b a n k a e s h q i p ë r i s ë raporti...

2011Raporti Vjetor

B a n k a e S h q i p ë r i S ë

rapOrTi VJeTOr

Raporti Vjetor2011

2 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë 3

Nëse përdorni të dhëna të këtij publikimi, jeni të lutur të citoni burimin.Botuar nga: Banka e Shqipërisë, Sheshi “Avni Rustemi” Nr.24, Tiranë, ShqipëriTel.: + 355 4 2419301/2/3; + 355 4 2419409/10/11Faks: + 355 4 2419408E-mail: [email protected]

Tirazhi: 900 kopje

www.bankofalbania.org

2011Raporti Vjetor


p ë r m B a J T J a

FjAlA E guvERNAToRiT 11

KApiTulli i. EKoNomiA BoTëRoRE dhE TREgjET NdëRKomBëTARE 17i.1. Ekonomia botërore 17i.2. Ecuria e çmimeve të lëndëve të para 20i.3. politika monetare dhe tregjet financiare 21

KApiTulli ii. STABiliTETi i çmimEvE dhE oBjEKTivi i BANKëS Së ShqipëRiSë 27ii.1. Ecuria e inflacionit dhe e kategorive kryesore të shportës së mallrave të konsumit 27ii.2. Sjellja e përbërësve kryesorë të inflacionit 30ii.3. Faktorët që kanë ndikuar në inflacion 32ii.4. politika monetare e Bankës së Shqipërisë 38

KApiTulli iii. ZhvillimET mAKRoEKoNomiKE 45iii.1. prodhimi i brendshëm bruto dhe ecuria e kërkesës agregate 46iii.2 Ecuria e prodhimit sipas sektorëve 49iii.3. Ecuria e kërkesës agregate 55iii.4. politika fiskale, kërkesa agregate dhe treguesit fiskalë 61iii.5. Zhvillimet kryesore në bilancin e pagesave 70iii.6. Ecuria e tregut të punës 77

KApiTulli iv. ZhvillimET moNETARE dhE TREgjET FiNANciARE 83iv.1. Zhvillimet monetare 83iv.2. Tregjet financiare 95

KApiTulli v. iNSTRumENTET E poliTiKëS moNETARE dhE AdmiNiSTRimi i REZERvëS vAluToRE 109v.1. instrumentet e politikës monetare 109v.2. Administrimi i rezervës valutore 114

KApiTulli vi. mBiKëqyRjA BANKARE dhE STABiliTETi FiNANciAR 119vi.1. Ecuria e sistemit bankar 119vi.2. Zhvillimet në sistemin financiar jobankar 128vi.3. Regjistri i kredive 130vi.4. Ekzaminimet në vend 131vi.5. licencimi dhe kuadri rregullativ 135

KApiTulli vii. ZhvillimET Në SiSTEmiN E pAgESAvE dhE EmiSioNi i moNEdhëS 143vii.1. Zhvillimet në sistemin e pagesave 143vii.2. Emisioni i monedhës 154

KApiTulli viii. Zhvillimi i STATiSTiKAvE Në BANKëN E ShqipëRiSë 159

KApiTulli iX. AKTiviTETE Të TjERA Të BANKëS Së ShqipëRiSë 165iX.1. puna kërkimore 165iX.2. Komunikimi me publikun 168iX.3. Bashkëpunimi ndërkombëtar dhe procesi i integrimit evropian 173iX.4. Forcimi i kapaciteteve njerëzore dhe infrastrukturore 181iX.5. Kontrolli i brendshëm 184iX.6. Ndryshime kryesore në legjislacionin bankar gjatë vitit 2011 185

Raporti Vjetor2011


KApiTulli X. pASqyRAT FiNANciARE pëR viTiN E mBylluR më 31 dhjEToR 2011 (dhE RApoRTi i AudiTuESiT Të pAvARuR) 191 Raporti i audituesit të pavarur 191 Shënime mbi pasqyrat financiare për vitin e mbyllur më 31 dhjetor 2011 199

ShTojcA STATiSTiKoRE 240

1. çmimET, pRodhimi dhE TREgu i puNëS 2401.1 indeksi i çmimeve të konsumit 2401.2 Ndryshimet vjetore të indeksit të çmimeve të konsumit sipas grupeve kryesore 2411.3 indeksi i çmimeve të prodhimit dhe indeksi i kushtimit në ndërtim 2421.4 Ndryshimet në përqindje të indeksit të çmimeve të prodhimit dhe të indeksit të kushtimit në ndërtim 2421.5 prodhimi i brendshëm bruto sipas metodës së shpenzimeve 2431.6 prodhimi i brendshëm bruto sipas aktivitetit ekonomik 2431.7 punësimi, papunësia dhe pagat 244

2. FiNANcAT E qEvERiSë 2442.1 Të ardhurat e buxhetit të qeverisë 2442.2 Shpenzimet e buxhetit të qeverisë 2452.3 Financimi i deficitit buxhetor 2462.4 Shpenzimet sipas klasifikimit funksional (coFog) 2462.5 Stoku i borxhit të brendshëm sipas instrumenteve 247

3. SEKToRi FiNANciAR 2473.1 Agregatët monetarë dhe përbërësit e tyre 2473.2 Kundërpartitë e agregatëve monetarë 2483.3 llogaritë rrjedhëse dhe depozitat pa afat në lekë sipas sektorit 2483.4 depozitat me afat në lekë sipas sektorit 2493.5 llogari rrjedhëse dhe depozita pa afat në valutë sipas sektorit 2493.6 depozitat me afat në valutë sipas sektorit 2493.7 Kredia për ekonominë sipas sektorit 2503.8 Kredia sipas qëllimit të përdorimit dhe monedhës për bizneset 2513.9 Kredia sipas qëllimit të përdorimit dhe monedhës për individët 2523.10 Kredia sipas aktivitetit ekonomik 2533.11 Kredia sipas rrethit 2533.12.a Bilanci sektorial i bankave paradepozituese/ mjetet 2543.12.b Bilanci sektorial i bankave paradepozituese/ detyrimet 2553.13 Bilanci sektorial i Bankës së Shqipërisë 256

4. TREgjET FiNANciARE 2574.1 Normat e interesit për kreditë e reja sipas monedhës 2574.2 Normat e interesit për depozitat e reja sipas monedhës 2584.3 Normat e interesit për bonot e thesarit sipas afatit 259

5. KuRSi i KëmBimiT 2605.1 Kursi i këmbimit të lekut kundrejt monedhave kryesore 260

6. NoRmAT E iNTERESiT Të iNSTRumENTEvE Të poliTiKëS moNETARE 2606.1 Normat bazë të interesit të Bankës së Shqipërisë 260

7. STATiSTiKAT E SEKToRiT Të jAShTëm 2617.1 Bilanci i pagesave 2617.2 Eksporti i mallrave sipas partnerëve 2627.3 Eksporti i mallrave sipas SiTc 2637.4 importi i mallrave sipas partnerëve 2647.5 importi i mallrave sipas SiTc 2657.6 pozicioni i investimeve ndërkombëtare 2657.7 Borxhi i jashtëm 266

2011Raporti Vjetor


p ë R m B A j T j A E T A B E l A v E

KApiTulli i. EKoNomiA BoTëRoRE dhE TREgjET NdëRKomBëTARETabelë 1. disa tregues kryesorë makroekonomikë. 17Tabelë 2. disa tregues makroekonomikë për vendet BRiK. 18Tabelë 3. Tregues ekonomikë për disa vende të rajonit. 19

KApiTulli ii. STABiliTETi i çmimEvE dhE oBjEKTivi i BANKëS Së ShqipëRiSë Tabelë 1. Kontributi vjetor i kategorive dhe i disa nëngrupeve kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje). 29

KApiTulli iii. ZhvillimET mAKRoEKoNomiKETabelë 1. disa tregues të ekonomisë në vite. 46Tabelë 2. Kontributet e degëve (në p. p) në rritjen vjetore të vlerës së shtuar në sektorin e industrisë (në përqindje). 50Tabelë 3. Treguesit kryesorë fiskalë, krahasim me vitet e mëparshme. 68Tabelë 4. Treguesit kryesorë të bilancit të pagesave. 71

KApiTulli iv. ZhvillimET moNETARE dhE TREgjET FiNANciARETabelë 1. instrumenti i rezervës së detyruar në disa prej vendeve të rajonit. 98

KApiTulli vi. mBiKëqyRjA BANKARE dhE STABiliTETi FiNANciARTabelë 1. Ecuria e totalit të aktiveve të sistemit bankar dhe raporti ndaj pBB-së. 119Tabelë 2. indeksi h (herfindahl) i përqendrimit të aktiveve, depozitave dhe kredisë. 119Tabelë 3. Rritja tremujore e kredisë gjatë vitit 2011. 120Tabelë 4. Rezultati neto në miliardë lekë. 121Tabelë 5. Tregues të përfitueshmërisë nga veprimtaria kryesore në përqindje (kumulative). 121Tabelë 6. Tregues të përfitueshmërisë të sistemit bankar (në përqindje). 121Tabelë 7. Ecuria e raportit të mjaftueshmërisë së kapitalit (në përqindje). 121Tabelë 8. Ecuria në vite e treguesit kredi/depozita në përqindje. 123Tabelë 9. Totali i aktiveve të iFjB-ve të ndara sipas aktivitetit të tyre, për periudhën dhjetor ‘10–shtator ’11. 129Tabelë 10. Treguesit e shtrirjes së rrjetit të bankave në fund të vitit 2010. 136Tabelë 11. Treguesit e shtrirjes së rrjetit të bankave në fund të vitit 2011. 136Tabelë 12. Numri i subjekteve të licencuara nga Banka e Shqipërisë 2000-2011. 137

KApiTulli vii. ZhvillimET Në SiSTEmiN E pAgESAvE dhE EmiSioNi i moNEdhëSTabelë 1. Ecuria e sistemit AipS. 144Tabelë 2. llojet e transaksioneve në sistemin AipS. 145Tabelë 3. Treguesi i përqendrimit për sistemin AipS. 146Tabelë 4. Ecuria e aktivitetit në AEch për periudhën 2010-2011. 147Tabelë 5. Treguesi i përqendrimit për sistemin AEch. 148Tabelë 6. Ecuria e aktivitetit në AEch për periudhën 2009-2011. 148Tabelë 7. pesha e pagesave të klientëve në sistemin bankar sipas instrumentit të pagesës. 150Tabelë 8. pesha e transaksioneve me karta sipas terminaleve. 152

KApiTulli viii.Zhvillimi i STATiSTiKAvE Në BANKëN E ShqipëRiSëTabelë 1. Statistika të hapësirës ‘Statistika’ në faqen e Bankës së Shqipërisë. 159

KApiTulli iX. AKTiviTETE Të TjERA Të BANKëS Së ShqipëRiSëTabelë 1. përzgjedhja e modulit “Financat personale në duart tuaja” për vitin shkollor 2011-2012. 172

Raporti Vjetor2011


p ë R m B A j T j A E g R A F i K ë v E

KApiTulli i. EKoNomiA BoTëRoRE dhE TREgjET NdëRKomBëTAREgrafik 1. Ndryshimet vjetore të çmimit të naftës në tregun ndërkombëtar dhe të indeksit nominal të monedhave kryesore, të shprehura në dollarë amerikanë. 20grafik 2. Ecuria e ndryshimeve vjetore të indekseve të çmimeve sipas grup-mallrave kryesorë. 21grafik 3. Ecuria e normave bazë të interesit. 21grafik 4. Ecuria e kursit të këmbimit dhe e disa treguesve financiarë në tregjet ndërkombëtare. 22

KApiTulli ii. STABiliTETi i çmimEvE dhE oBjEKTivi i BANKëS Së ShqipëRiSëgrafik 1. Kontributi i kategorive kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje). 28grafik 2. inflacioni vjetor sipas kategorive të mallrave dhe shërbimeve (në përqindje). 29grafik 3. inflacioni vjetor bazë dhe jobazë (majtas); kontributet përkatëse (djathtas). 30grafik 4. inflacioni vjetor sipas sektorëve (majtas); kontributet respektive (djathtas). 31grafik 5. inflacioni vjetor sipas tremujorëve. 32grafik 6. Ndryshimi vjetor i pagës mesatare sipas sektorëve (majtas), ecuria tremujore e pagës dhe vlerësimi i saj në ekonomi (djathtas). 33grafik 7. Treguesit e produktivitetit, të kostos së punës për njësi dhe të pagës mesatare reale (majtas); ndryshime vjetore (djathtas). 34grafik 8. Ecuria e ndryshimeve vjetore të içp-së dhe të içK-së dhe korrelacionet lineare. 35grafik 9. Ndryshimet vjetore të indeksit “presionet inflacioniste prej çmimeve të huaja” dhe kontributi i çmimeve të huaja dhe i ecurisë së kursit të këmbimit. 36grafik 10. Ecuria e diferencialit ndërsektorial të inflacionit. 36grafik 11. Treguesi i masës së ankorimit të pritjeve të inflacionit nga agjentë të ndryshëm të ekonomisë. 37grafik 12. Ecuria e ekspansionit monetar dhe e diferencës së yield-eve. 38grafik 13. Ecuria e indeksit të kushteve monetare (iKm, ndryshim nga viti bazë). 38grafik 14. Ecuria e likuiditetit të injektuar në sistemin bankar me operacione të tregut të hapur. 39grafik 15. Ndryshimet vjetore të içK-së, të kursit të këmbimit dhe norma bazë e interesit (në %). 40grafik 16. Norma bazë e interesit e zhvendosur në kohë në korrelacion me inflacionin total (majtas) dhe atë bazë (djathtas). 41

KApiTulli iii. ZhvillimET mAKRoEKoNomiKEgrafik 1. Ecuria e pBB-së (ndryshime vjetore dhe tremujore, majtas) dhe e treguesit të prirjes ekonomike, normës së shfrytëzimit të kapaciteteve (djathtas). 47grafik 2. Ecuria e pBB-së tremujore reale, ndryshime vjetore (majtas) dhe ndryshime tremujore të rregulluara për sezonalitet (djathtas). 48grafik 3. Tregues të rishikimit për ecurinë vjetore të pBB-së (në pikë përqindje). 48grafik 4. Kontributet e sektorëve (në pikë përqindje) në rritjen vjetore të pBB-së (në përqindje). 49grafik 5. Ecuria e treguesve kryesorë të bilancit energjitik. 50grafik 6. Sektori i industrisë. 50grafik 7. Sektori i ndërtimit. 51grafik 8. Kontributet (mesatare në p.p.) e aktiviteteve të bujqësisë, gjuetisë, pyjeve dhe peshkimit, industrisë dhe ndërtimit në rritjen vjetore të pBB-së. 52grafik 9. Sektori i shërbimeve. vlera e shtuar dhe shifra e afarizmit në vëllim (majtas). Kërkesa (në balancë neto, p.p.) dhe norma e shfrytëzimit të kapaciteteve (djathtas). 53grafik 10. Ecuria e pBB-së vjetore në total dhe sipas sektorëve (majtas). Kontributet e sektorëve (në pikë përqindje) në rritjen vjetore të pBB-së (në përqindje, djathtas). 53grafik 11. Struktura e ppB-së reale në periudhat përkatëse (majtas) dhe struktura e kredisë sipas sektorëve të ekonomisë (djathtas). 54grafik 12. Tregues të tërthortë të konsumit privat. 55grafik 13. Tregues të situatës së kursimit dhe të financimit të konsumit privat. 56grafik 14. Ndryshimet vjetore në të ardhurat e disponueshme private (yd) në terma nominalë dhe realë. 58grafik 15. Tregues të tërthortë të investimeve private. 59grafik 16. Kontributi i eksporteve neto në pBB-në reale (në pikë përqindje). 60grafik 17. Shpenzimet totale sipas dy kategorive kryesore (majtas) dhe ato korrente sipas zërave përbërës (djathtas) në raport ndaj pBB-së. 62grafik 18. Ndryshimi vjetor i shpenzimeve totale, me kontributet e kategorive përkatëse (korrente, kapitale e transferta të ndryshme, majtas) dhe ndryshimet vjetore të disa zërave të shpenzimeve korrente, në përqindje (djathtas). 62grafik 19. Ndryshimet vjetore të shpenzimeve (totale, korrente e kapitale) dhe trendet e tyre. 63grafik 20. Të ardhurat totale sipas kategorive kryesore (majtas) dhe ato tatimore sipas zërave përbërës (djathtas) në raport ndaj pBB-së. 64

2011Raporti Vjetor


grafik 21. Ndryshimi vjetor i të ardhurave totale, me kontributet e kategorive përkatëse (tatimore, jotatimore e grante, majtas) dhe ndryshimet vjetore të disa zërave

kryesorë të të ardhurave tatimore, në përqindje (djathtas). 65grafik 22. Ndryshimet vjetore të të ardhurave (totale, tatimore, TvSh dhe jotatimore) dhe trendet e tyre. 66grafik 23. deficiti buxhetor dhe burimet e financimit në miliardë lekë (majtas) dhe raporti i deficitit buxhetor me pBB-në dhe trendi i tij afatgjatë (djathtas). 67grafik 24. deficiti primar ndaj pBB-së, në përqindje dhe trendi afagjatë. 68grafik 25. Kontributi sipas kategorive në thellimin/ngushtimin e deficitit tregtar. 72grafik 26. Ecuria e deficitit tregtar me dhe pa energjinë elektrike (ndryshime vjetore në përqindje). 72grafik 27. Kontributi i kategorive kryesore të eksporteve vendase në rritjen vjetore të eksporteve totale. 73grafik 28. orientimi i eksporteve sipas kategorive kryesore (në milionë euro). 73grafik 29. Kontributi i kategorive kryesore të eksporteve vendase në rritjen vjetore të importeve totale. 74grafik 30. importet e mallrave sipas përdorimit final në ekonomi (në milionë euro). 74grafik 31. orientimi gjeografik i importeve (në milionë euro). 75grafik 32. orientimi gjeografik i eksporteve. 75grafik 33. Ecuria e forcës së aftë për punë (përqindje vjetore, majtas) dhe pesha mesatare e numrit të të punësuarve sipas sektorëve (në përqindje). 78grafik 34. Ecuria e normës së papunësisë dhe e papunësisë afatgjatë (në përqindje, majtas), balanca e vlerësimeve të punësimit (p.p, djathtas). 78

KApiTulli iv. ZhvillimET moNETARE dhE TREgjET FiNANciAREgrafik 1. Ecuria e kërkesës për para, ekspansionit monetar. 84grafik 2. Ecuria e monetizimit dhe shpejtësisë së parasë. 84grafik 3. Ecuria e ofertës monetare dhe inflacionit, dhe normës bazë të interesit. 85grafik 4. Ecuria e agregatit m2 dhe strukturës së tij. 86grafik 5. Ecuria e depozitave në lekë sipas afatit dhe agjentëve ekonomikë. 86grafik 6. Ecuria e depozitave në valutë sipas afatit dhe agjentëve ekonomikë. 86grafik 7. Ecuria e kredisë për sektorin privat dhe e pBB-së. 87grafik 8. indeksi i rritjes vjetore të kredisë me vendet e Evropës juglindore (majtas) dhe të Evropës qendrore (djathtas). 88grafik 9. Rezultatet e vlerësimit ekonometrik (majtas) dhe aplikimi i rezultateve në rritjen e KSp-së në dy vitet e fundit (djathtas). 89grafik 10. Ecuria e kredisë për sektorin privat dhe atë publik. 90grafik 11. Ecuria e kredisë për sektorin privat sipas valutës. 91grafik 12. Ecuria e kredisë për biznese sipas qëllimit. 92grafik 13. Ecuria e kredisë për biznese sipas sektorëve. 93grafik 14. Ecuria e kredisë për individë sipas qëllimit. 94grafik 15. Ndryshimet e standardeve dhe kërkesa për kredi, për bizneset dhe individët. 95grafik 16. vëllimi mesatar vjetor i huamarrjes 1- dhe 7-ditore në tregun ndërbankar, norma e interesit ditor. 96grafik 17. Normat e interesit në tregun ndërbankar (majtas) dhe diferenca e tyre nga norma bazë (djathtas). 97grafik 18. yield-et e bonove të thesarit (majtas) dhe kurba e yield-eve (djathtas). 99grafik 19. yield-et në tregun e obligacioneve (majtas) dhe portofoli i letrave me vlerë të qeverisë (në miliardë lekë, djathtas). 100grafik 20. interesat mesatarë të depozitave në lekë dhe në euro (majtas) dhe ndryshimi vjetor i tyre sipas afateve (djathtas). 101grafik 21. interesi mesatar i ponderuar për kredinë në lekë (majtas) dhe në euro (djathtas). 102grafik 22. marzhet e ndërmjetësimit në lekë dhe në euro (majtas) dhe diferenca midis interesit mesatar të ponderuar të kredisë në lekë dhe asaj në euro (djathtas). 103grafik 23. Ndryshimet vjetore të lekut në terma nominalë efektivë (NEER) dhe indeksi i presioneve në tregun valutor. 103grafik 24. Ecuria ditore e raportit euro/lekë dhe usd/lekë (majtas) dhe ecuria mujore e raportit euro/lekë, 2009- 2011 (djathtas). 104grafik 25. luhatshmëria e raportit usd/lekë dhe euro/lekë ndër vite. 105grafik 26. Ecuria (indeks me bazë tetorin e vitit 2008) dhe luhatshmëria e raportit euro/ lekë në krahasim me monedhat e Evropës lindore-qendrore dhe Ballkanit. 105

KApiTulli v. iNSTRumENTET E poliTiKëS moNETARE dhE AdmiNiSTRimi i REZERvëS vAluToRE

grafik 1. operacionet e tregut të hapur dhe përdorimi i lehtësirave të përhershme. 109grafik 2. operacioni kryesor i tregut sipas datave të ankandeve (në miliardë lekë). 110

Raporti Vjetor2011


h A p ë S i R A i N F o R m u E S E

grafik 3. operacionet rregulluese të tregut sipas datave të ankandeve (në miliardë lekë). 111grafik 4. Rezerva e detyruar (në miliardë lekë). 113grafik 5. Normat e remunerimit të rezervës së detyruar. 113

KApiTulli vi. mBiKëqyRjA BANKARE dhE STABiliTETi FiNANciARgrafik 1. peshat e grupbankave në sistem sipas totalit të aktiveve (në përqindje). 119grafik 2. Ecuria e depozitave të klientëve, në total dhe e ndarë sipas llojit të klientëve. 122grafik 3. Ecuria e aktiveve me rrezik dhe e portofolit të kredisë. 127grafik 4. Ecuria e kredive me probleme. 127

KApiTulli vii. ZhvillimET Në SiSTEmiN E pAgESAvE dhE EmiSioNi i moNEdhëSgrafik 1. Ritmet vjetore të llojeve të transaksioneve të shlyera në AipS sipas numrit (majtas) dhe sipas vlerës (djathtas). 145grafik 2. Raporti i mbulimit të transaksioneve të AipS nga kredia brenda ditës. 146grafik 3. Ecuria e numrit dhe e vlerës së transaksioneve të kleruara në sistemin AEch, 2009-2011. 147grafik 4. pesha e transaksioneve sipas seancave të klerimit në numër (majtas) dhe në vlerë (djathtas). 148grafik 5. pesha e transaksioneve të klientëve në sistemin bankar. 149grafik 6. Numri i ATm dhe poS ndër vite dhe ritmet e tyre vjetore për periudhën 2004-2011. 150grafik 7. Shpërndarja e pajisjeve ATm dhe poS sipas rajoneve për vitin 2011. 150grafik 8. Numri i kartave sipas funksionit dhe ritmet rritëse vjetore të tyre. 151grafik 9. Shpërndarja e kartëmbajtësve sipas gjinisë dhe moshës, deri në fund të vitit 2011. 151grafik 10. Ecuria e numrit dhe e vlerës së transaksioneve “home Banking”për periudhën 2005-2011. 152grafik 11. monedha në qarkullim 1995-2011 (në mijë lekë). 154grafik 12. Struktura e kartëmonedhës në qarkullim, 2010-2011. 154grafik 13. Struktura e monedhës metalike në qarkullim, 2010-2011. 155

KApiTulli iX. AKTiviTETE Të TjERA Të BANKëS Së ShqipëRiSëgrafik 1. Struktura e punonjësve sipas kualifikimeve. 182

hapësirë informuese 1. vlerësimi i presioneve nga kostot e prodhimit, sipas indeksit të çmimeve të prodhimit. 34hapësirë informuese 2. goditjet në inflacion gjatë periudhës 2007 – 2011. 40hapësirë informuese 3. Rishikimi i të dhënave të pBB-së tremujore në vëllim. 47hapësirë informuese 4. lëvizjet strukturore në ekonominë shqiptare. 53hapësirë informuese 5. Ndërtimi i një përafruesi për të ardhurat e disponueshme private. 57hapësirë informuese 6. Ndryshimet në politikën tatimore për vitin 2011. 69hapësirë informuese 7. Faktorët përcaktues të ecurisë së kredisë për sektorin privat në vendet e Eqj-së. 88hapësirë informuese 8. përmbledhje e informacionit nga vrojtimi i aktivitetit kreditues gjatë vitit 2011. 94hapësirë informuese 9. Ndryshimi në politikën e remunerimit të rezervës së detyruar. 97hapësirë informuese 10. Ndryshimet mbi rregulloret për funksionimin e sistemeve AipS dhe AEch. 144hapësirë informuese 11. objektivat afatmesëm në përmirësimin e aktivitetit statistikor. 161hapësirë informuese 12. lënda me zgjedhje të lirë “Financat personale në duart tuaja”. 171hapësirë informuese 13. projekti i Binjakëzimit. 181

2011Raporti Vjetor


guvernatori i Bankës së Shqipërisë, Z. Ardian Fullani.

Raporti Vjetor2011


Anëtarët e Këshillit mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë.

Në rreshtin e parë, nga e majta në të djathtë:

EliSABETA gjoNi ZëvendëskryetareARdiAN FullANi Kryetar ERmEliNdA mEKSi Anëtare hAliT XhAFA Anëtar

Në rreshtin e dytë, nga e majta në të djathtë:

AdRiAN civici AnëtarARjAN KAdAREjA Anëtar ElA golEmi Anëtare dhoRi KulE AnëtarpETRAq milo Anëtar

2011Raporti Vjetor


FJala e guVernaTOriT

i dashur lexues,

me kënaqësi të veçantë po e hap edhe këtë vit raportin Vjetor të Bankës së Shqipërisë. Jam i bindur se në faqet e tij do të gjeni jo vetëm një analizë të qartë të zhvillimeve ekonomike e financiare të vitit të shkuar, por edhe një pasqyrë të punës së Bankës së Shqipërisë për përmbushjen e detyrave ligjore dhe zhvillimin e angazhimeve të saj institucionale. Duke mos synuar të bëj një përmbledhje të plotë dhe në pamundësi për të realizuar brenda kësaj hapësire të shkurtër prezantuese një përmbledhje të hollësishme të të gjitha çështjeve të trajtuara, dëshiroj të paraqes në vijim disa prej mesazheve kryesore të raportit.

Viti që lamë pas shënoi një vit tjetër rritjeje për ekonominë shqiptare. Të dhënat e inSTaT-it tregojnë se rritja ekonomike e nëntëmujorit të parë të vitit 2011 ishte rreth nivelit 2.7%, ndërkohë që tregues të tërthortë sasiorë sugjerojnë për një përshpejtim të saj në tremujorin e katërt të vitit 2011. rritja ekonomike u mbështet nga kërkesa e huaj dhe një stimul i lehtë fiskal. ndërkohë, konsumi dhe investimet private mbetën të dobëta, kryesisht si pasojë e pasigurisë dhe hezitimit të familjeve e bizneseve shqiptare në vendimmarrjen e tyre. në terma sektorialë, rritja ekonomike u mbështet kryesisht nga sektori i shërbimeve, i bujqësisë dhe ai i industrisë. Sektori i ndërtimit vijoi të kishte një ecuri të dobët, e cila është në linjë me prirjet ristrukturuese të ekonomisë shqiptare gjatë dy-tre viteve të fundit. këto prirje karakterizohen prej divergjencave dhe korrigjimeve në ritmet e rritjes të sektorëve të ndryshëm të ekonomisë si dhe prej zhvendosjes së bizneseve, kapitaleve dhe vëmendjes së sistemit bankar drejt degëve e sektorëve më produktivë të saj.

rritja ekonomike duhet të jetë në radhë të parë e qëndrueshme në mënyrë që të pasqyrohet në përmirësimin e përhershëm të mirëqenies. në zbërthim të kësaj filozofie, e cila qëndron edhe në themel të detyrës së saj ligjore, Banka e Shqipërisë, i kushton vëmendje të veçantë ruajtjes së stabilitetit të çmimeve dhe mbështetjes së stabilitetit makroekonomik e financiar të vendit. me kënaqësi konstatoj se ky objektiv është arritur gjatë vitit 2011.

megjithë luhatjet gjatë vitit, të shkaktuara më së shumti nga goditje të ekonomisë së huaj, inflacioni mesatar i vitit 2011 shënoi vlerën 3.5%, duke qenë në përputhje me objektivin tonë. politika e kujdesshme monetare e Bankës së Shqipërisë, si dhe administrimi i mirë i likuiditetit dhe i pritjeve të inflacionit, krijuan premisat e duhura për kontrollin e tij. në kontekstin makroekonomik, rritja ekonomike nën potencial dhe hendeku negativ i prodhimit kufizuan presionet e brendshme inflacioniste, duke kompensuar njëkohësisht goditjet e ardhura nga rritja e çmimeve në tregjet botërore. nga ana tjetër, politika fiskale e kujdesshme ka ndikuar në kontrollin e deficitit buxhetor dhe të borxhit të brendshëm publik. qëndrueshmëria e treguesve fiskalë dhe e borxhit publik është një tregues i cili ka marrë një vëmendje të madhe nga tregjet financiare. Si i tillë, ai është dhe duhet të mbetet një objektiv

Raporti Vjetor2011


i përhershëm i politikave makroekonomike. Së fundi, shkëmbimet e valutës në veprimtarinë tregtare dhe financiare të vendit kanë qenë përgjithësisht të balancuara gjatë vitit 2011. Deficiti relativisht i lartë i llogarisë korrente, i vlerësuar rreth nivelit 12% të pBB-së për nëntë muajt e parë të vitit, mbetet një dobësi strukturore e ekonomisë shqiptare, e cila e ekspozon atë ndaj luhatjeve të mundshme në tregjet ndërkombëtare të kapitalit. në këtë kontekst, orientimi në rritje i ekonomisë shqiptare drejt sektorëve prodhues, zgjerimi i shpejtë i eksporteve dhe rritja e shkallës së mbulimit të eksporteve ndaj importeve, janë sinjale pozitive të cilat duhen zhvilluar e mbështetur më tej. gjithashtu, rritja e atraktivitetit të Shqipërisë si destinacion për investimet e huaja direkte, nëpërmjet reformave strukturore dhe garantimit të stabilitetit makroekonomik, duhet të mbeten çështje prioritare në axhendën e politikave ekonomike të zhvillimit.

Zhvillimet monetare kanë reflektuar jo vetëm ecurinë e ekonomisë reale por edhe zhvillimet në partnerët tanë tregtarë dhe në tregjet financiare ndërkombëtare. në vija të përgjithshme, këto zhvillime janë pozitive. Sistemi bankar shqiptar ka vijuar të financojë rritjen e konsumit dhe të investimeve në vend, duke e rritur me rreth 10.4% kreditimin e ekonomisë gjatë vitit të shkuar. ai vazhdon të gjenerojë në vend flukset e nevojshme të depozitave, duke sjellë një zhvillim të shëndetshëm të bilanceve të tij. rritja e ndërmjetësimit financiar dhe e shkallës së kreditimit të ekonomisë është mbështetur nga politika monetare dhe operacionale e Bankës së Shqipërisë. megjithatë, ecuria e kreditimit paraqitet relativisht e ngadaltë në raport me përvojën tonë të periudhës para krizës botërore dhe me nevojat e vendit për të gjeneruar një rritje ekonomike afër potencialit. ky zhvillim është i njëjtë me përvojën e shumë vendeve të zhvilluara e në zhvillim dhe duhet të konsiderohet si një problem afatmesëm. ai reflekton, në masën dërrmuese, kërkesën e ulët për kredi gjatë kësaj periudhe por sjellja e kujdesshme e bankave ndaj kreditimit i shton atij edhe një dimension të ofertës. Trajtimi i këtyre problemeve do të kërkojë kohë dhe do të vijojë të kushtëzojë ecurinë e ekonomisë edhe gjatë periudhës së ardhme.

Duke iu kthyer aktivitetit të Bankës së Shqipërisë gjatë vitit të shkuar, dëshiroj që, në mënyrë më specifike, të vë në dukje drejtimet dhe arritjet kryesore të punës sonë.

politika monetare ka qenë dhe mbetet e orientuar drejt respektimit të objektivit kryesor të Bankës së Shqipërisë: arritjes dhe ruajtjes së stabilitetit të çmimeve. kjo politikë ka marrë karakter gjithnjë e më stimulues, i cili pasqyron zhvillimet në ekonominë reale dhe ecurinë e pritur të inflacionit. ky karakter është reflektuar në uljen e normës bazë të interesit në tremujorin e fundit të vitit; në furnizimin e ekonomisë me likuiditet në sasinë, në kohën dhe në afatet e maturimit të kërkuara nga sistemi bankar; në ndryshimet rregullative, të cilat kanë synuar nxitjen e ndërmjetësimit financiar dhe rritjen e shkallës së përdorimit të monedhës sonë kombëtare në ekonomi; si dhe në komunikimet tona transparente me agjentët e tregut financiar. në përgjigje të kësaj politike, ecuria e tregjeve të brendshme financiare ka qenë përgjithësisht e qetë. primet e rrezikut të inflacionit dhe të likuiditetit kanë ardhur në rënie

2011Raporti Vjetor


dhe normat e interesit të letrave me vlerë të qeverisë, të depozitave dhe të kredive kanë ardhur në rënie.

paralelisht me të, funksioni mbikëqyrës e rregullator i sistemit bankar e financiar, në nivel makro dhe mikroinstitucional, është zhvilluar më tej nga Banka e Shqipërisë. përqasja jonë drejt stabilitetit financiar mbetet e orientuar për shmangien e rreziqeve, duke synuar identifikimin dhe paraprirjen në kohë të zhvillimeve potencialisht të dëmshme për shëndetin e sistemit. në këtë drejtim, Banka e Shqipërisë ka iniciuar ndryshimet e duhura në kuadrin ligjor dhe ka bërë përshtatjet e kuadrit të saj rregullator, duke synuar forcimin e treguesve të likuiditetit e të kapitalit, përmirësimin e aftësive administruese të sistemit bankar dhe rritjen e aftësisë së tij për të identifikuar dhe përballuar goditjet e mundshme. Fryti i kësaj pune, i prekshëm për të gjithë, është një sistem bankar i shëndetshëm, i cili gëzon besimin e publikut dhe është i aftë t’u shërbejë nevojave të ekonomisë.

përtej këtyre dy drejtimeve kryesore, Banka e Shqipërisë ka investuar kohë dhe energji të konsiderueshme për realizimin e detyrave dhe angazhimeve të saj institucionale. këto detyra dhe angazhime përfshijnë por nuk kufizohen në: mirëmbajtjen dhe zhvillimin e infrastrukturës së sistemit të pagesave, rritjen sasiore dhe përmirësimin cilësor të komunikimit me publikun, publikimin dhe përmirësimin e statistikave monetare dhe të bilancit të pagesave, mbështetjen e proceseve integruese në Bashkimin evropian, si dhe forcimin e kapaciteteve analitike dhe të punës kërkimore të Bankës së Shqipërisë. Të gjitha këto drejtime parësore të punës sonë do t’i gjeni të shpjeguara më në detaje në faqet e raportit.

ardian Fullani

guvernator

Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


kapiTulli i. ekOnOmia BOTërOre Dhe TregJeT nDërkOmBëTare

i.1. ekOnOmia BOTërOre

ekonomia botërore shënoi ngadalësim të ritmeve të rritjes gjatë vitit 2011. ekspansioni dhe rimëkëmbja e aktivitetit ekonomik gjatë vitit 2010 ia kanë lënë vendin një ecurie më të ngadaltë gjatë këtij viti. Faktorëve të përkohshëm, siç ishte fatkeqësia natyrore dhe incidenti nuklear në Japoni, u janë bashkangjitur efektet e krizës së borxhit publik në evropë dhe ndikimi i saj në klimën e përgjithshme të besimit tek investuesit dhe tek tregjet financiare. Thellimi i krizës së borxhit dhe shtrirja e saj tek shumë nga vendet e zhvilluara, ka ndikuar negativisht performancën ekonomike të këtyre shteteve. Tensionet e lidhura me këtë faktor janë përcjellë në tregjet financiare, duke e bërë shkëmbimin e kapitaleve më të vështirë dhe primet e kërkuara të rrezikut më të larta. Vendet në zhvillim kanë regjistruar rritje më të shpejtë se vendet e zhvilluara, ndonëse me vlera më të moderuara nga viti i kaluar. Dobësimi ekonomik i shteteve të industrializuara ka kushtëzuar ecurinë e përgjithshme të ekonomisë botërore duke ndikuar te kërkesa e jashtme e shteteve në zhvillim, tek të cilat eksportet përbëjnë një zë kryesor në rritjen e pBB-së. presionet inflacioniste në nivel botëror kanë qenë relativisht të larta në pjesën e parë të vitit dhe në disa vende kanë shfaqur prirje rënëse në pjesën e dytë të tij.

Shtetetndryshimi i pBB-së norma e papunësisë norma e inflacionit

2010 2011 2010 2011 2010 2011ShBa 3.0 1.7 9.6 8.9 1.5 3.0eurozonë 1.9 1.53 10.0 10.3 1.6 2.73gjermani 3.6 3.01 6.8 5.9 1.1 2.3Francë 1.4 1.72 9.7 9.7 1.5 2.1mbretëri e Bashkuar 2.1 0.9 8.0 8.02 3.3 4.5Japoni 3.1 -0.91 5.1 4.6 -0.7 -0.3

Burimi: Eurostat, institutet statistikore përkatëse.1 parashikime të FmN-së, janar 2012.2 Të dhëna paraprake nga instituti Kombëtar i Statistikave, Francë.3 Të dhëna paraprake, Eurostat.

• EkonomiaEEurozonësaktiviteti ekonomik i eurozonës gjatë këtij viti ka treguar ngadalësim të ritmit të

rritjes. Treguesit e pBB-së janë ulur nga tremujori në tremujor, duke konfirmuar ecurinë rënëse të ekonomisë. Sipas të dhënave të fundit nga eurostat, rritja ekonomike e eurozonës për vitin 2011 është 1.5%, nga 1.9% një vit më parë. Disa nga faktorët që kanë ndikuar këtë ecuri kanë qenë rimëkëmbja e ngadaltë e konsumit privat dhe tkurrja e investimeve private dhe ajo e shpenzimeve publike. kriza e borxhit publik, e pranishme në shumë shtete të eurozonës, ka ndikuar negativisht dinamikën e shumë sektorëve të ekonomisë. Treguesit e besimit të bizneseve dhe të konsumatorëve kanë shënuar vlera në ulje, të cilat janë reflektuar më pas edhe te klima jopozitive e aktivitetit

Tabelë 1. disa tregues kryesorë makroekonomikë.

Raporti Vjetor2011


ekonomik në eurozonë. normat e inflacionit gjatë këtij viti rezultuan më të larta se vitin e kaluar, të ndikuara kryesisht nga rritja e çmimit të produkteve energjetike, e lëndëve të para edhe atyre ushqimore. në terma mesatarë, norma e papunësisë për eurozonën ka qëndruar në të njëjtat nivele me vitin e kaluar, ndonëse në disa shtete të caktuara ky tregues ka njohur rritje.

• EkonomiaEsHBa-sëekonomia amerikane ka shënuar ritme pozitive të rritjes gjatë vitit 2011,

ndonëse jo me atë shpejtësi të vitit të kaluar. norma paraprake vjetore e rritjes ekonomike prej 1.7% është më e vogël se ajo e vitit 2010. Zhvillimet e fundit në tregun e punës, në konsumin privat, në investimet e huaja dhe rritja e prodhimit industrial dhanë kontribut të lartë në rritjen e pBB-së së vitit 2011, ndërsa tkurrja e eksporteve neto, e investimeve afatgjata dhe e shpenzimeve publike ndikuan në frenimin e saj. norma e fundit e papunësisë për vitin 2011 shënoi vlerën 8.3%, duke arritur nivelin më të ulët që prej tremujorit të parë të vitit 2008. prodhimi industrial u rrit me 4% në terma vjetorë dhe shpenzimet qeveritare kanë qenë në rënie. ndonëse aktiviteti ekonomik vazhdon të rimëkëmbet, duhet theksuar se gjendja e tij mbetet akoma e brishtë, duke marrë parasysh dhe ndikimin që kriza në eurozonë mund të ketë në ekonominë amerikane. niveli i çmimeve ka njohur rritje, gjë që tregohet dhe nga dyfishimi i inflacionit vjetor nga 1.5% në vitin 2010, në 3.0% në vitin 2011.

• EkonomitëEvEndEvEBrikaktiviteti ekonomik i vendeve Brik gjatë vitit 2011 ka vijuar të rritet, por

me ritme më të moderuara në krahasim me vitin 2010. në këtë drejtim spikat ulja e ritmit të zgjerimit të ekonomisë së Brazilit, nga 7.5% gjatë vitit 2010 në 2.9% në vitin 2011. Tkurrja e kërkesës së brendshme, forcimi i realit brazilian e si rrjedhojë, ngadalësimi i eksporteve, përbëjnë disa nga shkaqet kryesore që kanë përcaktuar frenimin e rritjes ekonomike në Brazil. ekonomia e indisë ka shënuar një ngadalësim të rritjes në 7.4%, krahasuar me 9.9% në vitin paraardhës. ulja e investimeve, rritja e primeve të rrezikut mbi qëndrueshmërinë fiskale, reduktimi i ihD-ve dhe kostoja e lartë e kredidhënies ndikuan në zvogëlimin e rritjes ekonomike. në kinë, aktiviteti ekonomik është ndikuar nga ulja e lehtë e kërkesës së brendshme, nga ngadalësimi i zgjerimit të eksporteve dhe nga rritja e moderuar e forcës punëtore. inflacioni ka ndjekur prirje rritëse gjatë këtij viti, e theksuar kryesisht në tremujorin e tretë, për të zbritur më pas në muajt e fundit të vitit. në rusi, rritja e shpenzimeve për konsum, zgjerimi i aktivitetit kredidhënës dhe dinamika e sektorit të bujqësisë, kanë qenë faktorët kryesorë që kanë ndikuar në ruajtjen e normave të qëndrueshme të rritjes ekonomike.

Shtetetndryshimi vjetor i pBB-së inflacioni vjetor

2010 2011 2010 2011Brazil 7.5 2.91 5.0 6.6rusi 4.0 4.11 6.9 8.5indi 9.9 7.41 12.0 9.1kinë 10.4 9.21 3.3 5.4

Burimi: FmN, oEcd, institutet statistikore përkatëse. 1 vlerësime të FmN-së, janar 2012.

Tabelë 2. disa tregues makroekonomikë për

vendet BRiK.

2011Raporti Vjetor


gjatë vitit 2011, presionet inflacioniste kanë qenë përgjithësisht në kahun rritës në ekonomitë e vendeve Brik. kjo gjë ka ndikuar orientimin e politikës monetare të bankave qendrore përkatëse drejt mbajtjes nën kontroll të ecurisë së çmimeve. përshpejtimi i aktivitetit ekonomik të këtyre vendeve gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit, u shoqërua me ndërhyrje të shpeshta për rritjen e normave bazë të interesit të vendeve përkatëse. në kinë dhe në rusi, në muajt e fundit të vitit 2011 u regjistruan norma më të ulëta inflacioni.

• EkonomitëErajonitekonomitë e rajonit kanë shënuar norma pozitive rritjeje përgjatë vitit 2011,

ndonëse me ritme më të moderuara se viti paraardhës. përjashtim nga kjo ecuri ka bërë ekonomia greke, e cila është kontraktuar me 5.5% në terma vjetorë. kontribuesit kryesorë në këtë ecuri kanë qenë rënia e shpenzimeve për konsum, rënia e investimeve agregate dhe reduktimi i prodhimit industrial në vend. ekonomia italiane është rritur me 0.4% në vitin 2011, nga 1.5% një vit më parë. në uljen e ritmit të zgjerimit të pBB-së së italisë, kanë ndikuar shpenzimet e ulëta për konsum dhe rritja me ritme të ulëta e investimeve të sektorit privat. gjithashtu, italia u përball me ulje të besimit të tregut ndaj gjendjes së borxhit publik, gjë që solli tensionim në tregjet financiare dhe vështirësi në tregtimin e fondeve dhe të kapitaleve të saj. pas kontraktimit të shënuar në vitin 2010, ekonomia kroate regjistroi një zgjerim prej 0.8% në vitin 2011. Zgjerimi i eksporteve neto dhe rritja e ihD-ve arritën të japin një vlerë pozitive të rritjes së pBB-së, ndonëse kërkesa e brendshme u shfaq e kontraktuar gjatë këtij viti.

Vendetndryshimi vjetor i pBB-së inflacioni vjetor norma e papunësisë

2010 2011 2010 2011 2010 2011itali 1.5 0.4 1.6 2.9 8.4 8.4greqi -4.6 -5.5 4.7 3.1 12.9 17.02

irJ e maqedonisë 1.8 3.01 1.6 3.8 32.0 31.23

Serbi 1.0 2.01 6.5 11.0 19.18 24.03

kroaci -1.2 0.81 1.1 2.2 11.8 13.3

Turqi 8.9 6.61 8.6 6.2 10.7 9.02

kosovë 4.0 5.31 3.5 7.4 : :Shqipëri 3.5 2.73 3.6 3.5 13.5 13.33

Burimi: institutet statistikore përkatëse, FmN, EcoFin, EuroStat.1 parashikime të FmN-së, WEo, shtator 2011.2 mesatare aritmetike për periudhën janar-tetor 2011.3 mesatare aritmetike për tre tremujorët e parë të vitit 2011.: Të dhëna të padisponueshme.

në vazhdim, ekonomitë e irJ të maqedonisë, kosovës dhe Serbisë u zgjeruan me norma më të larta gjatë vitit 2011, krahasuar me vitin paraardhës. në ekonominë e irJ të maqedonisë, kontribut kryesor dhanë rritja e shpenzimeve për konsum dhe e investimeve agregate. në ekonominë serbe, rritja e kontributit të eksporteve dhe e investimeve rezultoi më e fortë se ulja e konsumit të brendshëm, duke sjellë një rritje vjetore të pBB-së prej 2% gjatë vitit 2011. në kosovë, rritja e konsumit privat sikurse dhe rritja e investimeve arritën të sigurojnë një rritje vjetore pozitive prej 5.3%, ndonëse kontributi i ardhur nga eksportet neto ishte në kahun negativ. ekonomia turke shënoi dhe vlerën më të lartë të rritjes ndër vendet e rajonit për vitin 2011.

Tabelë 3. Tregues ekonomikë për disa vende të rajonit.

Raporti Vjetor2011


Burimi: FED, EIA.

Grafik 1. Ndryshimet vjetore të çmimit të naftës në tregun ndërkombëtar dhe të indeksit nominal të monedhave kryesore, të shprehura në dollarë

amerikanë.

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

T1_2007T2_2007T3_2007T4_2007T1_2008T2_2008T3_2008T4_2008T1_2009T2_2009T3_2009T4_2010T1_2010T2_2010T3_2010T4_2011T1_2011T2_2011T3_2011T4_2011

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

Indeksi nominal i monedhave kryesore (BD)Çmimi i naftës në tregun ndërkombëtar (BM)

%%

kontribut të rëndësishëm dha rritja e eksporteve, e ndihmuar nga efekti pozitiv i nënçmimit të monedhës vendase dhe rritja e vazhdueshme e prodhimit industrial.

gjatë vitit 2011, norma e papunësisë shënoi rënie në Turqi dhe në irJ të maqedonisë, ndërsa u rrit në itali, greqi, Serbi dhe kroaci. ndërkohë inflacioni vjetor u ul në Turqi dhe greqi, ndërsa shënoi rritje në shtetet e tjera të rajonit.

i.2. ecuria e çmimeVe Të lënDëVe Të para

çmimet e lëndëve të para në botë janë karakterizuar nga ecuri të ndryshme përgjatë vitit 2011. në gjysmën e parë të vitit, ato kanë regjistruar ritme më të përshpejtuara rritjeje ndërkohë që, ridimensionimi i pritjeve për rritje ekonomike më të ngadaltë dhe kërkesë më të ulët në nivel global janë reflektuar në moderimin e ecurisë së rritjes dhe në uljen e çmimeve në kategori të veçanta.

Vlera mesatare mujore e çmimit të naftës për fuçi u luhat brenda intervalit 96-123 dollarë amerikanë, duke shënuar një rritje vjetore me përafërsisht 40% ndaj çmimit mesatar të vitit 2010. ndonëse kërkesa në nivel botëror ka shënuar ritme të ngadalta, çmimet e naftës në tregje kanë ndjekur një ecuri rritëse. në terma mesatarë, kërkesa për naftë në botë rezultoi 1.0% më e lartë se një vit më parë, ndërsa oferta për këtë produkt u rrit me 1.2%, krahasuar me ofertën totale të vitit 2010.

Disa nga faktorët që kanë ndikuar tek prirja rritëse e çmimit të naftës janë tensionet në vendet e afrikës Veriore dhe në iran, të cilat kanë rritur

perceptimin e rrezikut gjeopolitik; kërkesa e vazhdueshme dhe në rritje nga vendet në zhvillim; si dhe hasja e disa vështirësive teknike në linjat e prodhimit dhe tregjeve të shkëmbimit fizik të naftës që kanë dhënë efektet tek oferta e “arit të zi”. Faktor tjetër i rëndësishëm ishte dhe nënçmimi i dollarit amerikan1 kundrejt disa prej monedhave kryesore ndërkombëtare gjë që ka ushtruar presione rritëse tek prodhuesit kryesorë të naftës duke influencuar ecurinë e çmimit të saj.

indekset e çmimeve të mallrave të tjera kryesore kanë shfaqur vlera më të larta se në vitin 2010, të ndikuara më së shumti nga çmimet e regjistruara gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit. në terma mesatarë, indeksi i mallrave shënoi një rritje vjetore prej 26.3%, indeksi i ushqimeve prej 19.7% dhe indeksi i karburantit prej 31.8%, në vitin 2011.

1 indeksi Nominal i monedhave Kryesore ndërkombëtare i ndërtuar prej Rezervës Federale, ku përfshihen 26 monedha të ndryshme të ponderuara të shprehura në dollarë amerikanë, paraqiti një nënçmim të dollarit amerikan me rreth 5.8% në nivel vjetor.

2011Raporti Vjetor


Burimi: FMN.

Grafik 2. Ecuria e ndryshimeve vjetore të indekseve të çmimeve sipas grup-mallrave

kryesorë.

-0.6

-0.4

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

2007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T4

Indeksi i Mallrave Indeksi i Ushqimeve

Indeksi i Karburantit

Burimi: BQE, FED, Banka e Anglisë, Banka e Japonisë.

Grafik 3. Ecuria e normave bazë të interesit.

0

1

2

3

4

5

6

7

12-05

09-06

06-07

03-08

12-08

09-09

06-10

03-11

12-11

BQEFed

Banka e JaponisëBanka e Anglisë

pas ritmeve të përshpejtuara rritëse gjatë gjysmës së parë të vitit, indekset kryesore të çmimeve kanë regjistruar ritme të dobëta ose negative gjatë gjysmës së dytë, ndikuar nga pasiguria për ecurinë ekonomike dhe reflektimin e mundshëm në kërkesën për këta mallra.

i.3. pOliTika mOneTare Dhe TregJeT Financiare

• PolitikamonEtarEnëBankatKRyESoRE

me përjashtim të Bankës qendrore evropiane, bankat qendrore kryesore kanë lënë të pandryshuara normat bazë të interesit. Bqe-ja ka ndryshuar katër herë normën bazë të interesit me nga 0.25 pikë përqindje, përkatësisht në muajt mars, korrik, nëntor dhe dhjetor duke e vendosur atë së fundmi në nivelin 1.00%. Bankat e tjera kanë ruajtur normat e interesit në të njëjtat nivele: rezerva Federale në 0-0.25%, Banka e anglisë në 0.5% dhe Banka e Japonisë në 0-0.1%. ndryshimi i fundit i normave të interesit në këto banka është bërë më tepër se dy vjet më parë.

Banka qendrore e ShBa-së (FeD) ka vijuar të ndjekë programin e “lehtësimit sasior” të nisur në vitin 2010, ku veçanërisht këtë vit ajo është përqendruar në zgjatjen e maturitetit të letrave me vlerë që ka në portofolin e saj të investimeve. me këtë ndërhyrje, Fed-i ka synuar të stimulojë kreditimin e ekonomisë vendase si dhe të orientojë normat afatgjata të interesave. rrjedhimisht yield-et e obligacioneve me maturitet të gjatë kanë reflektuar këto zhvillime dhe janë ulur përgjatë 2011-ës. në këtë periudhë, edhe Bqe-ja është ndeshur me situatën brenda eurozonës të karakterizuar nga tensione dhe shtrëngime të marrëdhënieve kredituese midis bankave me njëra-tjetrën, dhe midis tyre dhe ekonomisë. për të krijuar kushte sa më të favorshme likuiditeti dhe për të nxitur aktivitetin kreditues të bankave të eurozonës, Bqe-ja ndër të tjera ka kryer edhe operacione injektuese likuiditeti me maturitet të gjatë prej tre vjetësh, si dhe ka ulur normën e rezervës së detyruar. këto masa pritet të ndihmojnë aktivitetin kreditues të bankave si dhe të lehtësojnë funksionimin e tregut të parasë në eurozonë.

