Àâëèãаас урьдчилан сэргийлэх

ЭМГ-ын хүний нөөцийн мэргэжилтэн С.Энхжаргал

Хэл зүйн тàéëáàð

ÀâèëãàëÀâèëãà

Àâëèãà /¸ñîí áóñààð

øóíàæ àâñàí ýä þì/

Авлигын талаархи тодорхойлолт

Хувийн ашиг хонжоо олохийн тулд эрх мэдлээ урвуулан ашиглах

Төрийн албан тушаалтан /улс төрчид, эсвэл төрийн албан хаагчид/ албан тушаалаа урвуулан ашиглаж хууль бусаар, ёс бусаар хувьдаа эсвэл ойр дотны хүмүүсдээ ашиг хонжоо олох

Авлигын эсрэг хуулинд

“ ”Àâëèãà ãýæ Àâëèãûí ýñðýã -õóóëèéí 4 .1 ä çààñàí

ýòãýýä àëáàí òóøààëûí ýðõ ìýäëýý

õóâèéí àøèã õîíæîî îëîõîä óðâóóëàí àøèãëàõ

áóñäàä äàâóó áàéäàë îëãîõ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýýñ

òýðõ¿¿ õóóëü áóñ äàâóó áàéäëûã îëæ àâàõ ¿éëäýë, ýñ

¿éëäýõ¿éãýýð èëðýõ àëèâàà ýðõ ç¿éí çºð÷ëèéã õýëíý.

-41Àâëèãûí ýñðýã õóóëèéí . ä çççççç :

òºðèéí óëñ    òºð, çàõèðãàà, òóñãàé àëáàí

  òóøààëä áàéíãà, ýñõ¿ë ò¿ð õóãàöààãààð òîìèëîãäñîí áóþó

ñîíãîãäñîí àëáàí õààã÷; òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èò,

ò¿¿í÷ëýí òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí

ýòãýýäèéí óäèðäàõ áîëîí çàõèðãààíû àëáàí òóøààëòàí;

îëîí íèéòèéí ðàäèî, òåëåâèçèéí ¯íäýñíèé çºâëºëèéí äàðãà, Åðºíõèé çàõèðàë;

òºðèéí òîäîðõîé ÷èã ¿¿ðãèéã õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó ò¿ð

áóþó áàéíãà ã¿éöýòãýæ áàéãàà òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûí

óäèðäàõ áîëîí ã¿éöýòãýõàæèëòàí;

сонгуульд нэр дэвшигч.

?Àâëèãà ÿìàð ¿åä ¿¿ñäýã âý

Õ¿ñýë, ñîíèðõîë

Áîëîìæ

Àâëèãûã òóõàéí àëáàí õààã÷èä ñàíàë

áîëãîæ áàéãàà òàë áîëîí õóóëü áóñ

òºëáºð øààðäàæ áóé íºãºº òàëûí àëü

àëèíààñ ¿¿ñäýã.

?Àâëèãà õààíà ãàð÷ áàéíà Õºãæëèéí ÿìàð ÷

ò¿âøíèé óëñ îðîíä Òºðèéí ýðõ

ìýäëèéã àøèãëàí ñàíõ¿¿ãèéí

àñóóäëàà øèéäýæ áîëîõ áàðàã á¿õ

ãàçàð, öàã ¿åä ãàð÷ áàéíà.

Àâëèãûí õýëáýð¿¿ä Õýýë õàõóóëü àâàõ, ºãºõ, çóóчëàõ Хууль бусаар хөрөнгө эзэмших, хуурамч зүйл

үйлдвэрлэх, дансны аргаар мөнгө идэх, өмч хөрөнгийг зүй бусаар зарцуулах

Эрх мэдлээ урвуулан ашиглах, айлган сүрүүлэх, ул үндэсгүй өршөөл уучлал үзүүлэх

Сонгуулийн булхай хийх, санал будлиантуулах, шударга бус замаар орлого олох

Татвараас зайлсхийх Òºñâèéí õºðºíãèéã çîðèóëàëòûí áóñààð çàðöóóëàõ,

èðãýí, õóâèéí àæ àõóéí íýãæèä õóóëü áóñààð îëãîõ Õóóëü áóñ øàí õàðàìæ, õàíäèâ, áýëýã àâàõ

