yj sk ie
• prz ycz yny woj ny
o nie podległ ość
• symbol ika flagi USA
herbat y w B ost onie
• wyja śnia
symbol iczne z nacze nie
„ bostońsk ie go pic ia
herbat y” d la
roz poczęcia wojny o
niepodległ ość Stanó w
Zjednocz onyc h
niepodległ ość USA
• charak teryz uje
pol i t ykę Wielk ie j
Bryta ni i stosowa ną
wobec k oloni i
ame rykańsk ie j
3 . Rewol ucja
fra nc uska
• prz ycz yny kryz ysu
we F rancj i w XVII I w.
• społeczeńst wo
fra nc usk ie
• wybuc h re wol ucj i
• reformy Konstyt ua nty
• Deklaracja p ra w
człowieka i obywatela
i j e j idee
• podaje la ta
wyda rzeń:
1789 r. – wybuc h
Wielk ie j Rewolucj i
Fra nc usk ie j ,
1791 r. –
uchwale nie konst yt ucj i
fra nc usk ie j
• wymienia głó wne
prz ycz yny
re wol ucj i
• opi suje
naj waż niej sze
zasad y ideowe
re wol ucj i
fra nc usk ie j za warte
w Deklaracj i pra w
człowieka
i obywatela
• popra wnie posługuje się
termina mi: Zgromadzenie Narod owe,
Stany Ge ne ralne , Z gromadzenie
Konst yt ucyj ne, Konst ytua nta ,
Deklaracja p ra w czł owieka
i obywatela , mona rchia
konst yt ucyj na
• charak teryz uje proble my społecz ne
Fra ncj i p rzed wybuc he m re wol ucj i
fra nc usk ie j
• wymienia głó wne prz ycz yny
re wol ucj i
• opi suje naj waż niej sze za sad y
ideowe re wolucj i f ra ncusk ie j
za warte w Deklaracj i pra w człowieka i
obywatela
• podaje daty
wyda rzeń:
14 l ipca 1789 r. –
zdobycie Ba st yl i i , 21
st ycz nia 1793 r. –
egzekucja L ud wika
XVI
• wymienia reformy
prze prowadzone
przez Konst yt ua ntę
• ocenia posta wę
kró la Lud wika XVI
• sze roko
oma wia wpł yw
idei oświece nia
na t re ść
Deklaracj i p ra w
człowieka
i obywatela
• poró wnuje
t re ść Deklaracj i
pra w człowieka i
obywatela z
Deklaracją
niepodległ ości
Stanó w
Zjednocz onyc h
3 . Republ ika fra nc uska
• obale nie monarc hi i
• Konwe nt Na rod owy
• ogł osze nie F ra ncj i
republ iką
• terror re wol ucyj ny
• prze wrót
thermid oria ńsk i
• popra wnie posługuje się
termina mi:
żyrondyści ,
jakobi ni , gi lot yna
• popra wnie posługuje się termina mi: Konwe nt Na rodowy,
Trybunał Re woluc yj ny, d yrek t oria t
• wymienia i ocenia sk utk i Wielk ie j
Re wol ucj i F ranc usk ie j
• wskazuje c harak te ryst ycz ne cechy
dyktatury jakobińsk ie j
• podaje daty wyda rzeń:
20 wrze śnia 1792 r. –
bi t wa pod Val my, 27
l ipca 1794 r.
(9 thermidora roku II)
– prze wrót
thermid oria ńsk i
• popra wnie posługuje
się termina mi:
roja l i śc i , p rze wrót
thermid or ia ńsk i
• przed sta wia dokonania postaci :
Jeana -Paula
Marata , Ge orge s’a
Dant ona, Jac que s’a
P ierre’a Brissota
• charak teryz uje
ugrupowa nia
pol i t yczne
Konwe ntu
Narodowe go
• oma wia e tapy
re wol ucj i
fra nc usk ie j
• wskazuje na
ma pie tere ny
• ocenia wpł yw re wol ucj i
fra nc usk ie j na
dzie je Europy
prz yłącz one d o
Fra ncj i
w ok re sie re publ ik i
oraz obszary obję te
dzia łaniami kont rre wol uc yjnymi
4 . Sejm Wielk i • początek obrad Sej mu Wielk iego
• st ronnict wa Sej mu Czterole tnie go
• reformy Sej mu
Wielk iego
• woj na w obronie
Konst yt ucj i 3 maja
• d rugi roz biór Pol sk i
• popra wnie posługuje się
termina mi: Sej m
Wielk i ,
konfederacja
targowicka, d rugi
roz biór Pol sk i
• podaje la ta
wyda rzeń: 1791 r. –
uchwale nie
Konst yt ucj i 3 maja ,
1793 r. – d rugi
roz biór Pol sk i
• wymienia reformy
Sej mu Wielk iego
• oma wia
postanowienia
Konst yt ucj i 3 maja
• popra wnie posługuje się termina mi: usta wa
o se j mikach, usta wa
o mia stac h kró le wskic h
• podaje la ta wydarze ń: 1788 –1792 –
obrad y Sej mu Wielk iego
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Stani sła wa Małachowskie go,
Stani sła wa Augusta Poniat owskiego,
Hugona Koł łą ta ja
• wyja śnia okol icz ności za wiąza nia
konfederacj i targowickiej i ocenia
je j na stępst wa
• wskazuje na ma pie z mia ny
teryt oria l ne po drugi m roz biorze
Rzeczypospol i te j
• przed sta wia dokonania postaci :
Jana Dekerta , k sięcia
Józefa
Poniatowskie go,
Tadeusza Kościuszk i
• charak teryz uje
st ronnict wa Sej mu
Wielk iego
• okre śla prz ycz yny i sk utk i wojny z Rosją z
1792 r.
• ocenia z nacze nie reform Sej mu
Czterole tnie go
• wymienia
naj waż niej sze
bi t wy woj ny w
obronie Konstyt ucj i
3 maja: pod
Dubie nką i
Zie leńca mi
• wskazuje na
ma pie Ta rgowicę,
Zie leńce
i Dubienkę
• oma wia rolę t radycj i
z wiązanej z
Ordere m Virtut i
Mi l i tari
• wskazuje
eleme nt y
ideologi i
oświecenia ,
k tóre znalazły
swoje od bicie w
Konst yt ucj i
3 maja
5 . Upadek
Rzeczypospol i te j
• wybuc h powsta nia
kościuszkowskiego
• pierwsze sukce sy
powsta ńcó w
• Uni wersał poła nieck i
• upadek powsta nia
kościuszkowskiego
• t rzeci roz biór Pol sk i
• podaje daty
wyda rzeń:
24 marca 1794 r. – wybuc h powsta nia
kościuszkowskiego,
1795 r. – t rzeci
roz biór
Rzeczypospol i te j
• popra wnie
posługuje się termina mi:
naczelnik ,
insurekcja ,
• wymienia cele i
na stę pst wa
powsta nia
kościuszkowskiego
• popra wnie posługuje się
termine m Uni wersa ł po łan iecki
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Tadeusza Kościuszk i , Ja na
Ki l ińsk iego
i Jakuba Ja sińsk ie go
• wskazuje na ma pie z mia ny
teryt oria l ne po t rzeci m rozbi orze
• roz różnia we wnętrz ne
i zewnęt rz ne prz ycz yny upadku Rzeczypospol i te j
• przed sta wia prze bieg
powsta nia
kościuszkowskiego
• wymienia prz ycz yny
k lęsk i insurekcj i
kościuszkowskiej
• wyja śnia rolę
wyda nia przez
Tadeusza Kościuszkę
Uni wersału
poła nieck iego
• oma wia wpł yw
bi te w pod
Racławica mi ,
Szczekoci na mi i Maciejowica mi
d la przebie gu
powsta nia
kościuszkowskiego
• ocenia
znaczenie
we wnętrz nyc h i zewnęt rz nyc h
prz ycz yn upadku
Rzeczypospol i te j
6 . P ierwsze konst yt ucje
• znaczenie terminukonsty tucja
• konst yt ucja Stanó w
Zjednocz onyc h
Ame ryki Pó łnoc nej
• Konst yt ucja 3 maja
• konst yt ucja fra nc uska
• podaje daty wyda rzeń: 1787 r. –
uchwale nie
konst yt ucj i USA,
1791 r. –
Konst yt ucja 3
maja ,
3 wrze śnia 1791 r.
