· web viewดำเน นการขออน ม ต โครงงานเพ...

ปก

รายงานโครงงานคณธรรมเรอง

โครงงานคณธรรมสงเสรมอตลกษณของโรงเรยน

ชนมธยมศกษาปท 5/1สอดคลองกบคณธรรมอตลกษณของโรงเรยน1. มวนย 2. รบผดชอบ 3. ซอสตย 4. จต

สาธารณะ

จดทำาโดยนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1

ปกใน

ครทปรกษา 1. นางสาวพรภมล ชยสวรรณรกษ

2. นายโสรฐ ขนตกล

โรงเรยนสงหบร อำาเภอเมอง จงหวดสงหบรสำานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 5

รายงานโครงงานคณธรรมเรอง

โครงงานคณธรรมสงเสรมอตลกษณของโรงเรยน

ชนมธยมศกษาปท 5/1สอดคลองกบคณธรรมอตลกษณของโรงเรยน1. มวนย 2. รบผดชอบ 3. ซอสตย 4. จต

สาธารณะ

จดทำาโดยนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1

ครทปรกษา 1. นางสาวพรภมล ชยสวรรณรกษ

2. นายโสรฐ ขนตกล

ค

สารบญหน

าบทคดยอ กถอดบทเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ขสารบญ คบทท 1 บทนำา ทมาและความสำาคญ วตถประสงค เปาหมาย ตวบงชความสำาเรจ ขอบเขตการดำาเนนการ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1111112

บทท 2 หลกการ หลกธรรมและคณธรรมทเกยวของ หลกการ และหลกธรรมทนำามาใชในการดำาเนนโครงงาน คณธรรมอตลกษณและพฤตกรรมบงชเชงบวก

334

บทท 3 การดำาเนนโครงงาน วธการดำาเนนการ ปฏทนการดำาเนนการ

667

บทท 4 ผลการดำาเนนการและการวเคราะห 8บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 10บรรณานกรม 11ภาคผนวก

ความพอประมาณ

หมายถง ความพอด ไมนอยไมมากเกนไป การทำากจกรรมพอเหมาะกบวย เหมาะกบเวลา ไมเบยดเบยนเวลาของตนเอง

การถอดบทเรยน/ประสบการณตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

สงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม สงแวดลอม ทำาใหเกดการชวย เหลอเกอกลกน ทำากจกรรมรวมกนดวยความสามคค สรางความเขมแขงใหเกดขนในหองตนเอง

ทำาใหเกดการ พฒนาคณธรรมอตลกษณของโรงเรยนคดและวางแผนการทำางานอยางรอบคอบ มภมคมกนในการทำากจกรรมทกกจกรรม

รกหวงแหนเหน คณคาและประโยชนของการทำากจกรรมเพอเสรมสรางคณธรรมอตลกษณของโรงเรยน รจกแยกและเลอกรบสงดๆ เขามาปฏบตไดอยางเหมาะสม

นกเรยนทำา กจกรรมตามคณธรรมอตลกษณฃองโรงเรยนแลว โรงเรยนสะอาด มความเปนระเบยบเรยบรอย นกเรยนเหนคณคาของการทำากจกรรมตามคณธรรมอตลกษณและเกดประโยชนสงสดตอโรงเรยน

ผลทเกดนำาไปสความสมดล ยงยนและพรอมรบตอความเปลยนแปลงใน ๔ มต

โครงงานคณธรรมสงเสรมอตลกษณของโรงเรยน

ข

บทท 1บทนำา

ทมาและความสำาคญเนองจากโรงเรยนสงหบรไดเขารวมกจกรรมโรงเรยนคณธรรมของ

มลนธยวสถรคณ ทวางแนวทางใหโรงเรยนคนหาคณธรรมอตลกษณของโรงเรยน เพอนำามาจดกจกรรมเสรมสรางลกษณะนสยใหมคณลกษณะอนพงประสงค 8 ประการ และเสรมสรางใหนกเรยนเตบโตเปนเยาวชนชนนำา มคณธรรม จรยธรรม มคณคาของสงคมและประเทศชาต อนประกอบดวย ความมวนย ความรบผดชอบ ความซอสตย และมจตสาธารณะ และนำาผลการทำากจกรรมทดำาเนนการมาตดสนเพอใหนกเรยนผานกจกรรมเพอ

มภมคมกนในตว

การเตรยมความพรอมกบการทำากจกรรมตามคณธรรมอตลกษณ โดยมการประชม ปรกษาหรอ วางแผนอยางรอบคอบ ปองกนไมใหเกดปญหาทอาจตามมาในอนาคต

