analiza i ocena planu szkolenia sportowego tenisistek stołowych
TRANSCRIPT
CENTRALNY OŚRODEK SPORTU
Sławomir Słowiński
ANALIZA I OCENA PLANU SZKOLENIA SPORTOWEGO
TENISISTEK STOŁOWYCH MKSTS POLKOWICE
W DWULETNIM CYKLU /2000-2001/
NA PRZYKŁADZIE ZAWODNICZKI X
PRACA DYPLOMOWA
NA I KLASĘ TRENERSKĄ
Warszawa 2002
Spis treści
1. Wprowadzenie 3
2. Charakterystyka tenisa stołowego 4
2.1. Wymagania techniczno- taktyczne 6
2.2. Wymagania psychomotoryczne 7
2.3. Wymagania mentalne 10
2.4. Modelowe warunki mistrzostwa sportowego tenisistek stołowych 13
3. Cel i zadania pracy oraz materiał badawczy 15
4. Charakterystyka zawodniczki 16
5. Indywidualny program szkolenia sportowego oraz planowane
obciążenia treningowe i startowe zawodniczki w roku 2001 29
6. Analiza i ocena postępu sportowego zawodniczki X
w roku 2001 34
7. Dyskusja i podsumowanie 37
8. Wnioski dla praktyki szkolenia młodych tenisistek stołowych 39
9. Piśmiennictwo 42
1. WPROWADZENIE
Intensywny rozwój sportu oraz szerokie ogólne uznanie i aprobata
najlepszych sportowców osiągających wspaniałe sukcesy sportowe, zmieniły
ich dotychczasową rywalizację. Konsekwencją tego są zmiany w działalności
praktycznej i sferze poznawczej zmierzające do przekraczania kolejnych barier
ludzkiej możliwości.
Merytoryczna wiedza oraz znajomość praktycznego warsztatu trenera stała się
natomiast podstawowym narzędziem w podejmowaniu precyzyjnych decyzji
warunkujących wysoki poziom wyników sportowych.
Wynik sportowy jest zatem podstawowym celem sportu klasyfikowanego oraz
stanowi rezultat działań zawodnika lub zespołu realizowanych w świetle
obowiązujących przepisów w danej dyscyplinie czy konkurencji sportowej.
Naglak (1991) uważa że, sport klasyfikowany to działalność człowieka
ukierunkowana na kształtowanie jego osobowości oraz odpowiedniej dla płci,
wieku i dyscypliny sportu doskonałości psychicznej, fizycznej i motorycznej
umożliwiającej osiągnięcie sukcesów sportowych. „Sukces osiągany w sporcie
klasyfikowanym jest efektem długotrwałego treningu wywołującego
w organiźmie sportowca zmiany adaptacyjne zezwalające na wykonanie coraz
to większych wysiłków” (Naglak, 1987).
Osiąganie celów perspektywicznych w sporcie klasyfikowanym wymaga
zatem wieloletniego szkolenia, które nie powinno być ukierunkowane na
doraźne efekty i wczesną specjalizację.
Etap treningu ukierunkowanego jest częścią procesu szkolenia, toteż jego
przebieg powinien mieć charakter rozwojowy o progresywnie narastającej
wielkości obciążeń i specjalizacji oraz być podbudową do późniejszych
maksymalnych osiągnięć sportowych.
Celem pracy jest porównanie efektów cyklu treningowego zawodniczki
II-ligowego zespołu żeńskiego Międzyszkolnego Klubu Sportowego Tenisa
Stołowego Polkowice w okresie 2000-2001 z planowanymi założeniami oraz
dokonanie odpowiednich korekt i zmian nadających szkoleniu właściwy
kierunek działania.
2. CHARAKTERYSTYKA TENISA STOŁOWEGO
Tenis stołowy jako gra powstał z przeniesienia tenisa ziemnego
o zmniejszonych rozmiarach do salowych pomieszczeń – na stół.
Pierwotna nazwa „ ping-pong” pochodziła od dźwięku uderzeń piłeczki
padającej na stół (początkowo o blacie marmurowym).
Pierwsze prawidło gry wydano w Londynie 1884 roku wzorując się na starej
grze japońskiej „gossima”.
Początkowo tenis stołowy uprawiany był na stołach o różnych rozmiarach,
piłeczki używane do gry były wykonane z gumy lub korka.
Stosowano wówczas rakietki drewniane pokryte pergaminem i korkiem.
Oficjalną grą sportową tenis stołowy stał się w momencie wprowadzenia
celuloidowej piłeczki przez J. Gibba w roku 1889.
Po pierwszej wojnie światowej nastąpił dynamiczny rozwój gry, powołano do
życia Międzynarodową Federację Tenisa Stołowego (ITTF).
Na terenie Polski tenis stołowy uprawiany był w klubach od początku lat
dwudziestych, w roku 1932 odbyły się I Mistrzostwa Polski.
Aktualnie w Polsce i na świecie dyscyplina ta intensywnie się rozwija zarówno
w płaszczyźnie sportu wyczynowego jak i masowego, głównie ze względu na
jej walory sportowe, dostępność oraz relatywnie niskie koszty utrzymania
sekcji, stowarzyszeń i klubów sportowych.
Tenis stołowy jest grą sportową polegającą na odbijaniu przez dwóch lub
czterech zawodników piłeczki ponad siatką (wysokość 15,25 cm) na przeciwną
stronę specjalnie przygotowanego stołu (o wymiarach 152,5 x 274 i wysokości
76 cm).
Celem gry, która toczy się pośrednio bez fizycznego kontaktu z przeciwnikiem,
jest doprowadzenie do błędu zawodnika po drugiej stronie stołu i zdobycie
punktu. Podczas walki gracze wykonują czynności arytmiczne, acykliczne
i asymetryczne w warunkach ciągłej reakcji organizmu na zmieniające się
bodźce zewnętrzne, którymi są lot piłeczki, ustawienie i ruchy przeciwnika.
Głównymi czynnościami zawodników są uderzenia rakietką w celuloidową
piłkę nadającą jej określony kierunek, prędkość i rotację.
Warto zaznaczyć w tym miejscu, że od sezonu 1999/2000 średnicę piłeczki
zwiększono i wynosi ona dokładnie 40 mm (dawniej 38 mm).
Zwycięzcą meczu w myśl nowych przepisów gry wprowadzonych przez ITTF
od sezonu 2001/2002, zostaje ten kto wygra trzy lub cztery sety zdobywając
w secie 11 punktów (dawniej 21 punktów).
Modyfikacja przepisów gry dotyczy, także wykonywanych podań przez
zawodników.
Aktualnie gracze wykonują 2 podania naprzemienne w trakcie trwania seta
(dawniej 5 podań), a od sezonu 2002/2003 znacznie uproszczono sposób
serwowania nakładając na zawodnika obowiązek czytelnego jego wykonania,
bez możliwości zasłaniania go w momencie wykonania jakąkolwiek częścią
ciała.
