Analiza zarządzania zasobami przedsiębiorstwa

Analiza zarządzania zasobami przedsiębiorstwa

• Analiza zarządzania czynnikiem ludzkim

• Analiza gospodarowania środkami trwałymi

• Analiza gospodarowania materiałami

ANALIZA ZARZĄDZANIA CZYNNIKIEM LUDZKIM

Analiza zarządzania czynnikiem ludzkim

• Analiza dynamiki wielkości i struktury zatrudnienia

• Analiza kwalifikacji zawodowych

• Analiza stażu pracy

• Analiza ruchu pracowników

• Analiza wydajności pracy

• Analiza wynagrodzeń

Analiza dynamiki wielkości i struktury zatrudnienia

• W przedsiębiorstwach przemysłowych:

– Pracownicy grupy przemysłowej

– Pracownicy grupy nieprzemysłowej

• W nowoczesnych przedsiębiorstwach opartych na wiedzy:

– Specjaliści (profesjonaliści)

– Support 69

Analiza kwalifikacji zawodowych

• Wskaźnik ogólnego potencjału wykształcenia:

𝑃𝑜𝑤 = 𝑃𝑝𝑤𝐿𝑝

Gdzie:• Ppw-liczba pracowników na koniec okresu o danym poziomie wykształcenia• Lp- mnożnik odpowiadający danemu poziomowi wykształcenia

• Wskaźnik średniego poziomu wykształcenia:

𝑃ś𝑤 =𝑃𝑜𝑤𝑍𝑘

Gdzie:• Pow-wskaźnik ogólnego potencjału wykształcenia• Zk-liczba pracowników na koniec okresu

Analiza kwalifikacji zawodowych

Poziom wykształcenia Mnoż.

L. prac. na koniec okresu Wsk. og. potenc. wykszt. Wsk. śr. potenc. wykszt.

2009 2010dyn. 2009 2010dyn. 2009 2010dyn.

Wyższe-m 18 50 60 120% 900 1080 x x x x

Wyższe-l 16 30 25 83% 480 400 x x x x

Średnie 13 20 20 100% 260 260 x x x x

Suma x 100 105 x 1640 1740 106,10% 16,40 16,57 101,05%

Analiza stażu pracy

• Wskaźnik średniego stażu pracy:

𝑆𝑠𝑝 = 𝑍𝑠𝑝𝑥′𝑝

𝑍𝑘Gdzie:• Zsp -Liczba pracowników na koniec okresu należąca do danego

przedziału• x’p-środek przedziału• Zk jak wyżej

• Wskaźnik stabilizacji:

𝑆𝑧 =𝑍𝑚𝑏

𝑍𝑘[%]

Gdzie:• Zmb-liczba pracowników na koniec okresu ze stażem dłuższym od

minimum stabilizacyjnego• Zk jak wyżej

Analiza stażu pracy

Staż Śr.

L. prac. na koniec okresu Wsk. śr. stażu pracy. Wskaźnik stabilizacji

2010 2011 2010 2011 dyn. 2010 2011dyn.

0-1 0,5 55 50 28 25 x

87% 89% 101%

2-3 2,5 45 45 113 113 x

4-5 4,5 70 70 315 315 x

6-10 8 80 85 640 680 x

11-15 13 100 100 1300 1300 x

16-20 18 100 110 1800 1980 x

21-25 23 90 95 2070 2185 x

26-30 28 80 85 2240 2380 x

31-35 33 70 80 2310 2640 x

36-40 38 64 70 2432 2660 x

41-45 43 45 50 1935 2150 x

Min. stab 3 799 840 19 20 102,92% x x x

Analiza ruchu pracowników (płynność/fluktuacja kadr)

• Wskaźnik przyjęć

𝑃𝑛 =𝑁

𝑍𝑝[%]

• Wskaźnik zwolnień

𝑃𝑧 =𝑂

𝑍𝑝[%]

• Wskaźnik ruchu ogólnego

𝑃𝑛𝑧 =𝑁+𝑂

𝑍𝑝[%]

Gdzie:• N – liczba pracowników przyjętych• O - liczba pracowników zwolnionych• Zp – liczba pracowników w ostatnim dniu okresu poprzedniego

Analiza wydajności pracy

• Wzór ogólny:

𝑊𝑝 =𝑃ł𝑇ł

• Gdzie:

