amvv.qeverisjavendore.gov.al · ii ky raport u hartua nga urban research institute, me autorë z....

2 0 1 9

MATRICA EKOMPETENCAVEE VETËQEVERISJESVENDORE

Në bashkëpunim me: Zbatuar nga:

URI URBAN RESEARCH INSTITUTEKy projekt është financuar

nga Bashkimi Evropian

DO N

OT

COPY

Financuar nga Bashkimi Evropian

Matrica e Kompetencave e Vetëqeverisjes Vendore

Shkurt 2019

URBAN RESEARCH INSTITUTE

DO N

OT

COPY

ii

Ky Raport u hartua nga Urban Research Institute, me autorë z. Edlir Vokopola, z. Drini Nushi, znj. Entela Kallamata, znj. Marinela Spahiu, z. Erni Kocani dhe mbështetjen e znj. Zana Vokopola, Drejtor Ekzekutiv i URI

URBAN RESEARCH INSTITUTE

Raporti u përgatit në kuadër të projektit “Matrica e Kompetencave”, financuar nga BashkimiEvropian, në bashkëpunim me Ministrinë e Brendshme.

Printimi i këtij raporti u mundësua nga projekti “Bashkitë për në Evropë”, i financuar nga BE.

DO N

OT

COPY

iii

Titulli Projektit: Matrica e Kompetencave

Financuesi:

Nr. Referencës:

Data Fillimit:

Data Mbarimit (Kohëzgjatja):

Buxheti i Përgjithshëm i Bashkimit Evropian

CRIS No.: 2018/399-142

Shtator 2018

Janar 2019 (5 muaj)

Nr. Kontratës: 399-142

Autoriteti Kontraktues:

Menaxheri Projektit:

Adresa:

Tel.:

E-mail:

Delegacioni i Bashkimit Evropian në Shqipëri

Orlando Fusco

ABA Business Centre, K. 17, Rr. Papa Gjon Pali II; 1001 Tiranë, Shqipëri

+355 4 222 8320 ext. 441

[email protected]

I kontraktuari:

Adresa (Konsulenti):

Tel (Konsulenti):

Drejtuesi i Projektit:

Adresa:

E-mail:

Instituti i Kërkimeve Urbane

Rr: “Asim Vokshi”, Nd.14, Hyrja 11, Ap. 56, Tiranë, Shqipëri

+355 69 40 82 942

Edlir Vokopola

Rr: “Asim Vokshi”, Nd.14, Hyrja 11, Ap. 56, Tiranë, Shqipëri

[email protected]

Ekipi Projektit:

Adresa:

Tel (Projektit):

E-mail:

Edlir Vokopola, Entela Kallamata, Drini Nushi, Marinela Spahiu, Erni Kocani

Rr:“Asim Vokshi”, Nd.14, Hyrja 11, Ap. 56, Tiranë, Shqipëri

+355 69 40 82 942

[email protected]

[email protected]

[email protected]

DO N

OT

COPY

Ky botim është prodhuar me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian. Përmbajtja e tij është përgjegjësi e Urban Research Institute dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Bashkimit Evropian.

DO N

OT

COPY

v

MIRËNJOHJE

Ky Raport është hartuar nga ekipi i Institutit të Kërkimeve Urbane, i përbërë nga z. Edlir Vokopola, z. Drini Nushi, znj. Entela Kallamata, znj. Marinela Spahiu, z. Erni Kocani dhe mbështetjen e znj. Zana Vokopola, Drejtor Ekzekutiv i IKU. Në punën për grumbullimin e informacionit, dokumenteve dhe opinioneve, si dhe hartimin e këtij dokumenti, ekipi i IKU vlerëson shumë dhe është mirënjohës për mbështetjen dhe bashkëpunimin me ekipin e Ministrisë së Brendshme të drejtuar nga zëvendësministri znj. Romina Kuko dhe këshilltarët znj. Aida Gjika dhe z. Ledjon Shahini; duke përfshirë këtu edhe kontributin e veçantë të z. Fran Brahimi nga Ministria e Financave dhe Ekonomisë dhe Z. Bekim Murati nga Agjencia për Mbështetjen e Vetëqeverisjes Vendore.

IKU gjen gjithashtu rastin të falënderojë kryetarët dhe personelin e bashkive Roskovec, Kamëz dhe Korçë të cilët pa asnjë rezervë u përkushtuan për të ndihmuar në evidentimin çështjeve të cilat janë objekt i trajtimit në këtë raport; si dhe personelin e ministrive të linjës me të cilët ekipi i IKU është takuar, përfshirë këtu Ministrinë e Infrastrukturës dhe Energjisë, Ministrinë e Turizmit dhe Mjedisit, Ministrinë e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, Ministrinë e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, të cilët kanë diskutuar dhe kanë ndarë informacion me ekipin e IKU për hartimin e Raportit.

Në mënyrë të veçantë ekipi i IKU shpreh mirënjohjen për z. Orlando Fusco, Menaxher i Projektit në Delegacionin e Bashkimit Evropian në Shqipëri për besimin dhe inkurajimin e veçantë në realizimin e këtij projekti.

DO N

OT

COPY

vi

LISTA E KUTIZAVEMIRËNJOHJE ............................................................................................................................................................................... iii

LISTA E KUTIZAVE ..................................................................................................................................................................... vii

LISTA E KUTIZAVE ....................................................................................................................................................................viii

LISTA E SHKURTIMEVE ............................................................................................................................................................ ix

0. PËRMBLEDHJE .......................................................................................................................................1

0.1 HYRJE .............................................................................................................................................................................1

0.2 Analiza Ligjore ...........................................................................................................................................................1

0.3 Analiza Fianaciare ...................................................................................................................................................2

1. HYRJE ........................................................................................................................................................5

1.1 Projekti dhe nevoja për të....................................................................................................................................5

2 METODOLOGJIA E ANALIZËS ..............................................................................................................................7

2.1 Skicë e matricës së kompetencave ................................................................................................................9

3. VETQEVERISJA VENDORE NË SHQIPËRI ...................................................................................... 11

3.1 Decentralizimi .........................................................................................................................................................11

3.2 Strategjia Ndërsektoriale për Decentralizim dhe Qeverisje Vendore 2015-2020 ...............12

4. LIGJI 139/2015 “PËR VETËQEVERISJEN VENDORE” ............................................................... 15

5. ANALIZA E FUNKSIONEVE TË QEVERISË VENDORE ................................................................. 17

5.1 Fusha e Infrastrukturës dhe shërbimeve publike ................................................................................17

5.1.1 Prodhimi, trajtimi, transmetimi dhe furnizimin me ujë të pijshëm (Neni 23/1), dhe mbledhja largimi dhe trajtimi i ujërave të ndoturara (Neni 23/2) .....................................................................17

5.1.2 Mbledhja dhe largimi i ujërave të shiut dhe mbrojtja ............................................................................. nga përmbytjet në zonat e banuara (Neni 23/3) ..................................................................................28

5.1.3 Ndërtimi, rehabilitimi dhe mirëmbajtja e rrugëve vendore dhe sinjalizimi rrugor, të trotuareve dhe shesheve publike vendore (Neni 23/4)......................................................................32

5.1.4 Ndriçimi i mjediseve publike (Neni 23/5) ..................................................................................................36

5.1.5 Transporti publik vendor (Neni 23/6) ...........................................................................................................39

5.1.6 Ndërtimi, rehabilitimi dhe mirëmbajtja e varrezave publike, si dhe garantimi i shërbimit publik të varrimit (Neni 23/7) ..........................................................................................................................45

5.1.7 Parqet, lulishtet dhe hapësirat e gjelbra publike (Neni 23/9), Shërbimi i dekorit publik (Neni 23/8)...........................................................................................................47

5.1.8 Mbledhja, largimi dhe trajtimi i mbetjeve të ngurta shtëpiake (Neni 23/10) .........................50

5.1.9 Ndërtimi, rehabilitimi dhe mirëmbajtja e ndërtesave arsimore të sistemit shkollor parauniversitar, me përjashtim të shkollave profesionale (Neni 23/11) ...................................57

5.1.10 Administrimin dhe rregullimi i sistemit arsimor parashkollor në kopshte dhe çerdhe (Neni 23/12) ..........................................................................................................62

5.1.11 Ndërtimi, rehabilitimi dhe mirëmbajtja e ndërtesave të shërbimit parësor shëndetësor dhe zhvillimin e aktiviteteve edukuese e promovuese në nivel vendor, të cilat lidhen me mbrojtjen e shëndetit, si dhe administrimin e qendrave e të shërbimeve të tjera në fushën e shëndetit publik (Neni 23/13) .....................................................................................................................66

5..1.12 Planifikimini,administrimi,zhvillimidhekontrolliiterritorit(Neni23/14) ................................74

5.2 Fusha e Shërbimeve Sociale ...........................................................................................................................79

DO N

OT

COPY

vii

5.2.1 Krijimin dhe administrimin e shërbimeve sociale, në nivel vendor, për shtresat në nevojë, personatme aftësi të kufizuara, fëmijët, gratë, gratë kryefamiljare, gratë e dhunuara,viktimatëtrafikut,nënaapoprindërmeshumëfëmijë,tëmoshuaritetj.,sipasmënyrëssë përcaktuar me ligj.. (Neni 24/1), ndërtimin dhe administrimin e qendrave për ofrimin e shërbimeve sociale vendore (Neni 24/3), krijimin, në bashkëpunim me ministrinë përgjegjësepërmirëqeniensociale, të fonditsocialpërfinancimineshërbimeve,sipasmënyrës së përcaktuar me ligj (Neni 24/4) .............................................................................................79

5.2.2 Ndërtimi dhe administrimi i banesave për strehimin social (Neni 24/2) ..................................90

5.3 Fusha e Kulturës, Sportit dhe Shërbimeve Argëtuese ........................................................................96

5.3.1 Zhvillimi, mbrojtja dhe promovimi i vlerave të trashëgimisë kulturore me interes vendor, si dhe administrimi i objekteve që lidhen me ushtrimin e këtyre funksioneve (Neni 25/1) Organizimi i aktiviteteve kulturore dhe promovimi i identitetit kombëtar e lokal, si dhe administrimi i objekteve që lidhen me ushtrimin e këtyre funksioneve (Neni 25/2) Zhvillimi, mbrojtja dhe promovimi i bibliotekave e ambienteve për lexim, me qëllim edukimin e përgjithshëm të qytetarëve (Neni 25/3) ....................................................................................................96

5..3.2 Organizimin e aktiviteteve sportive, çlodhëse e argëtuese, zhvillimin dhe administrimin e institucioneve e të objekteve që lidhen me ushtrimin e këtyre funksioneve (Neni 25/4) ..104

5.4 Fusha e Mbrojtjes së Mjedisit ......................................................................................................................106

5.4.1 Sigurimi, në nivel vendor, të masave për mbrojtjen e cilësisë së ajrit, tokës dhe ujit nga ndotja. (Neni 26/1), sigurimi në nivel vendor, i masave për mbrojtjen nga ndotja akustike (Neni 26/2), zhvillimi i aktiviteteve edukuese dhe promovuese, në nivel vendor, të cilat lidhen me mbrojtjen e mjedisit (Neni 26/3) ........................................................................................106