Wprowadzone zmiany mają na celu zwiększenie widowiskowości zawodów
poprzez „zmuszanie’’ zawodników do podjęcia walki od początkowych do
końcowych momentów gry.
Brak przestojów w grze, większa czytelność oraz skrócenie czasu trwania seta
spowoduje zapewne uatrakcyjnianie gry i w efekcie zakładany wzrost
zainteresowania tą dyscypliną sportu.
2.1. WYMAGANIA TECHNICZNO-TAKTYCZNE
Umiejętności techniczno-taktyczne sportowca są nierozerwalnie związane
z wykonywaniem poszczególnych działań w warunkach gry właściwej.
Wymagania stawiane w tenisie stołowym to przede wszystkim odpowiedni
poziom nawyków czuciowo-ruchowych w zakresie właściwej postawy,
adekwatnej do stylu gry pracy nóg, uderzeń technicznych i całego ciała.
Tenisista stołowy powinien posiadać zdolności wykorzystywania umysłu
podczas gry; świadomie kierować swoimi działaniami, przystosowywać do
zmian, antycypować zamiary przeciwnika oraz skrywać własne.
Przejawami tego typu zachowań są: myślenie operacyjne i taktyczne,
całościowe podejmowanie decyzji, umiejętność radzenia sobie
z przeciwnikami o różnych sposobach walki, dominanty taktycznej oraz
stosowania indywidualnego stylu gry.
Do najważniejszych wymagań w zakresie umiejętności techniczno-
taktycznych zawodnika stosowanych w praktyce należą:
serwis - prawidłowa, wszechstronna technika i taktyka oparta na umiejętności
jego wykonania z zaplanowaną rotacją, szybkością i lokalizacją,
odbiór serwisu - opanowana, prawidłowa (tzw. czytanie rotacji), różnorodna
(pasywna i agresywna) technika i taktyka odbioru,
przebicie - wszechstronna technika i taktyka umiejętności wykonania go
w defensywie, ze zmienną rotacją i rytmie,
atak, blok - prawidłowa, wszechstronna technika i taktyka ukierunkowana
na regularność, siłę, szybkość i rotację wykonania,
styl gry - optymalny, skuteczny, indywidualny system gry oparty na silnych
stronach techniki, odpowiadający właściwościom psychicznym zawodnika.
Zatem precyzja, regularność, pewność wykonania uderzeń technicznych
zgodnie z założonym planem taktycznym, właściwa ich lokalizacja,
odpowiednie zmiany rytmu, tempa i rotacji, wybór charakteru gry oraz
przemyślane wykorzystywanie przerw w grze (czasu dla zawodnika) stanowią
zespół najistotniejszych czynników optymalizacji działań techniczno-
taktycznych współczesnego tenisisty stołowego.
2.2. WYMAGANIA PSYCHOMOTORYCZNE
Psychomotoryka stanowi termin określający całość zjawisk i procesów
zachodzących podczas wykonywania przez człowieka czynności ruchowych,
w których istotną rolę odgrywają podstawowe cechy ruchów.
Tenis stołowy należy do sportów wielonawykowych o zmiennej formie ruchów
podporządkowanych taktyce gry.
Wymagania stawiane tenisistom stołowym w zakresie psychomotoryki
dotyczą głównie poziomu przygotowania sprawnościowego oraz efektywnego
ich wykorzystania w walce właściwej.
Zatem podstawą działań w tym zakresie jest dobry stan zdrowia, ogólnej
wydolności wysiłkowej oraz poziom zdolności koordynacyjnych zawodnika.
W przygotowaniu sprawnościowym tenisisty stołowego występuje
równomierne rozłożenie komponentów motoryczności lecz z wyraźną
dominacją szybkości.
Według klasyfikacji dyscyplin ze względu na wymogi szybkościowe tenis
stołowy zaliczamy do sportów o maksymalnych przejawach wszystkich lub
większości składowych szybkości w zmiennych złożonych sytuacjach
(Matwiejew, 1977).
Udział procesów energetycznych podczas walki właściwej w tenisie stołowym
określa Kozłowski (1976) następująco:
- procesy beztlenowe niekwasomlekowe 70%
- procesy beztlenowe kwasomlekowe 20%
- procesy tlenowe 10%
.
Poziom przygotowania sprawnościowego odgrywa podstawową rolę w zespole
czynników decydujących o wysokich rezultatach sportowych (Raczek, 1991).
Zatem przygotowanie sprawnościowe w znacznej mierze warunkuje
skuteczność nauczania i doskonalenia techniki, wywiera określony wpływ na
efektywność działań taktycznych, rzutuje na aktualne dyspozycje psychiczne
zawodnika (Raczek, 1991).
Kształtowanie elementów sprawności fizycznej w treningu tenisisty stołowego
odbywa się poprzez doskonalenie sprawności wszechstronnej, ukierunkowanej
i specjalnej.
Sprawność wszechstronną tłumaczy się jako efekt sprawności rozwojowych,
zdolności motorycznych, a także wszechstronnego, zamierzonego
i niezamierzonego oddziaływania treningu doskonalącego wszystkie funkcje
organizmu (Sozański, 1975).
W przygotowaniu ogólnym zawodnika stosowane środki treningowe nie są
specyficzne dla danej formy walki sportowej (Naglak, 1984).
Przekształcenie sprawności ogólnej w ukierunkowaną następuje poprzez
właściwy dobór środków treningowych, a w tym przypadku wiążących się
w sposób bezpośredni z czynnościami wykonywanymi w czasie walki
sportowej (Naglak, 1984).
Przygotowanie specjalne zawodnika realizowane jest wyłącznie przez formę
walk przygotowawczych (umowna, dowolna, selekcyjna) stwierdza Naglak
(1984).
Sprawność specjalna jest natomiast wyrazem adaptacji organizmu do
specyficznych wymogów ruchowych i funkcjonalnych danej dyscypliny sportu
czy konkurencji, a jej kształtowanie to długotrwały i planowo realizowany
program, w wyniku którego następuje przebudowa funkcji organizmu na rzecz
pełnego wykonania danego zadania ruchowego (Sozański, Witczak, 1981).
Zatem odpowiedni poziom sprawności motorycznej i fizycznej w tenisie
stołowym kształtowany jest przy pomocy zdolności kondycyjnych
(opierających się głównie na procesach energetycznych) i zdolności
koordynacyjnych (zdeterminowanych przede wszystkim przez procesy
informacyjne).
Według Naglaka (1987) sukces w tenisie stołowym ma charakter indywidualny
i uzależniony jest od wielu składowych:
- prawidłowego przewidywania zamiarów przeciwnika w celu opanowania
za pomocą czynników technicznych i fizycznych, ciągle zmieniających się
sytuacji,
- wysoki poziom zmienności dysponowania ruchami (ruchy, dokładne,
pewne),
- antycypowania umysłowości przeciwnika (myślowe i ruchowe
wyprzedzanie poczynań przeciwnika).