• Pł – wielkość produkcji w badanym okresie

• Tł – nakłady pracy żywej

Wydajność pracy –-rodzaje nakładów pracy żywej

• Przeciętna liczba pracowników ogółem

• Przeciętna liczba pracowników grupy przemysłowej

• Przeciętna liczba robotników grupy przemysłowej

• Przeciętna liczba pracowników bezpośrednio produkcyjnych

• Przeciętna liczba godzin przepracowanych przez jednego robotnika (tzw. efektywny czas pracy)

Przedmiot analizy wydajności pracy

• Analiza wielkości i dynamiki średniej indywidualnej wydajności pracy,

• Analiza wpływu poszczególnych czynników na wydajność pracy,

• Analiza wpływu wydajności pracy na produkcję

Inne pomiary wydajności pracy

• Pracochłonność – efekty pracy wyrażone są według pracochłonności normatywnej

• Pracochłonność normatywna która określa ile czasu/nakładów trwało uzyskanie określonych efektów ilościowych

• Określana jest w normogodzinach

Analiza wynagrodzeń osobowych

• Analiza zmian w czasie wielkości wynagrodzeń osobowych

• Analiza struktury wynagrodzeń osobowych

• Analiza średnich wynagrodzeń osobowych

Średnie wynagrodzenie

• Ś𝑤=𝑊𝑜+𝑊𝑧

𝑍ś×12

• Gdzie:

• Wo-wielkość wynagrodzeń osobowych w danym roku,

• Wz-Wielkość wypłat z zysku w danym roku

• Zś- przeciętna liczba pracowników w badanym roku

ANALIZA GOSPODAROWANIA ŚRODKAMI TRWAŁYMI

Analiza gospodarowania środkami trwałymi

• Wskaźniki stanu środków trwałych– Wskaźniki struktury– Wskaźniki dynamiki– Wskaźniki stanu technicznego

• Wskaźniki postępu technicznego– Wskaźniki wyposażenia technicznego,– Wskaźniki uzbrojenia energetycznego– Wskaźniki zmechanizowania pracy

• Wskaźniki wykorzystania środków trwałych– Wskaźniki aktywności,– Wskaźniki intensywności,– Wskaźniki ekstensywności

Wskaźnik technicznego uzbrojenia pracy

𝑈𝑧 =𝑀

𝑍• Gdzie:

• Uz- wskaźnik technicznego uzbrojenia pracy

• M- wartość środków trwałych

• Z – jednostka pracy żywej

ANALIZA GOSPODAROWANIA MATERIAŁAMI

Analiza gospodarowania materiałami

• Analiza materiałochłonności produkcji

𝑊𝑚 =𝑍𝑚𝑃

Gdzie:

• Wm- wskaźnik materiałochłonności

• Zm – zużycie materiałów(jednostki naturalne lub wartość)

• P – wielkość lub wartość produkcji

Zarządzanie zapasami

• Zapasy - składniki majątku stanowiące surowce, materiały, produkcję w toku, półfabrykaty, wyroby oraz towary.

• Są niezbędne dla prowadzenia działalności bieżącej zapewniającej środki dla dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa

Funkcje zapasów

• Antycypacyjne – wyprzedzające zaspokajanie potrzeb

• Ekonomiczne – umożliwiające zarządzanie kosztami:– Ekonomia skali

– Oszczędności przy rabatach

– Inne…

• Zabezpieczające – chronią przed niepewnością popytu

Rodzaje zapasów

• Zapasy bieżące - cześć zapasów zużywanych w rutynowym procesie zamawiania (dla zaspokojenia z góry określonego popytu przy znanym czasie dostawy)

• Zapasy bezpieczeństwa (safety stock) lub zapasy buforowe (buffer stock)- chronią przed wahaniami popytu

• Zapasy sezonowe (seasonal stock) są gromadzone i utrzymywane przed sezonem w którym będzie na nie zapotrzebowanie.

