ap grade 8 3rd quater

8/13/2019 ap grade 8 3rd quater

1/132

LEARNING MODULE

ARALING PANLIPUNAN VIIIIkatlong Markahan

Ang Timog at Kanlurang Asya sa

Transisyonal at Makabagong Panahon !"#$% siglo&

MOD'UL (LG) * ANG TIMOG AT KANLURANG A+'A +A TRAN+I+'ONAL ATMAKA(AGONG PANA,ON !"#$% +IGLO&

PAM(UNGAD AT MGA POKU+ NA TANONG-

Minsan ba naisi. mo o naitanong sa iyong sarili/ kung .aano ang buhay noon ngiyong mga angkan o ninuno0 Ma1ali kaya ang buhay noon o na.akahira.0 Anu#ano

kaya ang mga karanasan at .agsubok ang .inag1aanan nila .ara lang maabot angngayo2y mauunla1 na bansa sa Asya0

+a mo1yul na ito/ inaasahang masasagot mo ang sumusuno1 na mga tanong:

!) +a .aanong .araan nakaa.3kto ang mga .agbabago sa Timog at KanlurangAsya0

$) Paano hinubog ng nakali.as at kasalukuyang mga .angyayari sa Timog atKanlurang Asya ang .ag#unla1 ng mga bansa 0

MGA ARALIN AT +AKOP NG MOD'UL-

Aralin ! 4 Kolonyalismo at Im.3ryalismo sa Timog at Kanlurang AsyaAralin $ 4 Pag#usbong ng Nasyonalismo sa Timog at Kanlurang AsyaAralin * 4 Ang Daan tungo sa Paglaya ng mga bansa sa Timog at Kanlurang

AsyaAralin 5 4 Ang mga Pagbabago at ,among kinahara. ng Timog at

Kanlurang Asya

+a araling ito/ inaasahang matututunan mo ang mga sumusuno1-

Aralin ! Mga 1ahilan/ .araan at 3.3kto ng kolonyalismo sa Timog atKanlurang Asya

Pa.3l ng kolonyalismo at im.3ryalismo sa kasaysayan ngTimog at Kanlurang Asya

Trans.ormasyon ng mga .amayanan at 3sta1o sa Timog atKanlurang Asya sa .ag.asok ng mga isi.an atim.lu63nsiyang kanluranin sa larangan ng a& .amamahala/b& kabuhayan/ 7& t3knolohiya/ 1& li.unan/ 3& .anini6ala/8& .ag.a.ahalaga/ at g& sining at kultura)

Ang mga nagbago at nanatili sa ilalim ng kolonyalismo

1

Module Intro a e


2/132

E.3kto ng kolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya

Ang mga Karanasan sa Timog at Kanlurang Asya sa ilalim ngkolonyalismo at im.3ryalismong kanluranin

Aralin $ Pa.3l ng nasyonalismo sa .agbuo ng mga bansa saTimog at Kanlurang Asya

Ang mga salik at .angyayaring nagbigay 1aan sa .ag#usbong at .ag#unla1 ng nasyonalismo

Iba2t ibang mani.3stasyon ng nasyonalismo sa Timog atKanlurang Asya

(ahaging ginam.anan ng nasyonalismo sa Timog atKanlurang Asya tungo sa .aglaya ng mga bansa mula saim.3ryalismo

E.3kto ng nasyonalismo sa sigalot 3tniko sa Asya katula1ng .artisyon9 .aghahati ng In1ia at Pakistan

Mga .amamaraang ginamit sa Timog at Kanlurang Asya sa

.agtatamo ng kalayan mula sa kolonyalismong sa kilusangnasyonalista

E.3kto ng mga 1igmaang .an1ai1ig sa .ag#aangat ng mgamala6akang kilusang nasyonalista hal- 3.3kto ng UnangDigmaang Pan1aig1ig sa .agtatag ng sist3mang man1atosa Kanlurang Asya&

Aralin * Iba2t ibang i13yolohiya i13olohiya ng malayang 13mokrasya/sosyalismo at komunismo& sa mga mala6akang kilusangnasyonalista

E.3kto ng mga samahang kababaihan at ng mga

kalagayang .anli.unn sa buhay ng kababaihan tungo sa.agkaka.antay#.antay/ .agkakataong .ang#3konomiya atkara.atang .am.ulitik

(ahaging ginam.anan ng nasyonalismo sa .agbibigay6akas sa im.3ryalismo

Mga .agbabago sa mga bansang bumubuo sa Timog atKanlurang Asya

(alangkas ng .amahalaan ng mga bansa sa Timog atKanlurang Asya

Mga .alatuntunang nagtataguyo1 sa kara.atan ng

mamamayan sa .angkalahatan/ at ng kababaihan/ gru.ongkatutubo/ mga kasa.i ng 7ast3 sa In1ia at iba .ang s3ktor ngli.unan

Ang kalagayan at .a.3l ng kababaihan sa iba2t ibang bahaging Timog at Kanlurang Asya at ang kanilang ambag sabansa at r3hiyon

Ang kinalaman ng 31ukasyon sa .amumuhay ng mgaAsyano sa Timog at Kanlurang Asya

Aralin 5 (ahaging ginam.anan ng r3lihiyon sa iba2t ibang as.3to ng.amumuhay

Mga kasalukuyang .agbabago .ang#3konomiya nanagana.9 nagagana. sa kalagayan ng mga bansa

2


3/132

Pagkakaiba#iba ng antas ng .agsulong at .ag#unla1 ngTimog Asya gamit ang 3sta1istika at kaugnay na 1atos)

Mga anyo at tugon sa n3okolonyalismo sa Timog Asya

E.3kto ng kalakalan sa .agbabagong .ang#3konomiya at.angkultura ng mga bansa sa Timog Asya

Kontribusyon ng Timog Asya sa larangan ng sining athumani1a13s at .alakasan

Pagkakakilanlan ng kulturang Asyano batay sa mgakontribusyong ito

E:PE;TED +KILL+-U.ang higit na mauna6aan ang mga .aksang tatalakayin sa mo1yul na ito/kinakailangang maisaga6a mo ang mga sumusuno1-

!) Makasuno1 nang 6asto sa mga .anuntunan$) Mauna6aan ang mga babasahin sa ba6at aralin9aktibiti*) Malikhaing .agsasaga6a ng mga ga6ain5) Maka.ag.akita ng kahusayan sa mga kasanayang .angh3ogra.iya


4/132

=) Makabuo ng sariling .anana6 ukol sa mga .aksang tatalakayin>) Maging ma.agsiyasat?) Maging mahusay sa .agninilay!%)Mailagay ang sarili sa sit6asyon ng iba .ara sa kagalingang .anlahat

PANIMULANG PAGSUSULIT

U.ang masubok ang iyong nalalaman sa mo1yul na ito/ subuking sagutin angmahabang .agsusulit sa ibaba sa .amamagitan ng .ag.ili sa titik ng tamang sagotsa ba6at bilang) (igyang .ansin ang mga ayt3m na hin1i mo nasagot at subukinmuling sagutan ang mga ayt3m habang ginagamit ang mo1yul na ito)

!) Ano ang .amamaraang ginamit ng mga ,in1u sa .amumuno ni Mohan1asGan1hi u.ang i.akita ang kanilang .agtutol sa mga Ingl3s0@A) Passi3 r3sistan73() Arma1ong .akiki.aglaban;) Pagbabago ng Pamahalaan

D) Pagtatayo ng mga .arti1o .ulitikal

$) Naghanga1 rin ng kanyang kalayaan ang In1ia) Anong .amamaraan angisinaga6a nito u.ang matamo ang kanyang hangarin0

A) Naki.ag#alyansa sa mga Kanluranin() Itinatag ang In1ian National ;ongr3ss;) (inoykot ang mga .ro1uktong English@D) Tinulungan ang mga Ingl3s sa .anahon ng 1igmaan

*) +a ilalim ng Ingl3s/ nagkaroon ng mga .agbabago sa In1ia na hin1i katangga.#tangga. sa mga In1ian) Alin ang isang .agbabagong hin1i matangga. ng mgaIn1ian0

@A) Pag.a.alagana. ng isang sist3ma ng 31ukasyon na ayon sa.amantayang Ingl3s() Paglili.at ng mga s3ntro ng ga6aing .angkabuhayan sa mga baybaying#1agat;) Pagkakaroon ng ra7ial 1is7rimination sa .agbibigay ng .osisyon sa.amahalaanD) Pag.a.ahusay ng mga trans.ortasyon at komunikasyon

5) Nang makamit ng In1ia ang kalayaan mula sa (ritanya noong !?5=/ nahati ito sa

1ala6ang 3sta1o/ ang kalakhang In1ia at Pakistan) Ano ang 3.3kto nito sakatayuan ng bansa at mamamayan0A) Nahimok na mag#alsa ang mga Muslim sa mga ,in1u)@() Nahati ang sim.atiya ng mga mamamayan sa 1ala6ang 3sta1o);) Nagsilikas ang karamihan ng mga mamamayan sa ibang bansa)D) Nagkaroon ng kaguluhan sa .amumuno)


5/132

;) Umasa ang mga mamamayan na malulutas 1in ang sigalot na ito)D) Tumanggi ang 1ala6ang bansa sa .akikialam ng Unit31 National

OrganiBation UNO& sa .aglulutas ng kanilang suliranin

") Noong sinako. ng mga Ingl3s ang In1ia/ nagsimulang .inakialaman ang .ulitika

ng bansa sa .amumuno ng (ritish East In1ia ;om.any) Naging mababa ang.agtingin ng mga Ingl3s sa kultura ng In1ia) Maging ang .amamahagi ng mgalu.ain ay binago rin ng mga Ingl3s) +a ganitong .angyayari/ na.ilitan ang mgamanggaga6ang ,in1u na mag#aral ng Ingl3s u.ang ma.aunla1 ang sarilingkakayahan sa .aghahana.buhay) Anong im.likasyon ang mabubuo sa ganitongkagana.an0

A) Ang .ananako. ng mga 1ayuhan ay nagsilbing aral ng In1ia)@() Ang .ananako. ng mga Ingl3s sa In1ia ay nakatulong sa .ag#unla1 ngkulturang ,in1u);) Ang .ananako. ng mga Euro.3o ay lalong nag.ahira. sa kabuhayanngmga ,in1u)

=) Ano ang naging 3.3kto ng kolonyalisasyon sa mga r3hiyon ng Asya0@A) Naging masi1hi ang .agkakaroon ng 1am1aming nasyonalismo ng mgaAsyano u.ang ibangon ang kaunlaran ng bansa)() Naging ma.agbigay ang mga Asyano sa naisin ng mga 1ayuhang bansa);) Natutunan ng mga Asyano ang manako. ng ibang lu.ain)D) Natutong magtiis ang mga Asyano alang#alang sa ka.aya.aan)

>) +a .akiki.agsa.alaran nakamtan ng In1ia ang kasarinlan) Anong uri ngnasyonalismo ang isinaga6a ni Gan1hi laban sa .ananako. ng (ritanya0

A) Aggr3ssi3() D383nsi3@;) Passis3D) Ra1ikal

?) Aling .angyayari ang .umuka6 sa 1am1aming nasyonalismo ng bansang In1ia0A) Pagbagsak ng kolonyalismo ng mga Turko() Pag.a.atu.a1 ng 37onomi7 3mbargo ng mga Ingl3s;) Pagkaka.atay kay Mohan1as Gan1hi

@ D) Pagkakaroon ng 1iskriminasyon sa mga In1ia

!%)Alin sa mga sumusuno1 ang naging masamang 3.3kto ng kolonyalismo sar3hiyong Asya0A) .ag#unla1 ng kalakalan() .agkamulat sa Kanluraning .animula;) .agkakaroon ng mga kaalya1ong bansa@D) .aggaluga1 at .akikinabang ng mga

Kanluranin sa mga yamang likas

!$)Isinusulong naman ni Mahatma Gan1hi ang kanyang .anana6 na ang .inuno ngbansa ang siyang mag.akita ng .ag.a.ahalaga sa morali1a1) Ang .ag.a.ahalaga

na sinasabi ni Gan1hi ay ang-A) maging ta.at sa mamamayan at sa konstitusyon

5


6/132

() mabuting r3lasyon sa karatig bansa;) .agkakaroon ng isang asa6a at isang .amilya@D) maging bukas o trans.ar3nt sa lahat ng kanyang ga6ain sa tulong sa bayan

!*) Dala6ang anyo ng nasyonalismo ang i.inakita ng mga ,in1u laban sa mga(ritish) Isa 1ito ay ang kilusang .inamunuan ni (al Ganga1har Tilak na tina6ag nar3bolusyonaryong kilusan 1ahil gumamit ito ng marahas na .agkilos) Ang nakata6ag.ansin ay ang .inamunuan ni Mohan1as K) Gan1hi 1ahil-A) Mga bata ang kinasangka.an niya sa .aglaban sa (ritish() Namahagi siya ng mga .ro1uktong ,in1u;) Isinaga6a niya ito kasama ang mga guro@D) gumamit ng .araang tahimik tula1 ng 1i .agsuno1 sa mga kagustuhan ng mga(ritish

!5) Ang nasyonalismo ay ang .agsibol ng 1am1aming makabayan) Nagbigay 1aan

ito .ara ang mga Asyano ay matutong-@A) .igilin ang .aglagana. ng im.3ryalismong kanluranin() .agiging ma.agmahal sa ka.6a;) makisalamuha sa mga mananako.D) maging laging han1a sa .anganib

!