Podsumowaniem powyższego są wymagania stawiane zawodnikom
dotyczące głównych rodzajów odpowiedzi ruchowych, które w znacznym
stopniu decydują o końcowym sukcesie w walce właściwej;
- właściwa odpowiedź na spodziewane zagranie przeciwnika
np. na top-spin odpowiadamy blokiem (reakcja prosta),
- odpowiedź różnym działaniem na nieprzewidziane działanie
przeciwnika np. uderzenie w miejsce właściwe
(reakcja złożona z wyborem),
- określenie w toku walki rzeczywistego zamiaru przeciwnika np.
odróżnianie rotacji piłki uderzonej przez przeciwnika
( reakcja złożona różnicowa),
- przewidywanie ukrytych zamiarów przeciwnika – antycypacja
(reakcja przewidywania),
- podejmowanie właściwych decyzji na podstawie nieuświadomionych
procesów myślowych – „ intuicyjnych” wykształconych pod wpływem
doświadczenia podobnych sytuacji taktycznych np. styl gry zawodnika
na tzw. okładziny zakłócające tor lotu piłki (reakcja intuicyjna).
2.3. WYMAGANIA MENTALNE
Kluczem do osiągnięcia sukcesu i perfekcji w działalności obciążonej wysokim
stopniem ryzyka, wysiłku czy stresu, jest – obok zdolności – przemyślany,
konsekwentny, zdeterminowany i wysoce świadomy trening oraz możliwość
sprawdzania się w sytuacjach, które potwierdzają własne możliwości i potęgują
pozytywne doświadczenia (Kłodecka-Różalska, 1996).
Zatem oprócz przygotowania techniczno-taktycznego, psychomotorycznego,
wymagania mentalne stawiane zawodnikom w określonej dyscyplinie sportu
stanowią bardzo ważny element ich końcowego sukcesu.
Williams i Krane (1993) wyodrębnili właściwości cech psychicznych, których
optymalny poziom wpływa także na wynik w tenisie stołowym:
- samoregulacja pobudzenia ( utrzymanie pełnej energii przy
jednoczesnym zrelaksowaniu oraz braku lęku),
- podwyższony stan pewności,
- wysoka koncentracja (skupienie na elementach istotnych),
- poczucie kontroli bez wymuszania jej,
- pozytywne nastawienie do sportu (poprzez wyobrażenia i myśli),
- determinacja i zaangażowanie.
Samoregulacja pobudzenia w tenisie stołowym polega na utrzymaniu przez
zawodnika właściwego poziomu aktywacji przed i w czasie startu, a także na
umiejętnościach radzenia sobie ze stresem oraz lękiem w sytuacjach trudnych
np. przewaga punktowa i walka z silniejszym przeciwnikiem.
Właściwemu pobudzeniu zawodnika musi towarzyszyć podwyższony
i optymalny stan pewności, który jest nieodzowny podczas wykonywania
zadania, realnie wybranego na podstawie oceny swojego poziomu sportowego
oraz stanu przygotowania.
Przykładem tego rodzaju sytuacji jest właściwe rozgrywanie przez zawodnika
decydujących momentów gry np. końcówki setów.
Budowanie i utrzymywanie optymalnego poziomu pewności siebie wymaga od
zawodnika konieczności stosowania określonych technik opartych na
pozytywnym wzmocnieniu jego osobowości np. kreowanie pozytywnych
doświadczeń i wizualizacji, stosowanie podczas startów tzw. słów-kluczy,
a także dialogu wewnętrznego.
Właściwa koncentracja w tenisie stołowym to przede wszystkim zdolność
skupienia uwagi zawodnika od początkowych do końcowych momentów
startowych na istotnych elementach gry np. obserwacja, analiza przeciwnika
i dyscyplina taktyczna.
Natomiast poczucie kontroli u tenisisty stołowego wiąże się w znacznym
stopniu z prawidłową oceną poziomu umiejętności swoich i przeciwnika.
Przejawem prawidłowego zachowania tego typu jest umiejętność doboru przez
zawodnika odpowiedniej taktyki oraz stosowanie skutecznej techniki podczas
gry właściwej.
Pozytywne nastawienie zawodnika zarówno do działań w sferze sportu jak i też
w życiu codziennym jest kolejnym nieodzownym elementem warunkującym
właściwą realizację zadań szkoleniowych i sukcesów sportowych.
Wiara zawodnika w końcowy sukces lub jej brak zwłaszcza
w sytuacjach gry z „silniejszym przeciwnikiem”, przewagi punktowej
i ważnych końcówek meczu jest głównym elementem przeważającym szalę
zwycięstwa . Zawodnik myślący wyłącznie o sukcesie uruchamia w wysokim
procencie swój potencjał umiejętności, procesy i mechanizmy optymalnie
sprzyjające uzyskanie korzystnego rezultatu.
Obserwacja praktyczna dowodzi, że bez pozytywnego nastawienia oraz wiary
w końcowy sukces zawodnicy nawet bardzo dobrze przygotowani pod
wieloma względami, nie potrafią osiągnąć planowanych wyników.
Bardzo ważnymi cechami będącymi niejako wymaganiem wyjściowym
u zawodnika wyczynowo uprawiającego sport są determinacja
i zaangażowanie.
Praktyka i doświadczenia trenerskie wskazują, że zawodnicy charakteryzujący
się niskim poziomem wymaganych cech psychicznych w swojej dyscyplinie
sportu nie mogą myśleć o jakichkolwiek sukcesach na wysokim szczeblu.
Prawidłowe opanowanie elementów mistrzostwa sportowego w tenisie
stołowym podczas wieloletniego procesu szkoleniowego, a także skuteczna
realizacja planowanych zadań na zawodach, oprócz funkcji kierowniczej
trenera zależy głównie od stopnia determinacji i zaangażowania samego
zawodnika.
W odniesieniu do działania praktycznego Królak (1998) określa przygotowanie
mentalne jako „zdolność aktywnego przełamania przewagi przeciwnika,
wygrywania ważnych, nierzadko decydujących punktów w sytuacjach
zagrożenia, podejmowana z własnej inicjatywy dzięki śmiałości, odwadze
i pewności w wyborze takiego rozwiązania taktycznego, które daje
wyrównanie i prowadzi do ostatecznego zwycięstwa w meczu”.
2.4. MODELOWE WARUNKI MISTRZOSTWA
SPORTOWEGO TENISISTEK STOŁOWYCH
Właściwe szkolenia sportowca według praktyków i teoretyków sportu powinno
być planowane w oparciu o funkcjonujący w danej dyscyplinie model
mistrzostwa sportowego.
