Çukurova Ünİversİtesİ fen bİlİmlerİ enstİtÜsÜ · this study, the planctonic foraminifera...
Post on 22-Sep-2019
2 Views
Preview:
TRANSCRIPT
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Melda FİDANCI
ADANA BASENİ MİYOSEN İSTİFİNDE GLOBIGERINOIDES-
PRAEORBULINA VE ORBULINA CİNSLERİNİN EVOLÜSYONU
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
ADANA, 2006
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Melda FİDANCI YÜKSEK LİSANS TEZİ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
Bu tez 29/09/2006 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/Oyçokluğu ile Kabul Edilmiştir.
İmza……………… İmza………………. İmza………………
Prof.Dr Atike NAZİK Prof.Dr Ümit ŞAFAK Prof.Dr Cengiz DARICI
DANIŞMAN ÜYE ÜYE
Bu tez Enstitümüz Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalında hazırlanmıştır.
Kod No
Prof. Dr Aziz ERTUNÇ Enstitü Müdürü
İmza ve Mühür
Bu Çalışma Çukurova Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje No:MMF2004YL54 Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanılan, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.
ADANA BASENİ MİYOSEN İSTİFİNDE GLOBIGERINOIDES-PRAEORBULINA VE ORBULINA CİNSLERİNİN EVOLÜSYONU
I
ÖZ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Melda FİDANCI
Melda FİDANCI
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSİTÜSÜ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
Danışman: Prof. Dr. Atike NAZİK
Yıl: 2006
Sayfa: 43
Jüri: Prof. Dr. Atike Nazik
Prof. Dr. Ümit ŞAFAK
Prof. Dr. Cengiz DARICI
Çalışma alanı, Adana Baseni kuzeyde Toros Orojenik dağ kuşağı, batıda
Ecemiş fay kuşağı, doğuda ise Amanos dağları ile sınırlanmıştır. Bu çalışmada,
Adana Baseni Tersiyer istifinde önceki çalışmalarda seçilmiş kesitlerin planktonik
foraminifer içeriği incelenerek Globigerinoides, Praeorbulina ve Orbulina
cinslerine ait türler belirlenmiş ve Adana Baseni Miyosen istifinde bu fosillerin
stratigrafik olarak Burdigaliyen-Langiyen dönemindeki dağılımları ortaya
konmuştur.
Anahtar Kelimeler: Globigerinoides, Praeorbulina, Orbulina, Miyosen,
Adana Baseni.
ADANA BASENİ MİYOSEN İSTİFİNDE GLOBIGERINOIDES-PRAEORBULINA VE ORBULINA CİNSLERİNİN EVOLÜSYONU
II
ABSTRACT
MSc THESIS
Melda FİDANCI
DEPARTMENT OF GEOLOGICAL ENGINEERING
INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES
UNIVERSITY OF CUKUROVA
Supervisor: Prof. Dr. Atike NAZİK
Year:2006
Pages: 43
Jury: Prof. Dr. Atike NAZİK
Prof. Dr. Ümit ŞAFAK
Prof. Dr. Cengiz DARICI
The study area, The Adana Basin is located in southern Turkey and
bordered by the Tauride Orogenic Belt to the north, the Amanos Mountains to the
east, the Mediterranean coast to the south and the Ecemiş Fault Zone to the west. In
this study, the Planctonic foraminifera contents of the parts choosen in the previous
studies were examined. After that the genera which belong to Globigerinoides,
Praeorbulina and Orbulina species were determined. And the stratigraphical
dispersion of the fosills mentioned in Adana Basin Miocene stock in Burdigalian-
Langhian period were found out.
Key Words: Globigerinoides, Praeorbulina, Orbulina, Miocene, Adana
Basin.
IN MIOCENE STACK OF ADANA BASIN GLOBIGERINOIDES-PRAEORBULINA AND ORBULINA GENUS EVOLUTION
III
TEŞEKKÜR
Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisiliği
Anabilim Dalında yapmış olduğum Yüksek Lisans Tez çalışmasında, incelemelerle
ilgili her konuda yardımcı olup öneri ve eleştirileri ile beni yönlendiren sayın
danışman hocam Prof. Dr. Atike NAZİK’e teşekkürü borç bilirim.
Sağladığı imkânlarla çalışmalarımın düzenli bir şekilde yürütülmesine
yardımcı olan Önceki Bölüm Başkanı Sayın Prof. Dr. Fikret İŞLER ve Bölüm
Başkanı Sayın Prof. Dr. Ulvican ÜNLÜGENÇ’e teşekkür ederim.
Planktonik ve bentonik tür-biyozon tayinlerini yapan Prof. Dr. Ümit ŞAFAK
ve Prof. Dr. Niyazi AVŞAR’a teşekkürü borç bilirim.
Bu çalışmayı destekleyen Bilimsel Araştırma Birimi yetkililerine ve
personeline teşekkürlerimi sunarım.
Ayrıca benden maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen anneme, babama ve
özellikle Tez Çalışmaları sırasında bana yardımını esirgemeyen kardeşime ve bütün
yardımı geçen arkadaşlarıma teşekkür ederim.
IV
İÇİNDEKİLER Sayfa No
ÖZ………………………………………………………………………….. I
Abstract……………………………………………………………………. II
Önsöz ve/ veya Teşekkür…………………………………………………. III
Şekil Dizini………………………………………………………………… IV
1. GİRİŞ…………………………………………………………………... 1
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR……………………………………………... 3
3. MATERYAL VE METOT…………………………………………….. 7
3.1.Materyal……………………………………………………………….. 7
3.2.Metot ………………………………………………………………….. 7
3.2.1.Saha Öncesi Çalışmalar………………………………………….. 7
3.2.2.Laboratuar Çalışmaları……………………………………………7
3.2.3.Büro Çalışmaları…………………………………………………. 7
4. BULGULAR VE TARTIŞMA…………………………………………......8
4.1. Adana Baseni Alt-Orta Miyosen İstifi……………………………….....8
4.1.1. Kaplankaya Formasyonu………………………………………….8
4.1.2. Cingöz Formasyonu……………………………………………....10
4.1.3. Güvenç Formasyonu……………………………………………...11
4.2. Globigerinoides, Praeorbulina-Orbulina Cins ve Türleri……………...12
4.2.1. Globigerinoides…………………………………………………..12
4.2.1.1. Globigerinoides Türü………………………………………....15
4.3.Praeorbulina-Orbulina…………………………………………………...18
4.3.1. Praeorbulina-Orbulina Türleri…………………………………..19
4.4.Adana Baseni Miyosen İstifinin Planktonik Foraminifer Dağılımı………...26
5. Sonuçlar……………………………………………………………………...34
KAYNAKLAR………………………………………………………………....35
ÖZGEÇMİŞ……………………………………………………………….........39
EKLER…………………………………………………………………….........40
V
ŞEKİL DİZİNİ
Şekil No Sayfa
Şekil 1.1. İnceleme Alanı Yer Bulduru Haritası…………………………… 2
Şekil 4.1. İnceleme Alanı Genelleştirilmiş Stratigrafi Kesiti…………………9
Şekil 4.2. Planktonik Foraminifer Türleri ve Stratigrafik Yayılımları………..14
Şekil 4.3. Globigerinoides-Praeorbulina ve Orbulina Geçişleri…………...28
Şekil 4.4. Planktonik Foraminifer Dağılımı……………………………….......30
Şekil 4.5. . Planktonik Foraminifer Biyozanlarının Karşılaştırılması…………32
1.GİRİŞ Melda FİDANCI
1
1.GİRİŞ
Çalışma bölgesi olan Adana baseni, kuzeyde Toros Orojenik dağ kuşağı,
batıda Ecemiş fay kuşağı, doğuda ise Amanos dağları ile sınırlanmıştır (Şekil 1.1).
Fosillerde, yok olmalar, ilk ortaya çıkışlar, zaman içindeki gösterdiği
morfolojik değişiklikler jeolojik zamanlarda fosil zonlarının ayırtlanmasını
sağlamaktadır.
Planktonik foraminiferlerden Globigerinoides, Praeorbulina ve Orbulina
cins ve türlerinin Miyosen dönemi içinde birbirlerine olan geçişleri paleontoloji
çalışmalarında önem kazanmış ve biyostratigrafik datum düzeylerin ortaya
çıkmasını sağlamıştır. Bu geçişler 16 ile 15 Milyon yıllar arasında gözlenebilmekte
olup, tropik ve subtropik kuşaklarda farklılıklar gösterebilmektedir. Bu çalışmada;
Adana Baseni Miyosen istifine ait fosil kayıtlarından Globigerinoides,
Praeorbulina ve Orbulina türlerinin evolüsyonunun incelenmesini
amaçlanmaktadır. Bu amaçla; Adana Baseni Miyosen istifinde önceki
araştırmacılarca yapılan paleontolojik ve biyostratigrafik çalışmalar araştırılmış,
değerlendirilmiş ve fosiller yeniden gözden geçirilmiştir. Ayrıca diğer bölgelerle
olan benzerlik ve farklılıklar ortaya konmuştur.
1.GİRİŞ Melda FİDANCI
2
Şekil 1.1. Çalışma alanı yer bulduru haritası (Özçelik, 1993)
2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Melda FİDANCI
3
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR
Erünal-Erentöz (1956), Karaman, Adana ve Hatay Basenlerinin Neojen
stratigrafisini çalışmış olup Güvenç formasyonunu Alt Şeyler olarak ele almış ve
Helvesiyen yaşını vermiştir.
Ternek (1957), Adana Baseninde yapmış olduğu jeolojik incelemede Alt
Miyosen formasyonlarını ve bunların diğer formasyonlarla olan ilişkileri ile petrol
olanaklarını araştırarak petrol emarelerinin Paleozoyik ve Miyosen
formasyonlarında görüldüğünü belirtmiştir.
Schmidt (1961), 1957-1960 yılları arasında Adana bölgesinin genel
stratigrafisini sistemli bir şekilde çalışarak burada 47 kaya birimini adlandırmıştır.
Güvenç şeylini adlandırıp Orta Miyosen yaşını bu çalışmada vermiştir.
Abdüsselamoğlu (1962), Doğu Toroslarda yaşı kesin belli olmayan kristalin
şistler ile Silüriyen, Devoniyen, Permokarbonifer, Kretase, Eosen, Oligosen,
Miyosen, Pliyosen ve Kuvaterner’in bulunduğunu bildirmiştir.
Özer ve ark (1974), Mut-Antalya-Adana Neojen havzaları üzerine yaptıkları
jeolojik etütlerle bu üç havzayı yapısal ve bölgesel özellikleri ile araştırıp
deneştirmişlerdir.