เงอนไขความรนกเรยนมความรในคณธรรมอต

ลกษณ ของโรงเรยน แตละคณธรรมอตลกษณอยางลกซงสามารถปฏบตกจกรรมตามคณธรรมอตลกษณของโรงเรยนไดครบทกคณธรรม

เงอนไขคณธรรม

นกเรยนไดทำากจกรรมรวมกนตาม คณธรรมอตลกษณ สงผลใหนกเรยนมความตระหนกในคณธรรมอตลกษณของโรงเรยน ประกอบดวย ความมวนย ความรบผดชอบ ความซอสตย

ความมเหตผล

หมายถงการทตองรบรวาโรงเรยนตองพฒนาคณธรรมอตลกษณ นกเรยนตองปฏบตตามอยางมเหตผลโดยพจารณาวา เมอไดทำากจกรรมตามคณธรรมอตลกษณ แลวจะเกดผลการทำากจกรรมของคณธรรมตาม อตลกษณอยางรอบ

สงคมและสาธารณะประโยชนในการจบชนประโยคศกษาของระดบชนมธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย

วตถประสงค1. เพอเสรมสรางใหนกเรยนมคณธรรมอตลกษณดานมวนย (สงห

งามเดนตามกนและรองเทาเขาแถว) 2. เพอเสรมสรางใหนกเรยนมคณธรรมอตลกษณดานความรบผดชอบและซอสตย (ใชโทรศพทมอถอ ถกท ถกเวลาอยางสรางสรรค)

3. เพอเสรมสรางใหนกเรยนมคณธรรมอตลกษณดานจตสาธารณะ (จตอาสาสงหสะอาด)

เปาหมายเชงปรมาณ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 เขารวมกจกรรมจำานวน 29 คน

เชงคณภาพนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 มคณธรรม จรยธรรมตาม

อตลกษณของโรงเรยน

ตวบงชความสำาเรจ1. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 รวมกจกรรมรอยละ 1002. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 มคณธรรม จรยธรรมตามอต

ลกษณของโรงเรยน ในระดบดมาก ไมนอยกวารอยละ 80

ขอบเขตการดำาเนนการกลมเปาหมาย

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 จำานวน 29 คนระยะเวลาดำาเนนการ

15 พฤษภาคม 2561 – 28 กมภาพนธ 2562

สถานทในการดำาเนนการโรงเรยนสงหบร

งบประมาณ500 บาท

2ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 มวนย ความรบผดชอบ ซอสตย และจตสาธารณะ

2. นกเรยนใชเวลาใหเกดประโยชนตอตนเองและผอน

3บทท 2

หลกการ หลกธรรม และคณธรรมทเกยวของ

ในการดำาเนนโครงงานคณธรรม นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 ไดนำาหลกการ หลกธรรมและคณธรรมมาใชในการปฏบต ดงนหลกการ และหลกธรรมทนำามาใชในการดำาเนนโครงงาน

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนหลกการทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลย

เดชทรงพระราชทานชแนะแนวทาง การดำาเนนชวตแกพสกนกรชาวไทย เปนปรชญาชถงแนวการดำารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดำาเนนไปในทางสายกลาง

ประกอบดวยคณสมบต ดงน ๑. ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและ

ไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ

๒. ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคำานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทำานนๆ อยางรอบคอบ

๓. ภมคมกน หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขน โดยคำานงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต

โดยมเงอนไขของการตดสนใจและดำาเนนกจกรรมตางๆ ใหอยในระดบพอเพยง ๒ ประการ ดงน

๑. เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของรอบดาน ความรอบคอบทจะนำาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในการปฏบต

๒. เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสราง ประกอบดวย มความตระหนกใน คณธรรม มความซอสตยสจรตและมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการดำาเนนชวต

หลกธรรมอทธบาท 4 อทธบาท 4 คอ เครองใหถงความสำาเรจ, คณธรรมทนำาไปส

ความสำาเรจแหงผลทมงหมาย ไดแก 1. ฉนทะ หมายถง ความพอใจ คอ ความตองการทจะทำา ใฝใจรกจะทำาสงนนอยเสมอ และปรารถนาจะทำาใหไดผลดยงๆ ขนไป

2. วรยะ หมายถง ความเพยร คอ ขยนหมนประกอบสงนนดวยความพยายาม เขมแขง อดทน เอาธระไมทอถอย 3. จตตะ หมายถง ความคด คอ ตงจตรบรในสงททำาและสงนนดวยความคด เอาจตฝกใฝไมปลอยใจใหฟงซานเลอนลอยไป