Àâëèãûí õýëáýð¿¿ä

Òàë òîõîé òàòàõ, àõ ä¿¿ñýõ, íàéçàðõàõ, бусдыг хаацайлах

Íàéç íºõºä, ñàäàí òºðëèéí õ¿ì¿¿ñýý àëáàí òóøààëä òîìèëîõ, òîìèëóóëàõ

̺í㺠óãààõ Хууль бус хяналт шалгалт хийх, харилцаа холбоо

болон шууданг зүй бусаар ашиглах Áè÷èã áàðèìò õóóðàì÷ààð ¿éëäýõ, àëáàíû òàìãà,

òýìäãèéã àøèãëàõ Ìýäýýëëèéã ç¿é áóñààð àøèãëàõ Äàðàìò øàõàëò ¿ç¿¿ëýõ, õÿñàí áîîãäóóëàõ Ýõ îðíîîñîî óðâàõ, òºðä òýðñëýõ Õóóëü áóñààð áàðèâ÷ëàõ, õóóðàì÷ íîòîëãîî ãàðãàõ…

Àâëèãûí õîð õºíººë

Õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëºº çºð÷èãäºíº Øóäàðãà áàéäàë, õóóëü ¸ñ àëäàãäàíà ßäóóðëûã áèé áîëãîíî

Õºðºí㺠îðóóëàëò áàãàñíà Ýäèéí çàñãèéã ñóëðóóëíà

Çàñãèéí ãàçàð õ¿ññýí çîðèëãîäîî õ¿ð÷÷àäàõã¿é

Àðä ò¿ìýí òºð çàñàãòàé èòãýõ èòãýë áóóðíà Òºðèéí àëáàí õààã÷äûí ¸ñ ç¿éí õýì õýìæýý

àëäàãäàíà

Àâëèãûí õîð õºíººë

Áàéãóóëëàãûí íýð õ¿íä ìóóäàõ, áàéãóóëëàãàä îëîí ò¿ìíèé èòãýõ èòãýë ñóëðàõ

Àëäàãäàë õ¿ëýýõ Àâëèãûã èëð¿¿ëýõ, øèéäâýðëýõ çàðäàë

Ñóð÷ áîëîâñðîõ, ýð¿¿ë ìýíäýý õàìãààëàõ, àìüäðàëûí õ¿ðýëöýýòýé ò¿âøèíä àìüäðàõ ýðõýý

ýäýëæ ÷àääàãã¿é, òóõàéëáàë, îðîí áàéð, öýâýð óñ, øààðäëàãàòàé õîîë, õ¿íñýýð õàíãàãäàõ ýðõ

Àæèë õºäºëìºð ýðõëýõ Õºäºëìºðèéí øóäàðãà, òààòàé íºõöºëä àæèëëàõ

ýðõ

АШИГ СОНИРХЛЫН ЗӨРЧИЛ

“Нийтийн ашиг сонирхол”

гэж нийтийн албан тушаалтан Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулиар олгогдсон бүрэн эрхээ хувийн ашиг сонирхлоосоо ангид тэгш, шударгаар хэрэгжүүлнэ гэх олон нийтийн итгэлийг хэлнэ.

АШИГ СОНИРХЛЫН ЗӨРЧИЛ

Нэр томьёоны тайлбар

“Хувийн ашиг сонирхол” гэж нийтийн албан тушаалтан албаны бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхэд өөрөө болон түүнтэй хамаарал бүхий этгээдийн зүгээс нөлөөлж болохуйц эдийн болон эдийн бус ашиг сонирхлыг хэлнэ.

Хамаарал бүхий этгээд: нийтийн албан тушаалтны гэр бүлийн гишүүн, хамтран амьдрагч, эцэг, эх, төрсөн ах, эгч, дүү,эхнэр /нөхөр/-ийн эцэг, эх, төрсөн ах, эгч, дүү, бусад нэгдмэл сонирхолтой этгээд

Нэр томьёоны тайлбар

Нэгдмэл сонирхолтой этгээд гэж нийтийн албан тушаалтантай ашгийн төлөө үйл ажиллагаагаар холбоотой хувь хүн, хуулийн этгээдийг хэлнэ.