7/132

!>)Ano ang kahalagahan ng mataas na antas ng 31ukasyon sa isang bansa0@A)Ito ay nagsisilbing instrum3nto sa .agsulong ng nasyonalismo at int3r3s ngbansa()Pinagagan1a ang imah3 ng bansa ka.ag ito ay may mataas na bahag1an ng31uka1ong mamamayan

;)Magan1ang n3gosyo ang mga .am.riba1ong .aaralan na na.agkukunan ngbu6is ng .amahalaanD)Pinalalaki nito ang o.urtuni1a1 ng mga tao na mangibang bansa)!?)(akit sinasabing ang kalakalan ay mahalagang susi sa .agkakaisa ng mgaAsyano0A) Dahil 1ito ay nagtutulungan ang mga magkakaratig bansa sa Asya@() Nagsisilbi itong 1aluyan ng kultura at .ag.a.alitang kultural ng mga bansa;)Maaring lumaki ang kita sa mga usa.ing blo7k mark3tD) +a .amamagitan nito nababati1 ang mga bansang .alaasa

$%)(akit muling nabuo ang bansang Isra3l0

A)Dahil sa layuning lumakas ang u1aism@()+a kagustuhang magsama#samang muli ng mga ,u1yo;)U.ang matamo ang kanilang kaligtasanD)Dahil sa .ananako. ng ibang lu.ain

7


8/132

ARALIN BLG. 1: PANAHON NG KOLONYALISMO AT IMPERYALISMO SATIMOG AT KANLURANG ASYA

ALAMIN:

Gawain 1: HULA RAWANPanuto: +uriin ang lara6an sa ibaba at bumuo ng hinuha gamit ang 7on73.t ma.

sa kabilang .ahina

8

!)FFFFFFFFFFFFFFF$)FFFFFFFFFFFFFFF*)FFFFFFFFFFFFFFF

Tara um.isahan natin ang iyong ga6ain) +a.agkakataong ito ay simulan mong alamin ang tungkol saKolonyalismo at Im.3ryalismo at Kanlurang Asya )

Kolonyalismo

at

Imperyalismo


9/132

!)FFFFFFFFFFFFFFF$)FFFFFFFFFFFFFFF*)FFFFFFFFFFFFFFF

PAMPROSESONG TANONG:

1. Ano ang Koon!ai"#o at I#$%&!ai"#o$) Naranasan ba ito ng r3hiyon ng Timog at Kanlurang Asya0*) Ano ang .agkakaib ng .ananako. sa Timog at Kanlurang Asya bagong ang

siglo hanggang sa .ananako. noong ika#!" hanggang ika #$% siglo5) Paano nakatulong sa Timog at Kanlurang Asya ang .ananako. ng mga

Kanluranin0 Paano ito nakatulong sa mismong mga Kanluranin na mananako.0

GAWAIN BLG.': IMPERYO KO((((i)TAPAT MO SA REHIYON KO*+

PANUTO: Ihil3ra ang im.3ryo ayon kinabibilangan nitong r3hiyon sa Asya at.agkata.os ay bumuo ng 1aya1 u.ang ma.ag#usa.an at masuri ang naging sagot))

9

!)FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF$)FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF*)FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

Im.3ryong ,ittit3s In1o#AryanIm.3ryongMaurya Im.3ryongP3rsianIm.3ryong Ma731onian Im.3ryong Mogul

Al3an13r Th3 Gr3at&

+a susuno1 na ga6ain ay / magkakaroon ka ng .agbabalik tana6 sa

iyong .inag# aralan noong ikala6ang markahan sa r3hiyon ng Timogat Kanlurang Asya) +un1in ang .anuto sa .)


10/132

Sou&,%: 666)googl3i#ag%".,o#

PAMPROSESONG TANONG:

!) Paano nagiging im.3ryo ang isang maliit na .angkat lamang0$) NakaranasbaangmgabansasaAsyang.aghaharingim.3ryobagoang

ika#!" hanggang ika#!? nasiglo/atsa.anahonng ika#!" hanggangika#$% siglo0

*) AnoangnagingkaranasanngmgaAsyanosa.anahonnasila ay.inaghaharianngim.3ryo0Anoangnagingkalagayanng.amumuhayngmganagharisaim.3ryo0

5) Angim.3ryoba ay katula1ngsalitangim.3ryalismo at kolonyalismo0


11/132

Maaaring nagtataka ka kung bakit maraming Euro.3ong bansa angnakasako. sa mga bansa sa Asya) Na.akalayo ng Euro.a sa mga bansa sa Asya.3ro nakarating .a rin sila at nanako. .a ng mga t3ritoryo) Ang .ananako. na ito aynag1ulot ng maraming .agbabago sa buhay ng mga Asyano # mga mabuti at 1imabuting .agbabago) Isa#isahin natin ang mga .angyayaring nagana. at nagbigay1aan sa .ag1ating ng mga Euro.3o sa Asya)

UNANG YUGTO NG KOLONYALISMO AT IMPERYALISMO SA TIMOG AT

KANLURANG ASYA 01)12 SIGLO3

PAGSUSURI SA TEKSTO

(ago ang .agtuklas at .ananako. may ugnayan ng nagagana. samga Euro.3o at mga Asyano) Nagsimula ang ugnayang ito sa .amamagitan ng.alitan ng kalakal sa mga Asyano at Euro.3ong mangangalakal) Ang.inakatag.uan nila ay nagagana. sa tatlong .angunahing ruta ng kalakan sa Asya)Una/ ang ,ilagang ruta/ na nag.a.asimula sa ;hina at tata6i1 sa lungso1 ng+amarkan1 at (okhara) Pangala6a/ ang Gitnang Ruta/ na .a.unta sa baybayin ng

+yria at 1a1aan sa Gol.o ng P3rsia at ang huli ay ang Timog Ruta na maglalayagmula sa In1ia babagtasin ang Karagatang In1ian hanggang sa makarating ng Egy.tsa .amamagitan ng R31 +3a)

Mga kalakal na nanggagaling sa Asya na .uma.asok sa Euro.3 ang tanging.amilyar lamang sa mga Euro.3o/ ang lugar sa Asya na .inanggagalingan ngkalakal ay hin1i .a na.u.untahan ng mga Euro.3o/ at ang .alitan ng kalakal ng mgaEuro.3o at mga Asyano ay hin1i .a ganoon kasigla)

Dumating ang .anahon na ang ruta ng kalakalan na nag#uugnay sa mgamangangalakal na Asyano at Euro.3o ay sinako. ng naghaharing Turkong Ottoman)Nang sinako. ito ng mga Turkong Ottoman tanging ang mga Italyanongmangangalakal ang .inayagan na maka1aan at maki.ag#ugnayan sa mgamangangalakal na Asyano)

11


12/132


13/132

+a .anahon ng R3naissan73 ay natuon ang int3r3s ng tao sa istilo at 1is3nyo/sa .amahalaan/ sa 31ukasyon/ sa 6astong .ag#uugali at sa .aggalang ng .agkataong isang in1ibi16al) In1ibi16alismo ang binigyang .ansin ng R3naissan73 kaya hin1inaka.agtataka na maraming .agbabago ang nagana. sa buhay ng tao) Angmalayang .ag#iisi. ng tao ang nag.ala6ak ng kanyang i13ya at .anana6 sa buhay

kaya 1ito nagsimula ang .agbabago sa sining at agham) Nariyan 1in ang .agtuklasng maraming bagay sa ka.aligiran/ .agkakaroon ng maraming imb3nsiyon nanag.alakas sa mga in1ustriya at kalakalan/ at ang .agkakaroon ng .agbabago sa.anana6 sa r3lihiyon at .ulitika)

Ang R3naissan73 ang siyang nagbukas ng 1aan sa .agbabago sa laranganng kalakalan at n3gosyo kaya umusbong ang r3bolusyong kom3rsyal na nag1ulot ngmga .agbabago sa ga6ang .ang#3konomiya)

Ang Pagbagsak ng Constantinople.(bahagi ngTurkey sa kasalukuyan)Ang

Constantinople ay ang Asyanong teritoryona.inakamala.it sa Kontin3nt3 ng Euro.a) Itoang nagsilbing rutang .angkalakalan mulaEuro.a .atungong In1ia/ ;hina at ibangbahagi ng +ilangan na na.asa kamay ngmga Turkong Muslim noong !5


14/132

siglo naimb3nto ang mas maunla1 na kagamitang .an1agat) tula1 ngAstrolabe nakung saan ginagamit ito u.ang malaman ang oras at latitu1 samantalang angCopass ay ginagamit u.ang malaman ang 1ir3ksyon ng .u.untahan)

Ang Merkantiliso/sa Euro.a umiral ang .rinsi.yong .ang#3konomiya na

kung may maraming ginto at .ilak/ may .agkakataon na maging mayaman atmaka.angyarihan) Kinailangan ng mga Euro.3o na makahana. ng mga lugar nama.agkukunan ng likas na yaman at hila6 na sangka.)

Ang .anahon ng 3ks.lorasyon ay nag#i6an ng malaking .agbabago sa.amumuhay ng li.unan at kabihasnan ng mun1o) Ang .ang#katubigang kalakalan at.ananako. ng mga bansang Euro.3o ay naging 1aan sa .ag#unla1 ng 3konomiyang Euro.a) Ang .amamaraan sa .akiki.ag#kalakalan at ang .agbabangko ayna.aunla1 kaya ito2y nag1ulot ng malaking kita sa mga bansang Euro.3o)

Ang mga 1ahilan na nagbunso1 sa mga Kanluranin na makarating sa Asyaang naging 1aan .ara sumigla ang .alitan ng kalakal ng mga Euro.3o at mga

Asyanong mangangalakal at makilala ng mga Kanluranin ang mga likas na yaman/mga hila6 na mat3ryal na .anustos sa in1ustriya)

GAWAIN BLG.1: POWERPOINT PRESENTATION

PANUTOPangkatang Ga6ain) (a6at .angkat ay magkakaroon ng.o63r.oint .r3s3ntation) Mamarkahan ang .r3s3ntasyon bataysa krit3rya sa ibaba)

Pangkat ! # Ang Mga Krusa1aPangkat $ 4 Ang Paglalakbay ni Mar7o PoloPangkat * 4 R3naissan73Pangkat 5 4 Ang Pagbagsak ng ;onstantino.l3Pangkat < 4 Ang M3rkantilismo

Rubri7 .ara sa Po63r.oint Pr3s3ntation

MgaKraytirya

Natatangi siglo/ karamihan sa mga bansa salu.alo. ng Euro.a ay naghanga1 na magkaroon ng sariling mga kolonya sa mgalu.alo. ng Asya at A.rika) Naging bahagi ito ng kanilang .aghahanga1 sa

ka.angyarihan at .agtatatag ng mga .amahalaang .inatatakbo ng mga 1ayuhangmananako.) Nagtago sila sa .ag.a.ani6ala sa mga bansa sa Asya at A.rika naang kanilang .amumuno ay magtuturo sa mga ito ng mga makabagong.amamaraan ng .ag.a.atakbo ng kanilang mga .amahalaan/ ng .agsasarili atmalaking tulong na magkaroon ng nagsasariling .amahalaan) Ito ang naging 1ahilanng .atuloy na .ag.a.ala6ak ng kanilang mga t3ritoryo sa iba2t ibang bahagi ng Asyaat A.rika at tuluyang .aghahanga1 na ito2y maging bahagi ng kanilang lu.ain)

Ang R3bolusyong In1ustriyal noong ika#!> 1antaon ay naging salik sa.aghahana. ng mga bansa sa Euro.a at ,ilagang Am3rika na maghana. ng mga.amilihan na magiging laglagan ng kanilang mga .ro1uktong gina6a) +a maraming.ro1ukto na kanilang gina6a ay kinakailangan nila ng .agtatayuan ng mga bagong.abrika na kailangan ang mga hila6 na mat3ryal3s na sa mga bansang kanilangsako.lamang libr3ng makukuha) Ang mga .ro1uktong gaya ng rubber" copper at ginto aynanggaling sa A.rika/ bulak at&ute sa In1ia/ at tin sa Timog +ilangang Asya) Angmga hila6 na mat3ryal3s na ito ay nakatulong sa .ag.a.alaki at .ag.a.alago ngmga in1ustriya sa Am3rika at saEuro.a) Ang ilan .a sa mga karag1agang .ro1uktona nakilala sa .amilihang .angint3rnasyonalay ang saging/ 1alan1an/ m3lon at mga.rutas na karani6ang sa Asyalamang matatag.uan) Ang mga mamamayan sa Paris/Lon1on at (3rlin ay natutonguminom ng tsaa/ tsokolat3/ at ka.3 kasabay ngkanilang mga .agkain at gumamit ngmga sabon na nanggaling sa pal oil ng A.rika

at langis ng niyog sa Asya)Nagsilbi ring bagong .amilihan at .aglalagakan ng mga .ro1ukto ngKanluranin ang kanilang mga bansang nasako.) Naging taga.aglu6as ng mga hila6na mat3ryal ang mga bansang sako. samantalang ang .agbubuo ng mga ito ayginaga6a sa mga.abrika ng mga Kanluranin na bansa) Ganito ang naging kalakaran sana.akahabang.anahon kaya nanatili ang .ag13.3n13 sa mga .ro1ukto ng magkabila lalo na sa.ag.a.arami at .ag.a.alaki ng .ro1uksiyon)

Dahil sa .aghahanga1 ng mga taga#Kanluran ng mas malaki .ango.ortuni1a1 sakanilang mga kolonya kaya hinimok nila ang kanilang mga

mamamayan na maglakbaytungo sa mga bansa sa Asya at Pasi.iko) (inigyan nilang .agkakataon na mag#ari ngmga lu.ain ang mga ito sa kanilang mga kolonya/

25


26/132

.atakbuhin ang .amahalaang itinatagat .amunuan ito at kontrolin ang mga .aaralanat 3konomiya ng mga kolonya) Dahil 1itoay nag.atuloy ang mga .atakarangkolonyal at naitatag ang mga institusyongkolonyal na mag#ii6an ng tatak sa.amumuno ng mga bansang Kanluranin gaya ng Gr3at (ritain at Am3rika)

Ang mga im.3ryalistang bansa ay gumamit ng iba2t ibang .amamaraanu.ang makakuha ng bagong lu.ain) Minsan sila ay gumagamit ng mga kasun1uan/binibili ang mga lu.ain mula sa 1ating mga mananako. o kaya sim.l3ng sinasako.ang isang lu.ain sa .amamagitan ng .u63rsang militar)

Ang mga im.3ryalistang bansa ay may iba2t ibang anyo sa .amamaraanng.agkontrol sa kanilang mga t3ritoryo) Ang una ay tinata6ag nacolony/ kung saanay1ir3ktang kinokontrol at .inamamahalaan ng im.3ryalistang bansa ang kanyangsako.na bansa gaya ng gina6a ng Es.anya sa Pili.inas/ (ritanya sa In1ia at Pransiyasa1ating In1o#Tsina) Angprotectorate ay mayroong sariling .amahalaan nguni2t ang

mga.atakaran at kautusan ay 1ini1ir3kta ng im.3ryalistang bansa lalo na sa.atakarang.anlabas) Tula1 ng gina6a ng Am3rika sa Pili.inas/ (ritanya sa ,ongkong atPortugal sa Ma7au)