Öztümer ve ark (1974), Antalya-Mut-Adana havzalarında biyostratigrafik
çalışmalar yapmışlardır.Adana havzasından aldıkları Karaisalı-Adana kesiti
sonucunda Güvenç formasyonunun Langhiyen-Serravaliyen yaşlı olduğunu ortaya
koymuşlardır.
İlker (1975), Adana havzasının kuzeybatı kesiminin jeolojisini inceleyerek
bölgenin 1/50.000 ölçekli jeoloji haritasını çıkarmış, havzanın petrol olanaklarını
araştırıp Güvenç formasyonunu Orta Miyosen olarak yaşlandırmıştır.
Görür (1977-1980), Karaisalı kireçtaşını sedimantolojik yönden inceleyerek
altı alt fasiyese ayırmıştır.
Nazik (1983), Karaisalı yöresinde Güvenç formasyonunda planktonik
foraminiferlere dayanarak yaptığı biyostratigrafik incelemede birim içinde saptadığı
22 planktonik foraminifer ve ayırtladığı biyozonlar ile çökelin Langiyen-
Serravaliyen yaşında olduğunu saptamış ve ortamsal bir yorum ortaya koymuştur.
2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Melda FİDANCI
4
Yalçın ve Görür (1984), Adana havzasının sedimantolojik evrimi
konusundaki çalışmalarında havzadaki Neojen istifinin Burdigaliyen-Güncel zaman
aralığında değişik fasiyeslerde çökeldiğini, denizel çökelmenin Kuvaterner’de
büyük ölçüde sona ermiş olduğunu bildirmişlerdir.
Yetiş ve Demirkol (1984), Adana baseninin kuzey-kuzeybatısının
stratigrafisine ilişkin gözlemlerde bulunmuşlardır. Bazı yazarlar Adana havzası
çökel istiflerinin Burdigaliyen-Güncel zaman aralığında durulduğunu bildirmesine
rağmen yazarlar Adana baseni kuzeyinde denizel Lütesiyen mostralarının
bulunduğunu ve bu birimlerin üzerinde karasal nitelikli Oligosen çökellerinin
uyumsuzlukla geldiğini belirtmişlerdir.
Lagap (1985), Kıralan-Karakılıç-Karaisalı (Kuzeybatı Adana) alanının
litostratigrafik-kronostratigrafik olarak incelemiştir.
Nazik ve Toker (1986), Karaisalı yöresi Orta Miyosen istifinin foraminifer
biyostratigrafisi ile ilgili çalışmalarında 21 planktonik Foramifera türü saptamış ve
Langhiyen-Serravaliyen yaşlı biyozonlar tanımlamışlardır.
Yetiş ve Demirkol (1986), “Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeoloji
Etüdü” isimli çalışmalarında temeli Palezoyik yaşlı yerköprü ve Karahamzauşağı
formasyonlarının oluştuğunu bildirmişlerdir.
Yetiş (1988), Yaklaşık 3000 km2’lik bir alanda (Kozan N34 paftası ve dolayı)
Adana baseni Tersiyer istifinin (Oligosen-Pliyosen) stratigrafik reorganizasyonunu
gerçekleştirmiştir.
Şafak ve Gökçen (1991), Mut havzası Neojen istifinin foraminifer ve
ostrakod faunasına dayalı stratigrafisini inceleyerek bölgede Alt-Orta Miyosen’de
29 planktonik foraminifer türü saptamışlar ve Burdigaliyen-Serravaliyen yaş
aralığında 4 biyozon tanımlamışlardır: Globigerinoides trilobus, Praeorbulina
glomerosa curva, Orbulina suturalis, Globorotalia mayeri .
Nazik ve Gürbüz (1991), Adana baseni Tersiyer istifine ait Cingöz
formasyonunun Orta Miyosen düzeylerinde Globigerinanus’un türünü
saptamışlardır. Globigerinanus fosillerinin Mısır’daki türleri ile farklılık
gösterdiğini belirtmişler ve bu türe Globigerinanus tokerae n. sp. adını vererek
özelliklerini ve stratigrafik konumunu açıklamışlardır.
2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Melda FİDANCI
5
Nazik ve Gürbüz (1992), Karaisalı-Çatalan-Eğner yöresinde yüzeylenen
Erken-Orta Miyosen yaşlı türbiditik Cingöz formasyonundaki planktonik
foraminiferleri incelemişlerdir. Planktonik foraminiferler denizaltı yelpaze çökelleri
olarak tanımlanan seriler içinde bulunmakta olup 14 planktonik foraminifer türüne
göre 3 biyozon ayırtlamışlardır.
Yetiş ve ark (1992), Niğde-Çamardı, Adana Baseni, Misis Dağları ve Kuzey
Kıbrıs kapsamak üzere Doğu Akdeniz’de Oligosen-Pliyosen istifinin stratigrafik
korelasyonuna ilişkin en uygun ortam koşullarının Adana baseni ve Misis alanında
gözlendiğine dikkat çekmişlerdir.
Şafak (1993a,b), Işıktepe-Dalakdere (KB) Mersin civarının Miyosen
biyostratigrafisi üzerindeki çalışmada Planktonik foraminifer ve Ostrakod
içermektedir. Tanımlanan 20 Planktonik foraminifer ve 43 Ostrakod türü ile yapılan
biyostratigrafik incelemede, istifin Burdigaliyen-Serravaliyen zaman aralığında
oluştuğu saptanmıştır.Açık gri, krem renkli killi kireçtaşı ve marnlar ile
kiltaşlarından oluşan Kaplankaya formasyonu ile Güvenç formasyonunun taban
kesimlerinde şu Planktonik foraminifer biyozonları tanımlanmıştır: Alt-Orta
Miyosen’de Globigerinoides trilobus Zonu ve Praeorbulina glomerosa curva
Zonu, Orbulina suturalis Alt Zonu ve Orbulina universa Alt Zonu.
Şafak ve Nazik (1994), Adana Havzası’nın batısında Eshab-ı Kehf (Tarsus
kuzeyi) dolayında Neojen istifinin Planktonik foraminifer ve Ostrakod faunasını
incelemişler, istifin litolojisi ve fosillerin ortam belirleyici özellikleri
değerlendirilerek Güvenç Formasyonunun derin-sığ deniz, Kuzgun Formasyonunun
karasal-sığ deniz-kıyı, Handere formasyonunun oldukça sığ deniz ortam şartlarında
çökeldiği saptanmıştır.
Özçelik ve Yetiş (1994), Başlıca şeyl yapılışlı Güvenç formasyonunun Adana
baseninde maksimum kalınlığa eriştiği Karaisalı-Güvenç-Kuzgun (2113 m) ve
Çukurköy (108 m) ölçülmüş stratigrafi kesitlerinden yararlanarak planktonik
foraminifer biyostratigrafisini ortaya koymaya çalışmışlardır. Derlenen örneklerden
24 planktik foraminifer türü ile Burdigaliyen-Serravaliyen yaşlı biyozonlar
tanımlamışlardır.
2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Melda FİDANCI
6
Nazik ve ark (1997), Tarsus yöresi (Adana Baseni) Üst Tersiyer-Kuvaterner
istifinin Mikropaleontolojik (Planktik foraminifer, Nannoplankton ve Ostrakod)
incelemesinde 15 planktik foraminifer, 27 nannoplanton, 10 ostrakod türü
saptamışlardır. Bu fosil topluluğuna ve birimlerin litolojik özelliklerine göre
krostratigrafik olarak 3 seviyeye ayırtlanmıştır.
Ögrünç ve Nazik (1998), Yenice (Tarsus) Kuzeyi (Adana Havzası) Üst
Miyosen-Pliyosen istifinin Ostrakod faunası çalışmasında arazisi içinde geniş
yayılım gösteren Kuzgun formasyonu, çakıllı kumtaşı, kumtaşı, silttaşı ve kiltaşı
birimlerinden oluştuğunu belirtmişler, paleontolojik çalışmalar sonucunda
ostrakodlara ait 25 cins ve 42 tür saptamışlardır.
Nazik (2003), Adana baseni Neojen istifinin planktonik foraminifer
biyostratigrafisi ve biyozonların korelasyonu ile ilgili yaptığı çalışmada Gildirli
formasyonunda sığ marn, Kaplankaya formasyonunda resifal kireçtaşı, Karaisalı
formasyonunda Resifal Karbonatlar, Güvenç formasyonunda katı denizaltı yelpaze
kompleksi, sığ marn ve flüvyal deltanik, Kuzgun formasyonu ve sığ marn
kontinental Handere formasyonlarından oluşmaktadır. Planktonik foraminifer
biyozonları Adana Baseni Neojen istifinde Globigerinoides trilobus ve
Praeorbulina glomerosa curva (Burdigaliyen), Globorotalia fohsi
peripheroronda/ Orbulina suturalis (Langhiyen) ve Globorotalia mayeri
(Serravaliyen) zaman aralığında tanımlamıştır.
3.MATERYAL VE METOT Melda FİDANCI
7
3. MATERYAL VE METOT
3.1. Materyal
Adana Baseni Miyosen istifini oluşturan; Kaplankaya, Cingöz ve Güvenç
Formasyonlarında önceki araştırmalara ölçülen kesitlerden derlenen örnekler ve bu
örneklerden elde edilen fosil topluluğu araştırma materyalini oluşturmaktadır.
3.2. Metot
Paleontologlar fosil kalıntılarını kullanarak eski türlerin evrimsel hızlarını,
coğrafik dağılımını, fosilin yaşadığı ortam vb. konularda sonuçlar ortaya
koyabilmektedir. Bu konuda aşağıdaki çalışmalar yapılmıştır:
3.2.1. Saha Öncesi Çalışmalar
Araştırmanın bu bölümünde öncelikle araştırma konusu ve arazi ile ilgili
literatür taraması yapılmıştır. İnceleme alanı ile ilgili topoğrafik ve jeolojik
haritalar, literatürler ve fosil koleksiyonları derlenmiştir.
3.2.2. Laboratuvar Çalışmaları
Laboratuvarda önceden elde edilen kesitlerden derlenen örneklerin binoküler
mikroskop altında fosil içeriği incelenerek Globigerinoides, Praeorbulina ve
Orbulina cins ve türleri ayırtlanmıştır. Fosillerin tür tayinleri yeniden gözden
geçirilmiştir.