Ашгийн төлөө үйл ажиллагаа гэж компани, нөхөрлөл, хувиараа эрхлэх аж ахуй зэрэг аж ахуй, худалдаа, зээл, санхүүгийн бүх төрлийн байгууллагын үйл ажиллагааг хэлнэ.

Нэр томьёоны тайлбар

“Ашиг сонирхлын зөрчил” гэж нийтийн албан тушаалтан албаны бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэх үед түүний хувийн ашиг сонирхол нийтийн ашиг сонирхолтой зөрчилдөх болон албан үүргээ тэгш, шударгаар хэрэгжүүлэхэд харшаар нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдлыг хэлнэ.

Ашиг сонирхлын зөрчлийн тодорхойлолт

• Ашиг сонирхлын зөрчил бол авлигыг үүсгэж болзошгүй нэг шалтгаан.

• Төрийн албан хаагчийн нэг талаас ард түмний эрх ашигт үйлчлэх үүрэг, нөгөө талаас хувийн сонирхол хоорондоо зөрчилдөхийг “ашиг сонирхлын зөрчил” гэнэ.

• Өөрөөр хэлбэл, ажилтны хувийн сонирхол түүний албан үүргийг давамгайлах буюу нийтийн ашиг сонирхлоос дээгүүр тавигдвал төр, байгууллагын ашиг сонирхол орхигдох буюу зөрчигдөх нөхцөл байдал үүсдэг.

Ашиг сонирхлын зөрчлийн тодорхойлолт

Албан үүргээ гүйцэтгэж буй төрийн албан хаагч хувийн ашиг сонирхолдоо хөтлөгдөн ажиллаж шударга бус шийдвэр гаргавал ашиг сонирхлын зөрчилтэй байна гэж харагддаг.

Зарим жишээ: Өөрөө тендерийн комисст орсон боловч тендерт

оролцогчид зөвлөгөө өгөх Байгууллагын нийлүүлэгч, гэрээлэгчдийг өөрөө

санхүүгийн талаас сонирхож байх Өрсөлдөгч байгууллагад цагаар ажиллах, зөвлөгөө

өгөх зэргээр туслах

хориглолт, хязгаарлалт

Албан үүргээ гүйцэтгэхтэй холбогдсон хориглолт, хязгаарлалт

Хориглоно:

Албан тушаалтан албан үүргээ гүйцэтгэхдээ захиргааны акт гаргах, удирдах, хяналт, шалгалт хийх, хариуцлага хүлээлгэх, гэрээ байгуулах, эдгээрийг хэлэлцэх, бэлтгэх, оролцох зэрэг үйл ажиллагаа

өөрийн болон өөртэй нь хамаарал бүхий этгээдийн хувийн ашиг сонирхлыг хөндсөн

нэгдмэл сонирхолтой этгээдтэй ашгийн төлөө үйл ажиллагаатай харилцааг дуусгавар болгосноос хойш хоёр жилийн хугацаанд

Албан тушаалтан тухайн албан тушаалд сонгогдох, томилогдохоосоо өмнө аж ахуйн нэгжийн удирдах, гүйцэтгэх, хяналтын байгууллагын гишүүн байсан бол нийтийн албанд орсон, эсхүл тухайн аж ахуйн нэгжтэй иргэний эрх зүйн аливаа харилцааг дуусгавар болгосноос хойш хоёр жилийн хугацаанд тухайн аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаатай холбогдох захиргааны акт гаргахыг хориглоно

11.4.Энэ хуулийн 11.3-т заасан захиргааны акт гаргах хязгаарлалт нь төрийн болон орон нутгийн өмч давамгайлсан хуулийн этгээдийн удирдах, гүйцэтгэх, хяналтын байгууллагын гишүүн байсан албан тушаалтанд хамаарахгүй.

Жишээ: Саран “Монгол шуудан” Төрийн өмчит ХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байгаад жилийн дараа Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын яамны хэлтсийн даргаар томилогджээ. Сарангийн хариуцсан салбарын чиглэлээр зарласан тендерийг сонгон шалгаруулах Үнэлгээний хороог ахалж ажиллан гүйцэтгэгчээр “Монгол шуудан” Төрийн өмчит компани шалгарав.