Do najważniejszych elementów charakteryzujących model mistrza określanych
przez teoretyków i praktyków sportu należą:
- wiek
- stan zdrowia
- staż treningowy
- budowa somatyczna
- ukierunkowane przygotowanie sprawnościowe
- przygotowanie techniczne
- przygotowanie taktyczne
- przygotowanie mentalne
Zatem na podstawie analizy czołówki zawodniczek w kraju i na świecie
opinia trenerów oraz teoretyków dyscypliny wskazuje wyznaczniki określające
modelowe warunki mistrzostwa sportowego tenisistek stołowych.
Wiek, w którym tenisistki osiągają największe sukcesy to 21 – 23 lata.
Dobry stan zdrowia, brak defektów budowy ciała, słuchu, wzroku oraz
narządów wewnętrznych.
Staż treningowy 10–14 lat. Budowa somatyczna: wysokość ciała 160–170 cm,
masa ciała 50–60 kg.
W związku ze sposobem gry tenisistek – w I strefie (blisko stołu)
i stosowaniem techniki opartej na wykonywaniu szybkich uderzeń atakująco –
blokujących (top-spin, kontra), w przygotowaniu sprawnościowym
ukierunkowanym zdecydowanie dominuje szybkość, pozostałe natomiast
komponenty motoryczności rozkładają się dość równomiernie lecz ich rozwój
jest zależny od indywidualnego systemu gry zawodniczki.
Przygotowanie techniczne zawodniczki to przede wszystkim umiejętność
efektywnego wykonania uderzeń technicznych w walce, dotyczących głównie
ataku, kontrataku, bloku, różnorodności serwisu i jego odbioru .
W przygotowaniu taktycznym gra ofensywna jest stylem aktualnie
dominującym, przy czym wykorzystanie przez gracza umiejętności
prowadzenia walki innymi metodami stanowi istotną cechę mającą wpływ na
końcowy sukces.
Zatem jak stwierdza Królak (1998)„zasób umiejętności techniczno-
taktycznych, oceniany możliwością plastycznego ich zastosowania
w sytuacjach zagrożenia, zmęczenia fizycznego oraz znużenia psychicznego,
a co najważniejsze - efektywność ich wykorzystania w zmiennych warunkach
spotkań mistrzowskich, stanowi podstawowy i decydujący czynnik w modelu
mistrzostwa sportowego”.
Przygotowanie mentalne to przede wszystkim wysoki poziom umiejętności
świadomego wprowadzania się w stan optymalnej gotowości startowej
i zdolności samokontroli w sytuacjach trudnych na treningach i zawodach.
Najwłaściwszym typem temperamentu zarówno w żeńskim jak
i męskim tenisie stołowym jest typ sangwiniczny, wykazujący wysokie
zdolności adaptacyjne pożądane w przystosowaniu się do szybko
zmieniających się warunków działania charakterystycznych dla tenisa
stołowego.
Zatem mistrzostwo to wysoki stopień rozumienia gry, wiedzy o treningu
i dyscyplinie, przyczynach zwycięstwa i porażki, a także samodzielność,
autonomia - dysponowanie wiedzą, nawykami, umiejętnościami i postawami
związanymi z samodzielnym kierowaniem swoją karierą sportową.
Wysoki poziom powyższych składowych sukcesu ma zatem olbrzymi wpływ
na wynik we współczesnym tenisie stołowym preferującym grę szybką,
ofensywną, często z przeciwnikami o zmiennym stylu walki, a także
stosującymi nietypowe okładziny.
Podsumowując należy stwierdzić, że wynik w tenisie stołowym nierozerwalnie
wiąże się ze sprawnością fizyczną, która w ogromnym stopniu determinuje
poziom najbardziej istotnych składowych sukcesu w tej dyscyplinie
sportu – taktyki i psychiki zawodnika.
Podstawowym zaś narzędziem zawodnika w osiąganiu celów sportowych jest
jego wysoki poziom odpowiednich cech charakteru, woli, motywacji do pracy
i właściwa postawa społeczno-moralna.
3. CEL I ZADANIA PRACY ORAZ MATERIAŁ
BADAWCZY
W przedstawionej pracy wykorzystano materiał wynikowy uzyskany
w procesie szkolenia II-ligowego zespołu żeńskiego Międzyszkolnego Klubu
Sportowego Tenisa Stołowego Polkowice.
Grupa juniorek: XXXX
aktualnie realizuje zadania szkoleniowe na etapie ukierunkowanym.
Celem pracy jest ocena dotychczasowych działań i efektów w zakresie
szkolenia wybranej zawodniczki MKSTS Polkowice, skonstruowanie
odpowiednich wniosków oraz podjęcie w oparciu o ich analizę właściwych
kierunków działania.
Sposobem realizacji celu pracy jest analiza dwuletniego cyklu szkolenia
2000-2001 zawodniczki MKSTS Polkowice – X.
Przy opisie charakterystyki zawodniczki dokonano porównania poziomu
wybranych elementów mistrzostwa sportowego dwóch ostatnich sezonów
mając na uwadze późniejsze wprowadzanie korekt w procesie dalszego
szkolenia.
Ocena i charakterystyka określonych elementów mistrzostwa sportowego
zawodniczki została przeprowadzona pomiędzy rocznymi cyklami szkolenia –
dwuetapowo tj. w miesiącu czerwcu 2000 i 2001 roku, a także w czasie trwania
sezonów startowych.
Z uwagi na ograniczone możliwości techniczno-finansowe klubu gromadzenie
potrzebnych danych odbywało się przy pomocy podstawowych prób
czynnościowych, testów sprawnościowych, analizy wizualnej gry, analizy
zapisu video, dzienniczka zawodniczki i dokumentacji trenerskiej.
Zakres oceny dotyczył przede wszystkim stanu zdrowia, przygotowania
sprawnościowego, technicznego, taktycznego, mentalnego oraz obciążeń
treningowych.
Interpretacja przedstawionego materiału dokonana została według norm
klasyfikacjnych obowiązujących w przeprowadzonych próbach i testach oraz
przy pomocy subiektywnej metody trenerskiej określającej poziom badanego
elementu w skali punktowej od O do 5.
4. CHARAKTERYSTYKA ZAWODNICZKI
X-ur. XXXX r.
staż treningowy- 4 lata (MKSTS Polkowice)
kategoria wiekowa- kadetka
styl gry – ofensywny
członek kadry Dolnego Śląska
trener – Sławomir Słowiński
Zawodniczka odznaczająca się olbrzymim potencjałem cech wolicjonalnych;
zdyscyplinowana, zaangażowana i zdeterminowana podczas realizacji
powierzonych zadań na treningach oraz zawodach sportowych.
Posiada osobowość o typie sangwinicznym - pożądanym w tenisie stołowym
lecz nie należy do zawodników utalentowanych w tej dyscyplinie sportu.
Ceni wysoko pozytywne wartości społeczno-moralne, zaś podstawą jej działań
sportowych jest wyłącznie motywacja wewnętrzna.