5.5 Fusha e Bujqësisë, Zhvillimit Rural, Pyjeve dhe Kullotave Publike, natyrës dhe Biodiveristetit .......................................................................................................................................................114

5..5.1 Administrimin, shfrytëzimin dhe mirëmbajtjen e infrastrukturës së ujitjes dhe kullimit, të transferuar në pronësi të tyre, sipas mënyrës së përcaktuar me ligj (Neni 27/1) .............114

5.5.2 Administrimin dhe mbrojtjen e tokave bujqësore e të kategorive të tjera të resurseve, si toka të pafrytshme etj., sipas mënyrës së përcaktuar me ligj (Neni 27/2) ..........................119

5.5.3 Krijimi dhe administrimi i sistemit vendor të informacionit dhe këshillimit bujqësor e rural, sipas legjislacionit në fuqi .............................................................................................................................126

5.5.4 Krijimi dhe administrimi i skemave vendore të granteve për bujqësinë e zhvillimin rural, tëfinancuarangabuxhetilokaldhe/osemebashkëfinancimngatëtretët,dukegarantuarakses të balancuar gjinor (Neni 27/4) .....................................................................................................127

5.5.5 Administrimin e fondit pyjor dhe kullosor publik, sipas legjislacionit në fuqi ......................128

5.5.6 Mbrojtjen e natyrës e të biodiversitetit, sipas legjislacionit në fuqi (neni 27/6). ...............138

5.6 Fusha e Zhvillimit Ekonomik Vendor .........................................................................................................139

5.6.1 Hartimin i planeve strategjike të zhvillimit e të programeve për zhvillimin ekonomik vendor (Neni 28/1), ngritja dhe funksionimi i tregjeve publike dhe të rrjetit të tregtisë, (Neni 28/2) mbështetja për zhvillimin e biznesit të vogël, nëpërmjet veprimtarive nxitëse, të tilla si panaire e reklama në vende publike( Neni 28/3), organizimi i shërbimeve në mbështetje të zhvillimit ekonomik vendor, si informacioni për bizneset, aktivitetet promovuese, vënia në dispozicion e aseteve publike etj. (Neni 28/4), publikimi i broshurave informative, krijimi iportalevemeprofilekonomiketj(Neni28/5)sidhedhënienegrantevefinanciarepërmbështetjen e aktiviteteve të biznesit të vogël e të mesëm, sipas mënyrës së përcaktuar në legjislacionin në fuqi, duke garantuar akses të balancuar gjinor (Neni 28/6) ............... 139

DO N

OT

COPY

viii

5.7 Fusha e Sigurisë Publike .................................................................................................................................143

5.7.1 Mbrojtja civile ne nivel vendor dhe administrimi i strukturave përkatëse (Neni 29/1) ....... 143

5.7.2 Garantimi i shërbimit të zjarrfikësve, në nivel vendor, dhe administrimi i strukturavepërkatëse (Neni 29/2) ......................................................................................................................................148

5.7.3 Garantimi i mbarëvajtjes së marrëdhënieve në komunitet, parandalimin dhe ndërmjetësimin për zgjidhjen e konflikteve në komunitet (Neni 29/3), parandalimin e kundërvajtjeveadministrative, forcimin, inspektimin dhe monitorimin e zbatimit të rregulloreve e të akteve të njësive të vetëqeverisjes vendore brenda juridiksionit të tyre vendor dhe në përputhje me përcaktimet ligjore (Neni 29/4) .....................................................................................153

6. MJAFTUESHMËRIA FINANCIARE E FUNKSIONEVE ..................................................................157

6.1 Parimiimjaftueshmërisëfinanciare .........................................................................................................157

6.2 Rregullimiimjaftueshmërisëfinanciare ................................................................................................158

6.2.1 Mjaftueshmëria financiare e funksioneve të veta që financohen nga transferta epakushtëzuar ......................................................................................................................................................158

6.2.2 Mjaftueshmëriafinanciareefunksionevetërejatëveta ..............................................................158

6.2.3 Mjaftueshmëria financiare e funksioneve të transferuara që financohen nga transfertaspecifike ..................................................................................................................................................................160

6.2.4 Mjaftueshmëria financiare e funksioneve të deleguara të financuara nga transferta ekushtëzuar .............................................................................................................................................................160

6.2.5 Financimi i funksioneve të transferuara 2019-2021 ......................................................................161

6.2.6 Sistemiiplanifikimitfinanciartëfunksionevetëvetëqeverisjesvendore ............................161

6.2.7 Mjaftueshmëriafinanciarenëlidhjemepolitikënfiskaletëqeverisëqendrore ................162

6.3 Mbrojtjanëgjykatëetëdrejtëspërburimefinanciaretëmjaftueshme ...............................164

6.4 Projektet në zhvillim për të siguruar përmbushjen e parimit të mjaftueshmërisëfinanciare ..............................................................................................................................................................164

7. PËRFUNDIMI I ANALIZËS ................................................................................................................167

7.1 Përmbledhe mbi gjëndjen e autonomisë së qeverisë vendore ..................................................167

SHTOJCA A: REKOMANDIME PËR RREGULLIMIN E LEGJISLACIONIT SEKTORIAL ...............173

SHTOJCA B: BAZA LIGJORE E FUNKSIONEVE ................................................................................195

SHTOJCA C: RAPORTE DHE DOKUMENTE TË KONSULTUAR ......................................................213

SHTOJCA D: AKTORËT E KONSULTUAR NË NIVEL BASHKIE ......................................................215

SHTOJCA E: AKTORËT E KONSULTUAR NË NIVEL MINISTRIE ...................................................216

SHTOJCA DIGJITALE .............................................................................................................................219

DO N

OT

COPY

ix

LISTA E KUTIZAVEKutiza 1: ............................................................................... 17 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e prodhimit, trajtimit, transmetimit dhe furnizimit me ujë të pijshëm si dhe mbledhjes, largimit dhe trajtimit të ujërave të ndotura

Kutiza 2: ............................................................................... 32 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e ndërtimit, rehabilitimit dhe mirëmbajtjes së rrugëve vendore dhe sinjalizimit rrugor, të trotuareve dhe shesheve publike vendore dhe transportin publik

Kutiza 3: ............................................................................... 39 Gjetjet nga RAM për funksionin e transportit publik vendor

Kutiza 4: ............................................................................... 50 Drejtimet strategjike për funksionin e mbledhjes, largimit dhe trajtimit të mbetjeve të ngurta dhe shtëpiake

Kutiza 5: ............................................................................... 57 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e ndërtimit, rehabilitimit dhe mirëmbajtjen e ndërtesave arsimore të sistemit shkollor parauniversitar, me përjashtim të shkollave profesionale; administrimit dhe rregullimit të sistemit arsimor parashkollor në kopshte dhe çerdhe.

Kutiza 6: ............................................................................... 66 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e ndërtimit, rehabilitimit dhe mirëmbajtjes së ndërtesave të shërbimit parësor shëndetësor dhe zhvillimin e aktiviteteve edukuese e promovuese në nivel vendor, të cilat lidhen me mbrojtjen e shëndetit, si dhe administrimin e qendrave e të shërbimeve të tjera në fushën e shëndetit publik

Kutiza 7: ............................................................................... 74 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e planifikimit, administrimit, zhvillimit dhe kontrollit të territorit

Kutiza 8: ............................................................................... 79 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e përkujdesit social

Kutiza 9: ............................................................................... 85 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e krijimit, në bashkëpunim me ministrinë përgjegjëse për mirëqenien sociale, të fondit social për financimin e shërbimeve

Kutiza 10: ............................................................................ 90 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e ndërtimit dhe administrimit të banesave për strehimin social

Kutiza 11: ............................................................................ 96 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e zhvillimit, mbrojtjes dhe promovimit të vlerave e të trashëgimisë kulturore me interes vendor, si dhe administrimin e objekteve që lidhen me ushtrimin e këtyre funksioneve

Kutiza 12: ......................................................................... 104 Drejtimet strategjike për funksionin e organizimit të aktiviteteve sportive, çlodhëse e argëtuese, zhvillimin dhe administrimin e institucioneve e të objekteve që lidhen me ushtrimin e këtyre funksioneve

Kutiza 13: ......................................................................... 106 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për fushën e mbrojtjes së mjedisit

Kutiza 14: ......................................................................... 114 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e administrimit, shfrytëzimit dhe mirëmbajtjes së infrastrukturës së ujitjes dhe kullimit të transferuar në pronësi të tyre.

Kutiza 15: ......................................................................... 128 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e administrimit të fondit pyjor dhe kullosor publik

Kutiza 16: ....................................................................... 139 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM në fushën e zhvillimit ekonomik vendor

Kutiza 17: ......................................................................... 143 Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e mbrojtjes civile

Kutiza 18: ....................................................................... 148 Drejtimet strategjike dhe gjetjet për funksionin e garantimit të shërbimit të zjarrfikësve, në nivel vendor, dhe administrimin e strukturave përkatëse

Kutiza 19: ....................................................................... 153 Drejtimet strategjike për funksionin e garantimit të mbarëvajtjes së marrëdhënieve në komunitet, parandalimin dhe ndërmjetësimin për zgjidhjen e konflikteve në komunitet.

DO N

OT

COPY

x

LISTA E KUTIZAVEFigura 1: .......................................................................19

Organigrama për funksionin e furnizimit me ujë të pijshëm (Neni 23/1), dhe ujërave të ndotura (Neni 23/2) 25

Figura 2: .......................................................................29Organigrama e funksionit për mbledhjen dhe largimin e ujërave të shiut dhe mbrojt-ja nga përmbytjet (Neni 23/3) 35

Figura 3: .......................................................................33Organigrama e funksionit: Ndërtimi, reha-bilitimi dhe mirëmbajtja e rrugëve ...(Neni 23/4)

Figura 4: .......................................................................37Organigrama e funksionit ndriçimi i mje-diseve publike (Neni 23/5)

Figura 5: .......................................................................41Organigrama e funksionit transporti publik vendor (Neni 23/6)

Figura 6: ......................................................................45Organigrama e funksionit ndërtimi, rehabil-itimi dhe mirëmbajtja e varrezave publike, ... (Neni 23/7)

Figura 7: ......................................................................48Organigrama e funksionit parqet, lulishtet dhe hapësirat e gjelbra publike (Neni 23/9) Shërbimi i dekorit publik (Neni 23/8)

Figura 8: ......................................................................51Organigrama e funksionit mbledhja, largimi dhe trajtimi i mbetjeve të ngurta shtëpiake (Neni 23/10)

Figura 9: ......................................................................58Organigrama e funksionit të ndërtimit, re-habilitimit dhe mirëmbajtjes së ndërtesave arsimore ... (Neni 23/11)

Figura 10: ...................................................................62Organigrama e funksionit të administrimit dhe rregullimit të sistemit arsimor parash-kollor në kopshte dhe çerdhe (Neni 23/12)

Figura 11: .................................................................67Organigrama e funksionit të ndërtimit, re-habilitimit dhe mirëmbajtjes së ndërtesave të shërbimit parësor shëndetësor ... (Neni 23/13)

Figura 12: ...................................................................71Organigrama e funksionit të zbatimit të veprimtarive për zhvillimin e aktiviteteve edukuese e promovuese për mbrojtjen e shëndetit (Neni 23/13)

Figura 13: ...................................................................75Organigrama e funksionit të planifikimit,administrimit, zhvillimit dhe kontrollit të territorit (Neni 23/14)

Figura 14: .................................................................80Organigrama e funksionit të zbatimit të administrimit të ndihmës ekonomike për shtresatnënevojëdhepersonatmeaftësitëkufizuar

Figura 15: .................................................................86Organigrama e funksionit të zbatimit të ad-ministrimit të shërbimeve të kujdesit sho-qëror dhe ndërtimit dhe administrimit të qendrave ...

