7/27/2019 Analiz krahasuese e borxhit publik Dean Basha Viti I, Financ dhe Shkenca Juridike

1/5

Abstrakt

Meqnse borxhi publik sht br shtje shum e debatueshme koht e fundit dhe meqnse nshkoll kam marr shum informacione n lidhje me kt koncept, n kt studim kam synuar qt jap disa mendime dhe t bj krahasime n lidhje me konceptin e borxhiut publik t Shqiprisme at t disa vendeve t tjera.

Hyrje

Borxhi publik si borxh i marr nga qeveria qendrore, sht nj metod e financimit toperacioneve t qeveris. Qeverit marrin hua duke emetuar letra me vler, obligacioneqeveritare, nga qytetart e vet dhe nga organizata financiare ndrkombtare. Sa m e madheekonomia, aq m e madhe mundsia pr t marr m shum borxhe, duke mbajtur nivel t lart

borxhi publik dhe e kundrta.

Materiali dhe metoda

Materialet e prdorura n kt studim jan marr nga burime primare dhe jan prdorur sipasteoris ekonomike t msuar n displinat Hyrje n Ekonomi, Mikroekonomi, etj. Materialet janlexuar dhe m tej jan przgjedhur. Pas ksaj materialet e zgjedhura jan lexuar me kujdes dhe

prej tyre jan br kuotime, citime, perifrazime dhe prmbledhje. Mbi bazn e materialeve dhe pikpamjeve personale t krijuara gjat studimit t ksaj shtjeje, sht shkruar diskutimi ishtjes dhe m tej jan nxjerr konkluzione dhe rekomandime.

Rezultatet

Vendet t ndryshme t bots kan nivele t ndryshme borxhi dhe ky nivel prcaktohet ngagjendja e ekonomis, mundsit q ka ajo dhe nga niveli dhe mirmbajtja e parametrave t tjermakroekonomik. Sa m e madhe ekonomia, aq m e madhe mundsia pr t marr m shum

borxhe, duke mbajtur nivel t lart borxhi publik dhe e kundrta.

7/27/2019 Analiz krahasuese e borxhit publik Dean Basha Viti I, Financ dhe Shkenca Juridike

2/5

Diskutim

Nocioni i borxhit publik

Borxhi publik sht borxh i marr nga qeveria qendrore dhe sht nj metod e financimit toperacioneve t qeveris, por kjo nuk sht metoda e vetme. Qeverit zakonisht marrin hua dukeemetuar letra me vler, obligacione qeveritare, etj. Kur sht e nevojshme dhe nuk ka mundsi ttjera merren hua direkt edhe nga organizata financiare ndrkombtare. Meqnse qeveria trheq

para nga qytetart dhe nga financime t huaja, athere borxhi i qeveris sht n fakt nj nj borxh indirekt i taksapaguesve t atij vendi. Borxhi publik kategorizohen si borxh i brendshm(borxh pr huadhnsit brenda vendit) dhe i jashtm (borxh pr huadhnsit e huaj). Borxhisovran zakonisht i referohet borxhit t qeveris q sht lshuar n monedh t huaj. Borxhafatshkurtr n prgjithsi konsiderohet ai q ka afat maturimi pr nj vit ose m pak, borxhiafatmesm nj deri n dhjet vite dhe borxhi afatgjat pr m shum se dhjet vjet. Vendet t

ndryshme t bots kan nivele t ndryshme borxhi dhe ky nivel prcaktohet nga gjendja eekonomis, mundsit q ka ajo dhe nga niveli dhe mirmbajtja e parametrave t tjermakroekonomik. Sa m e madhe ekonomia, aq m e madhe mundsia pr t marr m shum

borxhe, duke mbajtur nivel t lart borxhi publik dhe e kundrta.

Borxhi publik i Spanjs

Borxhi i qeveris Spanjolle u rrit n 75.9 % t ekonomis s saj n tremujorin e dyt t vitit 2012sipas shifrave t publikuara nga banka e Spanjs. Shifra sht rritur 9.2 % nga viti n vit dhe

sht raporti m i lart n t paktn 22 vjet. Borxhi total u ngjit n 84.000.000.000 euro($100miliard).

Limiti i Borxhit publik sipas Kushtetuts s Spanjs

N vitin 2012 Kushtetuta spanjolle u ndryshua pr t krkuar nj buxhet m t balancuar n nivelkombtar e rajonal. Amendamenti thekson se borxhi publik nuk mund t tejkaloj 60 % t PBB-s edhe pse mund t bhen prjashtime n rastin e katastrofave natyrore, recesionit ekonomik apo emergjencave t tjera.

Borxhi publik i Portugalis

Borxhi i Portugalis n shtator 2012 ishte 107.2 % t GDP-s dhe sipas parashikimeve pritet tarrij n rreth 124 % t PBB-s n vitin 2014, ndjekur nga nj trajektore rnse e fort pas vitit2014. Nisur nga rrethanat m t rnda ekonomike, vendit i sht dhn nj vit m shum(2013-2014) koh nga ana e BE-s pr t reduktuar deficitin buxhetor n nj nivel nn 3% t PBB-s.Defiiti buxhetor pr vitin 2012 ka qn parashikuar t jet n 5%.

7/27/2019 Analiz krahasuese e borxhit publik Dean Basha Viti I, Financ dhe Shkenca Juridike

3/5

Limiti i borxhit publik sipas Kushtetuts s Portugalis

Limiti i borxhit publik sipas Kushtetuts s Portugalis sht 80.05 %, dhe mund t ndryshohetderi n 90 % nse paketa e ndryshimeve kushtetuese aprovohet n fillim t vitit 2013 ngaParlamenti.