Шийдвэр гаргахад нөлөөлөхийг хориглох Албан тушаалтан өөрийн болон өөртэй нь хамаарал

бүхий этгээдийн хувийн ашиг сонирхолд нийцүүлэн захиргааны акт гаргах, удирдах, хяналт, шалгалт хийх, хариуцлага хүлээлгэх, мөн эдгээрт бэлтгэхэд өөрийн албан тушаалын байдлаа ашиглан аливаа хэлбэрээр хөндлөнгөөс нөлөөлөхийг хориглоно.

Жишээ 2. Хотын төвийн дүүрэг дэх “Өнөр” зоогийн газрын эзэн Алимаагийн нөхөр Юндэн нь нийслэлийн Хүнс, худалдаа үйлчилгээний хэлтсийн даргын албан тушаалтай. Төвийн дүүрэгт ажиллаж буй зоогийн газруудад тухайн дүүргийн Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хэлтсээс төлөвлөгөөт шалгалт явуулахад “Өнөр” зоогийн газарт стандартын шаардлага хангаагүй, эрүүл ахуйн наад захын горимыг мөрдөөгүй зэрэг хэд хэдэн зөрчил илэрчээ. Шалгалтын дүнг нэгтгэн боловсруулж, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр зарлан, мэргэжлийн хяналтын байгууллагад уламжлахаар зэхэж байх явцад Юндэн дүүргийн хэлтсийн дарга Сумъяа руу утасдаж, “Өнөр” зоогийн газарт холбогдох хэсгийг шалгалтын тайлангаас хасахыг үүрэгдсэн байна. Гэвч дүүргийн дарга Сумъяа шалгалтаас тайлангаас “Өнөр” зоогийн газрын нэрийг хасуулсангүй.

Сурталчилгаатай холбогдсон хязгаарлалт

Албан тушаалтан албан үүрэгт нь хамаарахаас бусад тохиолдолд аливаа зар сурталчилгаанд албаны нэр хүнд, албан тушаалын байдлаа ашиглан оролцохыг хориглоно.

Жишээ 2. Нэгэн дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн олон нийттэй харилцах тасгийн дарга, “Оны шилдэг залуу”-гаар шалгарсан Амар “Онцгой байдлын үед иргэн та юу хийх вэ?” арга хэмжээний үр дүнгийн талаарх ээлжит мэдээллийг телевизээр хийжээ. Энэ мэдээллийг сонссон нэгэн иргэн “Манай байгууллага аврах тусгай хэрэгслийн тоног төхөөрөмж нийлүүлдэг юм. Танай байгууллагаас зохион байгуулдаг телевизийн нэвтрүүлгийн дундуур танаар сурталчилгаа хийлгэе” гэсэн санал тавьжээ. Амар ингэх нь төрийн байгууллагын ажилтны хувьд хуулиар хориглосон үйл ажиллагаа болохыг иргэнд тайлбарлан өгсөн байна.

Энэ хуулийн 13.1-д заасан хязгаарлалт нь Улсын Их Хурлын гишүүний болон Засгийн газрын гишүүний нийгэмд тустай үйл ажиллагааны сурталчилгаанд оролцоход хамаарахгүй.

Жишээ: Татварын улсын ахлах байцаагч Доржийг “Нийслэлийн хүндэт иргэн” шагналаа аваад удаагүй байхад татвар бүрдүүлэлттэй холбоотой 1 минутын сурталчилгаанд тоглохыг дарга нь хүсчээ. Дорж амжилттай сайн тоглосон учир тэр даруйдаа сурталчилгааны нэгэн агентлагаас сурталчилгаанд тоглох хоёр санал ирэв. Нэг нь “Залуус аа, хог бүү хаяарай” гэсэн нийгмийн шинж чанартай сурталчилгаа, нөгөө нь татвараа хуулийн дагуу төлж, нийгмийн хариуцлагаа ухамсарладаг “Очис” компанийн бараа, бүтээгдэхүүнийг сурталчлах санал байв. Татварын улсын ахлах байцаагч Дорж дээрх хоёр саналаас шууд татгалзжээ. Харин сурталчилгааны агентлаг “Залуус аа, хог бүү хаяарай” сэдэвт сурталчилгаанд УИХ-ын нэр бүхий гишүүдийг тоглуулсан байна.