Ang .akiki.agkalakalan/ .ag.a.alagana. ng .anibagong .anini6alaat.iloso.iya ay ilan lamang sa naging mga .angunahing 1ahilan ng .ananako. ngmgabansang Kanluranin sa Asya) U.ang lalong ma.atatag ang kanilangka.angyarihan sa.angkabuhayan at .ulitikal na .amumuhay ng mga bansangAsyano at tuluyan ng sinako. at hinati ng mga Im.3ryalistang mananako. ang Asya)Ang mga %ritish ay .angunahing kinontrol ang kalakalan sa In1ia nguni2t angkanilang .ananako. ay naging 1aan sa .ag#usbong ngnasyonalismongmag.a.abagsak sa kanilang r3him3n sa In1ia sa tulong ngR3b3lyong +3.oy at .agtatatag ng sariling r3.ublika) ,in1i lamang ang In1ia angsinako. ng Gran (ritanya sa Asya kun1i maging ang Tsina))

Ang mga bansa sa Timog +ilangang Asya ay .atuloy na sinako. ng mgabansang Kanluranin gaya ng (ritanya/ Es.anya at ng Olan1iya sa as.3ktong.angkabuhayan/ .ulitika at .amumuhay ng mga tao)

Ang #ga B&iti"/ "a In5ia

Ang .agsisimula ng .anggagaluga1 ng mga bansang Euro.3o angnagtulaku.ang magkaroon ng .agkakataon ang (ritanya na kontrolin ang kalakalansa In1ia) +a.amamagitan ng .agtatatag ng 'ast !ndia Copany ay nakontrol ngmga (ritish angkalakalan ng ruta tungo sa In1ia) Ito ang naging 1ahilan sa .agigingmayaman ngnabanggit na kum.anya at nag1ala ng malaking kita sa im.3ryo at samga mangangalakal na naging bahagi ng kalakalan) Dahil sa malaking kita natinatangga. ng kom.anyang (ritish sa kalakalan ay nagkaroon ito ng ka#kum.3t3nsiyang bansa angPransiya) Itinatag ng Pransiya ang (rench 'ast !ndia Copany nguni2t ito2yhina1langan ng mga (ritish sa .amamagitan ng %attle of Plassey noong !=


27/132

+anhi ng mga .inairal na .atakarang .am.ulitika/ .ang#3konomiya at.anli.unan at .aglakas ng ka.angyarihang Ingl3s/ may mga umiiral na tra1isyong,in1u at Muslim na i.inagba6al) Tula1 ng suttee o sati/ ay isang boluntaryong.agsunog sa kata6an ng asa6ang baba3 sa ibaba6 ng bangkay ng asa6a)Ang mgababaing balo sa .anini6alang ,in1u ay .inagba6alang mag#asa6a/ nag.anukala

ng batas ang Ingl3s na sila ay .inayagan ng mag#asa6a) Ang .agbaba ng katayuansa li.unan ng mga (rahman/ ang .ag.ata6 ng bu6is sa mga may#ari ng lu.ain/ atang .agtatangi ng lahi na tanging .uti lamang ang binibigyan ng mataas na.osisyon sa .amahalaan) ,anggang noong !>==/ gana. ng itinalaga si R3ynaVi7toria bilang Em.r3ss ng In1ia) Ang mas3s3lang .osisyon ay nasa .amahalaangIngl3s) (inigyan ng .abor ang mga katutubong .rinsi.3 nanaki.agtulungan at angaya6 maki.agkaisa ay may naghihintay na ka.arusahan) I.inatu.a1 ang3ksaminasyon sa nagnanais mamasukan sa .amahalaan at nag.ata6 ng mataasna bu6is sa mga magsasaka)

U.ang mai.alagana. ang .angunahing int3r3s sa kalakalan sa In1ia)I.inaayos ang mga 3sta1o na may hi16aan) Nagtatag ng maayos at s3ntralisa1ong.amahalaaan) Dinala ng mga Ingl3s ang makabagong kaalaman sa t3knolohiya)U.ang mabilis na ma1ala ang mga kalakal sa mga .antalan i.inaga6a ang mga1aan/ tulay/ ril3s ng tr3n/ mga .aga6aan/ sist3ma ng komunikasyon / irigasyon/nag.aga6a ng mga os.ital .ara mabigyan ng m31ikal na at3nsyon ang kalusuganng mga In1ian/ bago 1umating ang mga Ingl3s sa In1ia maraming lumagana. nasakit tula1 ng tub3r7ulosis/ buboni7 .lagu3/ malaria at iba .a na hin1i alam ng mga

katutubo kung .aano ito malala.atan ng lunas) Maging ang .aaralan ay nag.atayosila )+a 31ukasyon ginamit ang Ingl3s bilang .anturo sa .aaralan) May mga In1ianna i.ina1ala at .inag#aral sa Englan1) Pinaunla1 ang taniman)+a.ilitang.inagtanim ang mga magsasaka)

Ito2y nagbigay ng mabuti at 1i mabuting 3.3kto sa In1ia1ahil una ito2ynakatulong sa .agbabago ng kanilang .angkabuhayan nguni2t angmgaim.rastrakturang nabanggit ay mas nakatulong ng lubusan sa .ag.a.abilisngkalakalan at .agbibigay ng malaking kita sa bansang mananako.) Maramingmganasyonalistikong .inuno sa In1ia ang naghanga1 ng mga r3.orma at tunay na.aglaya sa (ritanya sa .amamagitan ng kanilang .agtatatag ng !ndian *ationalCongress noong !>>


28/132

KANLURANG ASYA

+a sinaunang kabihasnan sa Kanlurang Asya nakaranas na ito ng maraming.ananako.) Ang huling mananako. sa Kanlurang Asya ang Turkong Ottoman nanagmula sa Turk3y) Na.akalakas ng im.3ryong ito kaya naghari ng maraming siglo)(uko1 sa .inaghaharian ng mga magagaling na .inuno/ ang r3lihiyong Islam angginamit .ara makuha ang .agkakaisa ng mga Arab3)

Ang Kanlurang Asya ay matagal nang nag#aasam ng Nasyonalismo sakamay ng mga Turkong Muslim) +a .agsiklab ng Unang Digmaang Pan1aig1ig angmga taga Kanlurang Asya ay kumam.i sa .63rsang Alya1o sa kagustuhan nilangmakalaya sa kamay ng mga Turkong Ottoman) Ang inaasam nilang kalayaan ayna.alitan ng .anibagong .atakaran sa i.inatu.a1 ng Liga ng mga bansa) +a.agkakataong ito/ ang Kanlurang Asya ay sumailalim sa .ananako. ng mgaKanluraning Englan1 at Hran73 noong !?!5 sa .amamagitan ng isang tsart3r / oman1ato ng Liga ng mga bansa) Ang mga Euro.3ong nanalo sa Unang Digmaan aymagiging man1ato ng ilang t3ritoryo ng mga natalong bansa) Ang Ira at Pal3stin3ngayo2y Isra3l / ang 3stbank/ ang GaBa Istri./ at ang or1an& ang man1ato ngGr3at (ritain/ ang man1ato ng Hran73 ang +yria at L3banon)

Nagkaroon ng int3r3st ang mga Kanluranin sa Kanlurang Asya nangma1iskubr3 ang langis sa Gitnang +ilangan)

+a mga isyung .ulitikal at sosyal nanghimasok ang mga Kanluranin saKanlurang Asya) Katula1 ng r3lasyon ng mga ,u1yo at mga Pal3stinong Arab3)+a.amamagitan ng (al8our D37laration/Noby3mbr3 $/ !?!=sinu.ortahan angas.irasyon ng mga Jionista nai.agkaloob sa mga ,u1yo ang .agkakaroon ngbahaging matitirhan sa Pal3stin3 na hin1i tinangga. ng mga NasyonalistangArab3ng Pal3stino na matagal ng nakatira sa Pal3stin3) Mula noon hanggangngayon ay 6alang ka.aya.aan sa r3lasyon ng mga Pal3stinong Arab3 at mga,u1yo) Maraming 1igmaan ang nagana. sa .agitan ng mga bansang ito)

Ang .inairal na .atakarang ginamit sa Kanlurang Asya ay isteang

Mandato +andate syste&/ .ansamantala silang sasailalim sa kamay ng mgaKanluranin habang tinutulungan silang maka.agsarili at maka.agtatag ng.amahalaan)

Kung inyong susuriin ang Kolonyalismo at Im.3ryalismong nagana. sa Timogat Kanlurang Asya ay .agsasamantala sa mga kolonya ngunit sa ban1ang hulimauuna6aan mo na may nai1ulot ito sa .amumuhay ng mga Asyano lalo na sakalagayan ng mga bansa sa kasalukuyan tula1 sa In1ia/ sa Isra3l/ sa +au1i Arabia/Dubai at iba .ang bansa sa Timog at Kanlurang Asya sa .aghara. sa hamon ngmakabagong .anahon)

28


29/132

GAWAIN BLG.2: TREE 4IAGRAM

PANUTOIsulat sa blanko ang mga 1ahilan ng .ananako. ng mga Kanluranin saIkala6ang 'ugto ng Im.3ryalismo at Kolonyalismo sa Asya)I.ali6anagayon sa .agkauna6a ang ba6at 1ahilan at alin sa mga ito ang nanaigsa Ikala6ang 'ugto ng .ananako.)

PAMPROSESONG TANONG

!) Ano ang mga 1ahilan na nagbunso1 sa mga Kanluranin nalalong maghanga1 ng kolonya sa Timog at Kanlurang Asya0$) Ano ang hit3 Man2s (ur13n0*) Kung ika6 ay isang mamamayan na nakaranas ng

.ananako. ng Kanluranin/ ano ang iyong tugon sa sinabi niRu1yar1 Ki.ling0

5) Tunay ba na ang ng mga Kanluraninay nakatulong sa .ag#unla1 ng .amumuhay ng mga Asyano0 Paano0

GAWAIN BLG.


30/132

Panuto-

,ahatiin ko kayo sa 1ala6ang .angkat) ,ahayaan ko kayo namaka.ag.akita ng malikhaing .agsasalaysay)(igyang 1iin sa.agsasalaysay ang mahahalagang .angyayari ayon sa r3hiyonng mga bansa sa Asya ) Pagkata.os nito iyong sagutin angData R3tri3al ;hart sa ibaba)

Timog Asya

Kanlurang Asya

I.akikita ang mga .araan at .atakaran ng kolonyalismo atim.3ryalismo ng mga Kanluranin sa Ikala6ang 'ugto !>#!?siglo&sa .ag1ating sa Timog at Kanlurang Asya)(igyang .ansin ang mga .agbabagong nagana.3.3kto& sa.araan ng .amumuhay ng mga taga#Timog at Kanlurang Asya)

IKALAANG 'UGTO NG KOLON'ALI+MO AT IMPER'ALI+MO +A TIMOG ATKANLURANG A+'A IKA#!>#!? +IGLO&

R3hiyon Mananako. Paraan ngPananako.

Patakaran

Timog In1ia& Englan1

Kanluran Pal3stin3Isra3l ator1an&/Ira/ +yria

at L3banon&

Englan1Hran73

PAMPROSESONG TANONG

!) Ano ang .araan ng .ananako. sa Ikala6ang 'ugto ng Kolonyalismoat Im.3ryalismo sa Timog at Kanlurang Asya0

$) Ano ang .atakarang umiral sa Timog Asya0 sa Kanlurang Asya0*) Ano ang .agkakaiba ng sist3mang Ka.italismo sa Man1ato0

30


31/132

5) Paano naging maka.angyarihan sa 1aig1ig ang mga Euro.3o/ angmga Am3rikano 0


32/132

Mga Kraytirya Natatangi< .untos

Mahusay5 .untos

M31yoMahusay *.untos

,in1iMahusay$ .untos

!)Kaalaman at

.agkakauna6asa .aksa$)Organisasyon*)Kali1a1 ngim.ormasyon o3bi13nsiya5)Kaalaman sakont3kstong.angkasaysayan

PAM PAMPROSESONG TANONG!) Ano ang ibig sabihin ng s3.oy0$) (akit nagkaroon ng r3b3lyong s3.oy0*) Paano mabuhay sa isang bansang ang naghahari ay

im.3ryalista05) Paano naging orl1 Po63r ang Englan10


33/132

kolonya) Ang mahabang .anahon ng .ananako. ng mga Im.3ryong Euro.3o saAsya ay naging 1aan sa .agkakaroon ng mga .amilihan .aglalagyan ng mga.ro1uktong galing sa mga bansang mananako. at .agkukunan ng mga hila6 namat3ryal na kailangan ng mga bansa sa .agbuo ng kanilang mga .ro1ukto)Nasanay ang mga Asyano sa .aggamit ng mga .ro1uktong 1ayuhan kaya minabuti

ng mga bansang mananako. na maglagay na rin ng mga .abrikang bubuo sa mgahila6 na mat3ryal na galing sa mga kolonya) Ang natural na ka.aligiran ng mgabansang Asyano ay unti unting naubos at .inagkakitaan ng mga 1ayuhan) Malakingkita at .akinabang ang naibigay ng mga .amilihan sa antas ng 3konomiya ng mgaEuro.3ong bansa nguni2t nanatiling nakatali ang 3konomiya ng mga kolonya 1ito)Nag.atayo ng mga tulay/ ril3s ng tr3n/ kalsa1a ang mga mananako. u.ang magingmabilis ang .ag1a1ala at .aglulu6as ng mga .ro1ukto) Dahil 1ito ay isinilang angmga Asyanong naging mangangalakal o iddleanng mga .ro1ukto kaya sila ayumunla1 1in sa kanilang mga .amumuhay at nanatiling mga taga.agtaguyo1 ngmga batas na mag.a.atibay sa kolonisasyon) +ila ay mga nabigyan ng .u63sto sa.amahalaan at 3konomiya kaya naging mahira. ang mga gina6ang .ag#aalsa ng

ilang mga .atriotikong Asyano sa 1ahilang sila2y hin1i sumusu.orta sa mganasabing kilusan) Nais nilang manatili ang sist3mang .inatatakbong 1ir3kta o 1i1ir3kta sa .amamagitan nila ng mga 1ayuhan) +ila ngayon ang nagsamantalahanggang sa maging mayaman at maka.angyarihan sa bansa) Inayos angkalusugan ng mga mamamayan kaya nagtayo ng mga os.ital .ara magamot angmga maysakit at mabigyan ng lunas ang mga sakit na lagana. bago 1umating angmga mananako. )