3.2.3. Büro Çalışmaları
Tez çalışmalarının bu son bölümünde; çalışılan arazinin yer bulduru haritası,
kesitler, fosil dağılımları ve çizelgeler bilgisayar ortamında hazırlanmıştır. Ayrıca
fosil fotoğraflarından levhalar hazırlanarak tez yazım kurallarına uygun olarak tez
yazımı gerçekleştirilmiştir.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
8
4. BULGULAR VE TARTIŞMA
4.1. Adana Baseni Alt-Orta Miyosen (Burdigaliyen-Serravaliyen) İstifi
Adana Baseninde Globigerinoides, Praeorbulina ve Orbulina cinslerini
bulduğumuz formasyonlar aşağıda açıklanmıştır (Şekil 4.1).
4.1.1. Kaplankaya Formasyonu (Tkp)
Tanım ve Ad: Kaplankaya formasyonu ilk defa Lagap (1986) tarafından
adlandırılmıştır.
Tip yer ve Tip kesit: Kaplankaya formasyonu tip yeri olarak 1: 25000 ölçekli
N34a paftasında Gildirli köyü kuzeybatısındaki Kaplankaya tepe dolayı
belirlenmiştir. Bu alanda birim için tipik yer ve kesit oluşturmaktadır (Yetiş ve
Demirkol, 1986).
Yayılım: İnceleme alanı kuzey-kuzeybatısında 1/25.000 ölçekli topoğrafik
haritada N34a paftasında Çukurköy, Nergizlik barajı çevresinde, N34a3 paftasında
Kalaycılar köyü ve Yağcılar köyü dolayında ve N34b1 Kaledağı dolayında
yüzeylenmektedir.
Kaya türü ve Özellikleri: Kaplankaya formasyonu çakıllı kireçtaşı, silttaşı ve
kumtaşından oluşmaktadır. Birim altta masif görünümlü, ayrışmalı fosilsiz çakıllı
kireçtaşı ile başlamakta, üzerine yeşilimsi sarı renkli, bol fosilli, karbonatlı seviyeler
gelmektedir.
Dokanak İlişkileri: İnceleme alanının kuzeydoğusunda Gildirli formasyonu
ve Karaisalı kireçtaşları ile yanal ve düşey geçişlidir. Birim ayrıca, Cingöz
formasyonu’nun türbiditleri ile düşey geçişli bir şekilde üzerlenmektedir (Yetiş ve
Demirkol, 1986).
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
9
Şekil 4.1. Adana Baseni Genelleştirilmiş stratigrafi kesiti (Nazik ve Gürbüz, 1998)
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
10
Fosil topluluğu ve Yaşı: Kalınlığı degişken olan birimde saptanan fosil
bulgularına göre Burdigaliyen-Erken Langiyen yaşı verilmiştir (Nazik ve Gürbüz,
1992).
Çökelme Ortamı: Birimin taban kesimine yakın yerde gözlenen denizel
ekinoid, lamellibranş ve gastropod gibi makrofosillerin varlığı, daha üst taraflarda
gözlenen bazı foraminiferler ortamın oldukça sığ bir deniz ortamında çökeldiğini
işaret etmektedir (Ünlügenç, 1993).
4.1.2. Cingöz Formasyonu (Tc)
Tanım ve Ad: Birim, ilk olarak Schmidt (1961) tarafından adlandırılmış ve
Köpekli şeyl üyesi, Ayva üyesi ve Topallı üyesi olmak üzere üç kısma ayrılmıştır.
Yetiş ve Demirkol (1986), ve Yetiş (1988) Ayva ve Topallı üyelerini Cingöz
formasyonu içine alırken, Köpekli şeyl üyesini Güvenç formasyonunun tabanı (alt
kısımları) olarak vurgulamışlardır. Ünlügenç ve ark (1991), Köpekli üyesini
stratigrafik olarak Kaplankaya’ya dahil etmiştir.
Tip yer ve Tip kesit: Formasyon, ilk kez Schmidt (1961) tarafından Karaisalı
ilçesinin 25km kuzeydoğusu dolayında tanımlanmış, tip kesiti ise Adana N34a4
paftasında K41.33500 ve D6.99500 koordinat noktalarından başlayarak
ölçülmüştür. Formasyon tip kesitinde dikey olarak birbiri üzerine gelen üç üyeye
ayrılmıştır. Bunlar milli ve killi tabanda bol fosilli kireçtaşı, ince kum tabakaları ve
fosilli kireçtaşı içeren gri ve mavi-gri renkli şeylden oluşan Köpekli üyesi, tabanda
kalın konglomera, ince kırmızı kil tabakaları, kalın ve çapraz tabakalı grovak ve
kumtaşına değişimli, kireçli gri miltaşı ve şeyl ara tabakalı Ayva üyesi, şeyl ile ara
katmanlı kumtaşından oluşan Topallı üyesidir (Schmidt, 1961).
Yayılım: Çalışma alanında Çorlu, Hacılı, Kuşcusofulu, Cingöz, Çukurköy,
Nergizlik, Eymir köyleri civarında yüzeylenmektedir. İnceleme alanındaki bu
formasyonda, Çorlu-Hacılı, Kalaycılar-Hacılı, Cingöz, Kuşcusofulu, Meydan yayla
(Yetiş ve Demirkol, 1986), Eğner stratigrafi kesitleri ölçülmüştür.
Kaya türü ve Özellikler: Cingöz formasyonu genel olarak bazı bölgelerde
taban kesimi gri, iri çakıl ile yer yer blok boyutuna erişen kireçtaşı, ofiyolit, çört ve
bunlardan türeme oldukça yuvarlak köşeli çakıltaşından oluşmuştur. Bu kesimde
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
11
kayma yapıları ile yer yer büyük ve küçük ölçekli çapraz tabakalanma sunan birim,
orta kalın tabakalıdır. Güneye doğru çakıllı seviyeler azalıp birim, çakıllı kumtaşı ve
kumtaşına geçiş göstermektedir. İstifin daha da üst kesimlerinde birim şeyl-kumtaşı
ardalanmasına geçmekte ve şeyl oranı önemli ölçüde artmaktadır. Üst kesimlerde
yeralan şeyl düzeyleri, yeşilimsi gri, kıymıksı, kırıklı, yumuşak, gevşek tutturulmuş
olup siltli, killi ve karbonatlıdır. Birim içinde yer yer kanal dolguları görülmektedir .
Dokanak İlişkileri: Cingöz formasyonu alttan Karaisalı, Kaplankaya, Gildirli
formasyonlarıyla yanal ve düşey geçişli olup, birim, daha üstte Güvenç
formasyonunun derin denizel şeylleri ile uyumlu bir şekilde örtülmektedir (Gürbüz
ve Nazik, 1992).
Fosil topluluğu ve Yaşı: Nazik ve Gürbüz (1992) saptanan fosil bulgularında
Cingöz formasyonu yaşının Geç Burdigaliyen-Serravaliyen olduğunu
belirtmişlerdir.
Çökelme Ortamı: Yetiş ve Demirkol (1986), Cingöz formasyonunun eş
zamanlı olarak havzanın güneyinde derin deniz şeyl ve marnlarından oluşan Güvenç
formasyonu içerisinde iki büyük “lob” şeklinde çökeldiğini açıklamışlardır. Önceki
araştırmacıların iki büyük “lob” olarak değerlendirdikleri birim Nazik ve Gürbüz
(1992) tarafından iki büyük “denizaltı yelpazesi” şeklinde değerlendirilmiştir.
4.1.3. Güvenç Formasyonu
Tanım ve Ad: Birim, ilk kez Schmidt (1961) tarafından Güvenç şeyli olarak
adlandırılmıştır. Bu çalışmada da formasyon için aynı adlama kullanılmıştır.
Tip yer ve Tip kesit: Formasyonun tip yer ve tip kesiti 1:25000 ölçekli
topoğrafik haritada N34d paftasında yeralan Güvenç köyüdür.
Yayılım: Birimin en büyük yüzleğinin kuzey sınırı batıda N34d paftası
kuzeybatısındaki Arapali köyü civarından başlayıp, kuzeydoğuya Karaisalı ilçesi
buradan da kuzeybatıya yönelerek aşağı Belemedik dolayına doğru uzanmaktadır
(Yetiş ve Demirkol, 1986).
Kaya türü ve Özellikleri: Güvenç formasyonu başlıca ince tabakalı, ince
taneli kumtaşı, silttaşı ardalanmalı çoğunluğu koyu gri, yeşilimsi gri, gri renkli
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
12
pelajik foraminiferli şeyllerden oluşmaktadır. Paralel, konvülüt laminalanma ve
kaval yapıları gözlenen sedimanter yapıları oluşturur (Yetiş ve Demirkol, 1986).
Dokanak İlişkileri: Cingöz formasyonu üzerine yanal ve düşey geçişli olarak
gelen Güvenç formasyonu en altta derin deniz fasiyesinde çökelmiş ince kumtaşı,
şeyl ardalanması, üste doğru daha da sığlaşarak karasal fasiyeste çökelmiş Kuzgun
formasyonuna geçiş göstermektedir (Nazik ve Gürbüz, 1992).
Fosil topluluğu ve Yaşı: Birimin yaşı, Nazik ve Toker (1986) tarafından
Burdigaliyen-Serravaliyen olarak saptanmıştır.
Çökelme Ortamı: Güvenç formasyonu Cingöz formasyonunun kuzeyindeki
yüzleğinde tabandaki kumlu seviyelerinde Bryzoa, Gastropoda, Pelecypoda,
Ostrokod ve bentik foraminifer fosilleri gözlenmiştir. Kalın şeyl düzeylerinde ise
Globigerinoides quadrilobatus triloba (Reuss) ve Globorotalia fohsi fohsi
(Cushman ve Ellisor) gibi planktonik Foraminiferler bulunmaktadır. Kumlu
seviyeler sığ deniz veya göl ile deniz arasında yaşamlarını sürdüren formlardır.
İstifin Cingöz formasyonuna geçiş kesiminde bentik foraminifer ve kırmızı algler
bol bulunmaktadır. Bu veriler ışığı altında çökel istifi genelde derin deniz ürünü
olup, zaman zaman sığlaşan bir ortamı karakterize etmektedir (Yetiş ve Demirkol,
1986).
4.2. Globigerinoides, Preaorbulina-Orbulina Cins ve Türleri
Adana baseni Miyosen istifinde bulunan Globigerinoides, Praeorbulina-
Orbulina cins ve türlerinin bilinen özellikleri aşağıda açıklanmıştır (Şekil 4.2).