• trEgjEtfinanciarEkryEsorETregjet financiare janë karakterizuar nga ecuri rritëse e treguesve dhe

luhatshmëri e lartë, gjatë vitit 2011. gjendja e brishtë makroekonomike e

Raporti Vjetor2011


shumë shteteve të zhvilluara dhe perspektiva jo e qartë e ekonomisë botërore kanë kushtëzuar veprimet dhe aktivitetin tregtues të agjentëve financiarë. kanalizimi i flukseve të blerjeve dhe investimeve drejt shteteve dhe kategorive të gjykuara si të sigurta, nga njëra anë ka sjellë uljen e çmimit të kërkuar për këto aktivitete dhe nga ana tjetër ka ndikuar në rritjen e primeve të kërkuara për titujt e borxhit, letrat me vlerë dhe kapitalet për vendet e perceptuara si të pasigurta.

në tregjet e parasë në eurozonë, normat euribor kanë shënuar rritje gjatë gjithë vitit duke faktorizuar si rritjen dy herë të normës bazë për euron, ashtu edhe shqetësimin e tregut për gjendjen e sistemit bankar në evropë dhe ekspozimin e tij ndaj shteteve me borxh të lartë publik. normat mesatare të interesit euribor me afat 1-, 3-, 6- dhe 12-mujor shënuan respektivisht 1.18%, 1.39%, 1.64% dhe 2.01% në vitin 2011, duke regjistruar një rritje mesatare2 prej 0.60 pikë përqindje nga viti i kaluar. niveli i normave libor për dollarin amerikan ka ruajtur afërsisht të njëjtin nivel me atë të një viti më parë,3 ndonëse edhe te ky tregues janë vërejtur prirje të lehta rritëse në muajt e fundit, për shkak të tensioneve të sipërpërmendura.

në tregjet e obligacioneve, primi për titujt financiarë të shteteve të eurozonës ka njohur rritje të përgjithshme, ndërsa për ata të ShBa-së është ulur. yield-et e obligacioneve të shteteve të ekspozuara më shumë ndaj krizës së borxhit publik (Spanjë, itali, etj.) kanë vijuar të rriten, duke e zgjeruar diferencën me yield-in e titujve të borxhit shtetëror të gjermanisë. ecuria e tregjeve të aksioneve ka qenë e ngjashme me atë të tregjeve të obligacioneve gjatë këtyre muajve. Treguesit e tregjeve kryesore të evropës dhe Japonisë kanë regjistruar ulje, ndërsa ata të ShBa-së janë paraqitur më mirë. përsa i përket profilit të aktivitetit, uljet kanë prekur kryesisht çmimet për titujt e segmentit bankar dhe financiar të tregtuar në bursa.

2 Rritja ka qenë respektivisht 0.61, 0.58, 0.56 dhe 0.66 pikë përqindje. 3 Norma e interesit libor me afat 3-mujor për dollarin amerikan ruajti nivelin prej 0.34%.

Grafik 4. Ecuria e kursit të këmbimit dhe e disa treguesve financiarë në tregjet ndërkombëtare.

Burimi: BQE, Reuters.

Yield-et e obligacioneve qeveritare

1.50%

2.70%

3.90%

5.10%

12-07 06-08 12-08 06-09 12-09 06-10 12-10 06-11 12-11

Ob-10 vj Zona euro Ob 10-vj SHBA

Indekset kryesore të aksioneve

0

2500

5000

7500

01-06 12-06 12-07 12-08 12-09 12-10 12-110

3500

7000

10500

14000

17500

US S&P 500 (sh majtas) Eu Dow Jones-50 (sh majtas)Jap Nikk 225 (sh djathtas)

Interesat në tregun ndërbankar për monedhat kryesore

0.00%

1.45%

2.90%

4.35%

5.80%

01-07 03-08 06-09 09-10 12-110.00%

1.45%

2.90%

4.35%

5.80%

Euro 3m Usd 3m

Ecuria e kursit euro/usd

1.10

1.23

1.36

1.49

1.62

01-08 09-08 05-09 01-10 08-10 04-11 12-11

2011Raporti Vjetor


në tregun e këmbimeve valutore, monedha evropiane u mbiçmua mesatarisht me 5% ndaj dollarit amerikan, në vitin 2011. ajo ka humbur një pjesë të terrenit të fituar ndaj monedhës së gjelbër vitin e kaluar, kryesisht si pasojë e faktorizimit të problemeve financiare në eurozonë. euro është dobësuar edhe ndaj jenit japonez dhe frangës zvicerane. në terma mesatarë, në vitin 2011, 1 euro u këmbye me 1.3924 dollarë amerikanë, ndërkohë që muajin e fundit ajo u këmbye me 1.3179 dollarë.

Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


objektivi kryesor i Bankës së Shqipërisë është arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve. Në aspektin sasior, Banka e Shqipërisë shënjestron një normë inflacioni prej 3% në horizontin afatmesëm, duke i konsideruar në të njëjtën kohë shmangiet afatshkurtra prej ±1 pikë përqindjeje të inflacionit nga kjo vlerë, në linjë me objektivin e saj të stabilitetit të çmimeve. Në përmbushje të këtij objektivi, Banka e Shqipërisë harton dhe zbaton politikën monetare, duke u mbështetur në instrumentet e tregut të lirë për transmetimin e saj në ekonomi dhe duke vepruar në një regjim të lirë të kursit të këmbimit.

ii.1. ecuria e inFlaciOniT Dhe e kaTegOriVe kryeSOre Të ShpOrTëS Së mallraVe Të kOnSumiT

inflacioni mesatar vjetor gjatë vitit 2011 shënoi vlerën 3.5%, duke rezultuar i përafërt me atë të një viti më parë, por duke shfaqur një luhatshmëri më të lartë. ndërsa gjashtëmujori i parë i vitit u karakterizua nga një normë mesatare inflacioni pranë vlerës së sipërme të bandës së tolerancës, norma e inflacionit gjatë gjashtëmujorit të dytë iu afrua vlerës qendrore të objektivit afatmesëm të Bankës së Shqipërisë. inflacionit të vitit 2011 nuk iu mbivendosën rritje të çmimeve të rregulluara, por vetëm shuarje të efekteve të rritjeve të tyre të aplikuara një vit më parë. inflacioni shënoi vlera relativisht të larta në tremujorin e dytë, kur norma vjetore arriti në 4.1% apo 0.7 pikë përqindje më lart se në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. kjo ecuri u shkaktua në pjesën më të madhe nga rritja e çmimeve të lëndëve të para dhe bazë në tregjet ndërkombëtare, si edhe nga efektet e disa masave fiskale që ndikuan në rritjen e inflacionit të disa nëngrupeve të shportës së içk-së. në kundërshtim me pritjet dhe projeksionet e larta mbi intensitetin e rritjes së çmimeve të huaja, gjatë periudhës korrik – dhjetor 2011 u verifikua frenimi i kësaj prirjeje në botë. ky zhvillim u pasqyrua në reduktimin gradual të inflacionit mesatar në ekonominë e vendit. gjithashtu, një rol të rëndësishëm mbështetës në kthesën e çmimeve të konsumit drejt frenimit të rritjes së tyre, luajti ecuria e qëndrueshme e kursit të këmbimit dhe një orientim më domethënës i konsumit drejt prodhimeve bujqësore vendase. Veçoria e vitit 2011, konsistoi në inflacionin e ulët të muajit dhjetor (1.7%), i cili nuk verifikoi intensitetin e lartë të sjelljes sezonale të muajit dhjetor në vite.

Duke analizuar procesin e formimit të inflacionit sipas kategorive të mallrave dhe shërbimeve të ndara në terma të funksionit të tyre ekonomik, vlerësohet se ai ka ndjekur ecuri të ndryshme në dy gjashtëmujorët e vitit 2011. inflacioni mesatar vjetor i këtij viti u formua në pjesën më të madhe nga kontributi i kategorive “ushqime të përpunuara” dhe “mallra konsumi joushqimor” (78%). luhatjet më të qenësishme në profilin kontributdhënës në inflacion përgjatë gjashtëmujorëve u shkaktuan nga sjellja e inflacionit

kapiTulli ii. STaBiliTeTi i çmimeVe Dhe OBJekTiVi i BankëS Së ShqipëriSë

Raporti Vjetor2011


Burimi: INSTAT dhe llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

Grafik 1. Kontributi i kategorive kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje).

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

2006T12006T22006T32006T42007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T4

Ushqime të përpunuara Ushqime të papërpunuara

Mallra konsumi joushqimor

Mallra konsumi afatgjatë Strehim

ShërbimeÇmime të administruara Totali

të kategorive me peshë të rëndësishme në vlerën e inflacionit, si “mallra me çmime të rregulluara” dhe “ushqime të papërpunuara”. ndërsa kontributi i tyre në gjashtëmujorin e parë të vitit 2011 rezultoi 22%, në të dytin ai ishte pothuajse zero.

në veçanti, gjatë pjesës së dytë të vitit, ashtu siç ishte parashikuar, filloi rënia e kontributit të zërit “Bukë dhe drithëra”1 në tregun vendas për shkak të efektit bazë që shkaktoi rritja e menjëhershme e çmimit të tyre duke filluar nga gushti i vitit 2010. ky faktor, së bashku me prirjen frenuese të nënçmimit të kursit të këmbimit,2 dhanë një kontribut në rënien e kategorisë “ushqime të përpunuara” tek norma e inflacionit. konkretisht, inflacioni vjetor dhe kontributi i kësaj kategorie kanë rënë përkatësisht, nga 10.1% dhe 2.4 pikë përqindje në gjashtëmujorin e parë, në 7.8% dhe 1.9 pikë përqindje në të dytin. ndërkohë, u ruajt pothuajse i pandryshuar kontributi i kategorive të tjera të shportës.

inflacioni i kategorisë “mallra konsumi joushqimor” ndikohet kryesisht nga ecuria e çmimit të naftës në vend. ky përcaktohet nga ecuria e çmimit të këtij produkti në tregjet ndërkombëtare dhe nga zhvillimet në kursin e këmbimit. Tendenca në rritje e çmimit të naftës dhe nënçmimi i lekut ndaj dollarit amerikan u reflektuan edhe në çmimet e karburantit në tregun vendas. nga ana tjetër, çmimi i naftës në tregun vendas gjatë gjashtëmujorit të dytë u ndikua edhe nga një masë fiskale e zbatuar në muajin shtator3. krahas rritjes së çmimit të naftës, në inflacionin e kësaj kategorie ka ndikuar rritja e çmimit të barnave, e cila intensitetin më të lartë e pati në tremujorin e parë të vitit. Si rezultat, ndërsa në pjesën më të madhe të 10 viteve të fundit kontributi mesatar i kësaj kategorie tek inflacioni total është luhatur në intervalin 0.1 - 0.2 pikë përqindje, gjatë këtij viti ky kontribut arriti në 0.5 - 0.6 pikë përqindje. Zgjatja

në kohë e veprimit të rritjes së çmimeve të kësaj kategorie, ushtroi presione të shtuara në inflacionin e brendshëm, në dallim nga inflacioni i shënuar në kategoritë e tjera të cilat vepruan në kahun rënës te inflacioni total në gjashtë muajt e dytë të vitit.

kategoria “ushqime të papërpunuara”, u karakterizua nga norma të larta të inflacionit në fillim të vitit 2011, të cilat më pas u zhvendosën në vlera të ulëta. kjo kategori regjistroi një rënie të spikatur të çmimeve në nivel vjetor që nga qershori i këtij viti e në vijim. inflacioni vjetor i saj rezultoi -0.1% gjatë gjashtëmujorit të dytë, duke kontribuar gjithashtu në rënien e normës së inflacionit total me gati 0.5 pikë përqindje krahasuar me gjashtë muajt e parë të vitit. Vlera negative të inflacionit dhe të kontributit të kësaj kategorie nuk ishin shënuar që

1 Kontributi i kësaj kategorie ra me 0.5 pikë përqindje në fund të vitit, ndërkohë që kontributi i saj në muajin korrik 2011 arriti në 1 pikë përqindje, te inflacioni total.

2 Ai u mbiçmua lehtësisht (0.4%) në muajin dhjetor 2011.3 Faza e parë e aplikimit të taksës së qarkullimit mbi karburantet.

2011Raporti Vjetor


nga vjeshta e vitit 2008. në mënyrë të veçantë, dhjetori i këtij viti u karakterizua nga norma të ulëta të inflacionit për këtë kategori. inflacioni më i ulët në këtë muaj, vlerësohet të jetë ndikuar edhe nga rritja e peshës së prodhimit vendas në plotësimin e kërkesës për këto mallra. gjithashtu, lëvizja e lehtë mbiçmuese e lekut kundrejt monedhës evropiane dhe dobësimi i kërkesës së brendshme dhanë ndikimin e tyre në çmimet e kësaj kategorie.

Tabelë 1. Kontributi vjetor i kategorive dhe i disa nëngrupeve kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje).kategoritë dhe nëngrupet kryesore T1-10 T2-10 T3-10 T4-10 T1-11 T2-11 T3-11 T4-11ushqime të përpunuara 0.3 0.6 1.1 1.4 2.2 2.5 2.2 1.6 Bukë dhe drithëra -0.2 -0.1 0.1 0.4 0.7 1.0 0.8 0.5 alkool dhe duhan 0.1 0.2 0.2 0.2 0.5 0.4 0.4 0.4ushqime të papërpunuara 2.6 1.3 0.9 0.5 0.6 0.5 0.0 -0.1 Fruta 0.2 0.1 0.3 0.1 0.2 0.4 0.2 0.3 perime 2.0 1.5 0.1 -0.7 0.1 -0.4 -0.6 -0.7Shërbime 0.1 0.1 0.1 0.0 0.0 0.0 0.1 0.0çmime të rregulluara 0.7 0.9 1.0 0.9 0.4 0.3 0.1 0.0 lëndë djegëse dhe energji 0.4 0.4 0.4 0.4 0.2 0.3 0.2 0.1Strehim 0.1 0.1 0.1 0.1 0.2 0.3 0.3 0.3mallra konsumi joushqimor 0.3 0.4 0.3 0.2 0.6 0.5 0.4 0.6mallra konsumi afatgjatë 0.2 0.1 0.0 0.0 0.0 0.1 0.1 0.1inflacioni total vjetor (në %) 4.3 3.4 3.4 3.1 4.0 4.1 3.2 2.5

Burimi: iNSTAT, Banka e Shqipërisë.

kategoria “mallra me çmime të rregulluara” pati një kontribut në rënie gjatë vitit për të arritur pranë vlerës zero në tremujorin e fundit, si rezultat i shuarjes së njëpasnjëshme të efekteve të rritjes së çmimeve në këtë kategori, një vit më parë. në pjesën e parë të vitit 2011, u reflektua si shuarja e efektit të rritjes të çmimit të energjisë elektrike në janarin e vitit 2010, ashtu edhe shuarja graduale e efektit të rritjes së çmimit të disa mallrave të tjera (uji, shërbime mjekësore etj.).

Grafik 2. Inflacioni vjetor sipas kategorive të mallrave dhe shërbimeve (në %).

Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.

-.04

.00

.04

.08

.12

.16

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

-.04

.00

.04

.08

.12

.16

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

-.04

.00

.04

.08

.12

.16

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

-.04

.00

.04

.08

.12

.16

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

-.04

.00

.04

.08

.12

.16

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

-.04

.00

.04

.08

.12

.16

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

-.04

.00

.04

.08

.12

.16

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

ushqime të përpunuara ushqime të papërpunuara mallra konsumi joushqimor

mallra konsumi afatgjatë

mallra me çmime të administruara

strehim shërbime

Raporti Vjetor2011


Grafik 3. Inflacioni vjetor bazë dhe jobazë (majtas); kontributet përkatëse (djathtas).


0123456789

10111213


Inflacioni bazëInflacioni jobazë

Total

0

1

1

2

2

3

3

4

4

5


Kontribut inflacioni bazëKontribut inflacioni jobazë

Total

kategoritë e tjera, me peshë më të ulët në shportën e içk-së, patën një ndikim të ulët te norma e inflacionit total, duke reflektuar në këtë mënyrë kërkesën e dobët konsumatore për këto mallra dhe shërbime.

ii.2. SJellJa e përBërëSVe kryeSOrë Të inFlaciOniT

Sjellja e përbërësve kryesorë të inflacionit gjatë vitit 2011, u përcaktua në mënyrë të qenësishme nga presionet veçanërisht të forta inflacioniste të ushtruara nga krahu i ofertës së huaj, gjatë pjesës së parë të vitit. presionet nga faktorë të kërkesës së brendshme ndikuan në kahun e kundërt, duke sheshuar pjesërisht ndikimin e faktorëve të ofertës. Si rezultat, mesatarja vjetore e përbërëses afatgjatë të inflacionit konvergoi drejt objektivit afatmesëm për të, ndërsa mesataret e përbërësve të tjerë iu afruan niveleve historike.

• inflacioniBazëdHEjoBazëinflacioni bazë vjetor gjatë vitit 2011 u luhat në intervalin 2.2%-3.4%

me një mesatare pranë nivelit 3.0%. në këtë vlerë u mbartën goditje më të hershme në çmimet e disa mallrave kryesore të shportës së konsumit4, të cilave iu mbivendosën rritje të reja çmimesh të faktuara kryesisht gjatë tremujorit të parë të vitit 2011. intensiteti dhe kohëzgjatja e tyre u vlerësuan të konsiderueshme, duke përbërë rrezik për fillimin e efekteve të veprimit të dytë në çmimet e konsumit dhe në ekonomi. ndonëse në pjesën e dytë të vitit 2011, presionet inflacioniste u frenuan më shpejt sesa projeksionet për to, prirja në rënie e inflacionit bazë ishte më e ngadaltë sesa ajo e inflacionit total. në procesin inflacion-formues në ekonominë e vendit, komponenti bazë i tij kontribuoi mesatarisht me 59%, gjatë vitit 2011.

4 Rritjet e çmimit të nëngrupit “Bukë dhe drithëra”, të filluara që në muajin gusht të vitit 2010.

2011Raporti Vjetor


Grafik 4. Inflacioni vjetor sipas sektorëve (majtas); kontributet respektive (djathtas).


-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14


-2

0

2

4

6

8

10

12

14

Inflacioni i tregtueshëm

TotalInflacioni neto i patregtueshëm

Inflacioni nga çmimet e rregulluara (bd)

-1

0

1

2

3

4

5

2007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T3

Kontribut inflacioni neto i patregtueshëm

Kontribut inflacioni nga çmimet e rregulluaraKontribut inflacioni i tregtueshëm

Total

pjesa e mbetur e inflacionit total vjetor u krijua nga përbërësi jobazë i tij. Si vlerësues i presioneve inflacioniste me natyrë të përkohshme, ai u luhat në një interval të gjerë vlerash (0.6% - 8.5%), me një mesatare vjetore prej 4.6%, ndërsa një vit më parë ai ishte dukshëm më i lartë (8.3%). Frenimi i shpejtë i vlerave të tij u favorizua nga sjellja e disa faktorëve ndër të cilët veçohen: shuarja e plotë e rritjeve të çmimeve të rregulluara të një viti më parë; moszbatimi i rritjeve të reja gjatë vitit 2011; dhe, prania e faktorëve më të fortë sezonalë me ndikim reduktimin e çmimeve të prodhimeve bujqësore. nga ana tjetër, rritja e akcizave të disa mallrave, të aplikuara në fillim të vitit 2011, ndikoi në rritjen e inflacionit jobazë. qëndrueshmëria me tendencë nënçmimin minimal të monedhës vendase, ndihmoi në rënien në kohë si të vlerave të inflacionit bazë ashtu edhe të atij jobazë.

• inflacionEtsiPassEktorëvEtëtrEgtuEsHëmdHEtëpATREgTuEShëm

Zhvillimet në koniunkturën botërore të çmimeve të lëndëve të para, ushqimore dhe industriale, si edhe ato në sektorin real të ekonomisë, ndikuan në ecurinë e inflacioneve sipas sektorëve të shportës së içk-së, gjatë vitit 2011. presionet nga çmimet e huaja, relativisht të larta deri në mesin e vitit, ushtruan një intensitet më të ulët përgjatë pjesës së mbetur të tij. në kombinim edhe me ecurinë e qëndrueshme të kursit të këmbimit, gjatë vitit 2011 u verifikua një prirje në rënie e inflacionit vjetor të sektorit të tregtueshëm të artikujve të shportës së içk-së. ky inflacion u luhat në intervalin 1.4% - 5.6%, me një vlerë mesatare prej 4%, e krahasueshme me atë të vitit 2010.

profili kontributdhënës u përcaktua nga zhvillimet në inflacionin e sektorit të tregtueshëm të mallrave të shportës së içk-së edhe përgjatë vitit 2011. ai formoi rreth 71.7% të vlerës së inflacionit total vjetor, në pasqyrim të ekspozimit relativisht të lartë të inflacionit të brendshëm ndaj zhvillimeve në çmimet e huaja dhe atyre në kursin e këmbimit.

Raporti Vjetor2011



Grafik 5. Inflacioni vjetor sipas tremujorëve.

0

1

2

3

4

5

62005

T1

2005T

22005

T3

2005T

42006

T1

2006T

22006

T3

2006T

42007

T1

2007T

22007

T3

2007T

42008

T1

2008T

22008

T3

2008T

42009

T1

2009T

22009

T3

2009T

42010

T1

2010T

22010

T3

2010T

42011

T1

2011T

22011

T3

2011T

4

Inflacioni vjetor

ObjektiviInflacioni mesatar vjetor

nga ana tjetër, inflacioni mesatar vjetor i sektorit të patregtueshëm neto5 i shportës së içk-së rezultoi 2.3% për vitin 2011, lehtësisht më i lartë sesa ai i një viti më parë, por pranë mesatares afatgjatë. luhatshmëria e ulët e vlerave të tij në intervalin 1.7% - 2.5%, mbështeti vlerësimin për prani të presioneve të dobëta inflacioniste nga krahu i kërkesës së brendshme. Si inflacion i krijuar kryesisht nga shërbimet e përfshira në shportën e içk-së, ai kontribuoi mesatarisht me 20.7% në formimin e inflacionit total vjetor. ecuria e këtij përbërësi të inflacionit dhe tendenca në rritje e pritjeve inflacioniste gjatë tremujorit të parë të vitit, mbartën rreziqe potenciale për fillimin e efekteve të raundit të dytë në inflacion. Zhvillimet e mëtejshme në çmime, shoqëruar me vendimmarrjen e politikës monetare ndihmuan në reduktimin e pjesshëm të këtyre rreziqeve, duke sheshuar vlerat e inflacionit neto të mallrave dhe të shërbimeve të patregtueshme të shportës së konsumit, në gjashtëmujorin e dytë6.

në ndryshim nga vitet e kaluara, viti 2011 nuk regjistroi presione të shtuara inflacioniste nga sektori i çmimeve të rregulluara të shportës, madje ato erdhën në shuarje. kjo ngjarje nuk transmetoi efekte zinxhir të raundit të parë në çmimet e tjera të konsumit. në terma mesatarë, inflacioni vjetor përkatës rezultoi 4.3% apo 8 pikë përqindje më i ulët sesa mesatarja e tij në dekadën e fundit.

ii.3. FakTOrëT që kanë nDikuar në inFlaciOn

Situata makroekonomike në vend gjatë vitit 2011 u karakterizua nga rritje pozitive ekonomike dhe inflacion brenda intervalit 2 - 4%, rreth objektivit pikësor

të Bankës së Shqipërisë. Dinamika e inflacionit u ndikua si nga faktorë kostoje ashtu edhe nga ecuria e ngadaltë e kërkesës së brendshme. përshpejtimi i inflacionit gjatë gjashtëmujorit të parë, i shkaktuar kryesisht nga goditjet e ofertës7, ishte i përkohshëm. prirja rënëse e inflacionit në gjashtëmujorin e dytë të vitit u kushtëzua nga rënia e presioneve të jashtme inflacioniste dhe nga dobësimi i presioneve të brendshme mbi inflacion.

Treguesi kryesor makroekonomik, prodhimi i brendshëm bruto, dëshmon se rritja mesatare ekonomike gjatë nëntëmujorit të parë (2.7%) ishte nën potencial, duke ruajtur një hendek negativ të prodhimit. kjo gjendje e ekonomisë ka kushtëzuar rritjen e kontrolluar të pagave dhe të kostove të prodhimit, duke ulur rrezikun potencial të pranisë

5 Ky inflacion zhvishet nga efekti i goditjeve nga vendimet mbi çmimet e rregulluara (fatura për ujin, enegjinë elektrike dhe shërbimet spitalore).

6 inflacioni mesatar vjetor i sektorit të patregtueshëm neto për periudhën referuese rezultoi 2.3%.7 Rritja e çmimeve të lëndëve të para në tregun botëror, rritja e akcizave të disa prej produkteve

dhe rritja e pritjeve inflacioniste të agjentëve ekonomikë.

2011Raporti Vjetor


Grafik 6. Ndryshimi vjetor i pagës mesatare sipas sektorëve (majtas), ecuria tremujore e pagës dhe vlerësimi i saj në ekonomi (djathtas).


-20.0

-15.0

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

2006T12006T22006T32006T42007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T3

Paga mesatare për ekonominë (%,vmv)Paga në shtet (%, vmv)

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

2008T12008T22008T3

2008T42009T1

2009T22009T32009T4

2010T12010T22010T3

2010T42011T1

2011T22011T32011T4

-10

0

10

20

30

40

50

Paga reale për ekonominë (tmt,bm)Vlerësimet e bizneseve për pagat (balancë,bd)

së efekteve të raundit të dytë dhe ka mbajtur të ulëta presionet inflacioniste nga ana e kërkesës. ky zhvillim u shpreh në frenimin e rritjeve të: inflacionit bazë, të atij të sektorit të patregtueshëm neto, dhe të pritjeve të agjentëve ekonomikë, gjatë gjysmës së dytë të vitit 2011.

• PrEsionEtEBrEndsHmEinflacionistE:kostotEPunësPërNjëSi

pagat në sektorin privat u rritën ngadalë gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011. në prani edhe të prirjeve pozitive të produktivitetit të punës, kjo ecuri u reflektua në ulje të kostos së punës për njësi gjatë kësaj periudhe.

Sipas inSTaT-it, treguesi i pagës mesatare në ekonomi u rrit me 3.6% në terma vjetorë gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011, krahasuar me rritjen prej 8.7% të shënuar gjatë të njëjtës periudhë të vitit të kaluar. normat e larta të inflacionit që karakterizuan pjesën e parë të vitit, sollën një ngadalësim të ndjeshëm të pagës në terma realë. ky tregues ra me 0.18% në terma vjetorë në nëntëmujorin e parë. përsa i përket analizës sektoriale, treguesi i pagës reale shënoi rënie kryesisht në sektorët prodhues të ekonomisë. paga reale në industri dhe në ndërtim, në nëntëmujorin e parë ra me 1.11% dhe 0.88% në krahasim me vitin e kaluar. nga ana tjetër, paga reale në sektorin e shërbimeve u rrit me 4.9%. Vrojtimet e besimit të bizneseve sugjerojnë për zhvillime të përmbajtura lidhur me ecurinë e pagave, edhe në tremujorin e katërt.

Treguesi i produktivitetit të punës (pp) shënoi një rritje mesatare vjetore prej 5.4% gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011. ecuria e tij është në mbështetje të përpjekjeve të bizneseve të aktivitetit jobujqësor, drejt një përdorimi më eficient të forcës së punës. Dinamika pozitive e treguesit u ndikua më shumë nga norma e lartë e rritjes vjetore të tij gjatë tremujorit të parë (7.4%). ngadalësimi i aktivitetit ekonomik (pa bujqësinë) gjatë tremujorëve në vijim,

Raporti Vjetor2011


Grafik 7. Treguesit e produktivitetit, të kostos së punës për njësi dhe të pagës mesatare reale (majtas); ndryshime vjetore (djathtas)*.

* Matjet u referohen treguesve të produktivitetit të punës dhe të kostos së punës për njësi të prodhuar të ekonomisë përjashtuar bujqësinë. Në llogaritje janë përdorur të dhënat nga vlera e shtuar (sezonalisht e rregulluar-INSTAT, PBB, T3’11) si edhe ato nga statistikat afatshkurtra për punësimin dhe për pagat (INSTAT, SASh, T3’11). Këta tregues nuk përfshijnë bujqësinë, ndaj vlera e shtuar është konsideruar pa bujqësinë. Indeksi i pagës mesatare reale është përftuar pas deflatimit me atë të IÇK-së së rregulluar sezonalisht. Për efekt krahasimi, treguesit janë ribazuar me vlerën e secilit

tregues në tremujorin e parë të vitit 2003.Burimi: Llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

0.8

0.9

1

1.1

1.2

1.3

2003T12003T22003T32003T42004T12004T22004T32004T42005T12005T22005T32005T42006T12006T22006T32006T42007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T3

PP_ekonomi (pa bujq.)KPNj_ekonomi (pa bujq.)Paga_mesatare_reale (pa bujq.)

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

2004T12004T22004T32004T42005T12005T22005T32005T42006T12006T22006T32006T42007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T3

v/v(-1)_PP_ekonomi (pa bujq.)v/v(-1)_KPNj_ekonomi (pa bujq.)v/v(-1)_Paga_mesatare_reale (pa bujq.)

u reflektua në frenimin e ritmeve vjetore të rritjes së këtij treguesi, i cili shënoi normat 4% dhe 4.8%, përkatësisht në tremujorët e dytë dhe të tretë të vitit 2011.

për periudhën nëntëmujore, rënia e pagës mesatare në terma realë, përballë një rritjeje të produktivitetit të punës u pasqyruan në rënien e kostos së punës për njësi të prodhuar (kpnj). ky tregues ndoqi një dinamikë vjetore mesatare negative (-5.2%), duke thelluar rënien përgjatë të tre tremujorëve të parë të vitit 2011. analizat e mësipërme tregojnë se bizneset jobujqësore në kushtet e një aktiviteti ekonomik relativisht të ngadaltë, kanë ndërtuar një përqasje më të kujdesshme ndaj pagave, punësimit dhe kostove të punës.

në përgjithësi, kushtet e tregut të punës kanë kushtëzuar dinamikën e pagave dhe të kostove të punës, duke u përkthyer në presione të ulëta inflacioniste të gjeneruara prej ekonomisë së brendshme.

hApëSiRë iNFoRmuESE 1. vlERëSimi i pRESioNEvE NgA KoSToT E pRodhimiT SipAS iNdEKSiT Të çmimEvE Të pRodhimiT.8

Një rol të rëndësishëm në formimin e presioneve inflacioniste në ekonomi, e për pasojë në procesin çmimformues, luajnë ato të gjeneruara nga kostot e prodhimit. Një nga treguesit që ndihmon në shpjegimin e këtyre presioneve, është ai i indeksit të çmimeve të prodhimit (içp). që nga viti 2007, iNSTAT raporton edhe dy përbërës të tjerë të içp-së totale: indeksin e çmimeve të prodhimeve të destinuara për tregun vendas dhe indeksin e çmimeve të prodhimeve për eksport. içp vendas, informon më saktë dhe më drejtpërdrejtë në lidhje me presionet në inflacion nga kostot prodhuese në vend. Në vijim, analiza do t’i referohet këtij indeksi.

8 Autore e kësaj hapësire informuese është Evelina çeliku, shkurt 2012.

2011Raporti Vjetor


Ritmet vjetore pozitive të këtij treguesi, pas pikut të fillimvitit u frenuan ndjeshëm gjatë tremujorit të tretë të vitit 2011. Ato sinjalizuan praninë e presioneve më të ulëta inflacioniste nga kostot e prodhimit, fenomen ky që është përcjellë në zhvillimet në inflacion gjatë pjesës së dytë të këtij viti. mesatarja 12-mujore e ndryshimit vjetor të indeksit të çmimeve të prodhimeve të destinuara për konsum vendas në muajin shtator të vitit 2011 rezultoi 2.8%, kundrejt vlerës 3.6% të inflacionit mesatar 12-mujor të muajit tetor të vitit 20119. diferenca ndërmjet këtyre dy matjeve ka reflektuar ndikimin e presioneve inflacioniste nga ambienti i huaj në gjashtëmujorin e parë të vitit.

duke analizuar sjelljen e përbërësve më specifikë të indekseve të mësipërme, evidentohet një korrelacion në nivele të larta (0.93) ndërmjet normave vjetore të içp-së në industrinë ushqimore (për tregun vendas), të cilat sinjalizojnë tre muaj përpara ecurinë e inflacionit vjetor të kategorisë “ushqime të përpunuara”. Ky i fundit ka përjetuar norma më të ulëta rritjeje sesa içp-ja përkatëse, duke filluar nga muaji gusht 2010 e në vijim, kur tregjet dhe prodhimi filluan të përballen me rritjen e çmimeve të mallrave bazë (përfshirë çmimet e drithërave). Fakti që inflacioni i kategorisë së ushqimeve të përpunuara është rritur më pak sesa rritja e çmimeve të prodhimit, është në mbështetje të një sjelljeje më të kujdesshme drejt çmimeve, që bizneset tregtare kanë aplikuar për konsumatorët. Ky zhvillim është në reflektim të uljes së marzheve të fitimit të bizneseve përballë një kërkese në frenim. Zhvillime të ngjashme vërehen edhe në çmimet e prodhimit dhe të tregtimit të naftës dhe të disa nënprodukteve të saj.

Situata financiare në dobësim e bizneseve prodhuese dhe të shërbimeve, vlerësuar nga vrojtimet e besimit për tremujorin e katërt të vitit 2011, është në mbështetje të operimit të bizneseve me fitime më të ulëta, duke mos ushtruar presione të shtuara inflacioniste nga krahu i kostove prodhuese.

9 Treguesit e ritmeve vjetore të indekseve përkatëse paraqesin një lidhje në kohë me drejtim nga çmimet e prodhimit tek ato të konsumit, me një korrelacion mesatar me vonesë kohore 1 muaj.

Grafik 8. Ecuria e ndryshimeve vjetore të IÇP-së dhe të IÇK-së dhe korrelacionet lineare.


-4

-2

0

2

4

6

8

2008M04

2008M06

2008M08

2008M10

2008M12

2009M02

2009M04

2009M06

2009M08

2009M10

2009M12

2010M02

2010M04

2010M06

2010M08

2010M10

2010M12

2011M02

2011M04

2011M06

2011M08

2011M10

2011M12

IÇP_Vend IÇK

-10

-5

0

5

10

15

20

2008M04

2008M06

2008M08

2008M10

2008M12

2009M02

2009M04

2009M06

2009M08

2009M10

2009M12

2010M02

2010M04

2010M06

2010M08

2010M10

2010M12

2011M02

2011M04

2011M06

2011M08

2011M10

2011M12

Industria ushqimore IÇK_Ushq_përpunuara

r(IÇK_UP/IÇP_Vend_Ushq (-3))=0.93

-20-15-10-505

10152025

2008M04

2008M06

2008M08

2008M10

2008M12

2009M02

2009M04

2009M06

2009M08

2009M10

2009M12

2010M02

2010M04

2010M06

2010M08

2010M10

2010M12

2011M02

2011M04

2011M06

2011M08

2011M10

2011M12

IÇK_NAFTA IÇP_Rafinimi i naftës; koksifikimi; etj

r(IÇK_nafta/IÇP _rafinim)=0.56

-20-15-10-505

101520253035

2008M04

2008M06

2008M08

2008M10

2008M12

2009M02

2009M04

2009M06

2009M08

2009M10

2009M12

2010M02

2010M04

2010M06

2010M08

2010M10

2010M12

2011M02

2011M04

2011M06

2011M08

2011M10

2011M12

IÇP_Nxjerrja e naftës bruto, gazit natyral, shërb.plotës.në nx.e naftës IÇK_NAFTA

r(IÇK_nafta/IÇP _nxjerrje_nafte(-1))=0.32

Raporti Vjetor2011



Grafik 9. Ndryshimet vjetore të indeksit “Presionet inflacioniste prej çmimeve të huaja” dhe kontributi i

çmimeve të huaja dhe i ecurisë së kursit të këmbimit.

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

2008T1

2008T2

2008T3

2008T4

2009T1

2009T2

2009T3

2009T4

2010T1

2010T2

2010T3

2010T4

2011T1

2011T2

2011T3

2011T4

NEERNdryshime vjetore të Indeksit "Çmimet e huaja"Ndryshimet vjetore të Indeksit "Presionet inflacionisteprej çmimeve të huaja"

%


Grafik 10. Ecuria e diferencialit ndërsektorial të inflacionit.

-4

-2

0

2

4

6

8

10

2007T1

2007T2

2007T3

2007T4

2008T1

2008T2

2008T3

2008T4

2009T1

2009T2

2009T3

2009T4

2010T1

2010T2

2010T3

2010T4

2011T1

2011T2

2011T3

2011T4

Diferenciali ndërsektorial Inflacioni i tregtueshëmInflacioni neto i patregtueshëm v/v Euro/Lek

• PrEsionEtEjasHtmEinflacionistE:inflacioniiimPortuargjatë vitit 2011, presionet inflacioniste në ekonominë e vendit me origjinë

nga sektori i jashtëm janë vlerësuar të larta, por me një prirje në rënie. edhe pse çmimet e lëndëve të para dhe të konsumit në tregjet botërore rezultuan më të larta krahasuar me një vit më parë, stabiliteti i kursit të këmbimit kontribuoi në rënien e intensitetit të presioneve të importuara inflacioniste në ekonominë e vendit. ndryshimi mesatar vjetor i indeksit që kombinon efektin e çmimeve të huaja me atë të neer-it10 rezultoi me një rritje prej 4% gjatë vitit 2011, ndjeshëm më i ulët sesa ai i vitit 2010 (8.8%). nënçmimi mesatar vjetor i monedhës vendase në termat e neer-it, rezultoi rreth 0.4% gjatë vitit 2011, ndërsa një vit më parë ai ishte disa herë më i lartë (5.48%). përbërësi

tjetër i këtij indeksi, ai i “çmimeve të huaja”, pati kontributin kryesor në normat e rritjes, por me intensitet në rënie në fund të vitit.

për të mundësuar vlerësimin sasior të ndikimit të inflacionit të importuar në ecurinë e çmimeve të konsumit në vend është ndërtuar treguesi i diferencialit ndërsektorial të inflacioneve. Duke bërë diferencën ndërmjet inflacionit të sektorit të tregtueshëm me atë të patregtueshëm neto të shportës së içk-së, pastrohet vlera e treguesit nga efektet zinxhir të çmimeve brenda tregut vendas. nga vlerësimi i drejtpërdrejtë që ky tregues paraqet, rezulton se vlerat e diferencialit kanë ardhur në ngushtim përgjatë vitit 2011. ato janë karakterizuar nga një luhatshmëri e lartë me një mesatare prej 1.8 pikë përqindjeje.

mbizotërimi i dukshëm i presioneve të importuara inflacioniste në formimin e inflacionit në fillim të vitit 2011, ndoqi prirje rënëse deri në fund të tij. me nënçmimin minimal të monedhës vendase, qëndrueshmërinë relative të inflacionit neto të patregtueshëm dhe reduktimin e inflacionit të sektorit të tregtueshëm, kontributet e inflacionit të importuar dhe të inflacionit vendas në inflacionin total u baraspeshuan. Vlerësimet tregojnë se, kontributi i inflacionit të importuar në atë total u reduktua ndjeshëm në tremujorin e katërt, duke arritur në 35%.

• PritjEtPërinflacioninpërmbushja e objektivit kryesor të politikës

monetare për arritjen dhe ruajtjen e stabilitetit të

10 indeksi i presioneve inflacioniste prej çmimeve të huaja. Ky indeks llogaritet si mesatare e ponderuar e indekseve të çmimeve të konsumit të 21 shteteve partnere tregtare kryesore, duke përdorur peshat e importit të tyre bazuar në të dhënat e tregtisë së jashtme dhe duke i shtuar vlerën e indeksit NEER për muajin përkatës.

2011Raporti Vjetor


Burimi: Vrojtimet e besimit dhe vrojtimi i bankave, Banka e Shqipërisë.

Grafik 11. Treguesi i masës së ankorimit të pritjeve të inflacionit nga agjentë të

ndryshëm të ekonomisë.

-3

-2

-1

0

1

2

3T1-06T2-06T3-06T4-06T1-07T2-07T3-07T4-07T1-08T2-08T3-08T4-08T1-09T2-09T3-09T4-09T1-10T2-10T3-10T4-10T1-11T2-11T3-11T4-11

BiznesetAgjentët financiarë

KonsumatorëtIÇK_e njëkoshme

çmimeve në periudhën afatmesme, kushtëzohet nga “masa e ankorimit të pritjeve për inflacionin”.11 qëndrueshmëria e pritjeve për inflacionin gjatë vitit 2011 luajti një rol të rëndësishëm në përcaktimin e nivelit të pagave dhe të çmimeve në vend, duke kufizuar efektet e raundit të dytë. në përgjithësi, pritjet nga agjentë të ndryshëm kanë rezultuar të ankoruara dhe në përputhje me objektivin e Bankës së Shqipërisë, duke lehtësuar reduktimin e inflacionit në gjashtëmujorin e dytë të vitit.

Treguesi i masës së ankorimit të pritjeve12 për konsumatorët ka qenë i stabilizuar rreth nivelit mesatar të tij. në ndryshim, treguesi i pritjeve të agjentëve financiarë dhe të bizneseve tregon për devijim nga mesatarja e tyre afatgjatë. për agjentët financiarë, devijimi i pritjeve nga objektivi (3%) është pozitiv dhe është regjistruar gjatë gjithë vitit 2011, duke treguar një nivel më të lartë persistence në krahasim me sjelljen historike të tyre. ndërkohë, në gjashtëmujorin e dytë pritjet e agjentëve financiarë kanë ardhur në rënie duke iu afruar më pranë objektivit për inflacionin. në të kundërt me pritjet e agjentëve financiarë, treguesi i ankorimit të pritjeve të inflacionit të bizneseve ka shënuar vlera negative, duke sinjalizuar për presione të dobëta inflacioniste nga sjellja e tyre në vendosjen e çmimeve dhe pagave në të ardhmen.

• PrEsionEtinflacionistEmEnatyrëmonEtarEdHEFiNANciARE

ekspansioni monetar për vitin 2011 ka shfaqur norma rritjeje vjetore më të ulëta se një vit më parë, në 7.4%. ky ngadalësim ka reflektuar rënien e flukseve valutore nga jashtë si dhe kërkesën e moderuar të sektorit privat për para, në linjë me ecurinë e dobët të aktivitetit ekonomik në vend. krahasuar me nivelin potencial, rritja e ofertës së parasë së gjerë ka qëndruar përgjatë gjithë vitit lehtësisht mbi këtë nivel, duke reflektuar kërkesën e shtuar për para të sektorit publik si edhe monetizimin në rritje të ekonomisë. në një këndvështrim afatgjatë, vlerësohet se ritmet e rritjes së parasë në ekonomi kanë akomoduar kërkesën për para në terma realë. ecuria e ekspansionit monetar dhe e kërkesës reale për mjete monetare nuk ushtroi presione të shtuara inflacioniste në vend. Zhvillimet në treguesit monetarë përgjatë vitit 2011, kanë vijuar të sugjerojnë praninë e presioneve të përmbajtura inflacioniste në një horizont afatmesëm.

11 Banka e Shqipërisë i mat pritjet inflacioniste të agjentëve ekonomikë nëpërmjet vrojtimeve të besimit të bizneseve e të konsumatorëve, dhe vrojtimit të pritjeve të ekspertëve.

12 Ky tregues përdoret për të kuantifikuar ankorimin e pritjeve dhe është llogaritur duke zbritur nga niveli i serive të pritjeve mesataren afatgjatë (për pritjet e konsumatorëve dhe bizneseve) ose objektivin numerik për inflacionin prej 3% (për pritjet e agjentëve financiarë) dhe duke e pjesëtuar me devijimin standard përkatës.

Raporti Vjetor2011


Grafik 13. Ecuria e indeksit të kushteve monetare (IKM, ndryshim nga viti bazë)*.

*Indeksi i Kushteve Monetare (IKM) ndërtohet duke marrë si komponentë ecurinë e normës bazë të interesit dhe atë të kursit nominal efektiv të këmbimit. Në këtë seri, një rritje e NEER nënkupton mbiçmim të kursit të këmbimit. Kjo, për të ruajtur kuptimin e IKM, ku një rritje e indeksit

nënkupton shtrëngim të kushteve monetare dhe anasjelltas.Burimi: Banka e Shqipërisë.

Indeksi i Kushteve Monetare

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

T1-07 T3-07 T1-08 T3-08 T1-09 T3-09 T1-10 T3-10 T1-11 T3-11

Norma bazë

4.75

5.5

6.25

T1-07 T1-08 T1-09 T1-10 T1-11

Indeksi NEER

9095

100105110

T1-07 T1-08 T1-09 T1-10 T1-11

Grafik 12. Ecuria e ekspansionit monetar dhe e diferencës së yield-eve*.

*Trendi i treguesve, agregati M3 real dhe i yield-eve janë llogaritur me anë të teknikës së filtrimit të Hodrick Prescott filter.

Burimi: Banka e Shqipërisë.

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

2007M12

2008M02

2008M04

2008M06

2008M08

2008M10

2008M12

2009M02

2009M04

2009M06

2009M08

2009M10

2009M12

2010M2

2010M4

2010M6

2010M8

2010M10

2010M12

2011M2

2011M4

2011M6

2011M8

2011M10

2011M12

Diferenca e yield-eve 12/3MTrendi i diferencës së yield-eve 12/3M

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2004M01

2004M06

2004M11

2005M04

2005M09

2006M02

2006M07

2006M12

2007M05

2007M10

2008M03

2008M08

2009M01

2009M06

2009M11

2010M04

2010M09

2011M02

2011M07

2011M12

Trendi i M3 real M3 real

Tregjet financiare, të karakterizuara nga një ecuri e mirë e likuiditetit dhe e treguesve të shëndetit bankar për vitin 2011, kanë përcjellë sinjalet stimuluese të politikës monetare në ekonomi. Diferenca e normave të interesit tregon se agjentët financiarë nuk kanë faktorizuar rrezik të shtuar likuiditeti apo presione inflacioniste për të ardhmen. ndërkohë, zhvillimet në flukset valutore kanë qenë të balancuara duke ndikuar në një ecuri të qëndrueshme të kursit të këmbimit të lekut ndaj monedhave të huaja. qëndrueshmëria e kursit të këmbimit ka ndihmuar në frenimin e goditjeve inflacioniste nga jashtë, si edhe i ka shërbyer forcimit të stabilitetit financiar të ekonomisë.

ii.4. pOliTika mOneTare e BankëS Së ShqipëriSë

Situata makroekonomike vijoi të zhvillohet në terma të rritjes reale pozitive, por nën potencial dhe mbi të gjitha nën presionin e pasigurive të shtuara nga ambienti i jashtëm ekonomik. në fund të tremujorit të parë, këshilli mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë rriti me 0.25 pikë përqindje normën bazë të interesit për të frenuar tendencën rritëse të pritjeve për inflacionin. në fund të tremujorit të tretë dhe në muajin nëntor 2011, norma bazë e interesit u ul me nga 0.25 pikë përqindje, për ta mbyllur vitin me nivelin më të ulët historik të saj prej 4.75%.

kushtet monetare në ekonomi, të shprehura nga indeksi i kushteve monetare, kanë qenë përgjithësisht në kahun lehtësues. në gjysmën e dytë të vitit 2011, kjo prirje u theksua si pasojë e reduktimit të njëpasnjëshëm të normës bazë të interesit. këto vendime u mbështetën nga vlerësimet

2011Raporti Vjetor


Grafik 14. Ecuria e likuiditetit të injektuar në sistemin bankar me operacione të tregut të hapur.


0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

01-09 07-09 01-10 07-10 12-10 06-11 12-11

r/repo 7d r/repo 3m r/repo 1m

Mld

lekë

për presione të ulëta inflacioniste dhe nga orientimi i pritjeve inflacioniste pranë objektivit të Bankës së Shqipërisë. në mungesë të stimulit të theksuar fiskal, stimuli i krijuar monetar ka synuar të mbështesë kërkesën e brendshme, duke favorizuar lehtësimin e kushteve kredituese dhe duke nxitur konsumin dhe investimet private.

në të njëjtën kohë, operacionet monetare janë orientuar drejt furnizimit me likuiditet të sistemit bankar për të siguruar qëndrueshmërinë e normave afatshkurtra të interesit dhe kontrollin e primeve të rrezikut të likuiditetit në sistem. injektimi i likuiditetit është bërë me anë të operacioneve të tregut të hapur - të rregullta (repo të anasjellta me afat 7-ditor) dhe rregulluese (repo të anasjellta me afat 1- dhe 3-mujor). përmirësimi i situatës së likuiditetit në sistemin bankar ka bërë që niveli dhe maturiteti i likuiditetit të injektuar gjatë vitit 2011, të jetë më i ulët se një vit më parë13.

normat afatshkurtra të interesit në tregun e parasë u luhatën pranë normës bazë duke qenë në përputhje me objektivin operacional të Bankës së Shqipërisë. ecuria rënëse e tyre është përcjellë dhe te segmente të tjera të tregut, ku kostoja e huamarrjes së agjentëve ekonomikë në monedhën vendase u ul krahasuar me një vit më parë. kjo ka ndihmuar në rritjen e ndërmjetësimit të sektorit bankar në lekë. prirjes për orientimin e kërkesës drejt lekut, i ka shërbyer dhe vendimi i Bankës së Shqipërisë për të ulur remunerimin e rezervës së detyruar në valutë në 0%, që nga muaji korrik 201114.

13 Niveli mesatar i likuiditetit të injektuar në vitin 2011 është 18.4 miliardë lekë, nga 22.4 miliardë lekë në vitin 2010. Nga këto, 74% e vlerës së injektuar përfaqëson operacionet e rregullta 7-ditore, kundrejt 58% të një viti më parë.

14 me vendim nr. 28, datë 27.04.2011, të Këshillit mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, norma e remunerimit për rezervën e detyruar në euro dhe usd u bë zero. vendimi synon të nxisë ndërmjetësimin në monedhë vendase të sistemit bankar. për më tepër, shih hapësirën informuese 9 “Ndryshimi në politikën e remunerimit të rezervës së detyruar”.

Raporti Vjetor2011


hApëSiRë iNFoRmuESE 2. godiTjET Në iNFlAcioN gjATë pERiudhëS 2007 – 2011.15

inflacioni mesatar vjetor gjatë periudhës 2007-2011 rezultoi rreth 3.1%, shumë pranë objektivit qendror afatmesëm të Bankës së Shqipërisë për të. Ky nivel i inflacionit, ka mbështetur dinamikën pozitive të rritjes reale ekonomike, që në terma mesatarë vjetorë ka rezultuar 4.7%, ndërkohë që mesatarja e normës bazë të interesit për lekun ka qenë rreth 5.6%. Ndryshimi mesatar vjetor i kursit të këmbimit euro/lek për periudhën në analizë ka rezultuar me një dobësim të lehtë (2.7%), ndikuar kryesisht nga nënçmimi i lartë i këtij treguesi gjatë periudhës 2009-2010 dhe pasuar nga frenimi i këtij fenomeni përgjatë vitit 2011. Ecuria mesatare e treguesve të mësipërm ka kontribuar në ruajtjen e një stabiliteti makroekonomik të përshtatshëm. por vështirësitë e gjeneruara në ekonominë e vendit nga tronditja e tregjeve financiare si pasojë e krizës së vitit 2009, së cilës i është mbivendosur dhe situata e krizës së borxhit publik në disa prej vendeve evropiane, partnere kryesore tregtare të Shqipërisë, kanë sjellë pasiguri të shtuara për ecurinë e sektorit real të ekonomisë së vendit në dy vitet e fundit.

Në këtë sfond, objektivi parësor i politikës monetare për ruajtjen e stabilitetit të çmimeve në terma afatmesëm, rezulton veçanërisht i arritur. Rol të rëndësishëm në këtë proces ka luajtur vendimmarrja paraprijëse e politikës monetare në kohë dhe në masë lëvizjeje, në mbështetje të zhvillimeve të ardhshme në fushën e çmimeve të konsumit, të tregjeve dhe në atë të kërkesës agregate të ekonomisë së vendit. pritjet e publikut për inflacionin nuk kanë nxitur fillimin e ndonjë spiraleje inflacioniste në ekonomi. parashikimet e rregullta të inflacionit, kanë qenë pjesë e rëndësishme e vendimmarrjes, me rritje të rolit të tyre vlerësues për masën, kohën dhe intensitetin e ardhshëm të presioneve inflacioniste në ekonomi. Nën interesin për rritjen e fuqisë transmetuese të vendimmarrjes së politikës monetare, vëmendja dhe mbështetja mbi parashikimet kanë ardhur në rritje.

periudha 2007-2011 ka regjistruar goditje të ekuilibrave të përgjithshëm ekonomikë në botë, me luhatshmëri të lartë në indekset e çmimeve të lëndëve të para, bazë dhe

në ato të konsumit. përçimi i tyre në içK-në e Shqipërisë, ka rezultuar në rritje të presioneve inflacioniste nga krahu i ofertës, nga vjeshta e vitit 2007 e deri në fundin e vitit 2008. Në të njëjtën periudhë, monedha vendase u forcua, duke ndihmuar sheshimin e presioneve inflacioniste të gjeneruara nga inflacioni i importuar. viti 2009 shënoi goditje në inflacion dhe gjenerim pasigurish për shkak të fillimit të nënçmimit të kursit të këmbimit. Ky fenomen, në nëntë muajt e parë të vitit 2009, nuk gjeti pasqyrim të dukshëm në çmimet e konsumit ndonëse është vlerësuar empirikisht se këto të fundit janë mjaft të ndjeshme ndaj dobësimit të monedhës vendase. Në fakt, veprimi i kursit u kompensua dukshëm nga efekti i bazës së lartë krahasuese të vitit 2008, i cilësuar si element statistikor16. Si i tillë, efekti bazë nuk mund të konsiderohet “goditje” në inflacion dhe as proces disinflacionist. Ai u reflektua më me forcë në prirjen në rënie dhe në vlerat e ulëta historike të inflacionit 15 Autore e kësaj hapësire informuese është Evelina çeliku, mbështetur në materialin e

diskutimit “vlerësimi i performancës: pasiguritë në parashikimin e inflacionit”, E. çeliku dhe g. hashorva. prezantuar në Seminarin v të Kërkimeve në Evropën juglindore, Banka e Shqipërisë, 10 -11 nëntor 2011, Tiranë.

