arter kan gazları
TRANSCRIPT
ARTER KAN ARTER KAN GAZLARIGAZLARI
Dr. Sevda Şener Cömert
Hastanın solunum fonksiyonlarını değerlendirmede en önemli testtir.
pH, pCO2 ve pO2 değerleri ölçülür.
ARTER KAN GAZI
ARTERİEL OKSİJENİN NONİNVASİF DEĞERLENDİRİLMESİ
Arterielize kapiller kandan Pa02 ölçümü
Transkutan Pa02 ölçümü
Nabız oksimetresi
OKSİMETRE KABUL EDİLEBİLİR KRİTERLERİ
Sa02 ile yakın korrelasyon 85%-100% saturasyonda < %2
Ölçüm bölgesinin yeterli perfüzyonu
Hastanın kliniği ile uyumu
OKSİMETRE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
SP02 sonuç arter kan gazı ile uyumlu mu? Ölçüm yeri yeterince kanlanıyor mu?
Toksik gazlara maruz kalmışsa arter kan gazı gerekir SP02 > %90 Normal SP02 %85-%90 02 tedavisi gerekebilir. SP02< %85 02 tedavisi gerekli 02 tedavisi ile SP02 artıyor mu?
Artmıyorsa shunt şüphesi vaya SP02 yanlış?
ARTER KAN GAZI Radial arterRadial arter
* yüzeyel*kolay palpe edilir*kanama kolay engellenir
Brakial areterBrakial areter - Derinde Femoral arterFemoral arter
*derinde*ven ve sinir arasında
İyot yada alkol
Heparinize enjektör
Gazlı bez / pamuk
Plastik kapak / mantar tıkaç
Buz
ARTER KAN GAZIMALZEMELERMALZEMELER
ARTER KANI ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR
Enjektör iğnesi steril olmalı Enjektör ve iğne en az 0,1 ml heparinle yıkanmalı Palpabl arterde dolaşım kontrolu Deri sterilizasyonu Damara girdikten sonra piston çekilmemeli Enjektörde hava kabarcığı olmamalı İğnenin ucu kapatılmalı Hızla laboratuvara ulaştırılmalı
ARTER KAN GAZI KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ
Anaerobik koşullar Antikoagulanlı injektör 2-4 ml kan Hemen analiz İdentfikasyon (Fİ02, Ventilatör) Kalibre edilmiş cihaz
ARTER KAN GAZI ALMA KOMPLİKASYONLARI
Ağrı,ekimoz Hematom Hava veya kan embolisi İnfeksiyon Vasküler travma, fistül Vazovagal cevap Arteriel spazm
ARTERİAL KAN GAZI ÖLÇÜMÜNDE DİKKAT
Alınan örnek 5 dakika içinde incelenmelidir.
Uzun süre oda ısısında kalırsa lökosit metabolizması nedeniyle P02 azalır ve pC02 artar.
Alındığı yerde bakılmayacaksa soğuk kalıpa nakledilmelidir.
KAN GAZI ÖLÇÜM HATALARI
Alınan kanın venöz olması
Şırınga içinde hava kalması
Enjektörün O2’ ye permeabl olması
Fazla heparin (yapay metabolik asidoz)
NORMAL DEĞERLER
pH 7,35-7.45
Pa02 80-100 mmHg
PaC02 35-45 mmHg
Std HC03 24 mEq/L
SaO2 92-98 %
Solunum yetmezliğiSolunum yetmezliği
HipoksikHipoksik Kombine Kombine Hiperkarbik Hiperkarbik pO2 pO2 pCO2 pCO2pO2 pO2 pCO2 pCO2
ARTER KAN GAZI
HİPOKSEMİ NEDENLERİ
Pa02OKSİJEN SOLUMA
Pa02 Pa02
Shunt V/Q Dengesizliği
Hipoksi: Hipoksi: Alveollerde parsiyel O2 basıncının azalması
Hipoksemi: Hipoksemi: Arteriel kanda O2 içeriğinin azalması
HİPERKARBİ
Hiperkarbi hipoksiden bağımsız nedenlerle
gelişir
Hipoksi ile birliktedir
VA arttığında HİPERKARBİ azalır.
ASİT BAZ DENGESİASİT BAZ DENGESİ
GENEL YAKLAŞIM
1)Oksijenasyonu değerlendirmek :PaO2
2)Ventilasyonu değerlendirmek :PaC02
3)Gaz alış verişini değerlendirmek :FiO2-PaO2 ilişkisi
4)Asit-baz dengesi
Ph:Genel değerlendirme
PaC02,HCO3 :Olay metabolik mi,solunumsal mı?
Ve Kompansasyon var mı yok mu?
pH < 7.34 ise asidozasidoz
pH >7.46 ise alkaloz alkaloz
Primer solunumsal bozukluklar kan CO2 düzeylerinde değişmelere neden olur.
Metabolik bozukluklar ise primer olarak plazma HCO3 düzeylerini etkiler.
pCO2’nin normal değeri 35-45 mmHg dır.
Düşükse solunumsal alkaloz,
Yüksekse solunumsal asidozdur.
HCO3 normalde 22-26 mEq/L’dir.
Düşükse metabolik asidoz,
Yüksekse metabolik alkalozdur.
ASİT BAZ DENGESİZLİĞİ pH pH PaC02 PaC02 HC03 HC03--
Metabolik asidozMetabolik asidoz Düşük Normal Düşük
Metabolik alkalozMetabolik alkaloz Yüksek Normal Yüksek
Solunumsal asidoz Solunumsal asidoz Düşük Yüksek Normal
Solunumsal alkaloz Solunumsal alkaloz Yüksek Düşük Normal
RESPİRATUAR ASİDOZ SEBEPLERİ
Akut ve kronik AC hastalıklarıAkut ve kronik AC hastalıkları
Hava yolu tıkanıklıkları
Akciğer ödemi
Aspirasyon pnömonisi
Bronkospazm
KOAH
AC’in ekspansiyonunu engelleyen hastalıklarAC’in ekspansiyonunu engelleyen hastalıklar
Plevral efüzyon Pnömotorax Göğüs kafesi anomalileri Torakotomi kesileri
RESPİRATUAR ASİDOZ SEBEPLERİ
Nöromüsküler HastalıkNöromüsküler Hastalık Beyin sapı spinal kord tümör ve yaralanmaları
Guillian-Barre sendromu Poliomyelitis Myastenia Gravis Botilusmus SSS depresyonuna yol açan ilaçlar
RESPİRATUAR ASİDOZ SEBEPLERİ
SOLUNUMSAL ASİDOZ
Kanda CO2 birikimi vardır. Bu genellikle bir hipoksik neden sonrası gelişir.
Neden sıklıkla alveoler hipoventilasyondur.
pCO2 50 mmHg’nın üstündedir.
NEDENLERİ Akut olarak;
hava yolu obstr., pulmoner ödem, aşırı anestezi
alımı, aşırı opiad alımı, atelektezi
Kronik olarak; KOAH, astım bronşiale, bronşiektazi, amfizem
sonucu gelişebilir.
BELİRTİLERİ pCO2’deki ani artış hastada huzursuzluk,
uyku hali ve konfüzyona neden olur.
CO2 birikimi, kan basıncını artırır, beyin damarlarında vazodilatasyona, pulmoner yatakta ise vazokonstrüksiyona neden olur.
SOLUNUMSAL ALKALOZ Kanda CO2 düşmesidir. En sık neden
hipervantilasyondur.
Akut fazda HCO3 normaldir ancak kompanse dönemde HCO3 azalır.
Metabolik asidozda da kompansasyon olarak gelişebilir.
NEDENLERİ Anksiyeteye bağlı olarak hızlı soluma Ağrı MSS travmaları Sepsis Pulmoner emboli Salisilat zehirlenmesi Mekanik ventilasyonda hastanın hiperventile
edilmesi
METABOLİK ASİDOZ NEDENLERİ
Asit yapımında artışAsit yapımında artışA. KetoasidozDiabetik, Alkolik AçlıkB. Laktik asidozDolaşım veya solunum yetmezliğine bağlı doku hipoksisi, İlaç ve toksinler, Enzim eksiklikleri, Lösemi, lenfoma, neoplazmlarC. ZehirlenmeSalisilatlar, etilenglikol, methanol
Böbrek yetmezliği
METABOLİK ALKALOZ NEDENLERİ
Volüm kaybıyla birlikte Volüm kaybıyla birlikte . Kusma, gastrik drenaj. Diüretik tedavisi. Posthiperkapnik alkaloz
Hiperadrenokorti sistemle ilgili Hiperadrenokorti sistemle ilgili . Cushing sendromu. Primer aldosteronism
Aşırı alkali alımı Aşırı alkali alımı
SOLUNUMSAL ALKOLOZUN BELİRTİLERİ
Kronik hiperventilasyonda asemptomatik olabilir.
Akut hiperventilasyonda ise; Parestezi Ağız çevresinde uyuşukluk Baş dönmesi Tetani (iyonize kalsiyumun azalması sonucu!)
KURAL-1KURAL-1
pH normal değil ve PCO2 ile aynı yönde değişim gösteriyorsa
Primer metabolik hadise!!!
KURAL-2KURAL-2
pH normal değil ve PCO2 ile ters yönde değişim gösteriyorsa
Primer solunumsal hadise
ASİT-BAZ STATÜSÜNÜ DEĞERLENDİRME
1. pH 7.35 ↓ ise Asidoz 7.45 ↑ ise Alkaloz
2. pCO2 35 ↓ ise Alkaloz 45 ↑ ise Asidoz (SOLUNUMSAL)
3. HCO3 22 ↓ ise Asidoz 26 ↑ ise Alkaloz (METABOLİK)
4. Hangi bileşik pH ile uyuşuyorsa, öncelik o anomaliye yönelir.
AKG kimlerden alınmalı? Solunum yetmezliği Dispneik, taşipneik Uykuya meilli KOAH Dekompanse KKY Bronşiektazi kifoskolyoz
AKG takibiAKG takibi
Hiperkarbi
Asidoz
NIMV kullanıyorsa
Oksijen tedavisi
Nazal kanül ile
Maske ile Hiperkarbi var ise 1.5-2 lt/dk
pO2< 60 mmHg ise 2-5 lt/dk
Hedef SaO2>%90 yapabilmek