tuz gÖlÜ doĞalgaz yeralti depolama projesİ

TUZ GÖLÜ DOĞALGAZ YERALTI DEPOLAMA

PROJESİ

BOTAŞDOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI

M.Gazi DÜLGER

İnşaat Y. Müh.

7. TAŞITANLAR FORUMU -25 Nisan 2013

1

DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA

I. Doğal Gaz Arz ve Talep -Sektörel Dağılım

II. Doğal Gaz Yeraltı Depolama Genel Bakış

III. Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesi

2

ARZ KAYNAKLARI –İLETİM SİSTEMLERİ

3

42 BCMA

(2012)

17 BCMA

(2002)

SEKTÖREL TÜKETİM

(2012)

DOĞAL GAZ -ÜLKELER / SEKTÖREL BAZDA DAĞILIMI

ÜLKELER

(2012)

Azerbaycan8%

Rusya55%

I ran20%

Spot LNG5%

Cezayir LNG10%

Nijerya LNG3%

65 BCMA

(2020)

II- DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA AMAÇ

Arz güvenliğini sağlamak (mevsimlik, günlük ve saatlik değişiklikleri düzenlemek)

Sistem regülasyonunu sağlamak (Arz-talep dengesizlikleri)

Fiyat dalgalanmalarını kontrol etmek (pik talep zamanlarında düzenleyici)

Olası arızalara karşı önlem Depolama tesisi yükümlülüğü

5

DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA AMAÇ

4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu

Madde: 3 Depolama : Günlük ve mevsimlik değişiklikleri karşılamak Doğal gaz temininin azalması veya durması ile

meydana gelen doğal gaz açığını gidermek amacıyla

Doğal gazın, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) veya gaz olarak depolanması

6

DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA AMAÇ

4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu

Madde: 4 Depolama : Her sene ithal edilecek doğal gazın yüzde onu

(%10’u ) kadar bir miktarı beş yıl içerisinde ulusal topraklarda depolama imkanına sahip olunması

7

DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA GENEL BAKIŞ

DEPO 677 ADET KAPASİTE 383 (BCM)

8

DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMAKAPASİTE

9

ÜLKELER DEPO SAYISI DEPOLAMA KAPASİTESİ (BCM)

ABD 442 127.2RUSYA 28 97.6UKRAYNA 13 32.1ALMANYA 51 20.4KANADA 49 14.8İTALYA 10 14.9FRANSA 16 12.7TÜRKİYE 1 2.6DİĞER 67 60.7TOPLAM 677 383

DEPO SAYISI - ÜLKELER BAZINDA DAĞILIM ADET 677

10

DEPO KAPASİTE- ÜLKELER BAZINDA DAĞILIMTOPLAM 383 BCM

11

DEPO KAPASİTESİ /TOPLAM TÜKETİM ORANI

12

DEPO KAPASİTESİ / KONUT TÜKETİMİ ORANI

13

DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA MEVCUT DURUM

1. KUZEY MARMARA AND DEĞİRMENKÖY TESİSLERİ

• Tipi : Tüketilmiş Petrol ve Gaz Rezervuarları

• Çalışma Gazı Kapasitesi : 2.6 Milyar m3 ( 2.1 Milyar m3)

• Durum : Kullanımda (20 MCM/d kapasite)

2. MARMARA EREGLİSİ (LNG) (18 MCM/d kapasite)

Type: 3*85.000 m3 tanks (V=255.000 m3)

3. EGEGAZ (LNG) (18 MCM/d kapasite)

Type: 2*140.000 m3 tanks (V=280.000 m3)

4. TUZ GÖLÜ (DGYDP) PROJESİ

Tipi : Tuz formasyonu (dom)

Çalışma Gazı Kapasitesi : 1.0 Milyar m3 ( 5.0 Milyar m3) (40 MCM/d kapasite)

Durum : Yapım aşamasında

14

DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA TALEBİ

15

KAPASİTE 2012 2020 2030

DOĞALGAZ TÜKETİM (BCM) 42 65 80

MEVCUT KAPASİTE (BCM) 2.1 2.1 3.1

GEREKLİ KAPASİTE (BCM) 4.2 6.5 8

FARK (4646 sayılı Kanun %10) -2.1 -4.4 -4.9

FARK (AB ile UYUM %20) -4.2 -8.8 -9.8

DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA GENEL BAKIŞ

DEPO 677 ADET KAPASİTE 383 (BCM)