4 4. วมงสา หมายถง ความไตรตรอง หรอ ทดลอง คอ หมนใชปญญาพจารณาใครครวญตรวจตราหาเหตผลและตรวจสอบขอยงหยอนในสงททำานน มการวางแผน วดผล คดคนวธแกไขปรบปรง เปนตน

คณธรรมอตลกษณและพฤตกรรมบงชเชงบวกโรงเรยนสงหบรไดกำาหนดคณธรรมอตลกษณเพอพฒนา

คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนดงน1. มวนย การมวนยเปนความคาดหวงของสงคมทจะใหบคคล

ประพฤตปฏบตตนในสงทถกทควรอนจะสงผลใหเกดความเจรญรงเรอง

แกตนเองและสงคม ไดแก การประกอบสมมาอาชพดวยความขยนหมนเพยร มความรบผดชอบ ปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ และแบบธรรมเนยมของสงคม คำาวา วนย ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ“ ” .ศ. 2542 หมายถง ระเบยบแบบแผนและขอบงคบ , ขอปฏบต

ดงนน วนย จงหมายถง กฎเกณฑขอบงคบ หรอแบบแผนความประพฤตทควบคมพฤตกรรมของคนในองคกรใหเปนไปในแนวทางทพงประสงค

พฤตกรรมบงชความมวนย เชน1. การวางรองเทาใหเปนระเบยบ 2. การเขาแถวหนาเสาธง3. การเขาแถวเพอซออาหารภายในโรงอาหาร

ในทนในการทำาโครงงานไดกำาหนดพฤตกรรมของนกเรยน คอ การวางรองเทาใหเปนระเบยบ และการเดนแถวใหเปนระเบยบ

2. รบผดชอบ ความรบผดชอบ หมายถง ลกษณะของบคคลทแสดงออก

ถงความเอาใจใส จดจอตงใจ มงมนตอหนาทการงาน พฤตกรรมบงชมความรบผดชอบ เชน

1. การสงงานทไดรบมอบหมายตามกำาหนดเวลา2. การชวยเหลอแบงเบาภาระของครอบครว 3. การเขาเรยนใหตรงเวลา

3. ซอสตย ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542

หมายถง ประพฤตตรงโดยยดถอความจรง ไมบดเบอนขอเทจจรง ไมปดบงอำาพรางสงทเกดขนจรง ไมปนนำาเปนตว

พฤตกรรมบงชมความซอสตย เชน1. การพดความจรง2. การทำาการบานหรอขอสอบดวยตนเอง

ในทนในการทำาโครงงานไดกำาหนดพฤตกรรมของนกเรยนทแสดงถงความรบผดชอบและความซอสตย คอ การใชโทรศพทใหถกท ถกเวลา และมความเหมาะสมสรางสรรค

54. จตสาธารณะ หมายถง ความรสกของบคคลทมองเหนถงปญหาตางๆ ท

เกดขนในสงคม แลวรสกอยากเขาไปมสวนในการชวยเหลอสงคมในเรองตางๆ

พฤตกรรมบงชความมจตสาธารณะ เชน 1. การสอนหนงสอใหแกเพอน 2. การชวยเกบขยะตามบรเวณทไมสะอาด

3. การแบงปนสงของใหแกผอน ในทนในการทำาโครงงานไดกำาหนดพฤตกรรมของนกเรยนท

แสดงถงความมจตสาธารณะ คอ การดแลทำาความสะอาดโรงเรยนในบรเวณทรบผดชอบ

6

บทท 3การดำาเนนการ

วธการดำาเนนการนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 ไดดำาเนนการตามแผนและปฏบต

กจกรรมดงตอไปน1. นกเรยนรวมกนระดมความคดสาเหตของปญหาทนกเรยนปฏบต

ภายในโรงเรยน2. ประชมภายในหองเรยนหาแนวทางในการปฏบต การสำารวจเกบ

ขอมล และการสงเสรมหรอแกไขพฤตกรรม เพอใหนกเรยนปฏบตตามกจกรรมทง 4 กจกรรม ไดแก รองเทาเขาแถว สงหงามเดนตามกน และใชโทรศพทมอถอ ถกท ถกเวลาอยางสรางสรรค และจตอาสาสงหสะอาด

3. ดำาเนนการขออนมตโครงงานเพอทำาโครงงานคณธรรมสงเสรมอตลกษณของโรงเรยน

4. คดเลอกคณะกรรมการกจกรรมละ 5 คน เพอสำารวจ ดแลการปฏบตและแกไขพฤตกรรม หรอสงเสรมการปฏบตกจกรรมของเพอน

5. ดำาเนนการรณรงคการปฏบตกจกรรม ไดแก1. ตดปายวางรองเทาใหเปนระเบยบบรเวณหนาหองเรยน และ