Borxhi publik i Shteteve t Bashkuara t Ameriks

Rritjet ose uljet e e borxhit publik vijn si rezultat i defiitit apo surplusit buxhetor vjetor tunifikuar. Vitet e fundit ka nj shtim t shpenzimeve qeveritare q kan shtuar borxhin, kur historikisht borxhi i SHBA-ve sht krijuar gjat luftrave dhe reesioneve dhe m tej ka patur

periudha t rnies s kufirit t borxhit. Pr shmbull, borxhi public si pjes e PBB-s pas Luftss Dyt Botrore arriti n 113% e PBB dhe pastaj ra prgjat 30 viteve t ardhshme. N dekatate fundit defiitet e mdha buxhetore dhe rritja e borxheve kan shtuar shqetsimet pr

qndrueshmrin afatgjat t politikave fiskale t qeveris federale. N fund t tetorit 2012, borxhi publik ishte rreth $ 11.411.000.000.000 ose rreth 72 % e PBB-s.

Limiti i Borxhit publik sipas Aktit t Kontrollit t Buxhetit

N gusht 2011 Presidenti Obama nnshkroi Aktin e Kontrollit t Buxhetit 2011, me synimshmangien e gjendjes s krizs financiare dhe n at koh edhe Zyra e Buxhetit t Kongresit brithirrje pr ndryshime t mdha dhe t shpejta t politiks pr t vn Kombin n nj kurs tqndrueshm fiskal.

Borxhi publik i Greqis

Borxhi publik i Greqis ka arritur n rreth 340 miliard euro ose 420 miliard $ pa interesat, ekjo sht rreth 180% e GDP-s, ndrsa s bashku me interesat ky borxh ka tejkaluar m shum sedyfishin e tr ekonomis greke s bashku me asetet e saj. Shkaqet strukturore q e kan uar ekonomin greke n kt gjendje jan (1) rritja e shpejt dhe e fuqishme e borxhit privat, ajo eekonomive familjare dhe (2) rritja e borxhit publik n shkall t lart, q ende vazhdon tfinancohet e sigurohet BE-ja. Por, duhet shtuar se nj arsye tjetr e madhe pr kt gjendjeekonomike t Greqis sht edhe humbja e avantazheve konkurruese t ekonomis s saj.

Borxhi publik i Shqipris

Borxhi publik i Shqipris pr periudhn 2010 2011 ka qen rreth 715.5 miliard lek oserreth 58.5% e Produktit t Brendshm Bruto. Nga kjo, 407.5 miliard jan borxh i brendshm (57%) dhe 308 miliard jan borxh i jashtm (43 %).

7/27/2019 Analiz krahasuese e borxhit publik Dean Basha Viti I, Financ dhe Shkenca Juridike

4/5

Struktura e borxhit publik t Shqipris n fakt sht e qndrueshme, sepse rreth 40 % e tij sht borxh i huaj dhe 2/3 e borxhit t huaj prbhet nga hua afatgjata me interesa t ulta. Kostoja eshrbimit t borxhit sht nga m t ultat n rajon, me rreth 3.2 % e PBB. Kjo sht edhearsyeja se prse kompanit e specializuara e klasifikojn riskun e ekonomis shqiptare t ult dhet pandryshuar prej disa vitesh.

Limiti i borxhit publik t Shqipris sipas Ligjit organik dhe Traktatit t Mastrihtit

Sipas ligjit organik borxhi publik i Shqipris nuk duhet t kaloj m shum se 60% t GDP-sdhe deficiti buxhetor jo m shum se 3% e saj. Gjithashtu, edhe n dokumentin e nnshkruar tTraktatit t Mastrihtit Qeveria Shqiptare sht angazhuar t mirmbaj kto parametra si

parakusht pr integrimin e vendit n BE.

Konkluzione dhe rekomandime

Borxhi publik sht borxh i marr nga qeveria qendrore dhe sht nj metod e financimitt operacioneve t qeveris, por kjo nuk sht metoda e vetme.

Qeverit marrin hua duke emetuar letra me vler, obligacione qeveritare, etj dhe kto imarrin nga publiku dhe direkt nga organizata financiare ndrkombtare.

Borxhi sovran zakonisht i referohet borxhit t qeveris q sht lshuar n monedh thuaj. Borxh afatshkurtr n prgjithsi konsiderohet ai q ka afat maturimi pr nj vit osem pak, borxhi afatmesm nj deri n dhjet vite dhe borxhi afatgjat pr m shum sedhjet vjet.

Vendet t ndryshme t bots kan nivele t ndryshme borxhi dhe ky nivel prcaktohetnga gjendja e ekonomis, mundsit q ka ajo dhe nga niveli dhe mirmbajtja e

parametrave t tjer makroekonomik. Sa m e madhe ekonomia, aq m e madhemundsia pr t marr m shum borxhe, duke mbajtur nivel t lart borxhi publik dhe e

kundrta.

Sipas ligjit organik borxhi publik i Shqipris nuk duhet t kaloj m shum se 60% tGDP-s dhe deficiti buxhetor jo m shum se 3% e saj. Gjithashtu, edhe n dokumentin ennshkruar t Traktatit t Mastrihtit Qeveria Shqiptare sht angazhuar t mirmbaj kto

parametra si parakusht pr integrimin e vendit n BE.

7/27/2019 Analiz krahasuese e borxhit publik Dean Basha Viti I, Financ dhe Shkenca Juridike

5/5

Literatura

en.wikipedia.org/wiki/Government_debt

The Economics of Money, Banking, and the Financial Markets 7ed, Frederic S. Mishkin

M. Nicolas J. Firz li, Greeceand the Roots the EU Debt Crisis The Vienna Review , March 2010

Country Comparison, Public debt . Factbook.

https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.htmlhttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.htmlhttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html