+a .ag1ating ng mga Kanluraninang kalagayan ng mga katutubo ayhi6a#hi6alay na 3sta1o na iba#iba ang namumuno) Nagtatag ang mga mananako.ng isang .amamahala) Ngunit ang mga matataas na .osisyon ay .ara lamang samga Kanluranin at ang mababang .osisyon ay .ara sa mga katutubo) Naalis sakolonya na .amahalaan ang sariling bansa) I.inakilala ng mga Kanluranin angKaisi.an na nagbigay ng hin1i .agkakasun1o#sun1o ng mga Asyano sa.amamahala) Nagkaroon ng .aghahati#hati ng r3hiyon sa mga Kanluraning bansa atnagkaroon ng C8i31 bor13r o tak1ang hangganan ang t3ritoryo ng ba6at bansa)

Maging ang mga .anini6ala/ .iloso.iya at .ananam.alataya ng mga Asyanoay .inalitan ng mga 1ayuhankaya naging mabuti itong b3hikulo sa kanilang matagalna .ananako.)) Nagkaroon ng .aghahalo ng lahi ng mga katutubo at mgaKanluranin .ara makuha ang kata.atan ng kolonya)Pinanghimasukan ang tra1isyonng mga katutubo)Ang mga kaugalian ay nahaluan tula1 sa mga .agkain at istilo ng.amumuhay ay ginaya)

Ang 31ukasyon ay naging instrum3nto rin .ara .aya.ain ang mgaAsyanong naghahanga1 ng .agbabago sa 1ahilang ang mga naka.ag#aral na itoang nag1ala ng bagong mga i13olohiya tungo sa .agbabago sa kanilang mgabansa) Ito ang ginamit ng mga katutubo .ara makalaya sa kamay ng mgamananako.) Nang matuto ang mga kolonya na i.aglaban ang kanilang kara.atan atnagising ang 1am1amin .ara sa .agmamahal sa bayan r3.orma ang kanilang siga6samantalang ang mas nakakarami ay s3.arasyon naman ang nais) Ang .aghahatina ito ng antas ng uri ng mga mamamayan ay nagr3sulta sa 1ala6ang sanga- ang.agtatatag ng nasyon#3sta1o sa .amamagitan ng .agbubuo ng mga batas at+aligang (atas o ang .aglago ng 1ating bayan na .inanatili ang 1ating kalinanganbago 1umating ang mga 1ayuhang mananako.)

Ang lib3ral na mga kaisi.an ay nakatulong sa .ag.uka6 ng 1am1amingmakabayan o nasyonalismo sa mga bansang Asyano) Ito ang naging simula ng

33


34/132

.agbubuo .a ng mga kilusang nasyonalismo na naglalayong mag.alaya ng mgabansang Asyano sa kamay ng mga 1ayuhan)

Panuto- Lagyan ng EFkung Ekonomiya/ PFkung Pulitika/ at +9KFkung +osyo#Kultural

na 3.3kto ng Kolonyalismo at Im.3ryalismo sa Asya)

FFFFF!) Ang In1ia ang naging taga.agtustos ng mga hila6 na mat3ryal3s at.amilihan ng .ro1uktong Kanluranin)

FFFFF$) Maraming katutubo ang yumaka. sa KristiyanismoFFFFF*) Nagkaroon ng C8i31 bor13r o tak1ang hangganan ang t3ritoryo ng ba6at

bansa)FFFFF5) +umul.ot ang mga kolonyal na lungso1)FFFFF: PAGTATAYA NG EPEKTO

Panuto-

34

Mata.os masuri ang 3.3kto ng Kolonyalismo atim.3ryalismona nagana. sa Timog at KanlurangAsya) Iyong tayain ang 3.3kto ng kolonyalismo atim.3ryalismosa Timog at Kanlurang Asya)


35/132


36/132

Paghambingin ang Kolonyalismo at Im.3ryalismong nagana. noongUnang 'ugto/ Ikala6ang 'ugto at samakabagong .anahon sa Timog atKanlurang Asya)

An!o ng Koon!ai"#o noong:

#!= +IGLO !>#!? +IGLO

PAGKAKAI(A PAGKAKATULAD PAGKAKAI(A

PAMPROSESONG TANONG

!) Ano ang 1i6a ng Kolonyalismo noong ika#!"#!= siglo at ika#!>#!?siglo0

$) (akit iyon ang naging batayan ng .ag#unla1 ng isang bansa noongUna at Ikala6ang 'ugto ng Kolonyalismo at Im.3ryalismo sa Timogat Kanlurang Asya0

*) +a ngayon/ ang .inagbabatayan .a ba ng .agiging maunla1 ngisang bansa ay ang 1ami ng likas na yaman0

5) Ano ang iyong .akahulugan sa Kolonyalismo at Im.3ryalismo sa.anahon ng globalisasyon0


37/132

Krit3rya Pinakamahusay5

Mahusay *

,in1i Mahusay $

KailanganPang Linangin !

Liriko Ang liriko ay lubhangkahika#hikayat/

nai.amalas ang.ro1ukto ng maayos/sim.l3 at umuulit#ulit

Ang liriko aykahika#

hikayat/nai.amalas ang .ro1ukto/sim.l3

Ang liriko aym31yo kahika#

hikayat/ sim.l3/1inai.amalas ang.ro1ukto

Ang liriko 1inakahihikayat/

1i nai.amalasang .ro1ukto

M3lo1iya Naglalaman ng * nakali1a1 ng 3.3ktibongingl3/maiksi/nakakaakit/ sim.l3 oumuulit#ulit

Naglalaman ng $na kali1a1 ng3.3ktibong ingl3/maiksi/ nakakaakit/sim.l3 o umuulit#ulit

Naglalaman ng !na kali1a1 ng3.3ktibong ingl3/maiksi/nakakaakit/sim.l3 o umuulit#ulit

alangkali1a1 ng3.3ktibongingl3/ maiksi/nakakaakit/sim.l3 oumuulit#ulit

Pr3s3ntasyon Na.akahusay ang.agkakalikha/ .inag#isi.ang mabuti angmga bahagi

Mahusay ang.agkakalikha/.inag#isi.angmabuti ang mgabahagi

M31yo mahusayang .agkakalikha/m31yo .inag#isi.an ang mgabahagi

Di mahusayang.agkakalikha/1i .inag#isi.anang mgabahagi

E.3ktibongPangkalahatan

Tugmang#tugma atnagkakugnay#ugnayang mga bahagi

Tugma atnagkakaugnay#ugnay ang mgabahagi

M31yo tugma atm31yonagkakaugnay#ugnay ang mgabahagi

Di tugma at 1inagkakaugnayang mgabahagi

PAMPROSESONG TANONG

!) (atay sa inyong .r3s3ntasyon/ ano ang Kolonyalismo0Ano ang Im.3ryalismo0

$) (atay sa iyong naging sagot na nasa ournal not3book mo/angko.ba ang iyong kaalaman ukol sa kahulugan ngIm.3ryalismo at Kolonyalismo0

*) Ano ang inilalara6an ng .rinsi.al/ at ng s3ksyon nanagmamay#ari ng sili1#aralan0

5) Makat6iran ba ang gina6a ng .rinsi.al0 (akit0


38/132

PAMPROSESONG TANONG

!) +a iyong .alagay/ ang im.3ryalismo ba ay totoong nagbigay ngmagan1ang kinabukasan at .ag#asa sa mga bansang sinako.0Pangat6iranan)

$) +a .angkalahatan/ masasabi mo bang nakabuti sa mga Asyano ang.ag1ating ng mga Kanluranin0

*) (ilang isang Pili.ino at Asyano/ .aano ka magigingkabahagi sa .ag#unla1 ng ating bansa/sa ating r3hiyon sa

makabagong.anahon0

Gawain 19: KWLS

KAno angakingalam0

WAno angnais kungmalaman0

LAno angakingnatutunan0

SAno .a anggusto kongmalaman0Paanonakamit ngTimog atKanlurang

Asya angkasalukuyangkalagayan1ulot ngkolonyalismoatim.3ryalismo0

38

Kung sa bahaging ito ay may mga katanungan/ kons3.to na maykaugnayan sa aralin na hin1i .a gaanong malina6 at mga bahagi ngaralin na kailangan ng karag1agang .ali6anag/ maaaring magtanong kasa iyong ka.6a mag#aaral o kaya ay sa iyong guro) Mahalagang magingmalina6 sa iyo ang lahat ng mga kaalaman at .ag#una6a nakakailanganin sa aralin na ito u.ang mahusay mong magam.anan anghuling ga6ain .ara sa mo1yul na ito)

+a bahaging ito/ .6313 mo ng sagutan ang ikala6angkolum at ikatlong kolum)Pagkata.os/ balikan ang iyongmga naging sagot sa ournal not3book) Na1ag1agan baang iyong kaalaman at .ag#una6a sa ating aralin0


39/132

BINABATI KITA*Nga!on a! nata$o" #o na ang a/agi ng Pauna&in $a&a "a A&ain 1.

PAGNILAYAN AT UNAWAIN

GAWAIN 1: PAGBASA NG ISYUNG GLOBA

PANUTO:(asahin ang isyung global/ suriin ang nilalaman nito)

39

Middle East

Oil) That is 6hat th3 mo13rn Mi11l3 East3rn g3o.oliti7s ha3 usually b33n about)Gi3n th3 ast 3n3rgy r3sour73s that 8orm th3 ba7kbon3 o8 63st3rn 37onomi3s/in8lu3n73 an1 inol3m3nt in th3 Mi11l3 East has b33n o8 .aramount im.ortan738or th3 8orm3r an1 7urr3nt im.3rial an1 su.3r .o63rs/ in7lu1ing Hran73/ (ritain/

U+A an1 th3 8orm3r +oi3t Union)

Pr%or to t&e d%'(o)er* o+ o%l, t&e reg%on &ad -een a &ot-ed +or rel%g%ou' (on+l%(t and

.ar' o)er ot&er r%(& re'our(e' and land/ "&e de(l%n%ng !ttoan Ep%re pa)ed .a* +or t&e

r%'%ng European %per%al and (olon%al po.er' %ntere'ted %n 'e(ur%ng )ar%ou' terr%tor%e' and

(ontroll%ng a((e'' to A'%a/ In ore re(ent t%e', %ntere't %n t&e reg%on &a' -een due to t&e

energ* re'our(e' t&ere/

our(eorld Atla'

+a bahaging ito .agtitibayin mo ang mga nabuong .ang#una6aukol sa .aksa) Inaasahan 1in na sa .agkakataong ito ay kritikal namasusuri mo ang im.lu63nsiya ng .ananako. ng mga Kanluranin sa.amumuhay ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya)

Ngayong ay may sa.at ka nang kaalaman at .ag#una6aukol sa mga 1ahilan/ .araan at 3.3kto ng Im.3ryalismoat Kolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya) Maaari kanang tumungo sa susuno1 na bahagi ng aralin na itou.ang ma.alalim at ma.ala6ak .a ang iyong .ag#una6aukol sa .aksang ito)
http://worldatlas.com/webimage/countrys/asia/printpage/measiamain.htmhttp://worldatlas.com/webimage/countrys/asia/printpage/measiamain.htmhttp://worldatlas.com/webimage/countrys/asia/printpage/measiamain.htm


40/132

40

A' a re'ult, +or (entur%e', .e'tern populat%on' &a)e -een a((l%at%ed to a t*pe o+

propaganda and )%l%+%(at%on o+ t&e Ara- and ot&er people o+ t&e M%ddle Ea't, and o+ I'la %n

general/ "&%' .a' e'pe(%all* 'o dur%ng t&e European (olon%al t%e', a' 'o )%)%dl* ea%ned -*

Ed.ard a%d, %n &%' .ellre'pe(ted -oo, Orientalism/ "&%' negat%)e 'tereot*p%ng &a' 'er)ed to

pro)%de u't%+%(at%on' +or %n)ol)eent and to en'ure 'ta-%l%t* +or t&e nat%onal %ntere't' o+

t&e po.er' t&at .ant to -e %n)ol)ed %n t&e reg%on/

"&%' (ultural 'tereot*p%ng and ra(%' &a' o((urred %n t&e odern t%e' too/ !+ten,

e'pe(%all* %n t&e 1980', .ar +%l' dep%(t%ng an Ara- or I'la%( group a' t&e -ad gu*' .ere

(oon pla(e, 'oet%e' re+le(t%ng pre)a%l%ng turo%l' at t&e t%e/ E)en %n t&e 1990', t&o'e

%dea' (ont%nued, .&ere t&e -ad gu* .a' o+ten a de'pot%( Ara- +ro one o+ t&e rogue 'tate'

and a' a re'ult o+ t&e terror%'t atta(' aga%n't t&e : %n epte-er 11, 2001 and t&e re'ult%ng

ar on terror, 'u(& %ager* %' l%el* to (ont%nue/ !)er 'u(& a long t%e t&en, 'u(&

-oundar%e' o+ d%'(our'e a-out t&e M%ddle Ea't &a)e alread* -een +raed/ "o o)er'tep t&o'e

-oundar%e' %' to -e la-eled ant%e%t%(, neo$a%, ant%e't or 'oe ot&er e;uall* negat%)e

la-el/


41/132

PAMPROSESONG TANONG

!) Ano ang mga 1ahilan ng kaguluhang nagagana. sa Mi11l3 East0$) +aan nag#ugat ang ganitong hi16aan ng mga Arab3 at mga Isra3li/ ng Iran at

Ira/ ng +yria/ ng Turk3y/ ng L3banon at iba .ang mga bansa sa Mi11l3East0

*) Anong mga .araan ang ginamit ng bansang Kanluranin at ngAm3rika saMi11l3 East0