Sumiennie wypełnia obowiązki w życiu pozasportowym (szkoła, dom).
Bardzo dobrze pracuje zarówno indywidualnie jak i w grupie, koleżeńska, nie
sprawia problemów wychowawczych, stawia sobie konkretne cele sportowe.
Stan zdrowia
Punktem wyjścia do uczestnictwa w sporcie wyczynowym, a zarazem
czynnikiem decydującym o poziomie sportowym jest stan zdrowia zawodnika.
Kontrola medyczna powinna stanowić integralną część oceny stanu zdrowia
zawodnika i procesu treningowego, a także uwzględniać profilaktykę
i regenerację organizmu po drobnych urazach lub chorobach.
System kontroli i opieki lekarskiej w MKSTS Polkowice oparty jest na
badaniach kwartalnych i interwencyjnych w zakresie ogólnym oraz wad
postawy przez lekarza pediatrę.
Ocenę stanu zdrowia zawodniczki przeprowadzono przed okresem
przygotowawczym i w trakcie okresu startowego.
Kryterium oceny stanu zdrowia zawodniczki stanowią orzeczenia lekarskie
(dokonywane 4- krotnie w ciągu roku), a także poziom dyspozycyjności
zdrowotnej na treningach i zawodach.
Rys.1. Ocena stanu zdrowia
Prezentowany obraz stanu zdrowia zawodniczki bliski oceny bardzo dobrej,
a także znikoma absencja treningowa rokuje utrzymanie wysokiego poziomu
tej cechy w przyszłości, stwarzając realne podstawy do optymalnej realizacji
zadań szkoleniowych.
Cechy somatyczne
Rys.2. Wartości cech somatycznych zawodniczki w roku 2000 - 2001
Masa i wysokość ciała zawodniczki stanowią odzwierciedlenie jej aktualnej
fazy rozwoju biologicznego.
Stwierdzono poprawę wzrostu, spowodowaną rozpoczęciem okresu
dojrzewania.
Aktualna wartość wskaźnika smukłości oraz brak uwarunkowań do
nadmiernego przyrostu wagi ciała rokują utrzymanie tego typu budowy
w przyszłości.
Na podstawie oceny cech somatycznych rodziny (matki, siostry) należy
przypuszczać, że poziom tychże cech w najbliższym czasie nie ulegnie
istotnym zmianom.
Podsumowując należy stwierdzić, że poziom cech badanych zawodniczki
X wykazuje podobieństwo do modelowych wartości obserwowanych
u tenisistek stołowych tej samej kategorii wiekowej prezentujących wysoki
poziom sportowy.
Zatem wnioskując , ocena i prognoza poziomu cech somatycznych
zawodniczki stwarzają możliwość pozytywnych rokowań w tym zakresie oraz
właściwego planowania rozwoju jej kariery sportowej.
Poziom sprawności fizycznej
Sprawność fizyczna mierzona cechami motoryczności stanowi kryterium
planowania określonych obciążeń treningowych oceny przygotowania
sportowego oraz analizy skuteczności i prawidłowości wykonania zadań
sportowych.
„Sprawność fizyczna to wyraz stanu narządów i funkcji ustroju, przejawiający
się efektywnym rozwiązywaniem różnorakich zadań ruchowych,
a uwarunkowany stopniem ukształtowania cech motorycznych”
(Sozański,1986).
Poziom sprawności fizycznej zawodniczki został zbadany za pomocą
Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej - CSPFT w okresie
roztrenowania (czerwiec).
Wyniki prób czynnościowych oraz ich ocenę punktową w skali 1 – 100 pkt
w oparciu o tabele punktacyjne (Pilicz, Przewęda, Trześniowski, 1993)
przedstawiają prezentowane wykresy.
Rys.3. Wyniki i ocena próby biegu na 50 m w roku 2000 i 2001.
Rys.4. Wyniki i ocena próby skoku w dal z miejsca w roku 2000 i 2001.
Rys.5. Wyniki i ocena próby biegu na 800 m w roku 2000 i 2001.
Rys.6. Wyniki i ocena próby dynamometrycznej siły ręki silniejszej w roku
2000 i 2001.
Rys.7. Sumaryczna ocena stanu sprawności fizycznej zawodniczki w roku
2000 i 2001.
Normy klasyfikacyjne (Pilicz, Przewęda, Trześniowski, 1993):
sprawność wysoka 481 i więcej punktów
sprawność średnia 320 – 480 punktów
sprawność niska 319 i mniej punktów
Rezultaty przeprowadzonych prób szybkości biegowej oraz siły są
zadawalające i znajdują się na poziomie średnim.
Zaobserwowany niewielki spadek poziomu gibkości badanej jest
przypuszczalnie efektem nieprawidłowego wykonywania ćwiczeń
gibkościowych lub zbyt małego obciążenia tego rodzaju środkami
treningowymi.
Zdecydowanie wyższe wyniki w próbach wytrzymałości i zwinnościowo-
szybkościowej są niewątpliwie następstwem specyfiki szkolenia i jednocześnie
tworzą prawidłowa bazę do rozwoju pozostałych cech motorycznych
zawodniczki w następnym etapie szkolenia.
Podsumowując wyniki prób motorycznych należy stwierdzić, że poziom
sprawności fizycznej badanej według norm stanowi wartość średnią, zaś jego
wzrost w stosunku do roku poprzedniego jest wynikiem systematycznego
oddziaływania treningowego.
Poziom przygotowania technicznego
Technika sportowa jest sposobem wykonania zadania ruchowego określonego
przepisami obowiązującymi w danej dyscyplinie sportu, uwzględniającym
cechy somatyczne, motoryczne i psychiczne zawodnika.
Dobra technika to sposób umożliwiający efektywne i racjonalne, adekwatne do
stopnia złożoności oraz przy najmniejszym nakładzie energii, wykonanie
zadania ruchowego.
Przygotowanie techniczne w tenisie stołowym podobnie jak w innych
dyscyplinach sportu jest procesem długotrwałym, opartym na budowaniu
zautomatyzowanych nawyków ruchowych.
Proces ten to przede wszystkim nauczanie i doskonalenie czynności ruchowych
poprzez pokaz, instruktaż i analizę zapisu video w odniesieniu do właściwych
wzorców i standardów techniki mistrzowskiej.
Przedstawiony obraz umiejętności w zakresie podstawowych elementów
techniki zawodniczki jest wynikiem oceny eksperckiej trenera (skala 1-5),
dokonanej na podstawie obserwacji, analizy zapisu video prawidłowości
i skuteczności wykonywania zadań ruchowych podczas treningów i startów
w badanym okresie.
Rys.8. Ocena umiejętności technicznych w roku 2000.
Rys.9. Ocena umiejętności technicznych w roku 2001.
Porównując aktualne umiejętności techniczne zawodniczki z oceną sezonu
poprzedniego stwierdzono wzrost poziomu wykonania wszystkich badanych
elementów techniki.
Zgodnie z założeniami planu szkolenia tj. skuteczności wykorzystania uderzeń
atakujących, najwyraźniejszy postęp zauważa się w opanowaniu elementów
gry ofensywnej: obustronnego ataku top-spinowego, kontrataku bekhendem
i forhendem oraz niezmiernie ważnego serwisu o zmiennej rotacji.
W mniejszym stopniu odnotowano poprawę uderzeń blokujących, natomiast
skuteczność techniki przebicia nie uległa zmianie.
Biorąc pod uwagę założenia oraz doskonalenie „silnych” stron gry , rozwój
umiejętności technicznych zawodniczki przebiega prawidłowo.
Poziom przygotowania taktycznego
Taktyka w sporcie to celowe, racjonalne, ekonomiczne i planowe
postępowanie mające doprowadzić do wcześniej zaplanowanego celu
Głównymi elementami postępowania taktycznego w tenisie stołowym są:
świadome kierowanie grą (celowa realizacja założeń taktycznych) oraz
adaptacja do wszelkich zmian podczas gry właściwej (np. nietypowe
okładziny, styl gry, antycypacja zamierzeń przeciwnika).
Poziom głównych elementów przygotowania taktycznego zawodniczki został
również określony na podstawie oceny eksperckiej trenera
(skala 1-5), dokonanej przy pomocy, obserwacji, analizy zapisu video, notatek
w dzienniczku zawodnika startów ligowych i turniejów klasyfikacyjnych oraz
aktualnego jej stanu wiedzy.
Rys.10. Ocena wybranych elementów przygotowania taktycznego w roku 2000
Rys.11. Ocena wybranych elementów przygotowania taktycznego w roku 2001
Poziom elementów taktyki oraz porównanie ze stanem w minionym sezonie
wykazuje nieznaczną ich poprawę.
Dość niska ocena świadomości w kierowaniu grą jest efektem nadmiernego
pobudzenia emocjonalnego zawodniczki, która w trudnych sytuacjach
startowych nie w pełni realizuje założenia taktyczne.
Powyżej poziomu średniego należy ocenić stan adaptacji zawodniczki do
zmian zachodzących podczas gry właściwej.
Stwierdzony postęp w realizacji zadań taktycznych, właściwe podejście do
problemu, a także młody wiek zawodniczki rokują dalszy rozwój w tym
zakresie, jednakże przy zdecydowanym zwiększeniu środków
oddziaływujących na wzrost przygotowania taktycznego.
Poziom przygotowania mentalnego
Właściwy poziom przygotowania mentalnego tenisisty stołowego jest jego
podstawowym narzędziem do optymalnego działania pomimo obiektywnie
trudnych sytuacji powstających w trakcie zawodów.
Królak (1998) stwierdza, że końcowy sukces nie zależy od odwagi wynikającej
z nieprzemyślanego ryzyka lecz jest efektem pozytywnych doświadczeń
treningowych i zawodniczych leżących u podstaw śmiałości taktycznej
i ogólnej odwagi w grze, ale odwagi nasyconej przekonaniem
o pewności realizacji zamierzenia taktycznego.
Prezentowana ekspercka ocena trenera w zakresie wybranych elementów
przygotowania mentalnego zawodniczki oparta została na podstawie
obserwacji i wywiadu podczas realizacji zadań głównie na zawodach
sportowych w badanym okresie.
Rys.12. Ocena wybranych elementów przygotowania mentalnego w roku 2000
Rys.13. Ocena wybranych elementów przygotowania mentalnego w roku 2001
Diagnoza przygotowania mentalnego dotyczy głównych elementów mających
zasadnicze znaczenie podczas gry właściwej.
W stosunku do sezonu poprzedniego zaobserwowano poprawę pewności siebie
i odporności psychicznej.
Aktualny poziom obu tych elementów jest tylko dostateczny.
Wyższy poziom badanej cechy stwierdzono natomiast przy ocenie koncentracji
uwagi zawodniczki zarówno podczas startów jak i gier kontrolnych.
Zatem ogólny poziom przygotowania mentalnego można określić jako
zadawalający.
Mając na uwadze przyszły wzrost doświadczenia i rutyny zawodniczki należy
prognozować, że rozwój właściwych cech psychicznych następować będzie
stopniowo wraz z odpowiednią realizacją zadań szkoleniowych
i podnoszeniem poziomu umiejętności techniczno-taktycznych, również przy
założeniu zwiększenia środków treningowych doskonalących ww. cechy.
5. INDYWIDUALNY PROGRAM SZKOLENIA
SPORTOWEGO ORAZ PLANOWANE OBCIĄŻENIA
TRENINGOWE I STARTOWE W ROKU 2001
Realizacja zadań treningowych odbywała się zgodnie z założeniami rocznego
planu szkolenia na rok 2001 dla grupy kadetek i juniorek MKSTS Polkowice.
Zawodniczka X wraz z ww. grupą uczestniczyła w zajęciach treningowych
odbywających się na obiektach sportowych Zespołu Szkół
w Polkowicach.
Ponadto brała udział zawodniczki w tzw. konsultacjach szkoleniowych
i zgrupowaniach kadry dolnośląskiej juniorek.
Program startów w sezonie oparty został głównie na kalendarzu imprez
sportowych DOZTS Wrocław i PZTS Warszawa.
Objętość czasowa treningu w cyklu rocznym wyniosła -640 godzin (strukturę
czasową rocznego cyklu szkolenia przedstawia tabela 1).
W mikrocyklu tygodniowym okresu startowego - 10 godzin (tab. 2), natomiast
okresu przygotowawczego ok. 24 godzin (tab. 3).
Intensywność stosowanych obciążeń podczas zajęć treningowych mieściła się
w tzw. strefie umiarkowanej (tab. 2 i 3).
Cele i zadania poszczególnych okresów szkolenia realizowane były według
struktury operacyjnej, którą przedstawiają wykresy na rys. 14,15 i 16.
Celem głównym zakładanym w realizowanym planie szkolenia był awans
zawodniczki do finałów Mistrzostw Polski Kadetów oraz zajęcie miejsca
w czołowej szesnastce turnieju.
Struktura operacyjna cyklu treningowego
Rys.14. Okres przygotowawczy
Rys.15. Okres startowy
Rys.16. Okres roztrenowania
6. ANALIZA I OCENA POSTĘPU SPORTOWEGO
ZAWODNICZKI X W ROKU 2001
Głównym kryterium skuteczności procesu treningowego jest wielkość
przyrostu wyniku sportowego, który jest zasadniczym całościowym
wskaźnikiem stanu wytrenowania zawodnika.
Udany start z osiągniętym wynikiem zbliżonym do zamierzonego jest
najpewniejszym potwierdzeniem słuszności stosowanych metod treningowych,
rodzaju i wielkości obciążeń oraz doboru środków treningowych.