ตดปายเลขทตำาแหนงการวางรองเทา

รปท 1 คณะกรรมการผรบผดชอบการสำารวจการปฏบตกจกรรมรองเทาเขาแถว

ดำาเนนการตรวจสอบและสำารวจการปฏบตของนกเรยนในหอง

2. จบคเพอนในการชวยดแลการเดนแถวใหเปนระเบยบในชวงเลกกจกรรมหนาเสาธง

รปท 2 คณะกรรมการผรบผดชอบการสำารวจการปฏบตกจกรรมสงหงามเดนตาม

กนดำาเนนการตรวจสอบและสำารวจการปฏบตของนกเรยนในหอง

73. จดหากลองใสโทรศพทตามเลขท และจดเกบหนาชนเรยน

กอนเรมเรยน4. แบงกลมดแลการทำาความสะอาดแตละบรเวณ และจด

แขงขนความสะอาดของแตละกลม6. คณะกรรมการแตละกจกรรมดำาเนนการสำารวจ สงเกตและบนทก

ผลการปฏบต และสรปผลแตละเดอนเพอนำามาวเคราะหผลการดำาเนนการ ตงแตเดอนมถนายน 2561 ถงเดอนมกราคม 2562

โดยกำาหนดชวงจำานวนครงการปฏบตแตละกจกรรมสามารถแบงและกำาหนดความหมายดงน

ชวงจำานวนครงในการปฏบต

ระดบความหมาย

0 – 5 ควรแกไขอยางเรง

ดวน6 – 10 ควรปรบปรง

11 – 15 ด16 – 20 ดมาก21 ครงขนไป

ปฏทนการดำาเนนการนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 ดำาเนนการวางแผนและเตรยมการ

ดำาเนนการดงน

ท กจกรรม งบประมาณ

ระยะเวลา ผรบผดชอบ

1 เสนอโครงงานขออน มต ดำาเนนการ (P)

- 15-20 พ.ค.256

1

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1

2 ดำาเนนการตามตวชวดคณธรรมอตลกษณของโรงเรยน (D)2.1 ความมวนย กจกรรม สงหงาม“เดนตามกน” กจกรรม รองเทา“เขาแถว ”2.2 ความรบผดชอบ/ความซอสตย กจกรรม ใช“โทรศพทมอถอ ถกท ถกเวลาอยางสรางสรรค”2.3 จตสาธารณะ

- ตลอดปการศกษา

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1

กจกรรมจตอาสาสงหสะอาด

3 ประเมนผลกจกรรม (C) - ภาคเรยนละ

1 ครง

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1

4 สรปรายงานผลการดำาเนนโครงงาน (A)

500 กมภาพนธ 2562

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1

8บทท 4

ผลการดำาเนนการและการวเคราะห

จากการปฏบตกจกรรมทง 4 กจกรรม ไดผลการดำาเนนการและสามารถวเคราะหผลการดำาเนนการแตละกจกรรมดงนตารางท 1 แสดงรอยละของนกเรยนทปฏบตตามกจกรรมรองเทาเขาแถวตงแตเดอนมถนายน 2561

ถงเดอนมกราคม 2562ชวง

จำานวนครงใน

การปฏบต

รอยละของนกเรยนทปฏบตตามกจกรรมรองเทาเขาแถว

เทอม 1 เทอม 2ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. พ.ย. ธ.ค. ม.ค.

0 – 5 - - - - - - -6 – 10 - - - - - 3.44 -11 – 15

13.79

- 3.44 3.44 13.79

13.79

3.44

16 – 20

86.21

17.24

10.34

96.55

86.21

82.77

17.24

21 ครง - 82.76

86.26

- - - 89.11

ขนไปหมายเหต จำานวนวนในการมาเรยนเดอนกรกฎาคม 22 วน เดอน

สงหาคม 22 วน และมกราคม 22 วน

จากตารางท 1 พบวา ในเดอนกนยายน มรอยละของนกเรยนทปฏบตกจกรรมรองเทาเขาแถว ตงแต 16 – 20 ครง จำานวนสงสด คอ รอยละ 96.55 อยในระดบดมาก

ตารางท 2 แสดงรอยละของนกเรยนทปฏบตตามกจกรรมสงหงามเดนตามกนตงแตเดอนมถนายน 2561

ถงเดอนมกราคม 2562ชวง

จำานวนครงใน

การปฏบต

รอยละของนกเรยนทปฏบตตามกจกรรมสงหงามเดนตามกน

เทอม 1 เทอม 2ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. พ.ย. ธ.ค. ม.ค.