5) Tama bang makialam ang mga Euro.3o at Am3rika sa usa.ing.ulitikal atsosyal sa Mi11l3 East0 (akit0


42/132

GAWAIN 1


43/132

ARALIN BILANG 'PAG)USBONG NG NASYONALISMO AT PAGLAYA NG MGA BANSA SA TIMOG

AT KANLURANG ASYA

Pa;"a 0'.13 Ang $a$% ng na"!onai"#o "a $aguo ng #ga an"a "a Ti#og atKanu&ang A"!a

Pa;"a 0'.'3 Ang #ga "ai; at $ang!a!a&ing nagiga!)5aan "a $ag)u"ong at

$ag)una5 ng na"!onai"#oPa;"a 0'.-3 Iat iang #ani$%"ta"!on ng na"!onai"#o "a Ti#og atKanu&ang A"!a

Pa;"a 0'.83 Ba/aging ginaga#$anan ng na"!onai"#o "a Ti#og at Kanu&angA"!a tungo "a $aga!a ng #ga an"a #ua "a i#$%&!ai"#o

Pa;"a 0'.93 E$%;to ng na"!onai"#o "a "igaot %tni;o "a A"!a ;atua5 ng$a&ti"!on$ag/a/ati ng In5ia at Pa;i"tan

ALAMIN

43

Isang magan1ang ara6 sa iyo/ Kumusta ka0 Di ba masayang isi.in nangayon ay maaari at malaya na nating nagaga6a nang may r3s.onsibili1a1ang mga bagay na 1a.at nating ga6in0/ +alamat sa kalayaang naibigay sa atinng ating mga li13r na marub1ob ang 1i6a ng nasyonalismo)Nabati1 mo saating nakaraang aralin ang naging karanasan ng mga bansa sa Timog atKanlurang Asya sa ilalim ng kolonyalista at im.3ryalistang mga Kanluranin) +a.agkakataon namang ito / ay mababati1 mo ang naging r3aksiyon ng mgaAsyano sa mga .atakarang i.inatu.a1 ng mga 1ayuhan sa mga bansa ngTimog at Kanlurang Asya)Ang kanilang .ag.a.akita ng nasyonalismo na

nakatuon laban sa mga Kanluranin)Marahil naitatanong mo sa iyong sarili/Anoang nasyonaliso,- Paano ang ating ga kapa Asyano sa Tiog atKanlurang Asya ay tuugon sa pananakop na ginaa ng ga Kanluraning%ansa-*akaapekto ba sa ga tao at paglaya ng ga bansa sa Tiog atKanlurang Asya ang pagpapakita ng nasyonaliso- Mai.alili6anag angkasagutan sa mga katanungang ito/ sa susuno1 mong ga6ain)


44/132

GAWAIN BLG.1: MAG USAP TAYO Panuto- Pangkatang Talakayan 4 Magbibigay ang guro sa mga mag#aaral ngisang sit6asyon gaya sa ibaba-,ayaang .ag#usa.an ng ba6at .angkat ng mag#aaral ang kanilang kasagutan sa mga katanungan na may kaugnayan sa sit6asyonsa loob ng !< minuto)Isulat ang mga kasagutan sa mga 1ialogu3 bo na nasa ibaba)Mag#uulat sa klas3 ang ba6at na.iling li13r ng .angkat) +it6asyon- Nag1aos ng Athletic Meetsa inyong 1ibisyon) Isa sa mgamakiki.agkum.3t3nsiya ay ang inyong .aaralan),in1i ka kabilang sa mga manlalarong inyong .aaralan) (ilang isa sa mga mag#aaral/

PAMPROSESONG MGA TANONG!) Ano#ano ang iyong gaga6in u.ang mai.akita ang .agmamalasakit sa

iyong .aaralan at sa inyong mga manlalaro0

$) (akit kailangan mong su.ortahan at tulungan ang .aaralan at mga

manlalaro sa magagana. naAthletic Meet0

*) Paano makaaa.3kto sa inyong .aaralan at mga manlalaro ang mga

hakbang na iyong naiambag .ara sa nasabing ga6ain0

5) Ano#anong mga .ag.a.ahalaga ang mai.akikita mo sa .agsasaga6a ng

mga hakbang .ara sa inyong .aaralan at mga manlalaro0


45/132

+igura1ong mata.os mong mabuo ang kons3.tong nasyonalismo ay nais mo.ang marag1agan ang iyong kaalaman ukol 1ito) (ago natin i.ag.atuloy ang

.agtalakay ukol sa nasyonalismo ay maaari mong suriin ang 7ollag3 sa ibaba)GAWAIN BLG. ': PI6TURE* PI6TURE*

PAMPROSESONG MGA TANONG +ubukin mong sagutin ang sumusuno1 na tanong)

!) Ano ang m3nsah3ng nais i.ahi6atig ng lara6an0

$) Mula sa lara6an/ ano ang mga .amamaraang gina6a ng mga kilalang li13r

u.ang mai.akita ang .agmamahal sa kanilang bansa sa Timog at Kanlurang

Asya0

*) Paano nakaa.3kto ang .ag#usbong ng nasyonalismo sa mga bansa sa

Timog at Kanlurang Asya noon at sa kasalukuyan0

45

(ati1 kong nabigyang#kahulugan mo ang ba6at lara6an at nais mo .angma1ag1agan ang iyong kaalaman tungkol sa mga tunay na kagana.an sa .ag#usbongng nasyonalismo lalong lalo na sa mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya.

(ago natin ito talakayin ay maaari mong sagutan ang kasuno1 na conceptcluster/Maaari mo itong kulayan u.ang maging kaakit#akit) ,an1a ka na ba 0


46/132

GAWAIN BLG.-: 6ON6EPT 6LUSTER KO*PANUTO: Ilagay mo ang mga kaalamang sa .alagay mo ay may kaugnayan saNasyonalismo sa kahon na may nakalagay na !nitial Anser/ ang * kahong natitiraay iyo lamang masasagot sa susuno1 nating ga6ain) (inabati kita/ sa magan1a

mong .agkakakulay sa iyong Concept Cluster.

PAUNLARIN

46

$a'*onal%'o 'a

"%og at

#anlurang A'*a

RE=IE>_____________

A$ER_____________

Epeto ng $a'*onal%'o

'a ga -an'a 'a "%og at

#anlurang A'*a

I$I"IAL____________

A$ER _____________


47/132

47

/TT''# ang .ag.a.ati6akal ng mgabyu1ang baba3 at .agsama sa libing ngnamatay na asa6a)

('MA0' !*(A*T!C!1'.ag.atay sa mga

batang baba3 u.ang hin1i maging suliraninat .abigat sa mga magulang .ag1ating ng.anahon na ito2y mag#asa6a)

RE(EL'ONG +EPO' ito ang .ag#

aalsa ng mga +3.oy o sun1alongIn1ian sa mga Ingl3s bilang .agtutolsa .agtatangi ng lahi o ra7ial1is7rimination)

AMR!TAR MAACR' maramingmamamayang In1ian ang namatay saisang s3l3brasyon 1ahil sa .amamaril ngmga sun1along Ingl3s)+a kagana.angito ay namatay ang may 5%% katao atmayroong !$%% na mga nasugatan)

Nagkaroon naman ng hi6alay na .agkilos ang mga In1ian 1ahil sa kanilangmagkakaibang .ananam.alataya) Naitatag ang All In1ian National ;ongr3ss sa .anig ng mga,in1u na ang layunin ay matamo ang kalayaan ng In1ia) Naitatag naman ang All In1ian MuslimL3agu3 noong !?%") Pinangunahan ito ni Ali innah na kung saan ang int3r3s ng mga Muslim angbinigyang# .ansin)Layunin ng mga kasa.i nito na magkaroon ng hi6alay na 3sta1o .ara sa mgaMuslim

Nanguna si Mohan1as Gan1hi sa layuning matamo ang kalayaan ng In1ia) Isang ,in1una naka.ag#aral) Nakilala siya sa kanyang matahimik at ma.aya.ang .araan o non iol3n73m3ans ng .akiki.aglaban .ara sa kalayaan ng In1ia)Nanini6ala siya sa Ahimsa at +atyagraha),inimok 1in ni Gan1hi ang .agboykot ng mga In1ian sa lahat ng .ro1ukto ng mga Ingl3s at sa lahatng may kaugnayan sa mga Ingl3s)+inimulan rin ni Gan1hi ang ;iil 1isob31i3n73 o hin1i .agsuno1sa .amahalaan) Dahil sa .amumuno sa mga .rot3sta naranasan ni Gan1hi ang mahuli atmai.akulong)

Nai13klara ang kalayaan ng In1ia noong Agosto !


48/132

48

#,in1u at Muslim sa isang bansa)

Ahimsa# Ito ang hin1i .agagamit ng 1ahas o non iol3n73 Ang +atyagraha nman ayukol sa .aglalabas ng katotohanan kasama ang .ag1arasal/m31itasyon/at .ag#aayuno ayon kayMat3o 3t al)Asya/ Pag#Usbong ng Kabihasnan

AMRIT+AR MA++A;RE IPA+OK .ati .i7tur3 +a .angunguna ni Mohan1as Gan1hi hiniling ng mga In1ian ang kalayaan at hin1i lamang.agsasarili sa .amamagitan ng matahimik na .amamaraan tula1 nang 1i .akikiisa sa mga Ingl3s),inimok 1in ni Gan1hi ang .agboykot ng mga In1ian sa lahat ng .ro1ukto ng mga Ingl3s at sa lahatng may kaugnayan sa mga Ingl3s/1ahilan u.ang ang mga ito ay malugi)Maituturing itong isang

mani.3stasyon ng nasyonalismo/ang .agtangkilik at mataas na .agtingin sa sariling mga .ro1ukto/bagay /i13ya/ kultura na nagmula sa sariling bayan) Ang 1i .agbabaya1 ng bu6is sa mga Ingl3s aykanilang ring isinaga6a)

+inimulan rin ni Gan1hi ang ;iil 1isob31i3n73 o hin1i .agsuno1 sa .amahalaan) Dahil sa.amumuno sa mga .rot3sta naranasan ni Gan1hi ang mahuli at mai.akulong)

Taong !?*< nang .agkalooban ng mga Ingl3s ang mga In1ian ng .agkakataong mamahalasa In1ia) +ubalit ang mga In1ian ay hin1i nasiyahan sa .agbabagong ito kung kaya2t nag.atuloy sa.aghingi ng kalayaan hanggang sa ito ay makamtan noog Agosto!5/!?5=)

Isa ang bansang Turk3y/ na humingi ng kalayaan sa .amumuno ni Musta8a K3mal

na nagsulong sa .agkakaroon ng isang r3.ublika) +a .amamagitan ng Kasun1uang Lausann3noong !?$* naisilang ang R3.ublika ng Turk3y)

Taong !?$" 1in i.inahayag ni Ab1ul ang sarili bilang hari ng Al ,iaB/ mata.osniyang mali.ol ang lahat ng t3ritoryo ay .inangalanan niya itong +au1i Arabia)

Ang I&a na#an a! naging $&ot%;ta5o ng Engan5 noong 1=-'.

Naranasan naman ng mga 36 o Isra3lit3 ang ,olu7aoust sa Euro.3)Mata.os angIkala6ang Digmaang Pan1aig1ig noong !?5< naisaga6a rin ng mga 36 ang Jionism) Mula ngmanirahan ang mga 36 sa Pal3stina ay nagsaga6a ang mga ito ng mo13rnisasyon salarangan ng in1ustriya/agrikultura/ .agn3n3gosyo/ at maging sa larangan ng agham) Ito angnagbigay#1aan u.ang ang mga 36 ay magkaroon ng mas mataas na antas ng .amumuhaykaysa sa mga Arabo na naging 1ahilan naman u.ang magkaroon ng hin1i magan1angsamahan ang 1ala6ang .angkat at sa ban1ang huli ay hiniling ng mga Arabo na ihinto na ang.agbabalik ng mga 36 sa Pal3stina)+imula ng mai13klara ang R3.ublika ng Isra3l noongMayo !5/ !?5> nagsimula na ang t3nsyon sa Pal3stina)

Pagkata.os mong basahin at suriin ang t3ksto/ ay maaari mo nang lagyan ng6astong kaalaman ang ba6at bahagi ng iyong 1ata Retrieval Chartsa ibaba)Ilagay angmga kaalamang hinihingi sa ba6at hanay ng iyong 1ata Retrieval Chart tungkol sa mgatunay na kagana.an sa .ag# usbong ng nasyonalismo sa mga bansa sa Timog atKanlurang Asya) Muli ay kulayan mo ang iyong 1ata Retrieval Chartu.ang maging kaakitakit)

Holucaoust-ito ang sist3matiko at mala6akang.ag.atay ng mga NaBi G3rman sa mga 36 oIsra3lit3) Mat3o 3t al) Asya Pag#usbong ngkabihasnan)

Zionism)Ang .ag#u6i sa lu.ain ngPal3stin3 ng mga 36 mula sa ibat ibang.anig ng 1aig1ig) Mat3o 3tal) Asya/ Pag#usbong ng Kabihasnan)

PAGBABALIK NG MGA HUDO SA

PALES!INASi"t%#ang Man5ato )nangangahulugan ito naang isang bansa na naghahan1a u.ang magingisang malaya at nagsasariling bansa ayi.a.asailalim muna sa .atnubay ng isang bansangEuro.3o/ ayon kay Mat3o 3t al)Asya/ Pag#usbongng Kabihasnan)

NASYONALISMO SA KANLURANG ASYA Ang nasyonalismo sa Kanlurang Asya ay hin1i katula1 ng nasyonalismongnai.akita ng mga bansa sa Timog Asya) ,in1i aga1 nai.akita ng mga bansa sa Kanlurang Asyaang nasyonalismo 1ahil karamihan sa mga bansa 1ito ay ha6ak ng 1ating malakas at matatagna im.3ryong Ottoman/ bago .a man masako. ng mga Kanluraning bansa noong !?!>)Mata.os bumagsak ang im.3ryong Ottoman masako. at ma.asailalim sa mga Kanluraningbansa/nai.atu.a1 sa mga bansa sa Kanlurang Asya ang sist3mang man1ato Nagsumika. angmga bansa sa Kanlurang Asya na unti#unting makamtan ang kalayaan mula sa Im.3ryongOttoman at mga Kanluraning bansa)Ang nasyonalismo sa Kanlurang Asya ay .inasimulan ngmga Arabo/ Iranians at mga Turko bago .a man ang Unang Digmaang Pan1aig1ig)