Ocena dokonywana przez trenera określa głównie stopień realizacji założeń
treningowych w odniesieniu do poziomu, tempa wzrostu i stabilności wyników
sportowych uzyskiwanych na zawodach.
Prowadzenie permanentnej analizy pozwala na trafniejsze formułowanie
prognoz i predyspozycji do mistrzostwa sportowego.
Istnieje zatem konieczność ewidencjonowania wyników sportowych i ich
składowych.
Prezentowane w ujęciu graficznym wyniki sportowe zawodniczki X
w 2001 roku zostały sporządzone na podstawie zestawień, komunikatów,
a także list rankingowych Dolnośląskiego Związku Tenisa Stołowego
we Wrocławiu oraz Polskiego Związku Tenisa Stołowego w Warszawie.
Na poniższych wykresach przedstawiono bilans zdobytych punktów przez
zawodniczkę w rozgrywkach II- ligi kobiet (20 pkt możliwych do zdobycia).
Rys.17.Skuteczność punktowa zawodniczki w II- lidze
Kolejny wykres przedstawia wyniki zawodniczki uzyskane w konkurencji
indywidualnej podczas Ogólnopolskich Turniejów Klasyfikacyjnych (OTK)
i Mistrzostw Polski Kadetów (MPK).
Rys.18. Miejsce w klasyfikacji na turniejach indywidualnych.
Uzupełnieniem przedstawionych na wykresach najważniejszych startów
zawodniczki MKSTS Polkowice są następujące osiągnięcia sportowe:
Indywidualne i Drużynowe Mistrzostwa Dolnego Śląska Kadetów:
II miejsce-indywidualnie, II m.-mikst ( XX Im.-debel
( XX), Im.-drużyna (XX
Półfinał Drużynowych Mistrzostw Polski Kadetów: Im. ( X X)
Mistrzostwa Polski Kadetów: 9m.-drużyna j. w., 9m.-mikst ( X. Xi, 16
w rankingu krajowym)
Do powyższych wyników należy dodać, iż zawodniczka X jako
dolnoślązaczka została w sezonie 2000/2001 sklasyfikowana najwyżej
na krajowej liście rankingowej kadetek- na miejscu 14.
Pozytywnie należy także ocenić bilans zwycięstw zawodniczki z jej
najgroźniejszymi przeciwnikami, w odniesieniu do poprzedniego sezonu.
Natomiast krytycznie trzeba podsumować umiejętność radzenia sobie
z przeciwnikami stosującymi nietypowe okładziny ( antytopspinowe, czopy
długie), gdzie istotnym mankamentem zawodniczki jest wybór właściwego
uderzenia w odpowiedzi na otrzymaną zmienną rotację.
Dokonując oceny postępu jej wyników sportowych stwierdza się wyraźną
progresję osiąganych rezultatów.
Potwierdzeniem realizacji planu jest osiągnięcie zakładanego celu sportowego
przez zawodniczkę w postaci zdobycia 13 lokaty na MPK.
Mając na uwadze poprzednią , choć nieco mniejszą dynamikę rozwoju
sportowego w sezonie poprzednim, dalszą kontrolę tempa realizacji zadań
treningowych należy wnioskować, że wzrost poziomu sportowego zawodniczki
następować będzie również w kolejnych etapach szkolenia.
7. DYSKUSJA I PODSUMOWANIE
W rezultacie analizy rocznego planu szkolenia zawodniczki MKSTS
Polkowice -X otrzymano informacje, które powinny być uwzględnione w
dalszej pracy szkoleniowej.
Punktem wyjścia jest osiągnięcie przez zawodniczkę zakładanego wyniku
sportowego rokującego dalsze dobre rezultaty w kategorii juniorek.
Do „mocnych stron” zawodniczki zaliczyć należy przede wszystkim olbrzymi
potencjał cech wolicjonalnych, a także stan zdrowia i poziom sprawności
fizycznej. Nieco gorzej prezentuje się natomiast obraz przygotowania
technicznego, którego przyczyną może być krótki staż treningowy oraz stopień
zdolności koordynacyjnych zawodniczki.
„Słabe strony” to głównie niski poziom przygotowania taktycznego i najniższy
w przygotowaniu mentalnym.
W celu podniesienia sprawności procesu treningowego należy wprowadzić
usprawnienia i zmiany, które pozwolą na usunięcie stwierdzonych braków
w wyszkoleniu i spowodują utrzymanie właściwego tempa rozwoju
sportowego zawodniczki.
Głównymi zaleceniami w procesie usprawniania szkolenia będzie
indywidualizacja treningu wraz z organizowaniem dodatkowych zajęć ze
sparing-partnerami prezentującymi wyższy poziom sportowy (juniorzy,
seniorki).
Poprawa regularności wykonania elementów techniki poprzez trening „na
wiele piłek”, stosowanie ćwiczeń doskonalących właściwą pracę nóg, gra
z zawodnikami o zmiennym stylu (preferującymi okładziny czopowane
i anty-topspinowe), zwiększenie ilości startów indywidualnych
(udział w turniejach seniorów) to kolejne działania, które powinny zostać
podjęte w celu doskonalenia skuteczności techniczno-taktycznej zawodniczki.
Kształtowanie poziomu wiedzy poprzez formy pogadanek, instruktażu oraz
praktyczne jej zastosowanie w sprawdzianach i startach to główne zadania
doskonalące poziom świadomego kierowania grą.
Istotny problem w szkoleniu zawodniczki stanowi jej aktualny poziom cech
przygotowania mentalnego.
Poprawę poziomu odporności psychicznej i pewności siebie można uzyskać
pod wpływem efektów sumiennej realizacji zadań treningowych, a przede
wszystkim poprzez wdrożenie intensywniejszego treningu wyobrażeniowego
i relaksacyjnego.
Istotną rolę stanowić będzie opanowanie teoretyczne i realizacja praktyczna
procedury przedstartowej i samokontrola zachowania zawodniczki na
zawodach.
Zmiany, których należy dokonać w strukturze operacyjnej cyklu treningowego
dotyczą korekty składowych treningu jak również wielkości obciążeń
treningowych. W okresie przygotowawczym udział środków przygotowania
techniczno-taktycznego w stosunku do poprzedniego roku należy zwiększyć
o 10 %, natomiast w okresie startowym o 20 %.
Poprawa objętości czasowej szkolenia uzależniona jest od dyspozycyjności
zawodniczki (zajęcia szkolne), a także możliwości przeprowadzenia treningu
na hali sportowej, toteż następować będzie poprzez organizowanie
dodatkowych zajęć sportowych w dni wolne od zawodów.
Pomimo trudności organizacyjnych oraz finansowych klubu powyższe
zalecenia i wnioski nadające szkoleniu właściwy kierunek rozwoju powinny
być realizowane przy pomocy dostępnych środków i metod treningowych,
a przede wszystkim przy udziale i zaangażowaniu samego zawodnika oraz jego
trenera.