– konst ytucja
fra nc uska
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
konst yt ucja , usta wa
zasad nicza ,
monarc hia
konst yt ucyj na
• oma wia
postanowienia
Konst yt ucj i 3 maja
• przed sta wia dok ona nia postaci : Karola L ud wika Monte sk iusza ,
Benja mina Fra nkl ina
• wymienia głó wne inst yt ucje
ust roj owe Stanó w Zjednocz onyc h
• wyja śnia , w jak i sposób
konst yt ucja a meryka ńska real izowała
w prak tyce za sadę t ró j podzia ł u
władz y
• okre śla pra wa, k tóre gwa rant owała
obywatelom konst ytucja fra nc uska
• wymienia Hugona Koł łą taja
i Scypiona P ia tol lego
jako głó wnych
autoró w tek st u
Konst yt ucj i 3 maja
• uza sad nia oświeceni owy
charak ter
konst yt ucj i
ame rykańsk ie j ,
fra nc usk ie j
i Konst ytucj i 3
maja
• ocenia z nacze nie
Konst yt ucj i 3 maja
dla dzie jów Pol sk i
Rozd ział III : E uropa od Napoleona do W ios ny L udó w
1 . Od konsula t u do ce sar st wa
• przejęcie władz y przez Na pole ona
• syste m na poleońsk i
• ekspa nsja
napole ońsk ie j Fra ncj i
• armia na poleońska
• woj na z R osją
• popra wnie posługuje się
termina mi: za mach
sta nu, konsula t ,
Kodek s Na pole ona,
konk ordat
• przed sta wia
dokonania Napole ona
Bona pa rtego
• popra wnie posługuje się termina mi: pierwsz y konsul ,
departa me nt , bl okada kontyne ntalna ,
hege monia , Z wiązek Reński
• podaje la ta wydarze ń:
1799 r. – zamach
18 brumaire’a ,
1804 r. – koronacja ce sar ska Napole ona B ona parte go, 1805 r. –
bi t wa pod Austerl i tz , 1812 r. –
wypra wa na M osk wę, 1813 r. – bi t wa
pod Li psk ie m
• opi suje z mia ny w Europie
w ok re sie na poleońsk i m
w zakre sie st osunkó w społecz no -gospoda rczyc h
i pol i tycz nyc h
• podaje la ta wyda rzeń:
1806 r. – bi twy pod
Jeną
i Aue rsted t , 1807 r. –
bi t wy pod Iła wą
P ruską
i Fryd lande m
• opi suje prze bie g
woje n napole ońsk ic h
do 1813 r.
• wymienia sk utk i
wypra wy Wielk ie j
Armii na R osję
• wskazuje na ma pie
t ra sę wypra wy
Napole ona na M osk wę
• oma wia z mia ny, jak ie zosta ł y
wprowadz one na
moc y Kodek su
Napole ona
• lokal izuje na
ma pie teryt oria
prz yłącz one d o Fra ncj i p rzed 1812
r.
• charak teryz uje
syt uację
międz yna rodową
Fra ncj i w e poce
napole ońsk ie j
• ocenia znaczenie e poki
napole ońsk ie j
w dzie jach
Europy
2. Legiony i Księ st wo
Warsza wskie
• Polacy na e migracj i
• Legi ony Pol sk ie we
Włoszec h
• ut worzenie Księ st wa
Warsza wskie go i je go
ust ró j
• edukacja i
gospoda rka w
Księ st wie
Warsza wski m
• woj na z Aust rią
• upadek Księ st wa
Warsza wskie go
• wyja śnia okol icz ności
ut worzenia
Legi onó w Pol sk ich
i Księ st wa
Warsza wskie go
• wskazuje na
ma pie Księ st wo
Warsza wskie ,
Rasz yn
• podaje la ta wydarze ń: 1797 r. – powsta nie Le gionó w
Polsk ic h we Włoszech,
1807 r. – utworzenie Księ st wa
Warsza wskie go, 1815 r. – l ikwidacja
Księ st wa Wa rsza wskiego
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Jana Henryka Dą browskiego, Józefa
Wybick iego, k sięcia Józefa
Poniatowskie go
• opi suje ust ró j i t erytorium
Księ st wa Wa rsza wskiego
• ocenia pol i tykę Na poleona wobec
spra wy pol sk ie j oraz posta wę
Polaków wobec Na pole ona
• popra wnie posługuje się termina mi: Legia
Naddunaj ska, dekret
grud niowy
• przed sta wia dokonania postaci :
Fryderyka Augusta I,
Karola Kniazie wicza
• oma wia udzia ł Polaków w bi t wac h
na Półwyspie
Ibe ryj sk i m
• opi suje uz brojenie armi i Księ st wa
Warsza wskie go
• sa modziel nie i sze rok o oce nia
oraz uza sad nia
znaczenie e poki
napole ońsk ie j
d la Polaków
3 . Kongre s
wiede ńsk i
• z woła nie kongre su
w Wied niu
• st o dni Napole ona
• postanowienia
kongre su wiedeńsk ie go
• zmia ny terytoria lne
w E uropie wynikające
z obrad kongre su
w Wied niu
• zasad y re sta uracj i ,
legi tymiz mu i ró wnowa gi
• podaje la ta
wyda rzeń:
1814 r. – zwoła nie kongre su w
Wiedniu, 1815 r. –
bi t wa pod Waterl oo
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
re stauracja ,
ró wnowa ga europej ska,
legi tymiz m
• wskazuje na
ma pie Kró le st wo
Polsk ie , Wielk ie
Księ st wo
Pozna ńsk ie
i Rzeczpospol i tą Krak owską
• popra wnie posługuje się
termina mi: „ tańczący kongre s” ,
Z wiązek Nie miecki
• przed sta wia za sady
i posta nowie nia kongre su
wiede ńsk ie go
• wymien ia dec yzje kongre su w
spra wie pol sk ie j
• podaje rok śmie rci
Napole ona
Bona pa rtego – 1821 r.
• popra wnie posługuje
się termina mi: 100 dni
Napole ona, syste m
Met ternicha
• przed sta wia
dokonania postaci :
Alek sand ra I, Fryderyka
Wilhel ma II I,
Robe rta Ste warta
Cast lerea gha,
Kle me nsa von
Met ternicha,
Charle sa
Tal leyra nda
• wskazuje na
ma pie E uropy
zmia ny terytoria lne
wprowadz one w
1815 r.