• Zapasy promocyjne (promotional stock) gromadzone w celu szybkiej reakcji na promocję marketingową

• Zapas martwy (dead stock) nie ma wartości dla normalnej działalności przedsiębiorstwa

Rodzaje zapasów

• Zapas rotujący – związany z dostawami pod bieżące potrzeby oraz systematycznym zużyciem

• Zapas zabezpieczający – chroni przed niepewnością w dynamice popytu lub czasie dostawy i stanowi zabezpieczenie ciągłości operacji

• Zapas nadmierny – który nie rotuje i nie wnosi wartości do procesu

Metoda ABC (ang. ABC method)• wykorzystywana w procesie monitorowania zapasów • podzielenie zapasów utrzymywanych w przedsiębiorstwie

na trzy grupy oznaczone jako A, B, C– Grupa A - zapasy o największym znaczeniu (zapasy związane z

największymi inwestycjami), jest najmniej liczna (najwyższy priorytet)

– Grupa B - zapasy pośrednie– Grupa C - tanie lub łatwe w zastąpieniu zapasy, jest najbardziej

liczna (najniższy priorytet)

Metoda XYZ

• Klasyfikuje produkty na podstawie regularności zapotrzebowania

• Produkty dzielone są na trzy grupy w zależności od:

– regularności zapotrzebowania

– dokładności sporządzonych prognoz zapotrzebowania.

• do grupy X zalicza się materiały o regularnym zapotrzebowaniu i wysokiej dokładności prognoz

• do grupy Z materiały o nieregularnym zapotrzebowaniu i niskiej dokładności prognoz

• do grupy Y materiały o średnim poziomie.

Zapasy dystrybucyjne

• Utrzymywane w małych przedsiębiorstwach handlowych

• Utrzymywane z powodu:– oszczędności na transporcie,

– skali produkcji,

– sezonowości popytu,

– potrzeby zapewnienia odpowiedniej obsługi klienta,

– stabilizacji zatrudnienia

– zapewnienia wystarczającej ilości towarów do sprzedaży

Rodzaje zapasów – relacja z procesem

• ZAPASY MATERIAŁÓW:– Ułatwiają planowanie produkcji (ciągłość produkcji)– Zmniejszają ryzyko związane ze zmianami cen materiałów– Chronią przed ryzykiem braku podaży materiałów– Umożliwiają prowadzenie polityki uzyskiwania rabatu za

jednorazowy zakup w dużej ilości

• ZAPASY PRODUKCJI W TOKU:– Zapewniają płynność produkcji (następuje utworzenie

zapasu buforowego produktów przesuwanych z jednego procesu do drugiego)

• ZAPASY WYROBÓW GOTOWYCH:– Zmniejszają ryzyko braku możliwości sprzedaży przy

wahaniach popytu– Stabilizują produkcję, zmniejszając koszty spowodowane

zmianą rodzaju produkowanego dobra

Strategie dotyczące zapasów

• Minimalistyczna:– minimalizacja zapasów (utrzymywanie tylko

zapasu niezbędnego dla bieżącej działalności)

– Wymaga dokładnego prognozowania podaży i popytu na rynku

– Duże ryzyko utraty sprzedaży

• Maksymalistyczna:– utrzymywany jest wysoki poziom zapasów

– małe ryzyko utraty ciągłości produkcji

– Wysokie koszty utrzymania zapasów

– Zagrożenie dla płynności finansowej

Koszty zapasów• Koszty utrzymania zapasów (holding cost):

– zmieniające się wprost proporcjonalnie do wielkości zapasów:• koszty finansowania zapasów (koszt utraconych korzyści)• koszty magazynowania• ubezpieczenia

– zmieniające się nieliniowo /w stosunku do średniego okresu magazynowania• zużycia i starzenia się zapasów,

• Koszty zamawiania (ordering cost)– koszty dostawy, transportu i rozładunku– opłaty pocztowe, telefoniczne– Koszty utraty rabatu dla dużych zamówień (koszty alternatywne)

• Koszty braku zapasów (stockout cost)– utrata zysku na sprzedaży, – możliwość utracenia klienta– dodatkowe koszty związane z koniecznością natychmiastowego zakupu– dodatkowe koszty spowodowane zatrzymaniem procesu produkcji

(koszty ponownego uruchomienia produkcji)

MODEL OPTYMALNEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA EOQ (Economic Order Quantity)

Założenia:• zapotrzebowanie i zużycie zapasów jest stałe w badanym

okresie• istnieją dwa rodzaje kosztów:

– Koszty utrzymania zapasów– zmieniające się wprost proporcjonalnie do wielkości zapasów (jednostkowe koszty utrzymania zapasów są stałe),