4.2.1 Globigerinoides
Globigerinoides’in ilk görünümü, geniş ölçüde yaygın bir biçimde, Oligosen-
Miyosen sınırının bir türü olarak kabul edilir. Özellikle Lamb ve Stainforth (1976)
ile Stainforth ve Lamb (1981) olmak üzere diğer yazarlar; Globigerinoides’in
stratigrafik ilk oluşumlarını ve açık bir şekilde Oligosen içinde olduğunu belirtirler.
İlk önce Globigerinoides’in açığa çıktığı farklı seviyeler, Oligosen içindeki seri
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
13
periyoddan sonra meydana gelmiş olan Okyanus sıcaklarındaki artışla ilgili olduğu
söylenmektedir.
Bu türün ilk oluşumları Globigerinoides “datum”un uygulamasını
gerektirmektedir. Bu datum’un temsilcisi olarak, Stainfort ve Lamb (1981) deneysel
düzeyde Globoquadrina altispira aff. altispira’nın ilk oluşumunu ve
Globorotalia fohsi peripheroronda’nın ilk görünümünü önerir. Globoquadrina
altispira aff. altispira diğer alt türlerden farklı olarak korunması zor bir türdür ve
bu sebepten dolayı ideal tür olmaktan uzaktır.
Lamb ve Stainforth (1976), Oligosen-Miyosen sınırlamasının taslağını çizmek
için Globigerinoides kullanımından yanadır. Nadir görülen G. primordius’un ilk
görünümü yerine, alt türleri olan trilobus, immaturus ve sacculifer’e sahip G.
trilobus’un atası olan ve G. primordius’tan ortaya çıkan formları kullanmaktadır.
Bu olaydan sadece kısa bir süre sonra, G. ruber’in özelliği ve G.
altiaperturus ta ortaya çıkar. Kısa bir süre yaşayan G. altiaperturus haricindeki
G.ruber’in türevine benzer olan bu türler, Erken Miyosen’in sonlarına doğru kısa
bir süre yaşayan ve alçak bölgelerde sınırlı olan G. diminutus’a kadar devam eder.
Erken Miyosen’de daha sonra ortaya çıkan G. obliquus extremus’tan olan G.
obliquus obliquus Pliyosen içinde devam edip, geç Miyosen içinde gelişmiştir.
Alçak bölgeler içinde Erken Miyosende Globigerinatella insueta Zonu ve
Akdeniz’de Globigerinoides trilobus Zonu, G. bisphericus’tan itibaren G.
trilobus soyu içinde oldukça 1,5 my gibi kısa zamanda Praeorbulina, Orbulina
türleri gelişmiştir.
Globigerinoides’in bir dizi diğer türleri; taksonomik olarak incelenmiştir.
Çünkü bollii, bulloideus, seigliei, elongatus ve tenellus gibi bazı türler, Akdeniz
biyostratigrafisi içinde yararlıdır.
Özetle, birçok Globigerinoides, orta-bölgelerde olduğu kadar alçak
bölgelerde de Neojen stratigrafisi için dikkate değer bir ölçüde önem taşır. Türün ilk
görünümünden başka, primordius, altiaperturus, diminitus, trilobus fistulosus,
tenellus gibi kısa geçişler ve de obliquus obliquus, obliquus extremus,
conglobatus gibi ilk ve son oluşlarından dolayı biyostratigrafi’ye dahil edilebilen
birçok tür mevcuttur. Dahası G. primordius, G. ruber ve G. trilobus fistulosus,
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
14
alçak bölgelerde, orta-bölgelerdeki G. trilobus ve G. altiaperturus’ta bölge
belirleyici olarak kullanılmaktadır.
Şeki
l 4.2
. Olig
osen
-Miy
osen
düş
ük e
nlem
lerd
e pl
ankt
onik
fora
min
ifer t
ürle
ri ve
stra
tigra
fik y
ayılı
mla
rı (B
olli
ve
Saun
ders
, 198
5).
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
15
4.2.1.1. Globigerinoides Türü
Globigerinoides trilobus (Reuss, 1850)
Levha 2, Şekil 1-5-6
Tip Referansı: Globigerinoides trilobus Reuss,1850
Sinonimi:
1850 Globigerina triloba Reuss, s.374, lv.47, ş.11a-c.
1957 Globigerinoides triloba triloba (Reuss). Bolli, s.112, lv.25, ş.2.
1962 Globigerinoides quadrilobatus trilobus (Reuss). Blow ve Banner, s.137.
1966 Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss). Jenkins, s.9, lv.2, ş.8a-c.
1968 Globigerinoides trilobus (Reuss). Cicha ve ark. , lv.21, ş.1a-c.
1968 Globigerinoides triloba (Reuss). Carloni ve ark. , lv.9, ş.10a-c.
1968 Globigerinoides trilobus (Reuss). Cita ve Premoli Silva, lv.2, ş.9.
1969 Globigerinoides trilobus (Reuss). Hofker Sr. , lv.1, ş.11, 12, 14.
1969 Globigerinoides trilobus (Reuss). Boltovskoy, s.252, lv.2, ş.9.
1970 Globigerinoides trilobus (Reuss). Soediono, s.223, 224, lv.3, ş.1a-c.
1971 Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss). Nicora, lv.15, ş.11c, 12c.
1971 Globigerinoides trilobus (Reuss). Postuma, s.308, 309.
1972 Globigerinoides trilobus (Reuss). Berggren ve Amdurer, lv.29, ş.4, 5.
1973 Globigerinoides trilobus (Reuss). Yassini, lv.5, ş.43-45, 52-54.
1974 Globigerinoides trilobus (Reuss). Cati, s.493, lv.47, ş.5a, 6b, c.
1974 Globigerinoides trilobus (Reuss). Cita ve ark. , lv.7, ş.2.
1975 Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss). Yassini ,lv.11, ş.5, 6, 9.
1975 Globigerinoides quadrilobatus triloba (Reuss). Stainforth ve ark. , s.310,
311, ş.138.
1977 Globigerinoides trilobus (Reuss). Di Grande, Grasso ve Romeo, lv.4, ş.2.
1978 Globigerinoides triloba (Reuss). Poignont ve Pujol, lv.13, ş.2, 5.
1981 Globigerinoides trilobus (Reuss). Sensu Lato. Biolzi ve ark. , lv.12, ş.5.
1981 Globigerinoides trilobus (Reuss). Bizon ve ark. , lv.17, ş.4, 5.
1983/1984 Globigerinoides trilobus (Reuss). Biolzi, lv.1, ş.5.
1983 Globigerinoides trilobus (Reuss). Kellei,lv.47, ş.5-7.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
16
1983 Globigerinoides quadrilobatus triloba (Reuss). Zachariasse ve ark. , lv.35,
ş.2; lv.36,ş.5.
1983 Globigerinoides triloba (Reuss). Kenet ve Srinivassan, s.62, lv.13, ş.1–3.
1983 Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss). Zachariasse ve ark. , lv.41, ş.6.
1985 Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss). Carreno, v.1, ş.15.
1988 Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss). Gelati ve ark. , lv.43, ş.8.
1992 Globigerinoides triloba (Reuss). Chaproniere, lv.2, ş.7, 8; lv.4, ş.6.
1994 Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss). Lidz ve Bralower, lv.1, ş.9, 10.
1996 Globigerinoides trilobus s. s. (Reuss). Laccarino ve ark, lv.2, ş.11, 12.
1997 Globigerinoides trilobus (Reuss). Mc Gowran ve Li, lv.1, ş.9.
1997 “Praeglobigerinoides” trilobus group ( Sensu Spezzaferri, 1994). Bucefalo
Palliani ve ark. , lv.3, ş.D, H.
2000 Globigerinoides trilobus, Reuss. Toufic ve Fainberg, lv.1, ş.19, 20.
2003 Globigerinoides trilobus s.1. Reuss. Li, Mc Gowran ve Brunner, lv.1, ş.16.
2003 Globigerinoides trilobus Reuss. Hakyemez, s.55, 56.
Tanım: Kavkı basık trokospiral ve son tur boyutları hızlı olarak büyüyüp, küresel 3
locadan oluşur. Son loca kavkının yarısına eşit büyüklükte ve Spiral tarafta 2 sütual
açıklık gözlenir. Spiral tarafta süturlar hafif bükümlü, verev ve basıktır. Ombilikal
tarafta son süturla bir önceki sütur 90 derecelik açıyla birleşir ve Ombilik küçük,
açıklık basık yay şeklindedir.
Benzerlik ve Farklar: Üç loblu kavkısıyla Globigerinoides immaturus’a benzer.
Bu kavkının yarısını oluşturan büyüklükteki son loca, daha iri ombiliği ve daha
küresel locaları ile ayrılır.
Stratigrafik Düzey: Alt Miyosen (Burdigaliyen)
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
17
Globigerinoides bisphericus Todd, 1954
Levha 1, Şekil 4
Tip Referans: Globigerinoides bispherica Todd, 1954, sayfa 681
Sinonimi:
1954 Globigerinoides bispherica Todd, s.681, lv.1,ş.1a-c.
1968 Globigerinoides bisphericus Todd. Cicho ve ark. , lv.20, ş.2a-c.
1968 Globigerinoides bisphericus Todd. Cita ve Premoli Silva, lv.2, ş.8.
1970 Globigerinoides bisphericus Todd. Soediono, s.222, 223, lv.3, ş.2a-c.
1971 Globigerinoides bisphericus Todd. Nicora, lv.15, ş.9b.
1972 Globigerinoides bisphericus Todd. Bizon ve Bizon, s.207–210, ş.1.
1994 Globigerinoides bisphericus Todd. Bicchi ve ark. , lv.1, ş.4.
1994 Globigerinoides bisphericus Todd. Erk, lv.6, ş.1.
1995 Globigerinoides bisphericus Todd. Lidz ve Mcneill, lv.12, ş.244-247.
2003 Globigerinoides bisphericus Todd. Hakyemez, s.31, lv.18, ş.16.
Tanım: Son turda boyutları hız olarak büyüyen 3 locadan oluşur. Son loca çok iri
ve kavkının yarısını ya da yarısından fazlasını kapsar. Ombilik belirgin ve ana
açıklık basık yay şeklinde, ombilikal konumda ve fazla belirgin olmayan rimle
çevrili. Ayrıca Ombilikal tarafta süturlar ışınsal ve basıktır. Bir de Spiral tarafta son
locada tek spiral açıklığı var ve localar küreseldir. Ayrıca kavkı yüzeyinde fazla iri
olmayan porlar bulunur ve kavkı yüzeyi porlar arasında püstül benzeri çıkıntılar
oluşur.
Benzerlik ve Farklar: Praeorbulina sicana’dan en önemli farkı ambiliğin
gelişmiş olmasıdır. Bu özelliği ile Globigerinoides türü içinde yer alır.