Төлөөлөлтэй холбогдсон хязгаарлалт

Албан тушаалтан дараах тохиолдолд иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын өмнө нийтийн албыг төлөөлж болохгүй:

өөртэй нь хамаарал бүхий этгээдийн өмнө;

өөрөө болон өөртэй нь хамаарал бүхий этгээд нь ашиг хүртдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагын өмнө;

албан тушаалтан, түүнтэй хамаарал бүхий этгээд нь удирдлага, хяналт, захиргааны ажил эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагын өмнө.

Жишээ: Засгийн газрын агентлагийн хүний нөөцийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн Төрөө өөрийн байгууллагын албан хаагчдад англи хэлний хичээл заалгахаар хэлний сургалтын төвүүдийн байршил, сургалтын үнэ болон бусад мэдээллийг цуглуулан судалж үзээд нэгэн сургалтын төвийг сонгож биечлэн уулзаж, гэрээ хийхээр болсон байна. Энэ талаар удирдлагадаа танилцуулахад сургалтыг зохион байгуулахыг зөвшөөрөөд байгууллагыг төлөөлж сургалтын төвтэй гэрээ байгуулах эрхийг агентлагийн эрх зүйн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн Шагдарт олгов. Шагдар сургалтын төвийн талаархи мэдээлэлтэй танилцаад уг гэрээнд сургалтын төвийн өмнө байгууллагаа төлөөлөх боломжгүй гэдгээ мэдэгдлээ. Учир нь сургалтын төвийн ерөнхий нягтлан бодогч нь түүний эхнэрийн дүү байв.

Төлөөлөлтэй холбогдсон хязгаарлалт

Албан тушаалтан нийтийн албыг өөрийн хувийн ашиг сонирхлын өмнө төлөөлөхийг хориглоно.

Албан тушаалтан албан үүрэгтэй нь шууд ба шууд бусаар холбогдох иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг бусад этгээдийн өмнө төлөөлөхийг хориглоно.

Жишээ 2. Нэгэн дүүргийн замын цагдаагийн хэлтсийн тасгийн дарга Яримпилын эхнэр жолооны курс байгуулахаар болжээ. Эхнэр нь жолооны курс байгуулах зөвшөөрөл гаргуулж өгөхийг Яримпилаас хүссэний дагуу тэрээр Замын цагдаагийн газрын жолооны курс хариуцсан нэгжийн даргатай уулзаж, бүрдүүлсэн материалаа гардуулан эхнэрийнхээ ажиллуулах жолооны курсын зөвшөөрлийг түргэн хугацаанд гаргаж өгөхийг гуйжээ.

Төлбөр авахтай холбогдсон хязгаарлалт

Албан тушаалтан албан үүргээ гүйцэтгэсний төлөө аливаа төлбөр авахыг хориглоно.

Хууль тогтоомжоор болон Засгийн газар, орон нутгийн эрх бүхий байгууллагын шийдвэрээр төлбөр авахаар тогтоосон бол нэмэлт төлбөр авахыг хориглоно.

 Жишээ 1. Говь-Алтай аймгийн англи хэлний гүнзгийрүүлсэн сургалттай ерөнхий боловсролын сургуулийн захирал Өнөрмаа нь тус сургуулийн 3-10 дугаар ангийн сурагчдын түвшин тогтоох шалгалтын тестийн хураамж 2500 төгрөгийг “Сургууль хөгжүүлэх сан”-гийн дансанд тушаах тухай тушаал гаргасныг холбогдох байгууллага шалгаад хүчингүй болгосон байна.

Бэлэг авахтай холбогдсон хязгаарлалт

Албан тушаалтан зургаан сарын цалингийн хэмжээнээс илүү гарсан бэлэг, үйлчилгээний үнэ, хөлсний зөрүүг өөрөө төлж тухайн бэлэг, үйлчилгээг хүлээн авч болно.

Албан тушаалтан бэлэг авахаас өмнөх хоёр жилийн хугацаанд бэлэг өгөгч этгээдтэй холбогдох захиргааны акт, удирдлага, хяналт, шалгалт, хариуцлага хүлээлгэх, гэрээ байгуулах зэрэг албан үүрэг хэрэгжүүлсэн бол түүнийг тухайн бэлэг өгөгч этгээдээс албан үүргээ гүйцэтгэхтэй холбогдуулан бэлэг авсанд тооцно.