• ocenia , jak ie
konsek we ncje
d la Europy prz yniosł y
postanowienia
kongre su
Tajemnice sprzed wiekó w –
Jak obradował
kongre s
w Wied niu?
• prz ycz yny z woła nia kongre su w Wiedni u
• prze bie g obrad
• głó wni ucze st nic y
kongre su
• opi suje prze bie g obrad kongre su
wiede ńsk ie go
• wymienia głó wnych
ucze st nikó w kongre su
• oma wia okol icz ności
zorga nizowa nia
kongre su w
Wiedniu
• przed sta wia
znaczenie
regula mi nu
dypl omat yczne go
• ocenia rolę kongre su
wiede ńsk ie go
w dzie jach
Europy
5 . Europa po kongre sie
wiede ńsk i m
• za warcie Świętego Przymie rza i jego
sk utk i
• pró by obalenia ład u
wiede ńsk ie go
• powsta nie
dekabrystó w
• re wol ucja l ipcowa we Fra ncj i
• walk i o
niepodległ ość
w Grecj i i Belgi i
• popra wnie posługuje się
termina mi: Święte
Przymie rze ,
karbonari usze ,
dekabryści
• wyja śnia cel i
sk utk i za warcia Święte go
Przymie rza
• wskazuje na ma pie: i mperi um osma ńskie , Grecję , Kró le st wo
Niderlandó w, Bel gię , F rancję , R osję ,
P iemont , Kró le st wo Oboj ga Syc yl i i ,
Państ wo Koście l ne
• podaje la ta wyda rzeń: 1815 r. –
za warcie Święt ego
P rzymie rza , 1825 r. –
powsta nie
dekabrystó w,
1830 r. – rewol ucja
l ipcowa
we F rancj i , 1821 –
1829 – powsta nie
greck ie
• opi suje prze bie g wyda rzeń w R osj i ,
Fra ncj i , Belgi i ,
Grecj i i we
Włoszec h
• wymienia prz ycz yny oraz
sk utk i re wol ucj i
i powsta ń, k tó re
wybuc hły w
Europie po
kongre sie
wiede ńsk i m
6 . Rewol ucja prze mysłowa
• prz ycz yny re wol ucj i prze mysłowej
• rozk wi t p rze mysł u
w XIX w.
• roz wój t ra nsportu
• sk utk i re wol ucj i
prze mysłowej
• popra wnie posługuje się
termina mi:
re wol ucja agrarna,
re wol ucja
prze mysłowa
• okre śla prz ycz yny
i charak teryst yczne
cechy re wol ucj i
prze mysłowej
• podaje la ta wydarze ń: 1769 r. – opatent owa nie ma sz yny
parowej , 1837 r. – opatent owanie
si l nika e lek t ryczne go
• popra wnie posługuje się
termina mi: fa bryka, indust ria l izacja ,
urba nizacja , met ropol ia , kapi ta l i śc i , prole taria t
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Robe rta Ful tona, George’a
Stephe nsona, Mic haela Farada ya
• preze nt uje p rzykłady poz ytywnyc h
i negat ywnyc h skutkó w proce su
uprze mysł owienia , w tym d la
środowi ska nat ural ne go
• poró wnuje st opie ń roz woju
prze mysłowe go
poszczegól nych
państ w
• wskazuje na ma pie
najba rdzie j uprze mysł owione
regi ony E uropy
• ocenia z nacze nie wynalazkó w
re wol ucj i
prze mysłowej d la
roz woju c ywi l izacj i
• opi suje z mia ny w pozi omie ż ycia
różnyc h grup
społecznyc h w
XIX w. na
pod sta wie źródeł
pi sa nyc h,
ikonogra ficznyc h
i sta tyst ycz nych
7 . Nowe
ideologie
• powsta nie i roz wój
l iberal iz mu
• konserwatyz m
• roz wój idei narod owyc h
w pie rwszej połowie
XIX w.
• początk i ruc hu
robotnicze go
• socja l iz m i komuniz m
w pie rwszej połowie
• podaje rok
wyda nia
„ Manifest u
komuni st ycz ne go” – 1848 r.
• popra wnie
posługuje się
termina mi: st ra jk ,
konserwatyz m,
l iberal iz m,
socja l iz m
• popra wnie posługuje się
termina mi: socja l iz m utopi jny,
socja l iz m nauk owy, k omuniz m
• przed sta wia ok ol iczności
powsta nia ruc hu robot niczego
• wyja śnia głó wne założe nia
l iberal iz mu, socja l izmu oraz idei
narod owyc h w E uropie
w pie rwszej połowie XIX w.
• wyja śnia zał ożenia
czartyz mu
• przed sta wia
dokonania postaci :
Alexi sa de
Toc que vi l le’a , Ada ma Smitha,
Edmunda Burke’a ,
Giuseppe
Mazziniego,
Claude’a de Saint -
Si mona, C harle s’a
Fouriera , Robe rta
Owe na, Karola
Marksa , Fryderyka
Engel sa
• wymienia
sk utk i powsta nia
nowyc h ideologi i
XIX w.
8 . Europa w poł owie XIX w.
• prz ycz yny Wiosny Ludó w
• re wol ucja lutowa we
Fra ncj i
• P rusy i k ra je
nie mieckie w okre sie
Wiosny L udó w
• re wol ucja w Wied niu • powsta nie wę gie r sk ie
• Wiosna L udó w we
Włoszec h
• woj na krymska i je j
sk utk i
• podaje rok roz poczęcia
Wiosny L udó w –
1848 r.
• wyja śnia
znaczenie Wiosny
Ludó w i wskazuje
je j zasięg
• podaje la ta wojny krymskiej : 1853–1856
• popra wnie posługuje się
termina mi: re wol ucja lut owa,
parla me nt fra nkfurck i , woj na
krymska
• oma wia prz yczyny
i sk utk i woj ny krymskiej
• wskazuje na ma pie miej sca walk
toczonyc h podcza s woj ny krymskiej
• wymienia prz ycz yny, prze bie g i skutk i
wyda rzeń Wi osny
Ludó w we Francj i ,
w Nie mczech, w
monarc hi i
aust riack ie j , we
Włoszec h
• lokal izuje na ma pie
państ wa, w k tóryc h
doszło d o powsta ń i
re wol ucj i ,
a także obsza ry, gdzie
miał y miej sce
wystąpie nia
narod owowyz woleńcze
• przed sta wia dokonania postaci :
Lud wika Nap ole ona
Bona pa rtego,
Fryderyka
Wilhel ma IV,
Fra nci szka Józefa
I, Józefa Be ma,
Lajosa Kossu tha,
Giuseppe
Mazziniego
• ocenia wpł yw i znaczenie
Wiosny L udó w
na dzie je Europy
drugiej połowy
XIX w.
Rozd ział IV: Zie mie pols kie po kong res ie wie de ńs ki m
1 . Ziemie
pol sk ie po
kongre sie
wiede ńsk i m
• podzia ł z ie m pol sk ic h
w 1815 r.
• ust ró j Kró le st wa
Polsk ie go
• roz wój gospodarcz y Kongre só wki
• syt uacja na z ie miac h
pol sk ic h pod za bore m
prusk i m i a ust riack i m
• kul tura i oświata na
ziemiac h pol sk ic h
w la tach 1815 –1830
• podaje rok
powsta nia
Króle st wa
Polsk ie go –
1815 r.