16 Banka e Shqipërisë, Raporti i politikës monetare, tremujori i parë 2010, hapësirë informuese “Efekti bazë dhe ndikimi në normën e inflacionit”.

Grafik 15. Ndryshimet vjetore të IÇK-së, të kursit të këmbimit dhe norma bazë e interesit (në %).

Burimi: INSTAT, Banka e Shqipërisë.

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

1

2007

2 3 4 5 6 7 8 9101112 1

2008

2 3 4 5 6 7 8 9101112 1

2009

2 3 4 5 6 7 8 9101112 1

2010

2 3 4 5 6 7 8 9101112 1

2011

2 3 4 5 6 7 8 9101112

v/v lekë/euroNorma bazë e interesit e BSh

Efekti statistikor bazë

Inflacioni bazë (t)Inflacioni total (t)

Rritja e çmimeve të lëndëve të para; produkteve bazë;

agflacion. Mbiçmimi euro/lekë

Nënçmimi euro/lekë; Goditje disaherëshe nga

çmimet e rregulluara

Rritja e çmimeve të lëndëve të para dhe

bazë; rritje e akcizave

2011Raporti Vjetor


total dhe bazë, gjatë dhjetë muajve të parë të vitit 2009. Në mungesë të këtij faktori statistikor, presionet inflacioniste do të kishin qenë të larta, për shkak të nënçmimit të monedhës vendase ndaj asaj evropiane. muajt e fundit të vitit 2009 dhe viti 2010 u karakterizuan nga shtimi i dukshëm i presioneve inflacioniste si kombinim i efektit të akumuluar më parë, por edhe në thellim të nënçmimit të lekut ndaj euros. Në të njëjtën periudhë, u aplikuan tarifa të shtuara në çmimet e mallrave dhe të shërbimeve me natyrë të rregulluar. Këto efekte, duke u kombinuar edhe me atë të bazës së ulët të krahasimit të vitit 2009, kthyen prirjen e inflacionit në drejtimin rritës dhe me një profil të ngjashëm me atë të mesit të vitit 2008. duke filluar nga vjeshta e vitit 2010 e deri në mesin e vitit 2011, inflacioni ndjeu dhe reflektoi gradualisht goditjen tjetër nga rritja e çmimeve të lëndëve të para në tregjet botërore. Ky zhvillim u kombinua me disa goditje në çmime si rezultat i masave fiskale gjatë fillimvitit 2011, duke ndikuar rritjen e pritjeve inflacioniste të bizneseve dhe të agjentëve të tregut financiar. por, presionet inflacioniste me burim ofertën përgjatë periudhës 2010 – 2011, erdhën në frenim për shkak të dobësimit të kërkesës agregate, shprehur në praninë e hendekut negativ të prodhimit, rënies së shfrytëzimit të kapaciteteve prodhuese dhe pranisë së normave të larta të papunësisë.

vendimmarrja për politikën monetare gjatë periudhës referuese ka synuar uljen e luhatshmërisë së çmimeve të konsumit për të rritur sigurinë e veprimit të agjentëve ekonomikë në treg. Ndonëse goditjet e kanë patur gjenezën nga faktorë të ofertës, politika monetare e ndjekur, nga njëra anë ka zbutur efektet e goditjeve të shumta në inflacion në shërbim të administrimit të pritjeve pranë objektivit për inflacionin dhe nga ana tjetër, ka synuar të nxisë aktivitetin dhe konsumin në ekonomi. vendimet mbi normën bazë të interesit si edhe veprimi i efekteve korrektuese, si rrjedhojë e përshtatjes së programeve të zhvillimit makroekonomik me ekuilibrat e rinj brenda dhe jashtë vendit, janë ndihmuar nga një eficiencë e përshtatshme e funksionimit të mekanizmit të transmetimit të politikës monetare. Kjo ka bërë që në terma afatmesëm inflacioni të mbahet nën kontroll dhe në përputhje me objektivin e Bankës së Shqipërisë, 3.0%.17

17 verifikohen korrelacione negative të fortësisë mesatare ndërmjet normës bazë të interesit (me vonesa kohore jo më të larta se 18 muaj) dhe inflacionit total e bazë. Ndërmjet inflacionit bazë e normës bazë të interesit, koeficienti linear i korrelacionit luhatet nga (-0.4) deri (-0.7), ndërsa ndërmjet inflacionit total e normës bazë të interesit, koeficienti linear i korrelacionit rezulton më i dobët, nga (-0.21) deri (-0.4).

Grafik 16. Norma bazë e interesit e zhvendosur në kohë në korrelacion me inflacionin total (majtas) dhe atë bazë (djathtas).

Burimi: Banka e Shqipërisë dhe vlerësime të autorit.

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

9.0

2003M09

2003M12

2004M03

2004M06

2004M09

2004M12

2005M03

2005M06

2005M09

2005M12

2006M03

2006M06

2006M09

2006M12

2007M03

2007M06

2007M09

2007M12

2008M03

2008M06

2008M09

2008M12

2009M03

2009M06

2009M09

2009M12

2010M03

2010M06

2010M09

2010M12

2011M03

2011M06

Norma bazë e interesit e BSh (t-18 muaj)Inflacioni total (t)

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

2004M01

2004M04

2004M07

2004M10

2005M01

2005M04

2005M07

2005M10

2006M01

2006M04

2006M07

2006M10

2007M01

2007M04

2007M07

2007M10

2008M01

2008M04

2008M07

2008M10

2009M01

2009M04

2009M07

2009M10

2010M01

2010M04

2010M07

2010M10

Norma bazë e interesit e BSh (t-12 muaj)Inflacioni bazë (t)

Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


kapiTulli iii. ZhVillimeT makrOekOnOmike

Zhvillimet ekonomike dhe monetare gjatë vitit 2011 u karakterizuan nga rritje pozitive por e ngadaltë ekonomike, politikë fiskale lehtësisht stimuluese, qëndrueshmëri relative e kursit të këmbimit, ulje e primeve të rrezikut dhe presione të dobëta inflacioniste nga ana e kërkesës. pavarësisht normave pozitive të rritjes ekonomike, ekonomia shqiptare vijon të qëndrojë poshtë potencialit të saj; inflacioni mesatar vjetor është luhatur afër objektivit të Bankës së Shqipërisë dhe balancat kryesore makroekonomike janë luhatur rreth niveleve të shënuara një vit më parë.

Zhvillimet makroekonomike në vend u ndikuan në masë të konsiderueshme nga ngadalësimi i rritjes ekonomike botërore, nga goditje të kostos që shtrenjtuan faturën e importit dhe nga ecuria e ngadaltë e kërkesës së brendshme. aktiviteti ekonomik u zgjerua mesatarisht me rreth 2.7% gjatë tre tremujorëve të parë të vitit, i mbështetur kryesisht nga kërkesa e huaj. Të ndikuara edhe nga ngadalësimi i aktivitetit ekonomik jashtë, eksportet kanë vazhduar të rriten por me normë më të ulët. nga ana tjetër, kërkesa e brendshme, e ndikuar edhe nga sjellja e kujdesshme e agjentit fiskal, ka qenë e plogësht duke dhënë një kontribut minimal në rritjen e kërkesës agregate. në aspektin sektorial, struktura e rritjes ekonomike ka qenë e balancuar, e ndikuar si nga kontributi i sektorit prodhues ashtu dhe nga ai i shërbimeve.

Të ardhurat buxhetore kanë njohur një rritje të ngadaltë përgjatë vitit 2011, duke reflektuar veprimin e stabilizatorëve automatikë në ekonomi, si edhe efekte të kompozimit të të ardhurave një vit më parë. Zhvillimet në kategorinë e të ardhurave së bashku me angazhimin e autoritetit fiskal për të respektuar kufirin mbi deficitin buxhetor kanë përcaktuar trajektoren rënëse të shpenzimeve përgjatë gjysmës së dytë të vitit. Deficiti buxhetor në fund të vitit u vlerësua në rreth 3.5% të pBB-së, brenda nivelit të planifikuar në ligjin e buxhetit për vitin 2011.

Deficiti i llogarisë korrente si raport ndaj pBB-së shënoi vlerën 12.0%,

për nëntëmujorin e parë të vitit 2011. krahas thellimit të deficitit tregtar, në zgjerimin e deficitit të llogarisë korrente ka ndikuar edhe përkeqësimi i suficitit të llogarisë së shërbimeve. Flukset neto në llogarinë kapitale dhe financiare rezultuan me bilanc pozitiv duke financuar rreth 72.1% të deficitit të llogarisë korrente. Stoku i rezervës valutore është i mjaftueshëm për mbulimin e 4.4 muaj importesh të mallrave dhe shërbimeve.

kushtet e tregut të punës janë përmirësuar gjatë vitit 2011. rritja e punësimit është shoqëruar me reduktimin e normës së papunësisë, e cila qëndroi në nivelin 13.3% në tremujorin e tretë të vitit. në reflektim të këtyre zhvillimeve, rritja e pagës nominale në ekonomi ishte e ulët gjatë nëntëmujorit të parë të këtij viti.

Raporti Vjetor2011


Tabelë 1. disa tregues të ekonomisë në vite.2007 2008 2009 2010 2011

inflacioni (vit mbi vit, mesatare periudhe)inflacioni bazë (në %) 1.3 2.8 1.4 1.7 3.0inflacioni total (në %) 2.9 3.4 2.3 3.6 3.5rritja ekonomikerritja reale e pBB-së (në %) 5.9 7.5 3.3 3.91 2.72pBB (me çmime korrente, në milionë lekë ) 967,670 1,089,293 1,151,020 na naTregu i punësnumri i të punësuarve (në mijë) 939.0 974.1 899.3 916.9 929.92përqindja e papunësisë 13.2 12.7 13.7 13.5 13.32Sektori fiskalBalanca buxhetore (me grantet, në % të pBB-së) (3.5) (5.5) (7.0) (3.1) (3.5)Të ardhurat buxhetore (në % të pBB-së) 26.0 26.7 26.0 26.4 25.4Shpenzimet buxhetore (në % të pBB-së) 29.5 32.3 33.0 29.5 28.9Sektori i jashtëmllogaria korrente (pa transfertat zyrtare, në % të pBB-së) (11.4) (15.8) (15.9) (12.3) (12.0)2kursi mesatar i këmbimit, lek/usd 90.4 83.9 95.0 103.9 100.84kursi mesatar i këmbimit, lek/euro 123.6 122.8 132.1 137.8 140.34kursi nominal efektiv, neer 100.2 99.7 107.1 113.4 113.8Sektori monetar e financiaragregati m3 (fund periudhe) 13.7 7.7 6.8 12.5 9.2kredia për sektorin privat (fund periudhe) 48.3 32.2 11.7 10.6 10.4yield-et 12-mujore (mesatare vjetore) 7.90 8.16 9.17 7.98 7.34

Burimi: iNSTAT, ministria e Financave, vlerësime të FmN-së dhe Banka e Shqipërisë. 1 Të dhëna paraprake. 2 mesatare e periudhës nëntëmujore dhe fund i tremujorit të tretë për të dhënat e tregut të punës.*Raportet e treguesve ndaj pBB-së mbështeten në projeksione vjetore.

rritja ekonomike ka vijuar të mbështetet nga kreditimi i sektorit privat. Situata më e mirë e likuiditetit, përmirësimi i shëndetit të bilanceve të bankave dhe prirja rënëse e kostove të huamarrjes, kanë favorizuar rritjen e kredisë dhënë ekonomisë gjatë këtij viti. megjithatë, kërkesa për kredi vlerësohet të jetë e dobët. ajo kushtëzohet nga ecuria e ngadaltë e aktivitetit ekonomik, nga pasiguria që shoqëron projeksionet për të ardhmen dhe nga sjellja e kujdesshme e bankave në drejtim të kredidhënies.

gjatë vitit 2011, tregjet financiare janë karakterizuar nga prirje rënëse e normave të interesit duke reflektuar politikën monetare lehtësuese, situatën e mirë të likuiditetit, stabilizimin e pritjeve për inflacionin dhe primeve të kontrolluara të rrezikut. nga ana tjetër, kursi i këmbimit ka ngadalësuar ritmet nënçmuese nga viti i kaluar, i ndikuar nga zhvillimet e ekuilibruara në bilancin e pagesave dhe nga ecuria e tregjeve financiare ndërkombëtare.

iii.1. prODhimi i BrenDShëm BruTO Dhe ecuria e kërkeSëS agregaTe

ekonomia shqiptare gjatë vitit 2011 ka vijuar të rritet me norma të përmbajtura, ashtu si dhe gjatë dy viteve të fundit. prodhimi i brendshëm bruto në terma realë është rritur mesatarisht me rreth 2.7% gjatë nëntëmujorit të parë të vitit, duke u luhatur ndjeshëm nëpër tremujorë. pas zgjerimit me 4.5% gjatë tremujorit të parë, aktiviteti ekonomik u ngadalësua në rreth 1.0%

2011Raporti Vjetor


Grafik 1. Ecuria e PBB-së (ndryshime vjetore dhe tremujore, majtas) dhe e treguesit të prirjes ekonomike, normës së shfrytëzimit të kapaciteteve (djathtas).


-40.0

-30.0

-20.0

-10.0

0.0

10.0

20.0

2006T3

2007T1

2007T3

2008T1

2008T3

2009T1

2009T3

2010T1

2010T3

2011T1

2011T3

-10.0

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

TNE (devijim nga mesatarja, bm)Norma e shfrytëzimit të kapaciteteve(devijim nga mesatarja, bd)

p

Mbi mesatare

Nën mesatare

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14


PBB vjetore (%)PBB tremujore (sa;%)

në tremujorin e dytë, për t’u përmirësuar në 2.6% në tremujorin e tretë. rritja ekonomike e këtij viti ka vijuar të mbështetet nga kërkesa e huaj, ndonëse në një masë më të vogël si reflektim i ngadalësimit të ekonomisë botërore. kërkesa e brendshme ka qenë e përmbajtur dhe është formuar më së shumti nga kontributi i sektorit fiskal, gjatë gjashtëmujorit të parë. Të dhënat për ecurinë e shpenzimeve konsumatore dhe të bizneseve gjatë vitit 2011 dëshmojnë për mungesë të dinamizmit të këtyre komponentëve të kërkesës agregate. në këndvështrimin e vlerës së shtuar, rritja ekonomike është gjeneruar si nga kontributi i sektorit prodhues, ashtu dhe nga ai i shërbimeve.

hApëSiRë iNFoRmuESE 3. RiShiKimi i Të dhëNAvE Të pBB-Së TREmujoRE Në vëllim1.

Në këtë hapësirë informuese analizohet në mënyrë sintetike publikimi më i fundit nga iNSTAT i produktit të brendshëm bruto tremujor sipas degëve të ekonomisë, për tremujorin e tretë të vitit 2011. publikimi përfshin jo vetëm vlerësimin e pBB-së në vëllim për tremujorin e tretë, por edhe rishikimin e serive të pBB-së në total dhe sipas degëve të ekonomisë për periudhat T1:2005 –T2: 2011. Ashtu siç reflektohet në grafikun 2, informacioni i ri, i gjeneruar nga llogaritë kombëtare për vitin 2010 dhe rezultatet e regjistrimit të ndërmarrjeve ekonomike, u pasqyrua në rishikimin e vlerave të pBB-së për tremujorët e mëparshëm2.

Realizimi i rishikimit të të dhënave, në thelb, ka si qëllim të përmirësojë besueshmërinë e vlerësimeve për pBB-në sipas metodës së prodhimit duke i plotësuar seritë me informacion, por në të njëjtën kohë sinjalizon nevojën për një interpretim të kujdesshëm të të dhënave për tremujorët më të hershëm. Njehsimi i masës, luhatshmërisë dhe kahut të rishikimeve do të siguronin një informacion të dobishëm shtesë lidhur me të dhënat e përdorura në analizë. Këta tre tregues janë

1 Autore e kësaj hapësire informuese është iris metani, shkurt 2012. 2 Referuar publikimit të iNSTAT “produkti i Brendshëm Bruto Tremujor”, publikimi i tremujorit

të tretë të vitit 2011, shkurt 2012.

Raporti Vjetor2011


llogaritur për serinë e normave vjetore të ndryshimit të pBB-së që prej tremujorit të parë të vitit 2005 e deri në tremujorin e dytë të vitit 20113. Rishikimet janë llogaritur si diferenca e normave vjetore të publikimit të pBB-së për tremujorin e tretë me normat vjetore të publikimit të pBB-së për tremujorin e dytë të vitit 2011, të shprehur në pikë përqindje.

Bazuar në këtë seri të gjeneruar llogaritet masa e rishikimeve, si mesatarja aritmetike e rishikimeve në vlerë absolute. më konkretisht për periudhën T1:2010 – T2:2011, masa e rishikimeve ka rezultuar rreth 0.63 pikë përqindje, duke qenë më e madhe krahasuar me mesataren e masës së rishikimit për tremujorët e mëparshëm. përsa i takon luhatshmërisë së rishikimeve, që llogaritet si devijimi standard i tyre, evidentohet që luhatshmëria më e madhe e serisë i takon periudhës T1:2010 – T2:2011. Treguesi i tretë, kahu i rishikimit ose rishikimi mesatar, është një llogaritje që përcakton nëse rishikimet janë mesatarisht pranë zeros, janë pozitive ose negative. për periudhën e riparë, kahu i rishikimit të normave vjetore të pBB-së është lehtësisht

3 duhet mbajtur në konsideratë se seria e marrë në shqyrtim përfshin një numër të vogël të dhënash.

Grafik 2. Ecuria e PBB-së tremujore reale, ndryshime vjetore (majtas) dhe ndryshime tremujore të rregulluara për sezonalitet (djathtas).

Burimi: INSTAT.

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

2005T1

2005T3

2006T1

2006T3

2007T1

2007T3

2008T1

2008T3

2009T1

2009T3

2010T1

2010T3

2011T1

2011T3

%

PBB me çmime bazë_Janar 2012PBB me çmime bazë_Shkurt 2012

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

2005T1

2005T3

2006T1

2006T3

2007T1

2007T3

2008T1

2008T3

2009T1

2009T3

2010T1

2010T3

2011T1

2011T3

%

PBB me çmime bazë_Janar 2012PBB me çmime bazë_Shkurt 2012

Grafik 3. Tregues të rishikimit për ecurinë vjetore të PBB-së(në pikë përqindje).


0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

2005-2008

2009

T1:2010-T2:2011

Masa e rishikimeve

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

2005-2008

2009

T1:2010-T2:2011

Luhatshmëria e rishikimeve

-0.30

-0.25

-0.20

-0.15

-0.10

-0.05

0.00

0.05

0.10

2005-2008

2009

T1:2010-T2:2011

Kahu i rishikimeve

2011Raporti Vjetor


Grafik 4. Kontributet e sektorëve (në pikë përqindje) në rritjen vjetore të PBB-së (në %)*.

*Kontributet e sektorëve dhe rritja vjetore e PBB-së janë llogaritur si mesatare të vlerave përkatëse për 4 tremujorët e vitit. Për vitin 2011 në kushtet e disponueshmërisë së të dhënave deri në tremujorin e tretë të tij, kontributet e sektorëve, rritja vjetore e PBB-së dhe vlera e shtuar sipas sektorëve janë llogaritur si mesatare të vlerave për 3 tremujorët e parë të vitit, për të

agreguar shifrat për nëntëmujorin e parë 2011.Burimi: INSTAT, Banka e Shqipërisë.

-4

-2

0

2

4

6

8

10

2007 2008 2009 2010 2011*

Shërbime totalNdërtimi Industria Bujqësia, gjuetia, pyjet dhe peshkimi

PBB me çmime bazë

negativ, rreth -0.1 pikë përqindje. Ndërkohë në një krahasim midis periudhave, rishikimi më i madh për poshtë i normave vjetore të serisë së mëparshme i takon periudhës T1:2010 – T2:2011, me rreth 0.25 pikë përqindje.

Si përfundim, treguesit e llogaritur dëshmojnë se jo vetëm masa dhe luhatshmëria e rishikimeve është më e lartë, por edhe kahu i rishikimit është më negativ gjatë periudhës T1:2010 – T2:2011, që korrespondon me periudhën e shtimit të disponibilitetit të të dhënave. Këto rezultate pohojnë se interpretimi i të dhënave të reja të pBB-së kërkon një shkallë kujdesi më të lartë, në kushtet e përditësimit të tyre me informacion shtesë në një kohë të mëvonshme.

iii.2 ecuria e prODhimiT SipaS SekTOrëVe4

rritja e prodhimit të brendshëm bruto pasqyroi kryesisht ecurinë më të mirë të degëve të transportit, të tregtisë dhe të bujqësisë. pavarësisht ngadalësimit të aktivitetit të tij ekonomik, sektori i shërbimeve vijon të mbetet kontribuesi kryesor në rritjen vjetore të pBB-së gjatë nëntëmujorit. kontributi i tij rezulton i zvogëluar mesatarisht në 1.5 pikë përqindje nga kontributi prej 2.4 pikë përqindje i gjeneruar gjatë të njëjtës periudhë të vitit të kaluar. në të kundërt, sektori prodhues5 vlerësohet të ketë shtuar kontributin në 1.2 pikë përqindje në rritjen ekonomike vjetore, krahasuar me 0.1 pikë përqindje të gjeneruar një vit më parë.

gjatë nëntë muajve të parë të vitit 2011, vlera e shtuar në sektorin e industrisë u zgjerua mesatarisht me 5.3% në terma vjetorë, një normë ndjeshëm më e ulët se rritja 15.8% e regjistruar në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. performanca më e ngadaltë e sektorit të industrisë u ndikua në një masë më të madhe nga përkeqësimi i aktivitetit në degën “energji elektrike, ujë dhe gaz”. më konkretisht, në nëntëmujorin e parë kjo degë gjeneroi një vlerë të shtuar 53.9% më të ulët në terma vjetorë. Zhvillime pozitive shënuan aktivitetet në industrinë nxjerrëse dhe atë përpunuese. rritjet vjetore të prodhimit dhe të shifrës së afarizmit në vëllim, u pasqyruan në zgjerimin vjetor të vlerës së shtuar në industrinë nxjerrëse (mesatarisht 39.6%) dhe atë përpunuese (mesatarisht 14.5%) në nëntëmujorin e parë të vitit.

4 Analiza e pBB-së sipas sektorëve bazohet mbi të dhënat e plota të vlerës së shtuar deri në tremujorin e tretë 2011. Zhvillimet sektoriale gjatë tremujorit të katërt 2011 janë trajtuar duke u mbështetur në tregues sasiorë dhe cilësorë të tërthortë.

5 Në sektorin prodhues përfshihen sektorët “Bujqësi, gjueti, pyje dhe peshkim”, “industri” dhe “Ndërtim”.

Raporti Vjetor2011


Grafik 6. Sektori i industrisë.

*Të deflatuara me kursin e këmbimit dhe inflacionin.Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.

Ndryshime vjetore

-40

-20

0

20

40

60

80

100

2006T1

2006T3

2007T1

2007T3

2008T1

2008T3

2009T1

2009T3

2010T1

2010T3

2011T1

2011T3

%

Vlera e shtuarEksportet industriale*Shifra e afarizmit në vëllim

70

100

130

160

190

220

2007T2

2007T4

2008T2

2008T4

2009T2

2009T4

2010T2

2010T4

2011T2

2011T4

0

20

40

60

80

100%

Indeksi i prodhimit (viti 2005=100)Trend dhe cikël i indeksit të prodhimitNorma e shfrytëzimit të kapaciteteve (b.d.)

Grafik 5. Ecuria e treguesve kryesorë të bilancit energjitik.

Burimi: Korporata Elektroenergjitike Shqiptare dhe llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

-4000

-2000

0

2000

4000

6000

8000

10000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-60%

-40%

-20%

0%

20%

40%

60%

Prodhimi (GWh) Bilanci total i shkëmbimit (GWh)Prodhimi ndryshim vjetor (%)

2008 2009 2010 2011*industria nxjerrëse 3.2 -1.6 3.3 4.3industria përpunuese 0.8 -1.5 9.7 10.0energji elektrike, ujë dhe gaz 3.8 10.2 4.6 -8.9industria 7.8 7.0 17.6 5.3

Burimi: iNSTAT dhe Banka e Shqipërisë. *për vitin 2011, vlerat përkatëse janë llogaritur si mesatare të 3 tremujorëve të parë të vitit.

gjatë vitit 2011, bilanci i energjisë elektrike në vend shënoi përkeqësime të ndjeshme në disa prej treguesve kryesorë të tij. këto zhvillime negative janë materializuar në rënien e theksuar të prodhimit vendas, rritjen e ndjeshme të nivelit të importit si dhe reduktimin e eksportit të energjisë elektrike. gjatë vitit 2011, prodhimi i energjisë elektrike në vend shënoi rënie me rreth 47.4% në terma vjetorë pas një përmirësimi me rreth 47.5% në vitin e mëparshëm.

Situata e pafavorshme hidrike në vend ka bërë që prodhimi vendas të mos arrijë të plotësojë nevojat e brendshme me energji elektrike, duke rënduar ndjeshëm bilancin tregtar të vendit.6 importet e energjisë elektrike gjatë vitit 2011 ishin në nivelet më të larta historike, veçanërisht gjatë dy muajve të fundit të vitit. nga ana tjetër, eksportet rezultuan të

ulëta dhe të përqendruara vetëm në muajin janar. Si pasojë e intensifikimit të aktivitetit importues në vend dhe frenimit të eksporteve, bilanci total7 i shkëmbimit të energjisë elektrike për periudhën e konsideruar rezultoi thellësisht negativ, në rreth 3086.5 gWh, niveli më i ulët historik që prej vitit 2003.

6 Bazuar në statistikat e tregtisë së jashtme, gjatë vitit 2011, importi i energjisë elektrike kontribuoi me 4.3% në rritjen e importeve totale.

7 përfshin importet, eksportet dhe marrëveshjet e shkëmbimit të energjisë elektrike.

Tabelë 2. Kontributet e degëve (në p. p) në rritjen vjetore të vlerës së shtuar

në sektorin e industrisë (në %).

2011Raporti Vjetor


Grafik 7. Sektori i ndërtimit.


56

112

168

224

280

2007T2

2007T4

2008T2

2008T4

2009T2

2009T4

2010T2

2010T4

2011T2

20011T4

0

25

50

75

100%

Indeksi i prodhimit (viti 2005=100)Trend dhe cikël i indeksit të prodhimitNorma e shfrytëzimit të kapaciteteve (b.d.)

Ndryshime vjetore

-40

-20

0

20

40

60

80

2006T1

2006T3

2007T1

2007T3

2008T1

2008T3

2009T1

2009T3

2010T1

2010T3

2011T1

2011T3

%

Vlera e shtuarShifra e afarizmit në vëllim

për pjesën e mbetur të vitit 2011, ecuria e sektorit të industrisë vlerësohet mbi bazën e treguesve indirektë sasiorë dhe cilësorë. ngadalësimi i rritjes vjetore të eksporteve industriale në tremujorin e katërt tregon për një zgjerim me ritme më të ulëta të sektorit të industrisë krahasuar me tremujorët e mëparshëm të vitit. ndërkohë, sinjale pozitive rezultojnë nga treguesi i besimit në industri, i cili regjistron rritje në fundin e vitit 2011, por mbetet poshtë mesatares historike.

Sektori i ndërtimit rezultoi me një performancë të dobët në nëntë muajt e parë të vitit 2011. Tkurrja e aktivitetit ndërtues, e nisur gjatë tremujorit të katërt të vitit 2009, duket të jetë ndërprerë në tremujorin e parë të vitit 2011. megjithatë, vlera e shtuar nga ndërtimi në pBB regjistroi sërish rënie vjetore në tremujorin e dytë, për të mbetur pothuajse e pandryshuar në tremujorin pasues. më konkretisht, gjatë nëntë muajve të parë të vitit 2011 sektori i ndërtimit gjeneroi një vlerë të shtuar mesatarisht 0.8% më të lartë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. kjo normë rritjeje mbetet 9.4 pikë përqindje poshtë mesatares vjetore për periudhën T1:2005 – T3:2009. Të dhëna të pjesshme lidhur me llojin e ndërtimeve të realizuara në vend, konfirmojnë një rritje të vlerës së lejeve të ndërtimit të miratuara8 (32.5% mesatare vjetore për gjashtëmujorin e parë të vitit 2011). kjo reflekton kryesisht rritjen e vlerës të ndërtesave për qëllime banimi.

në tremujorin e katërt të vitit 2011, dinamika e sektorit të ndërtimit, e vlerësuar nëpërmjet treguesve cilësorë, vijon të shfaqet jopozitive. kështu, niveli më i ulët i treguesit të besimit në ndërtim sugjeron një përkeqësim të aktivitetit ndërtues në tremujorin e katërt, në bazë tremujore.

në sektorin prodhues, aktivitetet e bujqësisë, gjuetisë, pyjeve dhe peshkimit gjeneruan kontributin më të lartë në rritjen mesatare vjetore të pBB-së për nëntë muajt e parë të vitit 2011. këto aktivitete kontribuan mesatarisht me

8 Burimi: Buletini Statistikor Tremujor, iNSTAT.

Raporti Vjetor2011


Grafik 8. Kontributet (mesatare në p.p.) e aktiviteteve të bujqësisë, gjuetisë, pyjeve dhe peshkimit, industrisë dhe ndërtimit në rritjen

vjetore të PBB-së.

*Të dhënat i referohen 9-mujorit të parë të vitit 2011.Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.

-3.0

-2.5

-2.0

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011*

Bujqësia, gjuetia, pyjet dhe peshkimi Industria Ndërtimi

0.6 pikë përqindje në zgjerimin vjetor të prodhimit vendas. në terma të vlerës së shtuar, aktivitetet e bujqësisë, gjuetisë, pyjeve dhe peshkimit u rritën mesatarisht me 2.9% në nëntë muajt e parë të vitit. megjithatë, zgjerimi mbetet poshtë normës historike vjetore të rritjes prej 3.8% për periudhën 2005-2010.

Sektori i shërbimeve shfaqi një ecuri më të ngadaltë vjetore nëntë muajt e parë të vitit 2011, i ndikuar kryesisht nga një kërkesë e brendshme më e ulët.9 Vlera e shtuar regjistroi një rritje vjetore mesatare prej 2.9%, duke qëndruar 3.1 pikë përqindje poshtë normës historike afatgjatë. kjo u reflektua edhe në një kontribut të sektorit të shërbimeve në zgjerimin e pBB-së lehtësisht më të lartë se kontributi i sektorit të prodhimit.

analizuar sipas aktiviteteve ekonomike, ecuria më e ngadaltë e sektorit të shërbimeve gjatë nëntë muajve të parë të vitit është ndikuar kryesisht nga tkurrja e degës “postë dhe komunikacion” dhe “Shërbime të tjera”. më konkretisht, dega e postës dhe komunikacionit regjistroi një rënie vjetore të vlerës së shtuar në ekonomi me 1.7%. gjatë nëntë muajve të parë të vitit 2011, edhe aktivitetet e shërbimeve të tjera gjeneruan një vlerë të shtuar 0.7% më të ulët se një vit më parë, ndikuar në një masë më të madhe nga tkurrja e shërbimeve të tjera për komunitetin, të shëndetësisë dhe të arsimit.

në sektorin e shërbimeve, degët me kontributin më të lartë pozitiv në rritjen ekonomike vjetore rezultojnë dega e transportit dhe e tregtisë. Dega e transportit shfaqi ecurinë më pozitive krahasuar me degët e tjera të këtij sektori gjatë nëntëmujorit. Vlera e shtuar e saj, megjithëse regjistroi ritme mesatare rritjeje më të ngadalta (18.7%) krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë (21.4%), rezulton ndjeshëm më e lartë se mesatarja historike prej 6.6% e pesë viteve të fundit. kjo ecuri reflektoi kryesisht performancën më të mirë të transportit ajror.10 përsa i takon degës së tregtisë, vlera e shtuar e aktiviteteve tregtare u rrit mesatarisht me 4.8% gjatë nëntë muajve të parë të vitit, e krahasueshme me mesataren historike të rritjes prej 5% për periudhën 2006-2010. ndikim pozitiv në ecurinë e kësaj dege kanë pasur aktivitetet e tregtisë, mirëmbajtjes e riparimit të automjeteve dhe motoçikletave,11 si dhe tregtia me shumicë.12

9 E vlerësuar në mënyrë të tërthortë nëpërmjet treguesit të shifrës së afarizmit në vëllim, i cili për sektorin e shërbimeve shënoi një rritje vjetore me 5.1% në nëntë muajt e parë të vitit 2011, ndjeshëm më e ulët krahasuar me zgjerimin vjetor prej 17.6% të regjistruar gjatë së njëjtës periudhë të një viti më parë.

10 Kjo mbështetet në informacionin e marrë nga shifra e afarizmit në vëllim, e cila për këtë degë rezultoi mesatarisht me 17.1% më e lartë krahasuar me llojet e tjera të transportit.

11 vëllimi i shitjeve për këtë kategori aktivitetesh regjistroi rritje mesatare vjetore me 28.3% gjatë nëntëmujorit të vitit 2011, më e lartë se rritja mesatare vjetore prej 11.3% shënuar në pesë vitet e fundit.

12 Shifra e afarizmit në vëllim për nëntë muajt e parë të vitit 2011 rezultoi e rritur me 8.7% në terma vjetorë, rreth 1.3 pikë përqindje më lart se mesatarja historike.

2011Raporti Vjetor


hApëSiRë iNFoRmuESE 4. lëviZjET STRuKTuRoRE Në EKoNomiNë ShqipTARE13.

Zhvillimet sektoriale në ekonomi pasqyrojnë si dinamikën e veprimit të faktorëve të brendshëm ashtu edhe të atyre të jashtëm, për t’u reflektuar në total në ecurinë e prodhimit të brendshëm bruto të saj. Kriza ekonomike e financiare botërore e dha ndikimin edhe në ekonominë shqiptare. Kështu ngadalësimi i kërkesës së jashtme, i kombinuar me rritjen e kërkesës së brendshme me ritme më të ulëta, ndikoi jo vetëm rritjen më të ngadaltë të aktivitetit ekonomik, por edhe strukturën e prodhimit vendas. përshtatja me konsumin dhe investimet e reduktuara, gjeneroi një strukturë të re të

13 Autore e kësaj hapësire informuese është iris metani, shkurt 2012.

Grafik 10. Ecuria e PBB-së vjetore në total dhe sipas sektorëve* (majtas). Kontributet e sektorëve (në pikë përqindje) në rritjen vjetore të PBB-së**

(në %, djathtas).

*Indeksi i PBB-së në total dhe sipas sektorëve (2004=100) është ndërtuar mbi bazën e PBB-së tremujore me çmime bazë, pasi është llogaritur për çdo tremujor shuma rrëshqitëse vjetore. **Kontributet e sektorëve dhe rritja vjetore e PBB-së për periudhat përkatëse përfaqësojnë mesatare aritmetike të vlerave me

frekuencë tremujore. Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.

80

100

120

140

160

2004T4

2005T3

2006T2

2007T1

2007T4

2008T3

2009T2

2010T1

2010T4

2011T3

Indeks 2004=100

Bujqësia, gjuetia, pyjet dhe peshkimi Industria Ndërtimi ShërbimePBB me çmime bazë

-2-10123456

T1:2005 - T4:2009 T1:2010 - T3:2011

Bujqësia, gjuetia, pyjet dhe peshkimi

Industria

Ndërtimi

Shërbime

PBB me çmime bazë

Grafik 9. Sektori i shërbimeve. Vlera e shtuar dhe shifra e afarizmit në vëllim (majtas). Kërkesa (në balancë neto, p.p.) dhe norma e shfrytëzimit të

kapaciteteve (djathtas).


-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

2007T2

2007T4

2008T2

2008T4

2009T2

2009T4

2010T2

2010T4

2011T2

2011T4

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100%

Kërkesa në balancëNorma e shfrytëzimit të kapaciteteve (b.d.)

Ndryshime vjetore

-5

0

5

10

15

20

25

30

2006T1

2006T3

2007T1

2007T3

2008T1

2008T3

2009T1

2009T3

2010T1

2010T3

2011T1

2011T3

%

Vlera e shtuarShifra e afarizmit

Sipas rezultateve të vrojtimeve në tremujorin e katërt të vitit 2011, bizneset sinjalizojnë për një përkeqësim të mundshëm të performancës së sektorit të shërbimeve në terma tremujorë.

Raporti Vjetor2011


ekonomisë vendase. më konkretisht, sektorët e ekonomisë përjetuan divergjencë në normat e rritjes si krahasuar me normat e shënuara gjatë periudhës 2005-2008 ashtu edhe në një krahasim midis sektorëve. Kjo sjell zhvendosje të bizneseve që operojnë në to, në formën e zgjerimit të aktivitetit në sektorë të caktuar dhe të tkurrjes në disa të tjerë. Riklasifikimi i ndërmarrjeve ekonomike gjatë vitit 2010 pasqyroi këtë ndryshim të strukturës së prodhimit të brendshëm bruto, gjë që evidentohet nga llogaritja e peshave të sektorëve në ekonomi.

Në një vështrim të përgjithshëm, performanca pozitive e ekonomisë vendase gjatë viteve 2005-2009 u pasqyrua në rritjen mesatare vjetore të prodhimit të brendshëm bruto me 5.5%. Shërbimet, si sektori më dinamik i ekonomisë, kontribuan në rritjen vjetore të pBB-së me 3.3 pikë përqindje, ndikuar në një masë më të madhe nga aktivitetet e shërbimeve të tjera14 dhe aktivitetet e tregtisë, hotelerisë dhe restoranteve. Nga ana tjetër, në sektorin prodhues, zgjerimi i ndërtimit me ritme të larta u përkthye në një kontribut mesatar të konsiderueshëm, prej rreth 1.2 pikësh përqindje. për periudhën T1:2010 – T3:2011, rritja ekonomike vjetore rezultoi mesatarisht 3.0%. Sektori i shërbimeve vijoi të drejtojë rritjen vjetore të pBB-së, pavarësisht zvogëlimit të kontributit të tij në prodhimin vendas. Nga ana tjetër, kontributi i sektorit të industrisë dhe të bujqësisë shënoi rritje në 2.3 pikë përqindje në total, ndërsa llogaritet një ndikim negativ (në 1.6 pikë përqindje) i sektorit ndërtues në rritjen ekonomike.

Analizimi i strukturës së ekonomisë në terma të peshave të sektorëve në pBB, pas pasurimit të informacionit me të dhënat nga llogaritë kombëtare për pBB-në vjetore dhe klasifikimin e ri të subjekteve ekonomike për vitin 201015, evidenton ndryshim të ndjeshëm të peshës së sektorit të ndërtimit. pesha e sektorit të ndërtimit ka rënë me rreth 3.9 pikë përqindje, nga 15.8% në vitin 2008 në 11.9% në vitin 2011. Ndërkohë, në vitin 2011 një peshë më e lartë i është caktuar sektorit të industrisë dhe të bujqësisë, përkatësisht 1.8 dhe 0.5 pikë përqindje më lart se peshat e tyre në vitin 2008. lidhur me sektorin e shërbimeve i cili përfaqëson edhe sektorin drejtues në rritjen ekonomike, pesha e tij në pBB gjatë vitit 2011 krahasuar me vitin 2008 është 14 degët e përfshira tek “Shërbimet e tjera” janë: “Ndërmjetësimi monetar dhe financiar”,

“pasuritë e paluajtshme, dhënia me qira, puna kërkimore dhe shkencore”, “Administrimi publik, mbrojtja, sigurimet shoqërore”, “Arsimi”, “Shëndetësia dhe veprimtari të tjera sociale”, “Aktivitete të tjera të shërbimeve kolektive, sociale dhe individuale”.

15 Referuar publikimit të iNSTAT “produkti i Brendshëm Bruto Tremujor”, publikimi i tremujorit të tretë 2011, shkurt 2012.

Grafik 11. Struktura e PPB-së reale në periudhat përkatëse* (majtas) dhe struktura e kredisë sipas sektorëve të ekonomisë** (djathtas).

*Për llogaritjen e peshave të sektorëve në ekonomi, PBB vjetore sipas degëve dhe në total për vitet 2005 dhe 2008 është llogaritur si shumë e PBB-së tremujore për katër tremujorët e viteve përkatëse. Ndërkohë për vitin 2011, në kushtet e disponueshmërisë së të dhënave deri në tremujorin e tretë, PBB vjetore sipas degëve dhe në total është llogaritur si shumë e vlerave të tremujorit të fundit të vitit 2010 dhe tre tremujorëve të vitit 2011. Peshat përkatëse përfaqësojnë raportet e PBB-së sipas degëve me PBB-në në total. **Peshat përkatëse llogariten si raport i fluksit vjetor të kredisë sipas sektorëve me kredinë në total.


33.321.0 23.0 15.7

42.5

30.7

24.29.8 16.5

8.9

33.953.7

66.1 64.646.3

0%

20%

40%

60%

80%

100%

2007 2008 2009 2010 2011

BujqësiaIndustria

NdërtimiShërbime

19.9%19.4%20.6%

11.1%9.3%10.6%

11.9%15.8%13.8%

57.1%55.4%55.0%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

2005 2008 2011

Bujqësia, gjuetia, pyjet dhe peshkimi Industria

Ndërtimi Shërbime

2011Raporti Vjetor


Grafik 12. Tregues të tërthortë të konsumit privat.


-25

-15

-5

5

15

25

35

2005T12005T22005T32005T42006T12006T22006T32006T42007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T4

Indeksi tregtisë me pakicë v-m-v, në %Besimi në shërbime balanca në p.p.

-30

-20

-10

0

10

20

30


%

Importi i mallrave për konsum, nominaleImporti i mallrave për konsum, reale

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

2009T1

2009T2

2009T3

2009T4

2010T1

2010T2

2010T3

2010T4

2011T1

2011T2

2011T3

2011T4

-55

-50

-45

-40

-35

-30

-25

-20

-15

Besimi në tregti, mesatare balancash, në p.p., boshti majtasBlerje të mëdha, balancë, në p.p., boshti djathtasTregtia me pakicë, pajisje shtëpiake, vmv

-20

-18

-16

-14

-12

-10

-8

-6

-4


Treguesi i besimit të konsumatorëve

mesatare afatgjatë

rritur lehtësisht me 1.6 pikë përqindje, duke regjistruar peshën 57.1%. Ndryshimi i peshave të ekonomisë është reflektuar edhe në ndryshimin e strukturës së flukseve të kredisë sipas sektorëve. Financimi nga sistemi bankar i sektorit të ndërtimit është pakësuar ndjeshëm në tre vitet e fundit krahasuar me vitet e mëparshme. Në të njëjtën kohë, në linjë me zhvillimet në ekonominë reale, sektori i industrisë ka tërhequr më shumë flukse financimi nga sistemi bankar. Sektori i shërbimeve prej katër vitesh përfaqëson sektorin më të kredituar.

iii.3. ecuria e kërkeSëS agregaTe

rritja e kërkesës agregate ka qenë e ngadaltë gjatë vitit 2011. pas rritjes prej 4.5% në tremujorin e parë, normat e ulëta të rritjes së pBB-së në tremujorët e dytë dhe të tretë - përkatësisht me 1.0 dhe 2.6% - pasqyruan përkeqësimin e kushteve në ekonominë e jashtme dhe kontributin e ulët të kërkesës së brendshme. eksportet neto në terma realë kanë vijuar të japin një kontribut pozitiv, por më të ulët në rritjen ekonomike të vitit 2011. Shpenzimet qeveritare, pasi dhanë kontribut pozitiv në rritjen e kërkesës agregate në tremujorin e parë, e zbehën atë në tremujorët pasues. nga ana tjetër, kërkesa e brendshme private ka qenë e dobët përgjatë të tre tremujorëve.

konsumi privat vlerësohet të ketë patur një ecuri të dobët gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011, në reflektim të rritjes së ulët të të ardhurave reale të konsumatorëve dhe të pasigurisë së tyre për zhvillimet e ardhshme në vend dhe jashtë. rrjedhimisht, kontributi i këtij komponenti në rritjen ekonomike gjykohet të ketë qenë i ulët që nga tremujori i parë i vitit 2010, me gjithë peshën e madhe që ka ky komponent në pBB.16 Të dhënat e tërthorta sasiore mbështesin këtë vlerësim. Shpenzimet konsumatore, të përafruara nga indeksi i tregtisë me pakicë, kanë shënuar rënie mesatarisht me rreth 4.8% në nëntëmujorin e parë të vitit. gjithashtu, konsumi i familjarëve shqiptarë për

16 Konsumi privat zë 80% të pBB-së nominale gjatë viteve 1996-2008.

Raporti Vjetor2011


Grafik 13. Tregues të situatës së kursimit dhe të financimit të konsumit privat.

Burimi: INSTAT, Ministria e Financave dhe Banka e Shqipërisë.

-20

-15

-10

-5

0

5

2008T4

2009T1

2009T2

2009T3

2009T4

2010T1

2010T2

2010T3

2010T4

2011T1

2011T2

2011T3

2011T4

në %

Situata financiare e konsumatorëve,balancë

-15

-10

-5

0

5

10

2008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T4

në %

-16

-14

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

në p

.p.

Depozita me afat të individëve, t-m-t, bmSituata e kursimeve/shpenzimeve,në balancë, bd

mallra importi ka rënë gjatë të njëjtës periudhë. ndryshimi vjetor i importit të mallrave për konsum,17 është ulur me rreth 3.2% në terma realë në nëntëmujorin e parë të vitit 2011.

për sa i përket tremujorit të katërt të vitit 2011, përmirësimi i treguesve të besimit për tregtinë por edhe tregues të tërthortë sasiorë18 sugjerojnë për rikuperim të tregtisë me pakicë në këtë periudhë. një pamje më optimiste paraqitet edhe nga tregues të vrojtimit të besimit të konsumatorëve. nga ana tjetër, pasiguria e gjeneruar nga zhvillimet në ekonominë e jashtme dhe të brendshme mund dekurajojë në afat të shkurtër konsumin, ashtu siç sugjerohet nga balanca e prirjes për kursim të përafruar nga vrojtimi i besimit konsumator. Treguesit sasiorë konfirmojnë sinjalizimet e dhëna nga rezultatet e vrojtimeve. importi i mallrave për konsum është përmirësuar në tremujorin e fundit të vitit 2011. rritja reale e importit të mallrave për konsum është 7.6% në këtë tremujor. gjithashtu, të ardhurat nga tatimi i vlerës së shtuar kanë shënuar rritje prej rreth 16.2%, normë kjo më e larta që nga tremujori i katërt i vitit 2005.

niveli i ulët i konsumit privat gjatë vitit 2011 ka reflektuar burimet e kufizuara të financimit dhe preferencën për kursim. Të ardhurat kombëtare të disponueshme kanë ngadalësuar ritmet vjetore të rritjes gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit, për t’u përmirësuar disi në tremujorin e tretë (shih hapësirën informuese 5). gjithashtu, shtrenjtimi në terma leku i çmimeve të mallrave të importit dhe zgjerimi i bazës së TVSh-paguesve19 kanë reduktuar fuqinë blerëse reale të të ardhurave të konsumatorit gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit. Burimet e brendshme të financimit - rritja e të ardhurave të disponueshme

17 importi i mallrave për konsum është kthyer në terma realë duke e deflatuar me indeksin e çmimeve të mallrave të tregtueshme.

18 Të ardhurat nga tatimi i vlerës së shtuar shpjegojnë në masën 72% ndryshimet në indeksin e tregtisë me pakicë gjatë pesë viteve të fundit.

19 Krahas përfshirjes së profesioneve të lira në skemën e TvSh-së, rritja e akcizave dhe e TvSh-së për ilaçet gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit kanë reduktuar të ardhurat e konsumatorëve.

2011Raporti Vjetor


krahas tendencës ngadalësuese të çmimeve të importit - kanë rritur hapësirat për konsum në tremujorin e tretë.

mbështetja e konsumit privat ka qenë e pakët edhe nga remitancat. ndryshimi vjetor i flukseve hyrëse të remitancave gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011 është negativ, megjithëse norma rënëse ka ardhur duke u zvogëluar. në tremujorin e tretë të vitit 2011, flukset hyrëse të remitancave ranë vetëm 2% në krahasim me rënien 10.7% në gjashtëmujorin e parë të vitit. nga ana tjetër, rritja e kredisë konsumatore ka dhënë kontribut pozitiv në financimin e konsumit gjatë vitit 2011.

hApëSiRë iNFoRmuESE 5. NdëRTimi i Një pëRAFRuESi pëR Të ARdhuRAT E diSpoNuEShmE pRivATE20.

për nga vetë pesha që ka në pBB, sjellja e konsumit privat përbën një element të rëndësishëm në analizën dhe parashikimin e kërkesës agregate. Teorikisht, ecuria e konsumit (c) është funksion i një sërë variablash, si: të ardhurat e disponueshme (yd),normaeinteresit(i),pritjetpërnormëneinflacionit(∏e),ndryshimetnëgjendjenpasurore dhe faktorë të tjerë të rrezikut apo të sjelljes konsumatore.

Në këtë kontekst, vlerësimi i të ardhurave të disponueshme private (yd) përfaqëson një variabël të rëndësishëm shpjegues për sjelljen e konsumit. Në mungesë të të dhënave zyrtare, kjo hapësirë informuese tenton të bëjë një përafrim të këtij treguesi, duke shfrytëzuar identitetet kryesore makroekonomike në sistemin e llogarive kombëtare. Baza e të dhënave të përdoruara është ecuria e pBB-së reale dhe nominale21, sipas publikimeve të iNSTAT; ecuria e treguesve të bilancit të pagesave, sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë; ecuria e treguesve fiskalë, sipas të dhënave të ministrisë së Financave, dhe supozime teknike të autorëve.

Fillimisht, është e rëndësishme të parashtrojmë se të ardhurat e disponueshme për konsum privat sigurohen jo vetëm nga të ardhurat e siguruara nga aktiviteti i brendshëm ekonomik (pBB), por edhe nga të ardhura të siguruara në vende të tjera nga faktorë të prodhimit në pronësi të shtetasve shqiptarë, si dhe nga transferta korrente neto22 të marra nga familjet shqiptare. për simetri logjike, të ardhurat e siguruara nga aktiviteti i brendshëm ekonomik për konsum privat në Shqipëri duhet të korrektohen, në zbritje, me të ardhurat e transferuara jashtë nga faktorë të prodhimit në pronësi të bizneseve e shtetasve të huaj. dallimi që bëjmë më sipër ka të bëjë me dallimin e pBB-së (të bazuar në konceptin e rezidencës) dhe të AKBd-së (të bazuar në konceptin e shtetësisë). për të arritur më tej në vlerësimin e të ardhurave personale të disponueshme, AKBd duhet korrektuar në zbritje me taksat e tatimet totale paguar shtetit dhe me interesat që shteti paguan për borxhin e jashtëm, dhe duhet korrektuar në rritje me transfertat shtetërore dhe me interesat që shteti paguan për borxhin e brendshëm. për shkak të mungesës së të dhënave, në këtë llogaritje nuk janë marrë parasysh zërat e amortizimit të aseteve fikse të ekonomisë dhe fitimet e pashpërndara të bizneseve.

20 Autorë të kësaj hapësire informuese janë merita Boka dhe Rajna hoxholli, shkurt 2012. 21 pBB-ja nominale e përdorur i referohet asaj të publikuar nga iNSTAT për periudhën 2005-

2008 dhe vlerësimeve të Bankës së Shqipërisë për periudhën 2009 – 2011. Shpërndarja tremujore është bërë në bazë të peshave në pBB-në tremujore reale.

22 Transfertat korrente neto janë të barabarta me diferencën midis transfertave korrente të përftuara nga rezidentët, të cilat nuk janë të lidhura me të ardhurat nga faktorët e prodhimit dhe transfertat e dërguara jashtë. peshën kryesore në këtë zë e kanë dërgesat e emigrantëve (remitancat).

Raporti Vjetor2011


Në formë identitetesh, mund të shkruajmë:

AKB = pBB + yf (1) AKBd = AKB + ytr (2) yd = AKBd - T + Tr (3)

ku: AKB përfaqëson të ardhurën kombëtare bruto; yf përfaqëson të ardhurat neto nga faktorët e prodhimit të shtetasve shqiptarë, të korrektuar në zbritje me të ardhurat e faktorëve të prodhimit të shtetasve të huaj; AKBd përfaqëson të ardhurën kombëtare bruto të disponueshme, ytr përfaqëson transfertat korrente neto; yd përfaqëson të ardhurat personale të disponuara për konsum nga sektori privat i ekonomisë; T përfaqëson taksat e tatimet totale të paguara shtetit; dhe Tr përfaqëson transfertat e bëra nga sektori publik drejt sektorit privat.

Në mënyrë skematike, konceptet e mësipërme mund të ilustrohen si më poshtë:

duke aplikuar llogaritjet e mësipërme, mund të përftojmë një matje të të ardhurës së disponueshme të familjeve shqiptare. Ky përafrim mund të bëhet në terma nominalë dhe realë (duke bërë korrektimet përkatëse për inflacionin). grafiku 14 ilustron ndryshimet vjetore të të ardhurave reale.

Krahas ndryshimeve në pBB, të ardhurat e disponueshme private janë ndikuar dhe nga luhatjet në zërat e transfertave korrente neto, të ardhurave neto, taksave dhe tatimeve dhe transfertave të sektorit publik për sektorin privat. Në terma nominalë, ritmi i rritjes së të ardhurave të disponuara shënoi ngadalësim gjatë periudhës 2006 – 2009, si pasojë e rënies së të ardhurave neto, e rënies së transfertave korrente neto dhe e rritjes së taksave e tatimeve të paguara nga individët. Në llogarinë e transfertave korrente neto, rol kryesor luajti rënia e dërgesave të emigrantëve, ndërsa në llogarinë e të ardhurave këtë rol e luajti rritja e fluksit dalës të të ardhurave nga investimet. Ngadalësimi më i theksuar i

ritmit të rritjes së të ardhurave të disponuara gjatë vitit 2009 shpjegohet nga thellimi i ndjeshëm i deficitit të të ardhurave, si pasojë e riatdhesimit të të ardhurave nga investimet e huaja direkte. Në periudhën në vijim, ngushtimi i deficitit të të ardhurave neto dhe rritja e lehtë në transfertat korrente neto çuan në rritjen e të ardhurave të disponueshme me rreth 7.2% në terma nominalë dhe 3.7% në terma realë. diferenca në të ardhurat e disponuara në terma realë dhe nominalë është diktuar nga ecuria e normës së inflacionit në vend. divergjenca më e madhe ndërmjet tyre në periudhën 2010 – 2011, shpjegohet nga niveli më i lartë i normës së inflacionit për këtë periudhë.

Grafik 14. Ndryshimet vjetore në të ardhurat e disponueshme private (Yd) në

terma nominalë dhe realë.

Burimi: INSTAT, Banka e Shqipërisë, Ministria e Financave, dhe llogaritje të stafit.

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

2006 2007 2008 2009 2010 9M '11

Yd _nominale Yd _reale

PBB _realePBB_nominale

AKBD = AKB + Ytr(E ardhura kombëtare e

disponueshme bruto)

SKursime

CKonsum final

Të ardhura të disponueshme

private(Yd)

+ transfertat

- tatime dhe taksa

2011Raporti Vjetor


Grafik 15. Tregues të tërthortë të investimeve private.


-65-60-55-50-45-40-35-30-25-20-15

2003T1

2004T1

2005T1

2006T1

2007T1

2008T1

2009T1

2010T1

2011T1

në p

.p.

Investime të reja, mesatare balancash

-30

-20

-10

0

10

20

30


Prodhimi_ekonomiaKërkesa_ekonomia

Gjendja financiare

mesatare balancash

-10

-5

0

5

10

2008T1

2008T2

2008T3

2008T4

2009T1

2009T2

2009T3

2009T4

2010T1

2010T2

2010T3

2010T4

2011T1

2011T2

2011T3

2011T4

Ekonomia Industria Ndërtimi Shërbimet

devijim nga mesatarja

-40

-20

0

20

40

60

2007T1

2007T22007T32007T4

2008T12008T22008T3

2008T42009T12009T2

2009T32009T42010T1

2010T22010T32010T4

2011T12011T22011T3

2011T4

%

Importi i makinerive dhe pajisje, nominale, v-m-vImporti i makinerive dhe pajisje, reale, v-m-v

mbështetur në tregues të tërthortë, investimet private kanë dhënë një kontribut të ulët në rritjen e kërkesës agregate. rikuperimi i tyre, pas rënies së një viti më parë, ka qenë i dobët dhe ka reflektuar ecurinë e ngadaltë të kërkesës së brendshme dhe të jashtme, normën e ulët të shfrytëzimit të kapaciteteve dhe pasigurinë e shtuar për të ardhmen. nga ana tjetër, mbështetja e financimit të investimeve private në formën e kredisë nuk ka munguar. kredia për investime është rritur me rreth 10.6% në nivel vjetor.

Treguesi i ndjesisë ekonomike ka qëndruar poshtë mesatares së tij historike, gjatë vitit 2011. gjithashtu, rreth 30% e kapaciteteve prodhuese të bizneseve kanë mbetur të pashfrytëzuara gjatë këtij viti. përballë një kërkese të dobët, bizneset kanë akumuluar inventarë gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit, ashtu siç sugjerohet nga vrojtimet e besimit të bizneseve. importi i mallrave kapitale në terma realë ka rënë me rreth 6.2%, në nëntëmujorin e parë të vitit. ngadalësimi i kërkesës dhe pasiguria për qëndrueshmërinë e rritjes ekonomike jashtë, ka ndikuar në uljen e investimeve të huaja direkte. investimet e huaja direkte neto kanë rënë mesatarisht rreth 60.6%, gjatë nëntëmujorit të parë të vitit.

Të dhënat e tërthorta sasiore sugjerojnë për zhvillime pozitive në investimet private në tremujorin e katërt. importi i makinerive dhe pajisjeve është rritur me rreth 20.5% në terma realë në këtë tremujor, duke kthyer rënien e regjistruar dy tremujorët e mëparshëm.

rritja e shpenzimeve kapitale me rreth 19.53% në tremujorin e fundit të vitit pritet të reflektohet dhe në investimet private në sajë të efektit të multiplikatorit fiskal, ashtu siç u vërejt dhe në tremujorin e parë. nga ana tjetër, balanca e investimeve të reja pasi u përmirësua në gjashtëmujorin e parë të vitit ra në gjashtëmujorin e dytë duke qëndruar poshtë mesatares së vet historike. Treguesit e vrojtimeve sugjerojnë se rënia në nivelin e investimeve është shkaktuar kryesisht nga rënia e investimeve në shërbime dhe rënia e ndërtimeve

Raporti Vjetor2011


Grafik 16. Kontributi i eksporteve neto në PBB-në reale (në pikë përqindje).

Burimi: Drejtoria e Përgjithshme e Doganave dhe Banka e Shqipërisë.

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

9M '06 9M '07 9M '08 9M '09 9M '10 9M '11

Importe Eksporte Eksporte neto

të reja. Bizneset janë shprehur për rritje të nivelit të investimeve të kryera gjatë vitit 2011 në sektorin e industrisë.

politika fiskale gjatë vitit 2011 ka patur një natyrë lehtësisht stimuluese me intensitet të ndryshëm nëpër tremujorë. Deficiti dhe shpenzimet buxhetore kanë shënuar norma të ulëta rritjeje duke reflektuar nga njëra anë ngadalësimin e aktivitetit ekonomik dhe nga ana tjetër, kujdesin e qeverisë për ruajtjen e qëndrueshmërisë fiskale. Duke reflektuar këto zhvillime, raporti i deficitit fiskal ndaj pBB-së ka shënuar një zgjerim me rreth 0.4 pikë përqindje në vitin 2011.

pas një kontributi të rëndësishëm në kërkesën agregate në tremujorin e parë të vitit, e mbështetur si nga shpenzimet korrente dhe ato kapitale, ecuria e kërkesës publike u ngadalësua gjatë tremujorëve të tjerë të vitit. Shpenzimet totale nominale u rritën me rreth 3.7%, në krahasim me vitin e kaluar.

konsumi i qeverisë, i matur nga shpenzimet korrente, është rritur vetëm me 1.6% në nivel vjetor gjatë vitit 2011 në krahasim me rritjen mesatare historike prej 8.2% gjatë pesëmbëdhjetë viteve të fundit. rritja modeste e konsumit të qeverisë ka dhënë një kontribut të ulët në ecurinë e konsumit total të popullatës. kjo sjellje e kujdesshme e qeverisë në kryerjen e shpenzimeve korrente vlerësohet të ketë patur efekt dhe në prirjen e konsumatorëve drejt kursimit.

kontributi i investimeve publike në formimin bruto të kapitalit fiks ishte pozitiv gjatë vitit 2011. rritja vjetore e investimeve publike prej 4.5% rikuperoi disi rënien e nivelit të tyre gjatë vitit 2010. Dinamika e rritjes vjetore të shpenzimeve kapitale të qeverisë, pasi regjistroi rënie në tremujorët e dytë dhe të tretë, shënoi kthesë drejt rritjes në tremujorin e fundit të vitit 2011. kjo e fundit pritet të stimulojë pozitivisht edhe rritjen e investimeve private në ekonomi, duke dhënë një kontribut të shtuar të këtij komponenti të investimeve në kërkesën agregate, gjatë tremujorit të fundit të vitit 2011.

rritja ekonomike gjatë vitit 2011 ka ruajtur të njëjtën strukturë me atë të vitit të kaluar, të karakterizuar nga kontributi i rëndësishëm i eksporteve neto dhe ecuria e ngadaltë e kërkesës së brendshme. Deficiti i eksporteve neto në terma realë është ngushtuar me rreth 10.6% përgjatë nëntëmujorit të parë të këtij viti, duke kontribuar pozitivisht në rritjen e kërkesës agregate. eksportet e mallrave dhe shërbimeve u rritën me rreth 10.8% në nivel vjetor, duke reflektuar kryesisht rritjen e eksporteve në mallra. ecuria e këtyre eksporteve ka qenë pozitive, e ndihmuar edhe nga nënçmimi i kursit nominal dhe real të këmbimit pas vitit 2008 si dhe nga zhvillimi i marrëdhënieve tregtare në tregje të reja. nga ana tjetër, importi i mallrave dhe shërbimeve u rrit mesatarisht me rreth 1.3% në nivel vjetor gjatë nëntëmujorit të parë të vitit. megjithëse

2011Raporti Vjetor


kërkesa për mallra dhe produkte të ndërmjetme u rrit, importet për mallra konsumi dhe kapitale kanë ardhur në rënie duke pasqyruar ecurinë e dobët të kërkesës së brendshme gjatë nëntëmujorit të parë.

iii.4. pOliTika FiSkale, kërkeSa agregaTe Dhe TregueSiT FiSkalë23

Objektivat operacionalë të politikës fiskale për vitin 2011 në terma sasiorë u shprehën si respektim i kufirit të borxhit publik nën 60% të pBB-së, si edhe i ruajtjes së niveleve të ulëta për deficitin buxhetor. këto dy ankora fiskale në funksion të qëndrueshmërisë së financave publike, kanë kushtëzuar hapësirat fiskale përgjatë vitit 2011, çka ka bërë të domosdoshme ndjekjen e një politike fiskale të kujdesshme për këtë vit buxhetor. politika fiskale në tërësi për vitin 2011 mund të cilësohet lehtësisht stimuluese24, ndërkohë që në këndvështrimin e shpërndarjes sipas tremujorëve rezulton që masa dhe kahu i ndikimit të shpenzimeve publike në rritjen ekonomike ka qenë e ndryshme në tremujorë të ndryshëm të vitit. më konkretisht, në tremujorin e parë dhe të fundit të vitit politika fiskale vlerësohet të jetë orientuar në kahun zgjerues, ndërkohë që ka rezultuar e kundërt sjellja e saj në dy tremujorët e tjerë. për pasojë, në tremujorin e parë dhe të fundit vlerësohet që sektori publik të ketë gjeneruar kontribut pozitiv në rritjen ekonomike, kryesisht në trajtën e formimit bruto të kapitalit fiks (i përafruar nëpërmjet shpenzimeve kapitale). ndërkohë, konsumi final i qeverisë, i cili ilustrohet nga disa zëra specifikë të shpenzimeve korrente, vlerësohet të ketë dhënë kontribut pozitiv të qenësishëm vetëm në tremujorin e parë të vitit 2011.

Të ardhurat buxhetore gjatë vitit 2011 kanë performuar një rritje të ngadaltë, duke reflektuar ndër të tjera dhe veprimin e stabilizatorëve automatikë në vend. Zhvillimet në kahun e të ardhurave bënë të domosdoshëm rishikimin e planit buxhetor në korrik të vitit 2011. Fokusi parësor i rishikimit ishte respektimi i kufirit prej 46.8 miliardë lekësh për deficitin buxhetor, i parashikuar në ligjin për buxhetin e vitit 2011. për këtë qëllim u reduktua niveli i planifikuar i shpenzimeve totale me rreth 18.3 miliardë lekë (korrektim i cili përbënte rreth 4.5% të totalit të shpenzimeve të planifikuara në buxhetin e fillimvitit). rishikimi i buxhetit ka kushtëzuar prirjen e shpenzimeve (sidomos të atyre korrente) në dy tremujorët e fundit të vitit. kështu, rritja e lartë vjetore (prej 16.8%) e shpenzimeve totale e shënuar në tremujorin e parë të vitit është ngadalësuar në dy tremujorët pasardhës, për t’u moderuar në fund të vitit në rreth 3.7%. Së fundmi, sjellja e të ardhurave dhe shpenzimeve përgjatë vitit 2011 ka përcaktuar një nivel të deficitit buxhetor brenda vlerës së programuar në planin buxhetor.

23 Të dhënat fiskale për vitin 2011 janë paraprake dhe subjekt rishikimi. 24 Stimuli fiskal në kahun e shpenzimeve buxhetore ka qenë më shumë i përqendruar sidomos në

tremujorin e parë të vitit. Tkurrja e shpenzimeve kapitale për tremujorin e dytë dhe atë të tretë me rreth 6.5 miliardë lekë dhe i atyre korrente në gjashtëmujorin e dytë me rreth 5.6 miliardë lekë kanë balancuar pjesërisht efektin e shtuar pozitiv të krijuar nga rritja e shpenzimeve totale në tremujorin e parë dhe atyre kapitale në tremujorin e fundit të vitit 2011.

Raporti Vjetor2011


Grafik 17. Shpenzimet totale sipas dy kategorive kryesore (majtas) dhe ato korrente sipas zërave përbërës (djathtas) në raport ndaj PBB-së.

Burimi: Ministria e Financave, INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

KapitaleKorrenteShpenzime totale

0.0

10.0

20.0

30.01999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Shpenzime sigurime sociale PersoneliInteresa Operative Shpenzime pushteti lokal Shpenzime të tjera Korrente

Grafik 18. Ndryshimi vjetor i shpenzimeve totale, me kontributet e kategorive përkatëse (korrente, kapitale e transferta të ndryshme, majtas) dhe ndryshimet

vjetore të disa zërave të shpenzimeve korrente, në % (djathtas).

Burimi: Ministria e Financave.

-10

0

10

20

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

-10

0

10

20

Kontribute korrente, në ppKontribute kapitale, në ppKontribute transferta, në ppNdryshim vjetor shp. totale në %

-30.0

-20.0

-10.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

KorrentePersoneliInteresatShpenzime sigurime sociale

Shpenzimet totale për vitin 2011 regjistruan një nivel prej 376.2 miliardë lekësh, duke shënuar një rritje vjetore prej 3.7% në terma nominalë. Të vlerësuara në raport ndaj pBB-së, shpenzimet publike rezultojnë rreth 28.9%. Shpenzimet primare25 kanë regjistruar një normë më të lartë rritjeje vjetore, prej 4.3%, por gjithsesi nën mesataren historike.26

Shpenzimet korrente janë realizuar me rreth 305.6 miliardë lekë, për t’u vlerësuar në rreth 23.5% të pBB-së. në terma vjetorë nominalë, shpenzimet korrente rezultojnë rreth 1.6% më të larta. Zërat e vetëm që kanë kontribuar pozitivisht në rritjen e shpenzimeve korrente janë shpenzimet për sigurime

25 Shpenzimet primare përfaqësojnë shpenzime totale pa përfshirë shpenzimet për interesa. Ato përafrojnë shpenzimet e kryera bazuar në politikën fiskale në vitin korrent, pasi shpenzimet për interesa paguhen mbi stokun e borxhit të marrë në vitet e mëparshme.

26 përjashtim bën vetëm viti 2010, përgjatë të cilit shpenzimet primare kanë regjistruar norma negative rritjeje si pasojë e një procesi konsolidimi fiskal të qenësishëm, i mbështetur kryesisht në reduktimin e shpenzimeve buxhetore.

2011Raporti Vjetor


Grafik 19. Ndryshimet vjetore të shpenzimeve (totale, korrente e kapitale)dhe trendet* e tyre.

*Trendi i ndryshimit vjetor për shpenzimet dhe të ardhurat është ndërtuar duke përdorur mënyrën e HP filter me zgjedhjen e parametrit λ=100.

Burimi: Ministria e Financave, llogaritje të punonjësve të Bankës së Shqipërisë.

-40.0

-20.0

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

1999200020012002200320042005200620072008200920102011

Kapitale Ndr. Vjetor, në %Kapitale Trend

0.0

5.0

10.0

15.0

1999200020012002200320042005200620072008200920102011

Korrente Ndr. Vjetor, në %Korrente Trend

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

1999200020012002200320042005200620072008200920102011

Shpenzime totale Ndr. Vjetor, në %Shpenzime totale Trend

Grafik 19. Ndryshimet vjetore të shpenzimeve (totale, korrente e kapitale)dhe trendet* e tyre.

*Trendi i ndryshimit vjetor për shpenzimet dhe të ardhurat është ndërtuar duke përdorur mënyrën e HP filter me zgjedhjen e parametrit λ=100.

Burimi: Ministria e Financave, llogaritje të punonjësve të Bankës së Shqipërisë.

-40.0

-20.0

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

1999200020012002200320042005200620072008200920102011

Kapitale Ndr. Vjetor, në %Kapitale Trend

0.0

5.0

10.0

15.0

1999200020012002200320042005200620072008200920102011

Korrente Ndr. Vjetor, në %Korrente Trend

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

1999200020012002200320042005200620072008200920102011

Shpenzime totale Ndr. Vjetor, në %Shpenzime totale Trend

sociale dhe ato për personelin, ndërkohë që komponentët e tjerë të shpenzimeve korrente (shpenzimet operative, shpenzimet për interesa, subvencionet dhe shpenzimet për pushtetin lokal) kanë dhënë kontribut negativ në rritjen e shpenzimeve afatshkurtra. gjithsesi, duhet theksuar që prirja e vërejtur në zërat përbërës të shpenzimeve korrente ishte në të njëjtën linjë me planin buxhetor të rishikuar për vitin 2011.

nga ana tjetër, shpenzimet kapitale regjistruan një nivel prej 70.6 miliardë lekësh, i cili rezulton rreth 4.5% më i lartë në terma vjetorë nominalë. Trajektorja e ndjekur nga shpenzimet kapitale për vitin 2011 ka konverguar drejt prirjes së saj afatgjatë. në të kundërt, ecuria e shpenzimeve korrente ka qenë dukshëm nën trend, duke diktuar kështu dhe trajektoren e shpenzimeve totale.

e parë sipas tremujorëve, ecuria e shpenzimeve nuk ka qenë e njëjtë në tremujorë të ndryshëm të vitit. kështu, në tremujorin e parë të vitit shpenzimet korrente e ato kapitale kanë shënuar një rritje vjetore përkatësisht me 11.3% dhe 41.4%, duke sugjeruar në këtë mënyrë praninë e një kontributi pozitiv të sektorit publik në rritjen e kërkesës agregate, si në formën e konsumit final të qeverisë, ashtu edhe në atë të formimit bruto të kapitalit fiks. në tremujorin e dytë, tkurrja vjetore e shpenzimeve kapitale (me rreth 27.5%) ka tejkaluar efektin pozitiv të shkaktuar nga rritja e shpenzimeve korrente mbi totalin e shpenzimeve publike. në tremujorët e tretë dhe të katërt, shpenzimet korrente kanë njohur rritje negative në terma vjetorë, përkatësisht me 3.3% dhe 3.6%. ndërkohë, shpenzimet kapitale janë tkurrur në tremujorin e tretë (me rreth 9.7%), për të shënuar një rritje vjetore në tremujorin e fundit të vitit me rreth 19.5%.

Tendenca e shpenzimeve, e nxitur pjesërisht nga rishikimi i planit për vitin 2011, reflekton ndjekjen e një politike fiskale të kujdesshme përgjatë këtij viti buxhetor.

Raporti Vjetor2011


Grafik 20. Të ardhurat totale sipas kategorive kryesore (majtas) dhe ato tatimore sipas zërave përbërës (djathtas) në raport ndaj PBB-së.


0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Tatimore GranteJotatimore Të ardhura totale

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

TVSH KontributeTat.Fitimi AkcizaArdh. Personale Pushteti lokalT. nacionale T. doganoreTatimore

Të ardhurat buxhetore kanë njohur një rritje të ngadaltë përgjatë vitit 2011, si pasojë e veprimit të kombinuar të disa faktorëve njëherazi: ecurisë ekonomike në vend, politikës tatimore në fuqi si edhe strukturës së të ardhurave. në total për vitin 2011 të ardhurat buxhetore u realizuan me rreth 330.5 miliardë lekë, duke u vlerësuar në rreth 25.4% të pBB-së. Treguesi i të ardhurave në terma të pBB-së rezulton më i ulëti në 5-vjeçarin e fundit, duke reflektuar ndër të tjera efekte të strukturës të të ardhurave, si edhe një rritje ekonomike të ngadaltë gjatë këtij viti buxhetor. Të ardhurat totale për vitin 2011 kanë njohur një rritje vjetore prej 1.8%.

një prej faktorëve potencialë në regjistrimin e normave të ulëta të rritjes vjetore janë dhe të ardhurat me karakter të përkohshëm të klasifikuara në kategorinë e të ardhurave jotatimore27. një strukturë e ndryshme e të ardhurave krahasuar me vitet e mëparshme, reflektohet në një peshë më të lartë të të ardhurave të karakterit tatimor në totalin e të ardhurave. për të qëndruar brenda të njëjtës linjë, të ardhurat tatimore në raport ndaj pBB-së për vitin 2011 vlerësohen në rreth 23.4%, duke ruajtur nivele pothuajse të njëjta për 3 vite me radhë. ndërkaq, të ardhurat jotatimore dhe grantet u vlerësuan respektivisht në 0.3% dhe 1.7% të pBB-së, raporte këto përkatësisht 0.1 dhe 0.8 pikë përqindje më të ulëta nga një vit më parë. rritja marxhinale e të ardhurave totale për vitin 2011 është përcaktuar pjesërisht nga kontributi negativ i të ardhurave jotatimore, i cili llogaritet në rreth 2.7 pikë përqindje.

në të kundërt, të ardhurat tatimore kanë kontribuar pozitivisht në rritjen e totalit, me rreth 4.7 pikë përqindje. megjithatë, prirja e të ardhurave tatimore vlerësohet e ngadaltë përgjatë vitit 2011, duke sugjeruar veprimin e stabilizatorëve automatikë në ekonomi. ndonëse autoriteti fiskal e ka orientuar

27 Nëse përjashtojmë të ardhurat me karakter të përkohshëm, të cilat për vitin 2010 rezultuan rreth 8.4 miliardë lekë, ndryshimi vjetor i të ardhurave totale llogaritet në rreth 4.5%.

2011Raporti Vjetor


politikën tatimore në favor të zgjerimit të bazës tatimpaguese,28 çka sugjeron efekte pozitive të këtyre rregullimeve në grumbullimin e të ardhurave, masa e ndikimit të tyre në akumulimin e të ardhurave buxhetore është e vështirë për t’u identifikuar.

përfaqësuesit kryesorë të të ardhurave që pasqyrojnë në mënyrë të drejtpërdrejtë apo jo të drejtpërdrejtë ecurinë e aktivitetit ekonomik në vend janë të ardhurat nga TVSh-ja, akcizat, tatimi mbi fitimin (të cilat përbëjnë rreth 59% të totalit të të ardhurave tatimore). Të ardhurat nga TVSh-ja të cilat përfaqësojnë dhe peshën më të lartë (rreth 39.2%) të të ardhurave tatimore, kanë shfaqur një ecuri të ngadaltë përgjatë vitit 2011, duke shënuar një rritje vjetore prej 4.6%.29 ecuria e të ardhurave nga TVSh-ja (si një tregues indirekt i konsumit në vend), lidhet me vlerën e importeve, kursin e këmbimit, ecurinë e prodhimit të mallrave dhe shërbimeve në vend, ecurinë e eksporteve, si edhe rregullimet specifike lidhur me mënyrën e pagesës së TVSh-së për importin e mallrave kapitale. pjesa më e madhe e të ardhurave nga TVSh-ja (rreth78%) vilet mbi importin e mallrave, ndërsa ajo e mbetur mbi performancën e aktivitetit ekonomik në vend (të netuara nga rimbursimet dhe shtyrja e TVSh-së në kohë). rritja e importeve në vlerë (me rreth 12.4%) për vitin 2011, është përkthyer si kontribut pozitiv (me rreth 7.1 pikë përqindje) i të ardhurave të TVSh-së mbi importin e mallrave në totalin e TVSh-së së realizuar. në të kundërt, TVSh-ja e mbledhur mbi performancën e prodhimit të mallrave dhe shërbimeve në vend ka kontribuar negativisht (me rreth 2.6 pikë përqindje) në totalin TVSh-së, duke sugjeruar në këtë mënyrë një ecuri të ngadaltë të aktivitetit ekonomik përgjatë këtij viti buxhetor. nga ana tjetër, qëndrueshmëria relative e kursit të këmbimit përgjatë vitit 2011,30

28 më në detaje, ndryshimet e paketës fiskale për vitin 2011 paraqiten në hapësirën informuese 6 “Ndryshimet në politikën tatimore për vitin 2011”.

29 Ky ritëm rritjeje për TvSh-në është më i lartë krahasuar me dy vitet mëparshme, por ndjeshëm më i ulët nga periudha para vitit 2009.

30 Në vitin 2011, nënçmimi mesatar i monedhës vendase kundrejt shportës së monedhave kryesore rezultoi rreth 0.4%, ndërkohë që për vitin 2010 nënçmimi ishte rreth 5.8%.

Grafik 21. Ndryshimi vjetor i të ardhurave totale, me kontributet e kategorive përkatëse (tatimore, jotatimore e grante, majtas) dhe ndryshimet vjetore të disa

zërave kryesorë të të ardhurave tatimore, në % (djathtas).

Burimi: Ministria e Financave.

-15.0

-5.0

5.0

15.0

25.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

-15.0

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

Kontribute grante Kontribute tatimore Kontribute jotatimore Të ardhura totale

-10.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

TVShTatimore

AkcizaSigurime sociale

Raporti Vjetor2011


Grafik 22. Ndryshimet vjetore të të ardhurave (totale, tatimore, TVSh dhe jotatimore) dhe trendet e tyre.

Burimi: Ministria e Financave, llogaritje të BSH-së.

0.05.0

10.015.020.025.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Të ardhura ndryshimi vjetor, në % Të ardhura trend

0.05.0

10.015.020.025.030.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Tatimore ndryshimi vjetor, në % Tatimore trend

0.05.0

10.015.020.025.030.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

TVSH ndryshimi vjetor, në % TVSH trend

-40.0-20.0

0.020.040.060.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Jotatimore ndryshimi vjetor, në % Jotatimore trend

nuk ka favorizuar ecurinë e të ardhurave nga TVSh-ja,31 fenomen i cili ishte i pranishëm përgjatë vitit 2010. Së fundmi, rimbursimet e TVSh-së si edhe shtyrja në kohë e TVSh-së për mallrat kapitalë, kanë zbutur ritmet e rritjes të të ardhurave nga TVSh-ja gjatë vitit 201132. Si përfundim, pavarësisht masave rregullative që kanë zgjeruar bazën TVSh-paguese33, zhvillimet në zërin e TVSh-së sugjerojnë një ecuri të ngadaltë të konsumit në vend në pjesën më të madhe të vitit. përjashtim bën tremujori i fundit i vitit, periudhë në të cilën të ardhurat nga TVSh-ja njohën një rritje prej 16.2%. importet në vlerë për të njëjtën periudhë u rritën me rreth 14.6%. Duke marrë parasysh trajektoren rënëse që ka ndjekur rritja e çmimeve të mallrave kryesore dhe të naftës në tregjet ndërkombëtare gjatë muajve të fundit, zhvillimet në ecurinë e të ardhurave nga TVSh-ja, mund të jenë një sinjal pozitiv për ecurinë e konsumit në vend, në tremujorin e katërt të vitit 2011.

Të ardhurat nga akcizat kanë ndjekur një trajektore të ngjashme me atë të të ardhurave nga TVSh-ja, duke konfirmuar praninë e konsumit të dobët në pjesën më të madhe të vitit 2011. ritmi i rritjes vjetore të tyre për vitin 2011 rezultoi rreth 4.2%.34 një prej zërave tatimorë që ka shfaqur rritjen më të qëndrueshme janë të ardhurat e kontributeve të sigurimeve sociale, të cilat në terma vjetorë u rritën me rreth 5.6%. Zëri me rritjen më të lartë vjetore

31 importet maten dhe monitorohen në euro, të ardhurat raportohen në lekë. për këtë arsye, një forcim ose dobësim vjetor i kursit të këmbimit të lekut ka ndikim material në të ardhurat nga TvSh-ja mbi importet.

32 po të mos konsiderojmë rimbursimin e TvSh-së (i cili lidhet në një masë të madhe me ecurinë e eksporteve), rritja e të ardhurave nga TvSh-ja për vitin 2011, do të rezultonte 4.8%, rreth 0.3 p.p më e lartë se rritja vjetore e TvSh-së neto. Nga ana tjetër rritja e importit të mallrave kapitale me rreth 10%, sugjeron një masë më të lartë të TvSh-së së shtyrë në kohë në krahasim me një vit më parë. Një prej lehtësirave të ligjit ekzistues për TvSh-në është shtyrja deri në një vit e pagesës së TvSh-së mbi importin e mallrave kapitale, që nga momenti i zhdoganimit të tyre.

33 për më tepër detaje shih hapësirën informuese 6 “Ndryshimet në politikën tatimore për vitin 2011”.

34 Të ardhurat nga akcizat përshpejtuan ritmin e rritjes gjatë tremujorit të katërt të vitit 2011, pas ritmeve të moderuara e madje dhe negative, të vërejtura në tremujorët e mëparshëm.

2011Raporti Vjetor


Grafik 23. Deficiti buxhetor dhe burimet e financimit në miliardë lekë (majtas) dhe raporti i deficitit buxhetor me PBB-në dhe trendi* i tij afatgjatë (djathtas).

*Trendi për deficitin buxhetor dhe atë primar është ndërtuar bazuar në metodën e HP filter, duke zgjedhur parametrin λ=100.


-30.0

20.0

70.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Instrumente financiare Projekte të huajaPrivatizime Kredi sindikaleEurobond Deficiti buxhetor

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Deficit/PBB Trend

për këtë vit ishte tatimi mbi fitimin, rreth 12%. megjithatë ky ritëm është më i moderuar (5.4%) nëse nuk konsiderojmë tatimin mbi fitim të derdhur nga keSh dhe albpetrol, në maj të vitit 2011.

grafiku 22, sugjeron që ecuria e të ardhurave totale është diktuar pjesërisht nga zhvillimet në kategorinë e të ardhurave jotatimore, ritmi i ndryshimit vjetor i të cilave rezulton dukshëm nën trendin e tyre afatgjatë. gjithashtu, vlerësohet që ecuria e ngadaltë e të ardhurave buxhetore, sidomos atyre nga TVSh-ja dhe akcizat, lidhet me një kërkesë të brendshme të dobët gjatë 9 muajve të parë të vitit 2011. në të njëjtën kohë, për sa kohë që hendeku i prodhimit mbetet negativ (i vlerësuar i tillë për vitin 2011), ecuria e ngadaltë e të ardhurave buxhetore shpjegohet dhe nga veprimi i stabilizatorëve automatikë në ekonomi.

Zhvillimet në zërat e të ardhurave dhe shpenzimeve buxhetore janë

materializuar në një masë deficiti buxhetor prej 45.7 miliardë lekësh, çka përfaqëson rreth 98% të planit buxhetor për vitin 2011. në terma të pBB-së deficiti vlerësohet në rreth 3.5%, raport ky shumë pranë trendit të tij afatgjatë.

Financimi i deficitit buxhetor gjatë vitit 2011 është mundësuar sipas mënyrës “tradicionale” të financimit, nëpërmjet emetimit të instrumenteve të borxhit të brendshëm, si edhe huamarrjes së jashtme për financimin e projekteve. Zgjerimi i deficitit buxhetor ka qenë më i shpejtë në gjysmën e parë të vitit (i gjeneruar prej ecurisë të shpenzimeve në tremujorin e parë dhe të të ardhurave në tremujorin e dytë). për pasojë, janë shtuar nevojat për huamarrje të qeverisë, e cila është siguruar plotësisht në tregun e brendshëm. përgjatë 6-mujorit të dytë u ruajt e njëjta masë huamarrjeje e shënuar deri në fund të 6-mujorit të parë, por përbërja e saj ndryshoi strukturë, duke i dhënë përparësi instrumenteve të borxhit të brendshëm afatgjatë. në terma konkretë, në 6-mujorin e dytë të vitit 2011, portofoli i qeverisë në bono thesari të të gjitha maturiteteve u pakësua me rreth 5.1 miliardë lekë, për t’u kompensuar

Raporti Vjetor2011


në rritje të të njëjtës masë me obligacione 2, 3 dhe 5-vjeçare. nga ana tjetër, prirja rënëse e normave të interesit të paguara mbi borxhin e brendshëm e vërejtur në gjysmën e dytë të vitit, është një faktor me kontribut pozitiv në uljen e kostos së shërbimit të borxhit në të ardhmen. në total për vitin 2011 shtimi i huamarrjes së brendshme për financimin e deficitit përbëhej në masën 40% nga bonot e thesarit dhe 60% nga obligacionet. një strukturë e tillë favorizon profilin e shlyerjes së borxhit të brendshëm dhe kontribuon në të njëjtën kohë në uljen e rrezikut të rifinancimit të borxhit.

përbërja finale e financimit neto të deficitit buxhetor për vitin 2011, rezultoi 59% në huamarrje në lekë dhe pjesa e mbetur në huamarrje të denominuar në monedhë të huaj (nëpërmjet projekteve të huaja).

Tabelë 3. Treguesit kryesorë fiskalë, krahasim me vitet e mëparshme.

miliardë lekë ndryshim vjetor, në %

2009 2010 2011 2009 2010 2011Të ardhura totale 299.5 324.7 330.5 2.8 8.4 1.8Tatimore 270.8 288.6 303.9 2.4 6.6 5.3 TVSh 110.1 114.0 119.2 2.8 3.6 4.6 Tatim fitimi 17.1 17.6 19.7 -5.3 2.7 12.0 akciza 33.5 38.8 40.4 3.1 15.8 4.2 Të ardhurat personale 26.8 27.1 28.0 9.5 0.9 3.4 pushteti vendor 12.1 11.9 11.8 7.4 -2.1 -0.9 kontribute 49.8 53.6 56.6 4.2 7.7 5.6Jotatimore 24.2 31.5 22.7 7.3 29.9 -27.8Shpenzime totale 379.9 362.8 376.2 8.1 -4.5 3.7korrente 283.9 300.9 305.6 13.4 6.0 1.6 personeli 62.4 65.8 67.4 -6.4 5.5 2.6 interesat 36.3 41.6 41.1 16.0 14.6 -1.2 Shpenzime operative 32.1 34.3 33.0 11.4 7.0 -3.9 Subvencionet 2.0 3.5 3.3 -21.6 76.4 -6.6 Shpenzime sigurime shoqërore 96.7 106.2 113.9 26.9 9.8 7.2 Shpenzime pushteti vendor 33.6 30.8 28.1 24.0 -8.4 -8.6 Shpenzime të tjera 19.1 18.7 18.7 7.8 -2.3 0.3kapitale 95.9 67.5 70.6 2.4 -29.6 4.5Deficiti buxhetor 80.4 38.1 45.7 33.4 -52.6 20.2

Burimi: ministria e Financave.

Zhvillimet e vërejtura në treguesit kryesorë fiskalë përgjatë këtij viti pasqyrohen në një raport të deficitit primar ndaj pBB-së, prej 0.4%, kundrejt suficitit prej 0.3% të vlerësuar për vitin 2010. ecuria e deficitit primar përgjatë këtij viti pritet të përkthehet në rritje të stokut të borxhit publik, krahasuar me vitin 2010.

Grafik 24. Deficiti primar ndaj PBB-së, në % dhe trendi afagjatë.

Burimi: Ministria e Financave, INSTAT, llogaritje të stafit të BSH-së.

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Deficit primar/PBB Trend deficit primar

2011Raporti Vjetor


hApëSiRë iNFoRmuESE 6. NdRyShimET Në poliTiKëN TATimoRE pëR viTiN 2011.35

politika tatimore gjatë vitit 2011 në terma të përgjithshme ka qenë e njëjtë me një vit më parë, me disa ndryshime të cilat sipas radhës konsistuan në:

Ndryshime dhe rregullime lidhur me TvSh-në. pragu minimal prej 5 milionë lekësh, i qarkullimit vjetor për t’u regjistruar si biznes TvSh-pagues mbeti i njëjtë me një vit më parë. Ndërkohë, në ndryshim nga një vit më parë, nëpërmjet vKm nr. 18, datë 12.01.2011 u hoq kufiri minimal prej 2 milionë lekësh i qarkullimit vjetor për regjistrimin në TvSh për profesionet e lira.36 Kështu, të gjithë këta tatimpagues u përfshinë në skemën e TvSh-së, pavarësisht qarkullimit të deklaruar vjetor. gjithashtu nëpërmjet amendimeve ndaj udhëzimit nr. 17, datë 13.05.2008 “për TvSh-në”, furnizimi i barnave, shërbimeve shëndetësore nga institucionet shëndetësore, publike dhe private u bë furnizim i tatueshëm në masën 10% (nga 0% që ishte deri në janar të vitit 2011). Një ndryshim tjetër lidhur me TvSh-në është dhe ai i miratuar me udhëzimin e datës 07.07.2011, i cili hoqi përjashtimet ekzistuese për bizneset importuese me aktivitet ekonomik në pikat tokësore kufitare të Shqipërisë me vendet fqinje, duke i përfshirë dhe ato në skemën e TvSh-së, nën kushtin e plotësimit të kufirit minimal të regjistrimit në TvSh.

Ndryshime lidhur me akcizat. Shtimi i intervaleve të akcizës së paguar mbi birrën e prodhuar në vend dhe atë të importuar. Një kategorizim i tillë për nëngrupin e birrës në terma të përgjithshëm përcaktoi nivele më të ulëta të akcizës nga ato ekzistuese. Nga ana tjetër, shtesat dhe ndryshimet e kryera nëpërmjet ligjit nr. 10404, datë 24.03.2011 dhe ligjit nr. 10456, datë 21.07.2011 prezantuan për herë të parë pullën fiskale në formën e kodit të sigurisë për nëngrupin e birrës të importit dhe atë të prodhuar në vend. Akcizat e aplikuara për mallrat e importit dhe ato të prodhuara në vend pësuan rritje nga një vit më parë në zërat: “cigare që përmbajnë duhan”, “vajra të rëndë si lëndë djegëse” dhe “Koks nafte”. Ndërkohë, kategoritë e mallrave të akcizës mbetën të njëjta me një vit më parë, në: kafe, birrë, verë, alkool dhe pije alkoolike, duhan dhe nënprodukte të tij, naftë dhe nënproduktet e saj, fishekzjarrë, goma, pila dhe bateri primare, ambalazhe të qelqit dhe të plastikës si edhe llamba inkandeshente.

Ndryshime në ligjin e taksave vendore dhe ligjin e taksave kombëtare. Këto ndryshime eliminuan taksën fikse të regjistrimit të përvitshëm të mjeteve të transportit rrugor dhe prezantuan një taksë të re nën emërtimin “Taksa e qarkullimit për benzinën dhe gazoilin”. Kjo taksë u përcaktua në vlerën e 5 lekëve për litër deri në 31.12.2011, ndërsa për vitin 2012 u miratua një nivel prej 7 lekësh për litër. Rritja e taksës së karbonit ishte gjithashtu një ndër elementet e ndryshuara në ligjin “për taksat kombëtare”. Rritja e koeficientit të vjetërsisë së mjeteve të transportit në momentin e llogaritjes së taksës vjetore për mjetet e përdorura ishte ndryshimi i fundit në ligjin e taksave kombëtare.

Ndryshime në ligjin “për miratimin e tarifës doganore” të cilat konsistuan në eliminimin e tarifave doganore për artikujt e destinuar kryesisht për fasonët. gjithashtu, për disa produkte vegjetale u përcaktua një nivel i tarifës doganore prej 2%.

35 Autore e kësaj hapësire informuese është Anjeza gazidede, shkurt 2012. 36 Në profesione të lira klasifikohen ata tatimpagues që ofrojnë shërbime të tilla si: avokat,

noter, mjek i specializuar, dentist, dentist i specializuar, farmacist, infermier, mami, veteriner, arkitekt, inxhinier, mjek-laborant, projektues, ekonomist, agronom, ekspert kontabël i regjistruar, kontabilist i miratuar, vlerësues i pasurisë, si dhe në veprimtarinë ekonomike në fushën e hotelerisë.

Raporti Vjetor2011


Ndryshimi thelbësor që mbarti paketa fiskale gjatë vitit 2011 ishte miratimi i ligjit nr. 10418, datë 21.04.2011 “për legalizimin e kapitalit dhe faljen e pjesshme të borxhit tatimor e doganor”. i njohur ndryshe me termin e Amnistisë Fiskale, ky ligj u bazua në 5 shtylla kryesore, të cilat sipas radhës ishin:

- legalizim/formalizim i kapitalit për personat fizikë e juridikë. individët apo bizneset nëpërmjet deklarimit vullnetar të vlerave monetare burimi i të cilave nuk ishte bërë i ditur më parë, mund t’i legalizojnë, nën kushtin e depozitimit të këtyre vlerave pranë një banke të nivelit të dytë, kundrejt një tarife prej 3% të shumës totale të deklaruar.

- Rivlerësimi i aseteve. individët mund të rivlerësojnë pasuritë e tyre të paluajtshme, kundrejt 1% të diferencës pozitive midis shumës së rivlerësimit me vlerën e kontratës së regjistruar në zyrat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme. Ndërsa tarifa e përcaktuar për bizneset ishte 3% për pasuritë e paluajtshme dhe 5% për makineritë e pajisjet, normë kjo e zbatuar mbi diferencën mes vlerës së rivlerësimit dhe vlerës kontabël të regjistruar.

- vetëdeklarimi i detyrimeve deri në datën 31.12.2010. Nga kjo pikë përfitohet me kushtin që të paguhet 50% e detyrimeve reale të vetëdeklaruara (neni 22).

- Falja e pjesshme e detyrimeve tatimore e doganore për bizneset dhe familjet.

- Falje e detyrimeve për konsumin e ujit dhe energjisë elektrike deri në momentin kur këto produkte ofroheshin nga kompani shtetërore për kategori të caktuara konsumatorësh.

iii.5. ZhVillimeT kryeSOre në Bilancin e pageSaVe37

pozicioni i jashtëm i ekonomisë shqiptare gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011 u kushtëzua ndjeshëm prej situatës dhe zhvillimeve makroekonomike ndërkombëtare, veçanërisht atyre në eurozonë. Sektori i jashtëm i ekonomisë ishte subjekt i një sërë rreziqesh të lidhura me ngadalësimin e rritjes ekonomike në vendet fqinje, situatës së punësimit dhe dobësimit të kërkesës së huaj. këto zhvillime çuan në moderimin e ritmit të rritjes së eksporteve të mallrave dhe të shërbimeve, përgjatë vitit 2011. nga ana tjetër, prirjet për riaktivizimin e kërkesës së brendshme në tremujorin e katërt si dhe efektet e liberalizimit të vizave me vendet e Schengen-it kushtëzuan ecurinë e importit të mallrave dhe të shërbimeve në vend. ecuria e kursit real efektiv të këmbimit38 për vitin 2011 paraqet një mbiçmim të lehtë prej 0.02%, duke treguar për një forcim të lehtë të monedhës vendase. përkeqësimi i situatës së punësimit në vendet si greqia dhe italia39, ndikoi në reduktimin e dërgesave të emigrantëve gjatë nëntë muajve të parë të vitit 2011. për pasojë, deficiti i llogarisë korrente

37 Të dhënat më të fundit të bilancit të pagesave i përkasin tremujorit të tretë të vitit 2011. 38 për mënyrën e llogaritjes, shih “Kursi real efektiv i këmbimit në Shqipëri; konceptet dhe matja

e tij”, vika i., 2006. 39 greqia është vendi kryesor i origjinës së remitancave drejt vendit tonë. Të dhënat më të fundit

për transfertat e emigrantëve prej greqisë janë të vitit 2009 dhe rënia e tyre shpjegon plotësisht rënien e remitancave hyrëse në vendin tonë. italia është vendi i dytë i origjinës së remitancave.

2011Raporti Vjetor


gjatë këtij nëntëmujori rezultoi në rreth 826.4 milionë euro, rreth 23.4% më i lartë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Deficiti korrent për këtë periudhë u vlerësua në rreth 12.0% të pBB-së nominale.40 në analizën e llogarisë korrente sipas zërave të saj kryesorë, për nëntë muajt e parë të vitit 2011, evidentohet zgjerimi i deficitit të eksporteve neto si faktor kryesor ndikues në përkeqësimin e pozicionit të kësaj llogarie. Zgjerimi i deficitit tregtar në mallra me rreth 5.7% në terma vjetorë dhe ngushtimi i suficitit të llogarisë së shërbimeve kushtëzuan zgjerimin e deficitit të eksporteve neto me rreth 14.0%, në tre tremujorët e parë të vitit 2011.

Tabelë 4. Treguesit kryesorë të bilancit të pagesave.T3 ‘10 T4 ‘10 T1 ‘11 T2 ‘11 T3 ‘11

llogaria korrente (në milionë euro) -245.2 -373.6 -229.6 -324.4 -272.4llogaria korrente (në % ndaj pBB-së) -10.2% -16.7% -10.9% -13.5% -11.4%Bilanci tregtar -595.9 -584.9 -408.5 -581.4 -593.1 eksporte, f.o.b. 270.3 305.9 370.6 330.8 344.1 importe, f.o.b. -866.2 -890.7 -779.1 -912.2 -937.2Bilanci i shërbimeve 180.0 5.2 -32.2 -11.0 119.7 kredi 661.0 412.5 304.4 367.8 615.8 Debi -481.0 -407.2 -336.6 -378.8 -496.2Shërbime udhëtimi – neto 171.3 17.3 -43.5 -19.9 82.9Bilanci i të ardhurave -19.9 -31.6 14.7 22.2 17.6 kredi 70.8 73.1 60.0 69.5 74.3 Debi -90.7 -104.7 -45.3 -47.3 -56.6Të ardhura nga ihD-neto -73.8 -73.7 -15.0 -9.5 -20.8Transferta korrente 190.6 237.7 196.4 245.9 183.4 kredi 233.0 280.1 238.0 287.6 225.9 Debi -42.4 -42.4 -41.6 -41.7 -42.5Dërgesa nga emigrantët –neto 135.1 165.1 153.1 189.4 132.6llogaria kapitale e financiare (në milionë euro) 193.7 433.1 184.6 192.7 218.5llogaria kapitale e financiare (në % ndaj pBB-së) 8.0% 19.2% 8.7% 8.0% 9.2%llogaria kapitale 22.6 30.2 19.1 31.5 6.5llogaria financiare 171.1 402.8 165.5 161.2 212.0ihD – neto 247.4 244.4 42.2 221.5 166.4investime portofoli – neto -6.6 286.8 -21.8 -23.2 -54.2investime të tjera – neto -74.8 -134.9 145.2 -37.1 99.8gabime dhe harresa 111.7 66.2 -32.1 130.1 110.3mjetet e rezervës -60.2 -125.7 77.1 1.7 -56.4

Burimi: Bilanci i pagesave, Banka e Shqipërisë.

• trEgtiaEjasHtmE2011gjatë vitit 2011, bilanci i tregtisë së jashtme në mallra rezultoi me një

zgjerim të deficitit tregtar me rreth 8.6% krahasuar me vitin e mëparshëm, duke u vlerësuar në rreth 27.1% ndaj pBB-së nominale. ky vit regjistroi një ndryshim të prirjes së regjistruar përgjatë dy viteve paraardhëse, ku deficiti tregtar u ngushtua me rreth 5.9% në vitin 2009 dhe 7.8% në vitin 2010. në terma vjetorë, rritja e përshpejtuar e eksporteve përgjatë vitit 201041 u moderua ndjeshëm, duke zbritur në rreth 20.0% gjatë vitit 2011. nga

40 pBB – ja nominale e përdorur për periudhën 2003 – 2009 është ajo e publikuar nga iNSTAT-i. për vitet 2010 dhe 2011 janë përdorur projeksione të departamentit të politikës monetare, Banka e Shqipërisë.

41 gjatë vitit 2010, eksportet u rritën me rreth 56.1% në terma vjetorë.

Raporti Vjetor2011


Grafik 25. Kontributi sipas kategorive në thellimin/ngushtimin e deficitit tregtar.

Burimi: Statistikat e Tregtisë së Jashtme, Banka e Shqipërisë.

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ushqime dhe kafshë të gjalla

Lëndë të para, minerale

Lëndë djegëse minerale, vajra, dylle minerale

Mallra të përpunuara

Makineri dhe pajisje

Mallra të tjera të përpunuara

Bilanci tregtar

Grafik 26. Ecuria e deficitit tregtar me dhe pa energjinë elektrike, (ndryshime vjetore në %).


Bilanci tregtarBilanci tregtar pa energjinë elektrike

2007 - 2008 Importe të larta të energjisë elektrike

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Viti 2009 Fillimi i eksporteve dhe rënia e nivelit të importeve të

energjisë elektrike

Viti 2010 Eksporti maksimal i energjisë

ana tjetër, zgjerimi vjetor i importeve të mallrave u përshpejtua në nivelin mesatar prej 12.4%, nga rreth 6.9% që ishte një vit më parë. pavarësisht koniunkturave ndërkombëtare dhe kërkesës së jashtme pak të favorshme, aktiviteti tregtar i vendit tonë, matur prej fluksit të shkëmbimeve tregtare, vijoi të shënojë norma pozitive rritjeje, për të dytin vit radhazi. gjatë vitit 2011, shkëmbimet tregtare shënuan rritje me rreth 14.3% krahasuar me vitin 2010 dhe me rreth 32.8% krahasuar me vitin 2009. raporti i mbulimit të importeve nga eksportet rezultoi në rreth 36.0%, në rritje me rreth 2.3 pikë përqindje krahasuar me vitin 2010.

në ndarjen sipas 10 kategorive kryesore, kategoritë “lëndë djegëse minerale, vajra dhe dylle minerale” dhe “makineri dhe pajisje” evidentohen si përcaktuesit kryesorë të zgjerimit të deficit tregtar total. në anën tjetër, ngushtimi i deficitit të tregtisë në mallra në kategorinë “mallra të tjera të përpunuara”, kontribuoi në kahun ngushtues të deficitit tregtar total gjatë vitit 2011.

në tre vitet e fundit42, ecuria e deficitit tregtar në vend është kushtëzuar ndjeshëm nga flukset tregtare në energji elektrike, të cilat kanë dhënë një efekt të konsiderueshëm në zgjerimin apo ngushtimin e tij. ndikuar nga kushtet e pafavorshme hidrike në vend, viti 2011 u karakterizua nga një frenim i ndjeshëm i aktivitetit eksportues dhe rritje e aktivitetit importues të energjisë elektrike. Duke përjashtuar këtë efekt, zgjerimi i deficitit tregtar për vitin 2011 rezultoi vetëm 4.1% krahasuar me një vit më parë.

ecuria e eksporteve gjatë vitit 2011 u karakterizua përgjithësisht nga norma rritjeje të kënaqshme edhe pse më të ulëta krahasuar me ato të shënuara në vitin e mëparshëm. në terma vjetorë, eksportet shënuan rritje me rreth 20.0%, duke arritur në nivelin 15.3% ndaj pBB-së. kjo prirje e eksporteve, krahas ndikimit të bazës së lartë krahasuese të një viti më parë, është ndikuar edhe nga faktorë të tjerë të rëndësishëm, si situata e vështirë makroekonomike tek partnerët tanë tregtarë. nga ana tjetër, rritja në terma mesatarë vjetorë e çmimeve të metaleve bazë në tregjet ndërkombëtare43 dhe fleksibiliteti në shfrytëzimin e tregjeve të reja prej eksportuesve vendas, kanë ndikuar pozitivisht në ecurinë e eksporteve.

42 Të dhënat për importin dhe eksportin e energjisë elektrike janë të disponueshme që prej vitit 2007.

43 indeksi i çmimit të metaleve publikohet me frekuencë mujore nga FmN-ja. për vitin 2011, ky indeks shënoi rritje me rreth 13.5% në terma vjetorë.

2011Raporti Vjetor


Grafik 27. Kontributi i kategorive kryesore të eksporteve vendase në rritjen vjetore të

eksporteve totale.


-40%

-20%

0%

20%

40%

60%

80%

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Lëndë të para, mineraleLëndë djegëse minerale, vajra, dylle mineraleMallra të përpunuaraMallra të tjera të përpunuaraEksporte totale

Grafik 28. Orientimi i eksporteve sipas kategorive kryesore (në milionë euro).


0

100

200

300

400

500Ushqime dhe kafshë të gjalla

Pije dhe duhan

Lëndë të para, minerale

Lëndë djegëse minerale, vajra,dylle minerale

Yndyrna bimore dhe shtazoreProdukte kimike

Mallra të përpunuara

Makineri dhe pajisje

Mallra të tjera të përpunuara

2009 2010 2011

në ndarjen sipas kategorive, eksportet paraqesin pothuajse të njëjtin profil me një vit më parë edhe pse në një nivel më të ulët. kontributin kryesor në normën vjetore të rritjes së eksporteve gjatë vitit 2011 vijojnë ta japin eksportet e mallrave të përfshira në kategorinë “lëndë djegëse minerale, vajra, dylle minerale”, me rreth 7.4 pikë përqindje.