Энэ хуулийн 16.4-т заасан этгээдээс бэлэг авсан бол албан тушаалтан тухайн этгээдтэй холбогдох захиргааны акт гаргах, удирдах, хянах, шалгах, хариуцлага хүлээлгэх, гэрээ байгуулах зэрэг албан үүргийг хоёр жилийн хугацаанд гүйцэтгэхгүй.

Төрийн болон орон нутгийн өмчит хуулийн этгээдийн төрд ногдох хувийг эзэмшигчийн төлөөлөгч албан тушаалтан нь тухайн хуулийн этгээдэд ажиллах хугацаандаа, түүнчлэн албан үүргээ гүйцэтгэж дууссанаас хойш хоёр жилийн хугацаанд тухайн хуулийн этгээд, түүний удирдлагын гишүүдээс бэлэг авахыг хориглоно.

Жишээ: Аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын Санхүүгийн хэлтсийн мэргэжилтэн Гарамсүрэн “Санхүүгийн албаны тэргүүнийн ажилтан” цол тэмдгээр шагнагдаж цайллага хийх үед орон нутгийн өмчийн оролцоотой “ААА” компанийн удирдлага түүнд бэлэг гардуулахдаа бэлэгний үнийг уг компанийн хувь эзэмшигч хувийн компани төлсөн тул хуульд харшлахгүй байх гэж тайлбарлажээ. Гарамсүрэн “ААА” компанийн орон нутгийн өмчид ногдох хувийг эзэмшигчийн төлөөлөгчөөр ажиллаж байгаад жилийн өмнө уг үүргээс чөлөөлөгдсөн юм байна. Тиймээс Гарамсүрэн бэлэгнээс татгалзсан бөгөөд хэдийгээр бэлэгний үнийг компанийн хувь эзэмшигч хувийн компани төлсөн боловч бэлгийг “ААА” компанийн нэрийн өмнөөс өгч байгаа, түүнчлэн бэлэг өгч байгаа талын төрд ногдох хувийг эзэмшигчийн төлөөлөгчөөр өмнө нь ажиллаж байсан тул авах боломжгүй гэдгээ хэлэв.

Албан тушаалтны төрийн өмчлөлд шилжүүлсэн бэлэг, үйлчилгээний үнэ, хөлсийг үнэлэх, хадгалах, зарцуулах журмыг Засгийн газар батална.

Мөнгөн дүнгээр илэрхийлэгдэх шагналыг энэ хуулийн 16.1-16.10-т заасан журмаар зохицуулна.

Хандив авахтай холбогдсон хязгаарлалт

Албан тушаалтан, төрийн болон нутгийн захиргааны байгууллага, нутгийн өөрөө удирдах байгууллага нийтийн хэрэгцээнд зориулан иргэн, хуулийн этгээдээс бэлэг, бусад санхүүгийн туслалцааг авах, хүсэхийг хориглоно.

Албан тушаалтан, төрийн болон нутгийн захиргааны байгууллага, нутгийн өөрөө удирдах байгууллага албан үүрэгтэй нь холбогдолгүй гуравдагч этгээдээс үзүүлж байгаа нийтийн албаны хэрэгцээнд, ажилтны сургалт, үйл ажиллагааны зохион байгуулалт, техникийн дэмжлэг зэрэг албан тушаалтныг ашиг сонирхлын зөрчилд оруулахгүй хандив, бусад санхүүгийн туслалцааг энэ хуулийн 17.1-д заасан хязгаарлалтад хамаарахгүй бол авч болно.

Албан тушаалтан хандив, санхүүгийн туслалцааг авахын өмнө өөрийн удирдлага, эсхүл эрх бүхий байгууллагаас зөвшөөрөл авсан байна.

Энэ хуулийн 17.2-т заасан хандив, санхүүгийн туслалцаа авсан албан тушаалтан, төрийн болон нутгийн захиргааны байгууллага, нутгийн өөрөө удирдах байгууллага хоёр жилийн хугацаанд хандивлагчтай холбоотой аливаа шийдвэр гаргахыг хориглоно.