• popra wnie
posługuje się
termina mi: z iemie
zabra ne, Kró le st wo
Kongre sowe,
Wielk ie Księ st wo
Pozna ńsk ie , Wolne
Miast o Krakó w
• podaje la ta wydarze ń: 1816 r. –
założenie Uni wersyte t u
Warsza wskie go, 1828 r. –
ut worzenie Ba nku Pol sk ie go
• popra wnie posługuje się
termina mi: Rada Stanu, Za głębie
Dąbrowskie , Za głę bie Staropol sk ie ,
uwła szczenie , romant yz m
• wskazuje na ma pie nowy układ
gra nic pa ńst w za borcz ych na
ziemiac h pol sk ic h po kongre sie
wiede ńsk i m
• charak teryz uje ust ró j Kró lest wa Polsk ie go
• ocenia osią gnięcia Kró le st wa
Polsk ie go
w gospodarce , k ul turze
i szk olnic t wie
• przed sta wia
dokonania postaci :
księcia Ada ma Jerze go
Czartorysk ie go,
Józefa Zajączka, Fra nci szka Ksa we rego
Druckiego-
Lubeckiego,
Stani sła wa Kostk i
Potockiego,
Stani sła wa Sta szica ,
Tadeusza Czackiego
• charak teryz uje i
ocenia pol i tykę
zaborcó w wobec
Polaków w la tach
1815–1830
2 . Powstanie l i stopad owe
• opoz ycja w Króle st wie Pol sk i m
• podaje datę noc y l i stopad owej –
29 /30 l i stopada
• podaje datę det ronizacj i cara – 25 st ycz nia 1831 r.
• przed sta wia dok ona nia postaci :
• podaje daty wyda rzeń: 25 lute go
1831 r. – bi twa pod
Groc howe m, 26 maja
• oma wia prz ycz yny k lę sk i
powsta nia
l i stopad owe go i
• przed sta wia międz yna rodowe
t ło wybuc hu
powsta nia
• wybuc h powsta nia
• negocjacje z care m
i det ronizacja
• woj na pol sk o -
rosyj ska
• prze bie g powsta nia w
Króle st wie i poza ni m
• prz ywódc y powsta nia
1830 r. Waleriana Łuka si ńsk ie go,
Wince ntego
i Bona we ntury Nie moj owskic h,
Piot ra Wysockiego, Józefa
Chłopick iego, Ada ma Czartorysk ie go, Mikołaja I, E mil i i
Plater
• wymienia prz ycz yny wybuc hu
powsta nia l i stopadowe go
• wskazuje na ma pie miej sca walk i
zasię g powsta nia l i st opadowe go
1831 r. – bi twa pod
Ostrołęką,
8 wrze śnia 1831 r. –
kapi tulacja Wa rsza wy
• przed sta wia
dokonania postaci :
Iwa na Dybicza, Iwa na
Pask ie wicza, Ignacego
Prądzyńskie go,
Macieja Rybińsk ie go,
Jana Sk rzyneckiego,
Jana Krukowieckiego
ocenia je go
znaczenie d la
Polaków
• charak teryz uje
dzia ła lność Rządu
Narodowe go w
okre sie powsta nia
l i stopad owe go
l i stopad owe go
3 . Polacy po
powsta ni u
l i stopad owym
• sk utk i powsta nia
l i stopad owe go
• Wielka E migracja •
dzia ła lność spi skowa w
kraju
• początk i prac y
orga nicznej
• popra wnie
posługuje się
termina mi: Wielka E migracja ,
emi sari usze ,
rusyfikacja
• przed sta wia
dokonania postaci :
Jul iusza
Słowackiego,
Ada ma Mickiewicza
• popra wnie posługuje się
termina mi: Sta tut orga niczny, noc
pa sk ie wicz owska, Komite t Narodowy Pol sk i
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Joac hi ma Lele wela , Ada ma Je rze go
Czartorysk ie g o, Tadeusza
Krę powieckiego
• wymienia bez pośred nie
i d ługofal owe sk utk i powstania
l i stopad owe go
• wskazuje na ma pie państ wa
europej sk ie , do k tóryc h uda wal i się
Polacy po upadku powsta nia
l i stopad owe go
• przed sta wia początk i p racy
orga nicznej na z ie miach p ol sk ich,
wymienia głó wne założe nia oraz
naj wybi tnie j sz ych przed sta wicie l i tego nurt u
• przed sta wia
dokonania postaci :
Krz yszt ofa Mrongowi usza, Józefa
Lompy, F ra nza von
Stad iona
• oma wia wydarze nia
Wiosny L udó w na
ziemiac h pol sk ic h na
t le wydarze ń
europej sk ich
• wyja śnia z naczenie
roz woju ukrai ńsk iego
ruc hu na rodowe go w
Gal ic j i
• ocenia z nacze nie
dzia ła lności Polakó w
d la wydarze ń Wi osny
Ludó w w E uropie
• wymienia prz ycz yny
wybuc hu oraz oma wia
prze bie g powsta ń
krakowskie go i
wielk opol sk ie go
• poró wnuje cele i
znaczenie powsta nia
krakowskie go
i powsta nia
wielk opol sk ie go
4 . Wiosna Ludó w na
ziemiac h
• powsta nie krak owskie
• rabac ja gal icyj ska
• podaje la ta wyda rzeń:
1846 r. – powsta nie
krakowskie , 1848 r.
• przed sta wia dok ona nia postaci : Ed warda De mbo wskie go, Jana
Tyssowskie go, L ud wika
• przed sta wia dokonania postaci :
Krz yszt ofa
Mrongowi usza, Józefa
• oma wia wyda rzenia Wiosny
Ludó w na z ie miac h
pol sk ic h na t le
• poró wnuje cele i znaczenie
powsta nia
krakowskie go
pol sk ic h • Wiosna L udó w
w Wielkopol sce
• Wiosna L udó w
w Gal ic j i
• roz wój ukrai ńsk ie go ruc hu na rodowe go
• udzia ł Polaków
w europej sk ie j Wi ośnie
Ludó w
– wybuch Wiosny
Ludó w
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
se rwi t uty,
powsta nie
wielk opol sk ie ,
rabacja
• ocenia posta wy
Polaków
w cza sie Wi osny
Ludó w
• wskazuje na
ma pie tere ny obję te
rabacją gal icyj ską i
powsta nie m
wielk opol sk i m
Mierosła wskiego
• preze nt uje p rzycz yny
i sk utk i rabacj i gal ic yj sk ie j
• oma wia dzia łania podej mowa ne
podcza s Wi osny Ludó w na z ie miac h pol sk ic h
Lompy, F ra nza von
Stad iona
• wymienia prz ycz yny
wybuc hu oraz oma wia
prze bie g powsta ń
krakowskie go i
wielk opol sk ie go
• poró wnuje cele i
znaczenie powsta nia
krakowskie go
i wielk opol sk iego
• charak teryz uje
pocz yna nia zaborcó w wobec mie szkańcó w
ziem da wnej
Rzeczypospol i te j w
okre sie Wiosny L udó w
wyda rzeń
europej sk ich
• wyja śnia
znaczenie roz woju
ukrai ńsk iego ruc hu
narod owe go
w Gal ic j i
• ocenia z nacze nie
dzia ła lności
Polaków d la
wyda rzeń Wi osny
Ludó w w E ur opie
i powsta nia
wielk opol sk ie go
Rozd ział V: Świat w drug iej poł owie XI X w.
11 . Zjednoczenie Włoc h
• wzrost z naczenia Piemont u i p rzycz yny
zjednocze nia Wł och
• dwie k once pcje
zjednocze nia
• woj na z Aust rią
• z jednocze nie kraju
i powsta nie Kró le st wa
Włosk ie go
• dążenia
kolonizator sk ie
Włoc hó w
• podaje rok powsta nia
Króle st wa
Włosk ie go – 1861
r.
• oma wia stosunek
Fra ncj i i Aust ri i do
proce su
z jednocze nia
Włoc h
• przed sta wia
dokonania: Ca mil la
Cavoura
• podaje rok ogł osze nia Rzymu st ol icą Wł och –
1871 r.
• popra wnie posługuje się
termine mrisorg imento
• wskazuje na ma pie t ra sę , k tórą
prze był Ga ribald i podcza s wypra wy
„ tysiąca czerwonyc h kosz ul”
w 1860 r. oraz t ere ny prz yłączone do Kró lest wa Sa rdyni i w 1859 r.
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Wiktora E ma nuela II, Giuse ppe
Gari bald iego
• przed sta wia sytuację międz yna rodową
państ w włosk ic h w
poł owie XIX w.
• wymienia
wyda rzenia pol i tycz ne
w E uropie , k tóre
wpł ynęły na
z jednocze nie Wł och
• oma wia prze bieg i
wyróżnia k ole jne
etapy proce su
zjednocze nia Wł och
• charak teryz uje z jednocze nie Wł och
w kontek ście
poró wna nia tego
wyda rzenia
z ruc ha mi
z jednocze niowymi
w innych czę ściach
Europy
• ocenia z nacze nie
z jednocze nia Wł och
dla roz woj u idei
narod owyc h w
Europie
2 . Zjednocze nie
Nie miec
• konce pcje
z jednocze nia Nie miec •
pol i t yka P rus
• woj ny P rus z Da nią
i Aust rią
• konfl ik t zbrojny P rus z Fra ncją i ut worzenie
• podaje rok
powsta nia
cesa r st wa
nie mieckiego
( II Rze szy
Nie mieckiej ) –
1871 r.
• podaje la ta wydarze ń:
1864 r. – woj na Aust ri i
i P rus z Da nią , 1867 r. – ut worze nie
Z wiązku
Północnonie mieckiego, p rzed sta wia
dokonania Wilhel ma I Hohe nz ol lerna
• charak teryz uje pol i tykę P rus,
• wymienia prz ycz yny
i sk utk i woj ny prusko -
fra nc usk ie j
w la tach 1870 –1871
• oma wia prze bieg
wyda rzeń z wiąza nyc h
z Komuną Paryską
• cha rak teryz uje
rolę Ja rosła wa
Dąbrowskie go w
wyda rzeniac h
re wol ucyj nych w
Paryż u
• poró wnuje met ody
pol i t yczne
cesa r st wa nie mieckie go
• Komuna Paryska
• przed sta wia
dokonania Ot tona
von Bi smarcka
• oma wia
konce pcje
z jednocze nia
Nie miec
• dost rze ga
naj waż niej sze
pod obieńst wa i
różnice
w proce sie
z jednocze nia
Włoc h i Nie miec
zmie rzającą do z jednocze nia
• wskazuje na ma pie
obszar Z wiązku
Północnonie mieckiego
oraz ce sa r st wa
nie mieckiego
st osowane przez
Bisma rcka
z posta wą Ca voura
i Gari bald iego w
okre sie jednocze nia Włoc h
3 . Stany
Zjednocz one w XIX wieku
• roz wój Stanó w
Zjednocz onyc h w XIX w.
• podzia ł na Północ
i Południe
• prz ycz yny i prze bieg
woj ny sece syj nej
• sk utk i wojny
domowej w Sta nach
Zjednocz onyc h
• podaje la ta wojny
sece syj nej w USA – 1861–1865
• popra wnie
posługuje się
termina mi: Pó łnoc,
Południe
• przed sta wia
dokonania
Abra ha ma Li nc olna
• podaje la ta wydarze ń: 1861 –1865–
woj na sece syj na w USA, 1865 r. – znie sienie nie wol nic t wa w Sta nach
Zjednocz onyc h
• popra wnie posługuje się
termina mi: sece sja , de mok raci ,
republ ikanie
• przed sta wia dok ona nia Je ffe r sona
Davi sa , Roberta Lee
• opi suje prz ycz yny i sk utk i woj ny sece syj nej w Stanac h
Zjednocz onyc h
• przed sta wia prze bieg
woj ny sece syj nej w USA
• wskazuje na ma pie
miej sca przełomowych
bi te w woj ny
sece syj nej
• oma wia roz wój
teryt oria l ny Stanó w Zjednocz onyc h w
XIX w.
• ocenia z nacze nie
znie sienia
nie wol nic t wa w
Stanac h
Zjednocz onyc h
• charak teryz uje
zjawi sk o e mi gracj i
do USA
4 . Ekspansja kolonia lna
• prz ycz yny ek spa nsj i kolonialnej
• kolonizacja Afryki
w drugiej poł owie XIX
i na początku XX w.
• pol i t yka kolonia lna
w Azj i w d rugiej
poł owie XIX i na
początk u XX w.
• sk utk i kolonia l iz mu
• konfl ik ty kol onia l ne
• popra wnie posługuje się
termina mi:
kolonia l iz m,
protek torat ,
domini um
• wskazuje na
ma pie naj więk sze
moca rst wa i ic h
kolonie
• wyja śnia prz ycz yny ek spa nsj i kolonialnej
• wymienia k ierunki oraz okre śla
zasię g ek spansj i k olonia lnej państ w
europej sk ich w XIX w.
• ocenia pozyt ywne
i negat ywne sk utk i pol i tyk i
kolonia lnej z per spektywy
europej sk ie j oraz z punkt u widze nia kolonizowa nych społeczności
• oma wia prz yczyny, prze bie g
i sk utk i
naj waż niej sz ych
konfl ik tów
kolonialnyc h
w XIX w.
• wymienia
postanowienia
konfere ncj i be rl ińsk ie j
z 1885 r.
• ocenia pol i tykę moca rst w
kolonialnyc h wobec
pod bi tyc h l udó w
i państ w na
prz ykładzie
Wielk ie j Brytani i
5 . Wiek wynalazkó w
• rozk wi t na uk prz yrod niczyc h
• roz wój medyc yny
• wymienia naj waż niej sze
odkrycia i
wynalazk i d rugie j
• podaje la ta wydarze ń: 1859 r. – ogłosze nie teori i e wolucj i
Karola Da rwi na, 1886 r. – odkrycie
fa l rad iowych, 1903 r. – pierwsz y
• ocenia z nacze nie bud owy Ka nału
Sue sk ie go i Ka nału
Pana mskiego d la
• wyja śnia , jak ie czynnik i miały
wpł yw na spadek
l iczby zac horowa ń
i higie ny
• roz wój komunikacj i
i t ransport u
• życie codzienne
w drugiej poł owie XIX i na początku XX w.
poł owy XIX w.
oraz początku XX
w.
• okre śla sk utk i
prze wrot u
technicz ne go i
postępu
cywi l izac yjne go, w
tym d la środowi ska
naturalne go
lot sa molote m
• charak teryz uje dok ona nia postaci :
Karola Da rwi na, Dmit ri ja
Mendeleje wa, P ierre’a Curie i Mari i
Sk łodowskiej -C urie , L ud wika
Pasteura , Wil hel ma R oent ge na,
Gra ha ma Bel la , T homa sa Alvy
Edisona
• oma wia znacze nie
roz powszechnie nia nowyc h środkó w
t ransport u
• wskazuje na ma pie Ka nał Sue sk i i
Kanał Pana mski
roz woju k omunikacj i
i śmie rte lności w
XIX w.