Figura 16: .................................................................90Organigrama e funksionit të ndërtimit dhe administrimit të banesave për strehimin social (Neni 24/2)

Figura 17: .................................................................97Organigrama e funksionit të zhvillimit, mbrojtjes dhe promovimit të vlerave të trashëgimisë kulturore me interes vendor ... (Neni 25/1/2/3)

Figura 18: ................................................................104Organigrama e funksionit të organizimit të aktiviteteve sportive, çlodhëse e argëtuese ... (Neni 25/4)

Figura 19: ..............................................................107Organigrama e funksionit të sigurimit, në nivel vendor, të masave për mbrojtjen e cilësisë së ajrit, tokës dhe ujit nga ndotja ... (Neni 26/1/2/3)

Figura 20: ................................................................115 Organigrama e funksionit të administrim-it, shfrytëzimit dhe mirëmbajtjes së infra-strukturës së ujitjes dhe kullimit ... (Neni 27/1)

Figura 21: ..............................................................119Organigrama e funksionit të administrimit dhe mbrojtjes së tokave bujqësore... (Neni 27/2)

Figura 22: ..............................................................128Organigrama e funksionit të administrim-it të fondit pyjor dhe kullosor publik, sipas legjislacionit në fuqi

Figura 23: ................................................................140Organigrama e funksionit : Zhvillimi Ekonomik Vendor

Figura 24: ..............................................................143Organigrama e funksionit të mbrojtjes ci-vile në nivel vendor dhe administrimit të strukturave përkatëse

Figura 25: .................................................................149Organigrama e funksionit të garantimit të shërbimit zjarrfikës, në nivel vendor, dheadministrimit të strukturave përkatëse 150

DO N

OT

COPY

xi

LISTA E SHKURTIMEVE

SHKURTIMI KUPTIMI

ABU Agjencitë e Baseneve UjoreAKM Agjencia Kombëtare e Mjedisit

AKPT Agjencia Kombëtare e Planifikimit të Territorit AKU Autoriteti Kombëtar i Ushqimit

AKUM Agjencia Kombëtare e Ujësjellës-Kanalizimeve dhe Infrastrukturës së mbetjeveAMBU Agjencitë e Menaxhimit të Baseneve Ujore

ARM Agjencia Rajonale e MjedisitARRSH Autoriteti Rrugor Shqiptar

ASHR Autoritetit Shëndetësor RajonalDAMT Drejtoria e Administrimit dhe Mbrojtjes së Tokës

DAR / ZA Drejtoritë Arsimore Rajonale/Zyrat Arsimore DPGJC Drejtoria e Pergjithshme e Gjendjes Civile

DPMZSH Drejtoria e Përgjithshme e Mbrojtjes nga Zjarri dhe Shpëtimi DPPEC Departamenti i Planifikimit dhe Përballimit të Emergjencave Civile

DRTK Drejtoritë rajonale të trashëgimisë kulturore DUK Drejtoria e Ujitjes dhe Kullimit

ERRU Enti Rregullator i UjitFNS Federata Ndërkombëtare e Futbollit

IKMTK Inspektorati Kombëtar për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore IKRTK Instituti Kombëtar i Regjistrimit të Trashëgimisë Kulturore

IKTK Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore IMT Inspektorati i Mbrojtjes së Tokës

ISHMT Inspektoratit Shtetëror të Mbrojtjes së TokësISHP Instituti i Shëndetit PublikISSH Inspektorati Sanitar Shtetëror

ITD Inspektorati Teknik i Digave/dambaveKB Këshilli Bashkiak

KBU Këshilli i Basenit Ujor KE Këshilli i Evropës

KKDM Komiteti Kombëtar i Digave të MëdhaKKM Këshilli Kombëtar i Muzeve

KKMPK Këshilli Kombëtar i Menaxhimit të Pasurive KulturoreKKRR Komisioni Kombëtar Rregullator

KKT Këshilli Kombetar i TerritoritKKTKJ Këshilli Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore JomaterialeKKTKM Këshilli Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore Materiale

KKU Këshilli Kombëtar i UjitKLS Këshilli i Lartë i Sportit

KLSH Kontrolli i Lartë i ShtetitKM Këshilli i Ministrave

DO N

OT

COPY

xii

SHKURTIMI KUPTIMI

KMT Komisioni i Mbrojtjes së TokësKNEC Komiteti Ndërministror i Emergjencave CivileKNSH Komisioni i Ndihmës Shtetërore

KQ Këshilli i QarkutKSHMT Komiteti Shtetëror i Mbrojtjes së Tokës

KTPD Këshilli Teknik i Përhershëm i Digave MASR Ministria Arsimit Sportit dhe Rinisë

MB Ministria e BrendshmeMBZHR Ministria e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural

MFE Ministria Financave dhe EkonomisëMIE Ministria e Infrastrukturës dhe EnergjisëMIM Menaxhimi i Integruar i MbetjeveMK Ministria e Kulturës

MLTUN Mbledhja, largimi dhe trajtimi i ujërave të ndoturaMSHMS Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes SocialeMSHMS Ministër Shteti për Mbrojtjen e Sipërmarrjes

MTM Ministria e Turizmit dhe MjedisitNJAPKA Njësitë e Administrimit dhe Koordinimit të Parqeve Arkeologjike

NJQV Njësitë e vetëqeverisjes vendore OSHKSH Operatori i Shërbimeve të Kujdesit Shëndetësor

PAK Personat me aftësi të kufizuaraPPV Plan i Përgjithshëm Vendor

PTTFUP Prodhim, trajtim, transmetim dhe furnizimin me ujë të pijshëmQKB Qendra Kombëtare e Biznesit

QKVT Qendra Kombëtare e Veprimtarive Tradicionale RAM Rishikimit Afat-MesëmRSH Republika e Shqipërisë

SAMT Seksioni i Administrimit te Mbrojtjes së TokësSH.A Shoqëri aksionere

SHSSH Shërbimi Social Shtetëror SKDM Sekretariati Kombëtar i Digave të Mëdha

SNDQV Strategjia Ndërsektoriale për Decentralizimin dhe Qeverisjen VendoreUK Ujësjellës - Kanalizime

VKM Vendim i Këshillit të Ministrave ZABU Zyrat e Administrimit të Baseneve UjoreZGJC Zyrat e Gjendjes CivileZMMT Zyrat e Menaxhimit dhe Mbrojtës së Tokës

DO N

OT

COPY

1

0. PËRMBLEDHJE

0.1 HYRJEQëllimi i analizës së kryer është të japë rekomandime për Ministrinë e Brendshme, përgjegjëse e bashkërendimit me qeverinë vendore dhe shoqatat e të zgjedhurve vendor, për hapat që duhen ndërmarrë në vijim për të përmbushur masën e autonomisë vendore të përcaktuar në Strategjinë Ndërsektoriale për Decentralizimin dhe Qeverisjen Vendore 2015-2019.

Analiza ka përfshirë rishikimin e rreth 400 akte ligjore dhe nënligjore që rregullojnë sektorët e lidhur me ushtrimin e funksioneve nga njësitë e vetëqeverisjes vendore.

Përmirësimi dhe harmonizimi i kuadrit ligjor dhe institucional sektorial është mëse i nevojshëm përtërritureficiencëneveprimtarisësënjësivetëvetëqeverisjesvendore,qëqëndronsivizionii Strategjisë; gjithashtu, siguron zhvillimin e qëndrueshëm të këtij niveli qeverisës, si një prej objektivave kryesore të Strategjisë.

Raporti është një instrument i cili do të ndihmojë të dy nivelet e qeverisjes në vend të harmonizojnë kuptimin e kuadrit ligjor dhe institucional në fuqi që lidhet me funksionet e vetëqeverisjes vendore.

Zbatimi i rekomandimeve që vijnë nga brendia e këtij raporti do të kërkojnë rishikimin e Strategjisëdhetëafatevekohoretësaj,poredheburimetfinanciareenjerëzoretëcilatdotë kërkohenpër tëmundësuarpërballjenme sfidëne vazhdueshmepër decentralizimdhedemokraci.

0.2 ANALIZA LIGJORENëpërmjet shpërndarjes së veprimtarive të administrimit dhe rregullimit të secilit prej funksioneve të vetëqeverisjes vendore ndërmjet dy niveleve të qeverisjes, qendror dhe vendor, mund të vërehet përqendrimi i përgjegjësive për ushtrimin e tyre në njërin ose në tjetrin nivel.

Kështu, vetëqeverisja vendore përgjithësisht nuk karakterizohet nga elementi i rregullimit të funksioneve të saj, i cili është gjerësisht i përqendruar tek qeveria qendrore, dhe kryesisht tek Këshilli i Ministrave; rregullime të qenësishme nga vetëqeverisja vendore vihen re vetëm në funksionin e transportit publik vendor si dhe në administrimin dhe rregullimin e sistemit parashkollor në çerdhe.

Sa i përket administrimit të funksioneve, vërehet një shpërndarje jo e njëtrajtshme e përgjegjësive ndërmjet dy niveleve të qeverisjes, në varësi të sektorit.

Funksionet e njësive të vetëqeverisjes vendore, të cilat kanë qenë historikisht nën përgjegjësinë e tyre nuk kanë sjell zhvillime të qenësishme në objektivat e decentralizimit, mund të përmendim një nga funksionet më të rëndësishme të NJQV, prodhimi, furnizimi me ujë të pijshëm dhe largimi dhe trajtimi i ujërave të ndotura (Neni 23/1/2), i cili përveç rregullimeve kryesore nga institucionet qendrore, përcakton edhe mënyrën e ushtrimit të funksionit.

Gjithashtu administrimi dhe rregullimi i kopshteve nuk është aspak një kompetencë që mund të konsiderohet si funksion i vet i NJQV-ve. Të gjitha rregullimet dhe pjesa kryesore e administrimit të këtij funksioni kryhen ende nga qeveria qendrore.

Mbledhja, largimi dhe trajtimi i mbetjeve të ngurta shtëpiake (Neni 23/10), si një nga funksionet historikisht nën përgjegjësinë e NJQV-ve ka pësuar elementë centralizimi, me heqjen e kompetencave të përcaktimit nga NJQV-të, të tarifës së shërbimit.