Brenda kësaj kategorie, kontribut të qenësishëm vijon të japë eksporti i naftës bruto, i cili kontribuoi me rreth 225.9 milionë euro ose me rreth 16.1% në eksportet totale të vendit tonë. kontribut të rëndësishëm në rritjen e eksporteve totale gjatë vitit 2011, rreth 5.6 pikë përqindje, dha dhe eksporti i mallrave të përfshira në kategorinë “mallra të përpunuara”44. Brenda kësaj kategorie, disa prej produkteve që ndikuan pozitivisht në rritjen e eksporteve ishin materialet e përpunuara të gizës dhe çelikut, bakrit dhe artikujt prej tij, aluminit etj.

kategoria e produkteve të eksportit me peshën më të madhe ndaj totalit të eksporteve “mallra të tjera të përpunuara”, ku përfshihen kryesisht produktet tekstile me karakter rieksportues, shënoi rritje me rreth 11.3% gjatë vitit 2011 nga 20.6% në vitin e shkuar. norma e rritjes së eksporteve të mallrave të përfshira në kategorinë “lëndë të para e minerale” u moderua ndjeshëm nga 61.7% në vitin 2010, në 8.9% gjatë vitit 2011. megjithëse çmimet e këtyre produkteve në tregjet ndërkombëtare kanë qenë në rritje përgjatë vitit 2011, zhvillimet e brendshme në sektorin minerar duket të kenë ndikuar ndjeshëm në rënien e eksporteve të kësaj kategorie.

gjatë vitit 2011, importet drejt vendit tonë kanë vijuar prirjen e qëndrueshme rritëse të shfaqur që prej vitit 2010. gjatë këtij viti, importet totale shënuan rritje me rreth 12.4% në terma vjetorë duke përfaqësuar rreth 42.4% në raport ndaj pBB-së nominale. kontributin kryesor në rritjen e importeve totale vijoi ta japë kategoria e mallrave “lëndë djegëse minerale, vajra, dylle minerale”. importet e mallrave të kësaj kategorie shënuan rritje me rreth 42.6% në terma vjetorë. Brenda kësaj kategorie, importi i energjisë elektrike luajti një rol të rëndësishëm, duke kontribuar me rreth 161.1 milionë euro ose rreth 23.6% në importet e kësaj kategorie dhe 4.1% në importet totale. Duke përjashtuar këtë përbërës, rritja e importeve totale rezultoi në rreth 10.5% në terma vjetorë. importet e mallrave të përfshira

44 Edhe pse pozitiv, kontributi i kësaj kategorie është ndjeshëm më i ulët me atë të vitit të mëparshëm (rreth 20.2 pikë përqindje).

Raporti Vjetor2011


Grafik 29. Kontributi i kategorive kryesore të eksporteve vendase në rritjen vjetore të

importeve totale.


-15%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ushqime dhe kafshë të gjallaLëndët djegëse minerale, vajra, dylle mineraleMallra të përpunuaraMakineri dhe pajisjeMallra të tjera të përpunuaraImporte totale

Grafik 30. Importet e mallrave sipas përdorimit final në ekonomi (në milionë euro).


0

500

1000

1500

2000

2500Mallra kapitale

Mallra të ndërmjetmeMallra për konsum

2009 2010 2011

në kategorinë “makineri dhe pajisje” kontribuan pozitivisht me rreth 3.2 pikë përqindje në rritjen e importeve totale gjatë vitit 2011. Brenda kësaj kategorie, rritje e theksuar u shënua në importin e mallrave të përfshira në nënzërin “mjete të transportit të ndryshëm nga vagonat” dhe “makineri dhe pajisje mekanike”. ndryshimet në masat fiskale për heqjen e taksës doganore për makinat e përdorura vlerësohet, të kenë dhënë ndikim të ndjeshëm në stimulimin e importit të makinave për pasagjerë. gjatë vitit 2011, importi i tyre shënoi rritje me rreth 48.4% në terma vjetorë.

në ndarjen e importeve sipas përdorimit final të tyre në ekonomi, në tre vitet e fundit vihet re një orientim i qartë i tyre drejt mallrave të ndërmjetme45.

importi i mallrave të ndërmjetme, kategoria me peshën më të madhe ndaj totalit të importeve, regjistroi një normë rritjeje vjetore prej 17.0%, kryesisht si pasojë e zgjerimit të importit të mallrave të ndërmjetme industriale. pas rënies së shënuar gjatë viteve 2009 dhe 2010, importi i mallrave kapitale shënoi rritje me rreth 10.0% gjatë vitit 2011. në këtë drejtim ndikoi rritja e importit të automjeteve, pajisjeve dhe makinerive të transportit. në vitin 2011, vihet re një frenim i ritmit të rritjes së importeve të mallrave të përfshira në kategorinë “mallra për konsum”. në terma vjetorë, norma e rritjes së importeve në këtë kategori u moderua në 3.8%, nga rreth 6.3% që ishte në vitin e mëparshëm.

aktiviteti tregtar i vendit tonë, i matur prej fluksit të shkëmbimeve tregtare u zgjerua me 14.3% gjatë vitit 2011. Shkëmbimet tregtare sipas orientimit gjeografik vijojnë të jenë të përqendruara me vendet

e Be-së. ato mbuluan mesatarisht rreth 66.3% kundrejt totalit të aktivitetit tregtar të vendit. në terma vjetorë, importet nga vendet e Be-së shënuan një rritje me rreth 11.0%, ndërsa eksportet drejt tyre u rritën me rreth 24.0% në terma vjetorë.

45 Në këtë kategori përfshihen: ushqimet dhe pijet e papërpunuara dhe të përpunuara për industrinë, produktet industriale të papërpunuara dhe të përpunuara, lëndët djegëse minerale, vajrat, dyllet minerale të papërpunuara dhe të përpunuara, mallrat kapitale, pjesët e këmbimit dhe aksesorë.

2011Raporti Vjetor


pas rritjes së shkëmbimeve tregtare me vendet anëtare të ceFTa-s46 me rreth 41.5% gjatë vitit 2010, në vitin 2011 vihet re një frenim i ritmit të rritjes së flukseve tregtare me këto vende në rreth 17.5%. Tkurrja e ritmit të rritjes së shkëmbimeve tregtare me këto vende erdhi si pasojë e rënies së ritmit të rritjes së importeve, nga 48.0% në 7.3% gjatë vitit 2011. nga ana tjetër, eksportet drejt këtyre vendeve kanë pothuajse dyfishuar normën e rritjes së tyre krahasuar me një vit më parë. rritja e flukseve tregtare me partnerë të tjerë tregtarë si kina, Turqia dhe rusia ka ndjekur një prirje rritëse përgjatë vitit 2011.

46 marrëveshja e tregtisë së lirë së Evropës qendrore ku bëjnë pjesë: Bosnje dhe hercegovina, Kroacia, maqedonia, moldavia, mali i Zi, Serbia dhe Kosova. Nuk përfshihen vendet që u futën në BE në vitin 2007. Burimi: www.ceftatradeportal.com

Grafik 32. Orientimi gjeografik i eksporteve.

Burimi: Statistikat e tregtisë së jashtme, Banka e Shqipërisë.

-

200

400

600

800

Gjermani

Greqi

Itali

Spanjë

2009 2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011

-

50

100

150

Maqedoni

Mali i zi

Serbi

Kosovë

-

50

100

150

Zvicër

KinëTurqi

Grafik 31. Orientimi gjeografik i importeve (në milionë euro).

Burimi: Statistikat e tregtisë së jashtme, Banka e Shqipërisë.

-

10

20

30Zvicër

Kinë

Turqi

Rusi

-

500

1,000

1,500

Gjermani

GreqiItali

2009 2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011

-

50

100

150

BiH

Kroaci

MaqedoniSerbi

Kosovë

Raporti Vjetor2011


• zëratëtjErëtëllogarisëkorrEntESuficiti i llogarisë së shërbimeve u ngushtua me rreth 56.7% gjatë nëntë

muajve të parë të vitit 2011, krahasuar me periudhën korresponduese të vitit paraardhës, duke kontribuar ndjeshëm në thellimin e deficitit korrent. ngushtimi i suficitit në terma vjetorë në këtë llogari ishte pasojë kryesisht e rritjes së shpenzimeve për udhëtime personale për qëllime turizmi e biznesi të rezidentëve jashtë vendit. ndërkohë, prurjet valutore nga shërbimet personale të udhëtimit nga jorezidentët në vend shënuan rënie me rreth 7.9% gjatë periudhës në analizë. Zhvillimet në këtë nënzë të llogarisë së shërbimeve vlerësohet të jenë efektet e heqjes së regjimit të vizave ndaj Shqipërisë me vendet e Schengen-it.

Bilanci neto i llogarisë së të ardhurave rezultoi në suficit prej 54.5 milionë

eurosh gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011, kryesisht si pasojë e rënies së fluksit dalës të të ardhurave nga investimet e huaja direkte. në të njëjtën periudhë të një viti më parë, bilanci neto i kësaj llogarie rezultoi me një deficit prej 33.2 milionë eurosh. ngushtimi i deficitit në llogarinë e të ardhurave nga investimet e huaja direkte neto me rreth 51.8% në terma vjetorë, solli përmirësimin e bilancit të të ardhurave totale. në kushtet makroekonomike aktuale të tregjeve të huaja dhe të rrezikut më të lartë në to, riinvestimi i fitimeve në vend mund të jetë parë si një alternativë më tërheqëse se riatdhesimi i tyre në vendet e origjinës.

në nëntëmujorin e parë të vitit 2011, suficiti i llogarisë së transfertave korrente, burim i rëndësishëm në financimin e deficitit korrent, u ngushtua në terma vjetorë me rreth 8.6%. nënzëri kryesor i kësaj llogarie, transfertat prej emigrantëve, vijoi prirjen rënëse të filluar që prej vitit 2010. gjatë kësaj periudhe, flukset hyrëse të dërgesave të emigrantëve shënuan rënie me rreth 8.6% në terma vjetorë. Zhvillimet në situatën e punësimit në vendet fqinje, veçanërisht në itali dhe greqi, sugjerojnë për vazhdimësi të trendit rënës të këtij elementi të llogarisë korrente edhe në të ardhmen. raporti i financimit të deficitit korrent prej transfertave korrente shënoi 75.7%, në rënie me rreth 26.5 pikë përqindje krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. në këtë kontekst, përkeqësimi i situatës në vendet e Be-së do të dëmtonte burimet e financimit të deficitit korrent si eksportet, FDi-të dhe remitancat.

• llogariakaPitalEdHEfinanciarEFlukset neto në llogarinë kapitale dhe financiare regjistruan një bilanc

pozitiv prej 595.8 milionë eurosh gjatë nëntë muajve të parë të vitit 2011, duke siguruar mbulimin e deficitit korrent në masën 72.1%. Flukset neto në këtë llogari rezultuan rreth 25.2% më të larta në terma vjetorë dhe përbëjnë rreth 8.6% të pBB-së. Bazuar në shpërndarjen në detyrime dhe mjete, pjesa më e madhe e flukseve financiare hyrëse (detyrimet) ishin në trajtën e investimeve të huaja direkte dhe investimeve të tjera, ku një rol kryesor luan huamarrja private dhe ajo shtetërore. në flukset financiare dalëse (mjete), rolin kryesor e luajtën investimet e portofolit jashtë si dhe monedhat dhe depozitat e sistemit bankar shqiptar jashtë vendit.

2011Raporti Vjetor


gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011, investimet e huaja direkte neto (hyrëse – dalëse) rezultuan rreth 430.1 milionë euro, rreth 25.6% më të ulëta krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. analiza e dinamikës vjetore së ihD-ve tregon se rënia e tyre i detyrohet daljes së kapitaleve në formën e kapitaleve të tjera47 të investimit direkt. në periudhën e konsideruar, transaksionet e borxhit (neto) ndërmjet kompanive shënuan një vlerë prej 163.4 milionë eurosh, nga 3.3 milionë euro që ishin në të njëjtën periudhë të një viti më parë. ihD-të neto në trajtën e letrave me vlerë të pasurisë (aksione) dhe riinvestimi të fitimeve shënuan një rritje të lehtë me rreth 2.1% në terma vjetorë.

investimet e portofolit neto për nëntë muajt e parë të vitit 2011 kontribuan në rritjen e mjeteve vendase të investuara në ekonomitë e huaja me rreth 99.2 milionë euro. në terma vjetorë, investimet e portofolit neto shënuan rritje me rreth 62.5%. gjatë periudhës në analizë, rezidentët kanë investuar rreth 103.1 milionë euro në trajtën e investimeve të portofolit në ekonomitë e huaja. Bazuar në instrumentin e investimit, në pjesën më të madhe ato ishin në trajtën e titujve të borxhit, rreth 82.0% ndaj totalit.

gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011, llogaria e investimeve të tjera neto u mbyll me një bilanc pozitiv, duke kontribuar me rreth 207.8 milionë euro në rritjen e detyrimeve të rezidentëve ndaj jorezidentëve. kahu i flukseve financiare në këtë llogari u përcaktua nga rritja me rreth 349.8 milionë euro e detyrimeve vendase ndaj jorezidentëve, kryesisht si pasojë e rritjes së huamarrjes private dhe shtetërore. huamarrja private dhe shtetërore rezultoi rreth 180.2 milionë euro gjatë periudhës në analizë ose rreth 24.7% më e lartë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. lëvizje të ndjeshme vihen re edhe në zërin e monedhave dhe depozitave në vend dhe jashtë. kështu, depozitat e sistemit bankar vendas shënuan rënie me rreth 53.4% ndërsa ato të jorezidentëve në Shqipëri, shënuan rritje të ndjeshme me rreth 75.3% në terma vjetorë gjatë periudhës në analizë. në terma neto, zëri “monedha dhe depozita” kontribuoi në rritjen e detyrimeve vendase me rreth 87.3 milionë euro ndaj jorezidentëve.

në fund të muajit shtator 2011, stoku i rezervës valutore rezultoi rreth 1,894.0 milionë euro, nivel ky i mjaftueshëm për mbulimin e 4.4 muaj importesh të mallrave dhe shërbimeve.

iii.6. ecuria e TreguT Të punëS

Tregu i punës gjatë vitit 2011 ka patur ecuri pozitive. punësimi u rrit në një masë më të madhe sesa numri i të papunëve, duke rezultuar në reduktimin e normës së papunësisë gjatë nëntëmujorit të parë të vitit. rezultatet e vrojtimit të besimit të bizneseve për tremujorin të katërt të vitit 2011 sinjalizojnë për

47 Kapitale të tjera (ose transaksionet e borxhit ndërmjet kompanive) mbulojnë huamarrjen dhe huadhënien e fondeve, duke përfshirë letrat e borxhit dhe kreditë tregtare, ndërmjet investitorit direkt dhe ndërmarrjes së investimit direkt si dhe ndërmjet dy ndërmarrjeve të investimit direkt që ndajnë të njëjtin investitor direkt.

Raporti Vjetor2011


hezitimin e bizneseve drejt punësimit, në reflektim të pasigurisë për zhvillimet e ardhme në kërkesë.

gjatë nëntëmujorit të parë të këtij viti numri i të punësuarve në ekonomi u rrit me rreth 2.15%, në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Zgjerimi i punësimit është ndikuar kryesisht nga rritja e tij në sektorin privat jobujqësor. punësimi në këtë sektor u rrit mesatarisht me rreth 5.7%, ndërsa në sektorin shtetëror ai ra mesatarisht me 0.8% në terma vjetorë, për nëntëmujorin e parë të vitit48. Të punësuarit në sektorin bujqësor, i cili absorbon pjesën më të madhe të ofertës për punë, janë rritur mesatarisht me rreth 1.4% në këtë periudhë.

48 Norma e papunësisë llogaritet si raport i numrit të të papunëve me forcën e aftë për punë. Rritja e forcës së aftë për punë kombinuar me rënien e numrit të të papunëve, reflektohet në rënie të normës së papunësisë. Nga ana tjetër, forca e aftë për punë llogaritet si shumë e numrit të të punësuarve me numrin e të papunëve. Nëse rritja e punësimit është më e lartë se rënia e papunësisë, forca e aftë për punë rritet dhe si rrjedhojë norma e papunësisë bie.

Grafik 34. Ecuria e normës së papunësisë dhe e papunësisë afatgjatë (%,majtas), balanca e vlerësimeve të punësimit ( p.p, djathtas).

Burimi: INSTAT, BSH dhe MPCSSHB.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010 T42011 T12011 T22011T3

Norma e papunësisë afatgjatë Norma e papunësisë

-15

-10

-5

0

5

10

2006T12006T22006T32006T42007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011 T12011 T22011T32011T4

Balanca e punësimitMesatare historike

Grafik 33. Ecuria e forcës së aftë për punë (% vjetore, majtas) dhe pesha mesatare e numrit të të punësuarve sipas sektorëve (në %).

Burimi: INSTAT, Bilanci i forcave të punës.

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.02.0

4.0

6.0

8.0

10.0

2005T12005T22005T32005T42006T12006T22006T32006T42007T12007T22007T32007T42008T12008T22008T32008T42009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T3

Të papunëPunësimi në sektorin privat jobujqësorForca e aftë për punë

Sektori

shtetëror

18%

Bujqësia 57%

Sektori privat

jobujqësor

25%

2011Raporti Vjetor


norma e papunësisë gjatë vitit 2011 ka ardhur në rënie, megjithëse ajo vazhdon të qëndrojë më lart se niveli i saj mesatar historik. në krahasim me fundin e vitit të kaluar, norma e papunësisë ka rënë me 0.2 pikë përqindje duke qëndruar në nivelin 13.3%, në tremujorin e tretë të vitit.

Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


iV.1. ZhVillimeT mOneTare

Zhvillimet monetare gjatë vitit 2011 janë karakterizuar nga ritme të moderuara të ekspansionit monetar, të diktuara nga ecuria e ngadaltë e kërkesës për mjete monetare dhe nga tendenca e reduktimit të prurjeve valutore në sistemin bankar. Orientimi i familjeve drejt kursimit, besimi i stabilizuar në sistemin bankar, si dhe procesi i shumëzimit të parasë, janë shoqëruar me rritjen e depozitave me afat në sistem.

Sistemi bankar ka patur likuiditetin e nevojshëm dhe kapitalin e mjaftueshëm për të mbështetur aktivitetin ekonomik në vend. kreditimi i ekonomisë ka shënuar rritje, si në komponentin e kredisë për biznese ashtu edhe në atë të kredisë konsumatore. megjithatë, rritja e kredisë mbetet poshtë ritmeve të shënuara para vitit 2008, si pasojë e reduktimit të kërkesës cilësore për kredi dhe e shtrëngimit të standardeve të kredisë nga sistemi bankar. kërkesa e dobët konsumatore dhe vijimësia e tendencës për të kursyer janë reflektuar në një kërkesë të dobët të individëve për kredi. prania e kapaciteteve të lira të prodhimit dhe kërkesa e dobët e brendshme dhe e jashtme, reduktojnë incentivat e bizneseve për ndërmarrjen e investimeve të reja. përkundrejt tyre dhe pavarësisht shenjave të lehtësimit për segmente të caktuara të tregut, kushtet e kreditimit kanë vepruar kryesisht në kahun shtrëngues gjatë vitit 2011, si pasojë e sjelljes më të kujdesshme të bankave dhe e faktorizimit më të lartë në ofertë të rreziqeve në procesin e kreditimit.

rritja e mjeteve monetare në ekonomi vlerësohet të ketë qenë në linjë me ecurinë historike të tyre. ekspansioni i parasë në ekonomi i është përgjigjur kërkesës për mjete monetare të agjentëve ekonomikë dhe nuk ka ushtruar presione në ecurinë e çmimeve të konsumit në vend.

• agrEgatim3kërkesa e ekonomisë për mjete monetare ka shënuar një rritje të moderuar

gjatë vitit 2011, nën ndikimin e rritjes nën potencial të aktivitetit ekonomik në vend dhe të pasigurive që kanë rrethuar tregjet e huaja financiare. paraja e gjerë (agregati m3) u rrit me 9.2% gjatë vitit 2011, duke shënuar një ngadalësim kundrejt rritjes me 12.5% të vitit 2010. ngadalësimi në ritmet e zgjerimit të parasë së gjerë ka pasqyruar prurjet valutore neto më të ulëta në sistemin bankar, si dhe ritmet e moderuara të kredisë për sektorin privat në valutë. mjetet valutore neto patën një kontribut prej 5.1 pikë përqindje në rritjen e m3, ndërkohë që kontributet e kredisë për sektorin privat dhe të financimit për sektorin publik ishin respektivisht 5 dhe 1.9 pikë përqindje.1

1 diferenca e kontributeve me rritjen totale të agregatit m3 shpjegohet me ecurinë e mjeteve të tjera neto të sistemit bankar.

kapiTulli iV. ZhVillimeT mOneTare Dhe TregJeT Financiare

Raporti Vjetor2011


Grafik 1. Ecuria e kërkesës për para, ekspansioni monetar.


Ndryshim vjetor (deflatuar për IÇK)

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2006M12

2007M03

2007M06

2007M09

2007M12

2008M03

2008M06

2008M09

2008M12

2009M03

2009M06

2009M09

2009M12

2010M03

2010M06

2010M09

2010M12

2011M03

2011M06

2011M09

2011M12

Krediti i brendshëm M3

Kontributi vjetor në %

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

Dhjetor '03

Dhjetor '04

Dhjetor '05

Dhjetor '06

Dhjetor '07

Dhjetor '08

Dhjetor 2009

Dhjetor 2010

Dhjetor 2011

Kredi për sektorin privatMjetet valutore neto

Pretendime neto ndaj qeverisëTë tjeraRritja vjetore M3

Grafik 2. Ecuria e monetizimit dhe shpejtësisë së parasë.


1.1

1.2

1.3

1.4

1.5

1.6

1.7


Shpejtësia e parasë Linear (shpejtësia e parasë)

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9


Depozita/PBB Linear (Depozita/PBB)

megjithë përmirësimin e moderuar krahasuar me një vit më parë, kërkesa e sektorit privat për financim vazhdon të jetë e ulët, duke reflektuar pasigurinë për të ardhmen si dhe ekzistencën e kapaciteteve të lira prodhuese në ekonomi. Sistemi bankar ka qenë gjithashtu më i kujdesshëm në kreditim, duke aplikuar standarde më të shtrënguara kredie si pasojë e pasigurive që shoqërojnë ambientin e jashtëm e të brendshëm ekonomik dhe të rritjes progresive të kredive me probleme në bilancin e tij. Tkurrja e kërkesës dhe elasticiteti i ulët i ofertës janë probleme që kanë shoqëruar aktivitetin kreditues gjatë tre viteve të fundit, duke u reflektuar edhe në norma krahasimisht të ulëta të rritjes së kredisë gjatë kësaj periudhe. nga ana tjetër, kërkesa e sektorit publik për financim ka qenë e luhatshme gjatë vitit, duke u përqendruar kryesisht në tremujorin e parë dhe atë të fundit. kontributi i sektorit publik më i lartë se një vit më parë në krijimin e parasë është ndikuar nga zhvendosja e kërkesës për financim të qeverisë drejt tregut të brendshëm.

2011Raporti Vjetor


Grafik 3. Ecuria e ofertës monetare dhe inflacionit, dhe normës bazë së interesit.


4.0%

4.5%

5.0%

5.5%

6.0%

6.5%

2006M12

2007M03

2007M06

2007M09

2007M12

2008M03

2008M06

2008M09

2008M12

2009M03

2009M06

2009M09

2009M12

2010M03

2010M06

2010M09

2010M12

2011M03

2011M06

2011M09

2011M12

Interesi Repo

Ndryshim vjetor

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

2006M12

2007M04

2007M08

2007M12

2008M04

2008M08

2008M12

2009M04

2009M08

2009M12

2010M04

2010M08

2010M12

2011M04

2011M08

2011M12

0

0.01

0.02

0.03

0.04

0.05

0.06

M3 real (BM) Inflacioni (-9)(BD)

ekspansioni vjetor i agregatit m3 është mbështetur edhe nga monetizimi në rritje i ekonomisë, në përgjigje të forcimit të besimit të publikut në sektorin bankar. raporti i ofertës së parasë së gjerë ndaj pBB-së vlerësohet të ketë shënuar 82.2% në fund të vitit 2011 ose 2.6 pikë përqindje më shumë se në fundin e vitit 2010. krahas monetizimit në rritje të ekonomisë, gjatë vitit 2011 është vërejtur edhe një zhvendosje e mjeteve monetare nga para likuide drejt investimeve afatgjata, e cila konfirmon edhe orientimin e sjelljes së individëve drejt kursimit. për pasojë, shpejtësia e qarkullimit të parasë vlerësohet t’i jetë përmbajtur një trendi rënës gjatë vitit.

Zhvillimet monetare kanë reflektuar edhe politikën lehtësuese të Bankës së Shqipërisë e shprehur jo vetëm në uljet e njëpasnjëshme të normës bazë të interesit, por edhe në injektimin e likuiditetit duke ofruar kushte të përshtatshme për rritjen e ndërmjetësimit financiar. në terma realë, agregati m3 në vitin 2011 u rrit me 7.3%, duke shënuar ngadalësim me 1.5 pikë përqindje krahasuar me një vit më parë. në tërësi vlerësohet se përputhja e ofertës për para dhe e kërkesës monetare përcjell presione të përmbajtura monetare mbi zhvillimet në inflacion.

• komPonEntinëlEkëiParasësëgjErë-agrEgatim2ndërmjetësimi më i lartë i sistemit bankar në monedhën vendase ka

ndihmuar në krijimin e parasë në lekë, duke mbështetur trajektoren pozitive të normave të ekspansionit të agregatit m2. në vitin 2011, agregati m2 u rrit me 7% krahasuar me rritjen prej 4.6% që shënonte një vit më parë. përmirësimi gradual i normave të rritjes së agregatit m2 është mbështetur si nga financimi i sektorit privat në lekë ashtu edhe nga financimi i veprimtarisë fiskale, në veçanti në tremujorin e katërt të vitit.

Raporti Vjetor2011


Grafik 4. Ecuria e agregatit M2 dhe strukturës së tij.


-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2007 2008 2009 2010 2011

PJB M1 M2

28%

30%

32%

34%

36%

38%

40%

42%

2008M06

2008M12

2009M06

2009M12

2010M06

2010M12

2011M06

2011M12

0

0.02

0.04

0.06

0.08

Para jashtë bankave / M2Interesi i depozitave në lekë

Grafik 5. Ecuria e depozitave në lekë sipas afatit dhe agjentëve ekonomikë.


-0.06

-0.04

-0.02

0

0.02

0.04

0.06

0.08

0.1

0.12

0.14

0.16

2007 2008 2009 2010 2011

Individë DPA Biznese DPAIndividë DMA Biznese DMADepozitat në lekë

Grafik 6. Ecuria e depozitave në valutë sipas afatit dhe agjentëve ekonomikë.


-0.15

-0.1

-0.05

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

0.4

2007 2008 2009 2010 2011

Individë DPA Biznese DPAIndividë DMA Biznese DMADepozitat në valutë

gjatë 2 viteve të fundit vihet re një zhvendosje drejt maturiteteve afatgjata në përbërësit e agregatit m2. reduktimi i raportit të parasë jashtë bankave ndaj m2 në 30.1% pranë minimumit historik në fund të vitit 2011, konfirmon kërkesën e ulët të agjentëve ekonomikë për para likuide si dhe forcimin e besimit në sistemin bankar. ndërkohë, ky fakt është konfirmuar edhe nga norma e rritjes së qëndrueshme të depozitave në lekë përgjatë vitit. Depozitat në lekë janë rritur me 10.4% gjatë vitit 2011 ose 0.5 pikë përqindje më pak se një vit më parë. Struktura kohore e depozitave në lekë konfirmon tendencën e zhvendosjes drejt depozitave me afat gjë që vihet re si te individët ashtu edhe bizneset. raporti i depozitave pa afat në lekë ndaj totalit të depozitave në lekë arriti në 18%, krahasuar me 20% një vit më parë.

• komPonEntinëvalutëiParasësëgjERë - dEpoZiTAT Në vAluTë

Depozitat në valutë janë luhatur mesatarisht rreth nivelit 47.7% të depozitave totale gjatë vitit 2011. norma e rritjes së depozitave në valutë prej 12.6% është ndjeshëm më e ulët se norma e rritjes së tyre në vitin 2010, prej 28.1%. ngadalësimi i dukshëm i ritmeve të rritjes së depozitave në valutë gjatë vitit, ka reflektuar zhvillimet në sektorin e jashtëm të ekonomisë si dhe krijimin më të ulët të parasë në valutë. gjithashtu, perceptimi i një rreziku më të lartë për monedhën euro si pasojë e përkeqësimit të krizës së borxheve evropiane, duket të ketë

2011Raporti Vjetor


Grafik 7. Ecuria e kredisë për sektorin privat dhe PBB-së.


-0.1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

12/2004

12/2005

12/2006

12/2007

12/2008

12/2009

12/2010

12/2011

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

Rritje vjetore reale KSP (bm)Rritje vjetore e shumës kumulativevjetore të PBB-së, (bd)

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

0.4

0.45

0.5

2003/4

2004/4

2005/4

2006/4

2007/4

2008/4

2009/4

2010/4

2011/4

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

16.0

18.0

20.0

Ndryshimi i raportit Kredi/PBB (pp, djathtas)Kredi/PBB (%, majtas)

influencuar në interesim më të ulët për ruajtjen e kursimeve në valutë. për rrjedhojë, depozitat me afat të individëve kanë patur një rritje ndjeshëm më të ulët se një vit më parë. ndërkohë, depozitat me afat të bizneseve janë tkurrur në përgjigje të nevojave të tyre për likuiditet dhe aktivitetit ekonomik.

• krEditimiisEktoritPrivat2

kreditimi i sektorit privat gjatë vitit 2011 është zhvilluar në kushtet e rritjes nën potencial të ekonomisë dhe të pasigurive të shtuara të agjentëve ekonomikë, të cilat kanë ndikuar si kërkesën ashtu edhe ofertën për kredi. pavarësisht kësaj kornize të përgjithshme, kredia për sektorin privat është karakterizuar nga vazhdimësia e normave pozitive të rritjes dhe impuls të shtuar në mbështetjen e aktivitetit ekonomik. në fund të vitit 2011, raporti i saj ndaj pBB-së vlerësohet të qëndrojë në 40.2%, me një rritje vjetore prej 1.7 pikësh përqindje. nga analiza krahasuese rajonale vihet re se Shqipëria është nga të paktat vende me performancë të mirë të aktivitetit kreditues në evropën qendrore Juglindore.3

2 Analiza e kredisë për sektorin privat është bazuar mbi statistikat monetare (tabela 3.7 në shtojcën statistikore).

3 për më shumë shiko hapësirën informuese 7, “Faktorët përcaktues të ecurisë së kredisë për sektorin privat në vendet e Eqj-së”.

Raporti Vjetor2011


hApëSiRë iNFoRmuESE 7. FAKToRëT pëRcAKTuES Të EcuRiSë Së KREdiSë pëR SEKToRiN pRivAT Në vENdET E Eqj-Së4.

Studimi i sjelljes së aktivitetit kreditues në vendet e Evropës qendrore dhe juglindore (Eqj) është në fokus të shumë materialeve studimore, si një shembull i mirë i cikleve të plota të aktivitetit kreditues. përpara fillimit të krizës financiare ndërkombëtare, këto vende përjetuan një rritje të shpejtë të portofolit të kredisë, të ushqyer veçanërisht nga fondet e huaja. Ndërkohë, në periudhën pas krizës, në të gjitha këto vende vihet re një ngadalësim dhe në disa raste, dhe tkurrje e aktivitetit kreditues.

Në raportet e Bankës së Shqipërisë, analiza krahasuese e kredisë për sektorin privat me vendet e rajonit dhe identifikimi i faktorëve që e përcaktojnë atë, ka qenë subjekt i herëpashershëm i hapësirave informative. Këto analiza krahasuese konfirmojnë se Shqipëria është ndër vendet me rritjen më të lartë të kredisë për sektorin privat. Nga një vështrim i përgjithshëm i variablave kryesorë makroekonomikë, rritja ekonomike është veçuar si shpjeguesi kryesor për këtë renditje mes vendeve të Eqj-së. Në këtë hapësirë informative, me qëllim njohjen më të mirë të faktorëve të tjerë përcaktues të kredisë për sektorin privat në Shqipëri dhe vendet e rajonit, si dhe arritjen e një vlerësimi sasior të ndikimit të tyre, prezantohen disa rezultate të vlerësuara nëpërmjet metodave ekonometrike.

Në literaturë identifikohen një sërë faktorësh që përcaktojnë ecurinë e kredisë për sektorin privat, si për shembull: norma e interesit, si përfaqësuese e kostos së kredisë; rritja ekonomike, si përfaqësuese e kërkesës; depozitat, si burime të financimit të aktivitetit kreditues; rreziku i kredisë apo rreziqe të tjera të lidhura me aktivitetin kreditues, si përcaktues të gatishmërisë së bankave për të dhënë kredi etj. Ndër punimet që ka pasuruar më së fundi këtë literaturë është edhe ai i guo dhe Stepanyan (2011), të cilët analizojnë faktorët përcaktues të kreditimit në një panel të dhënash për 38 vende në zhvillim, për vitet 2001-2010. Autorët identifikojnë normën e interesit, rritjen ekonomike, rritjen e depozitave dhe atë të financimit të huaj si faktorët kryesorë që kanë përcaktuar rritjen e kredisë për sektorin privat në këto vende gjatë kësaj dekade.

4 Autorë të kësaj hapësire informuese janë Sofika Note dhe Erjona Suljoti, shkurt 2012.

Grafik 8. Indeks i rritjes vjetore të kredisë me vendet e Evropës Juglindore (majtas) dhe të Evropës Qendrore (djathtas).

Burimi: Bankat qendrore të vendeve përkatëse.

60

80

100

120

140

160

180

2007 2008 2009 2010 2011

Ser

60

70

80

90

100

110

120

130

140

Shqipëri

Shqipëri

Kosovë

Serbi

IRJ Maqedoni

Kroaci

BiH

Mali i Zi

Poloni

Bullgari

RumaniÇeki

Hungari

150

160

170

180

2007 2008 2009 2010 2011

2011Raporti Vjetor


për vlerësimin e faktorëve përcaktues të kredisë për sektorin privat në vendet e rajonit për periudhën pas krizës financiare të vitit 2008, u krye një vlerësim ekonometrik nën shembullin e guo dhe Stepanyan (2011)5. variabli i interesit është rritja reale e kredisë (e zhveshur nga efektet e kursit dhe të inflacionit). Faktorët shpjegues të analizuar janë: norma reale e interesit, rritja reale e pBB-së, rritja reale e depozitave, rritja reale e huamarrjes së jashtme të sistemit bankar dhe raporti i kredive me probleme. Ekuacioni u vlerësua në një panel të dhënash tremujore për 10 vende, për periudhën 2010T4-2011T36. Koeficientët e vlerësuar dhe rëndësia e tyre janë paraqitur në grafikun 9 më poshtë. përveç tyre, vlerësohet edhe efekti specifik për secilin vend, i cili përmbledh efektin e faktorëve që nuk janë përfaqësuar në ekuacion dhe që ndryshojnë nga vendi në vend, si për shembull, strukturën e ekonomisë dhe të financimit të sektorit privat, strukturën e sistemit bankar, sjelljen e agjentëve ekonomikë, kuadrin rregullativ dhe makroprudencial etj.

Koeficientët e vlerësuar për periudhën 2008T4-2011T3 u përdorën për të zbërthyer rritjen vjetore reale të kredisë për sektorin privat në dy vitet e fundit, në vendet e marra në analizë. Sikurse vihet re nga grafiku 9, në Shqipëri, si edhe në pothuaj të gjitha vendet e rajonit, rreziku i kredisë, përfaqësuar nga raporti i kredive me probleme, përbën faktorin kryesor që ka ndikuar negativisht në rritjen e kredisë për sektorin privat në këtë periudhë. përveç tij, edhe normat e interesit kanë vepruar në kahun shtrëngues, duke dhënë një impakt frenues në rritjen e kredisë për sektorin privat. Ndonëse shumica e bankave të rajonit kanë ndjekur një politikë monetare lehtësuese, kjo e fundit nuk është reflektuar plotësisht në tregjet e kredisë si rrjedhojë e primeve ende të larta të rrezikut.

Krahasuar me vendet e rajonit, rritja më e lartë e kredisë për Shqipërinë ka reflektuar një rritje më të madhe ekonomike, çka konfirmon përfundimet e nxjerra nga analizat tona të mëparshme. Në të njëjtën kohë, edhe ecuria krahasimisht më e mirë e depozitave në Shqipëri ka ushqyer rritjen e kredisë për sektorin privat. Ndryshe nga vendet e tjera të Eqj-së, depozitat përbëjnë burimin kryesor të financimit të aktivitetit kreditues të sistemit bankar shqiptar. Kjo ka përcaktuar nivele më të ulëta

5 guo, Kai dhe vahram Stepanyan, 2011, “determinants of Bank credit in Emerging market Economies”, material studimor i FmN-së, Nr. 11/51.

6 vendet e marra në konsideratë janë: Shqipëria, Bullgaria, çekia, hungaria, Kroacia, maqedonia, polonia, Rumania, Serbia dhe Turqia.

Grafik 9. Rezultatet e vlerësimit ekonometrik (majtas) dhe aplikimi i rezultateve në rritjen e KSP-së në dy vitet e fundit (djathtas).

Burimi: Llogaritje të autorëve, bazuar në të dhënat e agjencive statistikore dhe bankave qendrore të vendeve përkatëse.

Variabli i varur: Rritja vjetore reale e kredisë për sektorin privatMetoda e velrësimit: Katrorët më të vegjël, efekte fiksePeriudha e vlerësimit: 2008T4-2011T3Numri i periudhave: 12Numri i vendeve: 10Totali i vlerave të vëzhguara : 120Variablat shpjegues Koeficienti Gabimi Rëndësia (p)Norma reale e interesit -0.570 0.264 0.03Rritja reale e PBB-së 1.002 0.166 0.00Rritja reale e depozitave 0.305 0.088 0.00Rritja reale e huamarrjes së jashtme të sistemit bankar 0.090 0.024 0.00

Raporti i kredive me probleme -0.448 0.130 0.00R2 0.7662 F-statistic 24.5840

R2 i rregulluar 0.7351 Prob(F-stat) 0.0000

-20

-10

0

10

20

30

40Shqipëri

Bullgari

Kroaci

Çeki

Hungari

Ish RJM

Poloni

Rumani

Serbi

Turqi

Faktori specifik i vendit

Norma reale e interesit

Rritja reale e PBB-së

Rritja reale e depozitave

Rritja reale e huamarrjes së huaj të SB

Raporti i kredive me probleme

Mbetja

Rritja reale e kredisë

Raporti Vjetor2011


të varësisë nga financimi i huaj dhe për pasojë, një qëndrueshmëri më të lartë ndaj goditjeve në burimet e huaja të financimit.

Rezultatet e nxjerra nga vlerësimi ekonometrik ndihmojnë edhe për të identifikuar faktorët që ndikojnë ecurinë e aktivitetit kreditues në të ardhmen. Kështu, rritja e kredisë për sektorin privat do të përcaktohet nga ecuria e kërkesës agregate - vazhdimësia e rritjes ekonomike. Në të njëjtën kohë, ajo varet edhe nga situata e kredive me probleme. Reduktimi i tyre do të ulte rrezikun e perceptuar të kredisë dhe për rrjedhojë, do të nxiste ofertën për kredi. Së fundi, një faktor që ndikon jo pak sjelljen e kërkesës dhe të ofertës për kredi, por që nuk përfshihet në model, është pasiguria e shtuar e agjentëve ekonomikë dhe atyre të tregut. Faktori psikologjik dhe ulja e pasigurisë për të ardhmen do të ndihmonin në një sjellje më racionale, si të kredimarrësve, ashtu edhe të bankave. Besimi i tyre në politikat e shëndosha makroekonomike të ndjekura deri tani dhe në reformat e ardhshme strukturore do të jetë po aq i rëndësishëm në përcaktimin e ecurisë së aktivitetit kreditues në të ardhmen, sa edhe ecuria e faktorëve makroekonomikë.

gjatë vitit 2011, stoku i kredisë për sektorin privat të ekonomisë u rrit me rreth 49.4 miliardë lekë ose 9% më shumë se në vitin 2010. rritja vjetore e tij në fund të vitit 2011 rezultoi 10.4%, duke qëndruar pranë nivelit të fundvitit të mëparshëm. ajo ka ndjekur një trend rritës të njëtrajtshëm deri në fund të muajit tetor, muaj në të cilin shënoi 14.0%. ngadalësimi i normës vjetore të rritjes në dy muajt e fundit të vitit erdhi kryesisht si pasojë e efektit bazë të shkaktuar nga zgjerimi i lartë i tepricës së kredisë në muajt nëntor-dhjetor të vitit të kaluar. Sipas valutës dhe klientit, ky efekt bazë ishte veçanërisht i pranishëm në kredinë në valutë për biznese, më së shumti për investime. përjashtuar efektin e kursit të këmbimit, rritja e kredisë për sektorin privat në fund të vitit 2010 rezultoi 10.5% ose rreth 0.8 pikë përqindje më pak, në krahasim me fundin e vitit 20107.

7 Në përgjithësi, efekti i kursit të këmbimit në ecurinë e kredisë ka qenë i vogël gjatë vitit 2011, si rrjedhojë e qëndrueshmërisë së monedhës vendase. mesatarisht, ky efekt gjatë vitit në analizë ka rezultuar në 0.7 pikë përqindje, nga 3.1 pikë përqindje që ishte vitin 2010.

Grafik 10. Ecuria e kredisë për sektorin privat dhe atë publik.


-5

0

5

10

15

20

25

30

35

T1-07T2-07T3-07T4-07T1-08T2-08T3-08T4-08T1-09T2-09T3-09T4-09T1-10T2-10T3-10T4-10T1-11T2-11T3-11T4-11

sektor privat ndërmarrje shtetërore

Ndryshim tremujor i kredisë për ekonominë, mld lekë

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

12/2006

12/2007

12/2008

12/2009

12/2010

12/2011

KSP pa efektin e kursit të këmbimitKSP nominale

Rritje vjetore, %

efekti i kursit të këmbimit

2011Raporti Vjetor


krahas kreditimit më të lartë nga sistemi bankar për sektorin privat, gjatë vitit 2011 është rritur me rreth 9.3 miliardë lekë edhe kredia e dhënë për ndërmarrjet shtetërore, rritje kjo e përqendruar në tremujorin e fundit të vitit. këto flukse kreditimi janë orientuar në sektorin e energjisë dhe janë dominuar nga kredia në valutë. në fund të vitit 2011, pesha e kredisë për këto ndërmarrje në stokun e kredisë shënoi 3.4%, nga 1.9% që shënonte në fund të vitit 2010.

gjatë vitit 2011, zgjerimi i kredisë për sektorin privat u dominua nga kredia në lekë, në masën 57%. rritja e stokut të kredisë në lekë ishte rreth 28 miliardë lekë ose 57% më e madhe se në vitin 2010. në terma vjetorë, rritja e kredisë në lekë ka ndjekur një trend rritës përgjatë gjithë vitit 2011, duke qëndruar në 18.5% në fund të tij ose 5.1 pikë përqindje më lart se në fund të vitit të kaluar. nga ana tjetër, në vitin 2011, kredia në valutë është shfaqur e ngadaltë. ajo u zgjerua me rreth 21.3 miliardë lekë ose rreth 22% më e ulët në krahasim me vitin 2010. rritja vjetore e kredisë në valutë ndoqi një trend rritës deri në muajin tetor dhe më pas ajo u ngadalësua në nivelin 6.6% në muajin dhjetor 2011, krahasuar me 9.3% që shënonte në fund të vitit 2010. Duke përjashtuar efektin e kursit të këmbimit, rritja vjetore e kredisë në valutë rezultoi 6.1% në fund të vitit 2011 ose 1.6 pikë përqindje më pak se në fund të vitit 2010.

Struktura valutore e kredisë në tre vitet e fundit është përcaktuar nga veprimi i njëkohshëm i disa faktorëve. kështu, edhe pse diferenca e normave të interesit vijon të favorizojë një kërkesë më të lartë për kredinë në valutë, bankat dhe kredimarrësit kanë faktorizuar më shumë rrezikun e kursit të këmbimit të pranishëm në kreditimin në monedhë të huaj. për rrjedhojë, veçanërisht te kredia për individë, si kërkesa, ashtu edhe oferta e kredisë në valutë kanë qenë më të përmbajtura në tre vitet e fundit. gjithashtu, ecuria relative më e ngadaltë e kredisë në valutë gjatë vitit 2011 është diktuar edhe nga zhvillimet në ekonominë reale. kërkesa e ulët për kredi për investime,

Grafik 11. Ecuria e kredisë për sektorin privat sipas valutës.


-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

12/2007

12/2008

12/2009

12/2010

12/2011

Valutë Valutë pa efektine kursit të këmbimit

Lekë

Rritje vjetore, %

efekti i kursit të këmbimit

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

35


Valutë Lekë

Ndryshim tremujor, mld lekë

Raporti Vjetor2011


e cila është edhe nxitësi kryesor i rritjes së kredisë në monedhë të huaj, ka çuar në rritje më të ulët të kësaj të fundit gjatë vitit 2011. Si rrjedhojë e këtyre zhvillimeve, pesha e kredisë në valutë në stokun e kredisë për sektorin privat ka rënë gradualisht në 66% në fund të vitit 2011, nga 71% që qëndronte në fund të vitit 2008.

kredia për biznese gjatë vitit 2011 ka ruajtur ritmet pozitive të rritjes.8 Zgjerimi i saj me rreth 44 miliardë lekë ishte në të njëjtat nivele të vitit të mëparshëm. rritja vjetore e kredisë për biznese qëndroi në 13.5% në fund të vitit 2011, nga 15.3% që shënonte në fund të vitit të kaluar. gjatë vitit 2011, në mungesë të projekteve të shëndetshme për investime të reja, kërkesa e bizneseve për kredi është dominuar nga kërkesa për financimin e kapitalit qarkullues. Zgjerimi i saj gjatë vitit 2011 përbënte 60% të zgjerimit të kredisë për biznese dhe ishte rreth 40% më i lartë se në vitin 2010. norma vjetore e rritjes së këtij portofoli qëndron në 16.4% në fund të vitit 2011 ose 3.0 pikë përqindje më lart se në fund të vitit të mëparshëm. ndërkohë, fluksi neto i kredisë për investime gjatë vitit 2011 ishte 28% më i ulët se ai i vërejtur në vitin 2010. rritja vjetore e kredisë për investime u luhat pranë vlerës 17.3% në periudhën janar – tetor, për t’u ngadalësuar në 10.6% në muajin dhjetor.

kreditimi i bizneseve sipas sektorëve të ekonomisë ka qenë në linjë me zhvillimet në ekonominë reale. Sektori më i kredituar gjatë këtij viti ka qenë ai i industrisë, i cili ka tërhequr 41% të kredisë për biznese.9 Disa nga degët

8 Në muajin dhjetor të vitit 2011, si pasojë e riklasifikimit të portofolit të kredisë sipas qëllimit të përdorimit të një banke tregtare, stoku i kredisë hipotekare të individëve u reduktua me rreth 6 miliardë lekë, ndërkohë me po të njëjtën masë është rritur stoku i kredisë për investime të bizneseve. për shkak se ky riklasifikim ndikon ndjeshëm analizën e kredisë sipas qëllimit për vitin 2011, shifrat e marra në analizë janë rregulluar për këtë efekt. Sipas të dhënave zyrtare, rritjet vjetore të kredisë për investime të bizneseve dhe asaj hipotekare të individëve në muajin dhjetor rezultojnë përkatësisht 15.9% dhe -2.4% për këtë periudhë, ndërsa rritjet vjetore të kredisë për biznese dhe asaj për individë janë përkatësisht 16.2% dhe -0.2%.

9 duke përjashtuar kredinë për bizneset publike në sektorin e industrisë.

Grafik 12. Ecuria e kredisë për biznese sipas qëllimit.


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2007m12

2008m12

2009m12

2010m12

2011m12

Biznese Likuiditete Investime

Rritje vjetore, %

-5

0

5

10

15

20

25


investime likuiditet


2011Raporti Vjetor


e sektorit të shërbimeve kanë qenë gjithashtu ndër më të financuarat nga sistemi bankar, ku veçohen dega ‘tregti, hotele dhe restorante’, e cila ka përfituar rreth 30% të kredisë, dhe dega ‘shërbime të tjera’, e cila ka përfituar rreth 19% të kredisë gjatë vitit 2011. në ndryshim nga sektorët e tjerë, rritja e kredisë për sektorin e industrisë është përshpejtuar gjatë vitit 2011, duke shënuar një normë vjetore rritjeje prej 23.4% në fund të vitit 2011, krahasuar me rritjen prej 10.4% të shënuar në fund të vitit 2010. rritja vjetore e kredisë për sektorin e tregtisë ka qenë e luhatshme dhe pasi ka ruajtur ritmin mesatar të vitit të kaluar gjatë nëntë muajve të parë të vitit, është ngadalësuar në tremujorin e katërt, duke qëndruar në 10.4% në fund të tij. kredia për degët e tjera të shërbimeve është ngadalësuar në gjysmën e dytë të vitit 2011, duke shënuar një rritje vjetore prej 15.4% në fund të tij. edhe gjatë vitit 2011, sektori i ndërtimit ka tërhequr pak financim nga sektori bankar. rritja vjetore e kredisë për këtë sektor ka vijuar ngadalësimin, duke qëndruar në 5.6% në fund të vitit.

gjatë vitit 2011, kredia për individë ka shfaqur një ecuri pozitive krahasuar me vitin e kaluar. ajo është zgjeruar me 5.4 miliardë lekë ose 2.4 herë më shumë se në vitin 2010. norma vjetore e rritjes së saj ndoqi një trend rritës deri në muajin gusht, duke arritur në 5.7%, nga 1.5% që shënonte në fund të vitit 2010. më pas, me ngadalësimin e kredisë hipotekare në gjysmën e dytë të vitit, ajo zbriti në 3.6% në muajin dhjetor.

ecuria e kredisë për individë ka qenë nën ndikimin e zhvillimeve të ndryshme në dy përbërësit e saj. kështu, kredia konsumatore është rritur në mënyrë të vazhdueshme gjatë vitit. Zgjerimi i saj përbëri 70% të rritjes së stokut të kredisë për individë. pas tkurrjes vjetore të shënuar që në tremujorin e katërt të vitit 2009, ky portofol rikuperoi normat pozitive të rritjes vjetore në tremujorin e dytë të vitit 2011. në fund të vitit 2011, rritja vjetore e kredisë konsumatore qëndroi në 11.8%.

Grafik 13. Ecuria e kredisë për biznese sipas sektorëve.


0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

12/2007

12/2008

12/2009

12/2010

12/2011

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

Shërbime të tjera NdërtimiIndustriaTregti, hotele, restorante

Rritje vjetore, %

0 10 20 30 40 50 60 70 80

2007

2008

2009

2010

2011

IndustriaNdërtimi

Tregti, hotele, restoranteShërbime të tjera

Bujqësia

Rritje vjetore, mld lekë

Raporti Vjetor2011


Zhvillimet pozitive në kredinë hipotekare të vërejtura në gjysmën e dytë të vitit 2010 u mbartën edhe gjatë gjysmës së parë të vitit 2011. rritja vjetore e këtij portofoli arriti në 5.7% në fund të muajit qershor, nga 2.0% që qëndronte në fund të vitit 2010. në gjysmën e dytë të vitit, kredia hipotekare shënoi tkurrje të ndjeshme, e cila u materializua në ngadalësimin e rritjes vjetore të saj. në fund të vitit, ndryshimi vjetor i portofolit të kredisë hipotekare zbriti në 1.4%. Si rrjedhojë e tkurrjes në këta muaj, rritja e kredisë hipotekare për të gjithë vitin ishte rreth 30% më pak se në vitin 2010. pesha e kësaj kredie në stokun e kredisë për individë ra në 77% në fund të vitit, nga 79% që shënonte në fillim të tij. përtej hezitimit nga ana e individëve për të ndërmarrë investime afatgjata, edhe pritjet e tyre për një korrektim të çmimeve të banesave mund të kenë ndikuar në kërkesën e dobët për kredi hipotekare.

Grafik 14. Ecuria e kredisë për individë sipas qëllimit.


-4

-2

0

2

4

6

8

10

12


hipotekare konsumatore


-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2007m12

2008m12

2009m12

2010m12

2011m12

Individë Konsumatore Hipotekare

Rritje vjetore, %

hApëSiRë iNFoRmuESE 8. pëRmBlEdhjE E iNFoRmAcioNiT NgA vRojTimi i AKTiviTETiT KREdiTuES gjATë viTiT 2011.