• wymienia
możl i wości
wyk orz ysta nia
wynalazkó w XIX
w.
w róż nyc h
dziedzinach życia
oraz wskaz uje
poz yt ywne i
negat ywne
zast osowania t ych odkryć
6. W st ronę demokracj i
• demokrat yzacja życia pol i t yczne go
• roz wój ruchu robotnicze go w drugiej
poł owie XIX w.
• socja lde mokracja
• anarc hiz m
• powsta nie nowych
ideologi i pod koniec
XIX w.
• ema nc ypacja kobiet
• popra wnie posługuje się
termina mi:
społeczeńst wo
indust ria lne ,
nacjonal iz m,
sol idaryz m
społeczny,
ema nc ypacja
• popra wnie posługuje się termina mi:
I Międz yna rodó wka,
II Międzynarodó wka, a narc hiz m,
socja lde mokracja ,
chadecja , sufraż ystk i
• podaje la ta wydarze ń:
1848 r. – wprowadze nie
powszec hne go pra wa wyborczego
we F rancj i ,
1869 r. – nadanie po raz pierwsz y
pra wa wyborcze go kobietom, 1891
r. – ogłosze nie e ncykl ik i „ Rerum
nova rum”
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Włodzi mierza Leni na, Edua rda
Bernste i na ,
Leona XII I
• charak teryz uje prz yczyny i na stępst wa proce su
demokrat yzacj i życia pol i tycz ne go
• ocenia z nacze nie roz woju ruc hu
robotnicze go w XIX
w.
• oma wia dzia ła lność
ruc hó w
ema nc ypacyj nych
• przed sta wia konce pcje
ideologó w
anarc hiz mu
• opi suje zał ożenia
syj oniz mu
7 . Kul tura przeł omu XIX i
XX wieku
• l i tera tura i p ra sa przeł omu XIX i XX w.
• mala r st wo
i a rchi tek tura w drugiej
poł owie XIX i na
początk u XX w.
• narodziny kul t ury
ma sowej
• upowszec hnienie
• podaje rok pierwsz yc h
nowoż ytnyc h
igrz ysk
ol i mpi jsk i c h –
1896 r.
• popra wnie
posługuje się
termina mi: real iz m,
impre sjoniz m,
• podaje la ta wydarze ń: 1874 r. – pierwsza wysta wa
impre sjoni stó w, 1896 r. – pierwsze
nowoż ytne i grz yska ol i mpi j sk ie
• popra wnie posługuje się
termina mi: real iz m, nat ural iz m,
impre sjoniz m, hi st oryz m, sece sja ,
kul tura ma sowa
• przed sta wia dok ona nia postaci : Claude’a Moneta , P ierre ’a de
• wymienia t wó rcó w kul tury przeł omu XIX
i XX w.
i przed sta wia ic h
naj waż niej sze dzie ła
• ocenia z nacze nie kina d la roz woj u
kul tury ma sowej
• oma wia rolę
orga nizacj i
nowoż ytnyc h
igrz ysk
ol i mpi jsk ic h w
roz woju k ul tu ry
ma sowej
i prze mia n
sport u kul tura ma sowa
• oma wia nowe
zjawi ska
kul turowe, w t ym
narodziny kul t ury
ma sowej oraz
prze mia ny
obyczaj owe
Coube rt ina obyczaj owyc h
8 . Tajemnice sprzed wiekó w –
Ki m byl i
impre sjoni ści ?
• powsta nie tz w. Salonu Odrz uc onyc h
• ut worzenie
okre śle nia impres jon iści
• cechy malar st wa
impre sjoni st yczne go
• na prz ykładzie reprodukcj i obraz u
„ Impre sja – wsc hód
sł ońca” Claude’a
Moneta wyja śnia
i st otę malar st wa
impre sjoni st yczne go
• wymienia naj waż niej sz ych
twó rcó w
impre sjoniz mu
• t łumacz y, czym
był Salon
Odrz uconyc h
• oma wia roz wój impre sjoniz mu
Rozd ział VI : Zie mie pols kie po W ioś nie L udó w
1 . Powstanie st ycz niowe
• zmia ny w R osj i po woj nie krymskiej
• dzia ła lność
Czerwonyc h i Białyc h
• prz ycz yny wybuc hu
powsta nia
st ycz niowe go
• wybuc h i p rzebie g
powsta nia
• upadek powsta nia
• podaje datę wybuc hu powstania
st ycz niowe go – 22
st ycz nia 1863 r.
• popra wnie
posługuje się
termine m branka
• oma wia głó wne
prz ycz yny
powsta nia
st ycz niowe go
• wskazuje na
ma pie za się g
powsta nia
st ycz niowe go
• podaje datę wydania dekret u o uwła szczeni u –
2 ma rca 1864 r.
• popra wnie posługuje się
termina mi: Czerwoni , Bial i , part ie ,
uwła szczenie
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Jarosła wa Dą browskiego,
Alek sand ra Wielopol sk iego,
Romualda Tra ugut ta
• oma wia prz yczyny oraz prze bie g
powsta nia st yczni owego
• wskazuje na ma pie za się g
powsta nia st yczni owego
• charak teryz uje dzia ła lność
Tymcza sowe go Rządu
Narodowe go
• podaje datę
osta teczne go upadk u
powsta nia st ycz niowe go –
grudzień
1864 r. , k lęska
oddzia łu k siędza
Stani sła wa Brzó sk i
• charak teryz uje okre s od wi lż y
pose wa stopol sk ie j
• okre śla z naczenie
dekretu
o uwła szcze niu d la
k lęsk i powstania
• ocenia wpł yw
ma ni fe stacj i
pat ri otycz nych z
la t
1860–1861 na
wybuc h powsta nia
st ycz niowe go
2 . Tajemnice sprzed wiekó w –
Jak ofice r car sk i
zosta ł dyktatore m
powsta nia ?
• życie Romualda Traugut ta p rzed
wybuc he m powsta nia
st ycz niowe go
• dzia ła lność T raugut ta
jako dyktatora
powsta nia
• charak teryz uje postać Romualda
Traugut ta
• oma wia met ody postępowania
Rosja n
w stosunk u do
prz ywódcó w
pol sk ie go
powsta nia
narod owe go
• ocenia dzia ła lność
Romualda
Traugut ta
3 . Polacy po powsta ni u
st ycz niowym
• Kró le st wo Pol sk ie po powsta ni u stycz ni owym
• pol i t yka władz
prusk ic h
• autonomia gal icyj ska
• Polacy wobec
pol i t yk i zaborcó w
• roz wój gospodarcz y
ziem pol sk ich
w drugiej poł owie
XIX w.
• popra wnie posługuje się
termina mi:
rusyfikacja , Kraj
Przywi śla ńsk i ,
germanizacja
• wymienia
pod sta wowe sk utk i powsta nia
st ycz niowe go
• podaje la ta wydarze ń: 1894 r. – utworzenie Hakaty, 1901
r. – st ra jk we Wrze śni
• popra wnie posługuje się
termina mi: rusyfikacja , Kraj
Przywi śla ńsk i , germa nizacja ,
kul turka mpf, rugi p rusk ie ,
sta ńcz ycy, t ró j loja l izm
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Michała Drz ymały, Hipol i ta
Cegiel sk iego
• roz różnia bezpośred nie
i d ługofal owe na stę pst wa powsta nia
st ycz niowe go
• opi suje met od y rusyfikacj i o raz germanizacj i
• charak teryz uje i oce nia
zróżnic owa ne posta wy
społeczeńst wa wobec za borcó w
• poró wnuje możl i wości
prowadzenia dzia ła lności
społecznej i roz woj u narodowe go w
t rzech za borac h w d rugiej
poł owie XIX w.
• poró wnuje roz wój gospoda rczy w t rzec h
zaborac h
• wyja śnia prz ycz yny
zacofa nia
gospoda rczego w
zaborze a ust riack i m
• na prz ykładzie obraz u Ja na
Matejk i „ Stańczyk”
charak teryz uje idee
konserwatystó w
krakowskic h
• ocenia pol i tykę
zaborcó w
w poszcze gólnyc h
zaborac h wobec
roz woju k ul tu ry
pol sk ie j
4 . Part ie
pol i t yczne na
z iemiac h pol sk ic h
• ruc h socja l i stycz ny
na z ie miach pol sk ich
• narod owa de mokracja
• roz wój ruchu
ludowego
• re wol ucja 1905 r. na
ziemiac h pol sk ic h i je j
sk utk i
• podaje rok
re wol ucj i
w Rosj i i na z iemiac h pol sk ic h
– 1905 r.
• przed sta wia
dokonania postaci :
Józefa
P i ł sud sk iego,
Roma na Dmowskiego
• podaje la ta wydarze ń:
1892 r. – powsta nie PPS, 1893 r. –
powołanie Li gi Na rodowej , 1895 r. – ut worze nie St ronnict wa
Ludowe go
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Lud wika Wa ryńsk iego, Ignacego
Da sz yńskie go, Wi nce ntego Wit osa
• wymienia part ie ruc hu
socja l i stycz ne go, na rod owej
demokracj i , ruc hu l udowe go
• oma wia prz yczyny
oraz prze bie g
re wol ucj i 1905–1907 w
Króle st wie P ol sk i m
• wskazuje na ma pie
ośrodki wystą pień
robotnicz yc h
w ok re sie re wol ucj i
1905–1907
• opi suje roz wój
ruc hu
spółdzie lczego na ziemiac h pol sk ic h
• przed sta wia
dokonania postaci :
Stani sła wa
Wojciec howskie go,
Bole sła wa
Lima nowskiego, Róży Luk se mburg,
Jul iana
Marchle wskiego
• przed sta wia
sk utk i re wol ucj i z
la t 1905–1907 na
z iemiac h pol sk ic h
5. Kul tura pol ska bez pa ńst wa
pol sk ie go
• kul tura na rod owa Polaków na przeł omie
XIX i XX w.
• pol sk i pozyt ywiz m
• powsta nie szk oły
krakowskiej
i wa rsza wskiej
• kul tura Mł odej Pol sk i
• popra wnie posługuje się
termina mi:
poz yt ywiz m, Młoda
Polska
• przed sta wia
dokonania
Henryka
Sienkie wicza
• podaje datę p rzyz na nia l i terack ie j Nagrody Nobla d la He nryka
Sienkie wicza –
1905 r.
• popra wnie posługuje się
termina mi: szkoła krak owska
i wa rsza wska, moderniz m
• poró wnuje wa runki roz woj u
kul tury narod owej Polakó w w
t rzech za borac h
• charak teryz uje roz wój poz ytywiz mu
na z ie miach pol sk ich
• wymienia pol sk ich
przed sta wicie l i poz yt ywiz mu
i podaje prz ykłady ich
twó rcz ości
• charak teryz uje sz t ukę Młodej
Polsk i – j e j
repreze ntantó w i
głó wne dzie ła
• wyja śnia rolę
hi stori i
w k szta ł towa ni u
pol sk ie j kul t ury
narod owej
Rozd ział VII : I wojna ś wiatowa
1 . P rzyczyny
wybuc hu I woj ny
światowej
• powsta nie nowych
moca rst w w drugiej
poł owie XIX w.
• konfl ik t międz y
europej sk i mi
moca rst wa mi
• wyścig z broje ń
• woj na rosyj sk o-
japońska
• kocioł bałkańsk i
• podaje la ta
wyda rzeń:
1882 r. – powsta nie
t ró jprz ymie rza , 1907 r. – zawarcie
t ró jporozumienia
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
t ró jprz ymie rze ,
t ró jporozumienie , kocioł bałkańsk i
• podaje rok wybuc hu wojny
japońsk o- rosyj sk ie j – 1904 r. •
popra wnie posługuje się termi na mi:
pansla wiz m, pa ńst wa cent ra l ne , enten te cord ia le , ententa ,
t ró jporozumienie
• wymienia głó wne prz ycz yny
nara sta nia konfl ik tów pomiędzy
moca rst wa mi europej sk i mi na
przeł omie XIX i XX w. oraz
lokal izuje je na ma pie
• opi suje prz ycz yny,
prze bie g
i sk utk i woj ny
japońsk o- rosyj sk ie j i woje n bałkańsk ic h
• charak teryz uje
pol i t ykę głó wnyc h
moca rst w
światowych przed wybuc he m
I wojny światowej
• ocenia z nacze nie
wyścigu z broje ń d la
wybuc hu k onfl ik tu
światowe go
2 . Wielka woj na • wybuc h I woj ny
światowej
• początek walk na
froncie zachodni m
• woj na poz yc yjna
• walk i na wschodzie
Europy
• podaje datę
kapi tulacj i Nie miec – 11 l i stopada 1918
r.
• popra wnie
posługuje się
termina mi: wojna
poz yc yj na, gaz y
boj owe
• wymienia
państ wa walczące
w wielk ie j wojnie
po st ronie pa ńst w
cent ra l nyc h i po
st ronie e ntent y
• podaje daty wyda rze ń:
28 czerwca 1914 r. — za mach w Saraje wie ,
1916 r. – bi twa pod Verd u n, 11
l i stopada
1918 r. – kapi tulacja Niemiec
• charak teryz uje specyfikę dzia łań
woje nnyc h ze szcze gólnym
uwz ględnie nie m nowyc h środkó w
technicz nych
• oma wia naj waż niejsze bi t wy
lądowe st oczone podcza s I woj ny
światowej
• wymienia z nacze nie
użycia nowyc h środków tec hnicznyc h
w walkac h w cza sie
wielk ie j woj ny
• poró wnuje
dzia łania na f roncie zachod ni m
z walka mi na
froncie wsc hodni m
• wskazuje na
ma pie l inię frontu
na wschodzie
i zachodzie pod
koniec 1914 r. oraz w
momencie
za wie szenia broni
• charak teryz uje
zmia ny w
umundurowa niu
woj ska w I
woj nie światowej
3. Zakończe nie I wojny
• walk i na Bałkanac h • podaje daty wyda rzeń:
• oma wia znacze nie za wie szenia broni na froncie wsc hodni m,
• wskazuje na ma pie kolonie nie mieckie
• charak teryz uje walk i na Bałkanac h
• ocenia wpł yw i znaczenie
światowej i we Wł oszec h
• prze wa ga ente nty
• kapi tulacja Nie miec,
koniec walk
i pod pi sa nie t rak ta tu wersal sk ie go
• sk utk i I woj ny
światowej
11 l i stopada 1918
r. – zakończe nie I
woj ny świat owej ,
28 czerwca 1919 r.
– pod pi sa nie t rak ta tu
wersal sk ie go
• wymienia sk utk i
wielk ie j woj ny
spowod owa ne go re wol ucją w R osj i
• przed sta wia rolę tz w. t rak ta tu
brze sk ie go d la prze bie gu I woj ny
światowej
opa nowane przez
woj ska e ntent y w
1914 r.
• przed sta wia
postanowienia t ra k ta tu
wersal sk ie go
w spra wie Nie miec
w I woj nie
światowej
• wymienia
naj waż niej sze
bi t wy morsk ie
st ocz one podcza s I
woj ny świat owej
wielk ie j woj ny
d la Europy
i świata
4 . Tajemnice sprzed wiekó w –
Jak ie nowe
zdobycze
technik i
zast osowano
podcza s wielk ie j
woj ny?
• wyk orz ysta nie czołgó w w dzia łaniac h
woje nnyc h 1914 –1918
• bombowce, ste rowce
i myśl i wce w cza sie
I wojny światowej
• oma wia zast osowanie
czołgó w w I woj nie
światowej
• wyja śnia znaczenie i rolę
użycia
zeppel i nó w w
la tach 1914 –
1918
• charak teryz uje
dzia łania lotnic t wa
podcza s wielk ie j
woj ny
5 . Rewol ucje w Rosj i
• re wol ucja lutowa
• okre s d wuwładzy
w Rosj i
• st ronnict wa
pol i t yczne w R osj i
• prze wrót bol sze wick i
• woj na domowa w
Rosj i
• sk utk i re wol ucj i
• podaje datę prze wrot u
bol sze wick iego –
l i stopad 1917 r.
• popra wnie
posługuje się
termine m
bol sze wic y
• przed sta wia rolę postaci : Mikołaja
II, Włodzi mierza
Leni na
• podaje daty wyda rze ń: 15 marca 1917 r. – abd ykacja cara
Mikołaja II, 1922 r. – ut worze nie
ZSRR
• popra wnie posługuje się
termina mi: d wuwładza, bol sze wicy,
tezy k wietni owe
• wyja śnia pol i t yczne
i społeczno-gospodarcze prz ycz yny wybuc hu re wol ucj i w R osj i w 1917
r.
• oma wia ok ol iczności przejęcia
przez bol sze wikó w władzy w R osj i
• opi suje bez pośred nie na stę pst wa
re wol ucj i lutowej i październikowej
dla Rosj i oraz E uropy
• ogól nie cha rak teryzuje reak cję
Europy na wydarze nia w R osj i
• podaje daty wyda rzeń: st ycze ń
1918 r. – roz wiązanie
Zgromadzenia
Konst yt ucyj ne go w
Rosj i , l ipiec 1918 r. –
ut worzenie RFSRR
• popra wnie posługuje
się termina mi:
ese rowc y,
mie nsze wicy, kadeci ,
Armia Cze rwona,
Bial i
• przed sta wia rolę postaci : Alek sand ra
Kiere ńsk iego, l wa
Trockie go, Fel ik sa
Dzierż yńsk iego
• charak teryz uje
dzia ła lność Rządu
Tymcza sowe go,
k ierowane go przez
Alek sand ra
Kiere ńsk iego
• wyja śnia rolę
Nie miec we
wz moc nieni u
ugrupowa nia
bol sze wikó w w
Rosj i
• oma wia losy rodzi ny ca r sk ie j
po prze wrocie
bol sze wick i m
• szcze gółowo
oma wia reakcję
państ w
europej sk ich na
wyda rzenia w
Rosj i o raz wpł yw
re wol ucj i na
syt uację
pol i t yczną w
Europie
6 . Polacy w walce
o nie podległ ość
• pol sk ie orie ntacje pol i t yczne
• orga nizacje
• podaje rok ut worzenia
Legi onó w Pol sk ich
– 1914 r. •
• podaje la ta wydarze ń: 1908 r. – powołanie Z wiązku Walk i
Czynnej , 1917 r. – powsta nie
• wskazuje na ma pie re jony walk Le gionó w
Polsk ic h
• wyja śnia znaczenie uz nania
przez Fra ncję
i Wielką Brytanię
niepodległ ości owe
• Legi ony Pol sk ie
• fo rmacje pol sk ie
u bok u Rosj i
• dzia ła lność Pol sk ie j
Orga nizacj i Woj sk owej
• woj sk o pol sk ie we
Fra ncj i
przed sta wia
dokonania postaci :
Józefa
P i ł sud sk iego,
Roma na Dmowskiego
• popra wnie
posługuje się
termina mi:
orie ntacja
prorosyj ska,
orie ntacja
proa ust riacka
Błęki tnej Armi i we Fra ncj i
• popra wnie posługuje się
termina mi: Kompa nia Kadrowa,
kryz ys prz ysię gowy
• charak teryz uje stosunek państ w zaborcz ych d o spra wy ut worze nia
armi i pol sk ie j
• opi suje pogląd y z wole nnikó w
różnyc h pol sk ich orientacj i
pol i t ycznyc h
• ocenia wysi łek zbroj ny Polakó w
• przed sta wia
dokonania postaci :
Józefa Hal lera , Józe fa
Dowbora -Muśnick iego
Komite tu
Narodowe go
Polsk ie go za
repreze ntację
narod u pol sk iego
• oma wia cele i
dzia ła lność
Z wiązku Walk i
Czynnej , Z wiązku
Strzeleck iego,
Towarz yst wa
„ Strzelec” ,
Polsk ic h Drużyn Strzeleck ich,
Druż yn
Podhalańsk ic h,
Druż yn
Bartosz owyc h,
Naczelne go
Komite tu
Narodowe go,
Polsk ie j
Orga nizacj i
Woj sk owej
7 . Spra wa pol ska w cza sie I woj ny
światowej
• państ wa za borcze a spra wa pol ska
• Akt 5 l i stopada
• spra wa pol ska
w pol i tyce e ntent y
• Polacy na k onfe rencj i
parysk ie j
• podaje datę ma ni fe stu d wóc h
cesa rz y – 5
l i stopada 1916 r.
• przed sta wia
dokonania Józe fa
P i ł sud sk iego
• charak teryz uje st osunek pa ńst w
zaborcz ych d o
spra wy pol sk ie j
• podaje daty wyda rze ń: 8 st ycznia 1918 r. – orędzie
prez ydenta T homa sa Woodrowa
Wil sona,
28 czerwca 1919 r. – t rak ta t
wersal sk i
• popra wnie posługuje się
termina mi: Tymcza sowa Rada Stanu, Rada Rege ncyj na, Akt 5
l i stopada
• przed sta wia dok ona nia postaci :
Ignace go Padere wskiego, R oma na
Dmowskiego, Józefa P i ł sud sk ie go
• przed sta wia stosune k państ w e ntent y do
spra wy pol sk ie j
• wymienia
postanowienia t rak ta tu
wersal sk ie go
w spra wie pol sk ie j
• wyja śnia międz yna rodowe
uwa runk owania
spra wy pol sk ie j
• wskazuje na
przeł omowe
znaczenie d la
spra wy pol sk ie j orędzia prez ydenta
USA T homa sa
Woodrowa Wi l sona
Autor: Zofia Heppner
top related