0 – 5 - - - - - - -6 – 10 - - - - - 3.44 -11 – 15

13.79

- 3.44 3.44 13.79

13.79

3.44

16 – 20

86.21

17.24

10.34

96.55

86.21

82.77

17.24

21 ครงขนไป

- 82.76

86.26

- - - 89.11

หมายเหต จำานวนวนในการมาเรยนเดอนกรกฎาคม 22 วน เดอนสงหาคม 22 วน และมกราคม 22 วน

จากตารางท 2 พบวา ในเดอนกนยายน มรอยละของนกเรยนทปฏบตกจกรรมสงหงามเดนตามกน ตงแต 16 – 20 ครง จำานวนสงสด คอ รอยละ 96.55 อยในระดบดมาก

9ตารางท 3 แสดงรอยละของนกเรยนทปฏบตตามกจกรรมใชโทรศพทมอถอ ถกท ถกเวลาอยางสรางสรรค ตงแตเดอนมถนายน 2561 ถงเดอนมกราคม 2562

ชวงจำานวนครงใน

การปฏบต

รอยละของนกเรยนทปฏบตตามกจกรรมใชโทรศพทมอถอ ถกท ถกเวลา

อยางสรางสรรคเทอม 1 เทอม 2

ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. 0 – 5 - - - - - - -

6 – 10 - - - - - 3.44 -11 – 15 13.7

9- 3.44 3.44 13.7

913.7

93.44

16 – 20 86.21

17.24

10.34

96.55

86.21

82.77

17.24

21 ครงขนไป

- 82.76

86.26

- - - 89.11

หมายเหต จำานวนวนในการมาเรยนเดอนกรกฎาคม 22 วน เดอนสงหาคม 22 วน และมกราคม 22 วน

จากตารางท 3 พบวา ในเดอนกนยายน มรอยละของนกเรยนทปฏบตกจกรรมใชโทรศพทมอถอ ถกท ถกเวลาอยางสรางสรรค ตงแต 16 – 20 ครง จำานวนสงสด คอ รอยละ 96.55 อยในระดบดมาก

กจกรรมจตสาธารณะ จตอาสาสงหสะอาด…………………………………….(บรรยายหรอวเคราะหผลจาก

การทำากจกรรมของนกเรยน)………………..

10บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ

สรปผลการดำาเนนการจากการดำาเนนโครงงานคณธรรมตามคณธรรมอตลกษณของ

โรงเรยน สามารถสรปไดดงนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5/1 เขารวมกจกรรมจำานวน 29 คน คด

เปนรอยละ 100 และนกเรยนมคณธรรมอตลกษณดานมวนย ความรบผดชอบ ซอสตยและจตสาธารณะ ไมนอยกวารอยละ 80 โดยมผลการดำาเนนการอยในระดบดมาก เฉลยรอยละ 92.86

ซงจากผลการดำาเนนการพบวา 1. นกเรยนมคณธรรมอตลกษณดานมวนย (สงหงามเดนตามกน

และรองเทาเขาแถว) อยในระดบ ดมาก คดเปนรอยละ 92.862. นกเรยนมคณธรรมอตลกษณดานความรบผดชอบและซอสตย

(ใชโทรศพทมอถอ ถกท ถกเวลาอยางสรางสรรค) อยในระดบดมาก คดเปนรอยละ 92.86

3. นกเรยนมคณธรรมอตลกษณดานจตสาธารณะ (จตอาสาสงหสะอาด) อยในระดบดมาก คดเปนรอยละ 92.86

เนองจากนกเรยนตระหนกและเหนความสำาคญทมาทงจากการมแบบอยางของเพอนนกเรยนททำาถกตอง จากการรวมมอปรบเปลยนพฤตกรรมของตนเองใหเหมาะสม

ขอเสนอแนะ1. ควรมการคดเลอกนกเรยนทรบผดชอบสำารวจการปฏบตกจกรรม

ของเพอนรวมชนโดยคละเพศ

2. ในการดำาเนนการปรบปรงแกไขพฤตกรรมของเพอนควรตองรวมกนคดวธการเพอใหเขาใจและดำาเนนการไดอยางถกตอง

11บรรณานกรม

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). (2548). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. สบคนเมอวนท

29 มกราคม 256, จาก http://www.84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=213มลนธชยพฒนา. เศรษฐกจพอเพยง. สบคนเมอวนท 29 มกราคม 2562, จาก http://www.chaipat.or.th/site_content/item/3579-2010-10-08-05-24-39.htmlสำานกงานราชบณฑตยสภา. (2557). คลงความร. สบคนเมอวนท 29 มกราคม 256, จาก http://www.royin.go.th