Praeorbulina glomerosa curva’dan da farkı budur. Globigerinoides trilobus’tan
da son locanın çok daha büyük olmasından dolayı ayrılmaktadır.
Stratigrafik Düzey: Alt Miyosen (Burdigaliyen)
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
18
4.3. Praeorbulina-Orbulina
D’Orbigny’nin 1839’da Orbulina’yı tanımladığından beri, Orbulina’nın
40’tan fazla türü ve benzerleri Kambriyen’den günümüze kadar kaydedilmiştir. Son
zamanlarda Miyosen’den önceki foraminifer, radiolarya, alg üreme organları ve
diğer küresel vücutların kırılan bölümleri ile herhangi bir bağlantıya sahip olup
olmadığı incelenmiştir.
d’Orbigny (1839) Orbulina universa türü Küba’da güncel sedimanlarda
tanımlanmıştır. Normal gözenekler olduğu kadar geniş, yuvarlak ağıza sahip türü
örneklerle açıklamıştır.Le Calvez (1974) yuvarlaklaşmış deliğe sahip lektotipi
seçerek tanımladı.
Jedlitschka (1934), Candorbulina universa türünü ve yeni bir tür öne sürer,
universa adının kullanılması eş anlamlı listelerde çok fazla karmaşıklığa yol açtı.
Brönnimann (1951b) C. universa Jedlitschka türü yerine Orbulina suturalis içinde
yer edindirdi. Blow(1956), Orbulina’nın oluşumunu Globigerinoides
bisphericus’tan yola çıkarak G.glomerosa yoluyla tarif etti ve açıkladı.
Orbulina içindeki oluşum bağlantısı, 1940 yılı gibi erken bir tarihte Cushman
ve Dorsey tarafından öne sürülmüştür. Candorbulina Miyosen içindeki
Globigerinoides orijinlidir ve Orbulina daha sonrada Cushman ve Dorsey
tarafından düzeltildi. Daha sonra Orbulina, birçok çalışan tarafından tartışıldı. (e.g.
Finlay, 1947; LeRoy, 1948; Blow, 1956; Bandy, 1966; Jenkins, 1968; Bandy,
Vincent ve Wright, 1969). Tropikal faunada, Praeorbulina’dan Orbulina’ya
evolüsyonal geçişler, Praeorbulina glomerosa Zonu’nun üst bölümünde,
Globorotalia fohsi peripheroronda Zonunun tabanında beliren Orbulina
universa’nın çıkışı ile gözlenmektedir. Orbulina’nın çıkışı özellikle Akdeniz,
Atlantik ve Karayib bölgelerinde kullanılmış ve Pasifik’te ise daha az kullanılmıştır.
Isı fauna’ları ile çalıştığı zaman, O. universa’nın Globorotalia mayeri bölgesi
kadar geç ortaya çıktığının belirtilmesinden dolayı, Orbulina dikkatle kullanılmak
zorundadır.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
19
4.3.1. Praeorbulina-Orbulina Türleri
Praeorbulina sicana (Stefani, 1952)
Tip Referansları: Globigerinoides conglobatus, Cushman ve Stainforth 1945, . G.
Conglobatus (Brady) . Globigerinoides sicana de Stefani, 1952.
Sinonimi:
1945 Globigerinoides conglobatus Cushman ve Stainforth, s.68, lv.13, ş.6.
1952 Globigerinoides sicana de Stefani, s.9.
1956 Globigerinoides bisphericus Todd. Blow, s.62, ş.1-3.
1957 Globigerinoides bispherica Todd. Bolli, s.114, lv.27, ş.1a-b.
1969 Globigerinoides sicanus de Stefani. Blow, s.326, 327.
1969 Globigerinoides bisphericus Todd. Hofker Sr. , lv.1, ş.13; lv.2, ş.1, 2.
1971 Globigerinoides sicanus de Stefani. Postuma, s.304, 305.
1975 Globigerinoides sicanus de Stefani. Stainforth ve ark. , s.320–322, ş.144.
1977 Globigerinoides sicanus de Stefani. Di Grande, Grasso ve Romeo, lv.5, ş.3.
1983 Globigerinoides sicanus de Stefani. Kennett ve Srinivasson, s.62, lv.13, ş.4–
6.
1983 Globigerinoides sicanus de Stefani. Zachariasse ve ark. , lv.36, ş.14.
1985 Praeorbulina sicana de Stefani. Bolli, s.199.
1993 Globigerinoides sicanus s. s. Zhang ve ark. , lv.2, ş.14.
1994 Praeorbulina sicana (de Stefani). Bicchi ve ark. , lv.1, ş.3a, b.
1994 Praeorbulina sicana (de Stefani). Erk, lv.6, ş.2.
1997 Praeorbulina sicana (de Stefani). Mc Gowran ve Li, lv.1, ş.12.
2003 Praeorbulina sicana (de Stefani). Li, Mc Gowran ve Brunner, lv.3, ş.1.
2003 Praeorbulina sicana (de Stefani). Hakyemez, s. 81, lv. 10, ş. 6.
Tanım: Kavkı oval şekilli ve üç lobdan oluşur ve bu kavkının son locadan önceki
kısmında tipik globigerin sarılım gözlenir. Bu globigerin gelişimin son iki locası
aynı zamanda kavkıyı oluşturan üç lobdan ikisini oluşturur ve üçüncü lob ise son
locadır. Ayrıca son locada üç sütural açıklık vardır. Bunlardan ikisi kavkının
globigerin sarılımlı bölümünün görüldüğü tarafta bunun tam karşıt yönünde üç lob
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
20
belirgin olarak görülür. Ayrıca üç lobdaki boyut artışı çok hızlıdır. Kavkıda da
ombilik gelişim yoktur.
Benzerlik ve Farklar: De Stefani (1952) Praeorbulina sicana, Cushman ve
Stainforth (1945) tarafından Globigerinoides conglobata adı altında tanımlanan ve
resimlenen formu göstermiştir. Ancak Brody (1879)’nın Globigerina conglobata
olarak tanımladığı takson değildir (Blow, 1969; Stainforth ve diğ. , 1975 ve Bolli ve
Saunders, 1985). Globigerinoides sicana pek çok çalışmacı tarafından
Globigerinoides bisphericus Todd’un önce tanımlanan sinonimi olarak kabul
edilmiştir (Bolli,1957; Blow, 1969; Jenkins, 1971).
Praeorbulina cinsine ait türlerden morfolojik ve stratigrafik olarak en yakın
olduğu tür Praeorbulina glomerosa curva’dır.
Stratigrafik Düzey: Orta Miyosen (Langiyen)
Praeorbulina glomerosa curva (Blow, 1956)
Levha 2, Şekil 3-4
Tip Referans: Globigerinoides glomerosa curva Blow, 1956.
Sayfa 64, teks resim 1.10-11
Sinonimi:
1956 Globigerinoides glomerosa Blow subsp. Curva Blow, s.63, 64, ş.9–14.
1957 Poticulasphaera glomerosa curva (Blow). Bolli, s.115, lv.27, ş.7.
1968 Praeorbulina glomerosa curva (Blow). Carloni ve ark. , lv.10, ş.11.
1969 Praeorbulina glomerosa curva (Blow). Bandy ve ark. , lv.1, ş.1A, B, C, D.
1983 Praeorbulina glomerosa curva (Blow). Kennett ve Srinivassan, s.82, lv.18,
ş.3, 4.
1994 Praeorbulina glomerosa curva (Blow). Erk, lv.6, ş.3, 5.
1995 Praeorbulina glomerosa curva (Blow). Lidz ve Mcneill, lv.12, ş.248–149.
2003 Praeorbulina glomerosa curva (Blow). Hakyemez, s.78, lv. 18, ş. 31.
Tanım: Kavkı oval görünümlüdür ve 3 lobdan oluşur. Ayrıca son loca kavkının
yarısından fazlasını oluşturur. Küçük olan iki loca globigerin sarılımlıdır. Ayrıca bu
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
21
bölümün iki locası arasındaki boyut artışı hızlıdır. Yüzey poligonal şekilli porlarla
kaplıdır.
Benzerlik ve Farklar: Kavkının oval görünümüyle kısmen benzediği
Praeorbulina glomerosa glomerosa ve Preaorbulina glomerosa circularis’ten
globigerin locaların daha belirgin olması ve daha az sayıda sütural açıklıklarıyla
ayrılır. P. glomerosa curva, P. sicana’dan holotip’te son bölüm çerçevesinde 4
gözenek yerine 7 gözeneğe sahip olmasıyla farklılık gösterir. Aynı zamanda, son
bölümde, kavkının daha büyük sarmalanmasını gözler önüne sunar.
Stratigrafik Düzey: Orta Miyosen( Langiyen)
Praeorbulina glomerosa glomerosa (Blow, 1956)
Tip Referans: Globigerinoides glomerosa glomerosa Blow, 1956, sayfa 65 teks
resimleri; 1.18–19.
Sinonimi:
1956 Globigerinoides glomerosa Blow subsp.glomerosa Blow, s.65, ş.18, 19.
1957 Porticulaspheara glomerosa glomerosa (Blow). Bolli, s.115,lv.27, ş.8.
1964 Praeorbulina glomerosa (Blow). Olsson, s.700, 701.
1968 Praeorbulina glomerosa glomerosa (Blow). Carloni ve ark. , lv.10, ş.12.
1968 Orbulina glomerosa (Blow). Cicha ve ark. , s. , lv.23, ş.4.
1969 Praeorbulina glomerosa glomerosa (Blow). Bandy ve ark. , lv.2, ş.1A, B, C,
D.
1969 “Porticulasphaera”glomerosa Blow. Hofker Sr. , lv.2, ş.3–5.
1969 Praeorbulina glomerosa glomerosa Blow. Blow, s.333, lv.23, ş.7.
1971 Praeorbulina glomerosa (Blow). Postuma, s.376, 377.
1972 Praeorbulina glomerosa glomerosa (Blow). Bizon ve Bizon, lv.2, ş.12.
1974 Praeorbulina glomerosa glomerosa (Blow). Baroz ve Bizon, lv.2, ş.12.
1975 Praeorbulina glomerosa (Blow). Stainforth ve ark. , s.281, 282, ş.121.
1983 Praeorbulina glomerosa glomerosa (Blow). Kennett ve Srinivasson, s.82,
lv.18, ş.5–7.
1993 Praeorbulina glomerosa glomerosa Zhang ve ark. , lv.2, ş.18.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
22
1995 Praeorbulina glomerosa glomerosa Blow. Lidz ve Mc neill, lv.12, ş.250–
251.