– Koszty zamówień – zmieniające się wprost proporcjonalnie do liczby zamówień (koszty realizacji jednego zamówienia są stałe)

• cena jednostkowa zapasów jest stała • nie występuje ryzyko niezrealizowania dostawy• zapasy nie tracą własności użytkowych• zamówiona partia od razu w całości trafia do magazynu

Zmienne modelu EOQ• D – roczne zużycie zapasów (roczne zapotrzebowanie)• C – koszty utrzymania zapasów wyrażone w procentach wartości

średniego poziomu zapasu w skali okresu:– koszty finansowania,– koszty ubezpieczenia– koszty magazynowania

• P – cena jednostkowa zapasów• jkz – stały koszt złożenia jednego zamówienia• jkuz-koszt utrzymania jednostki zapasów• Q – wielkość zamówienia• n - liczba zamówień w roku

MODEL OPTYMALNEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA

MODEL OPTYMALNEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA

Koszty

Koszty całkowite

Koszty utrzymania

Koszty zamawiania

Qopt. Wielkość zapasów jednostki

Całkowite koszty utrzymania zapasów = 𝐾𝑈𝑍 = 𝐶 ×𝑄

2

Całkowite koszty zamówień= 𝐾𝑍 = 𝐹 × 𝑛 = 𝑗𝑘𝑧 ×𝐷

𝑄

Całkowite koszty zapasów = 𝐾𝑈𝑍 + 𝐾𝑍 = 𝐶 ×𝑄

2+ 𝑗𝑘𝑧 ×

𝐷

𝑄→ 𝑚𝑖𝑛

𝑄∗ =2×𝐷×𝑗𝑘𝑧

𝑗𝑘𝑢𝑧=2×𝐷×𝑗𝑘𝑧

𝐶×𝑃

MODEL OPTYMALNEJ WIELKOŚCI ZAMÓWIENIA

• Optymalna wielkość partii powinna minimalizować całkowite koszty zapasów.

• Przy stosunkowo dużych partiach towaru zamówienia składane są rzadziej i koszt ich składania jest zatem mniejszy.

• W takim przypadku rosną koszty utrzymania zapasów. • Przy zamawianiu stosunkowo małych partii: koszt utrzymania

spada, a koszt dostaw rośnie.• Dlatego wymagane jest obliczenie optymalnej wielkości

jednego zamówienia:

𝑄∗ =2×𝐷×𝑗𝑘𝑧

𝑗𝑘𝑢𝑧=2×𝐷×𝑗𝑘𝑧

𝐶×𝑃

Dwuskładnikowy model zapasów

• Założenia:• Abu zapewnić ciągłość operacji w przedsiębiorstwie należy

utrzymywać zapas zabezpieczający• Za każdym razem, gdy zapasy przekraczają poziom

bezpieczny (Q0), składane jest zamówienie• Poziom bezpieczeństwa jest to prawdopodobieństwo tego,

że zużycie nie przekroczy zapasu• Czynniki determinujące zapas bezpieczeństwa:

– Niepewność prognoz popytu,– Koszty niedoborów (koszty utraconych możliwości, pogorszenie

się reputacji, koszty szybkich dostaw),– Prawdopodobieństwo opóźnień w dostawach (np. z powodu

niestabilności otoczenia)

Dwuskładnikowy model zapasów

• Zapasy „wyrównuje się” do poziomu ROP

ROP=zużycie w okresie dostawy+zapas bezpieczństwa

Inaczej:

ROP=średni czas dostawy*zużycie na jednostkę czasu+zapas bezpieczeństwa

Dwuskładnikowy model zapasów

Czas

Wielkośćzapasów

Q0

ZARZĄDZANIE GOTÓWKĄ

Zarządzanie gotówką

• Gotówka są to najbardziej płynne aktywa,

• Zarządzanie gotówką powinno przynosić korzyści (gotówka nie powinna być zamrażana)

Motywy utrzymywania gotówki

• Motyw transakcyjny – do obsługi bieżących transakcji,

• Ostrożnościowy – jako rezerwa na nieprzewidziane wydarzenia,

• Spekulacyjny – na wypadek pojawiających się okazji

Zarządzanie gotówką– model Baumola

• Założenia:– Zapotrzebowanie na gotówkę jest możliwe do

przewidzenia i stałe w danym okresie (roku),

– Dopływ gotówki jest stały i możliwy do zaprognozowania,

– Wpływy gotówki są rytmiczne, ciągłe i pewne,

– Stopa procentowa jest stałą w całym okresie,

– Transfery gotówki są natychmiastowe i po ustalonym koszcie bez względu na wielkość transferu