16Tüketilmiş Petrol ve Gaz Sahası Tuz Domu Akifer

DOĞAL GAZ YERALTI DEPOLAMA GENEL BAKIŞ

17

PARAMETRELER

DEPOLAMA YÖNTEMİ

Tuz Kavernaları

Tüketilmiş Rezervuarlar

Akiferler

Yastık/Çalışma Gazı Oranı % 30 - % 50 100%-150% 150%-200%

Enjeksiyon süresi (Gün) 20 - 40 200 - 250 200 - 250

Geri üretim süresi (Gün) 10 – 20 100 - 150 100 - 150

Yıllık Enjeksiyon-Geri Üretim Döngüsü

5-6 1-2 1-2

Su içeriği, kirlilik

İlk birkaç döngüden

sonra ihmal edilebilir

Önemli Miktarda

Yüksek

PROJENİN TANIMI

18

PROJENİN TANIMI

19

TUZ GÖLÜ DOĞALGAZ YERALTI DEPOLAMA PROJESİ

TEŞEKKÜRLER

20

KUYULARDA DELME VE BORULAMA

21

Well profile

1st.open ： 26″（φ660.4mm）×791m 20″（φ508mm）×790m Cement top at surface

Conductor ： 30″（φ762mm）×30m Cement top at surface

2nd.open： 17 1/2″（φ444.5mm ×） 1121m 13 3/8″φ339.7mm×1120m Cement top at surface

3rd.open：

8 1/2″（φ215.9mm）Bit and

17 1/2″（φ444.5mm）enlarger 10 3/4″（φ273.1mm）External leaching tube 7″（φ177.8mm）internal leaching tube

Anhyite

Well depth（m）

Formation

770m

Cihanbeyli

Kochisar

1450m Tuz

Well profile

810

m

KUYULARDAKİ İŞLEMLER

Çözelti Madenciliği (Solution Mining Process)

•Sondaj (Drilling) 26” -171/2”

•Borulama(Casing) 20”-13 3/8”

•Çözeltme (Leaching)10 ¾”-7”

•Tuzlu Su -Yastık Gazı Yerdeğişimi (Dewatering)

•İç Boruların Çıkarılması (Snubbing)

Temiz Su

Tuzlu Su

Blanket

23

PROJENİN TANITIMI

24

ERİTME (LEACHING) PARAMETRELERİ

•Boru Pozisyonları (string positions) •Blanket Seviyesi (blanket levels) •Su Debisi (flow rates) •Eritme Süresi (leaching time) •Eritme Şekli (leaching mode)

•Eritme Simülasyonu WinUbro.NET

KAVERNA TEKNİK ÖZELLİKLERİ

ÇAP = 64 mY

ÜK

SE

KL

İK =

300

m

Kaverna Liç hızı: ~280 m3/h Max.

Kaverna fiziksel hacmi: ~630.000 m3

Kaverna toplam gaz hacmi: ~130 Mill.m3

Kaverna çalışma gazı hacmi: ~88 Mill.m3

Kaverna yastık gazı hacmi: ~42 Mill.m3

25

Proje Yönetimi ve Uygulama Desteği Danışmanlık Hizmetleri Sözleşmesi

(DBI-GUT (Almanya) + Troya Ltd. Şti (Türkiye) İş Ortaklığı, 20 Eylül 2006 )

Çevresel İzleme Danışmanlık Hizmetleri Sözleşmesi (Çınar Müh.Müş. ve Proje Hizmetleri Ltd. Şti. (Türkiye), 19 Mart 2007 )

Yüzey ve Yeraltı Tesisleri, Su Temin ve Tuzlu Su Deşarj Boru Hatları Yapım ve Kaverna Çözeltme İşlemi

Yapım İşleri Sözleşmesi ( China Tiancihan Engineering Coorperation (Çin Cumhuriyeti),15 Mayıs 2011)

PROJENİN YÜRÜTÜMÜ

26

PROJENİN HEDEFLERİ

Nisan-Ekim döneminde proje sahasına yaklaşık 23 km. uzaklıktaki Kayseri-Konya-Seydişehir Doğalgaz İletim Hattından günde 30 milyon m³ gaz basılacak

Ekim-Mart döneminde depolardan sisteme günde 40 milyon m³ gaz verilebilecek. (24 gün boyunca)

Depolarda maksimum basınç yaklaşık 210 bar civarında olacaktır

27

PROJENİN HEDEFLERİ

1. Aşama 2011-2016 (6 adet Depo) (500 milyon m3 çalışma gazı kapasitesi)

2. Aşama 2016-2019 (6 adet Depo) (500 milyon m3 çalışma gazı kapasitesi)

TOPLAM 12 adet Depo (Kaverna) (Yaklaşık 1 milyar m3 çalışma gazı kapasitesi)

28

PROJENİN HEDEFLERİ

EPDK Lisanslı Sahamızda 3 boyutlu sismik çalışma yapılmıştır

5 Milyar m3 gaz depolanabilecek tuz yapısının mevcut

Çalışmalar bu doğrultuda da sürdürülüyor

292000 1500

TUZ GÖLÜ DOĞALGAZ YERALTI DEPOLAMA PROJESİ

30

TEŞEKKÜRLER