1997 Praeorbulina glomerosa (Blow). Mc Gowran ve Li, lv.1, ş.13.
2003 Praeorbulina glomerosa s.1. (Blow). Li, Mc Gowron ve Brunner, lv.3, ş.2, 3.
2003 Praeorbulina glomerosa (Blow). Hakyemez, s.79, lv.18, ş.67, 68.
Tanım: Kavkı oval ve son loca ilk globigerin sarılımlı locaların oluşturduğu süturda
çok sayıda uzun ve dar (slit şekilli) sütural açıklık içerir.
Benzerlik ve Farklılık: Son loca Praeorbulina glomerosa circularis,
Praeorbulina glomerosa curva ve Praeorbulina sicana’ya göre kavkının daha
fazla bölümünü oluşturur. P. glomerosa glomerosa, P. glomerosa curva’dan son
bölümün temeli çerçevesinde daha çok gözeneğe sahip olmasıyla ve kavkıya sahip
olmasıyla farklılık gösterir, son bölümdeki yüksek derece sarmalanmasından dolayı
neredeyse küreseldir.
Stratigrafik Düzey: Orta Miyosen (Langiyen)
Praeorbulina glomerosa circularis (Blow, 1956)
Tip Referans: Globigerinoides glomerosa circularis Blow, 1956, sayfa 65, teks
resimleri; 2.3–4.
Sinonimi:
1956 Globigerinoides glomerosa Blow subsp. Circularis Blow, s.65, 67, ş.3, 4.
1957 Porticulasphaera glomerosa circularis (Blow). Bolli, s.115, lv.27, ş.2.
1968 Praeorbulina glomerosa circularis (Blow). Carloni ve ark. , lv.10, ş.13.
1969 Praeorbulina glomerosa circularis Blow. Blow, s.333.
1969 Praeorbulina glomerosa circularis (Blow). Bandy ve ark. , lv.1, ş.2A, B, C,
D, E.
1972 Praeorbulina glomerosa circularis (Blow). Bizon ve Bizon, s.207–210, ş.3,
4.
1983 Praeorbulina glomerosa circularis (Blow). Kennett ve Srinivasson, s.84,
lv.19, ş.1–5.
1993 Praeorbulina glomerosa circularis Zhang ve ark. , lv.2, ş.19.
2003 Praeorbulina glomerosa circularis (Blow). Hakyemez, s.77, lv. 18, ş.59.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
23
Tanım: Kavkı küreseldir ve son locadan önceki globigerin localar son loca
yüzeyinde çok belirgin olmayan kabarıklıklar şeklinde görülebilmektedir.
Benzerlikler ve Farklılıklar: Kavkı küreselliği ve ilk evredeki locaların belirgin
olmayışı ile çok sayıdaki sütural açıklığı ile en yakın türü Praeorbulina glomerosa
glomerosa’dır. Orbulina suturalis ise ilk evrede olan locaların son loca ile
kavranmamış olması yönüyle benzerdir. P. glomerosa circularis, P. glomerosa
glomerosa, son bölümlerde ve daha erken bölümlerde, bir çok dairesel gözenek
benzeri deliklere sahip olmasıyla farklılık gösterir.
Stratigrafik Düzey: Orta Miyosen (Langiyen)
Praeorbulina transitoria (Blow 1956)
Tip Referans: Globigerinoides transitoria Blow, 1956, sayfa 65, teks resimleri
2.12–13.
Sinonimi:
1956 Globigerinoides transitoria Blow, s.65, 67, ş.12-14.
1957 Porticulasphaera transitoria (Blow). Bolli, s.115, lv.27, ş.3.
1959 Porticulasphaera transitoria (Blow). Blow, s.202, 203, lv.14, ş.87a, b.
1968 Praeorbulina transitoria (Blow). Carloni ve ark. , lv.10, ş.9.
1968 Globigerinoides transitorius Blow. Cita ve Premoli silva, lv.2, ş.5a-b.
1968 Orbulina transitoria (Blow). Cicha ve ark. , s. , lv.24, ş.1a, b.
1971 Globigerinoides transitorius Blow. Nicora, lv.15, ş.10a.
1971 Praeorbulina transitoria (Blow). Postuma, s.378, 379.
1972 Praeorbulina transitoria (Blow). Bizon ve Bizon, s.207–210, ş.4.
1974 Praeorbulina transitoria (Blow). Baroz ve Bizon, lv.2, ş.11.
1983 Praeorbulina transitoria (Blow). Kennett ve Srinivasson, s.84, lv.19, ş.6–8.
1995 Praeorbulina transitoria Blow. Lidz ve Mcneill, lv.12, ş.241–243.
2003 Praeorbulina transitoria (Blow). Hakyemez, s.83.
Tanım: Kavkı iki loblu ve kavkının ilk evresini oluşturan localar çok küçük üçüncü
bir lob oluşturur. Son loca ile bir önceki loca birbirine yakın boyuttadır. Ayrıca bu
loca ile ilk localar arasındaki sütur boyunca sütural açıklıklar yer alır. Birde son loca
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
24
ise sondan bir önceki loca ve ilk localar ile sütur oluşturur ve burada açıklıklar yer
alır.
Benzerlikler ve Farklar: İkincil sütural açıklıkları ve çok az benzerlikleri ile diğer
Praeorbulina türlerinden ve iki loblu görünümleri ile oldukça farklıdır. Orbulina
bilobata’dan sütural açıklıklarıyla ayrılır. Son bölüm ve daha önceki bölümler
arasındaki ikiden fazla gözeneğin varlığı, bu türü Praeorbulina içine yerleştirir. G.
bisphericus’tan daha simetrik olarak bilobata olması açısından farklılık gösterir;
morfolojik olarak ileri düzey formlar bulunabilir.
Stratigrafik Düzey: Orta Miyosen (Langiyen)
Orbulina suturalis Brönnimann, 1951
Levha 1, Şekil 1
Tip referans: Orbulina suturalis Brönnimann, 1951b, sayfa 135, resimler 2, 4.
Sinonomi:
1934 Candorbulina universa jedlitschka, s.21, ş.1-7, 19, 21-23.
1951 Orbulina suturalis Brönnimann, s.135, ş.2-4.
1968 Orbulina suturalis Brönnimann. Carloni ve ark. , lv.10, ş.14.
1968 Orbulina suturalis Brönnimann. Cicha ve ark. , s. , lv.23, ş.1.
1969 Candorbulina universa jedlitschka. Hofker Sr. , lv.2, ş.6-12; lv.3, ş.1, 2.
1971 Orbulina suturalis Brönnimann. Postuma, s.372, 373.
1973 Orbulina suturalis Brönnimann. Yassini, lv.5, ş.65.
1975 Orbulina suturalis Brönnimann. Stoinforth ve ark. , s.325, 326, ş.147.
1975 Orbulina suturalis Brönnimann. Yassini, lv.12, ş.1-3.
1985 Orbulina suturalis Brönnimann. Papp ve Schmid, s.20, lv.1, ş.1-5.
1993 Orbulina suturalis Zhang ve diğ. , lv.2, ş.15-17.
1994 Orbulina suturalis Brönnimann. Lidz ve Bralower, lv.2, ş.27, 28.
1994 Orbulina suturalis Brönnimann. Bicchi ve ark. , lv.1, ş.2a-c.
1997 Orbulina suturalis Brönnimann. Mc Gowran ve Li, lv.1, ş.14.
2003 Orbulina suturalis Brönnimann. Ohta ve ark. , lv.3, ş.6.
2003 Orbulina suturalis Brönnimann. Li, Mc Gowran ve Brunner, lv.3, ş.4.
2003 Orbulina suturalis Brönnimann. Hakyemez, s.76.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
25
Tanım: Kavkı küresel-oval olup son locadan önceki globigerin sarılımlı ve evre son
loca yüzeyinde güçlükle fark edilen kabarık localar yada bazı formlarda bu evreye
ait iki loca küçük fakat oldukça belirgin iki lob oluşturur. Kavkıda ombilik ve ana
açıklık yoktur ve burada kavkı yüzeyi bal peteği şeklinde gelişmiştir.
Benzerlik ve Farklılıklar: Küresel kavkısı ile Orbulina universa ve
Praeorbulina glomerosa circularis ile benzerlik gösterir. Orbulina universa’dan
ilk globigerin son locada tamamen kapatılmış olması ve ikincil açıklıkların kavkının
her tarafında değil bölüm çevresinde yer alması ile farklıdır. Sutural gözenekler
olduğu kadar, bu türü Praeorbulina glomerosa circularis’tan ayrılır. Çok yakından
alakalı olan O. universa’dan küresel taslağın kırıldığı kavkının erken bölümlerine
sahip olmasıyla ayrılır.
Stratigrafik Düzey: Orta Miyosen (Langiyen)
Orbulina universa d’Orbigny, 1839
Levha 1, Şekil 2
Tip Referans: Orbulina universa d’Orbigny, 1839a, sayfa 2, resim 1.
Sinonimi:
1839 Orbulina universa d’Orbigny, s.2, lv.1, ş.1.
1968 Orbulina universa d’Orbigny. Carloni ve ark. , lv.10, ş.15.
1969 Orbulina universa d’Orbigny. Hofker Sr. , lv.3, ş.3.
1971 Orbulina universa d’Orbigny. Postuma, s.374, 375.
1971 Orbulina universa d’Orbigny. Thiede, s.25, lv.1, ş.1-9.
1973 Orbulina universa d’Orbigny. Rögl ve Bolli, s.566, lv.4, ş.18-21.
1973 Orbulina universa d’Orbigny. Cita ve Gartner, lv.51, ş.3.
1973 Orbulina universa d’Orbigny. Yassini, lv.5, ş.66.
1975 Orbulina universa d’Orbigny. Stainforth ve ark. , s.328-331, ş.150.
1975 Orbulina universa d’Orbigny. Yassini, lv.12, ş.9.
1978 Orbulina universa d’Orbigny. Bielak ve Briksin, lv.8, ş.7.
1978 Orbulina universa d’Orbigny. Poignant ve Pujol, lv.14, ş.12.
1983 Orbulina universa d’Orbigny. Kennett ve Srinivasson, s.86, 88, lv.20, ş.4-6.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
26
1985 Orbulina universa d’Orbigny. Carreno, lv.1,ş.8.
1992 Orbulina universa d’Orbigny. Dowsett ve Wiggs, lv.1, ş.12.
1994 Orbulina universa d’Orbigny. Lidz ve Bralower, lv.2, ş.24.
1994 Orbulina universa d’Orbigny. Bicchi ve ark. , lv.1, ş.1a, b.
1997 Orbulina universa d’Orbigny. Mc Gowran ve Li, lv.1, ş.15.
2003 Orbulina universa d’Orbigny. Hakyemez, s.75, lv.18, ş.38-60-62-63.
Tanım: Kavkı küresel olup ilk globigerin evrenin son loca tarafından tümüyle
kapatılıp kırık kavkılı formlarda kavkı içinde görülür ve böylece ikincil açıklıklar
kavkı yüzeyinin her tarafına dağılmıştır. Bunlar kavkı boyutunun iri ve kalınlığının
ince olduğu Pliyosen çökellerinde oldukça iri porlar şeklinde olup kavkı yüzeyi bal
peteği dokuludur.