Zarządzanie gotówką– model Baumola

Czas

C

C/2

Gdzie:C- kwota gotówki podejmowana jednorazowo

Zarządzanie gotówką – model Baumola

• T – łączna kwota zapotrzebowania na środki pieniężne w roku,

• C – kwota gotówki podejmowana jednorazowo,

• C/2- średni poziom zapasów gotówkowych,

• C*-optymalna wielkość dostawy gotówki

• T/C liczba transakcji w danym okresie,

• F – stałe koszty jednej transakcji,

• I – koszty alternatywne (oprocentowanie)

Zarządzanie gotówką – model Baumola

• Na koszty gotówki składają się: • Całkowite koszty transakcji: (T/C)*F• Koszty alternatywne związane z zamrożeniem gotówki:

(C/2)*I• Całkowite koszty gotówki CC:

CC= (T/C)*F+(C/2)*I• Aby obliczyć minimum, należy obliczyć pochodną funkcji i

przyrównać ją do zeraCC’=(1/2)*I-F*T*(1/C2)=0

• Obliczamy z tego C, które jest optymalne, zatem C*

𝐶∗=2𝐹𝑇

𝐼

Zarządzanie gotówką – model Millera-Orra

• Założenia:

– Prawdopodobieństwo spadku i wzrostu gotówki jest takie samo i równe 0,5 (gotówka wpływa i wypływa z taką samą częstotliwością)

– Należy określić taki zakres gotówki, w którym jest płynność, ale także nie ma wysokich kosztów alternatywnych

Model Millera-Orra-podstawowe limity

• Limit dolny LL (lower limit) – przekroczenie może zagrażać płynności,

• Limit górny UL (upper limit) – przekroczenie nie ma uzasadnienia ekonomicznego,

• Punkt odnowienia RP (reodrer point)- wartość, wokół której powinny być utrzymywane stany gotówkowe

Model Millera-Orra –obliczanie RP

• 𝑅𝑃 =3 3∙𝐹∙𝑆𝐸

2

4∙𝑖+ 𝐿𝐿

• Natomiast

• 𝑈𝐿 = 3 ∙ 𝑅𝑃 − 2 ∙ 𝐿𝐿

• Gdzie:– F- koszt transferu środków pieniężnych,

– i-dzienna stopa procentowa

– SE2- wariancja dziennego stanu środków pieniężnych

– LL- limit dolny

Model Millera-Orra – obliczanie parametrów

• Korzystamy z funkcji: f(t)=a+bt• Parametry wyliczane są z układu równań:

𝑡=1

𝑛

𝑦𝑡 = 𝑛 ∙ 𝑎 + 𝑏 ∙

𝑡=1

𝑛

𝑡

𝑡=1

𝑛

𝑦𝑡 ∙ 𝑡 = 𝑎

𝑡=1

𝑛

𝑡 + 𝑏

𝑡=1

𝑛

𝑡2

• Następnie obliczana jest wariancja gotówki:

𝑆𝐸2 =1

𝑛−𝑘 𝑡=1𝑛 𝑦𝑡 − 𝑦′𝑡

2

• Gdzie:

• 𝑆𝐸2 -wariancja środków pieniężnych,

• k-liczba parametrów funkcji trendu,• yt- wartości obserwowane,• y’t- wartości szacowane na postawie funkcji trendu

Literatura

• Kozłowski R., Wiśniewska K., Zarządzanie zapasami w małym przedsiębiorstwie handlowym branży odzieżowej w: Lachiewicz S., MatejunM. [red.], Problemy współczesnej praktyki zarządzania, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2007, s. 40-50

• Kreczmańska-Gigol K., Aktywne zarządzanie płynnością finansową przedsiebiorstwa, Diffin, Warszawa 2010

• Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa, 1998

• Leszczyński Z., Skowronek-Mielczarek A. (2004), Analiza ekonomiczno-finansowa spółki, PWE, Warszawa

• Wersty B. (red)(1993), Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, Wyd. A.E., Wrocław