8. WNIOSKI DLA PRAKTYKI SZKOLENIA MŁODYCH
TENISISTEK STOŁOWYCH
Skuteczność działań w sporcie jest wynikiem wykorzystywania wszelkiego
rodzaju informacji . Natomiast dostęp do nich jest jednym z podstawowych
warunków koniecznych do osiągania sukcesów poprzez system regulacji
procesu treningowego.
Obecnie trener umiejętnie korzystający z dostępu do doświadczeń i badań ma
większe możliwości w kierowaniu procesem treningowym, a tym samym
wpływania na optymalny rozwój zawodnika i jego wyniki.
W procesie kierowania treningiem należy właściwie wykorzystywać
informacje z zewnątrz uwzględniając złożoną osobowość i potrzeby
zawodnika.
Potwierdzeniem jakości kierowania jest przede wszystkim rezultat uzyskany
przez sportowca, który nie zależy wyłącznie od trenera i jest kumulatywnym
efektem procesu treningowego.
Dlatego też całość działań podejmowanych w treningu powinna być
podporządkowana celom, zasadom i prawom wieloletniego procesu szkolenia.
Dotyczy to zwłaszcza sportu dzieci i młodzieży, który jest integralnym
ogniwem sportu wyczynowego.
Praca z młodymi adeptami tenisa stołowego w Polsce odbywa się obecnie
w klubach i stowarzyszeniach sportowych posiadających przeważnie status
amatorski. Istnieje zatem konieczność tworzenia solidnych podstaw na
potrzeby przyszłego wyczynu, wymagająca profesjonalnego podejścia do
działania już od początkowych etapów szkolenia.
Na podstawie materiału zgromadzonego w niniejszej pracy, a także licznych
doświadczeń trenerskich można skonstruować wnioski, które posłużyć mogą
praktyce szkoleniowej młodych tenisistek stołowych.
Bazą do rozwoju elementów mistrzostwa sportowego jest dobry poziom
przygotowania sprawnościowego, który należy doskonalić na etapie
podstawowym poprzez stosowanie najbardziej wszechstronnych środków.
Kształtowanie poszczególnych cech motorycznych następować powinno
równomiernie lecz z wyraźnym akcentem na szybkość.
W nauce i doskonaleniu elementów techniki priorytet stanowi regularność
uderzeń wykonywanych blisko stołu oraz opanowanie serwisu ze zmienną
rotacją jak najmniej czytelnego dla przeciwnika.
Ważnym elementem szkolenia jest właściwy dobór sprzętu dla zawodniczki
(rodzaj deski, typ i grubość okładzin) oraz określenie indywidualnego stylu
gry.
W podnoszeniu poziomu umiejętności techniczno-taktycznych młodych
zawodniczek oprócz standardowego szkolenia, skuteczne jest wprowadzanie
metod aktywizujących tj. treningu „ na wiele piłek” i gry ze sparing-partnerami
prezentującymi wyższy poziom sportowy.
Kształtowanie poziomu przygotowania mentalnego to głównie doskonalenie
wiedzy o dyscyplinie i świadomości kierowania grą, realizowane poprzez
formę cyklicznych pogadanek, nauka i egzekwowanie właściwych zachowań
przed oraz w czasie startów.
Z uwagi na częste występowanie u dziewcząt okresów destabilizacji
emocjonalnej niezmiernie ważną rolę w procesie szkolenia odgrywa tworzenie
pożądanej atmosfery w grupie polegającej na pozytywnie motywującym lecz
konsekwentnym oddziaływaniu wychowawczym trenera, stawianiu
konkretnych realnych celów, i wreszcie jak najdłuższe utrzymanie „fascynacji
dyscypliną” oparte głównie na motywacji wewnętrznej.
Duży wpływ na kształtowanie motywacji wewnętrznej ma stała współpraca
trenera z rodzicami i szkołą, a także eksponowanie osiągnięć sportowych
zawodnika (gabloty, media).
Istotną rzeczą rzutującą na aktualną dyspozycyjność zawodniczek, jest
przeciążenie, zarówno fizyczne jak i psychiczne.
Zatem stała kontrola, dbałość trenera o zachowanie „świeżości” u młodych
zawodniczek, zwłaszcza w okresie startowym poprzez stosowanie
optymalnych przerw odpoczynkowych podczas jednostki i cyklu treningowego
mają olbrzymi wpływ na efekty w postaci wyników sportowych.
Podsumowując należy stwierdzić że, rozwijający się system szkolenia
sportowego w pierwszych jego etapach oraz wzrost skuteczności stanowią
podstawę do osiągania wysokich wyników w sporcie wyczynowym.
Z uwagi na obszerność, złożoność, a także poglądy teoretyków i praktyków
sportu na problematykę zawartą w mojej pracy uważam, że przedstawiony
w niej materiał ma charakter dyskusyjny, nie wyczerpuje w całości
omawianych zagadnień lecz może stać się kolejnym narzędziem
usprawniającym pracę wielu szkoleniowców.
9. PIŚMIENNICTWO
1. Kłodecka-Różalska J.: Przekraczanie umysłem możliwości ciała.
Warszawa 1996, COS, RCMSKFiS, Instytut Sportu.
2. Kozłowski S.: Fizjologia wysiłków sportowych. Warszawa 1976, Praca
zbiorowa PZWL.
3. Królak A.: Tenis, technika, psychomotoryka, trening. Warszawa 1998,
COS.
4. Matwiejew L. P.: Osnowy sportowej trenirowki. Moskwa 1977, Fizkultura
i Sport.
5. Naglak Z.: Systemowe przygotowanie zawodnika do wyczynu sportowego
(w:) VII Ogólnopolskie Sympozjum „ Systemowe przygotowanie
zewnętrzne do wyczynu sportowego”. Wrocław 1984, Zeszyty naukowe
AWF, 35.
6. Naglak Z.: Społeczne i metodyczne aspekty sportu klasyfikowanego.
Wrocław 1987, Studia i monografie 16, AWF.
7. Naglak Z.: Metodyka trenowania sportowca. Wrocław 1991, Skrypt AWF.
8. Pilicz S., Przewęda R., Trześniowski R.: Skale punktowe do oceny
sprawności fizycznej polskiej młodzieży. Warszawa 1993, Studia
i monografie, AWF.
9. Raczek J.: Podstawy szkolenia sportowego dzieci i młodzieży. Warszawa
1991, RCMSKFiS.
10. Sozański H.: Sprawność fizyczna w teorii i praktyce sportu. „ Sport
Wyczynowy” 1975, nr 12.
11. Sozański H., Witczak T.: Trening szybkości. Warszawa 1981, WSiT.
12. Williams J. M., Krane V.: Psychological characteristics of peak
performance. Palo Alto, CA: Mayfield 1993, In J. M. Williams (Ed.),
Applied sport psychology (2end ed.), (pp. 137-147).