Benzerlik ve Farklılıklar: Küresel kavkı türlerinden (Orbulina suturalis,
Praeorbulina glomerosa circularis ve Praeorbulina glomerosa glomerosa) ilk
globigerin sarılımlı locaların son loca tarafından kavranmış olup sütural açıklıkların
olmaması ve bölgesel ikincil açıklıklara sahip olması ile farklıdır. Gözeneksel
delikler de geniş ölçüde dağıtılmıştır.
Stratigrafik Düzey: Orta Miyosen(Langiyen)
4.4. Adana Baseni Miyosen İstifinin Planktonik Forominifer Dağılımı
Planktonik foraminiferlerden Globigerinoides’ten Orbulina’ya 16-15 Milyon
yıllar arasında tropikal kuşakta Pasifik, Hint, Atlantik okyanusunda göreceli olarak
geçiş olduğu saptanmıştır (Berggren ve ark, 1995). Şekil 4.3’de Globigerinoides
trilobus tüm Miyosen’de, Globigerinoides bisphericus Alt Miyosen’in sonu Orta
Miyosenin üst seviyelerine kadar, Praeorbulina türlerinin Orta Miyosen başında,
Orbulina universa’nın Orta Miyosen’de başlayarak günümüze kadar devam
ettiğini göstermektedir.
Adana Baseninde Globigerinoides, Praeorbulina ve Orbulina cinslerinin
planktonik foraminifer dağılımı Şekil 4.4’de verilmiştir. Burdigaliyen’de
Praeorbulina glomerosa curva, Praeorbulina transitoria, Globigerinoides
trilobus trilobus, Globigerinoides bisphericus, Globigerinoides ruber türleri
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
27
Adana baseninde saptanmıştır (Nazik ve Gürbüz, 1991,1998; Şafak, 1993; Özçelik
ve Yetiş, 1994; Nazik, 2003). Langiyen’de Praeorbulina transitoria,
Globigerinoides trilobus trilobus, Globigerinoides ruber, Orbulina suturalis,
Orbulina universa, Orbulina bilobata türleri Adana Baseninde saptanmıştır.
Serravaliyen’de Globigerinoides trilobus trilobus, Globigerinoides ruber,
Orbulina suturalis, Orbulina universa, Orbulina bilobata tanımlanmıştır. Adana
Baseninde Alt-Orta Miyosen istifindeki Planktonik Foraminifer Biyozonlarının
Türkiye’de yapılan çalışmalarla karşılaştırılması Şekil 4.5 verilmiştir.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
28
Biy
ozon
Dev
ir
Yaş
(My)
Ort
a M
iyos
en
Erk
en M
iyos
en
Şekil 4.3. Globigerinoides-Praeorbulina ve Orbulina Geçişleri (Pearson ve ark, 1997)
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
29
Praeorbulina glomerosa curva Zonu
Tanım: Praeorbulina glomerosa curva (Blow)’ un ilk görünümü ile
Orbulina suturalis Brönnimann türünün ilk görünümü arasındaki süreçte oluşan
kayaçlarla tanımlanmaktadır.
Zonu Tanımlayan: Jenkins (1960) ve Jenkins (1967)’ de düzlenme.
Yaş: Alt Miyosen( Burdigaliyen)
Lokalite: Bu zonun formları Kaplankaya, Cingöz, Güvenç formasyonları
arasında tanımlanmıştır.
Yaygın Türleri: Orbulina suturalis Brönnimann, Orbulina bilobata
(d’Orbigny), Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss), Globigerina venezuelana
Hedberg, Globoquadrina dehiscens Cushman, Parr ve Collins, Globoquadrina
altispira Cushman, Praeorbulina glomerosa curva (Blow), Praeorbulina
transitoria Blow.
Karşılaştırma ve Yorum: Blow (1969)’un standart zonlamasında N8 olarak
tanımlanan bu zonu Toker (1985) Antalya yöresinde, Şafak ve Gökçen (1991) Mut
Havzasında, Nazik ve Gürbüz (1992) Adana (Karaisalı- Çatalan-Eğner) bölgesinde
yaptıkları çalışmalarda kullanmışlardır. Nazik ve Gürbüz (1998) Adana baseninde
ve Nazik (2003) Adana baseninde yaptıkları çalışmalarda kullanmışlardır.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
30
Şekil 4.4. Adana Baseni Miyosen istifinde Nazik, 2003; Şafak, 1993; Nazik ve Gürbüz, 1991,1998; Özçelik ve Yetiş, 1994 yapmış oldukları planktonik foraminifer dağılımı Globigerinoides trilobus Zonu
Tanım: Globigerinoides trilobus (Reuss)’un ilk görünümü ile Praeorbulina
glomerosa curva Blow’un ilk göürünümü arasındaki süreçte oluşan kayaçlarla
tanımlanmaktadır.
Zonu Tanımlayan: Jenkins (1960) ve Jenkins (1967)’de düzenleme.
Yaş: Alt Miyosen (Burdigaliyen)
Lokalite: Bu zonun formları Kaplankaya, Cingöz, Güvenç formasyonları
arasında tanımlanmıştır.
Yaygın Türleri: Globorotalia obesa Bolli, Globigerinoides ruber
(d’Orbigny), Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss), Globigerinoides sp. ,
Globigerinoides bisphericus Todd, Globigerina venezuelana Hedberg,
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
31
Globoquadrina dehiscens (Cushman, Parr ve Collins), Praeorbulina transitoria
Blow.
Karşılaştırma ve Yorum: Blow (1969)’un standart zonlamasında N7 olarak
tanımlanan bu zonu, Antalya yöresinde Toker (1985), Mut yöresinde Şafak ve
Gökçen (1991) yaptıkları çalışmalarda kullanmışlardır. Ayrıca Nazik ve Gürbüz
(1998) Adana baseninde ve Nazik (2003) Adana baseninde yaptıkları çalışmalarda
kullanmışlardır.
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
32
Şekil 4.5. Alt-Orta Miyosen Planktonik foraminifer biyozonlarının karşılaştırılması
4. BULGULAR VE TARTIŞMA Melda FİDANCI
33
Orbulina suturalis Zonu
Tanım: Orbulina suturalis Brönnimann’ın ilk görünümü ile Globorotalia
mayeri Cushman ve Ellisor’un ilk görünümü arasında oluşan kayaç topluluğudur.
Zonu Tanımlayan: Jenkins (1960)
Yaş: Orta Miyosen( Langhiyen)
Lokalite: Bu zonun formları Kaplankaya, Cingöz, Güvenç formasyonları
arasında tanımlanmıştır.
Yaygın Türleri: Orbulina universa (d’Orbigny), Orbulina suturalis
Brönnimann, Orbulina bilobota (d’Orbigny), Globorotalia obesa Bolli,
Globorotalia fohsi fohsi (Blow), Globigerinoides ruber (d’Orbigny),
Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss), Globigerunoides bisphericus (Todd),
Globigerina venezuelana Hedberg, Globorotalia obesa Bolli, Globoquadrina
dehiscens (Cushman, Parr ve Collins), Globuquadrina altispira (Cushman).
Karşılaştırma ve Yorum: Blow (1969)’un standart zamanlamasında N9, 10
olarak tanımlanan bu zonu Jenkins (1971-1975) Yeni Zelanda’da, Toker (1985)
Antalya’da, Şafak ve Gökçen (1991) Mut havzasında, Nazik ve Gürbüz (1992)
Adana (Karaisalı-Çatalan-Eğner) bölgesinde kullanmışlardır. Adana Baseni’nde
Şafak (1993) Antakya’da yaptıkları çalışmalarda bu zona karşılık Globigerinoides
trilobus Zonu’nu kullanmış olup, Praeorbulina glomerosa Zonu’nu Langhiyen’de
tanımlamıştır. Ayrıca Nazik ve Gürbüz (1998) Adana baseninde ve Nazik (2003)
Adana baseninde yaptıkları çalışmalarda kullanmışlardır.
5.SONUÇLAR Melda FİDANCI
34
5. SONUÇLAR
Adana Baseni Miyosen İstifinde Globigerinoides, Praeorbulina ve Orbulina
cinslerinin evolüsyonu üzerine yapılan bu araştırmanın sonucunda fosil
kayıtlarından tür ve cinslerin evolüsyonu incelenmiştir. Paleontolojik ve
biyostratigrafik olarak Adana Baseni Miyosen istifinde incelemeler yapılmış, diğer
bölgelerle olan benzerlik ve farklılıklar ortaya konmuştur.
Planktonik foraminiferlerden Globigerinoides, Praeorbulina ve Orbulina
cins ve türlerinin Miyosen dönemi içinde birbirlerine olan geçişleri 16 ile 15 Milyon
yılları arasında olmuştur. Pearson ve ark, 1997’nin yaptığı çalışmada olduğu gibi
Adana baseninde yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde Burdigaliyen- Langiyen
zaman aralığında bu geçişler gözlenmekte olup Globigerinoides trilobus’un
Burdigaliyen’den itibaren başladığı, Praeorbulina’nın Burdigaliyen-Langiyen’de
yayılım gösterdiği, Orbulina türlerinin ise Langiyen ile birlikte başladığı
belirlenmiştir. Böylece Atlantik, Hint ve Pasifik okyanusu gibi tropik kuşaklardaki
Globigerinoides-Praeorbulina ve Orbulina geçişleri Adana Baseninde de tipik
olarak gözlenmiştir.
Yapılan çalışmalarda adı geçen cinslerin Planktonik foraminifer cinslerinin
Alt-Orta Miyosen zaman aralığında Globigerinoides trilobus, Praeorbulina
glomerosa curva Zonları Burdigaliyen’de, Orbulina suturalis Zonu ise
Langiyen’de tanımlandığı gözlenmiştir.
Adana Baseni içinde bu zonlar, Kaplankaya, Cingöz ve Güvenç
formasyonlarına ait birimler içinde yeralmaktadır.