Rezultatet e vrojtimit të aktivitetit kreditues10 të organizuar nga Banka e Shqipërisë gjatë vitit 2011, tregojnë se bankat kanë shtrënguar standardet e kredisë për bizneset. për individët, bankat kanë ndryshuar standardet në kahun lehtësues gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit, për t’i mbajtur pothuaj të pandryshuara në gjashtëmujorin e dytë të tij. Shtrëngimi i standardeve për bizneset si dhe pasiguria më e madhe për kredinë dhënë individëve (matur nga luhatshmëria më e madhe e kësaj serie) kanë reflektuar pasigurinë në lidhje me situatën makroekonomike, gjendjen e kredive me probleme, problemet specifike të sektorit ku operon biznesi si dhe gjendjen financiare të individëve. Sipas rezultateve të vrojtimit, bankat nuk kanë bërë ndonjë dallim të madh në aplikimin e standardeve të kredisë sipas madhësisë

10 vrojtimi i aktivitetit kreditues grumbullon opinionet e ekspertëve të kredisë pranë bankave të nivelit të dytë për ecurinë e standardeve të kredisë, kushtet dhe kriteret e huadhënies dhe kërkesës për huamarrje, për individët dhe për bizneset. pyetësori dhe metodologjia e grumbullimit të të dhënave të vrojtimit për aktivitetin kreditues janë shumë të ngjashme me atë të organizuar edhe nga banka të tjera qendrore. për më shumë www.bankaofalbania.org

2011Raporti Vjetor


së biznesit (ndërmarrje të mëdha dhe ndërmarrje të vogla e të mesme) dhe sipas qëllimit të përdorimit (për investime dhe kapital qarkullues). madhësia dhe drejtimi i ndryshimit të standardeve të kredisë është i njëjtë për kredinë konsumatore dhe kredinë dhënë individëve për blerje banese.

Zhvillimet në përgjithësi në termat dhe kushtet e huadhënies të raportuara nga bankat reflektuan shtrëngimin e standardeve të kredisë gjatë vitit 2011. për bizneset, bankat kanë ndjekur një politikë më të shtrënguar kreditimi, duke përdorur pothuaj të gjitha kushtet e dhënies së kredisë. Në një shkallë më të lartë është përdorur rritja e kërkesave për kolateral, rritja e komisioneve dhe zgjerimi i marzhit për kreditë e gjykuara si me rrezik më të lartë. për individët, shtrëngimi i standardeve është zbatuar kryesisht duke përdorur kushtet jomonetare; ulja e madhësisë së huasë dhe kërkesa e shtuar për kolateral.

lidhur me perceptimin e kërkesës për kredi, bankat kanë raportuar pakësim të kërkesës së individëve dhe një rënie edhe më të theksuar në nivele negative të kërkesës së bizneseve. Zhvillimet jo të favorshme në tregun e pasurive të paluajtshme dhe besimi i ulët konsumator kanë ndikuar në rënien e kërkesës së individëve për kredi. Faktorët që kanë ndikuar keqësimin e vazhdueshëm të kërkesës së bizneseve për kredi janë situata makroekonomike dhe ulja e nevojës për të financuar investime të reja. Kjo konfirmohet edhe nga rezultatet e vrojtimit të besimit, sipas të cilit bizneset e vlerësuan në rënie nivelin e tyre të investimeve të reja, gjatë vitit 2011.

Grafik 15. Ndryshimet e standardeve dhe kërkesa për kredi, për bizneset dhe individët.


-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

H2-07

H1-08

H2-08

T1-09

T2-09

T3-09

T4-09

T1-10

T2-10

T3-10

T4-10

T1-11

T2-11

T3-11

T4-11

Standarde Kërkesa Standarde Kërkesa

Lehtësim/Rritje

Shtrëngim/Ulje

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

H2-07

H1-08

H2-08

T1-09

T2-09

T3-09

T4-09

T1-10

T2-10

T3-10

T4-10

T1-11

T2-11

T3-11

T4-11

Lehtësim/Rritje

Shtrëngim/Ulje

iV.2. TregJeT Financiare

Tregjet financiare, pavarësisht luhatjeve afatshkurtra, kanë reflektuar ecurinë e ngadaltë të aktivitetit ekonomik në vend dhe konsolidimin e mëtejshëm të kuadrit rregullator. Sistemi financiar ka operuar në kushte të përmirësuara të likuiditetit dhe prime të kontrolluara të rrezikut. aktiviteti në tregun e parasë ka reflektuar politikën lehtësuese të Bankës së Shqipërisë dhe është mbështetur nga operacionet e saj në treg të hapur për injektimin

Raporti Vjetor2011


Grafik 16. Vëllimi mesatar vjetor i huamarrjes 1- dhe 7-ditore në tregun ndërbankar, norma

e interesit ditor.


0

500

1000

1500

2000

2500

2008 2009 2010 20114.4

4.6

4.8

5

5.2

5.4

5.6

5.8

Vëllimi ditorVëllimi javor dhe mujor Norma ditore e interesit

e likuiditetit. në përgjithësi, kostoja e huamarrjes në monedhën vendase ka ndjekur një trajektore rënëse, e shoqëruar kjo dhe me një prirje për rritjen e kreditimit në lekë. megjithatë, kërkesa për financim dhe normat e interesit të depozitave rezultojnë më të ulëta nga viti i kaluar, por në nivele tërheqëse për mbledhjen e kursimeve, si në lekë ashtu dhe në valutë. ndryshe nga një vit më parë, presionet në tregun valutor kanë qenë të ulëta dhe kursi i këmbimit të lekut kundrejt monedhave kryesore ka shfaqur ecuri të qëndrueshme, duke qenë faktor mbështetës në kontrollin e presioneve inflacioniste në vend. në përgjithësi, treguesit e tregjeve financiare dhe vrojtimet flasin për pritje të ankoruara inflacioniste të agjentëve financiarë.

• trEgundërBankaraktiviteti i bankave në tregun e parasë ka qenë përgjithësisht i qëndrueshëm,

gjatë vitit 2011. normat e interesit në tregun ndërbankar gjatë këtij viti kanë treguar një ecuri të lehtë rritëse ndërkohë që vëllimi i shkëmbyer midis bankave ka qenë pak më i ulët se vitin e kaluar. normat e interesit janë rritur lehtas për të dyja maturitetet kryesore të preferuara nga bankat si edhe kanë shfaqur luhatshmëri11 më të lartë se vitin e kaluar. rritja e normave të interesit në tregun ndërbankar është vërejtur më shumë në tremujorin e dytë dhe atë të tretë, si pasojë e kërkesës më të lartë në këtë periudhë.

Banka e Shqipërisë gjatë këtij viti e ka ndryshuar tre herë normën e saj bazë të interesit duke e çuar atë në 4.75%. nga këto lëvizje, vetëm ajo e para e kryer në muajin mars ka qenë në rritje, ndërsa tek dy të tjerat, respektivisht në muajt shtator dhe nëntor, ndryshimet e normës bazë kanë pasur drejtimin e kundërt. normat e interesit të huamarrjes midis bankave i kanë reflektuar këto ndryshime dhe në periudhat e mëpasme, ku vlerat mesatare të regjistruara në treg kanë lëvizur në linjë me sinjalin e politikës monetare. Banka e Shqipërisë ka vijuar të furnizojë tregun me likuiditet me anë të ankandeve të anasjellta të riblerjes të rregullta, me maturim 7-ditor, si dhe të atyre me maturim 1-mujor dhe 3-mujor. Shumat e ofruara gjatë këtij viti kanë qenë më të ulëta se vitin e kaluar, ndërkohë që interesat e rezultuara në këto ankande, ndonëse janë rritur lehtë, kanë qëndruar pranë normës bazë.

në nivel mesatar, vëllimi total i shkëmbyer në tregun ndërbankar gjatë këtij viti ka njohur një ulje të lehtë, duke reflektuar zvogëlimin e transaksioneve me afat javor dhe atyre mujore. profili i transaksioneve midis bankave gjatë vitit 2011 ka qenë i njëjtë me atë të vitit 2010, duke reflektuar preferencën e bankave për huamarrjen javore përkundrejt asaj ditore. në nivel vjetor, huamarrja totale në tregun ndërbankar zbriti në 2.5 miliardë lekë, duke qenë poshtë vlerës prej 3.3 miliardë lekësh të vitit të kaluar. huamarrja ditore ka

11 deviacioni standard i normave të interesit ditor në tregun ndërbankar për vitin 2011 rezultoi 0.3922 nga 0.2744 në vitin 2010.

2011Raporti Vjetor


ruajtur të njëjtat vlera sa vitin e kaluar, por ulja e transaksioneve me maturitet javor dhe mujor prej 0.5 dhe 0.3 miliardë lekësh, ka ndikuar në zvogëlimin e vëllimit total të tregtuar nga bankat. përsa i takon kthimit të kërkuar nga bankat në shkëmbimin e fondeve midis tyre, norma mesatare e interesave njëditore rezultoi 5.08% në vitin 2011 nga 4.93% në vitin e kaluar, ndërsa ajo shtatëditore është 5.23% nga 5.14%. normat e interesave janë luhatur brenda korridorit të vendosur nga Banka e Shqipërisë dhe pranë normës bazë të interesit. Diferenca mesatare e interesit njëditor me normën bazë, gjatë këtij viti, është ngushtuar në 0.20 pikë përqindje, nga 0.28 pikë përqindje një vit më parë.

hApëSiRë iNFoRmuESE 9. NdRyShimi Në poliTiKëN E REmuNERimiT Të REZERvëS Së dETyRuAR12.

Rezerva e detyruar është një instrument i politikës monetare me funksion kryesor rregullimin e tregut të brendshëm financiar dhe kontrollin e normave të interesit ndërbankar. Ajo përdoret për tërheqjen e likuiditetit të tepërt (strukturor) nga sistemi bankar apo për krijimin e kërkesës së përhershme (strukturore) të sistemit bankar për likuiditet nga banka qendrore. Ky instrument krijon gjithashtu një rezervë ndaj goditjeve mbi likuiditetin e bankave, duke qenë se përmbushja e kërkesës për rezervën e detyruar kërkohet në terma mesatarë përgjatë një muaji, si dhe ndihmon në zbutjen e luhatshmërisë së normave të interesit në tregun ndërbankar dhe mbajtjen e tyre pranë normës bazë të interesit. gjithashtu, në vendet në zhvillim, ndryshimet në normën e rezervës së detyruar (rritja) kanë shërbyer edhe për të forcuar besimin e publikut në sistemin bankar.

Njëkohësisht, rezerva e detyruar përdoret edhe për të administruar qarkullimin e parasë në ekonomi, nëpërmjet efektit që ajo ka në multiplikatorin e parasë. Brenda këtij konteksti, në shumë vende me shkallë të lartë euroizimi, ky instrument është përdorur dhe përdoret akoma për të kufizuar ndërmjetësimin financiar në valutë të

12 Autore e kësaj hapësire informuese është Sofika Note, shkurt 2012.

Grafik 17. Normat e interesit në tregun ndërbankar (majtas) dhe diferenca e tyre nga norma bazë (djathtas).


3

6

9

08-08 04-09 12-09 08-10 04-11 12-11

Norma ditore e interesit

Norma javore e interesitNorma bazë

(2.00)

(1.50)

(1.00)

(0.50)

0.00

0.50

1.00

01-10 06-10 10-10 03-11 08-11(2.00)

(1.50)

(1.00)

(0.50)

0.00

0.50

1.00

Diferenca interes ditor me normën bazëDiferenca interes javor me normën bazë

Raporti Vjetor2011


huaj. Kjo arrihet nëpërmjet aplikimit të një norme më të lartë të rezervës së detyruar për detyrimet në valutë dhe të një norme më të ulët të remunerimit të saj në krahasim me komponentin në monedhë vendase të rezervës.

Në Shqipëri, norma e rezervës së detyruar është e njëjtë si për monedhën vendase ashtu edhe për ato të huaja. gjithashtu, edhe rregulli i remunerimit deri në fund të muajit qershor të vitit 2011 nuk ka qenë diskriminues për monedhat e huaja. Banka e Shqipërisë, si shumë banka të tjera qendrore, ka synuar që sistemi i rezervës së detyruar të mos mbartë kosto të lartë për bankat dhe të mos pengojë shpërndarjen eficiente të burimeve. Norma e remunerimit të rezervës së detyruar deri në fund të muajit qershor të vitit 2011, ka qenë në masën 70% të normës bazë të interesit, për të gjitha monedhat.

Tabelë 1. instrumenti i rezervës së detyruar në disa prej vendeve të rajonit.

VendiDepozita në monedhë të huaj /Totalit

kredi në monedhë të huaj /Totalit

regjimi i kursit të

këmbimit

norma e rezervës së

detyruar

politika e remunerimit

kroaci 70% 73% fiks njësoj e diferencuarmaqedoni 56% 58% fiks e diferencuar e diferencuarBullgari 51% 60% fiks njësoj njësoj (0%)

Serbi 70% 62% i lirë e diferencuar e diferencuarShqipëri 48% 67% i lirë njësoj njësoj

rumani 39% 63% i lirë-i administruar e diferencuar e diferencuar

Bqe --- --- i lirë njësoj njësojhungari 26% 60% i lirë njësoj njësojpoloni 10% 33% i lirë njësoj njësojçeki 9% 8% i lirë njësoj (si Bqe) njësoj (si Bqe)

Burimi: Faqet e internetit të bankave qendrore përkatëse.

megjithatë, në kushtet e një euroizimi të lartë, një trajtim i diferencuar i rezervës së detyruar në monedhë të huaj është i justifikueshëm. Edhe praktika e vendeve me nivele të larta të euroizimit ka qenë dhe vazhdon të jetë ende diskriminuese kundrejt rezervës së detyruar në monedhë të huaj, veçanërisht e shprehur në politikën e remunerimit të saj. përjashtim nga ky rast bën vetëm hungaria, e cila së bashku me vende të tjera me nivel më të ulët të euroizimit që janë më afër procesit të adoptimit të euros (poloni, çeki), ka aplikuar një kuadër të ngjashëm me atë të ndjekur nga BqE-ja.

Nisur nga këto konsiderata, Këshilli mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë vendosi13 që Banka e Shqipërisë të mos paguajë remunerim për komponentin në valutë të rezervës detyruar. Një vendim i tillë adreson shqetësimin për norma të larta të interesit të depozitave në valutë në tregun vendas dhe gjithashtu, ndihmon në zhvillimin e mëtejshëm të ndërmjetësimit në monedhën vendase. heqja e remunerimit të rezervës së detyruar në valutë i shërben edhe rritjes së efektivitetit të politikës monetare. Nëpërmjet shkurajimit të ndërmjetësimit në valutë, nxitet një vendosje më e madhe në fokus e ndërmjetësimit në monedhë vendase, duke ndihmuar kështu funksionimin më të mirë të tregut të brendshëm të parasë dhe rritjen e efektivitetit të dy kanaleve të rëndësishme të politikës monetare: atij të normës së interesit dhe atij të kreditit.

13 vendimi nr. 28, datë 27 prill 2011, i hyrë në fuqi në muajin korrik.

2011Raporti Vjetor


• trEguPrimarecuria e yield-eve të letrave me vlerë të qeverisë të emetuara në tregun

primar nuk ka qenë e njëtrajtshme përgjatë vitit 2011. ajo është ndikuar kryesisht nga politikat e financimit të brendshëm të deficitit buxhetor dhe nga orientimi i kushteve monetare në ekonomi. raporti i likuiditetit për blerjen e letrave me vlerë ndaj shumave të shpallura për emetim (raporti bid/cover) në këtë treg ka qenë mbi 100%, duke reflektuar ecurinë pozitive të likuiditetit në sistemin bankar.

yield-et e bonove të thesarit, veçanërisht ai për afatin 12-mujor, kanë filluar të rriten në tremujorin e parë të vitit, ndikuar nga një rritje e kërkesës për financim të deficitit buxhetor dhe pritjet për vijimësinë e kësaj kërkese edhe në tremujorin e dytë. në ecurinë e yield-eve u faktorizua lehtë dhe rritja e normës bazë në fund të muajit mars. periudha maj-korrik, konfirmoi një kërkesë të shtuar për financim duke bërë që yield-et të arrinin nivele maksimale për vitin 2011. në muajin korrik, yield-i 12-mujor shënoi vlerën 7.69%, nga 6.83% në fillim të vitit.

me rishikimin e treguesve të buxhetit në drejtim të ruajtjes nën kontroll të deficitit buxhetor dhe të borxhit publik, si dhe me reduktimin e normës bazë të interesit nga autoriteti monetar, trajektorja e yield-eve të bonove të thesarit ndryshoi kah në fund të tremujorit të tretë. në vijim, reduktimi i njëpasnjëshëm i normës bazë është transmetuar në ecurinë rënëse të tyre në tremujorin e katërt. në fund të muajit dhjetor, yield-i 12-mujor rezultoi në nivelin 7.04%, duke qenë pranë atij të fundvitit të kaluar.14 Vrojtimet e agjentëve financiarë mbi pritjet inflacioniste tregojnë se primet e rrezikut mbeten të kontrolluara, gjë që evidentohet dhe në kurbën afatshkurtër të yield-eve.

14 Në fund të muajit tetor 2010 qeveria emetoi ‘eurobond’ në tregjet ndërkombëtare, duke reduktuar kërkesën e qeverisë për financim të brendshëm. Kjo shkaktoi rënie të yield-eve në tremujorin e fundit të vitit 2010.

Grafik 18. Yield-et e bonove të thesarit (majtas) dhe kurba e yield-eve (djathtas).


4.50%

6.50%

8.50%

10.50%

3-m 6-m 12-m 24-m 60-m

Dhjetor 2011 Qershor 2011Dhjetor 2010 Dhjetor 2009

0.03

0.04

0.05

0.06

0.07

0.08

0.09

0.1

09/01/09

26/06/09

11/12/09

21/05/10

05/11/10

22/04/11

04/10/11

yield 3-m yield 6-myield 12-m norma bazë repo 7d

Raporti Vjetor2011


Sjellja e yield-eve të obligacioneve ka qenë disi më e ndryshme nga ajo e bonove të thesarit. pas rritjes së tyre në gjashtëmujorin e parë, këto kanë ruajtur vlera relativisht të larta edhe në pjesën tjetër të vitit. rënia e yield-eve afatshkurtra më shpejt sesa ato afatgjata ka sjellë dhe pjerrësimin e kurbës së tyre. marzhet mbi nivelin e yield-it 12- mujor (tregues referencë në përcaktimin e normave afatgjata të interesit) të kërkuara për yield-et e obligacioneve janë rritur në gjysmën e dytë të vitit. në këtë periudhë, financimi i deficitit është bërë kryesisht me këto letra me vlerë. gjithashtu, ky segment i tregut primar është më pak konkurrues dhe likuid, duke qenë se ankandet për emetimin e obligacioneve kanë frekuencë më të rrallë.15 kombinimi i këtyre faktorëve si dhe shtimi i pasigurisë për të ardhmen tek agjentët ekonomikë, kanë shkaktuar presione rritëse tek ecuria e yield-eve të letrave afatgjata. yield-et për obligacionet 2-, 3- dhe 5-vjeçare rezultuan përkatësisht 8.44%, 9.21% dhe 9.33% në fund të vitit 2011, duke qenë 0.79 pikë përqindje, 0.02 pikë përqindje dhe 0.85 pikë përqindje më lart se fundviti 2010.

• normatEintErEsitPërdEPozitatErEjaViti 2011 është karakterizuar nga rënie e interesave për depozitat në lekë

dhe në euro. ndryshimet e normës bazë të interesit për lekun gjatë këtij viti, janë ndjekur në përcaktimin e normave të interesit për depozitat e reja në lekë. interesi i ponderuar i depozitave në euro, gjithashtu, ka ndjekur lëvizjet e normës bazë të Bqe-së, dhe marzhet mbi këtë normë janë ulur në gjysmën e parë të vitit. me fillimin e sezonit veror, interesat e depozitave në euro kanë regjistruar rritje deri në muajin tetor si pasojë e rritjes së normës referencë dhe promocioneve, për t’u ulur më pas deri në fund të vitit.

në terma mesatarë, norma e interesit për depozitat me afat në lekë shënoi

4.92% në vitin 2011 ose 0.28 pikë përqindje më poshtë se në vitin 2010. interesi mesatar i depozitave me afat në lekë u ul në gjysmën e parë të vitit, 15 Ankandet për obligacionet 2-vjeçare kryhen me frekuencë mujore dhe ato 3- dhe 5-vjeçare si

rregull, kryhen me frekuencë tremujore.

Grafik 19. Yield-et në tregun e obligacioneve (majtas) dhe portofoli i letrave me vlerë të qeverisë (në miliardë lekë, djathtas).


130

150

170

190

210

230

250

270

290

29.01.2010 31.07.2010 31.01.2011 31.07.2011

Mili

onë

Bono thesari Obligacione

6

7

8

9

10

11

12

01-09 07-09 01-10 07-10 01-11 07-11

2-vjeçare 3-vjeçare 5-vjeçare

2011Raporti Vjetor


nga 5.11% në janar në 4.66% në maj, si pasojë e përfundimit të ofertave të fundvitit 2010 dhe përmirësimit të situatës së likuiditetit në sistem. gjatë sezonit veror, ky tregues është rritur duke arritur nivelin më të lartë, 5.42% në muajin gusht, ndikuar nga ofertat sezonale dhe rritja e normës bazë (në fund të muajit mars). në vazhdim, me rritjen e nivelit të depozitave në sistem dhe uljen dy herë të normës bazë16, interesat regjistruan rënie të njëpasnjëshme deri në muajin dhjetor (4.93%). Sipas afateve, vihet re rënie mesatare për të gjitha maturitetet, ku veçohen depozitat 12-mujore të cilat janë ulur mesatarisht 0.55 pikë përqindje krahasuar me vitin 2010.

interesat për depozitat me afat në euro gjatë vitit 2011, kanë ndjekur të njëjtën dinamikë si ato në monedhën vendase. ulje të ndjeshme të interesave janë regjistruar sipas afateve të përdorimit, kryesisht në atë 12-mujor (-0.56 pikë përqindje). norma mesatare e ponderuar e interesit për depozitat në euro shënoi mesatarisht 2.41% në vitin 2011 ose 0.17 pikë përqindje mbi mesataren e vitit 2010. kjo vlerë relativisht më e lartë në krahasim me vitin e shkuar është ndikuar nga flukset e reja hyrëse në depozitat afatgjata me normë më të lartë interesi gjatë ofertave verore (duke ndikuar vlerën e ponderuar). interesat e depozitave në euro kanë vijuar të kushtëzohen nga gjendja e likuiditetit dhe orientimi individual i politikave për depozitat në valutë nga bankat e sistemit.

• normatEintErEsitPërkrEditëErEjaViti 2011 është karakterizuar nga prirje rënëse të normave mesatare të

interesit për kreditimin në lekë dhe disi e qëndrueshme në euro. marzhet e aplikuara mbi normat referencë janë ulur, ku në monedhën vendase, rënia ka qenë më e ndjeshme pasi interesat vijuan të ulen në pjesën e parë të vitit edhe pse norma e tyre referencë ishte në rritje. në gjysmën e dytë të vitit, pas uljes së normave të interesit në tregun primar dhe sinjaleve të Bankës së Shqipërisë për të ulur koston e kreditimit në lekë, normat e interesit kanë regjistruar 16 Në muajt shtator dhe nëntor.

Grafik 20. Interesat mesatarë të depozitave në lekë dhe në euro (majtas) dhe ndryshimi vjetor i tyre sipas afateve (djathtas).


-0.6

-0.4

-0.2

0

0.2

0.4

1-mujore

3-mujore

6-mujore

12-mujore

24-mujore

Int. mesatar

2011 - 2010 në euro2011 - 2010 në lekë

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

Dhjetor-07

Qershor-08

Dhjetor-08

Qershor-09

Dhjetor-09

Qershor-10

Dhjetor-10

Qershor-11

Dhjetor-11

Mesatare e ponderuar, depozita lekë

Mesatare e ponderuar, depozita euroNorma bazë BSH

Norma bazë BQE

Raporti Vjetor2011


Grafik 21. Interesi mesatar i ponderuar për kredinë në lekë (majtas) dhe në euro (djathtas).


4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

16.0

Dhjetor-07

Dhjetor-08

Dhjetor-09

Dhjetor-10

Dhjetor-11

Interesi i ponderuar për kreditë në lekëBono thesari 12-mujoreInteresi mesatar i rregulluar;mesatare rrëshqitëse 6-mujore

1.0

3.0

5.0

7.0

9.0

Dhjetor-07

Dhjetor-08

Dhjetor-09

Dhjetor-10

Dhjetor-11

Interesi mesatar i ponderuar për kreditënë euro; mesatare rrëshqitëse 6-mLibor euro Interesi për depozitat 12-mujore në euro

rënie të njëpasnjëshme. megjithatë, normat mesatare të interesit të kredive vazhdojnë të ndikohen kryesisht nga diversifikimi në ofertat dhe në kushtet preferenciale të disa bankave të sistemit për klientë të veçantë.

gjatë vitit 2011, norma e interesit17 për kreditë në lekë shënon mesatarisht 11.92%, nga 12.59% vitin e kaluar. rënia ka reflektuar zvogëlimin e normave të interesit në tregun e parasë dhe rritjen e vëmendjes së sistemit bankar për financim në monedhën tonë kombëtare. kjo mund të ketë sjellë dhe rritje të konkurrencës në këtë segment të kredisë. pjesa më e madhe e kredisë së re në lekë është akorduar për plotësimin e nevojave afatshkurtra të biznesit (overdrafte/kapital qarkullues për bizneset) dhe për investime, ndërkohë që është vërejtur shpeshtim i kredisë hipotekare të denominuar në monedhë vendase për individët. edhe interesat më të favorshëm janë zbatuar për afatin e gjatë krahasuar me ato për afatin e shkurtër, duke promovuar kreditimin për pasuri të paluajtshme në monedhën vendase dhe investimet. ulja e normës mesatare të interesit vijoi deri në fund të vitit 2011, duke shënuar vlerën më të ulët historike në muajin dhjetor (10.82%). Sipas qëllimit të përdorimit, kreditë me interesin më të luhatshëm mbeten ato afatshkurtra të kompanive, për vetë natyrën e tyre, të ndikuara edhe nga politika të veçanta preferenciale të ndjekura nga sistemi bankar.

në terma mesatarë, interesi për kredinë e re në monedhën evropiane ka qenë pothuajse i njëjtë me atë të një viti më parë dhe është karakterizuar nga luhatshmëri sezonale. norma mesatare e ponderuar e interesit për kredinë në euro shënoi 7.41% në vitin 2011, krahasuar me 7.47% në vitin 2010. ndërkohë, norma mesatare e euribor-it në tregjet ndërkombëtare është rritur me 0.66 pikë përqindje gjatë kësaj periudhe. mesatarisht, gjatë vitit 2011, janë regjistruar rënie të lehta të interesave për të gjitha afatet, veçanërisht në afatin e shkurtër për kapital qarkullues si pasojë e rritjes së kërkesës për likuiditet nga bizneset.

17 interesi mesatar i ponderuar për kreditë e reja.

2011Raporti Vjetor


kostoja e ndërmjetësimit në lekë dhe në euro është ulur gjatë vitit 2011. në terma mesatarë, ky tregues për lekun rezultoi mesatarisht 6.83 pikë përqindje, nga 7.62 pikë përqindje vitin e kaluar. norma mesatare e ndërmjetësimit për monedhën evropiane është 5.00 pikë përqindje, 0.24 pikë përqindje më poshtë krahasuar me vitin e kaluar. me lehtësimin e interesave në të dyja monedhat, diferenca midis interesave për kreditë në lekë me ato në euro është ngushtuar në mesatarisht 4.5 pikë përqindje në vitin 2011, nga 5.1 pikë përqindje në vitin 2010.

• kursiikëmBimitecuria e lekut në terma nominalë efektivë, gjatë vitit 2011 është karakterizuar

nga norma ndjeshëm më të lehta nënçmimi duke u paraqitur mesatarisht e pandryshuar krahasuar me vitin 2010. ritmet vjetore të ndryshimit të indeksit

Grafik 22. Marzhet e ndërmjetësimit në lekë dhe në euro (majtas) dhe diferenca midis interesit mesatar të ponderuar të kredisë në lekë dhe asaj në euro (djathtas).


1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

9.0

10.0

Dhjetor-07

Qershor-08

Dhjetor-08

Qershor-09

Dhjetor-09

Qershor-10

Dhjetor-10

Qershor-11

Dhjetor-11

Spread Lekë mesatare rrëshqitëse 3-mujoreSpread Euro mesatare rrëshqitëse 3-mujore

3.0

3.5

4.0

4.5

5.0

5.5

6.0

6.5

Dhjetor-07

Qershor-08

Dhjetor-08

Qershor-09

Dhjetor-09

Qershor-10

Dhjetor-10

Qershor-11

Dhjetor-11

Diferenca midis interesave të kredisëlek-euro, mesatare rrëshqitëse 12-mujore

Grafik 23. Ndryshimet vjetore të lekut në terma nominalë efektivë (NEER) dhe indeksi i presioneve në tregun valutor*.

*Indeksi EMP (exchange market pressure) gjenerohet nga formula në vijim

Ku e=NEER, r=NIR dhe i= normat e ponderuara të interesit për depozitat në lekë dhe në valutë. Një rritje e indeksit nënkupton rritje të presioneve në tregun valutor.


Ndryshimet vjetore NEER

-6%-4%-2%0%2%

4%6%8%

10%12%

2006-12

2007-04

2007-08

2007-12

2008-04

2008-08

2008-12

2009-04

2009-08

2009-12

2010-04

2010-08

2010-12

2011-04

2011-08

2011-12

Indeksi i presioneve në tregun valutor

01-06

06-06

11-06

04-07

09-07

02-08

07-08

12-08

05-09

10-09

03-10

08-10

01-11

06-11

11-11

EMP EMP ± 2σ

+ 0.19

- 0.18

Raporti Vjetor2011


neer18 janë luhatur në një interval prej -2.1% dhe +1.6%, duke arritur vlera më të larta mbiçmuese gjatë muajve të fundit të vitit. më konkretisht, në gjashtëmujorin e parë të vitit monedha vendase u nënçmua me 1.1%, ndërsa në pjesën e dytë të vitit leku u mbiçmua në masën 0.3%.

Dinamika e indeksit neer ka reflektuar ekuilibrin e raportit kërkesë/ofertë në tregun vendas duke përcjellë edhe efektet sezonale që karakterizojnë gjashtëmujorin e dytë të vitit 2011. ritmet më të larta rritëse të eksporteve për periudhën korrik-dhjetor dhe trajektorja nënçmuese e euros ndaj monedhave të huaja në javët e fundit duken të jenë disa nga faktorët që kanë ndikuar në vlerat mbiçmuese të neer, në pjesën e fundit të vitit dhe të stabilitetit të tij në terma vjetorë.

Zhvillimet e lartpërmendura konfirmohen edhe nga indeksi i presioneve të tregut valutor i cili shfaqet i qëndrueshëm gjatë vitit 2011 duke reflektuar një stabilizim të tij rreth nivelit 0.05 devijime standarde nga mesatarja historike.

panorama e zhvillimeve individuale të monedhave kryesore të shportës në tregun e shkëmbimeve valutore, për vitin 2011 pasqyron një nënçmim më të moderuar të monedhës vendase kundrejt euros dhe një mbiçmim kundrejt dollarit amerikan. leku u nënçmua kundrejt euros me 1.8% në vitin 2011, nga 4.3% vitin 2010, ndërkohë që ndaj dollarit amerikan mbiçmimi rezultoi në vlerën 2.9%, përkundrejt nënçmimit prej 9.4% të shënuar një vit më parë.

prirja nënçmuese e lekut ndaj euros ka qenë e pranishme pothuajse gjatë gjithë periudhës, me përjashtim të muajit dhjetor, gjatë të cilit kursi mesatar mujor euro/lek u mbiçmua me 0.4% në terma vjetorë. Vështirësitë për gjetjen e

18 NEER – kursi nominal efektiv i këmbimit llogaritet kundrejt monedhave të pesë partnerëve tregtarë kryesorë të cilët janë italia, greqia, gjermania, Turqia dhe Kina. Një rritje e NEER do të thotë nënçmimi i lekut.

Grafik 24. Ecuria ditore e raportit euro/lekë dhe usd/lekë (majtas) dhe ecuria mujore e raportit euro/lekë, 2009- 2011 (djathtas).


120

125

130

135

140

145

Janar

Shkurt

Mars

Prill

Maj

Qershor

Korrik

Gusht

Shtator

Tetor

Nëntor

Dhjetor

2009 2010 2011

135.0

138.0

141.0

144.0

01/03/201101/18/201102/02/201102/17/201103/04/201103/23/201104/07/201104/22/201105/09/201105/24/201106/08/201106/23/201107/08/201107/25/201108/09/201108/24/201109/09/201109/26/201110/11/201110/27/201111/11/201111/30/201112/16/2011

94.0

97.0

100.0

103.0

106.0

109.0

Euro/ALL (majtas) Usd/ALL (djathtas)

2011Raporti Vjetor


një zgjidhjeje lidhur me krizën në eurozonë dhe treguesit pozitivë të ekonomisë amerikane, gjatë dymujorit nëntor-dhjetor kontribuan në dobësimin e pozitave të euros ndaj dollarit amerikan. ndikuar nga komentet mediatike, kjo situatë u reflektua në përmasa më të theksuara në tregun e shkëmbimit vendas, ku një euro nga 140 lekë që shënonte në fund të nëntorit u vlerësua me 136-137 lekë në javën e parë të dhjetorit. nënçmimi i shpejtë i euros ndaj lekut rezultoi afatshkurtër, duke bërë që kursi i këmbimit t’i rikthehej vlerave më të qëndrueshme gjatë javëve në vazhdim. në këto kushte, luhatshmëria e raportit euro/lekë paraqitet më e lartë sesa vlera e shënuar për vitin 2010. nga ana tjetër, dinamika e raportit usd/lekë, gjatë periudhës së analizuar paraqitet në linjë me ecurinë e dollarit amerikan në tregjet ndërkombëtare. Bazuar në treguesin e luhatshmërisë, zhvillimet e raportit në fjalë rezultojnë më të ulëtat ndër katër vitet e fundit.

Grafik 25. Luhatshmëria e raportit usd/lekë dhe euro/lekë ndër vite.


0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Luhatshmëria euro/lekë

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

1.20

1.40

1.60

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Luhatshmëria usd/lekë

Grafik 26. Ecuria (indeks me bazë tetorin e vitit 2008)* dhe luhatshmëria e raportit euro/lekë në krahasim me monedhat e Evropës

Lindore-Qendrore dhe Ballkanit.**

*Luhatshmëria e raporteve euro/monedhë vendase është matur si devijim standard 30-ditor. Pikat kulminante të luhatshmërisë në çdo periudhë përfaqësojnë devijimin standard maksimal dhe minimal që

kanë shënuar raportet e përfshira. Vendet e përfshira janë: Poloni, Çeki, Hungari, Rumani, Turqi dhe Serbi. **Ecuria e raportit është indeksuar me bazë muajin tetor 2008. Vendet e përfshira janë: Poloni, Çeki, Hungari, Rumani, Turqi dhe Serbi. Këto vende zbatojnë një regjim të kursit të këmbimit të njëjtë

me atë të Shqipërisë (regjim i lirë i kursit të këmbimit).Burimi: Bankat qendrore përkatëse dhe llogaritje të BSH-së.

90.00

100.00

110.00

120.00

130.00

140.00

150.00

Janar'10

Mars'10

Maj'10

Korrik'10

Shtator'10

Nëntor'10

Janar'11

Mars'11

Maj'11

Korrik'11

Shtator'11

Nëntor'11

Serbi Poloni Rumani Hungari Shqipëri Turqi Çeki

0

2

4

6

16.09.11

07.07.11

26.04.11

14.02.11

01.12.10

29.11.11

Evropa Lindore-Qendrore dhe vendet e BallkanitShqipëri

Raporti Vjetor2011


një vështrim krahasues i raportit euro/lekë, me monedhat e tjera të vendeve të rajonit tregon se leku ndoqi një dinamikë më të qëndrueshme se shumica e vendeve të grupit. prirje të lartë nënçmuese treguan raporti euro/lira turke dhe euro/zloty polak. Si pasojë e krizës politike në vend edhe monedha hungareze i zbehu ndjeshëm pozitat e saj ndaj monedhës së përbashkët. prirje nënçmuese po me ritme më të frenuara reflektuan edhe monedhat e Serbisë dhe rumanisë. ecuria grafike e treguesit të luhatshmërisë në rastin e monedhës shqiptare paraqitet nën kufirin e poshtëm të intervalit të krijuar nga vendet e rajonit, duke e tejkaluar atë vetëm gjatë muajve korrik dhe dhjetor.

2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Grafik 1. Operacionet e tregut të hapur dhe përdorimi i lehtësirave të përhershme*.

*Vlerat negative në përdorimin e instrumenteve reflektojnë operacionet për tërheqjen e likuiditetit, ndërsa vlerat pozitive

korrespondojnë me operacionet për injektimin e likuiditetit.Burimi: Banka e Shqipërisë.

-42.00-37.00-32.00-27.00-22.00-17.00-12.00-7.00-2.003.008.0013.0018.0023.0028.0033.0038.00

03/01/1113/01/1123/01/1102/02/1112/02/1122/02/1104/03/1114/03/1124/03/1103/04/1113/04/1123/04/1103/05/1113/05/1123/05/1102/06/1112/06/1122/06/1102/07/1112/07/1122/07/1101/08/1111/08/1121/08/1131/08/1110/09/1120/09/1130/09/1110/10/1120/10/1130/10/1109/11/1119/11/1129/11/1109/12/1119/12/1129/12/11

-42-37-32-27-22-17-12-7-238131823283338

Depozitë njëditore Repo e anasjelltë 1-javoreRepo e anasjelltë 1-mujore Repo e anasjelltë 3-mujoreOperacione të përhershme Kredi njëditoreLikuiditeti mesatar javor

V.1. inSTrumenTeT e pOliTikëS mOneTare

Sasia e likuiditetit të injektuar nga Banka e Shqipërisë gjatë vitit 2011 ka vijuar të jetë mesatarisht më e ulët për të dytin vit, në reflektim të përmirësimit të situatës së likuiditetit në bankat tregtare. likuiditeti i injektuar ka qenë mesatarisht 18.4 miliardë lekë, kundrejt 22.4 miliardë lekëve në vitin 2010. në linjë me objektivin operacional të Bankës së Shqipërisë, që konsiston në shënjestrimin e normave afatshkurtra të interesit në tregun ndërbankar, norma e interesit në tregun ditor është luhatur pranë normës bazë me tendencë më tepër mbi normën bazë. kjo, ndikuar nga rritja e pjesëmarrjes dhe besimit të bankave në kuadrin operacional të Bankës së Shqipërisë, si dhe nga përmirësimi i procesit të administrimit të likuiditetit nga bankat.

gjatë vitit 2011, sasia e injektuar ka shënuar vlerat minimale në tremujorin e parë të vitit, mesatarisht në nivelin 11 miliardë lekë, për të arritur pikën më të lartë prej 24 miliardë lekësh në muajt e verës. përgjatë tremujorit të fundit kjo vlerë ka qenë mesatarisht në nivelin 23 miliardë lekë. numri i bankave që kanë përdorur instrumentet e përkohshme gjatë vitit është më i lartë krahasuar me një vit më parë duke dëshmuar se tashmë operacionet e tregut të hapur të Bankës së Shqipërisë konsiderohen si operacione të zakonshme dhe të rëndësishme nga komuniteti bankar.

V.1.1. OperaciOneT e TreguT Të hapur

Operacionet e tregut të hapur, të cilat konsistojnë në operacionin kryesor, në operacione rregulluese dhe në operacione strukturore, janë operacionet bazë për administrimin e likuiditetit nga banka qendrore. Banka e Shqipërisë ka vijuar të ruajë një strukturë të ndryshme maturiteti për injektimin e likuiditetit edhe pse përmirësimi i situatës së likuiditetit në sistem ka ulur disi nevojën për injektimet rregulluese në krahasim me një vit më parë. Struktura e injektimeve konsistoi në një mesatare prej 74% nëpërmjet instrumentit kryesor dhe 26% nëpërmjet instrumenteve rregulluese me afat më të gjatë se një javë. një vit më parë, kjo strukturë ishte 58% nëpërmjet instrumentit kryesor dhe pjesa tjetër nëpërmjet operacioneve afatgjata.

kapiTulli V. inSTrumenTeT e pOliTikëS mOneTare Dhe aDminiSTrimi i reZerVëS ValuTOre

Raporti Vjetor2011


• oPEracionikryEsoritrEgutedhe gjatë vitit 2011, marrëveshja e anasjelltë e riblerjes me maturim

njëjavor ishte instrumenti kryesor për realizimin e operacioneve të tregut të hapur. ndërhyrjet nëpërmjet këtij instrumenti u realizuan nëpërmjet ankandit me shumë të përcaktuar dhe shumë çmime.

likuiditeti i injektuar nëpërmjet marrëveshjeve të anasjellta të riblerjes me maturim njëjavor gjatë vitit 2011 ishte mesatarisht 15.95 miliardë lekë në javë. numri i bankave pjesëmarrëse në ankande ishte mesatarisht 8 banka, krahasuar me mesataren prej 6 bankash për ankand të regjistruar si në vitin 2010 ashtu edhe në vitin 2009.

rritja e mesatares së bankave pjesëmarrëse gjatë vitit 2011, reflekton një shenjë pozitive të rritjes së aktivizimit të tyre në drejtim të ndërmjetësimit të likuiditetit të bankës qendrore në ekonomi. gjithashtu, vlen të theksohet se gjatë vitit 2011, është regjistruar edhe rënie e përqendrimit të shumës së kërkuar dhe të injektuar në secilën prej bankave pjesëmarrëse, duke përmirësuar ndjeshëm shpërndarjen e likuiditetit në sistem dhe duke lehtësuar sigurimin e likuiditetit nga ana e bankave

me nevoja sporadike për likuiditet, të cilat nuk janë pjesëmarrëse të rregullta në ankandet javore të Bankës së Shqipërisë. megjithëse kjo situatë reflekton përmirësim të shpërndarjes së likuiditetit në sistemin bankar nëpërmjet tregut ndërbankar, kjo shpërndarje shpesh është e kushtëzuar nga rrethanat e tregut dhe nuk konsiderohet ende një pozicionim aktiv i bankave për tregtimin e likuiditetit në tregun ndërbankar.

• oPEracionEtrrEgulluEsEtëtrEgutgjatë vitit 2011, operacionet rregulluese për injektimin e likuiditetit me afat

më të gjatë se një javë u përdorën kryesisht për t’iu përgjigjur efektit të rritjes së kërkesës për likuiditet në sistemin bankar në periudha sezonale, si kundër është periudha e verës dhe ajo e fundvitit. gjatë vitit 2011, operacionet rregulluese me afat njëmujor u përdorën me frekuencë tre herë më të ulët se gjatë vitit të kaluar, ndërkohë që operacionet për injektimin e likuiditetit me afat tremujor janë përdorur më shpesh se një vit më parë.

marrëveshjet e anasjellta të riblerjes me maturim njëmujor u përdorën në 4 raste duke injektuar mesatarisht 1.7 miliardë lekë, krahasuar me 15 raste një vit më parë. ndërsa marrëveshjet e anasjellta të riblerjes me maturim tremujor u përdorën në 11 raste, krahasuar me 9 raste vitin e kaluar, duke injektuar mesatarisht 1.79 miliardë lekë. ndërkohë që përdorimi i marrëveshjes së anasjelltë të riblerjes me maturim tremujor është i shpërndarë përgjatë gjithë vitit, me përqendrim më të lartë gjatë muajve të fundit të vitit, tre raste të përdorimit të marrëveshjes së riblerjes me maturim njëmujor janë të përqendruara në muajin dhjetor 2011.

Grafik 2. Operacioni kryesor i tregut sipas datave të ankandeve (në miliardë lekë).


-

2.50

5.00

7.50

10.00

12.50

15.00

17.50

20.00

22.50

25.00

27.50

06.01.201120.01.201103.02.201117.02.201103.03.201117.03.201131.03.201114.04.201128.04.201112.05.201126.05.201109.06.201123.06.201107.07.201121.07.201104.08.201118.08.201101.09.201115.09.201129.09.201113.10.201127.10.201110.11.201124.11.201109.12.201122.12.2011

4.00%

4.25%

4.50%

4.75%

5.00%

5.25%

5.50%

5.75%

6.00%

ndërhyrjet me instrumentin kryesor norma e interesit

2011Raporti Vjetor


ankandet mujore patën një raport mesatar kërkesë/ofertë prej 96%,1 ndërsa i njëjti raport për ankandet tremujore ishte 162%, duke treguar rritje në krahasim me një vit më parë. numri i bankave pjesëmarrëse në ankandet mujore ishte mesatarisht 3 banka për ankand, ndërkohë që në ankandet tremujore kanë marrë pjesë mesatarisht 4 banka për ankand, duke mbetur në të njëjtin nivel me një vit më parë. këto instrumente përdoren kryesisht nga bankat e mëdha të sistemit të cilat janë më të predispozuara të marrin pozicione në tregun e parasë.

Diferenca e normës së interesit tremujor kundrejt normës bazë të interesit është luhatur në kufijtë 0.24 – 0.60 pikë përqindje, ndërkohë që diferenca e normës së interesit njëmujor me normën bazë është luhatur në kufijtë 0.15 – 0.20 pikë përqindje. Diferenca mesatare e normave të interesit për injektimin tremujor pësoi një zgjerim në krahasim me një vit më parë me 0.10 pikë përqindje, duke qenë mesatarisht në nivelin 0.40 pikë përqindje, ndërsa pësoi një ngushtim për normën mujore të interesit me 0.01 pikë përqindje, duke qenë mesatarisht 0.17 pikë përqindje. ky zgjerim lidhet me përdorimin më të shpeshtë të instrumentit tremujor të injektimit kundrejt atij mujor, krahasuar me një vit më parë.

krahas instrumenteve injektuese me afat më të gjatë se një javë, gjatë vitit 2011, është përdorur në katër raste marrëveshja e anasjelltë e riblerjes me maturim njëditor, duke injektuar mesatarisht 1.24 miliardë lekë. ky operacion është iniciuar për të administruar situatën e likuiditetit dhe të normave afatshkurtra të interesit në dy ditët e fundit të periudhës së rezervës së detyruar, gjatë muajit prill dhe në dy ditët e fundit të periudhës së rezervës së detyruar, në muajin shtator.

1 oferta në këtë rast është shuma e shpallur nga Banka e Shqipërisë në ankandin e marrëveshjeve të anasjellta të riblerjes, ndërsa kërkesa korrespondon me kërkesën e bankave për të marrë pjesë në këto ankande.

Grafik 3. Operacionet rregulluese të tregut sipas datave të ankandeve (në miliardë lekë).

a) Marrëveshjet e riblerjes dhe të anasjellta të riblerjes me maturim njëmujor

b) Marrëveshjet e riblerjes dhe të anasjellta të riblerjes me maturim tremujor.


-

1.00

2.00

10.02.2011

09.12.2011

22.12.2011

29.12.2011

4.00%

4.50%

5.00%

5.50%

6.00%

ndërhyrjet me instrumentin mujornorma e interesitnorma bazë e interesit

-

1.00

2.00

3.00

4.00

03.02.2011

03.03.2011

05.05.2011

02.06.2011

04.08.2011

01.09.2011

20.10.2011

24.10.2011

03.11.2011

10.11.2011

01.12.2011

4.00%

4.50%

5.00%

5.50%

6.00%

ndërhyrjet me instrumentin tremujornorma e interesitnorma bazë e interesit

Raporti Vjetor2011


në kah të kundërt dhe me qëllim tërheqjen e tepricës së likuiditetit në ditët e fundit të periudhës së rezervës së detyruar në muajt qershor dhe nëntor, u përdor në tre raste marrëveshja e riblerjes me maturim njëditor, mesatarisht për shumën 6.5 miliardë lekë.

• oPEracionEtstrukturorEtëtrEgutOperacioni strukturor – blerja me të drejta të plota të bonove të thesarit - u

përdor vetëm në një rast në fund të vitit 2011, në shumën 0.60 miliardë lekë.

V.1.2. lehTëSiraT e përherShme

lehtësirat e përhershme – depozita njëditore dhe kredia njëditore – janë instrumente në dispozicion të bankave të nivelit të dytë për të menaxhuar likuiditetin e papritur në bazë ditore. përdorimi i depozitës njëditore gjatë vitit 2011 rezultoi 0.11 miliardë lekë në ditë, duke u ulur ndjeshëm në krahasim me një vit më parë kur kjo vlerë ishte në nivelin 0.47 miliardë lekë në ditë, kryesisht si pasojë e përmirësimit në administrimin e likuiditetit nga ana e sistemit bankar.

kredia njëditore, jo vetëm gjeti përdorim më të rrallë gjatë vitit 2011, por edhe ka regjistruar një nivel mesatar ndjeshëm më të ulët se gjatë vitit 2010. konkretisht, ajo u përdor në 31 raste, mesatarisht 0.15 miliardë lekë, kundrejt 35 rasteve të vitit të kaluar me një mesatare prej 0.68 miliardë lekësh. Sikundër dhe në rastin e depozitës njëditore, rastet e përdorimit të lehtësirës injektuese ishin të përqendruara në fund të periudhës së rezervës së detyruar.

V.1.3. inSTrumenTe mBëShTeTëSe

kredia lombard, që është instrumenti i fundit kreditues i Bankës së Shqipërisë që iu akordohet bankave me vështirësi të përkohshme likuiditeti, por që janë financiarisht të qëndrueshme, sikundër edhe në vitet e fundit nuk gjeti asnjë përdorim gjatë vitit 2011.

V.1.4. reZerVa e DeTyruar

rezerva e detyruar në lekë është instrument i politikës monetare që synon rregullimin e likuiditetit në sistemin bankar dhe stabilizimin e normave të interesit. Banka e Shqipërisë aplikon rezervë të detyruar edhe për depozitat në monedhë të huaj. niveli i rezervës së detyruar korrespondon me 10% të depozitave të bankave të nivelit të dytë deri në 2 vjet, në tre monedhat – lek, euro, Dollar amerikan. ecuria e saj gjatë vitit 2011 ka reflektuar ecurinë e depozitave sipas monedhave përkatëse, me një muaj vonesë, duke qenë se periudha e rezervës së detyruar fillon në datën 24 të çdo muaji dhe korrespondon me gjendjen e depozitave të muajit kalendarik që i paraprin.

2011Raporti Vjetor


niveli i rezervës së detyruar pasqyroi efektin e rritjes së depozitave në mënyrë të vazhdueshme gjatë gjithë vitit 2011 si në monedhën vendase ashtu edhe në monedhën e përbashkët evropiane e në dollarë amerikanë. rritja vjetore e rezervës së detyruar në lekë rezultoi 10.9%, ndërsa rritja vjetore e rezervës së detyruar në valutë rezultoi respektivisht 14.50% për rezervën në monedhën evropiane dhe 7.69% për rezervën në monedhën amerikane.

pesha mesatare e komponentit të rezervës së detyruar në lekë gjatë vitit 2011 ka qenë mesatarisht 52.0%, ndërsa peshat mesatare të komponentit të rezervës së detyruar në valutë kanë qenë respektivisht 41.0% për rezervën e detyruar në euro dhe 7.0% për rezervën e detyruar në dollarë amerikanë.

gjatë vitit 2011, mundësia e mesatarizimit të rezervës së detyruar në lekë duke përdorur 40% të rezervës së detyruar, reflekton një përmirësim të ndjeshëm në krahasim me vitin 2010. Devijimi i gjendjes së llogarisë nga niveli i rezervës së detyruar në fund të periudhës së mbajtjes, është ulur nga një mesatare pozitive prej 0.21 miliardë lekësh në vitin 2010, në një mesatare pozitive prej 0.08 miliardë lekësh (idealisht, shmangia duhet të jetë pozitive afër nivelit zero). Duhet theksuar se, në krahasim me vitet e kaluara, operacionet injektuese të Bankës së Shqipërisë kanë synuar uljen graduale të tepricës së gjendjes së sistemit në fund të periudhës së mbajtjes së rezervës. krahas kësaj, përmirësimi në sjelljen e bankave dhe angazhimi më i madh i tyre në drejtim të mirëmenaxhimit të likuiditetit vjen edhe si pasojë e komunikimit të vazhdueshëm të Bankës së Shqipërisë me to.

ecuria e normave të remunerimit të rezervës së detyruar ka pasqyruar ecurinë e normave të interesit nga të cilat derivohen.2 konkretisht, remunerimi i rezervës së detyruar në lekë ka reflektuar ecurinë e normës bazë të interesit të Bankës së Shqipërisë, e cila është rritur me 25 pikë përqindje në fund të muajit mars, në 5.25%, dhe është ulur me nga 25 pikë përqindje në fund të muajit shtator dhe të muajit nëntor, në nivelin 4.75%.

2 për gjysmën e parë të vitit 2011, normat e remunerimit të rezervës së detyruar kanë qenë 70% e normave mbi të cilat derivohen. duke nisur nga data 24.07.2011, norma e interesit për remunerimin e rezervës së detyruar në valutë është zero, ndërkohë që norma e interesit për remunerimin e rezervës së detyruar në lekë është lënë e pandryshuar, në nivelin 70% të normës bazë të Bankës së Shqipërisë.

Grafik 4. Rezerva e detyruar (në miliardë lekë)*.

*Komponentët e rezervës së detyruar në valutë janë konvertuar sipas kursit fiks përkatës të shpallur nga Banka e Shqipërisë në

ditën e fundit të vitit 2011. Burimi: Banka e Shqipërisë.

-10.0020.00

30.0040.0050.0060.0070.00

80.0090.00

100.00

Jan -Shk 11

Mar - Prill 11

Maj- Q

er 11

Korr-Gusht 11

Shtat-Tet 11

Nen-D

hje 11

Jan-Shk 12

rezerva e detyruar në dollarërezerva e detyruar në eurorezerva e detyruar në lekë

Grafik 5. Normat e remunerimit të rezervës së detyruar.