DO N

OT

COPY

2

Nga funksionet e reja të kaluara NJQV-ve, vihet re një rregullim më i përshtatshëm për të ushtruar funksionet nga NJQV-të në mënyrë autonome, se funksionet historikisht nën përgjegjësinëeNJQV-ve.Vlenpërt’upërmendurgarantimiishërbimitzjarrfikës(Neni29/2),administrimi i infrastrukturës së ujitjes dhe kullimit (Neni 27/1), si dhe administrimi i fondit pyjor dhe kullosor (Neni 27/5).

Në të njëjtën kohë shumë funksione të reja të vetëqeverisjes vendore nuk janë shoqëruar ende me ndryshimet ligjore të nevojshme duke vështirësuar ushtrim e funksioneve nga NJQV-të, vlen për tu përmendur funksionin e administrim dhe mbrojtjen e tokës bujqësore, ku njësitë e qeverisjes vendore janë të ndërvarura ende nga këshillat e qarqeve që kanë kompetenca kryesore për zbatimin e këtij funksioni (inspektimin dhe marrjen e vendimeve për marrjen e masave).

Mbrojtja e natyrës dhe biodiversitetit (Neni 27/6), e lidhur ngushtësisht me administrimin, mbrojtjen e tokës bujqësore, administrimin e pyjeve dhe kullotave nuk ka pësuar asnjë ndryshimpërtëreflektuarfushëneretëpërgjegjësisësëNJQV-ve,nëlinjëmendryshimetnëlegjislacioni sektorial për shërbimet në fondin pyjor dhe kullosor.

Një nga funksionet që mund të konsiderohet i parealizueshëm nga NJQV-të është funksioni i administrimit të granteve për bujqësinë dhe zhvillimin rural (Neni 27/4). Ligji sektorial parashikon ekskluzivisht Agjencinë e Pagesave si institucionin përgjegjës për administrimin e këtij funksioni.

Mungesa ligjore qenësisht të nevojshme për tu miratuar me qëllim lehtësimin e zbatimit të funksioneve nga NJQV-të vihen re në funksionin e mbledhjes dhe largimit të ujërave të shiut dhe mbrojtja nga përmbytjet në zonat e banuara (Neni 23/3), ndërtimi dhe administrimi i banesave për strehimin social (Neni 24/2), fusha e kulturës (Neni 25/1/2/3), krijimi dhe administrimi i sistemit vendor të informacionit dhe këshillimit bujqësor e rural, sipas legjislacionit në fuqi (Neni 27/3). Gjithashtu, funksionet në fushën e ndërtimit të ndërtesave të shërbimit parësor shëndetësor, dhe administrimi i qendrave të shëndetit publik, kanë nevojë për rregullime në lidhjemeplanifikimetyre,përt’ibërëkëtofunksionetërealizueshme.

0.3 ANALIZA FIANACIARENë Kartën Evropiane për Vetëqeverisje Vendore, ashtu si dhe në legjislacionin shqiptar mbi vetëqeverisjenvendore,parimi imjaftueshmërisëfinanciarepërushtrimine funksioneve tëvetaetëdeleguarakasikritertëvetëmpërpjesëtueshmërinëeburimevefinanciaremekostone ushtrimit të tyre. Për rrjedhojë, përmbushja e këtij parimi është në varësi të metodologjisë së përllogaritjes ose vlerësimit të kostos së ushtrimit të funksioneve.

Në ndryshim nga Karta, ligji 139/2015 parashikon se burimet financiare të vetëqeverisjesvendore për ushtrimin e funksioneve duhet të jenë të mjaftueshme për të përmbushurstandardet dhe normat ligjore përkatëse; këto të fundit, për rrjedhojë, duhet të jenë pjesë e kostossëushtrimittëfunksioneve.Kyrregullimnukreflektohetiplotënëligjin68/2017,icilipërcaktonseburimetenevojshmefinanciarekanëmadhësinëekostoshistoriketëushtrimittë funksioneve nga qeverisja qendrore para decentralizmit të tyre; në koston historike, niveli i standardeve dhe normave ligjore që është arritur nga institucioni qendror përkatës nuk është domosdoshmërisht niveli i kërkuar nga ligji. Në këtë mënyrë, në krahasim me ligjin 139/2015, ligji 68/2017 redukton madhësinë potenciale të financimit të mjaftueshëm që qeverisjaqendrore duhet të sigurojë për vetëqeverisjen vendore.

Madhësia e transfertës së pakushtëzuar për funksionet e veta nuk është shprehimisht në përpjesëtim me koston e ushtrimit të funksioneve, dhe as në varësi të standardeve ligjore të ushtrimit të tyre, në ligjin 68/2017.

DO N

OT

COPY

3

Ligji139/2015nukkanjëpërkufizimtëtermitstandarddhenorma(minimale)kombëtaretëushtrimit të funksioneve të vetëqeverisjes vendore. Në veçanti, nuk ka një përcaktim të lidhjes së tyre me politikat kombëtare dhe rajonale; kjo lidhje është e rëndësishme, për sa kohë edhe standardet e normat edhe politikat janë të dyja njëkohësisht baza të parimit të ushtrimit të funksioneveqëvendosligji,ndërsavetëmstandardetenormatjanëkriterimjaftueshmërisëfinanciaretëfunksioneve.

Mënyra e sigurimit të përmbushjes së parimit të mjaftueshmërisë financiare nëpërmjetprogramit buxhetor afatmesëm të njësive të vetëqeverisjes vendore nuk është e qartë. Veçanërisht, nuk është e qartë masa e përfshirjes së standardeve e normave ligjore të një funksioni në koston e ushtrimit të tij nëpërmjet programit të shpenzimit.

Sistemiiplanifikimitfinanciartëfunksionevetëvetëqeverisjesvendore,epërrrjedhojëdheiadministrimit të tyre, nuk ka një drejtim të vetëm e të qartë, i cili të mundësojë vlerësimin e shumëssëburimevefinanciareqëjanëtëmjaftueshmepërushtriminekëtyrefunksioneve;sistemi drejtohet nga politikat kombëtare dhe rajonale, porse nuk është e qartë si dhe në çfarë mase drejtohet nga standardet dhe normat minimale kombëtare.

Nëpërmjet sistemit të buxhetimit afatmesëm të funksioneve të vetëqeverisjes vendore, baza kryesore e informacionit të MFE-së për koston e ushtrimit të funksioneve të saj vjen nga përllogaritjet dhe vlerësimet e vetë administratës së njësive të vetëqeverisjes vendore, ndërsa nuk parashikohen instrumente të drejtpërdrejta të MFE-së për të kryer këto përllogaritje dhe vlerësime.

Raportetëqeverisëqendrore,sipaskërkesëssëligjit68/2017“Përfinancatevetëqeverisjesvendore”, neni 26 dhe 27, të cilat duhet të japin informacion (dhe të konsultohen në Këshillin Konsultativ) për standardin e ofrimit të shërbimit dhe nivelin e shpërndarjes së tij sipas njësive të vetëqeverisjes vendore, nuk janë hartuar asnjëherë deri më sot.

DO N

OT

COPY

4

DO N

OT

COPY

5

1. HYRJE

1.1 PROJEKTI DHE NEVOJA PËR TËQëllimi i kësaj analize është të japë rekomandime për Ministrinë e Brendshme, si ministria përgjegjëse e bashkërendimit me njësitë e qeverisjes vendore dhe shoqatat e të zgjedhurve vendor, për hapat që duhen ndërmarrë në vijim për të përmbushur masën e autonomisë vendore të përcaktuar në Strategji, nëpërmjet rishikimit të legjislacionit sektorial, si dhe të vetë ligjit 139/2015.

Analiza ka përfshirë rreth 400 akte ligjore dhe nënligjore të sektorëve të ndryshëm të cilat afektojnë aktivitetin dhe ushtrimin e funksioneve nga njësitë e vetëqeverisjes vendore.

Procesikafilluarmeligjin139/2015,“Përvetëqeverisjenvendore”sidhemeligjin68/2017“Përfinancatevetëqeverisjesvendore”;dhevazhdonmëtejmeanalizëneligjevesektorialenë mënyrë që të ndihmojë në harmonizimin e shpërndarjes së autoritetit në të dy nivelet qeverisëse për secilën fushë të funksioneve të vetëqeverisjes vendore. Dy raportet e monitorimit të Strategjisë, të hartuara respektivisht në 2016 dhe 2017, kanë gjetur se mungesa e harmonizimit ligjor është e pranishme në shumë fusha të veprimtarisë funksionale të vetëqeverisjes vendore, e veçanërisht në funksionet e reja të cilat i janë transferuar këtij niveli qeverisës me ligjin 139/2015 dhe në kuadër të Reformës Territoriale dhe Administrative të vitit 2015.

Analiza nuk ka objektiv të vlerësojë nëse organet e vetëqeverisjes vendore kanë aftësinëtë vetëqeverisen sipas një mase të autonomisë që Strategjia dhe ligji 139/2015 u kanë përcaktuar, por të vlerësojë sa është kjo masë sipas Strategjisë dhe sa është sipas ligjit 139/2015, si dhe deri në çfarë niveli është përmbushur apo jo deri në vitin 2018, nëpërmjet legjislacionit sektorial.

Përmirësimi dhe harmonizimi i kuadrit ligjor dhe institucional sektorial është mëse i nevojshëm përtërritureficiencëneveprimtarisësënjësivetëvetëqeverisjesvendore,qëqëndronsivizionii Strategjisë; gjithashtu siguron zhvillimin e qëndrueshëm të këtij niveli qeverisës, i cili në vetvete përbën dhe një prej objektivave kryesore të Strategjisë.

Ky raport është një instrument që do të ndihmojë që këto të dy nivelet e qeverisjes të ndajnë një kuptim të njëjtë mbi kuadrin aktual ligjor dhe institucional.

Zbatimi i rekomandimeve që vijnë nga brendia e këtij raporti do të kërkoj për një rishikim të Strategjisëdheafatetkohoretësaj,siedhetëburimevefinanciareenjerëzoretënevojshmepërtëmundësuarpërballjenmesfidënevazhdueshmepërdecentralizimdhedemokraci.DO

NO

T CO

PY

6

DO N

OT

COPY

7

2. METODOLOGJIA E ANALIZËS

Sipas Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, dhe akteve ligjore që rrjedhin prej saj, e veçanërisht ligjit për vetëqeverisjen vendore, sistemi i qeverisjes në Shqipëri përbëhet nga dy nivele:

1. niveli i qeverisjes qendrore, dhe

2. niveli i vetëqeverisjes vendore.

Niveli i dyte, ai i vetëqeverisjes vendore, përbëhet nga dy nën-nivele:

1. bashkitë (61), si njësia bazë, dhe

2. këshillat e qarkut (12), si nivel i dytë.