35
KAYNAKLAR
BERGGREN, W. A., HILGEN F. V., LANGEREIS, C. G., KENT, D. V.,
OBRADOVICH, J. D., ISABELLA RAFFI, RAYMO, M.E, and
SHACKLETON, N.J., 1995. Late Neogene chronology: New perspectives in
high-resolution stratigraphy. GSA Bulletin: 107, pp. 1272–1287.
BOLLI, H. M. & SAUNDERS, J. B. 1985. Oligocene to Holocene low latitude
planktic foraminifera. In Plankton Stratigraphy (eds H. M. Bolli, J. B.
Saunders and K. Perch-Nielsen), pp. 152–262. Cambridge: Cambridge
University Pres.
GÖKTEN, E., 1976, Silifke yöresinin temel kaya birimleri ve Miyosen stratigrafisi,
TJK Bülteni, 19(2), 117-126.
GÖRÜR, N., 1979, Karaisalı Kireçtaşının sedimantolojisi. Türkiye Jeoloji Kurumu
Bülteni 22, 227–35.
,1980, Karaisalı Kireçtaşının (Miyosen) Diyajenetik evrimi. Türkiye 5.
Petrol Kong. Tebl. , 123–128.
GÜRBÜZ, K., NAZİK, A.,& CRONIN, B. T. 1998. Eğner-Akören (Aladağ-Adana/
Türkiye) civarında yüzeylenen basen kenarı ve kıta yokuşu Çökellerinin
sedimantolojisi ve paleontolojisi. Fırat Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği
Eğitiminin 20. yılı Sempozyumu Bildirileri, 45–61.
HAKYEMEZ, A. , 2003, Kuzey Kıbrıs Oligosen_Pliyosen istiflerinin Planktonik
Forominifer Biyostratigratisi. Ankara Üniversitesi, Jeoloji Müh. Böl. , Doktora
Tezi, 395s.; 30 Levha, Ankara (Yayınlanmamış).
İLKER, S., 1975, Adana Baseni kuzeybatısının jeoloji ve petrol olanakları, T. P. A.
O. Arama arşiv No: 973.
JENKINS, D. G., 1960, Planktonic foraminifera from the Lakes Entrance Oilshaft.
Victoria. Australia. Micropaleontology 6, 345–371.
,1966, Planktonic foraminiferal zones and new taxa from the Danian to
Lower Miocene of New Zealand. N. Z. J. Geol. Geophys., 8, 1088-1126.
36
, 1967, Planktonic foraminiferal zones and new taxa from the Lower
Miocene to the Pleistocene of New Zealand. N. Z. J. Geol. Geophys., 10,
1064-1078.
LAGAP, H., 1985, Kıralan-Karakılıç-Karaisalı (NW Adana) alanının
litostratigrafik-kronostratigrafik incelemesi. Ç. Ü. Fen Bil. Enst., Jeoloji Müh.
Böl., Yüksek Lisans Tezi Adana (Yayınlanmamış).
NAZİK, A., 1983, Güvenç formasyonu stratigrafi kesitinin (KB Adana) Planktonik
foraminiferlerle Biyostratigrafik incelemesi. A. Ü. Fen Fak. Jeoloji Müh. Böl.,
Yüksek Müh. Tezi; 35s Ankara (Yayınlanmamış).
NAZİK, A., ve TOKER, V., 1986 Karaisalı yöresi Orta Miyosen istifinin
foraminifer biyostratigrafisi. M.T. A Dergisi, 103/104: 139–153.
NAZİK, A ve GÜRBÜZ, K., 1992 Karaisalı-Çatalan-Egner yöresi (KB Adana) Alt-
Orta Miyosen yaşlı Denizaltı Yelpazelerinin Planktonik foraminifer
Biyostratıgrafisi. T. J. K. Bülteni, 35,1, 67–80.
NAZİK, A., TOKER, V., ŞENOL, M. & ÖĞRÜNÇ, G. 1997. Tarsus yöresi (Adana
Baseni) Üst Tersiyer-Kuvaterner istifinin mikropaleontolojik (Planktik
foraminifer, nannoplakton ve ostrakod) incelemesi. Çukurova Üniversitesi
Jeoloji Mühendisliği Eğitiminin 20. Yılı Sempozyumu Bildiri Özleri, Adana,
251.
ÖĞRÜNÇ, G. & NAZİK, A. 1998. Yenice (Tarsus) kuzeyi (Adana Havzası) Üst
Miyosen-Pliyosen istifinin ostrakod faunası. Türkiye Jeoloji Bülteni 41(1),
63–84.
ÖĞRÜNÇ, G., GÜRBÜZ, K.& NAZİK, A. 2000. Adana Baseni Üst Miyosen-
Pliyosen istifinde “Messiniyen tuzluluk krizine” ait bulgular. Yerbilimleri,
Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni
22, 183–92.
ÖZÇELİK, N. , 1993, Adana Baseni Tersiyer istifi Güvenç Formasyonunun Fasiyes
ve Ortamsal Nitelikleri. Ç. Ü. Fen Bilimleri Ensitütüsü Jeoloji Müh. Böl.
Yüksek Lisans Tezi. (Yayınlanmamış).
ÖZÇELİK, N. & YETİŞ, C. 1994. Adana baseni Tersiyer istifi Güvenç
formasyonunun planktik foraminifer biyostratigrafisi. Yerbilimleri 25, 21–30.
37
ÖZER ,B., DUVAL, B., COURRIER, P. & LETOUZEY, J. 1974. Antalya-Mut-
Adana Neojen Havzaları Jeolojisi. Türkiye II. Petrol Kongresi, Ankara, 57–84.
ÖZTÜMER, E., BİZON, G., BİZON, J. J. ve FEİNBERG, H., 1974, Mut ve Adana
Havzaları Tersiyer Biyostratigrafisi ve Mikropaleontoloji yenilikleri. Türkiye
II-Petrol kong. Tebliğleri, 217–228.
PEARSON, P. N, SHACKLETON, N. J., HALL, M. A., 1997. Stable isotopic
evidence for the sympatric divergence of Globigerinides trilobus and Orbulina
universa (Planktonic foraminifera), Journal of the Geological Society, London
154, pp. 295–302.
SCHMİDT, G. C. 1961. Stratigraphic Nomenclature for the Adana Region
Petroleum Distict, 7. Petroleum Administration Bulletin 6, 47–63. Ankara.
ŞAFAK, Ü. 1993a. Işıktepe-Dalakdere (KB Mersin) civarının Miyosen
biyostratigrafisi. Yerbilimleri 22, 127–49.
, 1993b. Antakya Havzası planktonik foraminifer biyostratigrafisi. Suat Erk
Jeoloji Sempozyumu Bildirileri, 143–56.
ŞAFAK, Ü ve GÖKÇEN, N., 1991, Planktonik foraminifer zonlamasına Doğu
Akdeniz Proversen Bir örnek: Mut havzası Tersiyer istifi. T. J. K. Bül., 34:1
TERNEK, Z., 1957, Adana Havzasının Alt Miyosen (Burdigaliyen) Formasyonları;
Bunların Diğer Formasyonlarla Olan Münasebetleri ve Petrol imkanları. M. T.
A. Der., 49, 48-66 s.
TOKER, V., 1985, Korkuteli yöresi Miyosen nannoplankton Biyostratigrafisi.
Karadeniz Üniversitesi Dergisi, Jeoloji 4(1-2), 9-21.
ÜNLÜGENÇ, U. C., 1988, Kızıldağ yayla (Adana) dolayının jeolojik incelemesi. Ç.
Ü Fen Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi Adana.(Yayınlanmamış).
ÜNLÜGENÇ, U. C., ŞAFAK, Ü., 1992, Enviromental interpretation of the Early
Miocene Deposits (Kaplankaya Formation) in the Adana Basine, S. Türkiye.
Yerbilimleri, S. 20, 363.
YALÇIN, N. M. & GÖRÜR, N. 1984. Sedimentological evolution of the Adana
Basin. International Symposium on the Geology of The Taurus Belt,
Proceedings. 165–7.
38
YETİŞ, C., 1978, Çamardı (Niğde) yakın ve uzak dolayının jeoloji incelemesi ve
Ecemiş yarılım Kuşağının Maden Boğazı-Kamışlı arasındaki özellikleri. İst.
Üniv. Fen Fak. Doktora Tezi, İstanbul. (Yayınlanmamış).
YETİŞ, C., DEMİRKOL, C., KEREY, E., 1985, Adana Havzasının Kuzgun
formasyonunun (Üst Miyosen) fasiyes ve ortamsal nitelikleri. T. J. K. Bült 29.
81–96.
YETİŞ, C. VE DEMİRKOL, C. 1986. Adana Baseni batı kesiminin detay jeoloji
etüdü. M. T. A. Raporu. Rapor No: 8037, 187 s., Ankara.
YETİŞ, C., 1988, Reorganisation of the Tertiary stratigraphy in the Adana Basin,
Southern Turkey. Stratigraphy Newsletters 20(1), 43–58.
39
ÖZGEÇMİŞ
1976 yılında Adana’da doğdum. İlk-Orta-Lise öğrenimimi Adana’da
tamamladım. 1995 yılında Ç.Ü Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji
Mühendisliği Bölümünde öğrenime başladım. 1999 yılında aynı Fakülteden Jeoloji
Mühendisi olarak mezun oldum.
40
LEVHA 1
Şekil 1: Orbulina suturalis Bronnimann
(I-6)x200 ( Nazik, 1992)
Şekil 2: Orbulina universa d’Orbigny
(v-20), x130 (Nazik, 1992)
Şekil 3: Globigerinoides ruber (d’Orbigny)
a.Spiral taraf, b. Ombilikal taraf, (VI-21), x130 ( Nazik, 1992)
Şekil 4: Globigerinoides bisphericus Todd
a. Spiral taraf, b. Ombilikal taraf, (VI-2), x200 (Nazik, 1992)
41
LEVHA 1
42
LEVHA 2
Şekil 1: Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss)
Spiral taraf, (IV-21), x110 (Nazik, 1992)
Şekil 2: Orbulina bilobata (d’Orbigny)
(IV-21), x130 (Nazik, 1992)
Şekil 3,4: Praeorbulina glomerosa curva (Blow)
3, (VI-10), x130 ( Nazik, 1992)
4, (VI-10), x200 ( Nazik, 1992)
Şekil 5,6: Globigerinoides trilobus trilobus (Reuss), AF-36, x135 (Nazik ve
Gürbüz, 1998)
43
LEVHA 2
top related