Ang Ku6ait ang isa sa mga bansa na unang lumaya sa Kanlurang Asya noong!=


49/132

GAWAIN BLG. 9: 4ATA RETRIEAL 6HARTPANUTO- Lagyan ng tamang im.ormasyon ang ba6at kolumn ng 1ata RetrievalChart.Pag#Usbong ng Nasyonalismo sa Timog at Kanlurang Asya

PAMPROSESONG MGA TANONG!) I.ali6anag ang kahulugan ng nasyonalismo0

49

R%/i!on Ban"a4a/ian ng

$ag$a$a;itang

Na"!onai"#o

Pa#a#a&aanggina#it "a

$agtata#o ng;aa!aan

Mani$%"ta"!on ng

na"!onai"#o

E$%;to "a #gaan"a "aA"!ano

TIMOG ASYA

KANLURANGASYA


50/132

$) Ano#ano ang 1ahilan sa .ag.a.akita ng nasyonalismo ng mga bansa sa

Timog at Kanlurang Asya0

*) Alin sa mga naging tugon ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya ang

naging mabisa sa .ag.a.akita ng nasyonalismo at .agkakamit ng kalayaan0

I.ali6anag)

5) Ano#ano ang anyo at mani.3stasyon ng nasyonalismo sa Timog at Kanlurang

Asya0


51/132

51

MUSTA7A KEMAL ATATURK+iya ay isinilang sa +alonika/

bahagi ng im.3ryong Ottoman noon/ngayon ay +sloniki/ Gr3373) Angkaniyang mga magulang ay sina AliRiBa E83n1i) +inasabing nagmula sa.amilya ng mga Noma1s saKonya/Turk3y) Ang kanya namang inaay si Jub3y13 ,anim ) Naka.ag#aral ng3l3m3ntarya sa +3msi E83n1i +7hool)

Nag#aral sa Monastir ,igh +7hoolnoong taong !>??)Taong !?%< nangmata.os ng .ag#aaral sa OttomanMilitary ;oll3g3 si Musta8a/ at naginggana. na isang sun1alo)

Naging Ka.itan ng Ottoman Army at nagsilbi sa < thArmy sa Damas7us nangayon ay +yria hanggang noong !?%=) Isa si Musta8a na hin1i .umayag sakasun1uan ng Italy at Hran73 noong mata.os ang kanilang 1igmaan noong!?!!hanggang !?!$/ na hatiin ang Im.3ryong Ottoman) +iya ang naging susi sa isang.agkilos na nagana. noong Disy3mbr3 !?!! sa (attl3 o8 Tobruk/ na kung saan ay may$%% Turko at Arabong militar lamang ang lumaban sa $%%% Italyanong naitaboy at $%%na nahuli at na.atay/ bagamat nagtagum.ay .a rin ang mga Italyano

+i Musta8a K3mal ang nagbigay# 1aan sa .agtatamo ng kalayaan ngTurk3y sa kabila na ito ay binalak .aghati#hatian ng mga Kanluraning bansa tula1 ngHran73/ (ritain/ Gr3373 at Arm3nia) +iya ang tuma6ag ng halalang .ambansa athi6alay na .arlliam3nto na siya ang nagsilbing taga.agsalita speaker&) Ito ang Gran1National Ass3mbly ng Turk3y) Ito ang nagbigay 1aan u.ang ang mga Turkong militaray ma.akilos na hingin ang kalayaan ng bansang Turk3y)

MOHAME4 ALI ?INNAH Nakilala siya bilang C Ama ngPakistan / isang aboga1o at .an1aig1igang

li13r) I.inanganak noong Disy3mbr3 $="/sa Kara7hi/ Pakistan)Ang kaniyang mgamagulang ay sina innahbha Poona atMithibai)Panganay na anak sa .itongmagkaka.ati1) Naka.ag#aral sa Pamantasan ng(ombay/ Lin7oln Inn/ ;hristian Missionary+o7i3ty ,igh +7hool/ +in1 Ma1rassa Gohal DasT3

Primary +7hool at +in1h Ma1rasatul#Islam) Naganyak ng kaibigan ng kaniyang ama naisang 1ayuhan tula1 ni +ir Hr313ri7k L3igh ;ra8t na mag aral sa Lon1on) Kabilang si Aliinnah sa Khoa Muslim s37t) +iya ay naka.ag asa6a sa 31a1 na !< taong gulang) +i Moham31 Ali innah ang namuno sa Muslim L3agu3 noong !?%)


52/132

Noong ,ulyo $5/ !?$*/ Ang Gran1 National Ass3mbly kasama ang mgaKanluranin ay lumag1a sa isang kasun1uan na tina6ag na Tr3aty o8 Luasann3 nakumikilala ng kalayaan ng Turk3y) +i Musta8a K3mal ang unang nahalal na .inunong (agong R3.ublika) Tina6ag siyang Ataturk na nangangahulugang Ama ng mgaTurko)

AYATOLLAH ROUHOLLAH MOUSARI KHOMEINI

52


53/132

+i Ayatollah Khom3ini ay isinilang noong +3ty3mbr3 $5/ !?%$/ lumaki sa.angangalaga ng kaniyang ina at tiyahin/ mata.os mamatay ang kaniyang ama sakamay ng mga ban1i1o) Nang mamatay ang kaniyang ina siya ay nai6an sa.angangalaga at .agsusubaybay ng kaniyang nakatatan1ang ka.ati1)

Noong !?"$ nagsimula si Ayatollah na maging aktibo sa larangan ng.olitika) Kasama siya sa mga .agkilos at .agbatikos sa mga karahasangisinasaga6a ng kanilang +hah sa mga mamamayan at ang tahasang .ag.anig at.angangalaga nito sa int3r3s ng mga 1ayuhan tula1 ng Esta1os Uni1os) +i Ayatollahrin ay guma6a ng makasaysayang .agtatalum.ati noong ,unyo */ !?"* laban sa.atuloy na .agkiling ng +hah ng Iran sa mga maka1ayuhang .akikialam at.agsu.orta nito sa Isra3l) +a .amamagitan ng ga6aing ito ay naar3sto at nakulongsi Ayalollah na umani ng mala6akang .agsu.orta ng mga mamamayan na nagingsanhi ng kaguluhan sa bansa)

Naranasan 1in ni Ayatollah ang mai.ata.on sa ibang bansa tula1 ng Turk3y at Ira

noong Noby3mbr3 !?"5/ 1ahil sa .agsusulat at .angangaral laban sa .amunuangmayroon ang kaniyang bansa) Pagkata.os mabu6ag ang .amahalaan ng Iran sa.amamagitan ng R3bolusyong Islami7 noong !?=? at ma.atalsik ang +hah mulingbumalik si Ayatollah sa Iran na muling tinangga. ng mga mamamayan) NoongP3br3ro !?>? siya ay nag.alabas ng isang Hat6a sa 3stasyon ng T3hran Ra1io nanagbibigay ng .arusang kamatayan laban sa isang manunulat na Ingl3s na si+alman Rush1i3 at sa kaniyang taga.ag.alimbag ng aklat na may titulong +atani7V3rs3s)

Namatay si Ayatollah noong ,unyo */ !?>? sa gulang na =%taon)KInikila siya bilang isa sa mga malu.it na li13r ng ika#$% siglo)

53

Tiyak akong na6ili ka sa .agbabasa ng talambuhay ng ating ilang sikat naNasyonalista sa Timog at Kanlurang Asya) +a tulong ng kasuno1 na ma.a ay muli mongkilalanin ang nasabing mga .inuno) Int3r3sa1o ka ba sa ga6aing ito0 Maaari mo nangsimulan)

In Sau5

0In Sau5 at Panguong Roo"%D%t ng E"ta5o" Uni5o"3

+i Ibn +au1 ang kauna#unahang hari ng +au1i Arabia) Isinilang noongNoby3mbr3 $5/!>>% sa Riya1h/ anak ni Ab1ul Rahman (in Haisal) Ang kaniyang .amilya aykabilang sa mga .inunong tra1isyunal ng kilusang ahhabi ng Islam ultra ortho1o&)

Minsang nakulong sa Ku6ait ang kaniyang .amilya)Taong !?%$ nang muling ma.asakamaynila ang Riya1h/ samantalang taong !?!$ naman nang masako. niya ang Na1 at 1ito aybumuo ng .angkat ng mga bihasang sun1alo)Mata.os ang Unang Digmaang Pan1aig1ig/sinika. ng mga Ingl3s na ma.ala.it sa kaniya/ ngunit 1i ito nagtagum.ay sa hali. ay.inaboran ang kaniyang katunggali na si ,usayn Ibn Ali ng ,3aB) Taong !?$5#!?$> .agkata.os ng 3l3ksyonsa As3mbl3a) Noong Mayo $>/ $%%>/ i1in3klara ang N3.al bilang isang H313ralD3mo7rati7 R3.ubli7) B. KANLURANG ASYA

ISRAEL

Natag.uan ng mga ,u1yo ang kalayaan at o.ortuni1a1 sa .amamagitan ngUnit31 +tat3s) Naging instrum3ntal ang .amahalaan ng U+ sa .agtulong sa mga,u1yo)

+a .agtata.os ng ika#!? na 1antaon/ sumibol ang mga .agkilos u.ang angmga ,u1yo ay makabalik sa kanilang lu.ain) Itinatag ang Kilusang Jionismo sa(as3l/ +6itB3rlan1 noong !>?= ni Th3o1or ,3rBl !>"%#!?%5&/ isang Austro#,ungarian) Nagsimula ang kilusan sa .agbabalik ng mga ,u1yo sa kanilangClu.aing .angako) Libo#libong migrant3ng ,u1yo ang .umunta sa Pal3stin3 at 1oonay muling nanirahan) Ikinagalit ito ng mga Pal3stiniang Arab) Kaya noong !?$!/inayos ng mga (ritish ang usa.in tungkol 1ito na nag1ulot ng .aghahati saPal3stin3)Nagkaroon ito ng 1ala6ang 3sta1o 4 isa .ara sa mga ,u1yo at ang isa ay

.ara sa mga Arab) I.inangako sa ba6at isa ang kani#kanilang kasarinlan) +ubalit

67


68/132

ang ba6at isa ay hin1i nasiyahan)Ang .anahon ng .artisyong ito !?$%#!?5>& aynagging b.uno ng ma1u1ugong labanan sa .agitan ng mga ,u1yo at Arab)

Ang kasuk1ulan ng ma.ait na nakaraan ng mga ,u1yo ay ang gina6ang.ag.atay sa milyon#milyong mga ,u1yo na nasa Euro.a noong .anahon ngIkala6ang Digmaang Pan1aig1ig!?*?#!?55&) Isinaga6a ito ng NaBi G3rmany sa

.amumuno ni A1ol8 ,itl3r) Ang .angyayaring ito ay tina6ag na C,olo7aust/ nanaging rallying .oint ng mga ,u1yo at ng kanilang mga tagasu.orta)

Inihayag ang malayang nasyon ng Isra3l sa T3l#Ai noong Mayo !5/!?5>)Tina6ag itong R3.ublika ng Isra3l at ang naging unang Punong Ministro ay si Dai1(3n#Gurion)

IRAPagkaraan ng Ikala6ang Digmaang Pan1aig1ig/ Ang Ira at Pal3stin3 ay

na.ailalim sa .amamahala ng Gr3at (ritain) Dahil sa 1i#maayos na .amumuno atka.abayaan ng mga Ottoman/ su mibol ang mga kilusang makabayan noong huling

bahagi ng ika#!? na 1antaon)+umiklab ang nasyonalistang .ag#aalsa sa (agh1a1 atnahira.ang ang mga hukbong (ritish sa .agga.i sa mga ito) U.ang mahikayat na.umanig sa kanila/ .umayag ang mga (ritish sa hiling ng mga nasyonalistang Irai)I.agkakaloob sa kanila ang kasarinlan at itatatag nila ang Kaharian ng Ira atiluluklok si Haisal bilang hari) Noong Agosto $*/!?$!/ siya ay naluklok bilang hari)I.inagkaloob ng Gr3at (ritain ang kasarinlan ng Ira noong !?*$) Gayunman/kontrola1o ng mga Kanluraning Kom.anya ang in1ustriya ng langis .agkaraangmatuklasan ito noong !?$=)

Nag.atuloy ang kaguluhan sa Ira) Mula nang mamatay si ,aring Haisal Inoong !?** hanggang 13ka1a !?"%/ tag.o ng magkakasuno1 at ma1u1ugongku13ta ang Ira) +a mahabang .anahon/ nakilala ang Ira na CR3.ublika ng Takot1ahil ang mga .agbabago ng .amahalaan ay ma1alas na humahantong sakarahasan) Ilang ulit na nag.alit ng mga a1ministrasyon sa bansa at nangyari itogamit ang karahasan/ .ananakot o .akiki.ag1igmaan) ,in1i nila kinilala ang13mokrasya/ kalayaan/ mga kara.atang .antao/ malayang 3l3ksyon at malayang.ananalita sa kanilang bansa) Naging malakas na .u63rsa ang military sa bansa)(agaman/ umaasa .a rin ang mga Irai at ang san1aig1igan na maghahari angka.aya.aan at 13mokrasya at .aggalang sa mga kara.atang .antao)SAU4I ARABIA

Dahil sa kalu.itan at labis na .aniningil ng bu6is/ naghanga1 ng kasarinlanang mga Arab mula sa mga Turk) Noong !=55/ nagsanib ang .u63rsa nina

Muhamma1 ibn +au1/ isang .inunong Arab at Muhamma1 ibn Ab1#al#ahhab/isang kl3riko u.ang maka.agtatag ng alyansang .olitikal) Ito ang nagging.un1asyon ng 1inastiyang namumuno ngayon sa +au1i Arabia) Noong UnangDigmaang Pan1aig1ig/ tumulong si ,aring Ab1ul ABiB at ang mga nasyonalistangArab sa mga (ritish sa .akiki.aglaban sa mga Ottoman Turk)Nangako ang (ritainna i.agkakaloob ang kanilang kasarinlan) Pinag#isa ni Kor) Thomas E16ar1La6r3n73 ang nag1i1igmaang mga tribung Arab) Pinamunuan niya ang mga ito sa.agga.i sa mga .u63rsang Turk#G3rman)

Ang mo13rnong Kaharian ng +au1i Arabia ay likha ni ,aring Ab1ul ABiB Ibn+au1) +inako. niya ang Riya1h noong !?%$ at gina6a niyang li13r ang sarili ngkilusang makabayan ng mga Arab) Noong !?*$/ inihayag niya ang sarili bilang ,ari

ng +au1i Arabia)

68


69/132

alang 13mokrasya sa bansa at hin1i tinatangga. ng absolutong monarkiyang +au1i ang mga .agtutol) Kontrola1o ang .amahalaan ng isang .amilya# ang mga+au1) Ang hari ang gumaga6a ng mga batas at kasun1uan) alang 3l3ksyon/6alang .arti1ong .olitikal 1ito/ 6alang l3hislatura)

+a .amamagitan ng langis/ lakas at san1atahan/ at ugnayang int3rnasyunal/

nagaga6a ng mga taga +au1i ang maki.ag.o63r.lay sa .ulitika

Pagkata.os ng .agsusuri sa t3ksto/ sagutin ang sumusuno1 na tanong-!) Paano ang ibat ibang i13olohiya ay nakaa.3kto sa .agkakaroon ng mala6akangkilusang nasyonalista0

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

$) +a kasaysayan ng Timog at Kanlurang Asya anong i13olohiya ang higit nanakaa.3kto sa .agkakaroon ng mala6akang kilusang nasyonalista)(akit0

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

*) Paano sa .amamagitan ng nabanggit na mga i13olohiya ang mga bansa saTimog at Kanlurang Asya ay nagkaroon ng trans.ormasyon0

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

Gawain Bg. 8:Ma$ Ana!"i": Ma$a ng Ti#og at Kanu&ang A"!a

69


70/132

+uriin ang ma.a) Kulayan ng asul ang mga bansang nanini6ala sai13olohiyang 13mokrasya kulay 1ila6/ kung sosyalismo at kulay .ula kungkomunismo)

TIMOG ASYA KANLURANG ASYA

Pa#$&o"%"ong #ga Tanong:

5) Ano#ano ang mga bansang nanini6ala sa 13mokrasya0


71/132

Nadaynada "

ra#tasisa.../glo-al'e(ur%t*/(o

!ama$am % $in&da.../t&e+aou'people/(o

D'mmama$ % ial %

ni$(an

.../'&ar%a&4pa%'tan/(o

Al) % $a&daran& % *ital

.../%nd%anetone/(o

Kenayanase.../ra%)a.e'%n&a/

.ordpre''/(o

Ilagay sa kahon ang lara6an ng mga nanguna sa .aglinang ng ibat#bangi13yolohiya sa Kanlurang Asya)

71
http://www.globalsecurity.com/http://www.thefamouspeople.com/http://www.shariah4pakistan.com/http://www.indianetzone.com/http://www.globalsecurity.com/http://www.thefamouspeople.com/http://www.shariah4pakistan.com/http://www.indianetzone.com/


72/132

La&awan

KANLURANG ASYA

Ban"aKiu"ang

Na"!onai"taI5%oo/i!a Ei5%n"i!a E$%;to

Odor$et +elr$

.../-log'/+or.ard/(o

Silaaf

www.biography.com

Mamahdum nib dusa

72
http://www.blogs.forward.com/http://www.biography.com/http://www.blogs.forward.com/http://www.biography.com/


73/132

www.nndb.com

Mudmhaam ibn dulba

hbaaw

www.sarkub.com

Pa#$&o"%"ong Mga Tanong:

!) Paano ang kilalang mga .3rsonali1a1 ay nakatulong sa .agkakaroon ng

i13olohiya sa kanilang bansa0

$) Naging 3.3ktibo ba ang mga kilusang nasyonalismo na itinatag ng kilalang

mga .3rsonali1a10 +a .aanong .araan0

*) Paanong ang nasyonalismo ay naka.ag1ulot ng trans.ormasyon sa kanilang

bansa0

Gawain Bg. : 7a,t o O$inionIsulat sa iyong 6orksh33t kung ang sumusuno1 na mga .ahayag ay Ha7t o

O.inion at isulat ang iyong 1ahilan kung bakit ito ang iyong sagot)

Stat%#%nt tung;o "a i5%oo/i!a7a,t o

O$inion4a/ian

!) Ang i13olohiya ay li.on ng mga kaisi.ang

.inanini6alaan at .inanghaha6akan ng

73
http://www.nndb.com/http://www.sarkub.com/http://www.nndb.com/http://www.sarkub.com/


74/132

maraming tao na kumikilos ayon sa mga i13ya/

simulain/ .rinsi.yo o .anini6ala na na.a.aloob

1ito)

$) Ang i13olohiyang .am.olitika ay nakas3ntro

sa .araan ng mga mamamayan)

*) Ang i13olohiyang .ang#3konomiya ay

nakas3ntro sa mga .atakarang .angkabuhayan

ng bansa at .araan ng .aghahati ng

kayamanan nito sa mga mamamayan

5) +inasabing .araan ng .amumuhay ang

13mokrasya at maaaring i.ahayag sa ibat ibanganyo tula1 ng as.3tong .olitikal/

.angkabuhayan at .anli.unan)


75/132

Gawain Bg. : L%""on 6o"u&%Kum.l3tuhin ang sumusuno1 na .ahayag+a ara6 na ito ay natutunan ko na

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

Ang .inakamahalagang i13ya na nakaa.3kto sa akin ayFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

Ito ay mahalaga sa.agkatFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

+a Kabuuan/ na.agtanto ko naFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

Mga Pa#$&o"%"ong Tanong:!) +inu#sino sa kasalukuyang .anahon ang mga kilalang .3rsonali1a1 na

naging instrum3nto sa .agbabago sa kanilang bansa0

$) Paano ang mga nabanggit ay nakatulong sa .agkakaroon ng

.agbabago sa kanilang bansa0

*) Ilaha1 ang kanilang mga naga6a .ara sa kanilang bansa)

75

+a .agkakataong ito/ ay bati1 ko na nakahan1a ka nang mag.atuloy sa susuno1na ga6ain u.ang higit mong mabigyang halaga ang .aksang tinalakay) +a ngayonnaman ay alamin natin ang mga taong namuno at naging instrum3nto ng .agbabago sailang bansa sa Timog Asya at Kanlurang Asya)


76/132

Gawain Bg. 2: Pi,tu&% 6oag%+a kasalukuyang .anahon/ magsaliksik ng limang .3rsonali1a1 sa Timog at

Kanlurang Asya na naging instrum3nto sa kanilang .agbabago) ,umana. ng

kanilang lara6an at ang kanilang mga inilunsa1 na ga6aing naging instrum3nto sa.agbabago at i.akita ito sa .amamagitan ng isang .i7tur3 7ollag3) Ito aykinakailangang mag.akita ng sumusuno1 na mga kraytirya-

Nilalaman # # # # # # # !% .untosOrganisasyon ng mga i13ya # # # # # < .untosPagkamalikhain # # # # # # < .untos

Pa#$&o"%"ong #ga Tanong:!) +ino#sino sa kasalukuyang .anahon ang kilalang mga .3rsonali1a1 na

naging instrum3nto sa .agbabago sa kanilang bansa0

$) Paano sila nakatulong sa .agkakaroon ng .agbabago sa kanilang

bansa0 Ilaha1 ang kanilang mga naga6a)

*) Ano ang .atunay na naka.ag1ulot nga ng mga .agbabago ang

kanilang mga gina6a0

A,ALIN -. MGA PAGBABAGO SA !IMOG A! KANLU,ANG ASA

Pa;"a -.1: Baang;a" ng Pa#a/aaan ng #ga Ban"a "a Ti#og at Kanu&angA"!a

Pa;"a -.': Mga Paatuntunang Nagtatagu!o5 "a Ka&a$atan ngMa#a#a!anPang;aa/atanC at ng Kaaai/anC G&u$ong KatutuoC #ga

Ka"a$i ng 6a"t% "a In5ia at ia $ang S%;to& ng Li$unan

Pa;"a -.- Mga Sa#a/ang Kaaai/an at Mga Kaaga!ang Pani$unan

ATING ALAMIN:

76

+a .agkakataong ito ta.ikin mo ang iyong balikat at ang balikat nang iyong katabi atsabihin sa kaniya/ CAng Galing mo Kaibigan) Mahusay ang iyong gina6ang .aglala.at

+a susuno1 na aralin/ tatalakayin at uuna6ain naman natin ang balangkas ng .amahalaanng ilang mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya gayun1in ang mga .alatuntunang nagtataguyo1sa kagalingang .anlahat at ng kababaihan)

Naging instrum3nto ka ba ng .agbabago sa inyong tahanan o kaya ay sa inyongbarangay0 Ano#ano ang iyong gina6a kaugnay nito0 Pumiling iyong ka.ar3ha atmagbahaginan kayo ng mga gina6a ninyong .agbabago sa inyong tahanan at sa

barangay)

Pagkata.os ng inyong .agbabahaginan/ sa susuno1 na aralin/ aalamin ninyokung ano#ano ang .agbabagong nagana. sa Timog at Kanlurang Asya .agkata.os nasila ay magkaroon ng kalayaan)


77/132

Gawain Bg. 1: KWLH(ilang .animula/ .umunta ka sa iyong .angkat at sa loob ng sam.ung

minuto/ .unan ang sumusuno1 na KL, Tsart) Punan lamang ang una at ikala6angkolum)

Mga Naaa#anMga nai" ;ong

Maa#anMga Natutu/an

Paano Pa Ta!o Higit

na Matututo

A) (alangkas ng Pamahalaan sa

Timog at Kanlurang Asya

!)

$)

*)

5)


78/132

Gawain Bg. ': Ba"a . . . . Su&i

Ba"a/in #o ang "u#u"uno5 na t%;"to.

Baang;a" ng Pa#a/aaan "a Ti#og at Kanu&ang A"!a+a .agga6a1 ng kalayaan sa mga bansa sa Asya/ nabigyan ng .agkakataon

ang mga Asyano na makilahok at mamuno sa .amamahala) Ang .amahalaan aymaituturing na isang haligi) Ito ay nagsisilbing suhay ng bansa tungo sa katatagan/katahimikan at kaunlaran ng .amumuhay ng mga mamamayan) Pinangangasi6aanng .amahalaan ang mga tungkulin o ga6ain ng .amahalaan sa loob ng isangmaayos at matatag na li.unan)

Mga U&i ng Pa#a/aaan:Ang .amahalaan ay maaaring uriin sa iba2t ibang kat3gorya ayon sa kayarian/

la6ak ng ka.angyarihan/ .ag#uugnayan ng mga sangay at 1ibisyong h3ogra.ikal ngka.angyarihan)

D3mokrasya) +a .amahalaang 13mokrasya/ ha6ak ng mga mamamayan angka.angyarihan sa .amahalaan) Ang mga tao ay may .antay#.antay na kara.atan at.ribil3hiyo) May kalayaan silang .oliti7al/ .angkabuhayan at .anli.unan) Nagtatak1aang batas ng ka.angyarihan ng mga .inuno ng bansa at kumikilos sila alinsuno1 sabatas)

R3.ublika) Ang r3.ublika ay isang uri ng .amahalaan na 6alang monarka)Ang .inakamataas na ka.angyarihan ay nasa mga mamamayan na maaaringmaghalal ng mga taong kakata6an sa kanila) Maaaring .r3si13nsyal o.arliam3ntaryo ang anyong r3.ublika)

Pamahalaang P313ral) +a .amahalaang ito/ ha6ak ng mga lo7al na.amahalaan ang ka.angyarihan na hin1i maaaring .akialaman ng .amahalaangnasyonal) May halos kum.l3tong autonomiya ang ba6at 3sta1o o yunit na .olitikalsa .amamahala ng sariling t3ritoryo) +ubalit nagsasama#sama ang mga.amahalaang lokal na ito u.ang sumailalim sa mga batas ng .amahalaang .313ral)

Totalitaryanismo) Ito ang sist3mang .olitikal na ha6ak ng 3sta1o/ o ng.amunuang namamahala nito ang gana. na a6tori1a1) Maaaring minamana angka.angyarihan ng 3sta1o o .ini.ili ang li13r ng isang gru.ong 3s.3syal)

Dikta1urya) Ang .amahalaang ito ay .inamumunuan ng isang 1ikta1or nahin1i nalilimitahan ng anumang batas ang kanyang 13sisyon) Masugi1 siyangtaga.agtaguyo1 sa isang i13olohiyang .inagbabatayan ng .amamahala gaya ngkomunismo)

T3okrasya) +a .amahalaang ito/ ang mga li13r ng r3lihiyon ang namumunobilang kinata6an ng kanilang Diyos)

R3.ublikang Islami7) Nagsimula ito sa kilusan ng mga Islamist u.angmag1ulot ng .agbabago sa r3lihiyon/ .olitikal at sosyal) Layunin nitong aga6in angka.angyarihan sa mga bansang Islami7 at gamitin ito u.ang makamit ang kanilanga1hikaing r3.ormasyon sa li.unan)

Komunismo) +a .amahalaang ito/ iisang .arti1ong autoritaryan ang mayka.angyarihan sa 3konomiya ng bansa)

78


79/132

An!o ng Pa#a/aaan ng #ga Ban"a "a Ti#og at Kanu&ang A"!a

KANLURANG ASYA

BANSA PAMAHALAAN

N%$a Parliam3ntaryong D3mokrasya

S&i)Lan;a

R3.ublika

B/utan Monarkiya

Pa;i"tan R3.ublikang P313ral

In5ia R3.ublikang P313ral

Banga5%"/ Parliam3ntong D3mokarasya

Ma5iD" R3.ublika

79


80/132

Gawain -: Pow%& Point P&%"%ntationPagkata.os ng inyong .agsusuri guma6a ka ng .o63r .oint .r3s3ntation na

tatalakay sa sumusuno1-A) (alangkas ng .amahalaan ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya)() Mga .alatuntunang nagtataguyo1 sa kara.atan ng mamamayan sa

.angkalahatan at ng kababaihan/ gru.ong katutubo at iba .ang s3ktorng li.unan) Maaring sumangguni sa si.i ng binasang t3ksto tungkol sa mgasamahang kababaihan)

Ang Po63r Point Pr3s3ntation ay itataya sa .amamagitan ng sumusuno1 namga kraytirya-

Kom.r3h3nsibo ang nilalaman # # !% .untosOrganisa1o ang mga i13ya # # # < .untosMalikhain ang Pagkakaga6a # # # < .untos

Tota '> $unto"Pa#$&o"%"ong Mga Tanong:

!) Ano ang iyong masasabi sa balangkas ng .amahalaan ng mga bansa saTimog at Kanlurang Asya0 Pagkata.os na sila ay magkaroon ng kalayaan0$) Ano#ano ang mga .alatuntunang nagtataguyo1 sa kara.atan ng mga

mamamayan at iba .ang s3ktor ng li.unan sa Timog at KanlurangAsya0*) Paanong ang sumusuno1 ay nag1ulot ng trans.ormasyon sa mga bansasa Timog at Kanlurang Asya0

80

KANLURANG ASYA

BANSA PAMAHALAAN

A8ghanistan Pamahalaang Transisyunal

(ahrain Monarkiyang Tra1isyunal

Iran R3.ublikang T3okratik

Ira Pamahalaang Transisyon

Isra3l Parliam3ntong D3mokrasya

or1an Monarkiyang Konstitusyunal

Ku6ait Nominal na Monarkiyang Konstitusyonal

Oman Monarkiya

atar Monarkiyang Tra1isyunal

+yria R3.ublika sa Ilalim ng military

Unit31 Arab Emirat3s P313rasyon/ may tiyak na ka.angyarihan anggoby3rnong s3ntral ng UAE at iba naman angka.angyarihan sa ba6at Emirat3

'3m3n R3.ublika

Turk3y R3.ublika/ Parliam3ntaryongD3mokrasya


81/132

a) (alangkas 9 Uri ng .amahalaanb) Mga Palatuntunang nagtataguyo1 sa kara.atan ng mga mamamayan at iba.ang s3ktor ng li.unan)

Ating Paai#in at UnawainMaglaan ng mga ga6ain na nagtatam.ok sa kasalukuyang balita at .ag#

uugnay sa mga kons3.to ng aralin)

Gawain 8: Pag$a$atuo! "a KWLH T"a&t(umalik na muli sa iyong .angkat at .unan ang huling 1ala6ang kolum ng

KL, Tsart)

Mga Naaa#anMga Nai" ;ong

Maa#an Mga Natutu/anPaano Pa Ta!o Higit

na Matututo

A) (alangkas ng Pamahalaan sa

Timog at Kanlurang Asya

() Mga Palatuntunang

Nagtataguyo1 sa Pangkalahatan

at ng Kababaihan/ Gru.ong

katutubo/ mga kasa.i ng ;ast3 sa

In1ia at iba .ang s3ktor

Pagkata.os ng ga6ain/ ibahagi sa klas3 ang mga im.ormasyong inyonginilagay sa tsart)

Gawain 9: Ma$a ng Pag/a/a#ing at Pag;a;aiaPaghambingin ang kalagayan at .a.3l ng mga kababaihan sa ibat 4 ibang

bahagi ng Timog at Kanlurang Asya at ang kanilang ambag sa bansa at sa r3hiyonsa .amamagitan ng sumusuno1 na mga ga6ain

Timog Asya PAGKAKAPAREHO Kanlurang Asya Kaibahan& Kaibahan&

81

Magaling ang iyong gina6ang .o63r#.oint .r3s3ntation (inabati ko kayo +a

.untong ito / balikan ang KL, tsart sa Ga6ain ! at higit mong i.akita ang iyong .ag#una6a sa .aksa)


82/132

Gawain : 6u"t%& W%. Sa awat iogC i"uat ang a#ag ng ;aaai/an "aTi#og at Kanu&ang A"!a.

Gawain 2: 7o,u"%5 Li"ting

Maglista ng < .ahayag o .angungusa. na nag.a.ali6anag sa mahahalagangkons3.tong tinalakay sa aralin)

!) Limang mahahalagang kons3.tong tinalakay sa aralin!)FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF$)FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF*)FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF5)

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

82


83/132

=%& ang AryaMahila +ama na itinatag ni Pan1ita Ramabai at usti73 Rana13!>>%& (harat

83

(inabati kita Na.atunayan mo na nauna6aan mo ng higit ang Paksa *)$sa.agkat mahusay mong naisaga6a ang .aglala.at) +a susuno1 na aralin ay susuriin

mo naman n ang ibat ibang samahang kababaihan at mga kalagayang .anli.unan sabuhay ng kababaihan tungo sa .agkaka.antay#.antay/ .agkakataong .ang#3konomiyaat kara.atang .am.olitika)

Ika6 ba ay kasa.i ng isang samahan0 +a iyong .anana6/ bakit mahalaga ang.agkakaroon ng samahan sa isang li.unan0 May mga samahan kayang .angkababaihangnaitatag sa Timog at Kanlurang Asya noong ika# !" hanggang $% siglo0


84/132

Mahila Parisha1!?%

Nanguna si +aroini Nai1u sa .aghimok sa mga kababaihang gumaga6a atbumibili ng asin na hu6ag bayaran ang bu6is bilang .rot3sta sa .amahalaangEnglish) Pinamunuan 1in niya ang om3n2s In1ia Asso7iation na mangam.anya

u.ang ang kababaihan ay mabigyan ng kara.atang bomoto noong !?!?) Noong!? ang .agtatrabaho ngkababaihan sa mga 13lika1ong makinarya habang umaan1ar ang mga ito) Nagbigayr in ito ng 6astong .asili1a1 na .angkalinisan/ 1ay7ar3/ kom.ulsaryong mat3rnityl3a3) Nagtalaga naman ang Min32s A7t o8 !? 3l3ksyon/ isinilang ng AH ang

84


85/132

kanilang ;hart3r D3man1s/ na kung saan ay inilaha1 nila ang isangkom.r3h3nsibong .rogramang .olitikal .ara sa mga kababaihan)

Dahil sa im.lu63nsiya ng AH/ ang +in1hian T3hrik/ isang .arti1o .ulitikal sa+in1h ay nagtagum.ay sa kanilang kam.anya laban sa maagang .ag#aasa6a 7hil1marriag3& at .oligamya/ gayun1in ang kara.atan ng kababaihan sa .ag.ili at

.ag.ayag sa ma.a.angasa6a)Dahil sa kahinaan ng 7iil so7i3ty at mga .arti1ong .olitikal/ gayun1in ang

ma.aniil na ka.asi1a1 ng 3sta1o ang mga kilusang kababaihan sa bansa ay kritikalna .atuloy na nagtatanggol sa mga kara.atang .antao kara.atan ng mga minoryasa Pakistan) SRI)LANKA

Ang kababaihan sa +ri#Lanka ay hin1i gaanong nakalalahok sa.olitika)Kaalinsabay ng .atuloy na 1igmaang sibil ay ang .atuloy na .aglabag samga kara.atan ng kababaihan)Puma.angala6a lamang sila sa mga kalalakihan.ag1ating sa .a.3l na ginagam.anan sa sist3mang .olitikal)

Noong !??5 3l3ksyon/ nagkaroon ng .agkakataon ang kababaihan na

i.ahayag ang mga isyu tungkol sa kanila) Ang mga isyung ito ay may kinalaman samga karahasang nagagana. laban sa kanila) ,iniling nila ang mga .arti1ong .ulitikalna magnomina sa mas maraming kababaihan na tatakbo sa 3l3ksyon at isama sakanilang .lata.orma ang mga isyung kinakahara. ng mga ito)

Dahil 1ito/ .inalakas ng nahalal na P3o.l32s Allian73 ang .robisyon ng Ko1igoP3nal na may kinalaman sa .ang#aabuso sa kababaihan at mga .agbabago sabatas na may kinalaman sa .anggagahasa at s3ual harassm3nt at iba .a) ,inirang1in ng bagong .amahalaan angtatlong kababaihang ministro at a.at na 13.utyminist3rs sa gabin3t3)

Ang isa sa mahalagang samahan na naitatag noong !?>5 sa bansa ay angMoth3r2s Hront bilang .rot3sta sa .agka6ala ng miy3mbro ng isang .amilya nainar3sto at ikinulong ng mga sun1alo)+amantala/ ang +ri#Lanka om3n2s NGOHorum na binuo ng iba2t ibang samahan ay naging aktibo sa .agtataguyo1 ng.artisi.asyon ng mga kababaihan sa .olitika) Taong !?>*/sumalakay ang mga militant3ng g3rilya/na nakilala sa ta6ag naLTTE Lib3ration Tig3rs o8 Tamil E3lam&) Ang .agsalakay na ito ay nag1ulot nggiy3ra sibil) Itinatag ang LTTE noong !?=" u.ang maitatag ang isang malayang3sta1o ng Tamil sa +ri#Lanka) Ang mga kaguluhan ay tumagal hanggang $%%?)Noong!?>*/ itinatag ng LTTE ang om3n2s Hront o8 th3 Lib3ration Tig3rs) Maramingkababaihan ang suma.i rito na sa simula ay aktibo lamang sa .agkalat ng mga.ro.agan1a/ .anggagamot at maghana. ng .on1ong .inansyal) +a kalaunan/ sila

ay naging aktibo na rin sa .akiki.ag1igma tula1 ng kalalakihan) Para sa kanila/ angka.akanan ng bansa ang 1a.at manguna bago ang lahat) I.inakita ng kababaihansa kanilang .agsanib sa LTTE ang .agsu6ay sa ka.angyarihan ng kalalakihan)Ayon sa .ahayag ng LTTE noong Marso >/$%%5/ habang ang kababaihang Tamil aynakiki.ag1igma u.ang .alayain ang kanilang t3ritoryo/ ito ay nangangahulugan rinng .ag.a.alaya ng kanilang mga sarili sa anumang uri ng o.r3syon at 1imakatarungang .agkilos na 1ulot ng li.unan) Narara.at lamang na lumaban angkababaihan u.ang magkaroon ng .agbabago sa li.unan at 6asakin ang ma.aniil naistrukturang sosyal)

Para sa kababaihan/ ang naging im.likasyon ng 1igmaang sibil ay ang.agkakaroon ng .anibagong 1ir3ksyon sa isyu ng kababaihan) Ang om3n 8or

P3a73 na itinatag noong Oktubr3/ !?>5 ay nagsilbing bantay sa militarisasyon ng

85


86/132

+ri#Lanka) Naging aktibo rin sila sa iba2t iba .ang mga samahang nagtatanggol ngmga kara.atang .antao at kara.atang sibil) BANGLA4ESH

Ang kilusan ng kababaihan sa (angla13sh ay isinilang bunga ng kilusangnasyonalista) Noong !?=%ang makakali6ang Mahila Parisha1 ay itinatag) Ito ang

itinuturing na .inakamalaking samahan ng kababaihan sa bansa)Naim.lu63nsiyahan nito ang .ag.a.atu.a1 ng mga .olisiya sa .amahalaankabilang ang kam.anya na sumu.orta sa .agsasabatas ng .agbaba6al ng.agbibigay ng 1ot3 at rati.ikasyon ng ;EDA ;on3ntion on th3 Elimination o8 allHorms o8 Dis7rimination Against om3n&)

Ang .ag1ami ng mga samahang kababaihan sa (angla13sh ay tugon ng mgaito sa mga kagana.an sa bansa simula .a noong !?>%) Ang mga samahan ng mgakababaihan ay instrum3nt sa .ag.a.atalsik kay ,ussain Ersha1 1ahil sa.amumulitika gamit ang r3lihiyong Islam at ang .ag.igil sa 13mokrasya)

+a .amamagitan ng Unit31 om3n2s Horum/ hiniling nila ang rati.ikasyon ng;EDA/ magkaka.ar3hong Ko1igo +ibil at 1ag1ag sa kota ng kababaihan sa

+3rbisyo +ibil) Maliban sa samahang ito/ naitatag 1in ang ;oll37ti3 om3n2sPlat8orm na .umi.igil sa anumang uri ng karahasan sa kababaihan) Isinilang 1in angPlat8orm Against +3ual ,arassm3nt) KANLURANG ASYA

+a kasalukuyan/ ang hamon na kinakahara. ng kababaihan sa KanlurangAsya ay higit na .aigtingin ang kanilang ginaga6a u.ang makatiyak ang.agkakaroon ng .antay na kara.atan ang kalalakihan at kababaihan) +akont3kstong ito/ ang samahan ng kababaihan ay kumikilos sa tatlong l3b3l- imulatang kababaihan sa kanilang bansa tungkol sa hin1i .agbibigay ng .antay nakara.atan ng kanilang .amahalaan hilingin sa .amahalaang nasyonal angim.l3m3ntasyon ng int3rnasyunal na .ag.a.atu.a1 sa .agbibigay .rot3ksyon sakababaihan sa lahat ng larangan at i.auna6a sa mga bansa sa 1aig1ig na angkababaihan sa Kanlurang Asya ay hin1i lamang naghihintay sa mga Kanluraningbansa u.ang sila ay sagi.in sa hali. i.auna6a na sila ay kababaihangnakiki.aglaban .ara sa kanilang kara.atan kagaya rin ng ibang kababaihan) Na silarin ay kumikilos laban sa 1i#makatarungang .atakaran 1ulot ng sist3mang .atriyarkalat ng kanilang kasaysayan)ARAB REGION

Ang r3hiyong ito ay binubuo ng mga bansang (ahrain/ Egy.t/ Ira/ or1an/Ku6ait/ L3banon/Oman/ Pal3stinian T3rritori3s/ atar/ +au1i Arabia/ +yria/ Unit31Arab Emirat3s at '3m3n) +a r3hiyong ito/ ang .artisi.asyon sa .ulitika at

.aghahana.buhay ng kababaihan ay hin1i halos nagbago) Milyong kababaihan angnangangailangan .ang i.aglaban ang kanilang mga kara.atan) +a Ku6ait at +au1iArabia/ ill3gal .ara sa kababaihan ang makilahok sa 3l3ksyon 1ahil sa kanilangkasarian) (agaman/ ang mga .amahalaan

ap grade 8 3rd quater

Documents