Për secilin funksion të vetëqeverisjes vendore, analiza ligjore zhvillohet sipas legjislacionit në fuqi tësektoritpërkatës.Gjetjetesaj klasifikohensimungesë,mbivendosje,mospërputhjeligjore në përcaktimin e funksionit, zbatimin, dhe monitorimin e vlerësimin e tij. Për këtë klasifikim,nëpërcaktimin,zbatimin,monitorimindhevlerësiminenjëfunksioni:

• me mungesë ligjore kuptohet mungesa e rregullimit të një pjese të një funksioni, plotësisht ose pjesërisht, nëpërmjet akteve ligjore;

• me mbivendosje ligjore kuptohet ngarkimi njëkohësisht i të dy niveleve të qeverisjes me përgjegjësi për të njëjtën pjesë të një funksioni;

• me mospërputhje ligjore kuptohet rregullimi i një pjese të një funksioni, nëpërmjet akteve ligjore që bien në kundërshtim më njëra tjetrën, me ligjin 139/2015 “Për vetëqeverisjen vendore”, që krijojnë paqartësi në lidhje me njëra-tjetrën, ose që pengojnë zbatimin efektiv të funksionit nga njëri ose tjetri nivel qeverisjeje.

Përkufizimi i funksioneve analizohet sipas ligjit organik të sektorit përkatës dhe brenda kuadrit të përgjegjësive që i ngarkohen njësive të vetëqeverisjes vendore.

Zbatimi i funksioneve analizohet sipas legjislacionit në fuqi të sektorit përkatës, i grupuar sipas komponentëve të funksionit. Me komponent të një funksioni kuptohet çdo veprimtari që është objekt i (i) rregullimit dhe (ii) administrimit të funksionit nga njësitë e vetëqeverisjes vendore,epërrrjedhojë,iprocesevetëushtrimittëtij,sipaspërkufizimitnëligjin139/2015:

a. rregulla të përgjithshme dhe normative sjelljeje, b. standarde të detyrueshme në përputhje me ligjin, c. planifikim,d. financim,e. organizim.

Komponentët e një funksioni rrjedhin nga ligji organik i sektorit.

Çdo komponent tjetër i një funksioni i cili nuk parashikohet në ligjin organik të sektorit, por është objekt rregullimi dhe administrimi nga bashk itë, kuptohet në zbatim të pikës 2 të nenit 32 të ligjit 139/2015 mbi administrimin e shërbimeve publike, sipas të cilit “mënyrat dhe kushtetpërushtrimineshërbimevepublike,kurnukjanëpërcaktuarnëmënyrëspecifikengalegjislacioni në fuqi, përcaktohen nga vetë njësitë e vetëqeverisjes vendore”.

Analiza nuk merr parasysh mungesa, mbivendosje dhe mospërputhje ligjore që lidhen me institucionet e qeverisjes qendrore dhe nuk ndikojnë veprimtarinë e vetëqeverisjes vendore për ushtrimin e funksioneve të tyre.

DO N

OT

COPY

8

Monitorimi dhe vlerësimi i secilit funksion analizohet në kuadër të përcaktimeve të ligjit 139/2015, nenit 13, “Mbikëqyrja dhe Kontrolli”. Sipas tij, për funksionet e qeverisë vendore janë objekt monitorimi zbatimi i normave e standardeve minimale kombëtare dhe i normave e standardeve vendore.

• Organet e njësive të vetëqeverisjes vendore monitorohen nga organet e qeverisë qendrore si më poshtë:

• Për zbatimin e normave e të standardeve minimale kombëtare të funksioneve, të përcaktuara në legjislacionin e sektorit përkatës, organet e njësive të vetëqeverisjes vendore i nënshtrohen monitorimit nga ministritë, sipas fushave të tyre të përgjegjësisë;

• Për zbatimin e normave e të standardeve minimale kombëtare në fushën e menaxhimit të financave publike, organet e njësive të vetëqeverisjes vendore i nënshtrohenmbikëqyrjesdheinspektimitfinanciar,ngaMinistriaeFinancavedheEkonomisë,sipaslegjislacionit në fuqi.

• Organet e njësive të vetëqeverisjes vendore monitorojnë dhe vlerësojnë funksionet në kuadër të administrimit të shërbimeve publike, nëpërmjet një sistemi administrimi të performancës së shërbimit, për zbatimin e standardeve vendore dhe/ose standardeve minimale kombëtare.

Aktualisht, organet e njësive të vetëqeverisjes vendore nuk kanë vendosur ende një sistem administrimi të performancës së shërbimeve të tyre, rrjedhimisht nuk kryhet në mënyrë sistematike monitorimi e vlerësimi i standardeve vendore dhe/ose atyre minimale kombëtare.

Në këto kushte, monitorimi dhe vlerësimi i secilit funksion analizohet këtu në lidhje me monitorimin nga ministritë, për zbatimin e normave e të standardeve minimale kombëtare të funksioneve, të përcaktuara në legjislacionin e sektorit përkatës

Burimet financiare ttë njësive të vetëqeverisjes vendore analizohen në kuadër të parimit të mjaftueshmërisëfinanciaretëfunksionevetëtyre,nëpërputhjemeqëllimineprojektitpërtëqartësuar përgjegjësitë e të dy niveleve të qeverisjes në lidhje me funksionet e vetëqeverisjes vendore.

Në bazë të këtij parimi, për çdo funksion të transferuar apo deleguar tek vetëqeverisja vendore,qeverisjaqendroreduhet të transferojëdheburimetfinanciarenëpërpjesëtimmekostoneushtrimit të tyre.Për rrjedhojë,analizaeshpërndarjessëburimevefinanciarengaqeverisja qendrore tek vetëqeverisja vendore për funksionet e transferuara ose të deleguara ngre pyetjen nëse transfertat e mësipërme janë në përpjesëtim me koston e ushtrimit të funksioneve të reja.

Në analizë janë marrë transfertat e qeverisë qendrore për zbatimin e funksioneve të veta, të transferuara dhe të deleguara të vetëqeverisjes vendore, në vijim:

a. transferta e pakushtëzuar,

b. transferta e kushtëzuar për funksionet e deleguara,

c. transfertaspecifikepërfunksioneterejatëtransferuara.

Analizaështëndërtuarsipasanalizëssëparimittëmjaftueshmërisëfinanciaretëvetëqeverisjesvendore kryer nga Këshilli i Evropës për 47 vendet anëtare1, në vitin 2016.

Burimi i të dhënave sasiore dhe cilësore për analizën është Ministria e Financave dhe Ekonomisë.

1PërreferencëneplotëtëdokumentittëKëshillittëEvropësmbimjaftueshmërinëfinanciareshihbibliografinëekëtijraporti.

DO N

OT

COPY

9

2.1 SKICË E MATRICËS SË KOMPETENCAVENdarja ndërmjet dy niveleve të qeverisjes e përgjegjësive për administrimin, rregullimin dhemonitorimin e vlerësimin e funksioneve të vetëqeverisjes vendore paraqitet grafikishtnëpërmjet skemave si më poshtë:

1. Organigrama e institucioneve bashkërisht përgjegjëse për ushtrimin e funksionit, në të cilën paraqitet hierarkia e institucioneve të secilit nivel të qeverisjes dhe ndërvarësitë mes tyre siç përcaktohen në legjislacionin sektorial përkatës;

2. Matrica e administrimit të funksionit hartohet mbi bazën e komponentëve të funksionit tëpërcaktuarnëlegjislacioninsektorialdhetëgrupuarsipaspërkufizimittëfunksionitnëligjin139/2015“Përvetëqeverisjenvendore”,dhenëdisarasteedhesipaspërkufizimittëlegjislacionit sektorial përkatës. Për secilin grup komponentësh/funksion trajtohen proceset e(i)planifikimit,dhe(ii)organizimit,tëcilatjanëpërbërësetëadministrimittëfunksionit,sipaspërkufizimittëtijnëligjin139/2015.

ADMINISTRIMI I FUNKSIONIT

Funksioni nr. Institucioni Përgjegjës

Planifikim komponentë

Organizim komponentë

3. Matrica e rregullimit të funksionit paraqet standardet e administrimit të funksionit të cilat janë objekt rregullimi sipas legjislacionit sektorial, së bashku me institucionet përgjegjëse për hartimin e tyre.

RREGULLIMI I FUNKSIONIT

Objekti Institucioni Përgjegjës

standardet

4. Matrica e monitorimit vlerësimit të funksionit paraqet standardet e administrimit të funksionit të cilat janë objekt monitorimi dhe vlerësimi sipas legjislacionit sektorial, së bashku me:

a. subjektin që monitorohet për zbatimin e këtyre standardeve, që mund të jetë institucion iqeverisëqendrore,vendoreosepersonfizik,

b. institucionin përgjegjës për monitorimin dhe vlerësimin, c. institucionin përgjegjës për vendosjen e sanksioneve për kundërvajtje administrative.

Sipas funksionit paraqitet dhe sistemi i monitorimit dhe vlerësimit, së bashku me institucioni përgjegjës për zbatimin e tij

MONITORIM DHE VLERËSIM

Objekti Subjekti Institucioni Përgjegjës

Institucioni Përgjegjës për Vendosjen e Sanksioneve

standardet

Sistemi

DO N

OT

COPY

10

DO N

OT

COPY

11

3. VETQEVERISJA VENDORE NË SHQIPËRI

3.1 DECENTRALIZIMIGjendja e sotme e vetëqeverisjes vendore është rezultat i dinamikave të faktorëve politikë, ekonomikë, dhe shoqërorë të tranzicionit, si dhe i historisë, traditës, kulturës dhe psikologjisë sociale shqiptare. Megjithëse veprimi/ndikimi i këtyre faktorëve ka qenë i dyanshëm, dhe hapat kryesorë të ndërmarrë në favor të decentralizimit, janë bazuar kryesisht në objektiva të centralizuara politikë, të gjitha proceset kanë qenë nxitëse dhe progresive, ndonëse me shpejtësi dhe shtrirje të ndryshme.

Qeverisja vendore në Shqipëri, përpara viteve 90, në thelb ishte një qeverisje e dekoncentruar, me organe të kufizuara vetëqeverisëse (këshillat popullore) brenda kuadrit të një sistemivendimmarrës thellësisht të centralizuar, qeverisje kjo e ngarkuar për menaxhimin e zbatimit të planeve ekonomike të centralizuara dhe të detajuara të qeverisë.

Në vitet 90, sistemi u orientua drejt një modeli më të decentralizuar dhe qeverisjeje vendore autonome. Në gusht 1992 u krijuan të parat organe të qeverisjes vendore sipas Ligjit të asaj kohe mbi “Organizimin dhe Funksionimin e Pushtetit Lokal - qershor (1992)”, që për atë kohë ishte një arritje tepër e rëndësishme. Organeve vendore iu kaluan disa nga shërbimet dhe funksionetme përfitim të drejtpërdrejtë për publikun, së bashkumemë shumë autonomiadministrativedhefinanciare.Megjithatë,përkundrejtqëndrueshmërisësëautonomisëpolitike,autonomiafiskaledheadministrativembetitejetekufizuar.

