arabİ- fususul hikem anahtarları kuran-varlık -abdulbaki miftah

8/12/2019 ARAB- Fususul Hikem Anahtarlar Kuran-Varlk -Abdulbaki Miftah

1/368

KURAN VARLIK - 1

FUSUSUL HKEM ANAHTARLARI

KURAN -VARLIK

Abdulbaki Miftah

TercmeVahdettin nce

KTSAN


2/368

2- FUSUSUL HKEM ANAHTARLARI

Kitsan YaynlarTasavvuf Serisi: 27

Kitabn Orjinal smi:

Yazar:Abdulbaki Miftah

Tercme: Vahdettin nce

Editr: kran Eser Gknar

Sayfa Uygulama:A. Onur enyurt

Kapak Dzeni: Bnyamin Kana

Bask-Cilt : Yenigven Matbaas

KTSAN KTAPBasn Yayn Datm San. ve Tic. Ltd. ti.

Ticarethane Sokak No: 41/3-4 Sultanahmet STANBUL

Tel. 0212 513 67 69 Faks: 0212 511 51 44

www.kitsan.com


3/368

KURAN VARLIK - 3

Yayncnsz:

Bismillahirrahmanirrahim

Allahn salt ve selamefendimiz Hz. Muhammedin,tertemizehlibeytinin, sekin ashabnn ve mmetinin zerine olsun.

Byle gzel eserleri ikram eden ve nasipkarlarna ulatrmayavesile klan Alemlerin Rabbine sonsuz hamd olsun.

Kuluna teekkr etmeyen Rabbine kr etmez bilinciyle Kitsan Ya-ynevi mensuplarolarak ncelikle Mefatihu Fususil hikem/ FUSUSULHKEM ANAHTARLARI Kuran - Varlk adl bu kymetli eseri Arapaaslndan Trkeye evirmemize vesile olan, bizleri bu konuda tevik edenProf. Mahmud Erol Kl beye ve onun ahsnda bu zel kitabtelif eden,Trkeye tercme etmemiz iin izin veren Abdulbaki Miftah beye vetercmeyi titizlikle gerekletiren Vahdettin nce beye ok teekkrederiz. Cenab-Hakdan her birinin gzel hizmetlerinin devamn, zevkleri-nin ziyadesini, hayrlgayretlerinin kurtulularna vesile olmasndileriz. Ve

Zl Celal ve kram sahibi olan Yce Rabbimizden bizlere ve neslimizeEfendimiz (s.a.v.) ve onun teblii olan yce Kitabn anlamaya yardmcolan kymetli eserlere ve okurlarna Kitsan yaynevi mensuplar olarakdaima en gzel ekliyle hizmet etmeyi nasip etmesini, kolaylatrmasn,gayretimizi arttrmasnve her trl hayrlara vesile eylemesini.. Bu gibizel eserlerin okurlarnn saysn ve idraklarn arttrmasn, hazmyla,kryle zevklerini ziyade etmesini.. Bu kitabtelif eden Abdulbaki Miftahbeyin ahsnda, atalarmzn, stadlarmzn, okurlarmzn, yaknlarmznve cmlemizin Dostunun Dostu olma ve Dostlarnn yaknln, mu-

habbetini kazanma erefiyle sevdii, raz olduu, diledii gibi birMuhammedi Kulolmakla ereflendirmesini, hizmetlerimiz esnasnda vetm yaammzda bilerek veya bilmeyerek yaptmz kusurlarmzltfuylakeremiyle afv etmesini rahm eylemesini en samimi duygularmzla indinde-ki en zel isminin yzsuyu hrmetine niyaz ederiz.

Allah doruyu syler ve ancak O doru yola eritirir.

O ne gzel Mevla ve O ne gzel yardmcdr.

Kitsan


4/368


THAF

Rabbani kul, Allah yolunun imam eyh Abdullatif

Muhammed Belkayid ed-Derkavi et-Telmesaniye

eyh-i Ekberin (r.a) zatna ve btn sevenlerine


5/368

KURAN VARLIK - 5

NDEKLER

GR............... 11

MUKADDME... 15

- BRNCBLM - ... 19

Fususul Hikem Bablar

n

n Tertibinin Anahtarlar

... 19Hikmet Fassnn Anlam.... 22

Fusus Bablarile Alemin Mertebeleri ve nsanin Hakikatleri ArasndakiUyum... 25

eyhin Kitaplarnn ve Fususun Kurani Anahtarlar 29

1) Tecelliler Kitab... 30

2) el-Fenau fil muhade Kitab.. 31

3) Abadile (Abdullahlar) Kitab.. 31

4) Kutbun ve ki mamn Menzili Kitab.... 32

5) Tercmeler Kitab... 32

6) ahit Kitab.. 33

7) Menziller Menzili Kitabb 33

8) Kutsi Srlar Mahedeleri Kitab... 34

9) Azamet Kitab.. 34

10) Futuhat-Mekkiyenin Birinci Blm: Marifetler blm... 34

11) Futuhat-Mekkiyenin Drdnc Blm: Menziller Blm.... 35

12) Futuhatn Beinci Blm: niler Blm... 35

13) Fususun Kurani Kaynaklar... 36

Dairesel Cetvel.... 39


6/368


Dairesel Cetvel Hakknda Malumat:..... 40

eyh-i Ekbere Gre Harflerin ve Saylarn Srlarnn lminin nemi:. 41Cmle Hesaplarna rnekler: 48

- KNCBLM- 41

Futuhatn 371. babndan alemin ilk yaratl erevesinde belirginle-mesine uygun olarak dzenleniine dair kaside:..... 41

28. Mertebe: Dereceleri ykselten Arn sahibi isminden hatemiyet ke-limesindeki camilik hikmeti Fass, Vav harfi ve balk burcundaki ip menzi-

li:... 5327. Mertebe: Muhammedi Kelimenin Cami sminden olan Ferdiyet

Hikmeti Fass, nsan Mertebesi, Mim Harfi ve Balk Burcunun Son FeriMenzili. 61

26. Mertebe: Halidiye Kelimesindeki Samedi Hikmet Fass. Latif ismin-dendir. Cinlerin ve ba harfinin mertebesidir. n fer (dal) Menzili-dir..... 68

25. Mertebe: el-Kavi isminden Musevi Kelimedeki Ulvi Hikmet Fass.Melekler Mertebesi, fa harfi ve kova burcundan el-Ahbiye(adrlar) menzi-li.... 72

24. Mertebe: el-Mzill isminden olan Haruni kelimenin mamiye hikmetiFass ve hayvan mertebesi, zal harfi ve sadussuud (ay menzillerin-den)..... 79

23. Mertebe: er-Rezzak isminden Lokmani Kelimesindeki hsani Hik-met Fass. Bitki Mertebesi, se harfi ve Sadu bela menzili:... 83

22. Mertebe: el-Aziz isminden lyasi Kelimedeki nasi Hikmet Fass.Madenler mertebesi, Za harfve Saduz Zabih Menzili 87

21. Mertebe: el-Mmit (ldren) sminden Zekravi Kelimesindeki MalikiHikmet Fass. Arz mertebesi, Sad harfi ve Belde Menzili 93

20. Mertebe: el-Muhyi (Hayat veren) sminden Yahyavi KelimesindekiCelali Hikmet Fass. Su mertebesi, Sin Harfi ve Nimetler Menzili.. 98

19. Mertebe: el-Hay (Daima diri) sminden Eyyubi Kelimedeki GaybiyetHikmeti Fass. Hava Feleki, Za harfu ve Akrep Menzili.. 100


7/368

KURAN VARLIK - 7

18. Mertebe: el-Kabid (toplayan, kabzeden) sminden Yunusi Kelime-deki Nefesi Hikmet Fass. Ate Kresi, Ta harfi ve Akrep Kalbi Menzi-

li.. 105

17. Mertebe: el-Mbin ve el-Metin simlerinden Davudi KelimedekiVcudi Hikmet Fass. Ay Semas, Dal harfi ve Ta menzili.107

16. Mertebe: el-Muhsi (sayp kaydeden) sminden Sleymani Kelime-deki Rahmani Hikmet Fass. Katip semas, t harfi ve Akrep Kuyruumenzili 114

15. Mertebe: el-Musavvir (ekil veren) sminden sevi Kelimedeki Ne-

bevi Hikmet Fass

. nc sema, Gafr (rt) menzili ve ra harfi...12014. Mertebe: en-Nur isminden zeyri Kelimedeki Kaderiye Hikmeti

Fass. Gnesemas, es-Simak (Yksek) menzili ve nun harfi 124

13. Mertebe: el-Kahir isminden Luti Kelimedeki Meleki Hikmet Fass.Kzl Yldz, beinci sema, el-Avva (Havlayanlar) Menzili ve Lam har-fi.. 130

12. Mertebe: el-Aliym sminden uaybi Kelimedeki Kalbi Hikmet Fass.Altnc Musa Semas, es-Sirfe (hava deiiklii) Menzili, Dat Har-

fi.. 134

11. Mertebe: Rab isminden Salihi Kelimedeki Fatihi Hikmet Fass. Ye-dinci Zhal Semas el-Haratan (ki Delik) menzili ve Ya har-fi.. 139

10. Mertebe: el-Mukaddir isminden Hudi Kelimedeki Ahadi HikmetFass. Yldzlarla donatlm menzilleri felei, cephe menzili ve inharfi 150

9. Mertebe: el-Gani (zengin) isminden Yusufi Kelimedeki Nuriye hikme-ti Fass. Burlar felei, et-Tarf menzili ve cim harfi..... 156

8. Mertebe: e-ekur isminden Yakubi kelimedeki ruhi hikmet Fass.Krs, en-Nesre menzili, Yenge burcu ve Kaf harfi.. 165

7. Mertebe: el-Muhit isminden smaili Kelimedeki ali hikmet Fass. Ar,Kaf harfi, ez-Zira menzili ve ikizler burcu. 173

6. Mertebe: el-Hakim sminden shaki Kelimedeki Hak hikmeti Fass.Klli ekil, H harfi, el-Hana menzili ve kizler Burcu.. 177


8/368


5. Mertebe: ez-Zahir isminden brahimi Kelimedeki Mehimi HikmetFass. Klli cisim mertebesi, Gayn harfi ve el-Haka menzili. 181

4. Mertebe: el-Ahir isminden drisi Kelimedeki Kuddusi hikmet Fass.Heba mertebesi, ha harfi, boa burcundan ed-Debran menzili. 191

3. Mertebe: el-Batn isminden tevhidi kelimedeki Nuh hikmeti Fass.Tabiat mertebesi, ayn harfi, Ko ve Boa burcu arasndaki Sreyyamenzili... 195

2. Mertebe: el-Bais (gnderen) isminden it kelimesindeki fleme hik-meti Fass. Levh-i mahfuz, he harfi ve ko burcundan el-Batin (koun

karn

) menzili 2041. Mertebe: el-Bedi isminden Ademi kelimedeki ilahi hikmet Fass. En

yce kalem mertebesi, hemze harfi ve ko burcundan e-ereteyn (kounboynuzlar) menzili.. 219

- NC BLM- 225

EYHN DVANINDAN BR KASDE... 225

Faslarn Sureleri ve Futuhattaki Yerleri. 227

1: Adem (a.s) FassSuresi.. 231

Bu Fassn Efendimiz Hz. Muhammedin (s.a.v) Fassve it (a.s) Fassile likisi 235

2: it (a.s) FassSuresi 237

Bu Fassn Bir nceki Fassla likisi.. 238

3: Nuh (a.s) FassSuresi. 239

Bu Fassn ncesindeki ve Sonrasndaki Fasslarla likisi. 2444: dris (a.s) FassSuresi. 245

Bu Fassn ncesindeki ve Sonrasndaki Fass ile likisi 248

5: brahim (a.s) FassSuresi... 249

Bu Fassn ncesindeki ve Sonrasndaki Fasslarla likisi. 251

6: shak (a.s) FassSuresi... 253

Bu Fassn Suresinin ncesiyle likisi... 254


9/368

KURAN VARLIK - 9

7: smail (a.s) Fassnn Suresi. 255

Bu Fassn Suresinin ncendeki ve Sonrasndaki Sure ile ilikisi. 2568: Yakub (a.s) FassSuresi. 257


9: Yusuf (a.s) FassSuresi.. 261


10: Hud (a.s) FassSuresi... 267

Bu Fassn ncesindeki ve Sonrasndaki Fassla likisi.. 26811: Salih (a.s) FassSuresi. 271

Bu Fassn Sonrasndaki Fass ile likisi 272

12: uayb (a.s) FassSuresi... 273

uayb (a.s) Fassnn ncesindeki ve Sonrasndaki Fass ile likisi... 275

13: Lut (a.s) FassSuresi. 277

Lut (a.s) Fassnn ncesindeki ve Sonrasndaki Fass ile likisi.. 279

14: zeyr (a.s) FassSuresi 281

zeyr (a.s) Fassnn Sonrasndaki Fass ile likisi.. 283

15: sevi Kelimedeki Nebevi Hikmet FassSuresi 285

Bu Fassn Sonrasndaki Fass ile likisi 287

16: Sleyman (a.s) FassSuresi. 289

Bu Fassn ncesi ve sonrasyla ilikisi.. 290

17: Davud (a.s) FassSuresi... 291

18: Yunus (a.s) FassSuresi... 293

Bu Fassn ncesindeki ve Sonrasndaki Fasslarla likisi. 294

19: Eyyub (a.s) FassSuresi... 297


20: Yahya (a.s) FassSuresi.. 301


10/368


21: Zekeriyya (a.s) FassSuresi. 303

Bu Fassn bir sonraki fass ile ilikisi.. 30422: lyas (a.s) FassSuresi.. 307

23- Lokman (a.s) Fasssuresi 311

Bu Fassn bir sonraki fassla ilikisi. 312

24: Harun (a.s) FassSuresi 315

25: Musa (a.s) FassSuresi. 317

Bu Fassn bir sonraki fassla ilikisi. 31826: Halid (a.s) FassSuresi. 321

27: Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v) Fasssuresi 323

Faslarn Nebileri Burlar, Aylar ve Fatiha Uyumluluu ...... 331

- DRDNC BLM -. 339

Niin Alem 28 mertebeyle snrlandrlmtr. 339

Fususun Merkezi Saylar: 406/1572. 342

406 says... 342

Fusus Bablaryla likisi: 406 saysEittir:... 343

Dier Delaletler:. 345

1572 saysnn delaletleri. 349

28 saysnn 7 ve 4 saylaryla Ay menzilleriyle ve Nurani surelerin giri-

leriyle ilikisi.. 35428 saysnn Kamil Kula, Sluk miralarna, Kalp derecelerine, Cehen-

nem derekelerine ve Kabenin yksekliine ve drdn yedi ile arplmasnaynelik delaletleri. 356

Fusus ile 6/12/36/360/365 saylararasndaki iliki. 361

: Kuranda Rahmann nefesi ile nebiler arasndaki saysal ili-ki:... 367

Hatime. 369


11/368

KURAN VARLIK - 11

Giri:

YjA YjA A __nIAllahn salt ve selam efendimiz Hz. Muhammedin,

tertemiz ehlibeytinin, sekin ashabnn ve mmetinin zerineolsun.

H.1413 (m.1992) ylnda dostlarmdan biri bana bn Ara-

binin Fususul Hikem kitabnn bablarnn tertibinin srrnnne olduunu sordu. nk kitap bir giri blm ve 27babdan meydana geliyordu. Her babn da bir Fass ve bellibir hikmeti ve belli bir nebiye nispet ediliyordu. Ama Fusustanebilerin sralan tarihi sralanlarna ve Kuran-Kerimdeyer al tertibine uygun deildi. Onca Fusus arihi de butertibin srrnaklamamlard. Bu dostumun sorusuna 1417(1997) ylnda Marakete Daru kubbetiz zerka yaynlartarafndan baslan Mefatihu Fususil hikem (Fususul hikemanahtarlar) adlkitabmla cevap verdim. 1417 ylnn mba-rek Rebiul-evvel aynn banda dostlarmdan biri bana birmektup gnderdi. zetle unlarsylyordu:

- Mefatihu Fususil hikem / Fususul hikem anahtarlaradlkitabnzve eyh-i Ekberin Mefatihu meahidil esrarilkudsiye adleserini inceledim. Her iki kitapta ak bir ekilde

eyhin kitaplarnn byk bir ksm ile Kuran-Kerim arasn-daki temel rabtaya dikkat ekiliyor. Mefatihu Fususil hikemadlkitapta ise Fusus bablarnn tertibinin srrnve bu tertipile vcut mertebelerinin rahmani nefes silsilesi arasndakiilikiyi aklyorsunuz. Ama bu bablar ile Kuran sureleriarasnda da varsa ki (eer herhangi bir balantnn olduunadeinmemisiniz)... benim ricam, bu konuyla ilgili yaklam-

n

z

ortaya koyman

zd

r.


12/368


Bu gzel istee bir cevap olarak her Fassn dayand

sureyi a

klayan bir arat

rma gerekletirdim ve bu arat

r-mayyukarda adgeen Mefatihu Fususil hikem adleseredahil ettim. Kukusuz bu durum kitapda baz deiiklikleryapmam gerektirdi ki, bende gerekli grdm (bakaca)eklemelerde de bulundum ve neticede kitabn blmleri veihtiva ettii konular aadaki gibi ekillendi.

Kitabn blmleri ve ihtiva ettii konular:

Birinci Blm: Giriblmyle birlikte Fusus bablar

n

ntertiplerinin anahtarlarnve eyh-i Ekberin en mehur eser-lerindeki Kurani anahtarlarn aklamasn, bunun yanndaFusus bablaryla rten surelerinin ayrntl deerlendirme-sini ihtiva etmektedir.

kinci Blm: 28 ksmdan oluur. Her Fassn dayandilahi ismin aklamasn, varlk mertebesini, lafzi harfn vefeleki menzilini ihtiva etmektedir. Bunun yannda buna dela-let eden her Fassn satr aralarna serpitirilmigizli iaretle-re deinmektedir.

nc Blm: 27 ksmdan meydana gelir. Her Fassnuyutuu surenin aklamasn, eyhin sz konusu sureninayetlerine ynelik iaretlerini, bablarn tertiplerinin keyfitini vegz kamatrc, esiz silsilesinin hikmetini iermektedir.

Drdnc Blm: Bu blmde Fusus anahtarlaryla,yani nebilerin, surelerin isimleriyle esma-i hsna ili ilgili latif,olaanst ve hayret verici eitli balantlar aklanmakta-dr. Bunun yannda hikmetlerin vasflar, Besmele ve Fati-hann aklamasna yer verilmektedir. Bu saylarn en nem-lileri de unlardr: 28/36/360/365/406/1572

Receb h.1418 Kasm m. 1997

Abdulbaki Miftah


13/368

KURAN VARLIK - 13

Fikrimin avladavladbeni

Allaha andolsun ondan kurtuluu yoktur onun

Her ktlk ve ezaya sabrederek

Genelden ve zelden bir varlk iinde

Bir kese ki kalbim ilmini yerletirdi

Bir kitaba ve adna Fusus dediZorla ve aciz olarak sabrettim ve srtmdnmedim

Birinin onu gemesini istemediim iin

Zamannn tek eseri yaptm onu

Sonra kap gitmesin diye onu arzulad

Allaha andolsun, onu gayretle korurken

Bir pnara rastladm ki naslarn lafznda ylesi yoktur

Tasdik ettim onu, nk bir nuru var onun ki

Yapsnda bu alev yoktur onun

Dinde salamlatve ona boyun edi

Her zor konunun anlalmaz anlam

Kalp parlayarak namaza durdu kiDaha nce ona ynelik bir kararllk ve hrsvard

Nefis oru tuttu ve namaza durdu, nk

Parlaklnn kvlcmlarve alevi vard

eyh-i Ekberin divanndan


14/368



15/368

KURAN VARLIK - 15

MUKADDME

Din, teslim olmak (islam), inanmak (iman) ve ihsandanibarettir. Orijinal islam tasavvufu ise ihsan makamnn ilmiifadesidir. eyh-i Ekber Ebubekir Muhammed b. Ali

Muhyiddin b. Arabi (h.560-638) keyfiyet ve kemiyet olarakislam tasavvufu hakikatlerinin en byk tercmandr. Ta-savvuf irfannn deiik ynlerine dair drt yzden fazla kitapyazmtr. Bunlarn en nlleri byk bir ansiklopedi mahiye-tinde olan Futuhat-i Mekkiyye ve tasavvufun en belirginmihverlerini zetledii Fususul Hikem adleserleridir. eyhilminin kaynanaklarken unlarsylemitir:

Meclislerimde ve kitaplarmda sylediklerimizin tmKuran huzurundan ve hazinelerinden gelmektedir. BanaKurananlama ve ondan istimdat etmenin anahtarlarveril-mitir. Btn bunlar Kuran dna kmamamz iindir. n-k Kuran bahedilen nimetlerin en ycesidir. Onu tadan,nefsinde bir hal olarak onun menzilini mahede eden vesrrnda hak ile konuanlardan bakas bu nimetin deerinibilemez. nk Hak bir kuluyla araclar kaldrmak suretiylesrrnda konuursa bu esnada onun szn anlaman dabuna elik eder. Dolaysyla ondan sadr olan kelam, seninanlamann aynsolur, ondan geri kalmaz. Eer senin anla-man daha sonra gerekleiyorsa bu Allahn kelamdeildir.Bunu kendinde hissetmeyen bir kimsede Allahn kullarylakonumasna dair ilim yoktur.(Fusus, 3. bab, s. 334-335-366)

Buna gre eyhin btn eserleri, ierdikleri hakikatleri

Kuran ayetlerinden, Allahn gzel isimlerinden (Esma-i


16/368


Hsna), bu isimlerin afaka ve enfse (daleme ve i aleme)

tecelli etmesinden almaktad

rlar. Bu yzden eyhin bir okkitabnn gizliliklerini ve iaretlerini anlamak, derinliklerini veterkiplerini kavramak ancak bunlarn Kurani kaynaklarnamracaat etmekle mmkndr. Cenab- eyh kitaplarnnbazsnda bu kaynaklar aklarken, bazsnda bu kaynaaka ifade etmemekte, bunlaranlamann Kurani anahtar-larnn gizli kalmasn tercih etmektedir ki ehil olmayanlar,kt amala kullanma ihtimalleri olanlar bunlaraa kar-

masnlar. te bu Kurani erevede bu alma gerekleti-rilmitir.

Bu kitap, onlarca adamn erh yapt Osman Yahyaeyhin eserlerine ilikin kitabnda Fususun yz yirmi erhininolduunu sylemektedir. Hi kukusuz onun szn etmedi-i baka bir ok erhi daha vardr- Fususa dair bir yeni birerh deildir. Bu aratrmann amac, Fususun iki anahtarn

ortaya karmaktr. Kitabn derinliine kavranmas iin bu ikianahtarn elde bulunmas bir zorunluluktur. Bu iki anahtarolmadan Fususun klli / btnsel yaps mehul kalmayadevam edecektir. Dolaysyla Fususun iine serpitirilmibirok iaret ve telmih de gizli kalacaktr. Hibir arih bu ikianahtar ilmi erevede sunabilmi deildir. Bu anahtarlarunlardr:

Birincisi:Fusus bablar

n

n tertibinin s

rr

kincisi:Her Fassn dayandKuran suresi

te Fususa dair bu almann ana gayesi budur kiFususun nemini anlatmak iin eyhin nsznde sylediiu szler yeterlidir:

Altyz yirmi yedi ylnn Muharrem aynn son on gece-sinin birinde amda Rasulullah (s.a.v) ryada grdm.

Elinde bir kitap vard. Bana dedi ki: Bu Fususul Hikem kita-bdr. Onu al ve insanlara gster ki ondan yararlansnlar.


17/368

KURAN VARLIK - 17

Dedim ki: Duydum ve bize emredildii gibi Allaha, Rasulne

ve bizden olan emir sahibine itaat ettim. Temennimi gerek-letirdim, niyetimi samimi yaptm, amacm ve himmetimiiyice berraklatrdm ve ne fazla ne de eksik, tamamenRasulullahn (s.a.v) bana snrlarn izdii gibi bu kitabortaya koymaya karar verdim () Bana ne verildiyse onuverdim. Bana ne indirildiyse bu satrlara onlar indirdim. Benbir nebi veya rasul deilim, ama ahiretine dkn bir vari-sim

Fususul hikemin bu Muhammedi mesnedinden dolaydrki, el-Cundinin Fususa dair erhinde (s.5) belirttiine greeyh-i Ekber, onun baka kitaplarnn altna konulmasnaengel olurdu.

Afifi yle diyor:

Fususul Hikem deer, derinlik ve yazlddnemde veonu takip eden nesiller zerinde tasavvuf akidesinin tekilibakmndan en kapsaml etkiyi brakmak bakmndan bn

Arabinin en byk eseridir, desek mbalaa etmiolmayz.

Bu ifadede bir mbalaa olduu aktr, nk bu deer-lendirme Fusustan ok Futuhat-i Mekkiyye iin daha doru-dur. nk Fususta yazlanlarn ou Futuhatn bablararasnda dank halde serpitirilmi bulunmaktadr. AyrcaFutuhatta Fususta bulunmayan bir ok ilim ve hakikat yer

almaktadr. Aslnda Fususla ilgili deerlendirmelerin ensahihi her halde eyh-i Ekberin talebesi SadreddinKonevinin el-fukuk fi esrari mestenidati hikemil Fususadlkitabnn mukaddimesinde syledii u szlerdir:

- Fususul hikam kitab, eyhimiz, kamil imam, kamillerinnderi, mmetin yol gstericisi, imamlarn imam hakkn vedinin ihya edicisi Ebu Abdullah Muhammed b. Ali b. Arabi et-

Tainin (Allah ondan raz olsun ve onu da kendisinden razklsn) eserlerinin en nefis zetlerinden biridir. na ettii


18/368


eserlerin hatimesi, tenezzlatnn sonu mesabesindedir.

Muhammedi makam memba

ndan, zat merebinden, teklikceminden varit olmutur. Nebimizin (s.a.v) Allah bilmezevkinin zn kapsamaktadr. Eserde ad geen bykvelilerin ve nebilerin zevklerinin snrlarna iaret etmektedir.Nebisinin ilmine dair basirete sahip her kii bu zatlarn zevk-lerinin hlasasna, taalluklarnn sonularna, himmetlerine,evklerine, tahsil ettikleri ilimlerin toplamna, kemallerininhatimelerine iletmektedir. Bu bakmdan Fusus, her nebi ve

velinin kemal makamnn ieriine vurulmubir mhr ve ialemlerinde yaadklar ve izhar ettikleri hakikatlerin aslnadikkat ekmektedir.

Konevi, Fususla ilgili bu kitabnda bablarnn tertibininsrrn aklamyor. Sadece tertipte bir mkl bulunduunaiaret ediyor. Ona gre Adem (a.s) Fass; Ahadiyet huzuru-na, it (a.s) Fass; Vahidiyet huzuruna, Nuh (a.s) Fass;

Ruhlar alemine, dris (a.s) Fass; Tenzihi sfatlara, brahim(a.s) Fass; Subuti sfatlara ve son olarak shak (a.s) Fass;Hayal huzuruna uygun dmektedir. rnein Fakku hatmulfassil ishaki (shak Fassnn mhrnn almas) blm-nn banda unlarsylyor:

Bil ki, eyhimiz (r.a) bu kitapta, bir ok nebi asndanvarlk tertibine riayet etmiolsa da, sz edilen nebiler hak-

k

nda varl

k tertibinin gzetilmesine bal

kalmam

t

r. Sade-ce nebi ile eletii sfat arasnda sabit olan mnasebetebal kalm ve bu nebinin sevkinin snrna ve hak kapsa-mndaki dayanana iaret etmitir. Bununla beraber yce

Allah, kitabn bandan buraya kadar varlk tertibi mnasebe-tinin sbutuna dair marifeti ltfetmitir


19/368

KURAN VARLIK - 19

- BRNCBLM -

Fusus bablar ve surelerin tertibinin anahtarlar.eyh-i Ekbere gre harflerin ve saylarn srlar ilmininnemi:

Fususul Hikem Bablarnn Tertibinin Anahtarlar

Hikem kelimesi hikmet kelimesinin ouludur. Hikmetise, eyhin sevi Fassn sonlarnda dedii gibi eyay,hakikatinin ve zelliklerinin gerektirdii, istedii etkinliktensapmayacak ekilde ait olduu yere koymak demektir.Dolaysyla varlktaki (Vcut) her mertebe ilahi hikmet uya-

rnca en uygun olan yere konulmutur. eyh Futuhat-iMekkiyyenin 198. babn (c.2, s. 421-470) Rahmann nefe-siyle zahir olan varln (vcudun) mertebelerinin aklama-sna tahsis etmitir. Varlk mertebeleri alfabedeki harf says-na uygun olarak yirmi sekiz tanedir. nk insan Rahmannsuretinde yaratlmtr. Dolaysyla insan nefesi -ki harflerinmahrelerinden geerken harflerin zuhuruna sebep olmu-

tur-rahmani nefes suretindedir. Bu yzden eyh 198. babda11. blmden 38. blme kadar her bir blm bir varlkmertebesine ayrmtr.

Fususun bablarnn tertip srrnn anahtarlar ite bu b-lmlerde bulunmaktadr. Her fass iin bir blm vardr. Ayntertiple de btn fasslar son otuz sekizinci blme uygundmektedir. nk vcudun bu mertebesinin bamsz ayni

bir varl

yoktur, bilakis mertebelerin taaynlerinden ibarettir,var edilmelerinden deil. u halde Fususun bablar rahmani


20/368


nefesin, gaipten ehadet alemine inii esnasnda belirginle-

en mertebelerinin suretleridir.eyh Fususun birka babnda rahmann nefesi kavram-

nvurgulamtr. Onuncu Hudi bab, on ikinci uaybi bab, onbeinci sevi bab, yirmi ikinci lyasi bab, yirmi yedinci Mu-hammedi bab gibi. Fususun nefesle ilgisi olduundan eyh,her Fassn balnda Kelime lafzntercih etmitir.

Fusus ile 198. bab arasndaki ilikiyi pekitiren bir husus

da her ikisinin de ayn dnemde yazlm olmalardr. eyh198. babn 27. blmnde h.627 ylnn Rebiulahir aynnsonunda yazdn belirtiyor. Fususun Mukaddimesinde iseonu yazmaya ayn senenin Muharrem aynn sonlarndabaladn ifade ediyor. Sanki Fusus bablar, Rahmaninefesteki varlk mertebeleri blmlerine paralel olarakFutuhatn 198. babndan yazlmgibiler.

El-Cndinin Fusus kitabn renmesinin keyfiyeti ba-lamnda anlattklarda rahmann nefesi ile Fusus arasndakiilikiyi pekitiren bir deerlendirmedir. Diyor ki:

eyhim Muhammed Sadruddin Koneviyi Fusus mukad-dimesini erhederken dinledim, bu srada ikimizi rahmaninefesin nefhalarndan bir nefha bizi brd. Bunun zerinekitabn btn mazmununu anladm. Bu, Konevinin eyh-i

Ekberi aynmukaddimeyi erhederken dinledii srada ikisinibryen nefhann aynsdr. Bu nefesin vukuu hutbeninmetninde kendini gstermektedir. zellikle u ifade bunuapak ortaya koymaktadr:

Bu sizi kapsayan rahmettir. Siz de bakalarn bu rah-metin iine aln.


21/368

KURAN VARLIK - 21

Dolaysyla rahmetin genilii, Rahmani nefesin vcut

mertebelerini izhar etmek suretiyle yay

lmas

n

n ayn

s

d

r. El-Cndi1eyhi Sadruddin Koneviden yle naklediyor:

Bana kitabn mukaddimesini erhetti. Gaybi vrutlarnalametleri onun zerinde belirmeye balad. Rahmani nefesesintilerini gnderdi. Bu srada iim dm meltemlerininruhuna brnd. simlerinin ve ilhamlarnn nefesleri yayld.Mbarek batnnda akl almaz tasarruflarda bulundu. Aynsbenim iimde de meydana geldi. Varlmn her tarafzerin-de kemal anlamnda byk bir tesir meydana getirdi. Bununneticesinde yce Allah kitabn mukaddimesiyle birlikte kitabntmnn ieriini anlamam salad. Bu yaknlk esnasndasrlarnn mazmunlarnn korunmuzlerini bana ilham etti.

eyh (r.a) bunun hakikatini kavraynca ve bu balamdailahi emrin yerini bulduunu grnce, bana anlatt ki eyhi-mizden (r.a) bu kitab erhetmesini istemi, o da kitabn

mukaddimesini erhetmi ki iinde z akl sahipleri iin zhakikatler vardr. eyh (r.a) onun zerinde garip bir tasarruf-ta bulunmu, o da bu sayede kitabn ieriini bilmitir. Buiaret beni sevindirdi ve anladm ki bu mjdeden bana genibir pay dmektedir. Sonra bana kitaberhetmemi emretti.Bu hususta talep edenin durumunu gzetmemi ve ona nasi-hatte bulunmamistedi.

1Meyyiduddin el-cndi (l: h.700), eyh-i Ekberin en byk varisi

Muhammed Sadruddin Konevinin (l: h.673) talebesidir. Bu ilmiAbdurrezzak el-Kaani (l: h.730)el-Cndiden almtr. Davud Kayseri (l:h.751) ise el-Kaaniden almtr. Bu drt zatn her birinin Fusus erhivardr. ama hem bu arihler hem de bakalarFusus bablarnn tertibininsrlarnaklamamlardr.


22/368


Hikmet Fassnn Anlam

eyh Ademi fassn sonunda Her hikmetin Fass (ha-kikati/mahiyeti), nispet edildii kelimedir diyor. Muayyenhikmet, vcut mertebelerinden bir mertebe olduuna gre,hikmetin Fassda onun kalbidir, bu varlk mertebesinin mer-kezi ve kutbudur. Bu merkezin ruhu ise, kamil insan mazhar-larndan bir mazhardr ki nebilerin isimlerinden bir isimleifade edilir. Bu yzden eyh her kelimeyi bir nebiye nispetetmitir. nk vcut mertebeleri silsilesinin halkalar, ilahiemir neticesinde gaybn gaybnda ehadet aleminin en uzaknoktasna kadar inen rahmani nefesin aynsdr. Bu iniinruhu ise mazharlargaybi mescid-i haram uzak bir yerindenbeeri ve balktan kulun kalbindeki mescid-i akdesin enuzak derecelerine gece vakti yrtlen kamil insan hakikati-nin aynsdr. Bu iniin suretinin insann yer stndeki tari-hinden misaller vardr ve bu, zaman boyunca uzayp gelen

nebiler ve kamiller halkalarndan oluan bir silsiledir. Yaniher varlk mertebesi merkezinin insan tarihi iinde bir yerivardr ve bu da o zamana uygun nebinin veya kutbun aynidir.O ise o dnem iin Allahn en yce kelimesidir. Bu yzdeneyh Ademi Kelimede bununla ilgili olarak yle demitir:O, alem iin yzn ka (Fass) gibidir. Vcutmertebeleri btn varlcem eden insanla son bulduu gibimertebelerin kemallerin- Fususu da kendisine btn kelime-leri cami Kitab verilen, esiz ve kamil insan efendimiz Hz.Muhammeddir (s.a.v).

Sonra bu en yce kelimelerin her birinin ilahi bir isimdenibaret bir anlamvardr. Bu yzden eyh her kelimenin hik-metini, kelimenin nebisiyle ve bu kamil nebi ekseninde dnenvarlk mertebesiyle zel bir mnasebeti olan esma-ihsnadan bir isme nispet etmitir.


23/368

KURAN VARLIK - 23

Buradan hareketle eyhin, Kuran- Kerimde iki kere

nebilerle birlikte zikredilen Elyesa ve Zlkifl nebilere nedenbab ayrmadn, buna karlk Kuranda adgemeyen itb. Adem ve Halid b. Sinan nebilerine neden birer bab ayrd-nanlyoruz. Yine nebi olmadhalde Lokman Hekime debir bab ayrmtr. eyhin Futuhatn 15. babnda zikrettiinegre Lokman rahman nefesi adamlarkutuplarndan biridir.

Biraz sonra yer vereceimiz ayrntl aklama kapsa-mnda greceimiz gibi bunun sebebi udur: Rahman nefesimertebelerinin ikincisine, yani levh-i mahfuz mertebesine enuygun nebi ittir(a.s). nk en yce kalem, yani ilk akl iinolan ilk varlk mertebesi en yce misale uygun olmashase-biyle ilk insan olan Ademe (a.s) uygundur. nk her ikisi deel-Bediisminden yardm alrlar. Kalem Levhten doduu gibiit de Ademden domutur. Levhi icada ve ite desteksunmaya ynelen isim ise el-Baisismidir.

Ayndurum Lokman iin de geerlidir. nk onun ma-kam bitkilere tahsis edilen yirmi nc varlk mertebesinedaha uygundur. Nitekim bunu onun oluna syledii uszden de anlayabiliriz: Yavrucuum! Yaptn i(iyilik veyaktlk), bir hardal tanesi arlnda bile olsa ve bu, birkayann iinde veya gklerde yahut yerin derinliklerindebulunsa, yine de Allah onu (senin karna) getirir.(Lokman,

16) Yani bitkileri var etmeye mteveccih ilahi isim, LokmanFassna hakim ismin, yani Rezzak isminin nefesidir. Ki Lok-man hikmetle, Kuran- Kerimde, rzkn en kk mazharolan hardal tanesiyle birlikte en gzel ekilde anlmaklarzklandrmtr

Aynekilde cinlere tahsis edilen yirmi altncvarlk mer-tebesine en uygun nebi ne Elyesa ne de Zlkifldir, bilakiseyhin ona ait fassta belirttii gibi berzah (ara dnem) nebisiHaliddir. eyh cinleri de kimi zaman berzah ruhlar olarak


24/368


isimlendirir ki onlarn asl atetir. Halidin de kavminin lke-

sinde

kan bir yang

n

sndrmesiyle ilgili bilinen bir hikayevardr. ite bu mertebeye ve bu fasa hakim olan isim Latifismidir.

Eer denilse ki: Dereceleri ykselten Arn sahibiisminin icadna yneldii son varlk mertebesi yirmi sekizincimertebenin sahibi olan kamil insan kimdir ki 198. babn 36.blm ona ayrlmve eyh de bu konu da yle demitir:Bil ki, btn mertebeler asllar itibariyle ilahidirler vehkmleri de varlk aleminde zuhur etmitir. En yceilahi mertebe ise kamil insanda zuhur etmitir.? Bunacevap olarak yle deriz: Mertebeleri cami ve onlartaayynettiren bu mertebe, kamil Muhammedi insan camiliine sa-hiptir. Bu mertebenin en tamam mazhar, varlk mertebelerinitafsil ettii gibi Fusus mertebelerini belirginletiren Muham-medi velilerin sonuncusudur (Hatemul evliya). Hatemin (son

velinin) mertebelerle olan ilikisinden dolay eyh it Fas-snda unlarsylyor: Velilerin sonuncusu (Hatemul evliya)asl kaynaktan alan ve mertebeleri mahede eden varisvelidir. O Rasullerin sonuncusu, topluluklarn nderi, efaatkapsnn almashususunda Adem oullarnn efendisi Hz.Muhammedin (s.a.v) gzelliklerinden bir gzelliktir.

u halde Kitabn baln oluturan MefatihulVcudiye (Varlk Anahtarlar) ifadesi, fasslarn nebileri-ne imdat eden ve varlk mertebelerini var etmeye yne-len ilahi gzel isimler (esma-i hsna) anlamndadr.Mefatihul Kuraniye (Kurani anahtarlar) ise, her fassauygun olan sure ve ayet anlamndadr.


25/368

KURAN VARLIK - 25

Fusus Bablar ile Alemin Mertebeleri ve nsanin

Hakikatleri Aras

ndaki Uyumeyh bir ok mektubatnda alemin mertebelerini ayrntlolarak anlatmtr. Biz bir sonraki ksmda bunlardan bahse-deceiz. Ayrntl aklamasnn sonunda bu mertebeleriufuklara yaylm olanlar cami insan nefsine dndrmekte-dir. Buna gereke olarak da u ayeti gstermektedir: nsan-lara ufuklarda ve kendi nefislerinde yetlerimizi gstereceizki onun (Kuran'n) gerek olduu, onlara iyice belli olsun.(Fussilet, 53) Bu anlamda eyh Ankau Marib adleserin-de unlarsylyor:

Bu ilim kapsamnda kaleme aldm eserlerde gttmama, alemin zahirini bilmek deildir. Asl amacm farkndaolmayan gafillerin dikkatini insani ayn ve Ademi ahs iindevar edilenlere ekmektir nk kurtuluyolunla dorudanalakal olanlarn dnda senin zatndan hari olan eyleri

bilmenin bir faydasyoktur.u halde bu kitapta ayrntlolarak aklayacamz gibi

alemin mertebelerinden Fususun bablarna mnasip olanlarve insani hakikatlerden her mertebeye uygun olaneyhinFutuhatn altnc babnn sonlarnda aklad gibi zikrede-lim. Burada eyh, alemin mertebelerini snfa ayryor:Birincisi, en yce alem. Muhammedi hakikatten balar ve

dnya semasnda ay feleinde son bulur. kincisi, ate,hava, su ve topraktan ibaret drt feleiyle birlikte istihaledeiim, dnm alemi. ncs, meleklerden, cinler-den, hayvanlardan, bitkilerden ve insanlardan oluan imaralemi. Bu kitap erevesinde Musa (a.s) Fassbabnn son-larna alemin deiik mertebelerini imar eden meleklerinsnflarnayrntlolarak akladk.


26/368


Say FassnNebisinin

ismi

Buna Uygun AlemMertebesi

Buna Uygunnsani Hakikat

1 Adem Muhammedi hakikat(en yce kalem/ ilkakl) hayat felei

Latiflik, kutsi ruhve akl

2 it Levh-i Mahfuz (Kllinefis)

nsan nefsi

3 Nuh Klli tabiat nsan tabiat4 dris Boluk/Heba (Heyuli nsann klli

kabiliyeti5 brahim Klli cisim nsan cismininmaddesi

6 shak Klli ekil nsan ekli7 smail hata eden ar Btn kuvvetle-

riyle insan cismi8 Yakub Krs Mkellef nefis ve

insan benlii9 Yusuf Atlas burcu felei Grve tenzih

kuvveti10 Hud Yldzlfelek ve

beytul mamurdrak ve tebihkuvveti ve kalp

11 Salih Yedinci gkte Zuhalfelei

lim kuvveti

12 uayb Altncgkte mterifelei

Hatrlama kuvvetive beynin arkagerisi

13 Lut Beinci gkte k

z

lfelek Ak

l kuvveti vebngldak14 zeyir Orta drdnc gkte

gnefeleiDnce kuvvetive beynin ortas

15 sa nc gkte Zhrefelei

Vehim kuvveti vehayvani ruh

16 Sleyman kinci gkte katipfelei

Hayal kuvveti vebeynin n taraf

17 Davud Birinci gkte ayfelei

His kuvveti veduyu organlar


27/368

KURAN VARLIK - 27

18 Yunus Atekresi ve onunruhu olan scaklk vekuruluk

Safra ve onunruhu hazmkuvveti

19 Eyyub Hava kresi ve onunruhu scaklk veyalk

Kan ve onunruhu cazibekuvveti

20 Yahya Su kresi ve onunruhu soukluk veyalk

Balgam ve onunruhu itici kuvvet

21 Zekeriyya Toprak kresi ve

onun ruhu souklukve kuruluk

Sevda ve ruhu

tutucu kuvvet

22 lyas Cansz varlklar vemadenler

nsanda hissedi-len eyler

23 Lokman Bitkiler nsanda yeereneyler

24 Harun Hayvanlar nsanda hissedi-len eyler

25 Musa Melekler nsandaki ruhlar

ve kuvvetler26 Halid Cinler nsandaki d-

nceler vevesveseler

27 Muhammed nsanlar Kamil insanncamilii

28 Hatem (son) Alemde mertebelerintaayyn

nsanda merte-belerin taayyn


28/368



29/368

KURAN VARLIK - 29

eyhin Kitaplarnn ve Fususun

Kuran AnahtarlarDaha nce eyhin kitaplarnn ak ya da gizli Kurani

dayanaklarnn bulunduunu belirtmitik. eyhin Kuranikaynan-ayet olarak deil sure olarak- aklad kitaplarunlardr: aratul Kuran fi alemil insan. Burada eyhbtn Kuran surelerini mushaftaki tertiplerine gre Fati-hadan, Bakaraya ve en son Muavizeteyne kadar izliyor.

Celal ve Cemal kitab. Burada eyh her cemal ayetininkarsnda bir celal ayetinin yer aldnbelirtiyor. Kaybolmuve Kehf suresinin 59. ayetine kadar yazd Byk Tef-sirinde-ki birka cilt tutmaktadr-her ayetin cemalini, celalini,kemalini aklamtr. Tefsirin balise el-Cem vet Tafsilfi esrari maanit tenzil(tenzilin anlamlarnn srlarnn tafsilive cemi)dir. el-Kasemul lahi (lahi yemin) adl eserinde

Allahn Kuranda rububiyete ettii yeminlerin trlerini ayrnt-lolarak ele alyor. el-sfar an netaicil esfarda ise Kuranzikredilen ifrelere (kitaplara), trlerine ve srlarna dair d-nceleri takdim ediyor.

Divannda dorudan Kuran surelerine ve ayetlerine da-yanan kasideler olduunu gryoruz. Bunlarn bir blmnnkasidelerinin beyit says ile on sekiz beyit arasnda de-imektedir ve toplam 820 beyti bulmaktadr. 44 beyitlik bir

dier kasidesi vardr ki burada Kuran surelerinin tmntertiplerine gre latif anlamlardan oluan salam bir silsileyebalamaktadr. Bir dier kasidesinde ise bazsurelerin bala-rnda yer alan hurufu mukataa (birbirinden kopuk harfler)denbahsetmektedir. Daha dorusu eyhin iirlerinin byk ks-mnn-ki elli bin beyitten daha fazladr- Kurani anlamlaradayandn sylemek mmkndr. Osman Yahyann ey-hin kitaplaryla ilgili olarak kaleme aldkitapta Kuran tefsi-riyle ilgili bazkitaplarn isimlerini gryoruz. Ama bu kitapla-


30/368


rn eyhe ait olduklarnn ispatiin iyi bir aratrmaya ihtiya

vard

r.eyhin Kurani anahtarlarndan aka sz etmedii ki-taplarna gelince, bunlara rnek olarak da aadaki kitaplargsterebiliriz:

1) Tecelliler Kitab

Bu kitap hakknda Emir Abdulkadir el-Mevakif (c.3) adleserinde bu kitab yazarken mrekkep yerine gz yakullanlsa yine de azdr demektedir. 109 blmden oluur veher blm bir tecellinin vasfna dairdir. Bu kitab anlamannanahtar Bakara suresindedir. Kitabn her blmnn busureden bir veya birka ayetten oluan dayanaklar vardr.Tecelliyat kitab ile Bakara suresi arasndaki bu uyumu ba-msz bir almada ayrntl olarak ele aldk. eyh ad

geen kitabn giriinde onu yle tantmaktadr: Bu on tlsmdan biri olan nc tlsmdan inilerdir. nctlsmla Bakara suresinin banda yer alan Elif. Lam. Mimharflerine iaret etmektedir. Bakara suresi ise mukataa harf-leriyle balayan on sureden biridir.

rnekler:

- Birinci tecelli: Sr yoluyla gerekleen iaret tecellisi.

Surenin ilk ayetine taalluk eder: Elif. Lam. Mim. te buKitab

- kinci tecelli: Gz aydnlnda arnmann nitelikleri.kinci ayetle ilgilidir: Onlar ki gayba iman ederler ve namazikame ederler. nk namaz gz aydnldr.

- Sekizinci Tecelli: Allah ve iman edenleri aldatrlar.Ama sadece kendilerini aldatrlar. Fakat bunun farknda

deildirler. Ayetinden iltibas, mekir ve aldatma tecellisi.


31/368

KURAN VARLIK - 31

- 31. tecelli: Sonra semavata yneldi ve onlar yedi

sema olarak dzenledi (Bakara,29) ayetinden olan istivatecellisi.

- 60. tecelli: Sizin ilahnz bir tek ilahtr. Ondan bakailah yoktur. (Bakara, 163) ayetinden tevhit cemi tecellisi.

- 81. tecelli: man edenler Allah daha ok severler.(Bakara, 165) ayetinden halis sevgi tecellisi.

2) el-Fenau fil muhade KitabBu kitab anlamann anahtarlar Beyine suresinde yer

alrlar. Kitabn tamam, bu surenin ayetlerine ynelik iaretmahiyetinde dncelerden ibarettir. Kitabn giriinde rzakelimesinin trevlerine alt kere deinmekle buna iaretetmitir. Bu da surenin son ayetine ynelik bir iaret mahiye-tindedir: Allah onlardan raz olmutur, onlar da Allahtan.

Sonra hi olmayan (ma lem yekn) fani olunca artk fanidir.ifadesiyle de surenin bandaki lem yekn ifadesine iaretetmitir.

3) Abadile (Abdullahlar) Kitab

Kitap iki byk ksm ihtiva etmektedir. Elli babdan olu-

an birinci ksm zerinde dikkatle durulduunda her babnbelli bir surenin ayetlerine dayandgrlecektir. Bu surele-rin ou da Kurann birinci yarsnda yer alrlar. kinci ksm-daki her bab, Kuran ayetleri araclyla esma-i hsnadan birismin tecellisine dayanmaktadr. Bu kitabn, burada yapt-mz deerlendirmeler esasnda iyi bir incelemeden geiril-mesi gerekir. rnek:

-Fatiha suresinin yerinin birinci bab olduunu gryoruz.Bu babn ad ise Abdullah b. Abdullah b. Muhammed b.


32/368


Abdullahdr. Yine yetmi ikinci baba da denk dtn

gryoruz. Bu bab

n ad

ise Abdullah b. Zeyd b.Abdulmukittir.

- Araf suresinin yerinin ise 16, 17, 18 vd. bablar olduu-nu gryoruz.

- Abdullah b. Hdr b. Abdulvahhab balkl 40. babndayanaise Kehf suresidir.

4) Kutbun ve ki mamn Menzili KitabBu kitab anlamann anahtarlar Felak ve Nas

(Muavizeteyn) surelerindedir. Kutup menzili mnacatna dairblm Nas suresinden yaplan bir tabirdir. En kamil imamnbe srr ise Rab isminin Muavizeteynde yer alan be an-lamnn (sahip, efendi, terbiye eden, islah eden ve sabit)tabiridir. Kitabn sonunda yer alan ruhani imam menzili m-

nacatise Felak suresinin tabiridir. Bu iki sure iin Futuhattanda 270 ve 271. bablar ayrlmtr.

5) Tercmeler Kitab

Bir mukaddime ve 69 babdan meydana gelir. Her bab birok incelik ve iaret ihtiva eder. Bu kitabanlamann anahtar-

larise, her babn bir sureye denk dmesidir. Bablarn tertibide surelerin tertibiyle uyumaktadr. Sralama Hakka sure-sinden balyor. (Birici bab: kahr tercmesi) Surelerin men-zilleri alarak yukar doru klmaktadr. Her surenin birbabvardr. ve bu sralama Bakara suresiyle (hicab tercme-si) ve Fatiha suresiyle (rida tercmesi) son buluyor. Yukardoru klarak ifadesini kullandk, nk balang doru-dan Maaric suresinin menzilinin stnde bulunan menzildir.

eyh, ok kere Kuran sureleri arasnda klan gezintiyi


33/368

KURAN VARLIK - 33

miralar olarak isimlendirmektedir. Kuran surelerini amak

suretiyle gerekletirilen ykseliler (miralar) varl

k merte-belerini aarak gerekletirilen miralardan daha stndr.

6) ahit Kitab

27 babdan meydana gelir. Tercmeler kitabnnbablarna ok yakndr. Ama surelerin tertibi gzetilmemitir.Bir sure iin birka bab ayrlmtr. rnek:

- Birinci bab: Takdire itirak ahidi bab. Mminun sure-sinden.

- kinci bab: ki secde ahidi bab. Hac suresinden.

- nc bab: Sana sylyorum komu sen dinle (Sa-na sylyorum gelinim sen anla)ahidi bab. Furkan suresin-den.

- Drdnc bab: Nurlar ve karanlk ahidi bab. Nur su-resinden.

- Yedinci bab: Vezirler bab. Kehf suresinden.

- Dokuzuncu bab: Rabbani ahit bab. Mminun suresin-den.

- On Sekizinci bab: badet bab. Kehf suresinden.

- Yirmi Birinci bab: Gayb ahidi bab

. sra suresinden.

7) Menziller Menzili Kitab

Bu kitapta aka ifade edilmese de Kuran sureleri, su-relerin girilerine gre on dokuz snfa ayrlmtr. Her sure-nin remzi bir ismi vardr. Benzeri bir yaklamFutuhatn 22.babnda da gryoruz. Bu, Hicr suresine mnasip bir babdr.

rnein bu kitapta hamd ifadesiyle balayan sureler medih


34/368


menzili ismiyle, mukataa harfleriyle balayan sureler

remzler menzili ismiyle tasnif edilmilerdir. Bylece surelermushaftaki tertiplerine gre sralanmaktadrlar.

8) Kutsi Srlar Mahedeleri Kitab

14 bab ihtiva etmektedir. Bu kitabdikkatle inceleyenlerbelli surelerden kaynaklandngreceklerdir. rnein keifyldznn douuyla birlikte doan nur sahnesi) ad verilen

altncbab Yasin suresinden kaynaklanmaktadr. Bamszbir almada bu kitabn ierdii sahnelerin Kurani temelleri-ni ele aldk.

9) Azamet Kitab

Fatiha suresinin ayetlerinin harflerine ilikin son derece

gzel ve bir o kadar da bedii say

labilecek iari bir tefsirmahiyetindedir. Fatihann her ayetine, iaret ve ima slubuy-la ayrbir blm ayrlmtr.

10) Futuhat- Mekkiyenin Birinci Blm: Mari-fetler blm

73 babdan meydana gelir. Bablarn byk ksmbelli su-

relere dayanr. rnek:Araf suresine 15. ve 40. bab,

Kehf suresine 25. ve 31. bab,

Nur suresine 27. ve 29. bab,

Furkan suresine 28. bab,

Meryem suresine 26. bab tahsis edilmitir.


35/368

KURAN VARLIK - 35

11) Futuhat- Mekkiyenin Drdnc Blm:

Menziller Blm114 babdan meydana gelir. Nas suresinden, yani 270.

babdan balayarak mushaftaki tertibe gre yukar doruFatiha suresine, yani 383. baba kadar her sureye bir babayrlmtr. Her babn sonunda anlatlan ilimlerin kaynaklarise babn dayandsurenin ayetleridir.

12) Futuhatn Beinci Blm: niler Blmman ubelerine veya surelerin giri harflerine gre 78

bab iermektedir. Her bab belli bir surenin bir ayetine da-yanmaktadr. Her babn, belli bir tertibe uygun olarak birsuresi vardr ve her bab birka ksma ayrlmtr. Her ksm,kendilerine uygun surelerin tertibine gre tertip edilmibablardan meydana gelir. Bu sembolik taksimin de inilerin

anlamyla ilgisi vardr. Bu blmn bablarnn dayandsurelerin aklamasna ilikin zel bir almamz vardr.rnek:

- 399. bab. ine girenin boynunun vurulduu ve iinegirmeyen kimsenin de kalmad menzil inilerinin marifetihakkndadr. Bu babn dayanaRahman suresinde yer alanu ayettir: Onun zerindeki her ey yok olacaktr. Yalnz

celal ve kerem sahibi rabbinin yz bakidir.- 405. bab. Kalbini benim evim haline getiren, benden

bakasn oradan karan kimseye neler verdiimi kimsebilemez ve onu beytul mamura benzetmeyin. nk orasmeleklerimin evidir, benim evim deil.. inileri hakkndadr.Bu babn dayanaKasas suresinin 57 ayetidir: Biz onlar,kendi katmzdan bir rzk olarak her eyin rnlerinin topla-

n

p getirildii, gvenli, dokunulmaz bir yere yerletirmedikmi? Fakat onlarn ou bilmezler.


36/368


- 408. bab Furkan suresine, 416. bab sra suresine,

426. bab Araf suresine ve 432. bab Fatiha suresine tahsisedilmitir.

13) Fususun Kurani Kaynaklar

eyh, Fususun mukaddimesinde Fusus ile Kuran ara-sndaki ilikiye iaret etmive Nebinin (s.a.v) mjdeli bir ryasahnesinde kendisine Bu Fususul hikem kitabdr, onu

insanlara gster ki ondan yararlansnlardediini belirtmitir.Bu mukaddimenin balarnda ise nebiyi (s.a.v) cmertlik vekerem hazinelerinden himmetleri en doru sz araclylasunan olarak vasfetmektedir. En doru szden maksatKuran-Kerim, cmertlik ve kerem hazineleri ise sureleridir.rnein Futuhatn 369. babnda-ki Hicr suresiyle ilgilidir- ubalokuyoruz: 369. bab: cmertlik hazinelerinin anahtar-lar menzilinin marifeti hakkndadr. Bu babn sonunda 23vasla yer verilmitir. Her vasl, Futuhatn drdnc blm-nn bablarndan birine tabidir. Bu sralama ise nas suresiyleilgili 270. babdan balyor ve mushaftaki tertip gzetilerekyukar doru leyl suresiyle ilgili 292. baba ulalyor. Hervaslda eyh bu vasln suresini cmertlik hazinesi olarakisimlendiriyor. u halde Rasulullahn (s.a.v) eyhe FususulHikemi hediye ederken sunduu cmertlik hazineleri Kuran

sureleridir. zellikle eyhin mezkur 369. babn sonuna ekle-dii surelerdir.

Mukaddimenin sonunda Fususun Kurani kaynaklara da-yandna dair aklamaya bir ek olarak unlar sylyor:Allah ehlinden kalp sahibi kimseler bu kitap zerinde dur-duklar zaman onun kukularn kart nefsi amalardanberi kutsi alemden olduunu kendi ilerinde bir hakikat olarak

bilsinler ()


37/368

KURAN VARLIK - 37

Allahtan dinleyin

Ve Allaha dnnDuyduunuz zaman

Benim getirdiimi anlayn

Sonra anlayarak ayrn

Szn mcmelini ve cem edin

Tafsil ve Cem, Furkan ve Kuran anlam

ndad

r.Biri dese ki, Kuranda 114 sure Fususta ise 27 bab var-dr, byle iken surelerle bablar arasndaki mnasebeti, uyu-mu nasl tespit edebiliriz?

Buna vereceimiz cevap udur: -Allahu alem / Allah do-rusunu herkesten daha iyi bilir- mam Ahmed ve bakalarnnrivayet ettiine gre Rasulullah (s.a.v) yle buyurmutur:

Bana Tevrat yerine uzun sureler (et-tival), Zebur yerineyzlk sureler (el-Miin), ncil yerine takip edenler (el-mesani) verilmitir. Ayrca bana has olmak zere demufassal sureler verilmitir.

Yedi uzun sureden maksat, Bakaradan itibaren nazilolan uzun surelerdir. Yzlk sureler ise ayetlerinin saysyze yakn olan surelerdir. Takip eden surelerden maksat dayzlk sureleri izleyen surelerdir. Mufassal surelerden mak-sat da Kurann son eyreinde yer alan surelerdir. zellikle

Ala suresinden itibaren en son inen son hizipte yer alansureler kast edilmitir. Bana has olmak zere de mufassalsureler verilmitir.szne gelince, demek isteniyor ki mufas-sal surelerde btn nebilerden ayr olarak srf Rasulullaha(s.a.v) has klnmzel Muhammedi zevkler yer almaktadr.te eyh-i Ekberin bazsn Fususta aklad en nemli

konularn banda bu zevkler gelmektedir.


38/368


eyhin yukarda sz edilen 369. babda son mufassal

sureleri cmertlik hazineleri olarak isimlendirdiini veFususun mukaddimesinde de Fususun cmertlik hazinele-rinden geldiini belirttiini bildiimize gre, u sonuca varabi-liriz:

Fususun her bir bab, Fatiha ve Nas surelerindenbalayarak Fecr suresine kadar son mufassal surelerdenbir sureyle balantldr. Bunlar toplam yirmi yedi sure-dir, yani Fususun bablarnn sayskadardr. Ancak sure-ler mushaftaki tertiplerine gre deil, bilakis aada yerverilen dairesel cetvelde ayrntl olarak verildii tertibegre yer almlardr. Bundan da anlalyor ki Fususkitabnebiler, esma-i Hsna, Kuran menzilleri, harfler verahmann nefesi kapsamnda alemin mertebeleri huzur-lariinde gerekletirilen, btn bunlar alarak yaplanmiralar iermektedir. Bunlarn tm fatih ve hatem

kamil insann mazharlardr


39/368

KURAN VARLIK - 39

Dairesel Cetvel

Fususun temel anahtarlaraadaki gibi tertip edilmitir


40/368


Dairesel Cetvel Hakknda Malumat:

-lk dahili dairede mertebenin rakamyer alr, bu aynzamandaFassn babnn da rakamdr.

- kinci daire: Lafzi harfler iindir. Bunlar da mahrelerine gretertip edilmilerdir. Yani gsten kan harfle (hemze) balaypdudakta kan harfle (vav) bitiyor.

- nc Daire: Mertebeyi var etmeye mteveccih ilahi isim.

- Drdnc Daire: Varlk mertebesinin ismi.

- Beinci daire: Fassa ve mertebeye uygun sure

- Altncdaire: Mertebe uygun Fassn nebisinin ismi. Bunlar daHz. Ademle (a.s) balayp Hz. Muhammedle (s.a.v) son buluyor.

- Yedinci daire: eyhin her babn balnda akladgibi herFassn hikmetinin nitelii

- Sekizinci daire: Mertebeye uygun feleki menzilin ismi. Onun

yannda da marki tertibe (ebced hevez hutti kelemen sefaskaraat sez daz) ve maribi tertibe (ebced hevez hutti kelemensafas karasat sez za) uygun rakam deerine sahip harfe yerverilmitir. Her harfin yannda da byk cmle hesabna grerakamsal deeri yer almaktadr. Kk cmle hesabna gelince,bunu elde etmek iin byk cmle hesabnda yer alan sfrlarkaldrmak yeterlidir. Buna gre ba, kef ve ra iin ayndeer, yani02 ngrlr. Ha, nun ve sa iin 05 deeri ngrlr.

- Dokuzuncu daire: on iki burca yer verilmitir. Her burcun,kotan bala kadar bir sembol vardr. her burcun altnda iki ve menzil yer alr. Bunlar astroloji ilminde bilinen eylerdir. Bununyannda harflerin tabiatlarna ve Burlarnn tabiatlarna tabi menzil-lere yer verilmitir.

Not: Bu dairelerin her birinin kelimelerinin rakamsal deerleri iinkitabn sonunda 406 ve 1572 saylaryla ilgili iki cetvele baknz.

Cmertlik Hazinelerinde, Vcut Mertebelerinde FususulHikemde ve Kuran Surelerinde Rahmann Nefesi


41/368

KURAN VARLIK - 41

eyh-i Ekbere Gre Harflerin ve Saylarn

Srlarnn lminin nemi:eyh-i Ekberin yazdklarnn byk bir ksm u drt

mevzunun ekseni etrafnda dnmektedir:

Birinci Mevzu: Zati, sfati ve fiili tecelliler araclylahakkn varlnn bilinmesine taalluk eden mevzular.

kinci Mevzu:Cem ve icmali Kuran mazharnda, tafsilifurkani mazharnda ve eri tatbikatnda hakkn kelamna

taalluk eden mevzular.nc Mevzu:Varlk mertebelerine ve kevni snnetle-

re taalluk eden mevzular.

Drdnc Mevzu:Kamil insan huzurundan ibaret camihuzura, velayet makamlar araclyla bu kemale ulatransluk derecelerine taalluk eden mevzular.

Bu drt k

s

m, kemalat

n

n sonu olmayan tek hakikatinfarkl ynleridir. nk ufuklara serpitirilmi btn ayetler,insan-i kamil veya Allahn en yce kelimesi olarak ifadeedilen insani cemin hakikatlerinin yansmasndan baka birey deildirler. Bu bakmdan ufuklarda yer alan ayetler ileinsan- kamil, esma- hsna tecellileri nurlarnn tecelligaholan Kurani ayetlerin en eksiksiz mazharlardr. Dier birifadeyle: Ufuklardaki ayetlerin zerine serilmi, yaylm

azamet hrkas ve insan- kamilde drlm, toplanmkibriya ridas, Kuran ayetlerinin zat gneinden doan es-ma-i hsna nurlaryla dokumasdr.

Fakat bu tecellilerin ve bu kaynamalarn tmn birbiri-ne balayan terkiplerin suretlerinin iki mazhar vardr: Birikeyfiyet mazhardr ki hikmetli kitabn harflerine ve kelimele-rine dair lafzi rakamsal suretlerde gizlidir. Biri de kemiyet

mazhardr ki bunlarn saysal deerlerinde gizlidir.


42/368


Balang, Bismillahirrahmanirrahiym Rahman ve

Rahim olan Allah

n Ad

yla sznn sad

r olmas

nda vetekvini emir olup kadim ilim kapsamnda sabit olan aynleretevecch eden Kn=Ol suretinde somutlamaktadr. uanda ise hikmet ve kaytlar aleminde mmkn varlklarnahsnda daimi surette tezahr etmektedir. Eer dier isimle-re hakim, biri genel olan rahmani, biri zel olan rahimi ikirahmeti gerektiren zat smi Allah olmasayd, eya kendizat itibariyle zuhur edemezdi, baka varlklardan da ayrt

edilmezdi. Allah ehli kimseler bu nuru ve iki rahmetin bukaynan, Kuran hakikatinin aynolan Muhammedi hakikatolarak ifade etmilerdir.

De ki: Eer Rahmn'n bir ocuu olsayd, elbetteben (ona) kulluk edenlerin ilki olurdum!(Zuhruf, 81)

Denebilir ki kelimelerin anlamlarve onlarn terkibini olu-turan harflerin zellikleri bu tecellilerin keyfiyetlerinin mazhar-

lardr ve bunlara uygun olan saysal deerler ise bunlarnkemiyetlerinin mazharlardr. Dolaysyla Mdebbir (Tedbireden) isminin nurundan destek alrlar. Kemiyetlerinin maz-harlar ise maddesini Mufassil (ayran) isminin nurundanalrlar. Yce Allah bir ayette yle buyurmutur: O, Rabbini-ze kavuacanza kesin olarak inanmanz iin her ii dzen-leyip yetleri aklamaktadr. (Rad, 2) Keyfiyetin mercii

Bizim emrimiz, bir anl

k bak

gibi, bir tek szden baka birey deildir.(Kamer, 50) ayetinde geen emirdir. Kemiye-tin mercii ise yaratmann yenilenmesiyle oluan suretlerinsaysal olarak artmasdr. Nitekim yce Allah bir ayette ylebuyurmutur: O, her an en (yaratma)halindedir.(Rahman,29) Bir dier ayette de yle buyurmutur: Hayr, onlar yenibir yaratma hususunda phe iindedirler.(Kaf, 15)

Varlk kelimelerinin terkibini oluturan harfler ilahi malu-matlardan ibarettirler. Yani devaml an iindeki sabit


43/368

KURAN VARLIK - 43

aynlerdirler. Bu balamda harfler ile onlara denk den

harfler aras

nda bir fark yoktur. nk her biri dierinin keyfi-yet ve kemiyet mazharlar iindeki aynas konumundadr.Sonra olularn ayn olan bu ulvi harfler Rahmani nefesaraclyla ilahi alemdeki sbut huzurundan vcut mertebe-leri silsilesindeki ayni zuhur dzeyindeki farkllklara inerler.

Dolaysyla harf ilminin temel dzeyi vardr:

En yce dzeyde, kadim ve ihata eden ilim erevesinde

btn eyan

n sabit hakikatlerinin bilinmesinin ayn

s

d

r.Orta dzeyde ayni ve yaratlsal zuhur mertebeleri silsi-

lesinin hikmet ve kudret daireleri araclyla bilinmesindenibarettir.

En aadzeyde, zatlarn tabiatlarnn ifadesinden iba-ret isim ve saylarn zelliklerinin bilinmesidir ve bu aynzamanda bu zatlar ve bunlara taalluk eden hadiseler bala-

mnda zelliklerden etkilenme durumunda olmann bilinme-sidir de.

Bu uygunluktan dolaydr ki Hak tealann konutuu kut-sal dillerde-en bata cami kitabn ve son nebinin dili, yaniKuran Arapasnda-bu yandan isimle msemma arasnda,bir dier adan harfler, kelimeler ve saylararasnda, bakabir adan da kelimelerin anlamlar, sembolleri, zellikleri vebu kelimelerin terkibini meydana getiren harflerin tabiatlararasnda son derece latif, derin ve salam bir organik bavardr. yle ki bu harflerin saysal deerleri, feleklerin tabiat-laryla dorudan ilikili tabii zellikleri, rahmani nefes itibariy-le lafzi delaletleri ve ekil ve yapitibariyle rakamsal delalet-leri, hayal itibariyle suret delaletleri dikkate alnmadan ile-rindeki gizli hakikatlerin idrak edilmesine imkan yoktur.


44/368


Bu kitapta varlk mertebeleri, lafzi harfler, rakamlar, in-

san-

kamil mazhar

, felek menzilleri aras

ndaki uyumlarten esma-i hsna (1) aklanmaktadr. yle ki bu menzil-ler bu balamda dikey varlk derecelerinin felek kresininksmlarna denk decek merdivenin basamaklarnandranbir izdm olarak belirginleir. Lafzi harflerin insan nefesin-deki mahreleri ulvi harflerin rahmani nefes huzurunun suret-leri olarak grnr.

Bu itibarla harf ve say, varlk aynasna yansyan ilahiisimlerin nurlarnn karmndan oluan pnardan sunulmubir kadeh konumundadr. Arap dilinin nahiv ve sarf kaideleri,harfleri ve kelimeleri, zellikle Kuran Arapas balamnda,tam anlamyla varlk hakikatlerine, hayatn farkl terkiplerineuymaktadr. yle ki ilim ehli kimseler harflerin terkibinden vesaysal deerlerinden hareketle evren ve insan alemindemeydana gelen hadiseleri istihra edebiliyorlar. Mesela

eyh-i Ekber, Rum suresinin birinci ayetinden MslmanlarnKuds hallardan geri aldklarseneyi, yani h. 583 tarihinitespit etmitir. Endlste Muvahhid ordusunun Hristiyanlarmalup ettikleri 591 tarihini de Fetih suresinin birinci ayetin-den karmtr. (bkz. Futuhat 559 bab, Fettah isminin huzu-ru.)

u halde harf ilmi, varlk hakikatlerinin mizandr. yle ki

kelimeleri ve harflerini oluturan unsurlar

n arat

r

lmas

ylabtn ilimlerin anahtarlarnelde etmek mmkn olabilir. Bu,byk velilerden oluan alimlerin sahip olduklarbir ilimdir. Kikendilerine Sryanice ku dili retilmitir. Sryanice ise,ilahi ilimlerin, kevni ve insani yaratln, Kurani hakatlerininsrlarnn, velayet miralar ve ruhani tertipleri araclylagerekletirilen sluk derecelerinin ortak dilidir. Bununlazuhur ilkeleriyle tekvin usulleri arasndaki rabtalar, bunlarn

harflerle, kelimelerle ve saylaryla uyumlar zahir olur. Yine


45/368

KURAN VARLIK - 45

yldzlarn, gezegenlerin feleklerinde deveran edileriyle,

unsurlar ve tabiatlar

yla uyum iinde tezahr eder. Btnbunlar mutlak bir varlk insicam iinde dizilmi olarak ger-ekleir. Ki gzelliinin, azametinin ve kemalinin sonu yoktur.Tpk u szn ifade ettii anlam gibi: Harflerin kskanlkrts altnda sevgi atei, o(hve) ve zat arasnda alev alevyanmaktadr.

eyh birok eserinde harflerin ve saylarn srlarndanbahsetmi, Futuhatn ikinci babn bu konuya ayrmtr. Builmin baz meselelerini 20/26/198. bablarda ele alm, 73.babda Tirmizinin sorularna (39404142. sorular) cevaplarvermitir. rnein 109. babda (c.2 s. 193) unlar sylyor:makamlarn says ve her ismin srlar harf says kadardr.Bu hususta Kurey Arapasndan bakas dikkate alnmaz,nk KureyArapascennet ehlinin dilidir. Bu da isten asl,yani bina olsun, ister furu, yani irab olsun fark etmez. Arapa

olmayan ve Arapaya baka dillerden geen kelimeler buhususta esas alnmaz. Nitekim her varlkta isminden birzellik vardr sz bu anlamvurgulamaya yneliktir.

- eyh unlarsylyor(c. 2 bab:131. s. 215): Saylarnhkm her hakimin hkmnden nce gelir.

-Bir yerde de unlarsylyor: feleklerin 28 menzili var-dr. nk harflerin saysbu kadardr. Baz insanlarn veh-

mettikleri gibi bunun tersi geerli deildir. nk harflerAllahn kadim kelamnn suretleridir. Feleklerin menzilleri isehadistirler. Hadis her zaman kadime tabidir; kadim hadisetabi olmaz. (b. 198 blm. 20, c. 2 s. 440)

- Bu yzden cehennem bekisi meleklerin says19dur.Bu, besmeledeki harflerin rakamsal deerinin toplamdr. (b.272, c. 2 s. 577) Alemin dnyadaki ve cennetteki bekilerinin

say

s

da bu kadard

r (7 gk+12 bur=19).


46/368


- Tekvin felekleri de dokuz tanedir (7 gk+yldz fele-

i+bur felei). nk ilahi tekvin kelimesi kef, vav venundan oluur. Bu toplam dokuz (9) harf eder. (b.20, c. 1 s.168)

Harflerin saysal deerlerini hesap etmenin eitli yollarvardr. En mehurlar mark ve marib hesabdr. Bunlarnarasndaki tek fark altharfin farkldeerlere sahip bilinmesi-dir. Bu harfler de ebced tertibinin ikinci yarsnda, yani terazive balk burlararasndaki feleki menzillerde yer alrlar. Buise felein ruhlar alemine, geceye veya son bahar ve kmevsimlerine denk den ksmdr. Bat ve dou kutuplarkrsnn yannda zuhur eder. Veya yldz menzilleri felein-de ya da araf surlarnda belli olur. O esnada birin emriyle ikimazhara inen arkelimesi tekrarlanr. yle anlalyor ki bukutuplama, ebcedin 22 harften -ibranicede olduu gibi- 28harfe -arapada olduu gibi- gemesi esnasnda zuhur et-

mitir.Buna gre marip hesab, kibriya dairesinden ve varlk

dairesinin i yarsnda nefislerde ve ruhlarda yer alan gaybisrlarn ve ayetlerin ehli kimseler iindir.

Mark hesab ise azamet hrkasndan varln d yar-snda kevni ufuklardaki nurlarn ve ayetlerin ehli kimseleriindir.

Byk ebced hesab-ister marki, ister maribi olsun-iinde birler, onlar ve yzler yer almas hasebiyle zelliklesfat, isim ve fiil huzurlarnda kevni tafsilin mazharlarnataalluk eder.

-ster marki ister maribi olsun- kk ebced hesabn-da sadece 1den 9a kadar birler yer alr ve zat huzurundainsani icmalin mazharlarna zellikle taalluk eder.


47/368

KURAN VARLIK - 47

eyh, Futuhatn ikinci babnda byk ve kk hesapla-

r

n delaletleri aras

ndaki fark

ayr

nt

l

olarak a

klam

vezetle unlarsylemitir (c.1, s. 80-81):

Saadetimizin kemale ermesinin vesilesi olan bu yolu-muzda bize gre saylarn faydasudur: Muhakkik ve mritbir harfi ele aldnda byk Cezmi kk cezme ekler. 100deerinde olan kaf harfinin byk cezme, birinde kkcezme eklenmesi gibi. Bylece kk cezmin saysal deeri-ni ortaya karr ve onu zatna dndrr. Byk cezminsaysal deerini ise kendisinden istenen varidatlara dnd-rr

Sonra her iki cezmin saysal deerlerinin delaletlerinibaka bir adan yle aklar:

Rakamsal harflerin saysal deerleri zellikle surete,araza ve zarfa taalluk eder. Lafzi harflerin saysal hesabisezellikle ruha, cevhere ve mazrufa taalluk eder. Aynkelimeveya ayncmlede iki saysal deeri arpmak veya toplamakise ruhun suretiyle veya mazrufun zarfyla ilikisine taallukeder.

Nefes hesab ise (bkz. kitabn son blmnde 1572 sa-ysna taalluk eden tablo) kayyumluk srrna yani ruhlarn vesuretlerinin veya anlamlarn ve kalplarnn kaim olmasnndayanaolan rahmann nefesine taalluk eder. eyh-i Ekber

bu meseleyi iir diliyle yle ifade eder:

Ben Kuranm, tekrarlanan yedi benim.

Ruhun ruhuyum ben, kalplarn ruhu deilim

Baka bir iirinde de unlarsyler:

Bir harfin varlym ki anlamsensin


48/368


Kainatta benim iin Ondan bakasyoktur

Harf anlamdr, harfin anlamise sakinidir.Senin ayn olarak grdn anlamndan bakasdr

Cmle Hesaplarna rnekler:

Birinci rnek: Futuhatn 24. babnn sonunda (c.1 s. 185)

Cenab- eyh unlar sylyor: Rahmani nefeslerin insanialemdeki says -nefeslerin her biri zel ilahi bir tecellidenkaynaklanan bamsz ilahi bir ilimdir- 330 saysnn 530saysyla arpmkadardr.

Soru: Bu iki saynereden geliyor?

Cevap: Rahman ismini rakamsal olarak deeri 330 lafzideeri ise ra harfinin eddeli okunmasartyla 530dur.

kinci rnek: Marki kk ebced hesabna gre Rah-man nefesi kelimesi=(5+8+6)+(1+3+2+2+8+4+1+5)=19+26=45 deerindedir. Burakamn aynadaki yansmas54tr. Toplam:45+54=99 eder.Bu ise esma-i hsnann saysdr. 45 says ayn zamandaister byk ebced hesabyla (1+4+40) ister kk ebced

hesabyla (1+17+27) Adem kelimesinin saysal deeridir.Bu ayn zamanda ilk dokuz rakamn toplamdr. Dokuz iseAdem kelimesinin (1+4+4) kk rakamsal deeridir.

Adem kelimesinin byk saysal ve nefesi deeri45+45tir. Bu ise toplam 90 eder. Yani (Kml=Sad) rahmanisuretin kemali. Kk saysal deeriyle birlikte (90+9=99)

Ademin tamamyla tahakkuk ettirdii esma-i hsnann says

elde edilir.


49/368

KURAN VARLIK - 49

nc rnek: Allah isminin byk saysal deeri 66

dir. Bu ise iki ismin say

sal deerinin toplam

d

r (Adem veHavva=45+6+15). Bu da Ahmed isminin nefesi ve kksaysal deerinin toplamna eittir.

Ahmed=(1+4+27+17)+(1+8+4+4)=66. Bunu 132 ile toplad-mz zaman Muhammed kelimesinin veya islam kelimesininya da kalp kelimesinin saysal deerini elde etmioluruz. Busaynn aynadaki yansmas231dir. Bu ise Ebubekir ismininsaysal deeridir.

sm-i Azamn nefesi deerine gelince (Allah=1+13+13+2)toplam 29 eder. Bu ise rahmani nefesin ba ile sonunataalluk eden iki ismin kk saysal deerine eittir. (Be-di+Cami=14+15=29) Bu da kameri aylarn saysna eittir.

Drdnc rnek: Rahmani nefes kelimesinin saysaldeeri 560tir. Bu da varln ilk ve son mertebelerini icatetmeye ve tertiplemeye ynelen ismin saysal deerinin

toplamna eittir (Bedi+Cami+Rafi=86+114+360=560).Rahman kelimesindeki med harfi olan elifin de hesaba

katlmas durumunda Rahmani nefes kelimesinin saysaldeeri 561 olur. Bunun aynadaki yansmasise 165tir. Bu iseLa ilahe illallah cmlesinin saysal deerine eittir. kisinintoplam ise 561+165=726dir. Buna sin harfinin- cenab-eyh bu harfi Yasinin Kurann kalbi olmas menzilinde

rahmani nefesin kalbi kabul eder.Ayrca cenab-eyh Futuhatn 348. babncemin ve var-

ln kalbinin srlarndan iki sr balyla ona ayrmtr-saysal deeri olan 60 rakamneklediimizde 786 rakamnelde etmi oluruz. Bu ise Bismillahirrahmanirrahiym / Rah-man ve Rahim olan Allahn adyla cmlesinin saysal dee-ridir. Buna 1572 saysn yani bu kitabn son blmnde

a

kland

zere Fususul Hikemin mihveri nefesinin say

saldeerini eklemek gerekir.


50/368


ki sayy arasndaki farka gelince: 561-165=396 eder.

Bunun aynadaki yans

mas

ise 693tr. Bu da on drt sureninbalarndaki harflerin saysal deerinin toplamna eittir. Busurelerin baharfleri hak szn zaferi parlaktr cmlesindetoplanmtr.

Bu saylarn her birinin delalet ettii anlamlar vardr. Bun-larayrntlolarak aklamak uzun zaman alr. Bu kitabn sonblmnde 406 ve 1572 saylarnn zellikle Fusus ile ilikile-ri balamnda delaletleri ayrntlolarak aklanmtr.


51/368

KURAN VARLIK - 51

- KNCBLM -

Fusus bablarnn varlk mertebeleri zincirine paralelolarak dzenlenmi olmasnn, her babn, kendisineuygun varlk mertebesini var etmeye ynelen ilahi bir

isimden istimdat ediinin ayrntlaklamas

Futuhatn 371. babndan alemin ilk yaratler-evesinde belirginlemesine uygun olarak dzenle-niine dair kaside:

Hamdolsun Allaha ki Onun varlyla

Zuhur etti sevgi aleminin varl

Ve en yce unsur ki onun varlyla

mkan aleminin zatlarzuhur etti

Tertipsiz ve zaman olarak nce ve sonra olmadan

Derken her eye egemen olan

Allah grnmesini dileyinceVarlklardan malum olanlarn

Her eye gc yeten divan alemlerini at

Ruhun varlyla, sonra ikinci ruhla1-2

Sonra hebayayrca heyuliyi, sonra kabil cimi

Felekler alemini ve erkan3-4-5-6


52/368


53/368

KURAN VARLIK - 53

Terkip ve bedenler aleminde

Dzelip de rknleri dengeli oturuncalah insan letafetini fledi..27

Ona suretini giydirdi, bylece halife oldu

Mlkler ve iki arlkltopluluk ona itina gsterdi

Muhit felein dn ve hkm uyarnca

Bizim iin olular aleminde grnd

u arzn iinde siyah bir suirk ve tuyan ehli iin kokumuhalde

Rzgarlarn zerinde akar, yannda da

Kahreden deyyann gazabnn karanlklar

evrilmitir bir kayayla ki anyce ilahi ruhun saltanat-nn merkezidir.

28. Mertebe: Dereceleri ykselten Arn sahibiisminden hatemiyet kelimesindeki camilik hikmetiFass, Vav harfi ve balk burcundaki ip menzili:

Kainatn mertebelerinin Esma-i Hsnann tecellisiyle zu-hur edii ancak Zahir ismiyle gerekleir. O halde biz de

zuhur silsilesinin son halkas

ndan balayarak ilk halkas

nadoru kalm:

Zuhur ancak farkllama ve eitlenme ile olur ve bazs-nn bazsndan stnln gerektirir. stn, en stn,alak, en alak eklinde belirginlemeler gerekleir. Buyzden Zahir isminden kaynaklanan en son derece, yani28. derece dereceleri ykselten arn sahibi ismine uygun-dur. eyh bu isimle ilgili olarak unlarsyler: Bu isim mer-tebeleri belirginletirmeye yneliktir, onlarvar etmeye deil.


54/368


nk bunlar varlkla vasfedilmeyen nispetlerdir, nk

aynleri yoktur. Harflerden vav harfi, menzillerden de ip kudre-ti menzili bunlara aittir. p de fer iindir () Vav harfinin bunaait olmasnn sebebine gelince, nk vav harfinin saymer-tebeleri bakmndan 6 deerine sahiptir. 6 ise tam saylarnilkidir. Alemdeki kemal ise ancak mertebe ile mmkn olur,biz de buna vav harfini verdik. Ria menzilinden gelen iplede balanma ve sarlma gerekleir, nitekim yce Allahabalanma da onun araclyladr. p menziline indirmitir.

Eer ip mertebesi olmasayd Allahn ipine sarln. fadesisabit olmazd. Nitekim Allaha sarln da denilmitir. pinnereye tahsis edildiini ve hangi isimle zikredildiini ve hangiisme izafe edildiini anla () Bil ki, btn mertebeler aslitibariyle ilahidirler. Hkmleri varlkta zuhur etmitir. lahimertebelerin en ycesi ise nsan-Kamilde zuhur etmitir. Buyzden mertebelerin en ycesi her eyden mstani olmamertebesidir. Zat itibariyle Allahdan bakasna ynelmemek,arzu etmemektir. Alemde en yce mertebe, her eyle ms-tani olmadr. stersen her eye muhta olma da diye bilirsin.nsan- kamilin mertebesi budur. nk her ey onun iin,ondan dolayyaratlmtr. Her ey ona musahhar klnmtr.Yce Allah onun buna muhta olduunu bildii iin. Onlardanmstani olmasdiye bir ey sz konusu deildir. htiya daancak ihtiyacgiderme imkanna sahip olana yneltilir. Bu ise

her eyin melekutu elinde olan Allahtan bakasdeildir. Buyzden yce Allahn bu kamil insana her eyin suretindetecelli etmesi kanlmazdr ki bu eyin suretinde muhtaolduu ve varlnn dayana olan eyi versin () Bil ki,eer suretler olmasaydaynler ayrmazlard. Eer mertebe-ler olmasayd eyann ls miktar da bilinmezdi. Ayrcaher suret de menziline inmezdi. Nitekim Aie (r.a) yledemitir: nsanlar layk olduklar menzile indirin. Mertebe-nin varlsayesinde stn ile alak bilinir. Bununla Allah ile


55/368

KURAN VARLIK - 55

alem ayrt edilir ve ilahi isimlerin genel ve zel taalluklarnn

hakikatleri zuhur ederDaha nce sylemitik. Bu dereceleri belirginletiren,stn ve kamil mertebenin sahibinin Muhammedi velayetinhatemi zattr. Bu mertebeler ise Fususun bablarnda veFutuhatn 198. babnn blmlerinde belirginletirilmitir.Onunla kamil insann Kurani cemi ve furkani tafsili itibariyleen yce mertebesi ve en stn derecesi, gemive gelecekher eye hakimi genilii zahir olur. nk kamil insan hereyi cami mml Kitabn sahibidir. eyh buna yle iareteder: Bu kitapta zikrettiim hikmetlerle mml kitabda sabitolduu kadaryla yetindim. Nitekim it Fassnda da Hateminmertebeleri tayin eden bu dereceyle ilgisine yle iaretetmitir: Velilerin sonuncusu, varis veli bilgileri aslndan alanve mertebeleri mahede edendir. O topluluklarn nderiRasullerin sonuncusu Muhammedin (s.a.v) gzelliklerinden

bir gzelliktir Kamil insanla ilgili vav harfi insani nefesinson mertebesidir. Nitekim kamil insan Hatem de rahmaninefesin son mertebesidir. Rahmani nefesin btn kuvvetlerinicamidir, nk onda buluurlar. Futuhatn 198. babnn 11.blmnde nefes ehli velilerden sz ederken unlar syle-mektedir: Bu ilahi imdatlarla ilgili olarak anlattklarmzntmnden Allah ehlinin geneliyle birlikte bir zevke dahil ol-duk. Onlardan fazla olarak da ilahi isimlerden Ahiri ekledik.

Bundan da riyaseti ve yaknlatrlmlarn (mukarrebun) nailolduklar Allahn ruhunu aldk. Nitekim yce Allah ylebuyurmutur: Fakat yakn olanlardan ise, Ona rahatlk,gzel rzk ve Nam cenneti vardr.(Vaka, 88-89) 580 yln-da bu tarikata girdiimde bu makamlara nail oldumnsan-iKamilin feleki menzili de hayat kayna suyla irtibatl balkburcundaki ip menzilidir. pi ise gnein eref burcuna yani

ko borcuna bal

d

r. Ria kelimesi szlkte ip anlam

nagelir. Dolaysyla varlk mertebeleri silsilesinin halkalar ara-


56/368


sndaki rabtann, dier bir ifadeyle kainat kubbesinin direi-

nin, yani Ahmedi kamil insan

n semboldr. Fususun yirmisekizinci gizlilik babna uygun olan bu mertebenin mazha-rvardr:

Birinci Mazhar:Fususun mukaddimesi. nk orada ikihatemi gryoruz: Rasulullerin hateminin (s.a.v) velilerinhatemine geni rahmet huzurunda Fusus ile imdat etmekte-dir. Buna da cenab-eyh u szyle iaret etmitir: Bu sizibryen rahmettir, siz de bu rahmetin iine bakalarnaln.Kuranda buna en uygun ifade ise Besmeledir-zellikleFatihann bandaki Besmele-. nk her surenin bandabulunmasyla Kuran mertebeleri, yani sureleri ayrrlar.Nitekim cenab-eyh yle demitir: Eer suretler olmasay-d, aynler ayrmazlard. mml Kitabn Besmelesi Kuranhakikatlerini ierir Ayrca Fususun klli heyeti, feleinmenzillerinin heyeti gibi daireseldir. nk:

Bu mertebenin kinci Mazhar: Efendimiz Hz. Muham-med (s.a.v) Fassnn sonlarnda yer alr. zellikle dereceleriykselten arn sahibi ifadesinde Hakkn derecelerini gze-ten ifadesinden balar. nk yce Allah ona Rahman ismiy-le istiva etmitir. Bu en byk hatemiyet babneyh FerdiMuhammedi kelime babnn sonuna katm gibi. eyh defertlerin liderlerindendir ve ad da Muhammeddir. Bu ksm

el-Vasi (geni) isminin yan

nda son bulur. eyh mukaddime-de ve bu son Fassn ierdii u ifadede bundan sz etmitir:O, kulunun kalbine giren ilahtr. nk mutlak ilahi hibirey kapsayamaz, iine alamaz. O eyann ve kendisininayndr. Bir ey hakknda da kendisini iine almdenemediigibi almamda denemez. Bu incelii iyi anla.

eyh Fususa geni rahmetle baladgibi Muhammedirahmanlk ve sonsuzluu gerektiren geni kalp ile de bitiri-yor Yirmi sekizinci mertebede Fususun tmn cami ey-


57/368


58/368


sn tebrik etme amacna yneliktir. Kaani diyor ki: Bunu

dier nebiler deil de Hudun ona haber vermesi Hudun (a.s)merebi ile zevkinin eyhin (k.s) merep ve zevkine uygunolmasdr. Kesret tevhidi ve keif makamnn genilii vehakkn fiillerinin ve eserlerinin suretlerinde mahede edil-mesi bakmnda aralarnda mnasebet vardr. Feleki merte-beleri cami bu mazhara btn Kuran sureleri, zellikle mu-kataa harfleriyle balayan yirmi dokuz sure taalluk eder. Busureler de eyhin Futuhatn birinci cildinin 60. sayfasndaki

ikinci babnda, ikinci cildin 449. sayfasnda yer alan 198babnn 27. blmnde belirttii gibi bu feleki menzilleremnasiptirler. eyh, Hatem ve Kuran kardetirler (Futuhat,c.3 bab:366 s. 329) demitir. Yine demitir ki: Kutbun kamilhalifelii stlenebilmesi ancak surelerin balarndaki 78harfin anlamlarnelde etmiolmasyla mmkndr.(Futuhat,c.2 sh. 555)

te yandan Hatemle zel bir ilikisi olan bir baka fassdaha vardr. it adverilen bu fassta cenab-eyh, Hatemulevliya ile Hatemul mrselin arasndaki ilikiyi ayrntlolarakaklamaktadr. nk bu Fassn Levh-i mahfuz mertebesivardr. Levhte ise yce Allah, hatemin vazifelerinden biri olanmertebelerin tayinini yazmtr. Levh, czi nefislerin suretleri-ne flenen klli ruhtur. Bunun neticesinde de mertebelerbelirginleir, vasflarve hakikatleri ayrr. (bkz. Futuhat, c.2

bab:198, s. 427 bab:271, s. 575)Koruyuculuk vazifesi, mertebeleri belirginletirme ve ha-

yat fleme hususunda Hatem ile Levh arasndaki bu benzer-likle ilgili olarak eyh, Yzkler (Hatemler) zerindeki Levhiti Fass(ka)nda detaylbilgiler vermektedir.

Balar ve hibeler Levh-i mahfuza iaret eden kelime-lerden biri Her eydir. Yce Allah yle buyurmaktadr: Hereyin aklamasna dair ne varsa hepsini onun iin levhalar-


59/368

KURAN VARLIK - 59

da yazdk. (Araf, 145) Her ey kelimesinin saysal deeri

360tir. eyh kitaplar

nda ok kere levhdeki ana ilimlerinsaysnn 360 olduunu belirtir. Bu yzden felek dairesi de360 derecedir.

Bu say, yirmi sekizinci hatemi mertebesini var etmeyeynelen (dereceleri ykselten) isminden gelen Rafi=360isminin saysal deerine derecesine de eittir.

Bu deerlendirmelerin tm, eyhin Futuhatn 559. ba-

b

nda Hatemul evliya makam

yla ilgili olarak yapt

a

kla-malarpekitirmektedir. eyh bu hususta diyor ki:

zel hatem Muhammedidir. Yce Allah onunla Mu-hammedi velilerin velayetini sonlandrmtr. Ki onlar Hz.Muhammede (s.a.v) varis olmulardr. Hatemul evliyannkendi iindeki alameti, her velinin Hz. Muhammedden mirasaldnbilmesidir. Bylece btn Muhammedi Allah velileri-nin ilmini cami olur. Bunu bilmezse o hatem deildir. Grm-yor musun, Rasulullah (s.a.v) Nebiylerin sonuncusu olduuiin kendisine btn kelimeleri cami Kitab verilmi btneriatlar onun eriatna dahil edilmitir? Tpkbtn yldzla-rn nn gnein nda kaybolmasgibi

Son olarak u belirtelim ki, it Fassnda Hatemul evliya-nn yirmi sekizinci cami mertebeye sahip olduuna iaretedilmektedir. nk eyh, ryada kendisini Kabenin duvar-

nn en st srasnda gm bir tulann kendisinden sonrageldii altn bir tula eklinde grmtr. Bu olay Futuhattaanlatlr (bab: 65 c, 1, s. 318-319). Bu arada Rasulullahn(s.a.v) u hadisine de yer verilir:

Benim nebiler iindeki durumun una benzer: Biradam bir bina yapar, sadece bir tulann yeri bo kalr.te ben o tulaym. Bu yzden benden sonra Rasul de

yoktur nebi de.


60/368


Bu hadisi, eyhin Futuhatn 72. babndaki Beytin yk-

seklii yirmi yedi zirad

r. En stteki ta s

ra ile birlikte yirmisekiz zira oluyor. Her zira ancak keif ehlinin bildii ilahiemirlerden birinin miktardr szyle birlikte deerlendiril-diinde anlalyor ki son zira, iki tulann sahibi Hatemulevliyadr. Allah dorusunu herkesten daha iyi bilir.

Haruni kelimede mamiye hikmeti Fassnda eyh dere-celeri ykselten ismini zikreder. Bu, sz konusu fassla ilgilinotlarmz kapsamnda aklayacamz gibi imamlk maka-mna ynelik bir iarettir. Aynekilde Davud Fassnda da bumakama iaret edilmektedir. nk bu fass yirmi sekiz men-ziliyle Kamer semasnn mertebesidir. Burada diyor ki: Halifeveli, rasuller madeninden alr Nitekim it Fassnda da,Muhammedi hatemin ruhuna madde ancak Allahtan gelir,demektedir.

Dereceleri ykselten (Refiud derecat) ismi ile vav harfi

arasndaki mnasebet aktr. Bir kere vav, lafzi harfler iindeen son derecede yer alan harflerden biridir. Dolaysyla btnnefesleri camidir, yani harflerin hatemidir.

eyh, Futuhatn beinci babnda Besmelede yer alanAllah isminin harflerine iaret ederken buna deinmekmaksadyla Ekberi hatemiyet makamn ayrt etmek bala-mnda unlarsylyor: Vav harfi iki dudak arasndan zahir

varla kar, ona delalet ederek ondan haber verir. Bu,nbvvetin batn makamdr. Bu ayn zamanda bizdeRasulullahtan kalan bir kldr. Varislik bununla gerekleir.


61/368

KURAN VARLIK - 61

27. Mertebe: Muhammedi Kelimenin Cami

sminden olan Ferdiyet Hikmeti Fass, nsan Mertebesi,Mim Harfi ve Balk Burcunun Son Feri Menzili

Dereceleri Ykselten isminin zuhurunun kemali ancakbtn dereceleri cami huzurda tamamlanr. yle ki bu dere-celer birbirleriyle balantlolup uyum ve tekaml iindeki birmertebeyi olutururlar. Bu ise lahi isimlerden el-Camininzuhurunu gerektirir. Bu ismin mazharda insandr. En kamil

tecelli yeri ise efendimiz Hz. Muhammeddir (s.a.v). say

saldeeri 40 olan cem harfi Mim Onundur. 40 ise hayatntamlnn rakamdr. Bu yzden bu yirmi yedinci mertebeyleinsann ve mim harfinin icadna ynelen el-Cami ismi taallukeder. Muhammedi Kelimenin Ferdiyeti Hikmeti Fassbuna aittir. Bu fass, insani ve Muhammedi ferdiyetle birlikteikisinin cemliini de ifade eder. nsan iin vcudi ferdiyet,efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v) iin de insani ferdiyet sz

konusudur. nk asl itibariyle kamil insan Odur. Onundndaki kamiller sadece onun mazharlardrlar. el-Camiismi Kuranda iki kere geiyor. Her iki yerde de bu isim vetrevleri insan ve nas ifadeleriyle irtibatlolarak kullanlmtr.Gelmesinde phe edilmeyen bir gnde, insanlar mutlakatoplayacak olan sensin.(Al-i mran, 9) Elbette Allah, mna-fklar ve kfirleri cehennemde bir araya getirecektir. (Nisa,140)Sr'a da frlm, bylece onlarbtnyle bir arayagetirmiizdir. (Kehf, 99) nsani ferdiyetin mazharlar vardr.Bunlardan biri, Allahn sadece Onu kendi elleriyle ve kendisuretinde yaratmolmasdr. Yine gklerin, yerin ve dalarnyklenmekten kandklaremanetin sadece Ona yklenmeside insani ferdiyetin mazharlarndan biridir. Bir dieri sadeceOnun byk hilafete sahip klnmasdr. En byk zat isminin(Allah) srrna sahip klnmasda bu mazhariyetin bir gster-

gesidir. Yalnz insan, hem hakkn hem halkn suretini zerin-de tar. Btn isimler sadece insana retilmitir. Yce


62/368


Allah sadece insana gklerde ve yerde bulunan her eyi

musahhar k

lm

t

r. Bunun gibi daha bir ok zellii vard

rinsann ki eyh bunlarAdem (a.s) Fassnda ve baka kitap-larnda ayrntl olarak aklamtr eyh bu mertebeyetahsis ettii 198. babn 37. blmnde unlarsylyor: lahiisimlerden el-Cami ile ve onun insanvar etmeye yneliiyleilgilidir. Harfler iinde mim harfi buna tahsis edilmitir. Bu-nun da fer takdirinden son kadar bir takm menzilleri vardr.el-Cami ismi Allahtr. Bu yzden yce Allah Ademin bedeni-

nin hayatnda iki elini cem etmitir: Onu iki elimle yarattmzaman Ama yce Allahn gkleri elleriyle yaratmasndanmaksat, kuvvet ile yaratmasdr. nk el kuvvet anlamnagelir. Yce Allah Gl kuvvetli Davud buyurmutur. Yanikuvvet sahibi. Dolaysyla yed kelimesinin oulu olarakeyd kuvvet anlamndadr. () Yce Allah bu insani hayatnkemalini irade edince onun iin iki elini cem etti ve ona ale-min btn hakikatlerini verdi. Btn isimler araclyla Onatecelli etti. Bylece hem ilahi surete hem de kevni surete haizoldu. Onu alemin ruhu kld. Alemdeki varlk snflarise onunasndan kendisini idare eden ruh asndan beden yapt.Eer insan bu alemden ayrlrsa alem lr. () nsan bucami isme sahip olduundan zat itibariyle iki huzura dakabildir. Bu yzden hilafet ve alemin tedbir ve tafsili yetkisionun iin sahihtir. () Biz burada insan-i kamilden sz edi-

yoruz. () Ona sonluk da verilmitir. nk insan, en sonzuhur eden varlk trdr. Dolaysyla ilklii hak, sonluuhalktr. Bu yzden insan ilahi suret itibariyle evvel, kevnisuret itibariyle ahirdir. Her iki suret itibariyle zahir ve kevnisuretten dolaysahip olduu ilahi suret itibariyle batndr. ()

Allah, alemin tmn onun hizmetine vermitir. Bu yzdenalemde ulvi ve sfli hibir ekli hakikat yoktur ki insan onakemal nazaryla bakmasn. nsan, Allahn kendisine ulama-siine yerletirdii srrn eminidir () nk insan gizlilikleri


63/368

KURAN VARLIK - 63

haizdir. Bu yzden sureti itibariyle mim harfi onunla ilgilidir.

Mim ise harflerin sonuncusudur. Ondan sonra sadece vavharfi vardr. O da mertebelere taalluk eder. dolaysyla mer-tebesinin genellii itibariyle hak da halk da ona dahildir.

Muhammedi Fassn el-Cami ismiyle ve ferdiyetle ilikisimehurdur. eyh birok kitabnda ve Futuhatn deiikbablarnda bunu aklamtr. Buna u bablar rnek gste-rebiliriz: 6/12/14/337: Muhammed (s.a.v) suresinin menzi-li/338:Ahkaf suresi menzili/360: Nur suresi menzili/361:Mminun suresi menzili/371: Rad suresi menzili/379: Maidesuresi menzili.

Tirmizinin sorularna verdii cevaplar da 73.babda yeralmakta-dr.Cevaplar:73/74/76/77/78/79/144/145/148/150/151/154/155 360 ve 361. bablarda eyh kamil insann yerine dairdaha geni bilgi verir. 361. babda efendimiz Hz. Muham-

medi (s.a.v) asl byk kamil insan olarak isimlendirir veyle der: nsan-i kamili, byk klli insann halifesi yapm-tr. Ki byk klli insan, Allahn yarattndan olup yarattklariin Allahn glgesidir. Bu yzden halifedir ve bu yzden tekolann yerine halifelik edenlerdir. Dolaysyla Onun glgeleri-dirler. Bunun sebebi de ilahi nurlarn asli insani karlamas-dr. Bu tecelli nurlar her taraftan ona yansrlar. Bylece

tecelli say

s

nca deiik glgeler ona yans

r.Dolaysyla Resulullah (s.a.v) asli nurunun, yce Allahnher eyi Ondan zuhur ettii ilk nur olmas itibariyle tektir.De ki: Eer Rahmn'n bir ocuu olsayd, elbette ben (ona)kulluk edenlerin ilki olurdum! (Zuhruf, 81) Btn alemlererahmet olarak gnderilmi olmas itibariyle tektir: Biz senilemlere ancak rahmet olarak gnderdik. (Enbiya, 107)Kendisi neb iken Ademin henz su ile balk arasbir varlk

olmasbakmndan tektir. Btn mahlukata rasul (eli) olarak


64/368


gnderilmi hatemul mrselin olmas itibariyle tektir. Her

eyi cami Kuran ve tekrarlanan yediye sahip olmas

bak

-mndan tektir. Hamd sancana, Makam- mahmuda sahipolmas, efaat kapsnamasgibi bir ok ferdiyet zellikleriitibariyle tektir. Bu yzden eyh Onun (s.a.v) kelimesiniferdiyet hikmetine nispet etmive el-Cami isminden istimdadettiini belirtmitir. Bunu Nas suresinden Kutub ve imameynmenzili olan 270 .babda ak bir ekilde dile getirmitir:Tpk Musann (a.s) isminin Abduekur, Davudun (a.s)

kendine has isminin Abdulmelik ve Hz. Muhammedin (s.a.v)isminin Abdulcami olmas gibi. Her kutbun genel ismineeklenmizel bir ismi vardr ve bu isim de Abdullahdr

Sonra bu mertebenin rakam ferdiyetin tamamlna de-lalet eder. Bu rakam da 3 rakamnn kere kendisiyle ar-plmasndan elde edilen 27 rakamdr (3*3*3=27). Yani teslissrrnn zat, sfat ve fiil huzurlarna sirayet etmesi. Ya da

zuhura, batna ve ikisini birbirine balayan berzaha sirayetetmesi. eyhe gre tek saylarn ilki tr. Cami icat huzurubu saynndr. nk fail bir tektir ve mnfail iki ise ifttir.Efendimizin Hz. Muhammedin (s.a.v) hakikatinin nuru bul ferdiyet mertebesinin ayndr. nk Hak tealann tekliiile mahlukatn iftlii arasnda cem edici bir berzahtr. rakam harflerden cime tekabl eder. Cim ise, eyhinTirmizinin 120. sorusuna cevap verirken dedii gibi kabza-

dan kan tek harftir. Cim aynzamanda iki mazharn ceminicami ismin anahtardr. Celil cab

arabİ- fususul hikem anahtarları kuran-varlık -abdulbaki miftah

Documents