0

0.005

0.01

0.015

0.02

0.025

0.03

0.035

0.04

Jan -Shk 11

Shk-Mar 11

Mar - Prill 11

Prill - Maj 11

Maj- Q

er 11

Qer - Korr 11

Korr-Gusht 11

Gusht-Shtat 11

Shtat-Tet 11

Tet-Nen 11

Nen-D

hje 11

Dhje 10-Jan 12

Jan-Shk 12

norma e remunerimit të RD në lekënorma e remunerimit të RD në euronorma e remunerimit të RD në dollarë

Raporti Vjetor2011


Deri në muajin qershor 2011, remunerimi i rezervës së detyruar në valutë është bazuar në normat bazë të bankave qendrore respektive – Bankës qendrore evropiane dhe Bankës Federale në ShBa, ndërkohë që duke nisur nga muaji korrik 2011, Banka e Shqipërisë ka aplikuar normën 0% për remunerimin e rezervës së detyruar në valutë.

V.2. aDminiSTrimi i reZerVëS ValuTOre

Bashkëpunimi me Bankën Botërore në kuadër të programit të këshillimit për administrimin e rezervës Valutore (Reserves Advisory management program, RAmp) ka vijuar edhe gjatë vitit 2011. ky institucion ka ofruar asistencë të dobishme për ruajtjen dhe përmirësimin e mëtejshëm të aftësive të stafit, përmes programit të trajnimeve apo pjesëmarrjes në programe kualifikuese të lidhura ngushtë me fushën. në vijim të asistencës së ofruar nga Banka Botërore përsa i takon administrimit të rrezikut operacional, gjatë vitit 2011 është punuar në drejtim të përgatitjes së bazës rregullative për ngritjen e këtij funksioni, me qëllim shtrirjen e tij edhe në procese të tjera që zhvillohen brenda Bankës.

një projekt i rëndësishëm i parashikuar për vitin aktual, në kuadër të marrëveshjes së bashkëpunimit me Bankën Botërore, lidhet me vënien në zbatim të Sistemit të administrimit të portofolit. ky produkt, që pritet të lëvrohet brenda 2012-ës, do të ofrojë një zgjidhje më të plotë për nevojat që kanë të bëjnë me teknologjinë e informacionit të përdorur në procesin e administrimit të portofolit të rezervës, në kushtet e zgjerimit të universit të instrumenteve ku mund të investohet dhe të domosdoshmërisë së një administrimi të kujdesshëm të rreziqeve të mbartura gjatë investimit.

• statistikamBiEcurinëErEzErvësvalutorEgjatëvitit2011gjatë vitit 2011 rezerva valutore bruto, e vlerësuar dhe e raportuar në

monedhën euro është rritur me rreth 2.6 milionë euro, duke regjistruar në fund të muajit dhjetor vlerën 1,907.50 milionë euro. Faktorët kryesorë që kanë ndikuar rezervën bruto paraqiten të grupuara si më poshtë:

a. Veprimet e lidhura me aktivitetin e ministrisë së Financave kanë patur ndikim negativ në shumën 117.3 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

• hyrjengaprivatizimi,33.56milionëeuro;• hyrjenetongalëvrimiihuavetëdhënangaAgjenciaNdërkombëtare

për Zhvillim (iDa), rinovimi i titujve afatshkurtër etj., 104.51 milionë euro;

• transferta,255.37milionëeuro.

gjatë vitit 2011, për qëllime të administrimit të likuiditetit në valutë të ministrisë së Financave, kanë vijuar të realizohen veprime swaps me këtë institucion.

2011Raporti Vjetor


B. Veprimet e bankave të nivelit të dytë kanë patur ndikim pozitiv në shumën 50.18 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

• derdhjengabankatenivelittëdytënëllogarinëetyrepranëBankëssë Shqipërisë për plotësimin e rezervës së detyruar, për veprime që lidhen me kapitalin etj., 94.37 milionë euro;

• transferta,44.19milionëeuro.

c. Veprimet e Bankës së Shqipërisë kanë patur ndikim pozitiv në shumën 38.48 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

• blerjeevalutësngaMinistriaeFinancave (përneto),ngabankatenivelit të dytë dhe institucione të tjera në shumën 13.88 milionë euro:

- 1.39 milionë euro (ministria e Financave);- 10.27 milionë euro (bankat);- 2.22 milionë euro (institucione të tjera);• tëardhuratësiguruarangainvestimiirezervësvalutore,rreth40.26

milionë euro. këto të ardhura përfaqësojnë në pjesën kryesore derdhje në formën e kuponave të letrave me vlerë, në të cilat është investuar rezerva valutore. efekti i rivlerësimit për portofolin, si rrjedhojë e luhatjes së normave të interesit llogaritet në një vlerë negative prej 1.25 milionë eurosh;

• shlyerje e detyrimeve të Bankës së Shqipërisë ndaj FMN-së, 8.88milionë euro;

• transferta,rreth5.54milionëeuro.

gjatë vitit 2011, luhatjet në kursin e këmbimit të monedhave në përbërje të rezervës valutore kanë ndikuar pozitivisht vlerën e rezervës bruto, duke regjistruar një efekt rreth 31.24 milionë euro.

Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Vi.1. ecuria e SiSTemiT Bankar

Vi.1.1. ZhVillimeT në SiSTemin Bankar

Sektori bankar vijon të mbetet aktori kryesor i ndërmjetësimit financiar në Shqipëri, me një rol në rritje. në fund të vitit 2011, aktivet e sistemit bankar përfaqësojnë rreth 85% të pBB-së, nga rreth 81% në fund të vitit 2010.

Tabelë 1. Ecuria e totalit të aktiveve të sistemit bankar dhe raporti ndaj pBB-së.Treguesit 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Totali i aktiveve (në miliardë lekë) 496.6 624.3 742.9 834.1 886.3 990.6 1,120.2Totali i aktiveve/pBB (në %) 60.9 70.8 76.8 76.7 77.5 81.0 84.81

Burimi: Banka e Shqipërisë.1 Të dhënat janë bazuar në parashikimet e kryera.

gjatë vitit 2011, sistemi bankar ka regjistruar rritje të totalit të aktiveve me ritëm më të lartë se viti paraardhës. Struktura e aktivit të sistemit bankar vijon të financohet më së shumti nga depozitat e publikut dhe të jetë e përqendruar në aktivitetin kredidhënës, kryesisht drejt sektorit privat.1 gjatë vitit 2011, rritja e totalit të aktiveve arriti në 129.54 miliardë lekë ose 13.08% më lart se në vitin 2010, kur u regjistrua një rritje prej rreth 104.32 miliardë lekësh ose 11.8% në terma vjetorë. e shprehur në terma absolutë, rritja është kryesisht rezultat i ndryshimeve të ndodhura në bankat e mëdha (g3), të pasuara nga bankat e mesme (g2) dhe në fund nga bankat e vogla (g1).

Treguesit e përqendrimit, të përfaqësuar nga indeksi herfindahl, paraqiten në nivele pothuaj të njëjta me ato të katër viteve të fundit, duke mbetur larg nivelit optimal.

Treguesit 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011indeksi h (aktivet) 0.21 0.18 0.15 0.15 0.14 0.14 0.15indeksi h (depozita) 0.24 0.2 0.17 0.17 0.16 0.15 0.16indeksi h (kredia) 0.1 0.11 0.12 0.11 0.11 0.11 0.12


1 Në fund të vitit 2011, kredia dhënë sektorit privat përbën rreth 70% të totalit të portofolit të kredisë së sistemit bankar, nga rreth 67% në fund të vitit 2010.

kapiTulli Vi. mBikëqyrJa Bankare Dhe STaBiliTeTi Financiar

Tabelë 2. indeksi h (herfindahl) i përqendrimit të aktiveve, depozitave dhe kredisë.

Grafik 1. Peshat e grupbankave në sistem sipas totalit të aktiveve* (në %).

*Kriteri për ndarjen e bankave në grupe është madhësia e aktivitetit. Konkretisht, G1 është grupi i bankave më të vogla, ku pesha e vlerës së aktiveve të secilës bankë në këtë grup është më e vogël se 2% e totalit të vlerës së aktiveve të sistemit; G2 është grupi i bankave të mesme, ku pesha e secilës bankë përbërëse të këtij grupi është midis 2 dhe 7% të totalit të vlerës së aktiveve të sistemit; dhe G3 është grupi i bankave të mëdha, ku pesha e secilës bankë në këtë grup është mbi 7% e totalit të vlerës së

aktiveve të sistemit bankar.Burimi: Banka e Shqipërisë.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

G1 4.7% 4.9% 4.9% 5.0% 5.2% 5.2% 3.4% 3.5% 3.5%G2 22.7% 23.0% 23.1% 23.3% 23.5% 23.1% 23.8% 23.8% 23.1%G3 72.6% 72.1% 72.0% 71.7% 71.3% 71.6% 72.8% 72.7% 73.4%

Dhjet ‘09 Mars '10 Qersh '10 Shtat '10 Dhjet ‘10 Mars '11 Qersh '11 Shtat '11 Dhjet ‘11

Raporti Vjetor2011


• EcuriaEPortofolittëkrEdisënë fund të vitit 2011, kredia përbën rreth 50% të totalit të aktivit të sistemit

bankar dhe ritmi i rritjes së saj paraqitet i përshpejtuar. portofoli i kredisë i sistemit bankar është rritur me 75.35 miliardë lekë ose me rreth 15.35% gjatë vitit 2011, krahasuar me rritjen prej rreth 44.45 miliardë lekësh ose me rreth 9.07%, gjatë vitit paraardhës2. Vlera e kredisë së dhënë ka ardhur duke u rritur nga njëri tremujor në tjetrin, por ka shënuar rritjen më të madhe në tremujorin e fundit të vitit.

ecuria tremujore e kredisë Tremujori i Tremujori ii Tremujori iii Tremujori iVnë milionë lekë 13,780.22 18,781.45 19,175.42 23,610.38në përqindje 2.81 3.72 3.66 4.35


Zhvillimet tregojnë për një rritje të ekspozimit të sistemit bankar ndaj rrezikut të kredisë, si rrjedhojë e rritjes më të madhe të kredive me probleme ndaj rritjes së tepricës së kredisë gjatë vitit 2011. Si rezultat, u evidentua një rritje e treguesit të cilësisë së portofolit të kredisë, “kredi me probleme ndaj totalit të kredisë të sistemit bankar”, me rreth 4.8 pikë përqindje, duke arritur në 18.76%, nga rreth 13.96% në fund të vitit 2010.

cilësia e portofolit të kredisë vlerësohet e përkeqësuar si për kreditë dhënë bizneseve ashtu dhe për ato dhënë individëve. në fund të vitit 2011, pesha që zë kredia me probleme në portofolin e kredisë dhënë bizneseve rezulton në rreth 20.8%, kundrejt peshës prej 15.5% një vit më parë. ky tregues për individët përllogaritet rreth 15.8% nga rreth 11.7%, në dhjetor 2010. ndërkohë, portofoli i kredive në valutë rezulton më problematik në drejtim të cilësisë së tij krahasuar me portofolin në monedhën vendase. Treguesit e cilësisë për kredinë dhënë në valutë dhe për kredinë e dhënë në monedhën vendase rezultojnë përkatësisht në rreth 19.6% dhe 16.9%, nga rreth 13.8% dhe 14.4% në fund të vitit 2010.

Bazuar në peshën ndaj totalit të aktivit të sistemit bankar, zëri “Veprimet me thesarin dhe ndërbankare”, renditet i dyti pas “kredisë”, me rreth 29.9% të totalit të aktiveve. në fund të vitit 2011, ky zë rezulton në vlerën 333.25 milionë lekë, duke u rritur me rreth 12.5% në terma vjetorë. ritmi i rritjes së këtij zëri paraqitet pothuajse i njëjtë me totalin e aktiveve, ndaj dhe pesha e këtij zëri ndaj totalit të aktiveve nuk ka shënuar ndryshime thelbësore.

• rEzultatinEtodHEtrEguEsitErEntaBilitEtitrezultati financiar i sistemit është ulur në vitin 2011. përcaktuese në këtë

rezultat ka qenë rritja e madhe e shpenzimeve për provigjone. në të kundërt, rezultati neto operacional është rritur me rreth 7.7%, çka tregon se bankat në përgjithësi kanë arritur një vëllim dhe një rezultat neto të qëndrueshëm nga aktivitetet kryesore bankare.

2 Totali i kredive i referohet portofolit në total të kredive duke përfshirë edhe kredinë për ndërmarrjet shtetërore dhe atë për jorezidentët.

Tabelë 3. Rritja tremujore e kredisë gjatë vitit 2011.

2011Raporti Vjetor


Treguesit Dhjetor`08 Dhjetor`09 Dhjetor`10 Dhjetor`11rezultati neto (pas tatimit) 7.33 3.54 6.72 0.71


krahasuar me fundin e vitit 2010, niveli i mni (marzhi neto nga interesat) ka pësuar rënie, si rrjedhojë e rënies së të ardhurave nga aktivet në masë më të lartë sesa rënia e kostos së financimit të aktiveve që sjellin të ardhura.

Treguesit Dhjetor`08 Dhjetor`09 Dhjetor`10 Dhjetor`11Të ardhura nga interesat/aktive mesatare që sjellin të ardhura(1) 8.06 8.10 8.11 7.78

Shpenzime për interesa /aktive mesatare që sjellin të ardhura(2) 3.94 4.06 3.78 3.57

marzhi neto nga interesat (mni) {(1)-(2)} 4.13 4.04 4.32 4.20Burimi: Banka e Shqipërisë.

përfitueshmëria e sistemit bankar, e vlerësuar nëpërmjet treguesve roaa (kthimi nga aktivet mesatare) dhe roae (kthimi nga kapitali aksioner mesatar), paraqitet pozitive, por më e ulët, si rrjedhojë e rënies së rezultatit neto.

Treguesit Dhjetor`08 Dhjetor`09 Dhjetor`10 Dhjetor`11roaa 0.91 0.42 0.72 0.07roae 11.35 4.58 7.58 0.76


Treguesi i efikasitetit paraqitet në vlerë më të lartë se vitin e kaluar, si rrjedhojë e rritjes më të lartë të të ardhurave operacionale ndaj shpenzimeve të veprimtarisë. në fund të vitit 2011, ky tregues rezulton 161.8%, me një rritje prej 4.4 pikë përqindjeje nga viti 2010.

• raPortiimjaftuEsHmërisësëkaPitalitnë fund të vitit 2011, raporti i mjaftueshmërisë së kapitalit të sistemit

bankar rezulton në rreth 15.6%, më lart se ai në vitin 2010 dhe ndjeshëm më i lartë se niveli minimal rregullator prej 12%.

Tregues Dhjetor`08 Dhjetor`09 Dhjetor`10 Dhjetor`11raporti i mjaftueshmërisë së kapitalit 17.2 16.2 15.4 15.6

Burimi:Banka e Shqipërisë.

kapitali aksioner është rritur me rreth 4.17 miliardë lekë, duke arritur 97.3 miliardë lekë në fund të muajit dhjetor 2011. pesha e tij ndaj totalit të pasivit të sistemit ka vijuar të zvogëlohet, duke arritur në rreth 8.7%, nga rreth 9.4% në vitin 2010. raporti i aktiveve mbi kapitalin aksionare ose leva financiare, është rritur gradualisht gjatë vitit 2011. rritja e levës nga 10.6% në rreth 11.5% përgjatë një viti, tregon se sistemi është mbështetur më shumë në borxh për financimin e aktiveve.

Tabelë 4. Rezultati neto në miliardë lekë.

Tabelë 5. Tregues të përfitueshmërisë nga veprimtaria kryesore në përqindje (kumulative).

Tabelë 6. Tregues të përfitueshmërisë të sistemit bankar (në përqindje).

Tabelë 7. Ecuria e raportit të mjaftueshmërisë së kapitalit (në përqindje).

Raporti Vjetor2011


në kuadrin e përballimit të humbjeve të mundshme nga rreziku i kredisë, sektori bankar ka krijuar fondet rezervë (provigjonet), të cilat janë rritur me rreth 18.93 miliardë lekë ose me rreth 52.4% krahasuar me vitin e kaluar. Si rezultat, raporti “provigjone ndaj totalit të kredisë” është rritur me rreth 2.3 pikë përqindje, duke arritur në 9.7% në fund të muajit dhjetor 2011. Duke qenë se rritja e kredive me probleme gjatë vitit 2011 ka rezultuar më e lartë se rritja e provigjoneve, raporti “provigjone ndaj kredisë me probleme” ka pësuar rënie, duke arritur në rreth 51.8% nga 52.7% në fund të vitit 2010.

kreditë me probleme të mbuluara me kolateral kanë shfaqur një prirje rritëse, e cila është më e theksuar për gjysmën e parë të vitit 2011. kështu, pjesa e kolateralizuar e kredive me probleme rezulton në rreth 85.2%, me një rritje prej 7.7 pikë përqindjeje në krahasim me vitin 2010.

pavarësisht zhvillimeve të mësipërme, rezultatet e analizave të provës së rezistencës (stress-test) të kryera dëshmojnë se sistemi bankar, mbetet i qëndrueshëm dhe i aftë të përballojë goditje të ndryshme të mundshme.

Vi.1.2. mBikëqyrJa e rreZiqeVe JOkreDi në SiSTemin Bankar

• mBikëqyrjaErrEzikuttëlikuiditEtitDepozitat e klientëve vazhdojnë të përbëjnë burimin kryesor të financimit

të bankave në Shqipëri. gjatë vitit 2011, këto depozita janë rritur me 13%, megjithëse vërehet një rënie e lehtë e ritmit të rritjes së tyre nga një vit më parë. ashtu sikurse gjatë vitit 2010, depozitat në valutë dhanë ndikimin më të madh në këtë rritje. Si rrjedhojë, struktura valutore e depozitave është balancuar.

pesha e depozitave në monedhën e huaj ndaj totalit të depozitave është 49.9% në dhjetor 2011, ku 84% përbëhen nga depozitat në euro dhe 15% nga ato në dollarë amerikanë. përsa i përket llojit të klientelës, depozitat e individëve vazhdojnë të përbëjnë pjesën dërrmuese të depozitave të klientëve të sistemit bankar shqiptar, në masën 86%.

rritja e depozitave u shoqërua me një rritje paksa më të lartë të tepricës së kredisë gjatë vitit 2011. kjo rezultoi në një rritje të pakonsiderueshme të treguesit të kredisë ndaj depozitave, i cili ka pasur një prirje të qëndrueshme përgjatë vitit, duke shënuar vlerën 61% në muajin dhjetor. ky raport evidenton vlera më të larta në valutë (83%) sesa në monedhën vendase (39%), duke reflektuar kështu strukturën e bilancit të sistemit bankar shqiptar. raporti i ndarë sipas valutave ka reflektuar rritjen e lartë të depozitave në valutë të huaj, të kombinuar

dhe me një rritje më modeste të tepricës së kredisë në valutë të huaj, gjatë kësaj periudhe.

Grafik 2. Ecuria e depozitave të klientëve, në total dhe e ndarë sipas llojit të klientëve.


0

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

700,000

800,000

900,000

1,000,000

Dhjetor 2009

Mars 2010

Qershor 2010

Shtator 2010

Dhjetor 2010

Mars 2011

Qershor 2011

Shtator 2011

Dhjetor 2011

Individë dhe të tjeraSektori privatSektori publik Totali i depozitave

2011Raporti Vjetor


Vitet lekë Valutë Të gjitha monedhat2006 17 70 382007 22 79 462008 30 104 622009 36 99 652010 35 86 602011 39 83 61


në fund të vitit 2011 u materializuan disa ndryshime në rregulloren “për administrimin e likuiditetit”. ndryshimet përfshinë kryesisht ripërkufizimin e disa zërave të aktiveve likuide, rritjen e kufirit minimal të treguesit rregullator të aktiveve likuide ndaj pasiveve afashkurtra në nivelin 25%, si dhe fillimin e zbatimit të dy kufijve të ndarë për treguesin në monedhën vendase dhe në valutë të huaj në nivelin minimal prej 20%. Bankat reaguan menjëherë ndaj vendimit të Bankës së Shqipërisë duke rritur likuiditetin e tyre. në fund të muajit dhjetor, treguesi i likuiditetit në total shënonte vlerën 33.1%, krahasuar me 30.6% të një viti më parë. Të gjitha bankat kanë respektuar kufirin e ri rregullator të treguesit në total prej 25%3. rritja e treguesit në total i atribuohet tërësisht rritjes së treguesit në valutë të huaj, rezultat i masave të marra nga bankat me qëllim plotësimin e kufirit të ri rregullator të treguesit, të ndarë sipas valutës. në dhjetor 2011, treguesi në lekë shënoi vlerën 43%, duke qenë në të njëjtin nivel me një vit më parë; ndërsa treguesi në valutë u prezantua në nivelin 23%, kundrejt 18% të fundit të vitit 2010. Dhjetori shënoi fillimin e periudhës kur treguesi i ri rregullator prej minimalisht 20% në valutë, duhej të plotësohej nga bankat e sistemit shqiptar. mospërputhja e aktiveve dhe pasiveve me maturitet të mbetur deri në tre muaj vazhdon të mbetet negative, duke shënuar në fund të vitit 2011 një nivel prej 114 miliardë lekësh ose 9% të totalit të aktiveve. megjithëse negativ, ky hendek shfaqet i ngushtuar krahasuar me nivelin 14% të një viti më parë, duke nënkuptuar një përmirësim të situatës së likuiditetit të sistemit, në fund të vitit.

• mBikëqyrjaErrEziqEvEtëtjEratëtrEgutnjë vështrim i pozicioneve të hapura valutore të sistemit bankar tregon

një pozicion total prej 3.88 miliardë lekësh, “në blerje”, i cili përkthehet në raportin prej 3.94% ndaj kapitalit rregullator. krahasuar me kufirin maksimal rregullator prej 30%, kjo shifër tregon për një nivel të ulët ekspozimi të sistemit bankar shqiptar ndaj rrezikut të kursit të këmbimit. nga ana tjetër, kapitali i nevojshëm për të mbuluar rreziqet e tregut zë vetëm 2.2% të kapitalit rregullator, ndërkohë që norma e përgjithshme e mbulimit me kapital për rreziqet e tregut dhe ato të kredisë për sistemin prezantohet në nivelin 128.6%, krahasuar me 126.5% të një viti më parë, dhe me normën e përgjithshme minimale prej 100%. përsa i përket ekspozimit ndaj rrezikut të normave të interesit, diferenca midis aktiveve dhe pasiveve të riçmueshme deri në tre muaj arrin nivelin prej 51 miliardë lekësh ose 5.1% e aktiveve që sjellin të ardhura, çka në nivel sistemi dëshmon për një ekspozim të ulët ndaj ndryshimit të normave të interesit. për afatet më të gjata të maturitetit, ekspozimi prezantohet në

3 limiti deri në dhjetor 2011 ishte në nivelin prej 20%.

Tabelë 8. Ecuria në vite e treguesit kredi/depozita në përqindje.

Raporti Vjetor2011


kah të kundërt dhe disi më i zgjeruar (79 miliardë lekë). megjithatë, provat e rezistencës (stress test) të kryera për këtë lloj rreziku shfaqin një ndikim të moderuar të tij në mjaftueshmërinë e kapitalit të sektorit bankar.

• mBikëqyrjaErrEzikutoPEracionaldHEtëtEknologjisëSë iNFoRmAcioNiT

rreziku operacional përkufizohet nga Banka e Shqipërisë si mundësia që subjekti të pësojë humbje financiare, si rezultat i papërshtatshmërisë ose dështimit të proceseve të brendshme dhe të sistemeve, gabimeve njerëzore, ose i ngjarjeve të jashtme. rreziku operacional përfshin edhe rrezikun ligjor, por përjashton rrezikun reputacional dhe strategjik. rreziku operacional, për nga natyra e tij, është i qenësishëm në të gjitha proceset e bankës.

në muajin shkurt 2011, hyri në fuqi rregullorja “për administrimin e rrezikut operacional”, miratuar me vendimin nr. 03, datë 13.01.2011 të këshillit mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë. me anë të kësaj rregulloreje, Banka e Shqipërisë, bazuar në praktikat më të mira ndërkombëtare, përkufizon rrezikun operacional dhe synon të nxisë vëmendjen e sistemit bankar për krijimin e procedurave të posaçme dhe të kushteve organizative, për një administrim më cilësor të këtij rreziku. nëpërmjet inspektimeve në vend dhe analizave nga jashtë, Banka e Shqipërisë ka pasur si objekt edhe mbikëqyrjen proaktive të rrezikut operacional në nivel sistemi. gjatë vitit 2011, është konstatuar një reagim pozitiv i sistemit bankar në drejtim të përputhshmërisë me standardet e reja të administrimit të rrezikut operacional, përfshirë kërkesat raportuese të përcaktuara në rregullore.

përsa i përket teknologjisë së informacionit dhe komunikimit të sistemit bankar, rezulton se gjatë vitit 2011 bankat kanë punuar për zhvillimin e programeve bazë bankare në përdorim. në këtë drejtim, janë përmirësuar hartimet e planeve të vazhdimësisë dhe të rekuperimit, por ka ende nevojë për përmirësimin e politikave dhe procedurave të brendshme, në përputhje me përcaktimet e rregullores “për përdorimin e teknologjisë së informacionit dhe të komunikimit”.

Vi.1.3. mBikëqyrJa e STanDarDeVe për TranSparencën Dhe luFTa kunDër paSTrimiT Të paraVe Dhe FinancimiT Të TerrOriZmiT

pjesë e rëndësishme e procesit mbikëqyrës përgjatë vitit 2011 kanë qenë edhe çështjet që lidhen me parandalimin e pastrimit të parave dhe transparencën. për monitorimin e këtyre çështjeve janë kryer një sërë inspektimesh si në banka, ashtu edhe në subjekte financiare jobanka, përfshirë zyrat e këmbimit valutor (më poshtë referuar si subjektet).

në kuadër të bashkëpunimit me Drejtorinë e përgjithshme të parandalimit të pastrimit të parave (Dpppp), janë kryer raportime periodike tremujore bazuar në planin e zbatimit të dokumentit strategjik “për hetimin e krimit financiar”,

2011Raporti Vjetor


të miratuar me vendim të këshillit të ministrave, nr. 1077, datë 27.10.2009 si dhe është realizuar raportimi i një informacioni vjetor mbi zbatimin e këtij dokumenti.

• ParandalimiiPastrimittëParavEpër sa i përket parandalimit të pastrimit të parave dhe luftës së financimit

të terrorizmit, ka rezultuar se subjektet kanë ndërmarrë masat parandaluese në drejtim të:

• Krijimit të strukturave të përshtatshme dhe hartimit të politikavetë brendshme të shoqëruara me kuadër rregullator të plotë, duke reflektuar ndryshimet e ligjit si dhe kërkesat që ka udhëzimi përkatës;

• Përmirësimitnësistemetelektroniketëbankavepërkrijiminenjësistemifunksional për përmbushjen e vigjilencës së zgjeruar për kategoritë e klientëve me rrezik të lartë;

• Organizimitdhepjesëmarrjesnëseminareetrajnimetëndryshme,përnjohjen e sensibilizimin e punonjësve të bankave mbi rreziqet me të cilat përballet ky sektor në fushën e pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit;

• Rritjesnënumërtëraportimevetëtransaksionevetëdyshimtadhetëcilësisë së tyre;

• Tipologjivetëndryshmetërastevetëraportuaraetj.

megjithë masat e marra nga subjektet e inspektuara, janë evidentuar edhe mangësi, të cilat në përgjithësi, kanë konsistuar në pamjafueshmëri të sistemeve efektive të menaxhimit të rrezikut, veçanërisht për kategoritë e klientëve dhe transaksioneve që kërkojnë vigjilencë të zgjeruar.

Banka e Shqipërisë i ka kushtuar rëndësi të madhe rritjes së numrit dhe të cilësisë së raD-ve (raportimi i aktiviteteve të Dyshimta). gjatë vitit, ajo ka bashkëpunuar ngushtë me Dpppp, reflektuar kjo në inspektime të përbashkëta të fokusuara në kategorizimin dhe identifikimin e transaksioneve dhe të aktiviteteve të dyshimta. gjithashtu, janë kryer trajnime më të shpeshta të subjekteve në drejtim të ndërgjegjësimit të personelit dhe rritjes së profesionalizmit të tyre për të përmirësuar më tej procesin e identifikimit të aktiviteteve të dyshimta.

• transParEncandajPuBlikutTransparenca dhe publikimi i informacionit kanë qenë një nga fushat në

reformim për vitin 2011, si në aspektin e kuadrit rregullativ, ashtu edhe në atë të hapave për përmbushjen e kërkesave të reja që janë parashtruar nga ndryshimet rregullative. ndryshimet në rregulloret e Bankës së Shqipërisë për transparencën, miratuar në mars të vitit 2011,4 të cilat ishin një ndërhyrje e domosdoshme, kanë pasur për qëllim krijimin e një klime më të përshtatshme biznesi për bankat dhe ofrimin e një mbrojtjeje më të madhe për publikun.

4 Ndryshimet e fundit të rregulloreve të Bankës së Shqipërisë nr. 5 datë 11.02.2009 “për kredinë konsumatore dhe kredinë hipotekare për individët”, dhe nr. 59 datë 29.8.2008 “ mbi transparencën për produktet dhe shërbimet bankare e financiare”.

Raporti Vjetor2011


nga ana e tyre, bankat janë angazhuar në përmbushjen e kërkesave të reja rregullative në fushën e transparencës, duke përshtatur kuadrin e brendshëm rregullativ, në përputhje me këto ndryshime. Fusha të tilla, si depozitat dhe llogaritë, dhe publikimi e trajtimi i ankesave të klientëve, gjykohen të jenë përgjithësisht më pak problematike. përcaktimet në kontratat e kredive gjykohet se kanë ende nevojë për përmirësime. këto përcaktime kanë qenë shpesh burim i ankesave të klientëve, si dhe në qendër të ekzaminimeve për transparencën dhe të masave korrigjuese të ndërmarra nga Banka e Shqipërisë.

në vijim të masave të marra nga Banka e Shqipërisë, rezulton se tashmë të gjitha bankat janë të pajisura me faqe zyrtare interneti, të pasura me informacion për publikun.

e veçanta e këtij viti në lidhje me transparencën lidhet me projektin e Bankës së Shqipërisë për standardizimin (gusht 2011) e raportimeve nga bankat mbi normat e interesit për depozitat dhe kreditë, dhe komisionet e produkteve dhe shërbimeve bankare. kështu, në tremujorin e tretë të vitit 2011 filloi procesi testues i raportimeve të komisioneve dhe normave të interesit për kreditë dhe depozitat nëpërmjet formateve standarde të miratuara, proces i cili i paraprin publikimit përfundimtar të këtij informacioni në faqen zyrtare të internetit të Bankës së Shqipërisë. pritet që impakti i këtij projekti të krijojë lehtësi për konsumatorin dhe ta orientojë atë drejt zgjedhjes së financimit me kushtet më të përshtatshme.

për sa i përket ankesave, gjatë vitit 2011 janë trajtuar nga ana e Zyrës së përputhshmërisë një sërë ankesash (rreth 30 raste) në adresë të bankave. në shumicën e rasteve zgjidhja e tyre shkon përtej kompetencave të Bankës së Shqipërisë, pasi marrëdhënia bankë-klient rregullohet me kontrata me shkrim dhe mosmarrëveshjet nga mosrespektimi i kushteve të tyre zgjidhen nga gjykata. megjithatë, çështjet e ngritura janë trajtuar në kohë si ndaj bankave ashtu edhe ndaj klientëve.

përsa i përket institucioneve financiare jobanka, vihen re përpjekje të kënaqshme për të arritur përputhshmërinë me kërkesat rregullatore përkatëse të Bankës së Shqipërisë. megjithatë, nga ekzaminimet në vend, janë evidentuar edhe mangësi që lidhen kryesisht me përmbajtjen e kontratave të kredive, funksionin e menaxhimit të ankesave të klientëve dhe pajisjen me fatura të klientëve (në rastin e ZKv-ve), për të cilat janë propozuar masat përkatëse.

Vi.1.4. rreZiqe Të STaBiliTeTiT Financiar

ngadalësimi i rritjes ekonomike gjatë vitit 2011 është reflektuar në zhvillimet e veprimtarisë së sektorit bankar, kryesisht në terma të ecurisë së moderuar të kreditimit dhe përkeqësimit të raportit të kredive me probleme ndaj totalit. rrjedhimisht, rreziku i kredisë vijon të mbetet rreziku kryesor ndaj të cilit ekspozohen bankat në vend, ndërsa rreziku i normës së interesit dhe rreziku i kursit të këmbimit paraqiten të moderuar. nga ana tjetër, situata e

2011Raporti Vjetor


likuiditetit të bankave paraqitet e përmirësuar, duke u shoqëruar edhe me një rritje të nivelit të kapitalizimit të veprimtarisë së tyre. më poshtë përmendim vetëm disa nga rreziqet e monitoruara për vlerësimin e stabilitetit financiar.

• rrEzikuikrEdisënë dhjetor 2011, aktivet me rrezik5 të sektorit bankar, rezultojnë në

nivelin 632.7 miliardë lekë, ndërsa aktivet me normë ponderimi të rrezikut prej 0% (aktive pa rrezik) rezultojnë në nivelin 450 miliardë lekë. ndër aktivet me rrezik, ato me rrezik të lartë6 shënojnë vlerën 492.3 miliardë lekë. Vlera e aktiveve me rrezik në dhjetor 2011 është 11.7% më e lartë kundrejt fundit të vitit 2010. aktivet me rrezik zënë 56.4% të totalit të aktiveve ose 2.7 pikë përqindje më pak se vlera e llogaritur në fund të vitit 2010. rritja e tyre në krahasim me një vit më parë i dedikohet rritjes së aktiveve që ponderohen me koeficientët më të lartë të rrezikut (duke përfshirë kredinë), si rezultat i përcaktimeve në kuadrin rregullativ.

kreditë me probleme të sektorit bankar u rritën në nivelin 106.3 miliardë lekë, duke shënuar një rritje të konsiderueshme me rreth 37.7 miliardë lekë ose 55% krahasuar me fundin e vitit 2010. Shpërndarja sipas kategorive vijon të paraqesë një peshë të lartë dhe pse në rënie të huave të klasifikuara në klasën “Standard”, e cila përbën rreth 72.3% të totalit të huave në muajin dhjetor 2011. në gjysmën e dytë të vitit 2011, konstatohet zhvendosje brenda portofolit nga kategoritë “Standard” dhe “në ndjekje” drejt kategorisë “hua nënstandarde”, pesha e së cilës u rrit në 9.2%, nga 7.8% në muajin qershor 2011 dhe 6.1% në muajin dhjetor 2010.

cilësia e kredisë është në rënie si për portofolin në lekë ashtu edhe për atë në valutë. Treguesit “kredi me probleme në lekë/tepricës së kredisë në lek” dhe “kredi me probleme në valutë/tepricës së kredisë në valutë” u llogaritën përkatësisht në nivelet 16.9% dhe 19.6%, krahasuar me 14.4% dhe 13.8%, që rezultuan në fund të vitit 2010.

5 për qëllim të llogaritjes së normës së mjaftueshmërisë së kapitalit, aktivet ponderohen me një koeficient të caktuar rreziku (të paktën 20%, 50%, 100% ose 150%). Në përgjithësi, aktivet me rrezik mbizotërohen nga portofoli i kredisë dhe përfshijnë edhe investimet në letrat me vlerë të borxhit dhe vendosjet pranë institucioneve financiare.

6 për qëllim të llogaritjes së normës së mjaftueshmërisë së kapitalit, këto aktive ponderohen me koeficientët e rrezikut 100% dhe 150%. përfaqësohen kryesisht nga kredia, duke përfshirë edhe kredinë në valutë për huamarrës që kanë të ardhura në lekë.

Grafik 3. Ecuria e aktiveve me rrezik dhe portofolit të kredisë.


-

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

12/2011

06/2011

12/2010

06/2010

12/2009

06/2009

12/2008

06/2008

12/2007

06/2007

12/2006

06/2006

12/2005

06/2005

12/2004

Aktivet me rrezik Kredia

Grafik 4. Ecuria e kredive me probleme.


(40.00)

(20.00)

-

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

6M1 2005

6M2 2005

6M1 2006

6M2 2006

6M1 2007

6M2 2007

6M1 2008

6M2 2008

6M1 2009

6M2 2009

6M1 2010

6M2 2010

6M1 2011

6M2 2011

-

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

20.00

Ndryshimi në stokun e huave me probleme në 6-mujor, në %Hua me probleme ndaj totalit të kredisë në %, (boshti djathtas)

Raporti Vjetor2011


në fund të gjashtëmujorit të dytë të vitit 2011, raporti “hua me probleme në valutë, ku kredimarrësi është i pambuluar nga rreziku i kursit të këmbimit/teprica e kredisë në valutë, ku kredimarrësi është i pambuluar nga rreziku i kursit të këmbimit” rezultoi rreth 18.9% kundrejt 12.5% në fund të gjashtëmujorit të dytë të vitit 2010. kjo pjesë e kredisë përfaqëson një kanal të mundshëm të ndikimit negativ mbi sektorin bankar të ndryshimeve të pafavorshme të kursit të këmbimit, që mund të shoqërohen edhe me rritje të tërthortë të rrezikut të kreditit, si rezultat i vështirësisë së huamarrësve për pagesën e detyrimit të kredisë.

• rrEzikuinormëssëintErEsitZgjerimi i diferencës negative (prej -79.1 miliardë lekësh nga -43.8 miliardë

lekë që shënonte një vit më parë) të aktiveve dhe pasiveve të ndjeshme ndaj normës së interesit deri në një vit, sinjalizon krijimin e kostove neto shtesë për sektorin bankar në rastin e rritjes së normës së interesit. këto ndikojnë negativisht në rezultatin financiar e rrjedhimisht në treguesit e kapitalit. gjithsesi, madhësia e ekspozimit ndaj rrezikut të normës së interesit, matur nga raporti në përqindje i diferencës së mësipërme ndaj totalit të aktiveve, llogaritet në nivel jomaterial, i cili për fundin e vitit 2011 rezultoi 7%.

• rrEzikuikursittëkëmBimitekspozimi i sektorit bankar ndaj rrezikut të tërthortë të kursit të këmbimit

është rritur. Teprica e kredisë në valutë kur të ardhurat e huamarrësit janë në lekë, rezultoi rreth 214.8 miliardë lekë, duke përbërë 37.9% të tepricës së kredisë në total nga 35.6% në fund të vitit 2010. kjo tepricë përbën rreth 55.9% të tepricës së kredisë në valutë, nga 51.9% një vit më parë. rritja e peshës së këtyre treguesve tregon për rëndësinë e monitorimit të vazhdueshëm ndaj rrezikut të kursit të këmbimit, i cili në rast zhvlerësimi të monedhës vendase, mund të materializohet me rënien e cilësisë së portofolit të kredisë për huamarrësit e pambuluar ndaj rrezikut të kursit.

Vi.2. ZhVillimeT në SiSTemin Financiar JOBankar

Vi.2.1. inSTiTuciOneT Financiare JOBanka7

në vitin 2011, numri i institucioneve financiare jobanka të cilat ushtrojnë veprimtarinë e tyre në tregun vendas arrin në 19, nga 17 që regjistroheshin një vit më parë. këto institucione, sipas aktiviteteve të licencuara nga Banka e Shqipërisë, klasifikohen në:

• Institucioneqëushtrojnëveprimtarinëfinanciaretë“kredidhënies”;• Institucioneqëushtrojnëveprimtarinëfinanciaretë“qirasëfinanciare”;• Institucioneqëushtrojnëveprimtarinëfinanciaretë“ofrimittëshërbimit

7 Të dhënat e institucioneve financiare jobanka i referohen periudhës deri në tremujorin e tretë të vitit 2011.

2011Raporti Vjetor


të pagesave dhe transferimit të parave”;• Institucioneqëushtrojnëveprimtarinëfinanciaretë“mikrokredisë”;• Institucione financiare të licencuara nga Banka e Shqipërisë për

ushtrimin e veprimtarisë financiare të “faktoringut”.

gjatë vitit 2011, veprimtaria e institucioneve financiare jobanka paraqet rritje të moderuar përsa i përket totalit të aktiveve, portofolit të kredisë dhe rezultatit financiar. në shtator 2011, këto institucione regjistrojnë një total aktivesh prej 34.0 miliardë lekësh ose një rritje me 1.9% krahasuar me muajin dhjetor 2010. pesha specifike që këto institucione përbëjnë ndaj totalit të aktiveve të sistemit bankar ka mbetur në nivelin prej 3.1%.

Tabelë 9. Totali i aktiveve të iFjB-ve të ndara sipas aktivitetit të tyre, për periudhën dhjetor ‘10–shtator ’11. Vlerat (në miliardë lekë) Dhjetor’10 mars ‘11 qershor ‘11 Shtator ‘11iFJB të kredidhënies 14.9 14.6 13.9 14.3 iFJB të qirasë financiare 9.4 9.6 10.1 11.0 iFJB të shërbimit të pagesave dhe transferimit të parave 8.8 7.8 8.4 8.4iFJB të mikrokredisë 0.3 0.3 0.3 0.3iFJB të faktoringut 0.0 0.0 0.0 0.1Totali aktiveve të iFJB-ve 33.4 32.3 32.7 34.1


portofoli i kredive të institucioneve financiare jobanka regjistron vlerën prej 20.0 miliardë lekësh (baza bruto), deri në tremujorin e tretë 2011. krahasuar me fundvitin 2010, evidentohet një rritje e portofolit në masën 3.8%. Financimet drejt klientëve përbëjnë pjesën më të konsiderueshme të aktivitetit të këtyre institucioneve, duke shënuar nivelin prej 58.8% ndaj totalit të aktiveve të institucioneve financiare jobanka. ndërkohë, në nivel sistemi bankar, ky portofol përbën një pjesë relativisht të vogël, duke regjistruar nivelin prej 3.7% ndaj totalit të kredisë. institucionet që ushtrojnë veprimtarinë e kredidhënies dominojnë me rreth 55% të totalit të portofolit të institucioneve financiare jobanka, ndjekur nga institucionet që ushtrojnë veprimtarinë e qirasë financiare, të cilat përbëjnë rreth 44%.

cilësia e portofolit të kredisë së këtyre institucioneve8 regjistron përkeqësim, reflektuar kjo në rritjen prej 2.9 pikësh përqindje të treguesit të kredisë me probleme ndaj totalit të kredisë, në nivelin 8.3%. përcaktues në ritmet rritëse të këtij niveli ka qenë tkurrja e portofolit të kredisë për institucionet, të cilat ushtrojnë veprimtarinë e kredidhënies, shoqëruar me rritjen e fondeve rezervë për kreditë me probleme.

nga pikëpamja e rezultatit financiar neto, performanca e institucioneve financiare jobanka rezulton pozitive. në muajin shtator 2011, këto institucione regjistrojnë një rezultat financiar pozitiv në masën prej 0.9 miliardë lekësh, në nivele të krahasueshme me vitin 2010. 8 Treguesi i kredisë me probleme i atribuohet vetëm institucioneve financiare jobanka, të

cilat ushtrojnë veprimtarinë financiare të kredidhënies dhe mikrokredisë. Rregullorja “për administrimin e rrezikut në veprimtarinë e subjekteve financiare jobanka”nuk parashikon klasifikimin e kredisë sipas klasave të rrezikut të kredisë për institucionet të cilat ushtrojnë veprimtarinë e qirasë financiare dhe të faktoring-ut.

Raporti Vjetor2011


Vi.2.2. ShOqëriTë e kurSim-kreDiTiT Dhe uniOneT e Tyre9

në vendin tonë ushtrojnë veprimtari financiare 126 shoqëri kursim - krediti (Shkk), ndër të cilat 124 janë të përfshira si anëtare të 2 unioneve: unionit Shqiptar të kursim-kreditit (uShkk), i cili ka dhe përqendrimin më të lartë të Shkk-ve (98 Shkk); dhe unionit Jehona (26 Shkk). Dy prej Shkk-ve: Shoqëria e kursim -kreditit “perlat” dhe Shoqëria e kursim -kreditit “elbasan”, ushtrojnë veprimtarinë e tyre në mënyrë të pavarur.

Objektivi kryesor i këtyre institucioneve është mbështetja financiare e sipërmarrjeve të vogla dhe të mesme private për rritjen e vetëpunësimit, duke qenë një faktor i qenësishëm në zhvillimin ekonomik në Shqipëri. Shtrirja gjeografike e këtyre shoqërive mbulon pothuajse të gjithë territorin e vendit dhe në një masë të madhe përfshin zonat rurale. aktiviteti i shoqërive të kursim- kreditit realizohet nëpërmjet depozitimit të kursimeve të anëtarëve, me qëllim kreditimin e vetë atyre. në gjashtëmujorin e parë të vitit 2011, numri i anëtarësimeve regjistronte nivelin prej 43,049 anëtarësh.

Totali i aktiveve të unioneve financiare, në nivel sistemi përbën 0.4% të tij, ndërkohë që rrjeti i Shkk-ve prezanton një vëllim aktivesh prej 5.06 miliardë lekësh, 0.5% të totalit të aktiveve të sistemit bankar. pjesa më e madhe e veprimtarisë së unioneve dhe rrjetit të Shkk-ve është e orientuar drejt aktivitetit të kredidhënies. portofoli i kredisë së unioneve dhe rrjetit të Shkk-ve, përbën respektivisht 0.5% dhe 0.9% ndaj totalit të kredisë së sistemit bankar.

cilësia e portofolit të kredisë vlerësohet pozitive si për unionet ashtu dhe për rrjetin e Shkk-ve. pjesa mbizotëruese e portofolit të kredisë përbëhet nga kreditë “standard” - respektivisht 98.1% për unionet dhe 93.9% e portofolit të kredisë për rrjetin e Shkk-ve.

Vi.3. regJiSTri i kreDiVe

gjatë vitit 2011, regjistri i kredive u pasurua me raportues të rinj duke përfshirë në sistemin e tij dhe subjekte që kryejnë veprimtarinë e qirasë financiare. në vitin e katërt të funksionimit të tij numërohen 26 subjekte financiare banka dhe jobanka që raportojnë të dhënat mbi klientët e tyre kredimarrës. në total, në fund të vitit 2011, numërohen 725,265 kredi të raportuara nga të cilat 349,350 janë kredi aktive.

Subjektet e reja që u bënë pjesë e regjistrit të kredive gjatë viti 2011, janë si në vijim:

1. raiffeisen leasing sh.a.2. Sogelease albania sh.a.

9 Të dhënat për shoqëritë e kursim-kreditit dhe unioneve të tyre, i referohen periudhës deri në gjashtëmujorin e parë të vitit 2011. Këto institucione, në përputhje më rregulloren “për mbikëqyrjen e shoqërive të kursim-kreditit dhe të unioneve të tyre”, raportojnë në Bankën e Shqipërisë çdo gjashtë muaj.

2011Raporti Vjetor


3. Tirana leasing sh.a.4. credins leasing sh.a.5. landeslease sh.a.

Zgjerimi i regjistrit të kredive duke përfshirë tashmë pothuajse të gjitha subjektet që kryejnë aktivitet kredidhënës, shërben si një mjet shumë i rëndësishëm për të zgjeruar dhe thelluar funksionin e analizës nga jashtë dhe inspektimeve në vend nga Banka e Shqipërisë, në shërbim të mbikëqyrjes së orientuar nga rreziku.

Vi.4. ekZaminimeT në VenD

mbikëqyrja e subjekteve ka pasur si objektiv garantimin e zhvillimit të një aktiviteti të shëndoshë financiar brenda kërkesave të kuadrit ligjor e rregullativ mbikëqyrës. Organizimi i punës ka qenë rezultat i kombinimit të nevojave për ekzaminim, bazuar në ciklin mbikëqyrës të vendosur nga politika operative e mbikëqyrjes dhe në rëndësinë e problematikave në banka të veçanta, me përdorimin me efektivitet të burimeve njerëzore në dispozicion.

Vi.4.1. ekZaminimeT e SuBJekTeVe Bankare

ekzaminimet në vend të kryera gjatë vitit 2011, kanë patur kryesisht si qëllim vlerësimin e plotë të profilit të rrezikut të subjekteve pa lënë mënjanë dhe ekzaminimet e iniciuara si rrjedhojë e shfaqjes së problematikave të veçanta në subjektet e licencuara. kështu, janë zhvilluar 6 ekzaminime të plota dhe 2 ekzaminime të pjesshme të subjekteve bankare.

Sistemi bankar përgjithësisht ka vepruar në përputhje me kërkesat e kuadrit ligjor dhe rregullativ mbikëqyrës. megjithatë, disa mangësi janë evidentuar në drejtim të praktikave të administrimit të rrezikut të kredisë, të ekspozimit ndaj rreziqeve të mëdha, të rrezikut të likuiditetit, transparencës me klientin etj. më konkretisht, vërehen mangësi në respektimin e:

• Rregullores “Për administrimin e rrezikut nga ekspozimet e mëdhatë bankave”. në ekzaminimet në vend është evidentuar tejkalimi i ekspozimit maksimal të lejuar prej 20% ndaj kapitalit rregullator ndaj një përfituesi, qoftë të ekspozimit në formën e kredidhënies ashtu edhe të investimit të fondeve në formën e depozitës. gjithashtu, është tejkaluar edhe kufiri prej 10% ndaj kapitalit rregullator për personat e lidhur me bankën, shuma maksimale e kredisë miratuar për këta të fundit, si dhe në disa raste, nuk është respektuar autoriteti përgjegjës për miratimin e kredive në favor të personave të lidhur me bankën.

• Rregullores “Për administrimin e rrezikut të kredisë”, në drejtim tëklasifikimit jo të saktë të kredive e, për rrjedhojë, pamjaftueshmërisë së fondeve rezervë të krijuara për mbulimin e humbjeve. Shpesh niveli i fondeve rezervë shtesë të kërkuar gjatë ekzaminimit ka ndikuar në rezultatin financiar neto të subjekteve dhe në indikatorin kyç

Raporti Vjetor2011


mbikëqyrës, treguesin e mjaftueshmërisë së kapitalit. krahas nivelit të provigjonimit, rekomandimet kanë synuar edhe marrjen e masave për përmirësimin e politikave e procedurave që mbulojnë aktivitetin kredidhënës, forcimin e kapaciteteve analizuese të strukturës së rrezikut të bankës, si dhe përmirësimin e analizës së gjendjes financiare të kredimarrësit gjatë procesit të miratimit të kredisë.

• Rregullores “Për raportin emjaftueshmërisë së kapitalit”, lidhurmesaktësinë e klasifikimit të zërave të aktivit dhe ponderimin e tyre në përputhje me kategorinë e rrezikut që ato mbartin.

• Rregullores“Mbiparimetbazëtëdrejtimittëbankavedhedegëvetëbankave të huaja dhe kriteret për miratimin e administratorëve të tyre”, lidhur me plotësimin dhe dërgimin e dokumentacionit të nevojshëm për miratimin paraprak të administratorëve nga Banka e Shqipërisë.

• Rregullores “Për administrimin e rrezikut të likuiditetit”, lidhur merespektimin e kufirit minimal të treguesit të aktiveve likuide. krahas kufirit rregullativ, mangësi janë evidentuar edhe në plotësinë e politikave dhe procedurave të brendshme të subjekteve për administrimin e rrezikut të likuiditetit. në përputhje me rregulloren në fjalë, është kërkuar kryerja në mënyrë periodike e analizave të testit të rezistencës, me qëllim identifikimin dhe matjen e ekspozimit të subjektit ndaj rrezikut të likuiditetit, si në kushte normale ashtu edhe në situata jo të zakonshme.

• Rregullores “Për përdorimin e teknologjisë së informacionit dhekomunikimit në subjektet e licencuara nga Banka e Shqipërisë”. rastet e evidentuara i referohen përmirësimit të vlerësimit të rrezikut të Tik-së, duke përfshirë klasifikimin e sistemeve e aplikimeve të përdorura dhe identifikimin e dobësive dhe kërcënimeve të mundshme, përmirësimit të planeve të vazhdimësisë së biznesit, bazuar në madhësinë dhe kompleksitetin e subjektit, rishikimit të procedurës së arkivimit të kopjes së backup-it në lidhje me frekuencën dhe vendndodhjen e tij, plotësimit të kuadrit të brendshëm rregullativ të bankës etj.

• Rregullores “Mbi standardet minimale të administrimit të rrezikutoperacional”, lidhur me aspekte të caktuara të administrimit të këtij rreziku, si: identifikimi, monitorimi dhe raportimi pranë strukturave përgjegjëse, mbledhja e të dhënave mbi humbjet operacionale, kryerja e një fushate vjetore vetëvlerësimi etj.

• Rregullores“Mbitransparencënpërproduktetdheshërbimetbankaree financiare”, lidhur me raportimin pranë Bankës së Shqipërisë dhe publikimin në ambientet e bankës të normës efektive të interesit dhe saktësisë së llogaritjes së saj, si dhe ndryshimin e kushteve të kontratave dhe/ose të ofrimit të produkteve dhe shërbimeve.

• Rregullores“Përparandaliminepastrimit tëparave”,përsa ipërketklasifikimit të transaksioneve sipas klasës së rrezikut që ato paraqesin dhe kryerjen e vigjilencës së zgjeruar.

• Rregullores“Përkërkesatminimaletëpublikimittëinformacionitngabankat dhe degët e bankave të huaja”.

• Rregullores “Për funksionimin e Regjistrit të Kredive në Bankën eShqipërisë”, lidhur me hedhjen e saktë të të dhënave sipas skedarëve.

• Rregullores“Përveprimtarinëvalutore”, lidhurmedokumentacioninshoqërues të transfertave.