Decentralizimi ka qenë në fokus të politikave të Qeverisë duke filluar që nga vitet 1998-1999.Hapateparëtëvegjëluzbatuankryesishtnëbuxhetdhefushatfiskale.Qëprejkëtyrehapave të para, reforma e decentralizimit ka përparuar në mënyrë të vazhdueshme gjatë viteve 1999 dhe 2000 bazuar në Kushtetutën (1998), Kartën Evropiane të Vetëqeverisjes Lokale(eratifikuarnënëntor1999)dheStrategjisëKombëtaretëDecentralizimiteadoptuarnë janar 2000 . Ligji mbi “Organizimin dhe Funksionimin e Qeverisjes Vendore, nr. 8652 i datës 31 korrik, 2000” është konsideruar atëherë si një hap shumë i rëndësishëm në procesin faktiktëdecentralizimitnëShqipëri,sinjëngareformatkryesoretëvenditmenjëinfluencëtërëndësishmembireformatetjerasifinancatpublike,administratënpublike,shërbimetpublike,arsimin, shëndetësinë dhe asistencën sociale.

Nga viti 2000 e në vijim u hartuan një sërë ligjesh zbatimi i të cilave krijoi kushte të posaçme përnjëqeverisje vendoreefektivedhemenjëautonomi relativeporgjithsesimekufizimekrahasuarmevitet epara të tranzicionit politik nëShqipëri.Gjithsesi kufizimetnëburimetfinanciare dhe dhe në të drejtën e shpërndarjes së burimeve e kanë kufizuar në vijimësiautonominë vendore.

Reforma e Decentralizimit rivjen në vëmendje të plotë në vitin 2015 kur u hartua dhe u miratua në korrik 2015 Strategjia Ndërsektoriale për Decentralizimin dhe Qeverisjen Vendore 2015-2020 (SNDQV). Strategjia e re u parapri nga një reformë intensive për konsolidimin administrativo-territorial duke miratuar Ligjin nr. 115/2014, “Për ndarjen administrativo-territoriale të njësive të qeverisjes vendore në Republikën e Shqipërisë”, e cila çoi në zvogëlimin e numrit të njësive vendore nga 373 (308 komuna dhe 65 bashki) në 61 bashki, gjithsesi me një juridiksion administrativ shumë më të madh nga sa mund të imagjinohej.

Reforma u mbështet nga hartimi dhe miratimi i ligjit të ri 139/2015 “Për vetëqeverisjen vendore” i cili e zgjeron më tej fushën e kompetencave, shtatë funksione të reja, duke e çuar

DO N

OT

COPY

12

në41numrintotaltëfunksionevevendore.NëvijimumiratuaLigjinr.68/2017“Përfinancate vetëqeverisjes vendore”; të tre këto ligje e kanë riformatuar autoritetin e qeverisjes vendore nëkontekstinejuridiksionitterritorial,kompetencësligjoredheburimevefinanciare.

Zbatimi i reformës së decentralizimit vendor ka synuar qartazi që të rrisë përgjegjësitë e njësive të qeverisjes vendore në shumë sektor publik, kryesisht shërbime të cilat përgjithësisht pranohet se janë më efecientë kur ato ushtrohen nga niveli qeverisëse që është më afër qytetarëve.

Megjithatë, nga shumë raporte2, përfshirë edhe këtë raporrt dhe matricën shoqëruese, të cilat analizojnë efektet e zbatimit të strategjisë dhe efektivitetin e veprimtarisë së NQV arrijnë në konkluzionetënjëjtapërsasfidavemetëcilatpërballetkjoreformdheqëkanëtëbëjnëtëpaktënme:(i)mjaftueshmërineeburimevefinanciaredhediskrecionineNJQVnëlidhjemeshpërndarjen e këtyre burimeve; (ii) përputhshmëria e ligjit organik të NJQV me ligjet e tjera sektoriale;(iii)pamjaftueshmëriaeburimevedhekapacitetevenjerzore;(iv)shtrirjadhecilësiae dhënies së shërbimeve publike, dhe (v) efektiviteti i ushtrimit të funksioneve të NJQV.

3.2 STRATEGJIA NDËRSEKTORIALE PËR DECENTRALIZIM DHE QEVERISJE VENDORE 2015-2020Objektivi i përgjithshëm i Strategjisë Ndërsektoriale për Decentralizimin dhe Qeverisjen Vendore 2015-2020 është: “Fuqizimi i qeverisjes vendore dhe procesit të decentralizimit me qëllimgarantiminenjëeficiencemëtëlartëtëqeverisjes vendore dhe rritjen e autonomisë financiare dhe funksionale. Në fushën e funksioneve të veta, objektivat kryesorë të SNDQV 2015-2020 janë si më poshtë:

• Të rishikojë dhe të përmirësojë kuadrin ligjor në zbatimin e funksioneve dhe të veta

• Të përmirësojë cilësinë e infrastrukturës në bazë të standardeve minimale kombëtare te detyruara që duhen përcaktuar;

• Të sigurojë zhvillim të qëndrueshëm ekonomik vendor me anë të projektimit dhe zbatimit të kuadrit të përshtatshëm të politikave dhe mekanizmave të bashkërendimit të tyre.

SNDQV 2015-2020 përfundoi fazën e dytë të zbatimit në korrik 2017 dhe ka hyrë në të tretën. Rishikimidheripërkufizimiikuadritligjordheinstitucionaltëvetëqeverisjesvendoreështënjënga pjesët më të rëndësishme strategjike, pasi është argumentuar se ndarja e funksioneve dhe kompetencave janë të paqarta, paqartësi të cilat rrjedhin kryesisht nga kuadri ligjor sektorial i pazhvilluar dhe i paqartë që rregullon strukturën dhe ndan rolet dhe kompetencat e autoriteteve qendrore dhe vendore si në nivel bashkiak dhe në atë të këshillave të qarqeve; kjo paqartësi krijon pasiguri dhe dykuptimësi ose mbivendosje mbi rolin e qeverisjes vendore dhe institucionevetëdekoncentruaranëlidhjemeshumëprejfunksionevetëcilatjanëdefinuarsifunksione të NJQV.

Ecuria e zbatimit të strategjisë së decentralizimit është vlerësuar nëpërmjet dy Raporteve Vjetore të Monitorimit të viteve 2016 dhe 2017. Së fundmi, përmes Raportit të Rishikimit Afat-Mesëm (RAM), është vlerësuar niveli i zbatimit për tre vitet e para të SNDQV 2015-2017.

Ligji i ri mbi Vetëqeverisjen Vendore rishikoi kompetencat e Kryetarit të Bashkisë me qëllim fuqizimin e kompetencave të tij mbikëqyrëse mbi administratën e brendshme si dhe menaxhimin e interesave pronësore të bashkisë, siç parashikohet në strategji.

Këshilli bashkiak merr një rol më të madh në drejtim të monitorimit dhe kontrollit të ecurisë dhe performancës së administratës bashkiake, në raport me vendimet e këshillit dhe pritshmëritë

2 “Monitorimi i funksioneve të reja që Pushteti qendror i’u transferoi bashkive”, dldp, 2017 “Funksionimi i bashkive në kuadër të Reformës Territorialo – Administrative”, KLSH, 2017

DO N

OT

COPY

13

e qytetarëve. Ky ndryshim ligjor e vendos rolin e Këshillit Bashkiak në një pozicion të ri, duke e pozicionuar atë plotësisht si organi përfaqësues i interesave të komunitetit. Njëkohësisht ndryshimet ligjore forcojnë elementet e përgjegjshmërisë publike të këshilltarëve në kryerjen e funksionit të tyre dhe parandalimin e fenomeneve korruptive të hasura shpesh në vendimmarrjet e këshilltarëve bashkiakë, duke i përcaktuar ata si subjekt i legjislacionit për konfliktineinteresave.

Raporti i dytë i monitorimit konstaton se rezultatet kryesore të arritura janë: krijimi i Këshillit Konsultativ si instrumenti kryesor për koordinimin institucional dhe monitorimin e reformave të decentralizimit dhe zbatimin e strategjisë; miratimin e ligjit për Financat Vendore me qëllim rritjen e autonomisë fiskale vendore dhemenaxhimin financiar efektiv dhe efikas në nivelvendor,harmonizimine legjislacionitnë lidhjememenaxhiminefinancavepublike, rritjenetransparencës,llogaridhëniesdheqëndrueshmërinëfinanciarevendore.

Miratimi i ligjit të ri për Prefektin e Qarkut rishikoi rolin e prefektit kundrejt koordinimit të autoriteteve qendrore në nivel rajonal; ku roli i Prefektit në lidhje me monitorimin e legjitimitetit të operacioneve të qeverisjes vendore është forcuar lehtësisht (nenet 15 – 17); ashtu siç është forcuar autoriteti i prefektit për krijimin e grupeve të punës dhe task forcave me pjesëmarrjen e detyrueshme të njësive të qeverisjes qendrore dhe vendore për të ndjekur politikat e nivelit kombëtar ose emergjencat rajonale.

Miratimiiligjitpërujitjedhekullimkabërëqëtëfillojëprocesipërdecentralizimineplotëtëkëtij funksioni; ndërsa strategjia e ujitjes / kullimit është duke u hartuar. Pavarësisht progresit të bërë në aspektin legjislativ, zbatimi i reformës në këtë funksion vazhdon të ballafaqohet me probleme në hartimin e akteve nënligjore dhe veçanërisht në lehtësimin e marrëdhënieve midis Bordeve të kullimit dhe bashkive.

E njëjta situatë vlen edhe për sistemin e pyjeve dhe kullotave. Një VKM e veçantë transferoi 100 % të pyjeve dhe kullotave në pronësi të 61 bashkitë të reja; pavarësisht, ende ka paqartësi në lidhje me buxhetin e transferuar, mungesa të akteve nënligjore që qartësojnë kompetencat ebashkivedhendarjenesaktëtëkufijvendërmjetNJQV.

Megjithatë sipas RAM, strategjia lë jashtë disa çështje kryesore dhe disa probleme të pazgjidhura të cilat janë shumë të rëndësishme për njësitë e qeverisjes vendore, ndërlidhjet e tjera që ekzistojnë mes decentralizimit dhe politikës rajonale; roli i qarqeve; premisat kombëtare dhe lokalenëfinanciminezhvillimit lokalkombëtar/rajonalosedrejtimetëmëtejshëmpërzhvillimin e sistemit të transfertave ndërqeveritare (kryesisht granteve të kushtëzuara).

Një sistem i monitorimit të performancës së njësive të qeverisë vendore do të zhvillohet si një mekanizëmpërsiguriminellogaridhëniessëadministratëspublikedheeficiencënnëdhënienshërbimeve në nivel vendor.

DO N

OT

COPY

14

DO N

OT

COPY

15

4. LIGJI 139/2015 “PËR VETËQEVERISJEN VENDORE”

Ligji 139/2015 është një hap përpara në procesin e decentralizimit të qeverisjes në Shqipëri; më shumë funksione i janë transferuar bashkive të cilat besohet se mund të ofrohen më me eficiencëdheefektivitetnganiveliqeverisësmëafërqytetarëve,poredhepsekyligjpërmbandisa elementë të tjerë të cilët inkurajojnë bashkëpunimin ndër institucional, ndajnë qartazi kompetencat ndërmjet organeve të vetëqeverisjes, rrisin diskrecionin e NJQV mbi burimet financiare,sidhesupoziminmbirritjenerolittëshoqërisëciviledheqytetarëvenëpërgjithësi.