Хандив авахтай холбогдсон хязгаарлалт

Албан тушаалтан дараах тохиолдолд биечлэн, эсхүл бусад этгээдээр зуучлуулан хандив хүсэх, хандив цуглуулахад оролцох, хүлээн авахыг хориглоно:

хүнд өвчнийг эмчлэхэд шаардлагатайгаас бусад тохиолдолд өөртөө буюу өөртэй нь хамаарал бүхий этгээдийн хэрэгцээнд;

өөрөө болон өөртэй нь хамаарал бүхий этгээд нь ашиг хуваалцдаг иргэн болон хуулийн этгээдийн хэрэгцээнд;

өөртэй нь хамаарал бүхий этгээд нь удирдлага, хяналт, захиргааны албанд нь ажилладаг хуулийн этгээдийн хэрэгцээнд.

Давхар ажил эрхлэлт УИХ-ын болон Засгийн газрын гишүүн,

Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн, бүх шатны шүүхийн шүүгч, прокурор, мөрдөх албаны албан тушаалтнаас бусад албан тушаалтан хууль тогтоомж, олон улсын гэрээгээр болон Засгийн газраас баталсан журмаар зөвшөөрсөн ажил; багшлах, эрдэм шинжилгээний болон бүтээлч ажил; ашиг сонирхлын зөрчил үүсэхээргүй бол өөрийн удирдах албан тушаалтан, эрх бүхий байгууллагын бичгээр өгсөн зөвшөөрлийн үндсэн дээр бусад алба, гэрээний ажил, үүрэг гүйцэтгэж болно.

Татварын албанд ажил, үйлчилгээ хувиараа эрхэлж байгаа гэж бүртгүүлсэн, жилийн орлого нь 10 сая төгрөгөөс хэтрэхгүй, эсхүл зөвхөн өрхийн хэрэгцээний төмс, хүнсний ногооны тариалан болон ойн аж ахуй, зөгий, загас, амьтан үржүүлэг, аялал, бусад сургалтын үйл ажиллагаанаас орлого олдог бол албан тушаалтан үүнийгээ давхар эрхэлж болно

Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн, бүх шатны шүүхийн шүүгч, прокурор, мөрдөх албаны албан тушаалтан нь салбарын хуульд тусгайлан зааснаас бусад ажил, албан тушаал эрхлэхийг хориглоно. Харин зэвсэгт хүчний албан тушаалтан өөрийн удирдах албан тушаалтны бичгээр өгсөн зөвшөөрлийн үндсэн дээр хөдөлмөрийн болон ажил гүйцэтгэх гэрээгээр ажил гүйцэтгэж, эрх эдэлж болно.

МУ-н Зэвсэгт хүчний тухай хуулийн 8.1. Зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүн

нь цэргийн албан хаагч болон цэргийн анги, байгууллагад гэрээгээр

ажиллагсадаас бүрдэнэ.

УИХ-ын болон Засгийн газрын гишүүн нь хууль болон олон улсын гэрээгээр зөвшөөрсөн ажил; нийтэд тустай үйл ажиллагаанд чиглэсэн ажил; багшлах, эрдэм шинжилгээний болон бүтээлч ажил; хуульд заасан бол өөр өөрийн чиг үүргийн дагуу УИХ-ын болон Засгийн газрын албан тушаал; хууль тогтоомжоор зөвшөөрсөн олон улсын байгууллага дахь албан тушаалыг давхар эрхэлж болно.

Улсын Их Хурлын гишүүн Засгийн газрын гишүүний албан тушаалыг хавсарч байгаа бол Улсын Их Хурлаас байгуулагдах хяналт шалгалтын ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд орохыг, түүнчлэн хяналт шалгалтын ажлын хэсэг байгуулахаар санаачлах, санал оруулахыг хориглоно.

Давхар ажил эрхлэлт

Албан тушаалтан нийтийн албанд орох үед хуулиар зөвшөөрөөгүй өөр ажил, үүрэг, гэрээ гүйцэтгэж, эрх эдэлж байгаа бол энэ тухай дээд шатны албан тушаалтанд бичгээр танилцуулах үүрэгтэй.

Энэ хуулийн 19.1-д заасан танилцуулга хүлээн авсан албан тушаалтан ажлын байрны шаардлагыг харгалзан 30 хоногийн дотор давхар эрхэлж болохгүй алба, ажил, үүргээс чөлөөлөгдөх, гэрээ болон эрхийг цуцлах эсэх тухай шийдвэр гаргаж холбогдох албан тушаалтанд бичгээр мэдэгдэнэ.

Аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэхтэй холбогдсон хориглолт

Албан тушаалтан энэ хуулийн 18.6-д зааснаас бусад аж ахуйн үйл ажиллагаа гардан эрхлэх болон аж ахуйн нэгжийн удирдах бүтцэд ажиллахыг хориглоно.

ЁС ЗҮЙ

Ёс зүй

Авлига нь мөн чанартаа ёс суртахууны ялзрал. Авлигач хүн нэн

түрүүнд ёс суртахууны, дараа нь хуулийн гэмт хэрэгтэн болдог.

Ёс зүйг авлигын амин сүнс

Улс орныг хөгжлийн дээд түвшинд хүргэхийн тулд

түшмэлийн шударга байдал, өндөр ёс зүй хэрэгтэй.

ЁС ЗҮЙ/ хүнд юу хийх ёстой, юунаас татгалзах

хэрэгтэйг таниулахад тусладаг шинжлэх ухаан/

Иргэн ТАХ Төр

ТАХ-ын ёс зүй гэдэг нь тодорхой мэргэжил албан тушаалын онцлогоос урган гарах урган гарах эрх зүйн хэм хэмжээ болох бөгөөд үүргээ биелүүлэх, шударга байж чадах дотоод чадавхи байдаг.

Олон нийтийн амьдралын стандартыг тогтоох Ноланы хорооноос олон нийтийн амьдралын хүрээнд үйлчилдэг 6 зарчим байна гэж үзсэн.

Хувиа хичээхгүй байх Шударга байх Бодит байх Хариуцлага тооцдог байх Ил тод байх Үнэнч байх Удирдагч байх

ТӨРИЙН АЛБАН ХААГЧИЙН ЁС ЗҮЙН ДҮРЭМ

шударга ёсны; хууль дээдлэх; тэгш байдал; хариуцлага хүлээх; олон нийтэд үйлчлэх.

шударга ёсны зарчмын хүрээнд: хүлээсэн үүрэгтээ үнэнч байж, нийтийн ашиг сонирхолд захирагдан ашиг сонирхлын зөрчилд автахгүй байх, хууль бус, шударга бус явдалтай эвлэршгүй байж, бусдыг манлайлах;  

хууль дээдлэх зарчмын хүрээнд: төрийн бодлого, шийдвэрийг боловсруулах болон төрийн албаны бүхий л үйл ажиллагаанд Үндсэн хууль, бусад хуулийг ямагт дээдлэн сахих;

тэгш байдлын зарчмын хүрээнд: бусад төрийн албан хаагч болон үйлчлүүлэгч, иргэн бүртэй адил тэгш, алагчлалгүй харьцан байгууллагын хөгжилд өөрийн хувь нэмрийг оруулах;

хариуцлага хүлээх зарчмын хүрээнд: албан үүргээ гүйцэтгэхэд шаардлагатай өөрийн мэдлэг чадварыг байнга дээшлүүлж, хийсэн ажлынхаа гүйцэтгэл, үр дүнгийн төлөө бүрэн хариуцлага хүлээх;

олон нийтэд үйлчлэх зарчмын хүрээнд: төрийн үйлчилгээг олон нийтэд чанартай, хүртээмжтэй, шуурхай, соёлтой хүргэж, тэдний итгэлийг хүлээж ажиллах.

Ä¿ãíýëò

Àâëèãà íü íèéãìèéí ñºðºã ¿çýãäýë áºãººä àâëèãà ¿¿ñýõ, òàðõàõ íºõöëèéã

àðèëãàæ, øóäàðãà áóñ, ¸ñ ç¿éã¿é áàéäëûã òàñëàí çîãñîîõ, òºð çàñàãò

èòãýõ îëîí ò¿ìíèé èòãýëèéã áýõæ¿¿ëýõèéí òºëºº á¿õ íèéòýýðýý

òýìöýõ ¸ñòîé. Àâëèãà îðøèí áàéãàà öàãò íèéãýì

õºãæèõã¿é, ÿäóóðàë áóóðàõã¿é, àìüäðàë ñàéæðàõã¿é.

Àâëèãûã òà áèä çîãñîîæ ÷àäíà.

Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà!