su kaynakları
Post on 04-Jul-2015
2.570 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
YERYÜZÜNDEKİ
SU KAYNAKLARI
Su, dünyamizi bilinen bütün gezegenlerden farklikilan maddedir, Baska gezegenlerde hiç su
bulunmazken dünyamiz su zenginidir, dörtte üçüsularla kaplidir. Ancak, bu sularin çok azi insanoğlu
için ulasilabilir tatli sulardan olusur.
Dünya'daki su kaynaklarını okyanuslar, denizler, göller,
kar ve buzullar ile yer altı suları oluşturur.
Yeryüzündeki sular sürekli bir döngü içerisindedir. Tüm
su kaynaklarından sıcaklığın etkisiyle sular tekrar yağış
olarak yeryüzüne düşer , denizleri, gölleri ve yer altı
sularını besler.
Miktari az olan kullanilabilir, özellikle de içilebilir su, yeryüzünde esit olarak dagilmis degildir. Bugünyeryüzündeki su kaynaklarinin yaridan fazlasi
sadece 10 ülkenin sinirlari içinde bulunmaktadir. Birbölgenin su açisindan zengin olup olmadigi ise, nüfusuna oranla ne kadar su kaynagina sahip
olduguna baglidir.
Su Kaynaklarının Yeryüzünde Dağılımı (Ülkeler)
- Kuzey Amerika : %15
- Güney Amerika : %26
- Avrupa : %8
- Afrika : %11
- Asya : %36
- Avustralya ve Adalar : %5
Yeryüzündeki suların % 97 si okyanusları, yani bütün
denizleri oluşturur. Tüm tatlı suların oranı % 3 tür. Tatlı
sular; % 79 u buzullar , % 20 si yeraltısuları ve % 1 i de
ulaşılabilir sular .
% 53 si göller, % 38 i yeryüzündeki nem , % 8 i
atmosferdeki su buharı , % 1 i canlıların
organizmalarındaki sular, % 2 i nehirler ve kaynaklar ve
kullanılabilecek kaynaklar da, bu miktarın bir bölümünü
oluşturur.
YER ÜSTÜ SULARI
DENİZLER VE OKYANUSLAR
Deniz ve okyanuslar tuzlu olduğundan içme ve sulama
suyu olarak kullanılmazlar. Bu sular,enlemin etkisine
bağlı olarak farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir.
Deniz ve okyanus suları tuzlu olmalarına rağmen
milyonlarca hayvan ve bitki için doğal yaĢama
alanıdır. Bunun dıĢında okyanuslardaki su buharının
önemli bir kısmını oluĢturarak yağıĢlara neden
olmaktadır.
Büyük okyanus %50
Atlas okyanusu %29
Hint okyanusu %21
GÖLLER
Göller karalar üzerinde çeĢitli nedenlerle
çanaklaĢmıĢalanlarda biriken su kütleleridir. Göller
yeryüzündeki tatlı suların %87 sini oluĢtururken göllerin
karalar üzerinde kapladığı alan %2 dir.
Göller yer altı ve yer üstü sularıyla beslenir.
Göllerin suları tatlı, tuzlu, sodalı ve acı olabilir. Bunun
nedeni iklim koĢulları, beslenme kaynakları, arazi yapısı,
gölün büyüklüğü, derinliği ve giderinin olup
olmamasıdır.
Oluşumlarına Göre Göller
A.DOĞAL GÖLLER
1.Tektonik Göller
• Yerkabuğu hareketleri sonucu çöken alanlarda
oluĢan göllerdir. ÖR: Hazar gölü
2. Karstik Göller
• Kolay eriyebilen karstik
arazilerde suların polye
ve obruk gibi erime
çukurlarında birikmesiyle
oluĢur. Ör: Salda gölü
3.Buzul Gölleri
• Buzul aĢınması sonucu
oluĢan çukurlarda
biriken suların meydana
getirdiği göllerdir. Ör:
Aynalı göl
4. Volkanik Göller
• Volkanik faliyetlerle
oluĢmuĢ çanaklarda
suların birikmesiyle
oluĢan göllerdir. Ör:
Nemrut gölü
5. Set Gölleri
• Vadi, tektonik çukurluk veya koy gibi yer Ģekillerinin
önünün herhangi bir malzemeyle kapanmasıyla
meydana gelen göllerdir.
OluĢumlarına göre beĢe ayrılır:
• a.Volkanik set göller
• b.Heyelan set gölleri
• c.Alüvyal set gölleri
• d.Kıyı set gölleri
• e.Moren set gölleri
Yedigöller
Büyük Çekmece Gölü
Balık Gölü
Mogan Gölü
6.Karma Oluşumlu Göller
• OluĢumunda birden
fazla faktörün etkili
olduğu göllerdir. Ör:
Van gölü
B.Yapay Göller
• Elektrik enerjisi elde
etmek, sulama, kullanma
ve içme suyu sağlamak
amacıyla akarsuların
önünü bir setle
kapatmasıyla oluĢan
göllerdir. Ör: Keban barajı
gölü
Akarsular
Yeryüzündeki yatakların değiĢik büyüklüklerdeki
yataklar içerisinde su toplanır ve bu yatak boyunca
akmasına akarsu denir.
Akarsular çeĢitli özelliklerine göre gruplara ayrılır.
1.Rejimlerine Göre Akarsular
• Yıl içerisinde su
seviyesinde fazla
değiĢme olmayan
akarsuların rejimi
düzensizdir. Ör: Ganj
nehri
Yıl içerisinde su seviyesinde fazla değiĢme olmayan
akarsuların rejimi düzenlidir. Ör:Amazon nehri
2.Beslenme KaynaklarınaGöre Akarsular
Akarsuların baĢlıca beslenme kaynakaları ; göl,
yağmur, kar ve buz sularıdır. Bazı akarsular birden fazla
kaynakla beslenmektedir.
3.Döküldüğü Yerlere Göre Akarsular
Akarsuların bir kısmı suyunu denizlere, bir kısmıda
göllere boĢaltmaktadır. Sularını topladığı alana o
akarsuyun havzası denir. Sularını denize ulaĢtırabilen
alanlara açık havza, ulustıramayanlara ise kapalı
havza denir.
Yer Altı Suları
• Yeraltı suları yerüstünden yer altına sızan suların
buradaki gözenekli tabakaların veya, kırıklı, çatlaklı
kayaçların içerisindeki boĢlukları doldurmasıyla
oluĢur. Suyu içinde biriktiren bu tür kayaçlara "akifer"
denir. Bu suların oluĢabilmesi için gözenekli
kayaçların /tabakaların yeryüzünde mostra vermesi
(yeryüzüyle bağlantısı olması)gerekir. Aksi halde
yeraltına su sızamıyacağı için yeraltı suyu da
oluĢamaz.
Akifer içinde biriken sular, çeĢitli Ģekillerde yeryüzüne
çıkarakkaynakları oluĢturur. Kaynaklar oluĢtukları
yerlere görre çeĢitli isimler alır.
Yamaç (Vadi) Kaynağı
• Vadi yamaçlarının yer
altı suyu tablasını kestiği
yerlerde meydana
gelen kaynaklardır.
Karstik Kaynaklar
• Kolay çözünebilen karstik
arazilerin
bulunduğualanlardaki
erime sonucu meydana
gelen boĢluklarda biriken
suların yer yüzüne
çıkmasıyla oluĢan
kaynaklar.
Fay Kaynağı
• Kırıklı yapıların bulunduğu
yerlerde fay hattı boyunca
yüzeye çıkan suların
oluĢturduğu kaynaklardır.
Gayzer (Kaynaç) Kaynaklar
• Volkanik alanlarda yerin
derinliklerinde sıcak gazların
uyguladığı basıncın etkisiyle
yeryüzüne su ve buhar Ģeklinde
püskürerek çıkan sulardır.
Artezyen
• Iki geçirimsiz tabaka
arasındaki geçirli tabakada
biriken suların sondaj
yapılarak yeryüzüne
çıkarılmasıyla oluĢur.
BĠZĠ DĠNLEDĠĞĠNĠZ
ĠÇĠN TEġEKKÜR
EDERĠZ
top related