Gjithsesi, një analizë e shkurtër e këtij ligji do të bëjë më të kuptueshme analizën e kuadrit institucional dhe ligjor sektorial që do të vijojë në këtë raport dhe ndoshta do të na bëjë të reflektojmëdhetëpranojmënevojënpërndonjëndryshimiciliivjennëndihmëkëtijmisioni.

Kësaj analize i vjen në ndihmë Karta Evropiane e Vetëqeverisjes Vendore (Karta) për të na sqaruarlidhurmedisaprejpërkufizimevebazëtëshprehurnëligjdheinterpretimittëtyrepërtë shpërndarë moskuptimin që vjen nëpërmjet legjislacionit dhe institucioneve sektoriale.

Analiza kufizohet vetëm mbi qartësimin e kuptimit mbi shprehjet e “funksioneve” dhe “funksioneve të veta” si dhe të instrumenteve “administrimi” dhe “rregullimi”.

Ligji 139/2015 “Për vetëqeverisjen vendore” përcakton funksionet, [të drejtat dhe detyrat] e njësive të vetëqeverisjes vendore e të organeve përkatëse.

Ligji 139/2015 “Për vetëqeverisjen vendore” ka përkufizuar gjithashtu edhe konceptin ekompetencës së përgjithshme si një e drejtë ligjore për ushtrimin e funksioneve nga organet e vetëqeverisjes vendore.

Ligji në nenin 4/1 “Organet e njësive të vetëqeverisjes vendore veprojnë në bazë të parimit të autonomisë vendore”, në nenin 21/1 ligji ka përcaktuar se “Njësitë e vetëqeverisjes vendore ushtrojnë funksione, kompetenca, si dhe funksione të deleguara”, dhe në vijim (Neni 22/1) “Njësitë e vetëqeverisjes vendore rregullojnë dhe administrojnë ushtrimin e funksioneve të veta në mënyrë të plotë dhe të pavarur, në përputhje me Kushtetutën, Kartën Evropiane të Autonomisë Vendore dhe ligjet në fuqi”.

Këto dispozita përbëjnë koncepte shumë të rëndësishme për të cilat në nenin 2 ligji ka parashtruardisapërkufizimetëcilatlehtësojnëkuptiminetermavenëvijim:

• “Autonomi vendore” është e drejta dhe aftësia e njësive të vetëqeverisjes vendore, të krijuara sipas Kushtetutës dhe këtij ligji dhe në kuadër të kufizimeve të tij, që të rregullojnë dhe të administrojnë një pjesë thelbësore të çështjeve publike nën përgjegjësinë e tyre dhe në interes të bashkësisë.

• “Funksion” është fusha e veprimtarisë, për të cilën njësia e vetëqeverisjes vendore është përgjegjëse dhe ka kompetencën ligjore për ta ushtruar lirisht, tërësisht apo në një pjesë të tij, në përputhje me ligjet dhe aktet nënligjore.

• “Kompetencë” është autoriteti i dhënë me ligj një organi të njësisë së vetëqeverisjes vendore për kryerjen e një funksioni apo një pjese të tij.

• “Funksione të deleguara” janë ato funksione të qeverisë qendrore, ushtrimi i të cilave u delegohet njësive të vetëqeverisjes vendore.

• “Rregullimi” është e drejta për të përcaktuar rregulla të përgjithshme dhe normative sjelljeje, si dhe standarde të detyrueshme në përputhje me ligjin.

• “Administrimi” është e drejta për të planifikuar, financuar dhe organizuar ushtrimin e një funksioni.

DO N

OT

COPY

16

Dukeureferuarmepërkufizimetsimësipër,NJQV-tëushtrojnë“funksioneteveta”(Neni23enëvijim)kundrejtnenit2nëtëcilinjepetnjëpërkufizimpërgjithësuesikuptimittë“funksionit”,ndërsamungonnjëpërkufizimiposaçëmpërçfarëkuptojmëme“funksiontëvet”tëNJQV-ve.NjëpërkufizimitillëdotëqartësontepërmbajtjenefunksioneveqëNJQV-tëushtrojnënëkuptimin e këtij ligji.

Në kuptimin tonë dhe në vijimësi bazuar në të drejtën e “autonomisë vendore”, në kuadër të ushtrimit të funksioneve të veta ne kuptojmë se NJQV-të kanë të drejtën kushtetuese të rregullojnë (neni 2/9) dhe administrojnë (neni 2/1) ushtrimin e funksioneve të veta; në këtë kontekst NJQV-të kanë të drejtën “për të përcaktuar rregulla të përgjithshme dhe normative sjelljeje, si dhe standarde të detyrueshme në përputhje me ligjin” dhe të “drejtën për të planifikuar, financuar dhe organizuar ushtrimin e një funksioni”, ashtu siç përcaktohet në pikën 1 të nenit 22 të këtij ligji.

Kur analizojmë funksionet e parashikuara në nenet 23 – 29, dhe referuar logjikës si më sipër, gjejmë p.sh se vetëm funksioni “administrim dhe rregullimi i sistemit arsimor parashkollor në kopshte dhe çerdhe (neni 23/12) dhe “... funksionet që nuk janë të përcaktuara nga ligje sektoriale...(neni32/2)mundtëkonsiderohennëmënyrëtëmirëfilltësi“funksionetëveta”të NJQV-ve.

Në këtë kontest mund të shtrohet pyetja: - Po funksionet e tjera (p.sh. “mbledhja, largimi dhe trajtimi i mbetjeve të ngurta dhe shtëpiake” apo “mbledhja, largimi, trajtimi i ujërave të ndotura”), a janë funksione të veta të NJQV, apo thjesht ato ushtrojnë disa kompetenca për disaosenjëgrupaspekteshtëfunksionevetëpërkufizuarsitëtillënëpërgjithësi?

Kjo paqartësi është konstatuar edhe nga “Opinioni i Këshillit të Evropës mbi Projektligjin e Vetëqeverisjes Vendore”, datë 12 tetor 2015, përpara miratimit të tij në Kuvend.

Për t’i dhënë përgjigje kësaj pyetje, mund të merret në konsideratë Rekomandimi për të hapur një diskutim me aktorët e interesit me qëllim që të bëhen disa rregullime në ligjin 139/2015 që saktësojnë kuptimin e koncepteve të disa dispozitave ligjore që lidhen veçanërisht me përkufizimin e “funksioneve të veta” të NJQV dhe shprehjen e tyre në respekt të këtyrekoncepteve të “rregulluara” në legjislacionin sektorial sa herë që rasti do të kërkojë harmonizimin e ndarjes së autoritetit ligjor ndërmjet autoriteteve vendore dhe qeverisë qendrore.

DO N

OT

COPY

17

5. ANALIZA E FUNKSIONEVE TË QEVERISË VENDORE

5.1 FUSHA E INFRASTRUKTURËS DHE SHËRBIMEVE PUBLIKE Fusha e infrastrukturës përbëhet nga 14 funksione të cilat përfaqësohen përgjithësisht nga veprimtari ndërtimore dhe shërbime të lidhura kryesisht me fushën e ujësjellës kanalizime, largim të ujërave të shirave, ndërtim të rrugëve në pronësi të NJQV, varrezave, rrjetit të ndriçimit vendor, hapësirave publike, rrjetit të menaxhimit të mbetjeve, godinave të arsimit parauniversitar dhe çerdheve, ndërtesat e shërbimit shëndetësor. Si shërbime në këtë fushë janë përfshirë gjithashtu shërbimi i transportit rrugor, administrimi i kopshteve, çerdheve, qendrat shëndetësore, shërbimi i varrimeve si dhe shërbime në fushën e planifikimit dhezhvillimit të territorit.

5.1.1 PRODHIMI, TRAJTIMI, TRANSMETIMI DHE FURNIZIMIN ME UJË TË PIJSHËM (NENI 23/1), DHE MBLEDHJA LARGIMI DHE TRAJTIMI I UJËRAVE TË NDOTURARA (NENI 23/2)

Drejtimet strategjike dhe gjetjet nga RAM për funksionin e prodhimit, trajtimit, transmetimit dhe furnizimit me ujë të pijshëm si dhe mbledhjes, largimit dhe trajtimit të ujërave të ndotura

Drejtimet strategjike

• Krijimi i një legjislacioni për shërbimet publike/ndërmarrjet publike, prioritet në periudhë afatshkurtër. Në kuadrin e reformës administrative ndërmarrjet e ujësjellës kanalizimeve dhe asetet etyredot’inënshtrohenrikonfigurimit/bashkimittëtyresipasndarjessëreadministrativeme61bashki.

• Rishikim i kuadrit rregullator dhe financiar duke synuar që të vendosen standarde të reja në sistemin e prodhimit të ujit, shpërndarjes dhe menaxhimit të ujërave të ndotura, prioritet në periudhë afatmesme.

Gjendja afatmesme e funksionit

• Rishikimi i skemës së funksioneve dhe kompetencave në sektorin e ujësjellës-kanalizime ka riorganizuar kompanitë e ujësjellësve në përputhje me shtrirjen e re territoriale, duke forcuar kontrollin dhe përgjegjësinë e bashkive në menaxhimin e ujit.

• Qeveritë vendore kryejnë edhe funksione të tjera të lidhura me ujërat; si pjesëmarrja në komitetet rajonale të baseneve ujore (që buron nga ligjet e sektorit). Në të njëjtën kohë, është e nevojshme të forcohen autoritetet monitoruese të bashkive, sidomos në lidhje me menaxhimin e burimeve ujore.

• RAM raporton se kohët e fundit qeveria qendrore ka nisur një proces për përpunimin e legjislacionit specifikpërsektorineujit.

• Qeveria ka përpunuar një masterplan për impiantet e trajtimit të ujit të përdorur, i cili parashikon nevojën për të rishikuar tarifat e zhvendosjes së ujit të përdorur.

• Sektori ka nevojë urgjente për investime të mëdha, të cilat nuk mund të sigurohen pa mbështetjen ebuxhetittështetit.Hendekufinanciarpërsektorinështëshumëdomethënës,edhepërshkaktëmirëmbajtjes së vonuar ndër vite.

Kutiza 1

DO N

OT

COPY

18

Shërbimi i PTTFUP dhe MLTUN karakterizohet nga nën komponentët, burimi ujor, prodhimi, grumbullimi, trajtimi i ujit të pijshëm, furnizimi dhe mbledhja, largimi e trajtimi i ujërave të ndotura.

PërkufizimiMe PTTFUP, siç përcaktohet në legjislacionin sektorial kuptojmë veprimtarinë e grumbullimit, trajtimit dhe shpërndarjen e burimeve ujore për qëllime publike.

1. Me “prodhim të ujit”, ka të bëjë me të gjitha burimet natyrore të ujit brenda territorit të Republikës së Shqipërisë, duke përfshirë shtresat ujëmbajtëse nëntokësore (akuiferet) dhe të gjitha burimet e tjera nëntokësore dhe sipërfaqësore.

Kypërkufizimibërëngaligji8102nukështë ikuptueshëm.Njëpërkufizimindryshëmngapërkufizimi ibërënë ligjinnr.8102kapërqëllim të japëkuptimineshfrytëzimit tëkëtyreburimeve për qëllimin e furnizimit me ujë të pijshëm të banorëve të një NJQV apo të gjithë vendit.

2. Me “grumbullim” kuptojmë të gjitha ato veprimtari që nëpërmjet strukturave apo mekanizmave të tillë, si: diga, puse, depo uji, cisterna, ujësjellës, tubacione, grumbullojnë, kanalizojnë,ndryshojnëdrejtiminaponxjerrinujinpërpërfitimpublik.

3. Me “trajtim” kuptojmë të gjitha metodat dhe mjetet, qofshin këto biologjike, kimike, mekanike, elektrike etj., që përdoren për pastrimin apo ndryshimin e gjendjes së ujit për përfitimpublik.

4.Ligjinr.8102nukpërkufizontermin“transmetim”,këtëtermmundtakuptojmësiprocesii kalimit të ujit në sistem dhe shpërndarjes së ujit të pijshëm pas prodhimit/trajtimit.

5. Me “shpërndarje të ujit”, kuptojmë të gjitha veprimtaritë me anë të cilave uji pompohet, transportohetdheshpërndahetnganjëvendnëtjetrinpërpërfitimpublik.

GjetjeMungesë Ligjore

Ligji nr. 8102, datë 28.3.1996 “Për kuadrin rregullator të sektorit të furnizimit me ujë dhe të largimitdhepërpunimittëujëravetëndotura”,indryshuar,përkufizontermin“prodhimiiujit”që ka të bëjë me të gjitha burimet natyrore të ujit brenda territorit të Republikës së Shqipërisë, duke përfshirë shtresat ujëmbajtëse nëntokësore (akuiferët) dhe të gjitha burimet e tjera nëntokësore dhe sipërfaqësore. Ky term është i paqartë jo shterues.

Rekomandim [1]: Rekomandohet përkufizimi i termit “prodhimi i ujit” në mënyrë mështeruese,përkufizimibërëngaligji8102nukështëikuptueshëm.Njëpërkufizimpërkëtëterm mund të jetë: tërësia e proceseve inxhinierike të projektimit, zhvillimit, zbatimit, operimit, mirëmbajtjes dhe kontrollit për shfrytëzimin e të gjitha burimeve natyrore të ujit, duke përfshirë shtresat ujëmbajtëse nëntokësore (akuiferët) dhe të gjitha burimet e tjera nëntokësore dhe sipërfaqësore deri në nxjerrjen e një produkti me normat e caktuara nga legjislacioni sektorial ose në një formë tjetër teknikisht të përshtatshme.

Ligjinr.8102nukpërkufizontermin“transmetim”,këtëtermmundtakuptojmësiprocesiitransportimit dhe shpërndarjes së ujit të pijshëm pas prodhimit dhe trajtimit.

Rekomandim [2]: Rekomandohetpërkufizimiitermit“transmetim”.

Rekomandimet si më sipër kanë për qëllim që të saktësojnë në mënyrë shteruese linjën e komponentëve përbërës të funksionit dhe të drejtave të NJQV përgjatë kësaj linje përgjegjësie.

DO N

OT

COPY

19

Përkufizimi:1. Me “ujëra të ndotura” do të kuptojmë të gjitha ato ujëra që janë përdorur për qëllime

hidro-sanitare dhe industriale të ngjashme, grumbullimi, përpunimi dhe largimi i të cilave është urdhëruar për shëndetin dhe komoditetin publik.

2. Me “mbledhje të ujërave të ndotura” do të kuptojmë grumbullimin që ka të bëjë me të gjitha ato veprimtari që nëpërmjet sistemit të kanalizimeve që përfshin të gjitha tubacionet, kolektorët, pajisjet, ndërtesat dhe strukturat, që shërbejnë për mbledhjen e ujërave të ndotura, stacionet e pompimit ose paratrajtimi i ujërave të ndotura, por që nuk përfshijnë ujërat e shiut, ndryshojnë drejtimin e ujërave të ndotura.

3. Me “largim të ujërave të ndotura” do të kuptojmë veprimtarinë që nëpërmjet sistemit të kanalizimeve bën të mundur largimin e ujërave të ndotura deri në mekanizmat e trajtimit.

4. Me “trajtim të ujërave të ndotura” do të kuptojmë të gjitha metodat dhe mjetet, qofshin këto biologjike, kimike, mekanike, elektrike etj., që përdoren për pastrimin apo ndryshimin egjendjessëujitpërpërfitimpublik.

Analiza e zbatimit të këtij funksioni (si dhe të gjithë funksioneve të tjera në vazhdim) është bërëmbiinstrumentetligjorëtë“Administrimit”dhe“Rregullimit”siçjanëpërkufizuarnëligjin139/2015, sipas mënyrës së shtjelluar në metodologji.

Institucionet e qeverisjes qendrore dhe vendore të përfshira në zbatimin e këtij funksioni paraqiten në organigramën e mëposhtme:

ERRU

KKU MIE MTM MBZHR

AMBU AKUM AKM AKU

KBU ARM

ZABU

KBKryetari i Bashkisë

UK.sha/ Nd Shtetërore

KM

MSHMS

ISHP ISSH

NJQV

Figura 1: Organigrma për funksionin furnizimin me ujë të pijshëm (Neni 23/1), dhe ujërave të ndoturara (Neni 23/2)

Aspekte të veçanta të këtij funksioni administrohen dhe rregullohen nga rreth 19 institucione të ndryshme duke përfshirë Këshillin e Ministrave, Entin Rregullator të Ujit dhe NJQV-të.

DO N

OT

COPY

20

ZbatimiNë vijim trajtohet administrimi dhe rregullimi i këtij funksioni duke përcaktuar dhe përshkruar rolin e institucioneve të përfshira përkatësisht.

ADMINISTRIMI I FUNKSIONIT

Burimi Ujor Institucioni Përgjegjës

Planifikim

Miraton plane dhe projekte, ndër rajonalë dhe kombëtare në urbanistikë kur ato lidhen me ruajtjen dhe menaxhimin e ujërave KKU

Harton dhe zbaton politika, strategji, plane, programe dhe projekte, që synojnë menaxhimin e integruar të burimeve ujore, ruajtjen sasiore dhe cilësore, si dhe konsolidimin e mëtejshëm të tyre

AMBU

Propozon KKU-së dhënien me koncesion të burimeve ujore

Propozon KKU-së dhënien e lejeve dhe autorizimeve për përdorimin e ujit dhe shkarkimeve, kur veprimtaria kryhet jashtë kufirit të një baseni të vetëm

Harton inventarin kombëtar të burimeve ujore, si në aspektin sasior, ashtu edhe në atë cilësor

Harton dhe ndjek zbatimin e planeve të menaxhimit të baseneve ujore

Përgjegjëse për veprimtarinë ekonomike të burimeve ujore

Siguron ruajtjen dhe zhvillimin sa më racional të burimeve ujore brenda kufijve të basenit përkatës ujor

KBU

Siguron dhe shpërndan drejtë burimet ujore brenda kufirit të basenit përkatës ujor, sipas qëllimeve të përdorimit

Drejton dhe administron burimet ujore

Identifikon trupat ujorë përkatës që kanë nevojë për mbrojtje

Siguron mbrojtjen e burimeve ujore nga ndotjet, shpërdorimet dhe dëmtimet

Kryen pastrimin e burimeve ujore, me qëllim përftimin e ujit të pijshëm

Përpilon projektin e planit për burimet ujore për basenin përkatës dhe e paraqet për miratim në KBU

ZABUHarton inventarin e burimeve ujore në sasi dhe cilësi, si dhe bën periodikisht përditësimin e tij

Organizim

Jep me koncesione burimet ujore KKU

Prodhim Institucioni Përgjegjës

Planifikim

DO N

OT

COPY

21

Harton, zbaton dhe ndjek politika të zhvillimit të infrastrukturës me tubacione për ujësjellës-kanalizimet MIE

Propozon ndryshimin dhe përmirësimin e kuadrit ligjor e nënligjor për sektorin e ujësjellës-kanalizimeve dhe është pjesë e hartimit të politikave e strategjive kombëtare

AKUKM

Përgatit planifikimin e nevojave për investime për ndërtimin/rehabilitimin/zgjerimin e sistemeve të ujësjellës-kanalizimeve

Orienton nga pikëpamja teknike e menaxheriale dhe bashkëpunon për të gjitha projektet e ujësjellës-kanalizimeve, të financuara nga buxheti i shtetit, buxheti i bashkisë, buxheti i shoqërisë “Ujësjellës- Kanalizime” sh.a., apo institucione financiare ndërkombëtare, me qëllim garantimin dhe zbatimin e rregullave teknike të projektimit, zbatimit e shfrytëzimit dhe monitoron ecurinë e tyre

Koordinon, nxit dhe bashkëpunon me institucionet shtetërore, institucionet financiare ndërkombëtare, investitorët dhe palët e interesuara për zbatimin e strategjive të sektorit për shërbimet e ujësjellës-kanalizimeve

Përgatit metodologjinë dhe realizon shpërndarjen e subvencioneve të planifikuara në buxhetin e shtetit në sektorin e ujësjellës-kanalizimeve, në përputhje me ligjin dhe aktet nënligjore në fuqi

Organizim

Jep leje dhe autorizime për përdorimin e ujit dhe për shkarkimet KKU

Jep leje për ndërtimin e strukturave dhe rrjetet e furnizimit me ujë, grumbullimit dhe trajtimit të ujërave të përdorura KKT/NJQV

Grumbullim Institucioni Përgjegjës

Planifikim



AKUKM





DO N

OT

COPY

22

Organizim

Licencon veprimtarinë e grumbullimit, shpërndarjes, largimit dhe trajtimit të ujit, për përfitim publik KKRR (ERRU)


Trajtim i Ujit të Pijshëm Institucioni Përgjegjës

Planifikim



AKUKM





Organizim

Licencon veprimtarinë e grumbullimit, të shpërndarjes, largimit dhe trajtimit të ujit, për përfitim publik KKRR (ERRU)


Furnizimi Institucioni Përgjegjës

Planifikim

Miraton politikat dhe strategjitë kombëtare në sektorin e furnizimit me ujë KM


DO N

OT

COPY

23

Këshillon në hartimin e strategjive dhe të politikave kombëtare në sektorin e furnizimit me ujë dhe të largimit e përpunimit të ujërave të ndotura

KKRR (ERRU)


AKUM




Përgatit metodologjinë d

amvv.qeverisjavendore.gov.al · ii ky raport u hartua nga urban research institute, me autorë z....

Documents