2011Raporti Vjetor


Vi.4.2. ekZaminimeT e SuBJekTeVe JOBanka

gjatë vitit 2011 janë kryer ekzaminime në vend në pesë subjekte financiare jobanka, tre prej të cilave ushtrojnë aktivitetin e qirasë financiare, një prej tyre atë të kredidhënies dhe subjekti i fundit ushtron veprimtarinë e ofrimit të shërbimit të pagesave dhe arkëtimeve, e ndërmjetësimin e transaksioneve monetare.

Subjektet e ekzaminuara të qirasë financiare janë përzgjedhur në përputhje me planin e ekzaminimit të bankave, në zbatim të kërkesave rregullative të mbikëqyrjes së konsoliduar. ndërkohë, ekzaminimi i subjektit të kredidhënies është bazuar në nivelin e rrezikut dhe zhvillimeve organizative dhe vendimmarrëse të tij.

Fokusi i ekzaminimeve ka qenë kryesisht vlerësimi i cilësisë së proceseve të administrimit të qirasë financiare dhe proceseve të administrimit të rrezikut të kredisë, si veprimtaria themelore e tyre. Vëmendje e veçantë i është kushtuar mjaftueshmërisë së strukturave të brendshme për mbështetjen e veprimtarisë, si dhe vlerësimit të ecurisë dhe qëndrueshmërisë financiare të subjekteve. rëndësi i është kushtuar edhe përputhshmërisë me kuadrin rregullativ, lidhur me respektimin e normave mbikëqyrëse, transparencës me publikun, parandalimit të pastrimit të parave, teknologjisë së informacionit dhe komunikimit, si dhe rrezikut operacional.

ndër problemet kryesore të evidentuara, përmendim:

• Nevoja për përmirësim në procesin kredidhënës. Në këtë kuadërështë rekomanduar përmirësimi i analizave të aftësisë paguese të kredimarrësve, klasifikimi i saktë i portofolit të kredisë dhe krijimi i fondeve të nevojshme rezervë në përputhje me rregulloren “për administrimin e rrezikut në veprimtarinë e subjekteve financiare jobanka”.

• Nevoja për rishikim të kuadrit të brendshëm rregullativ. Kuadri ibrendshëm rregullativ është kërkuar të rishikohet dhe të plotësohet në përshtatje të zhvillimeve të brendshme strukturore të vetë subjekteve, si dhe në përputhje me të gjitha kërkesat rregullative në fuqi. përmirësimet e tij janë kërkuar kryesisht në drejtim të përcaktimit të kritereve për identifikimin e palëve të lidhura, procedurave për monitorimin e kredisë dhe rishikimin e pasqyrave financiare të kredimarrrësit. ndërkohë, është kërkuar edhe hartimi i procedurave për transparencën me publikun lidhur me ankesat e klientëve.

• Mosrespektimi i kufijve rregullativë lidhur me ekspozimet e mëdhanë investimet jorezidente dhe tejkalime të ekspozimit ndaj rrezikut të kredisë. Subjekteve iu është kërkuar një plan për sjelljen brenda kufijve të normave mbikëqyrëse të thyera, me qëllim sigurimin e një veprimtarie të qëndrueshme.

• Mosrespektimiikërkesavetërregullores“Përadministriminerrezikutnë veprimtarinë e subjekteve financiare jobanka”, në lidhje me shkeljen e kufirit për pozicionet e hapura valutore. për rastet e evidentuara,

Raporti Vjetor2011


është kërkuar të merren masa për sjelljen në normë të ekspozimit. • MosraportimipranëBankëssëShqipërisënëpërputhjemeligjin“Për

kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” dhe standardet ndërkombëtare të kontabilitetit.

• Transparencëjoeplotëmepublikun,lidhurmeplotësiminekontrataveme elementin e nei (norma efektive e interesit), përfshirjen e planit të shlyerjes së kredisë – si pjesë e kontratës së qiradhënies/kredisë - informacion jo i plotë referuar rrezikut të huamarrjes në valutë, metodologjisë së llogaritjes së normave të interesit dhe njoftimit të ndryshimit të tyre. mangësi shfaqen edhe në publikimin e normave të interesit të kredive dhe komisioneve për produktet dhe shërbimet që ofrohen.

• Përputhshmërijoeplotëmekërkesatrregullativepërparandaliminepastrimit të parave. është evidentuar nevoja e krijimit të profilit ekonomik të klientit, si dhe e kategorizimit të tij sipas rrezikut, e përmirësimit të mëtejshëm të politikave në kuadër të udhëzimit “Si të njohim klientin” dhe e zbatimit praktik të tyre, e caktimit të personit përgjegjës për parandalimin e pastrimit të parave në nivele administratorësh, si dhe e hartimit të planeve vjetore të trajnimeve dhe rritjen e nivelit të tyre.

• Mangësinëteknologjinëeinformacionitdhekomunikimit,dherrezikutoperacional. Subjektet kanë patur mangësi në drejtim të auditimit të Tik të subjektit nga struktura të pavarura nga ato të përfshira në proceset operacionale, nevojën e rishikimit të profileve të përdoruesve dhe ndarjen e detyrave midis proceseve, si dhe hartimin e strategjisë në lidhje me mbështetjen që teknologjia e informacionit do të japë në vitet në vazhdim. lidhur me rrezikun operacional nevojitet të krijohen strukturat e nevojshme të administrimit të këtij rreziku si dhe të hartohen procedurat përkatëse për këtë rrezik.

Vi.4.3. ekZaminimi i uniOniT Të ShOqëriVe Të kurSim - kreDiTiT

në Shqipëri ushtrojnë veprimtarinë dy unione të shoqërive të kursim-kreditit: unioni Shqiptar i Shoqërive të kursim - kreditit dhe unioni Jehona. gjatë vitit 2011, është ekzaminuar unioni Shqiptar i Shoqërive të kursim - kreditit, i cili ka peshën më të madhe të aktivitetit që zhvillojnë këto subjekte, me rreth 98% të totalit të aktiveve.

nga ekzaminimi rezultuan disa problematika që lidhen kryesisht me ritmet e shpejta të zhvillimit të aktivitetit të këtyre institucioneve, filozofinë e ndërtimit dhe funksionimit të tyre, bazuar në parimet e vullnetarizmit dhe të ndihmës së ndërsjellë. mbështetur në problematikat e mësipërme, janë identifikuar nevojat për ndryshime ligjore dhe rregullative, me qëllim sigurimin e një mbikëqyrjeje të krahasueshme me atë të bankave, nisur nga ngjashmëritë në veprimtarinë e tyre.

2011Raporti Vjetor


Vi.5. licencimi Dhe kuaDri rregullaTiV

Vi.5.1. Dhënie licencaSh Dhe miraTime paraprake

procesi i licencimit, si pjesë e mbikëqyrjes bankare, gjatë vitit 2011 ka qenë dinamik duke iu përgjigjur zhvillimit të sektorit bankar. Zhvillimi dhe zgjerimi i veprimtarive bankare dhe financiare kërkojnë dhënien e licencës dhe/ose të miratimit paraprak të Bankës së Shqipërisë, në përputhje me dispozitat e ligjit “për Bankën e Shqipërisë”, i ndryshuar, të ligjit “për bankat në republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar, dhe të rregulloreve përkatëse të Bankës së Shqipërisë për këtë qëllim. në vitin 2011 procesi i licencimit ka konsistuar kryesisht në:

• Miratimeparaprakepërshtesëveprimtarienëaneksetelicencavetëbankave. edhe gjatë vitit 2011 vijoi tendenca e viteve të mëparshme, për të shtuar veprimtaritë financiare që bankat dhe subjektet financiare jobanka kërkojnë të ofrojnë. këto kërkesa burojnë nga nevojat që ka zhvillimi i tregut bankar dhe financiar në Shqipëri, si dhe nga nevoja për diversifikimin e veprimtarive dhe produkteve që bankat dhe subjektet financiare jobanka kërkojnë të kryejnë. Veprimtaritë shtesë, për të cilat bankat kanë kërkuar miratimin e Bankës së Shqipërisë, konsistojnë kryesisht në veprimtaritë e tregtimit për llogari të bankave ose për llogari të klientëve të tyre, qoftë dhe në një këmbim valutor, në një treg të vetorganizuar (OTc) ose ndryshe të produkteve derivative, duke përfshirë midis të tjerave, kontrata të së ardhmes (futures) dhe kontrata me opsione (options), të letrave me vlerë të transferueshme, të instrumenteve të tjera të negociueshme dhe të aktiveve financiare, duke përfshirë veprimet me arin, të ndërmjetësimit për transaksionet monetare për kompensimin dhe administrimin e aktiveve të tilla si administrimi i parave dhe i portofolit, administrimi i fondeve, marrja në kujdestari, shërbimet depozituese dhe të besimit, etj. në vitin 2011, Banka e Shqipërisë dha miratimet paraprake për kryerjen e veprimtarive shtesë për katër banka dhe për një subjekt financiar jobankë.

• Miratime të kërkesave të dy bankave për përdorimin e produktevee-banking, të tilla si produktet e-mobile banking dhe të implementimit të produktit të kartave elektronike me parapagesë.

• Miratime të trekërkesavepërndryshiminestrukturëssëzotërimit tëkapitalit të bankave dhe subjekteve financiare jobanka.

• Miratime paraprake për zgjerimin e rrjetit të bankave. Zgjerimi irrjetit të degëve dhe agjencive bankare brenda vendit vazhdoi edhe përgjatë vitit 2011, por duke ndjekur ritmet e ulëta që janë evidentuar edhe gjatë viteve të mëparshme. kështu, gjatë këtij viti u miratuan dhe filluan veprimtarinë 10 degë dhe agjenci bankare. ndërkohë, bankat gjatë këtij viti kanë njoftuar për riorganizim të rrjetit të degëve dhe agjencive dhe si rezultat kanë mbyllur aktivitetin në 11 degë/agjenci. gjithashtu, gjatë vitit 2011 është mbyllur dega në greqi e Bankës intesa Sanpaolo albania. në fund të vitit numërohen 528 degë dhe agjenci të bankave të hapura brenda territorit dhe 1 degë që ushtron aktivitetin jashtë territorit të republikës së Shqipërisë.

Raporti Vjetor2011


Tabelë 10. Treguesit e shtrirjes së rrjetit të bankave në fund të vitit 2010.

nr. BankatBrenda Shqipërisë nr. i degëve

jashtë Shqipërisënr. i degëve e

agjencive gjithsejnr. i degëve nr. i agjencive1 Banka raiffeisen 103 1032 Banka kombëtare Tregtare 27 31 1 593 Banka e Bashkuar e Shqipërisë 4 2 64 Banka Veneto 8 85 Banka e Tiranës 49 3 526 Dega e Bankës kombëtare të greqisë 5 25 307 Banka ndërkombëtare Tregtare 9 98 Dega e Bankës alfa 48 489 Banka intesa Sanpaolo, Shqipëri 17 14 1 3210 Banka procredit 25 17 4211 Banka emporiki 13 11 2412 Banka e kreditit të Shqipërisë 1 2 313 Banka credins 28 6 34

14 Banka Societe generale albania (ish - Banka popullore) 42 42

15 Banka union 15 15 3016 Banka e parë e investimeve 5 4 9

TOTali 399 130 2 531Burimi: Banka e Shqipërisë.

Tabelë 11. Treguesit e shtrirjes së rrjetit të bankave në fund të vitit 2011.

nr. BankatBrenda vendit nr. i degëve

jashtë venditnr. i degëve e

agjencive gjithsejnr. i degëve nr. i agjencive1 Banka raiffeisen 103 1032 Banka kombëtare Tregtare 53 4 1 583 Banka e Bashkuar e Shqipërisë 4 2 64 Banka Veneto 9 95 Banka e Tiranës 52 4 566 Dega e Bankës kombëtare të greqisë 5 22 277 Banka ndërkombëtare Tregtare 9 98 Dega e Bankës alfa 46 469 Banka intesa Sanpaolo, Shqipëri 17 14 3110 Banka procredit 24 17 4111 Banka emporiki 13 11 2412 Banka e kreditit të Shqipërisë 1 2 313 Banka credins 28 6 3414 Banka Societe generale albania 44 4415 Banka union 15 14 2916 Banka e parë e investimeve 5 4 9

TOTali 428 100 1 529Burimi: Banka e Shqipërisë.

• Miratime të administratorëve të emëruar nga bankat dhe subjektetfinanciare jobanka. në 63 rastet e miratimeve paraprake për administratorët e bankave dhe të subjekteve financiare jobanka, 20 prej tyre janë për anëtarë të këshillit drejtues të bankës, 7 raste janë për anëtarë të komitetit të kontrollit, 5 raste janë për drejtorë të përgjithshëm, 2 raste janë për zëvendësdrejtorë të përgjithshëm dhe 29 raste janë për drejtorë departamentesh/ divizionesh/ drejtorish.

• Krijimidhe licencimi i subjekteve financiare jobanka.Nëvitin2011Banka e Shqipërisë pajisi me licencë për të ushtruar veprimtari financiare dy subjekte të reja financiare jobanka, në përgjigje të

2011Raporti Vjetor


aplikimit të tyre për kryerjen e veprimtarive financiare që lidhen me ofrimin e shërbimit të pagesave e të transferimit të parave dhe të faktoringut.

• Licencimi i zyrave të këmbimit valutor dhe revokime licencash. Nëvitin 2011 u dhanë 19 licenca të reja për zyra të këmbimit valutor, ndërsa u revokuan licencat e 2 zyrave të këmbimit valutor me kërkesë të vetë subjekteve. gjithashtu, në zbatim të kërkesave të rregullores “për licencimin, organizimin, veprimtarinë dhe mbikëqyrjen e zyrave të këmbimit valutor” u miratua edhe veprimtaria shtesë për 15 zyra të këmbimit valutor, që punojnë si agjentë për transferimin e parave për llogari të subjekteve financiare jobanka, të licencuara nga Banka e Shqipërisë. në fund të vitit 2011, në tregun e këmbimit valutor operojnë 301 zyra.

• Pokështu,nëmbështetje tëkërkesave të rregullores“Për licencimindhe ushtrimin e veprimtarisë nga subjektet financiare jobanka”, miratuar me vendimin nr. 11, datë 25.02.2010 të këshillit mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, vazhdoi procesi i miratimit të agjentëve që veprojnë në emër dhe për llogari të një subjekti financiar jobankë të licencuar nga Banka e Shqipërisë. konkretisht, u miratuan 5 agjentë që kryejnë veprimtarinë e transferimit të parave për llogari të subjekteve financiare jobanka.

Tabelë 12. Numri i subjekteve të licencuara nga Banka e Shqipërisë 2000-2011.nr. Subjektet 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20111 Banka dhe degë të bankave të huaja 13 14 15 16 17 17 18 16 16 16 162 Subjekte financiare jobanka 4 5 7 7 7 6 6 7 13 17 193 Zyra të këmbimit valutor 38 58 58 54 58 60 112 189 221 284 3014 Shoqëri të kursim kreditit 113 131 130 131 125 130 133 135 126 1265 unione të shoqërive të kursim - kreditit 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2


Vi.5.2. kuaDri rregullaTiV

Viti 2011 shënoi finalizimin e disa rregulloreve të reja dhe njohu ndryshime në disa rregullore të tjera të mbikëqyrjes bankare, të cilat konsideruan në vazhdimësi përshtatjen me standardet e komitetit të Bazelit, direktivat e Bashkimit evropian si dhe praktikat më të mira në fushën e rregullimit dhe mbikëqyrjes bankare.

akte të reja rregullative për mbikëqyrjen bankare, të miratuara gjatë këtij viti janë:

• Rregullorja“Përadministriminerrezikutoperacional”,ecilapërcaktonrregullat dhe kërkesat cilësore për administrimin e rrezikut operacional në veprimtarinë e bankave dhe degëve të bankave të huaja, subjekteve financiare jobanka dhe shoqërive të kursim-kreditit dhe unioneve të tyre.

• Rregullorja“Përkërkesatminimaletësigurisënëambientetnëtëcilat

Raporti Vjetor2011


kryhen veprimtaritë bankare dhe financiare”, e cila përcakton kërkesat minimale, për kushtet e sigurisë të subjekteve të licencuara nga Banka e Shqipërisë për të ushtruar veprimtari bankare dhe financiare, me qëllim zhvillimin normal dhe në mënyrë të sigurt të veprimtarisë së tyre.

• Rregullorja“Përekspertinkontabël tëautorizuar tëbankave”,ecilapërcakton kriteret dhe procedurat bazë për miratimin e ekspertit kontabël të autorizuar nga Banka e Shqipërisë, të përmbajtjes së auditimit për qëllim të Bankës së Shqipërisë, si dhe të marrëdhënieve midis ekspertit kontabël të autorizuar të bankave e degëve të bankave të huaja dhe Bankës së Shqipërisë.

• Rregullorja“Përadministriminerrezikuttëkredisë”,ecilapërcaktonrregullat për administrimin e rrezikut të kredisë në veprimtarinë e bankave dhe degëve të bankave të huaja, dhe të kritereve për vlerësimin e rrezikut dhe klasifikimin e kredive dhe aktiveve të tjera, si dhe llogaritjen e fondeve rezervë për mbulimin e humbjeve nga zhvlerësimi i tyre.

Disa shtesa dhe ndryshime të rëndësishme në aktet në fuqi u realizuan respektivisht në:

• Rregulloren “Për kredinë konsumatore dhe kredinë hipotekare përindividët” dhe në rregulloren “mbi transparencën për produktet dhe shërbimet bankare e financiare”, të cilat synuan forcimin e kërkesave të autoritetit mbikëqyrës kryesisht lidhur me transparencën për komisionet dhe metodologjinë e llogaritjes së tyre, për ruajtjen e pandryshuar të metodologjisë së llogaritjes së interesave për gjithë kohëzgjatjen e kredisë/ve, raportimin periodik për subjektet të normave të interesit për depozitat dhe kreditë si dhe komisionet për të gjitha produktet dhe shërbimet dhe publikimin e tyre nga Banka e Shqipërisë, përfshirjen e disa kufijve maksimalë lidhur me kompensimet në rastet e shlyerjeve të parakohshme të kredisë/ve etj.;

• Rregulloren“Përlicencimindheushtrimineveprimtarisësëbankavedhe degëve të bankave të huaja në republikën e Shqipërisë”, të cilat synuan përfshirjen e shërbimit të kasetave të sigurimit si veprimtari financiare që lejohet të kryhet nga bankat dhe degët e bankave të huaja në republikën e Shqipërisë, në përputhje me dispozitat e kodit civil të republikës së Shqipërisë;

• Rregulloren“Përlicencimindheushtrimineveprimtarisëngasubjektetfinanciare jobanka”, të cilat lidhen me përjashtimin e bankave dhe degëve të bankave të huaja nga kërkesat e kësaj rregulloreje për miratimin e veprimtarisë së agjentit të transferimit të parave, në rastet që këto subjekte janë të licencuara për të ushtruar këtë veprimtari – shërbimin e pagesave dhe transferimit të parave;

• Rregulloren“Përraportinemjaftueshmërisësëkapitalit”,tëcilatlidhenme vendosjen e kërkesave për bankat për ponderimin me koeficientin e rrezikut 150% të kredisë në rastet e kredidhënies jashtë territorit ku ato ushtrojnë veprimtarinë nëpërmjet filialeve, degëve ose agjencive të tyre, veprimtari që mbart rreziqe shtesë të mundshme përkundrejt kredidhënies brenda territorit të republikës së Shqipërisë;

2011Raporti Vjetor


• Rregulloren“Përadministriminerrezikuttëlikuiditetit”,tëcilatsynuanmarrjen e masave parandaluese ndaj impakteve negative që mund të jepnin zhvillimet më të fundit në rajon, në sistemin tonë bankar dhe stabilitetin e vendit;

• Rregulloren“Përlicencimin,organizmin,veprimtarinëdhembikëqyrjene zyrave të këmbimit valutor”, të cilat lidhen me disa saktësime dhe shtesa për kushtet teknike dhe të tjera, të dala gjatë procesit të inspektimit në vend në këto subjekte.

Së fundmi, u shfuqizua dhe vendimi “për një veprimtari shtesë në veprimtarinë bankare”, si akt nënligjor që ka humbur vlefshmërinë, pasi veprimtaritë financiare që mund të ushtrohen nga bankat dhe/ose degët e bankave të huaja parashikohen tashmë në mënyrë shteruese nga ligji për bankat

Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


në përmbushje të përgjegjësisë së saj ligjore në fushën e sistemit të pagesave, Banka e Shqipërisë nxit funksionimin normal të sistemeve të pagesave me qëllim mbështetjen e implementimit të politikës monetare, ruajtjen e stabilitetit financiar si dhe të besueshmërisë së publikut në monedhën kombëtare. për arritjen e këtij objektivi Banka e Shqipërisë është e përfshirë në tre role të ndryshme: atë operacional, mbikëqyrës dhe katalizator të sistemeve të pagesave. Sipas kushtetutës së republikës së Shqipërisë, Banka e Shqipërisë është autoriteti i vetëm përgjegjës për emetimin dhe qarkullimin e monedhës kombëtare, lekut.

Vii.1. ZhVillimeT në SiSTemin e pageSaVe

gjatë vitit 2011, transaksionet ndërbankare në monedhën kombëtare lek, janë kleruar dhe shlyer me efikasitet dhe siguri, sipas rregullave dhe procedurave të dy sistemeve të operuara dhe të administruara nga Banka e Shqipërisë: “Sistemit të Shlyerjes së pagesave ndërbankare me Vlerë të madhe – aipS” dhe “Sistemit të klerimit të pagesave me Vlerë të Vogël – aech”. Sistemet aipS dhe aech kanë operuar pa devijime të rëndësishme nga oraret e parashikuara për shlyerje dhe klerim dhe në mungesë të situatave të jashtëzakonshme, duke reflektuar qëndrueshmëri të infrastrukturës bazë të pagesave kombëtare në lekë. në fund të vitit 2011, të gjitha bankat dhe degët e bankave të huaja të cilat operojnë në territorin e republikës së Shqipërisë rezultojnë të jenë pjesëmarrëse të drejtpërdrejta të sistemeve.

Vii.1.1. ecuria e SiSTemeVe aipS Dhe aech

Treguesit statistikorë të sistemit aipS (Albanian interbank payment System) dëshmojnë për një rënie të aktivitetit në sistem, si në numër ashtu edhe në vlerë. nga ana tjetër, sistemi aech (Albanian Electronic clearing house) rezulton të ketë rritje të konsiderueshme të aktivitetit, si në numër ashtu edhe në vlerë, përgjatë vitit 2011.

ndër faktorët të cilët vlerësohet të kenë ndikuar ecurinë e dy sistemeve janë dhe masat e marra nga Banka e Shqipërisë në lidhje me funksionimin e sistemeve të pagesave aipS dhe aech, në muajin mars të vitit 2011.

kapiTulli Vii. ZhVillimeT në SiSTemin e pageSaVe Dhe emiSiOni i mOneDhëS

Raporti Vjetor2011


hApëSiRë iNFoRmuESE 10. NdRyShimET mBi RREgulloRET pëR FuNKSioNimiN E SiSTEmEvE AipS dhE AEch.

Banka e Shqipërisë, me qëllim nxitjen e përdorimit të shërbimeve të pagesave të ofruara nga tregu bankar dhe reduktimin e përdorimit të parasë fizike në ekonominë vendase, në muajin mars 2011, ndërmori një sërë ndryshimesh në rregulloren për funksionimin e sistemit të pagesave ndërbankare me vlerë të madhe – AipS dhe në rregulloren për funksionimin e sistemit të klerimit të pagesave me vlerë të vogël – AEch. Këto masa konsistojnë në:

• rritjenevlerëskufitëpagesavetëcilatprocesohennësistemineklerimitpërpagesat me vlerë të vogël AEch, nga 1 milion në 1.5 milionë lekë, duke synuar nxitjen e përdorimit të këtij sistemi më gjerësisht nga bankat si rrjedhojë e tarifave më të favorshme që ky sistem ofron.

• shtimineseancavetëklerimittëpagesavenësisteminaEcH,dukeiumundësuarbankave të shlyejnë pagesat e klientëve pothuaj në kohë reale, me një komision të ulët. gjithashtu, vendimi parashikon zbatimin e tarifave të diferencuara sipas seancës. diferencimi i tarifave sipas seancave, nxit përdorimin e sistemit nga bankat gjatë orareve të fillimit të ditës, pasi tarifa në seancën e parë kushton 2 herë më lirë se tarifa e seancës së fundit, me synim shpërndarjen e pagesave në mënyrë të njëtrajtshme gjatë ditës.

• ndryshiminetarifavetëpjesëmarrjessëbankavenësistemetaiPsdheaEcHkundrejt kërkesës për ulje të komisioneve për shërbimet e pagesave ndaj klientëve.

• ndryshiminekontratëssëpjesëmarrjesnësistemetaiPsdheaEcH,meqëllimpërcaktimin e një çmimi tavan të cilin bankat mund t’ua zbatojnë klientëve të tyre për pagesat/transaksionet që procesohen nëpërmjet këtyre sistemeve. Ky ndryshim mendohet të ndikojë drejtpërsëdrejti në lehtësimin e kostos së transaksioneve për publikun e gjerë, me qëllim nxitjen e përdorimit të tyre nga të gjithë.

• sistEmiisHlyErjEssëPagEsavEndërBankarEmEvlErëtëmAdhE - AipS

gjatë vitit 2011, në sistemin aipS janë procesuar rreth 75,269 transaksione me vlerë totale, prej afërsisht 4,085 miliardë lekësh. ritmet vjetore të numrit të transaksioneve të procesuara në këtë sistem tregojnë për një rënie me 6.33% krahasuar me vitin 2010, ndërkohë që një rënie të përafërt (7.92%) ka shënuar edhe vlera.

nga një këndvështrim disi më afatgjatë vihet re se, pavarësisht rënies në terma vjetorë të numrit të transaksioneve të shlyera gjatë vitit 2011, krahasuar me periudhën 2007-2009, niveli i tyre rezulton ndjeshëm më i lartë. nga ana tjetër, rënia e vlerës së transaksioneve të shlyera në aipS në vitin 2011 duket se ka konfirmuar prirjen e vërejtur për të tretin vit radhazi, kryesisht si rrjedhojë e rënies së transaksioneve të iniciuar nga Banka e Shqipërisë, të cilat zënë edhe peshën kryesore në terma të vlerës ndaj totalit të transaksioneve.

Sistemi aipS 2007 2008 2009 2010 2011numri i transaksioneve 45,480 56,717 55,701 80,356 75,269Vlera e transaksioneve (miliardë lekë) 3,745 5,146 4,718 4,437 4,085Vlera mesatare për transaksion (milionë lekë) 82 91 85 55 54


Tabelë 1. Ecuria e sistemit AipS.

2011Raporti Vjetor


pasqyrimi i llojeve të transaksioneve të procesuara dhe të shlyera për vitin 2011, tregon se rënia e numrit të transaksioneve është gjeneruar nga efekti i kombinuar, kryesisht i rënies së transfertave ndërbankare dhe i transfertave për klientë.

Tabelë 2. llojet e transaksioneve në sistemin AipS.

lloji i transaksionitnumri Vlerë (në milionë lekë)

Vlerë absolute peshë relative Vlerë absolute peshë relativeinstrumente financiare të BSh 3,265.00 4% 1,787,589 44%Transferta cash për/nga emisioni 8,466.00 11% 212,449 5%Transferta ndërbankare 6,912.00 9% 775,053 19%pagesa për klientët 49,140.00 65% 738,017 18%Shlyerje për sistemet e klerimit neto 7,486.00 10% 571,951 14%Totali 75,269.00 100% 4,085,059 100%


përdorimi më i pakët i instrumenteve financiare të Bankës së Shqipërisë gjatë kësaj periudhe, reflekton një situatë më të mirë të likuiditetit në të cilën janë ndodhur bankat si dhe mungesën e presioneve shtesë të rrezikut të likuiditetit apo atij bankar. kushtet e mira të likuiditetit në sistemin bankar, vlerësohet të pasqyrojnë jo vetëm rritjen e depozitave në sistem, por edhe ecurinë e kërkesës për kredi nga sektori privat. ndërkohë, ecuria e ngadaltë e konsumit agregat ka ndikuar ecurinë e parasë jashtë bankave, e cila krahasuar me një vit më parë ka rënë me 3.1%. ky zhvillim është reflektuar në reduktimin e transaksioneve nga/për emisionin, ku një pjesë e konsiderueshme e tyre rezulton në kahun e arkëtimit të cash-it, nga ana e Bankës së Shqipërisë.

nga ana tjetër, rritja e vlerës së transaksioneve për klientë, e kombinuar dhe me një rënie të numrit të transaksioneve të kësaj kategorie, reflekton zhvendosjen e transaksioneve nga sistemi aipS në sistemin aech, si rrjedhojë e rritjes së pragut të transaksioneve të kleruara në sistemin aech, nga

Grafik 1. Ritmet vjetore të llojeve të transaksioneve të shlyera në AIPS sipas numrit (majtas) dhe sipas vlerës (djathtas).


0.18

-0.03

-0.14

-0.1

0.19

-0.2

-0.15

-0.1

-0.05

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

Instrumente

financiare tëBSh

Transfertacash për/ngaem

isioni

Transfertandërbankare

Pagesa përklientët

Shlyerje përsistem

et eklerim

it neto

-0.16

-0.03

-0.07

0.12

0.09

-0.2

-0.15

-0.1

-0.05

0

0.05

0.1

0.15

Instrumente

financiare tëBSh

Transfertacash për/ngaem

isioni

Transfertandërbankare

Pagesa përklientët

Shlyerje përsistem

et eklerim

it neto

Raporti Vjetor2011


1 milion në 1.5 milionë lekë. gjatë vitit 20111 është vënë re një shtim i numrit të transaksioneve mbi 1 milion lekë të kleruara në aech, me 11,054 transaksione. gjithashtu, prirje rritëse ka pasqyruar edhe zëri “shlyerje neto për sistemet e klerimit.”2

Treguesi i përqendrimit tregon peshën të cilën zënë bankat më aktive të sistemit ndaj totalit të aktivitetit të aipS. Sikurse mund të vihet re, 4 bankat më aktive në sistemin aipS zënë një peshë prej 23.4% në numër dhe 38.0% në vlerë, duke shënuar një rënie të lehtë të këtij treguesi në terma të vlerës me 0.1 pikë përqindje, krahasuar me vitin 2010.

Sistemi aipS numri i transaksioneve Vlera e transaksioneve(në miliardë lekë)

4 banka1 17,613.00 1,551.00 pesha ndaj totalit (%) 23.40 38.00 Totali 75,269.00 4,085.00

Burimi: Banka e Shqipërisë.1 Nuk përfshihet Banka e Shqipërisë.

gjatë vitit 2011, nevoja e pjesëmarrësve në sistemin aipS për likuiditet brenda ditës ka qenë më e ulët krahasuar me një vit më parë. Bankave u janë

akorduar 200 kredi njëditore (ilF)3 me një vlerë totale prej 84.39 miliardë lekësh, duke reflektuar kështu një rënie vjetore të numrit dhe të vlerës së ilF-ve përkatësisht me 28% dhe 12%.

gjithashtu, zhvillimet e kredisë brenda ditës, të shtrira në kohë, paraqesin një prirje rënëse duke nënkuptuar kështu pakësimin gjithnjë e më të ndjeshëm të financimit të aktivitetit të aipS me ilF. rënia e raportit ilF/ vlera totale e transaksioneve në aipS tregon për një zbehje gjithnjë e më të ndjeshme të rrezikut të likuiditetit në këtë sistem pas vitit 2007, prirje kjo e cila është reduktuar edhe më shumë pas vitit 2009, kryesisht si rezultat i vendimit të Bankës së Shqipërisë për rritjen e kufirit të përdorimit nga bankat të rezervës së detyruar në lekë (nga 20% në 40%), për nevoja likuiditeti gjatë ditës.

1 Këto llogaritje i përkasin periudhës dhjetëmujore (mars-dhjetor 2011), pasi masat e marra nga Banka e Shqipërisë kanë hyrë në fuqi në muajin mars 2011.

2 Ky zë përfshin transaksionet për shlyerje neto të rezultateve nga sistemet e klerimit, si: klerimi i pagesave me vlerë të vogël në sistemin AEch, klerimi i çeqeve bankare dhe personale në lekë, shlyerjet neto për emetimin/maturimin e letrave me vlerë të qeverisë dhe shlyerjet neto të rezultateve të pagesave në lekë me karta viSA dhe mastercard, shërbime për të cilat Banka e Shqipërisë luan rolin e agjentit shlyerës.

3 Kredia brenda ditës (ilF) është një instrument financiar i ofruar nga Banka e Shqipërisë për t’u ardhur në ndihmë me likuiditet ditor institucioneve bankare, të cilat marrin pjesë në sistemet e pagesave të operuara nga Banka e Shqipërisë.

Tabelë 3. Treguesi i përqendrimit për sistemin

AipS.

Grafik 2. Raporti i mbulimit të transaksioneve të AIPS nga kredia brenda ditës.


-100000

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

Janar -05Prill -05Korrik -05Tetor -05Janar -06Prill -06Korrik -06Tetor -06Janar -07Prill -07Korrik -07Tetor -07Janar -08Prill -08Korrik -08Tetor -08Janar -09Prill -09Korrik -09Tetor -09Janar -10Prill -10Korrik -10Tetor -10Janar -11Prill -11Korrik -11Tetor -11

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%vlera e transaksionevenë AIPS ILF

% e transaksioneve të

mbuluara me ILF

2011Raporti Vjetor


• sistEmiiklErimittëPagEsavEmEvlErëtëvogël-aEcHnë sistemin aech procesohen dhe klerohen pagesat e klientëve me vlerë

nën 1.5 milionë lekë. me anëtarësimin e Bankës Veneto si pjesëmarrëse e drejtpërdrejtë e sistemit aech në fillim të vitit 2011, të gjitha bankat dhe degët e bankave të huaja të cilat operojnë në republikën e Shqipërisë rezultojnë të jenë pjesëmarrëse të drejtpërdrejta në këtë sistem.

gjatë vitit 2011, në sistemin aech janë kleruar një total prej 388,208 urdhërpagesash, me një vlerë prej 64 miliardë lekësh. mesatarisht, çdo ditë në sistemin aech janë procesuar rreth 1,534 pagesa,4 me një vlerë mesatare ditore prej 253.35 milionë lekësh. krahasuar me vitin e kaluar, numri dhe vlera e pagesave të kleruara gjatë vitit 2011 në sistemin aech, rezultojnë të jenë rritur përkatësisht me 16.66% dhe 45.76%.

Tabelë 4. Ecuria e aktivitetit në AEch për periudhën 2010-2011.Sistemi aech Janar-Dhjetor 2010 Janar-Dhjetor 2011numri i transaksioneve 332,777 388,208Vlera e transaksioneve (milionë lekë) 43,976.43 64,097.88Vlera mesatare e transaksionit (milionë lekë) 0.13 0.17


prirja rritëse e numrit dhe e vlerës së transaksioneve të kleruara në sistemin aech, përtej efektit statistikor të bazës së ulët krahasuese të dy muajve të parë të vitit 2010 - para automatizimit të pagesave të Thesarit nga ministria e Financave në muajin mars të vitit 2010 - reflekton në një masë të konsiderueshme rritjen e kufirit të vlerës së transaksioneve të kleruara në sistemin aech nga 1 në 1.5 milionë lekë, të shoqëruara dhe me masat për uljen e kostove.

një faktor tjetër i rëndësishëm për aktivitetin e sistemit aech është edhe shtimi i një seance klerimi si dhe diferencimi i përshkallëzuar i komisioneve/kostove të aplikuara sipas seancave. efekti i kombinuar i këtyre dy masave duket se ka arritur synimin për një shpërndarje më të drejtë të transaksioneve midis seancave me qëllim final reduktimin e transaksioneve të kleruara në seancën e fundit dhe mënjanimin e rreziqeve shtesë mbi mirëfunksionimin e sistemeve të pagesave.

Treguesi i përqendrimit tregon peshën që zënë bankat më aktive të sistemit kundrejt totalit të aktivitetit të aech. ashtu siç mund të vihet re, 4 bankat më aktive në sistemin aech zënë një peshë prej 12% në numër dhe 16% në vlerë, duke shënuar një rritje të lehtë të këtij treguesi në terma të vlerës me 0.1 pikë përqindje, krahasuar me vitin 2010.

4 Sistemet AEch dhe AipS kanë operuar për një total prej 253 ditësh gjatë vitit 2011.

Grafik 3. Ecuria e numrit dhe e vlerës së transaksioneve të kleruara në sistemin AECH,

2009-2011.


0

10000

20000

30000

40000

50000

Janar -09Shkurt -09M

ars -09Prill -09M

aj -09Q

ershor -Korrik -09G

usht -09Shtator -09Tetor -09N

ëntor -09D

hjetor -Janar -10Shkurt -10M

ars -10Prill -10M

aj -10Q

ershor -Korrik -10G


ëntor -10D

hjetor -Janar -11Shkurt -11M

ars -11Prill -11M

aj -11Q

ershor -Korrik -11G


ëntor -11D

hjetor -

0

2000

4000

6000

8000

10000

Numër Vlerë (mln lekë)

Automatizimii Pagesavetë MoF

Ndryshimet nëlidhje me funksionimin e AECH

Raporti Vjetor2011


Sistemi aech numri i transaksioneve Vlera e transaksioneve (në miliardë lekë) 4 banka1 48,693 9,9970 pesha ndaj totalit (%) 12 16 Totali 338,208 64,097

Burimi: Banka e Shqipërisë. 1 Nuk përfshihet Banka e Shqipërisë.

Vii.1.2. inSTrumenTeT e pageSaVe

Statistikat e përftuara nga raportimet e bankave tregojnë se në fund të vitit 2011 llogaritë e klientëve, të vlefshme për kryerjen e pagesave në monedhë kombëtare apo në valutë kanë pasqyruar një rritje prej 7.7%, e cila rezulton më e moderuar se rritja prej 17.2% e shënuar në vitin 2010. Struktura e llogarive të klientëve sipas karakteristikave të klientit tregon se edhe në vitin 2011 kemi një mbizotërim të llogarive që i përkasin klientëve rezidentë, në masën 99%. ndërkohë ndarja e këtyre llogarive sipas individëve dhe bizneseve tregon një zhvendosje në favor të llogarive për individë duke arritur në nivelin 94% në fund të vitit 2011 nga 92% që shënonte në vitin 2010.

Tabelë 6. Ecuria e aktivitetit në AEch për periudhën 2009-2011.

përshkrimi i llogarisëTotali i llogarive të klientëve Të aksesueshme nga interneti2009 2010 2011 2009 2010 2011

llogaritë e klientëve (1+2) 2,086,143 2,446,495 2,634,971 15,034 27,368 37,138 1-llogari të rezidentëve (a+b) 99% 99% 99% 97% 97% 98%a - individuale (%) 91% 92% 94% 65% 66% 75%b - kompani (%) 9% 8% 6% 35% 34% 25.3%2-llogari të jorezidentëve (c+d) 1% 1% 1,2% 3% 3% 1.95%c - individuale (%) 96% 94% 87% 88% 80% 78%d - kompani (%) 4% 6% 12.% 12.0% 20.% 21.6%

Burimi: Banka e Shqipërisë (raportimet nga bankat sipas “metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave).

Tabelë 5. Treguesi i përqendrimit për sistemin

AEch.

Grafik 4. Pesha e transaksioneve sipas seancave* të klerimit në numër (majtas) dhe në vlerë (djathtas).

*Pagesat e kleruara në sistemin AECH, procesohen në tre seanca gjatë ditës së punës. Seanca e parë nga ora 08.35 deri në 10.00, seanca e dytë nga ora 10.35 deri në 12.30, dhe seanca e tretë nga ora 13.35

deri në 14.45. Pas përfundimit të secilit seksion, pagesat shlyhen për rezultat neto në sistemin AIPS.Burimi: Banka e Shqipërisë.

0.3185

0.3593

0.3221

Seanca ISeanca IISeanca III

0.3396

0.3511

0.3093

Seanca ISeanca IISeanca III

2011Raporti Vjetor


rritje kanë pasqyruar edhe pagesat e klientëve gjatë vitit 2011, si në numër ashtu edhe në vlerë. më konkretisht, gjatë periudhës janar – dhjetor 2011 rezultojnë të jenë kryer rreth 8 milionë pagesa klientësh me një vlerë totale prej 3,899 miliardë lekësh, duke reflektuar kështu një rritje vjetore të numrit dhe të vlerës përkatësisht me 8.97% dhe 14.75%.

pasqyrimi i shpërndarjes së transaksioneve të pagesave për klientë dëshmon mbizotërimin e tërheqjeve dhe depozitimeve cash si në sportelet e bankave ashtu edhe në aTm, ndërkohë që pagesat e klientëve me instrumente pagesash zënë vetëm 1/3 e totalit të këtyre shërbimeve.

nga detajimi i pagesave të klientëve sipas llojit të instrumentit të përdorur dhe monedhës së transaksionit, vërehet se pagesat në monedhën kombëtare zënë një peshë prej 84%5 në vëllim dhe 50% në vlerë, kundrejt totalit të pagesave të klientëve. gjithashtu, vihet re se transfertat e kreditimit në lekë vazhdojnë të mbizotërojnë preferencat e klientëve (rreth 79.69%), nga të cilat 97.54% rezultojnë të jenë në formë letre. pagesat në formë elektronike mbeten në nivele të ulëta edhe për këtë periudhë, rreth 2.46% ndaj totalit.

numri i bankave të licencuara si emetuese kartash6 në republikën e Shqipërisë, në fund të vitit 2011 rezulton në 14, duke mos paraqitur ndryshim krahasuar me fundin e vitit 2010. nga bankat e licencuara si emetuese kartash, vetëm 7 banka rezultojnë njëkohësisht të licencuara edhe si pranuese kartash.7

5 pagesat në monedhë të huaj zënë një peshë prej 14% ndaj totalit të pagesave të klientëve në fund të vitit 2011.

6 Këto banka ofrojnë shërbime të tërheqjes cash nga ATm-të.7 Këto banka ofrojnë shërbimin e pranimit të pagesave me karta nëpërmjet pajisjeve poS të

vendosura në dyqane, restorante, hotele apo dhe në qendra tregtare.

Grafik 5. Pesha e transaksioneve të klientëve në sistemin bankar.

Burimi: Banka e Shqipërisë (Raportimet nga bankat sipas “Metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave).

Tërheqje/Depozitimcash në sportele

34.5%

Tërheqje/Depozitim cash në ATM

38.6%

Transferta kreditimi formë

letër 77%

Transferta e-banking 2%

Pagesa me karta në POS 9%

Debitime direkte 11%

Çeqet 1%

Pagesa klientësh27%

Tërheqje/Depozitimcash në sportele

50.4%

Tërheqje/Depozitimcash në ATM 1.5%

Transferta kreditimi formë letër

93 %

Transferta e-banking 3%

Pagesa me karta në POS 0.3%

Debitime direkte 2%

Çeqet2%

Pagesa klientësh48.1%

Shërbimet e pagesave për klientët sipas raportimeve të bankave (numër transaksionesh për vitin 2011)

Shërbimet e pagesave për klientët sipas raportimeve të bankave (vlerë transaksionesh për vitin 2011)

Raporti Vjetor2011


Tabelë 7. pesha e pagesave të klientëve në sistemin bankar sipas instrumentit të pagesës.

Shërbime pagesash për klientëtpagesa në lekë pagesa në valutë Totali pagesave

numër Vlerë(miliardë lekë) numër Vlerë

(miliardë lekë) numër Vlerë (miliardë lekë)

i. Transferta kreditimi të klientëve 79.69% 94.88% 76.36% 95.59% 79.15% 95.23% nga të cilat:1. Transfertë krediti formë letër 97.54% 97.77% 94.45% 96.72% 97.05% 97.25%2. Transfertë krediti “e-banking” 2.46% 2.23% 5.55% 3.28% 2.95% 2.75%ii. pagesat me karta në pOS 7.79% 0.20% 17.31% 0.36% 9.33% 0.28% nga të cilat: 1. pagesat me karta debiti 64.55% 49.73% 53.02% 39.45% 61.09% 43.23%2. pagesat me karta krediti 35.57% 50.27% 46.98% 60.55% 38.91% 56.77%iii. Debitimi direkt 12.00% 2.13% 4.28% 2.45% 10.75% 2.29%iV. çeqet 0.52% 0.82% 2.05% 1.59% 0.77% 2.20% Totali i pagesave (i+ii+iii+iV) 6,739,920 1,984,008 1,298,661 1,915,432 8,038,656 3,899,439

Burimi: Banka e Shqipërisë (raportimet nga bankat sipas “metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave).

përsa i përket infrastrukturës së ofruar nga bankat e licencuara si emetuese kartash si dhe të atyre të licencuara si pranuese kartash, vihet re se numri i terminaleve aTm dhe pOS në fund të vitit 2011 ka paraqitur rritje përkatësisht prej 4.4% dhe 4.5% krahasuar me fundin e vitit 2010.

raportimet e bankave në lidhje me shpërndarjen e pajisjeve aTm dhe pOS gjatë vitit 2011 tregojnë për një përqendrim të infrastrukturës në rajonet e zhvilluara të vendit dhe në qendrat industriale, ku zona e Tiranës zë një peshë prej 55% të totalit të pajisjeve aTm dhe 78% të pajisjeve pOS.

Grafik 6. Numri i ATM dhe POS ndër vite dhe ritmet e tyre vjetore për periudhën 2004-2011.


403%58%

48%

61%

48%

12%

4.55%

120%

51%

40%

48%

15%

4% 4.41%

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Pajisje POS (në pikat e shitjeve) 155 779 1234 1832 2953 4370 4903 5126

Bankomate ATM 93 205 309 433 642 741 771 805

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Grafik 7. Shpërndarja e pajisjeve ATM dhe POS sipas rajoneve* për vitin 2011.

*Raportimi nga bankat i referohet ndarjes territoriale të vendit sipas degëve të Bankës së Shqipërisë.Burimi: Banka e Shqipërisë (raportimet nga bankat sipas “Metodologjisë për raportimin e instrumenteve të

pagesave).

55.03%

10.43%

7.83%

6.58%

15.03%

5.09%

Tirana

Shkodra

Korça

Gjirokastra

Elbasani

Lushnja

78.25%

3.0%

4.7%

3.6%

2.3%

8.1%

Tirana

Shkodra

Korça

Gjirokastra

Elbasani

Lushnja

2011Raporti Vjetor


kartat janë një instrument pagese me përdorim relativisht të përhapur në Shqipëri, ndonëse shkalla e përdorimit të tyre vlerësohet të jetë ende e ulët krahasuar me vendet e tjera të rajonit si dhe me potencialin e mundshëm, nëse marrim parasysh se numri llogarive të klientëve të aksesueshme në distancë, nëpërmjet një karte debiti ose krediti vlerësohet në masën 28% ndaj totalit të llogarive të klientëve.

në fund të vitit 2011, vihet re një rritje prej 5.3% e numrit të kartave në qarkullim, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. nga ndarja e kartave sipas funksionit vihet re një rritje disi më e përshpejtuar e kartave me funksion krediti, me 39%, krahasuar me atë kartave me funksion debiti të cilat kanë pasqyruar një rritje prej 4%. kështu, duke iu referuar raportimeve të bankave, kartat e debitit zënë rreth 95% ndaj totalit të kartave në qarkullim në fund të vitit 2011, krahasuar me 96% në fund të vitit 2010.

përsa i përket llojit të kartës sipas operatorëve që ofrojnë shërbimin e procesimit të tyre, peshë më të madhe zënë kartat ViSa, rreth 82% ndaj totalit, të ndjekura nga kartat mastercard. peshë më të vogël zënë kartat maestro dhe american express. Vetëm dy banka emetojnë karta lokale, të cilat zënë rreth 1% ndaj totalit të kartave në qarkullim.

Shpërndarja e kartave sipas gjinisë dhe moshës së kartëmbajtësit tregon për një mbizotërim të kartëmbajtësve meshkuj dhe të grup-moshës 25-35 vjeç.

Grafik 8. Numri i kartave sipas funksionit dhe ritmet rritëse vjetore të tyre.

Burimi: Banka e Shqipërisë (Raportimet nga bankat sipas “Metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave).

554.29%

5.15%

86.63%

12.78%

12.67%

22.91%3.0%

233.25%263.14%

7.02%

46.05%

49.55%

19.77%

11.60%

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

Karta me funksion debiti 33288 217799229021427430482072543141667548687597

Karta me funksion krediti 806 2686 9754 10439 15246 22793 27300 31391

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 9-m‘11

Grafik 9. Shpërndarja e kartëmajtësve sipas gjinisë dhe moshës, deri në fund të vitit 2011.

Burimi: Banka e Shqipërisë (raportimet nga bankat sipas “Metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave).

Kartëmbajtësit sipas moshës dhe gjinisë

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

18-25 25-35 35-45 35-45 55+

Femra Meshkuj

Kartëmbajtësit sipas gjinisë

Femra42%

Meshkuj58%

Raporti Vjetor2011


Transaksione me karta sipas llojit të transaksionit

Vëllim Vlerë (në milionë lekë)2010 2011 2010 2011

1- aTm tërheqje cash 9,877,583 10,778,879 100,058 106,660 2- aTm depozitime 47.00 11.00 0.23 0.10 3- urdhërtransferta nëpërmjet aTm 260.00 277.00 6,31 5.72 4- Tërheqje cash në terminale pOS 1,654 2,088 358 404 5- pagesa me karta në terminale pOS 527,411 750,397 7,438 10,914nga të cilat: - pagesa me karta debiti 322,230 458,067 3,151 4,719 - pagesa me karta krediti 205,181 292,330 4,287 6,195 Totali i transaksioneve me karta 10,406,955 11,531,652 107,861 117,980

Burimi: Raportimet e bankave sipas “metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave”.

rritja e numrit të kartave bankare (debiti dhe krediti) duket të jetë shoqëruar edhe nga një rritje e transaksioneve me karta ku peshën kryesore vijojnë ta zënë ato për tërheqje cash. gjatë vitit 2011, në total janë procesuar rreth 11.5 milionë transaksione me karta (aTm dhe pOS) me një qarkullim prej 118 miliardë lekësh. nga totali i transaksioneve, rreth 93.5% përbëjnë tërheqje cash nga aTm-të dhe vetëm 6.5% janë pagesa klientësh me karta në pOS-e. pagesat me karta në terminale pOS, tregojnë për një mbizotërim të numrit të transaksioneve të kryera nëpërmjet kartave të debitit. megjithatë, në terma të vlerës, transaksionet me karta krediti paraqiten ndjeshëm më të larta se ato me karta debiti.

kohët e fundit, shërbimet “home banking”8 po marrin një shtrirje gjithnjë e më të madhe. pas prezantimit të këtij produkti në vitin 2005 nga një bankë e sistemit, në fund të muajit dhjetor 2011, shërbimet “home banking” ofrohen nga 11 banka. përhapja e këtyre shërbimeve reflektohet gjithashtu edhe nga rritja vjetore (35.6%) e numrit të llogarive që aksesohen online. rritja e këtyre llogarive është pasuar nga shtimi i transaksioneve “home banking” si në numër

ashtu edhe në vlerë, duke shënuar kështu në fund të vitit 2011 një rritje përkatësisht me 15.4% dhe 11.8%. periudha 2005-2011 tregoi për rritje më të përshpejtuar të numrit të transaksioneve “home banking” krahasuar me vlerën e tyre.

Zhvillimi i lartpërmendur mund të faktorizojë një shtrirje të përdorimit të këtij instrumenti në një gamë të gjerë përdoruesish. Duke marrë parasysh faktin se fillimisht ky instrument ofrohej vetëm nga një bankë dhe ishte i orientuar drejt kompanive të mëdha, shtimi i konkurrencës në këtë segment të tregut dhe si rrjedhojë, ulja e kostove dhe familjarizimi i publikut me këtë mjet pagese alternativ, kanë çuar në shtrirjen e përdorimit të këtij produkti edhe në kategori të tjera përdoruesish.

8 home banking”, është një produkt i cili mundëson aksesimin e llogarisë bankare në distancë, nëpërmjet një linje interneti, linje telefoni apo një software-i, që banka i vë në dispozicion klientit të saj.

Tabelë 8. pesha e transaksioneve me karta

sipas terminaleve.

Grafik 10. Ecuria e numrit dhe e vlerës së transaksioneve home banking për

periudhën 2005-2011.

Burimi: Raportimet e bankave sipas “Metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave”.

0

25000

50000

75000

100000

125000

150000

175000

200000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Numër transaksioneshVlerë transaksionesh (milionë lekë)

Linear (Numër transaksionesh)Linear (Vlerë transaksionesh (milionë lekë))

2011Raporti Vjetor


Vii.1.3. rOli i BankëS Së ShqipëriSë Si mBikëqyrëSe Dhe reFOrmaTOre e SiSTemiT kOmBëTar Të pageSaVe

Banka e Shqipërisë i ka kushtuar vëmendje të veçantë përmbushjes së objektivave të saj afatmesëm në kuadrin rregullator dhe operues të sistemit të pagesave. ajo ka intensifikuar përpjekjet për të fuqizuar veprimtarinë mbikëqyrëse të sistemeve të pagesave, për të kryer përmirësimet e nevojshme në infrastrukturën teknologjike si edhe për të rritur kontributin në zhvillimin e produkteve/instrumenteve të reja të pagesave në vendin tonë.

më konkretisht, gjatë vitit 2010 e në vijim Banka e Shqipërisë, ndër të tjera, është përfshirë në një projekt me rëndësi të veçantë, si është ai ipa 20089 me Bankën e italisë në bashkëpunim me Bankën e Francës. Objektivat kryesorë të këtij projekti janë fuqizimi i mbikëqyrjes dhe zhvillimi i sistemeve të pagesave.

në vijim të përgatitjes së projektligjit “për sistemin e pagesave”, i cili ndër të tjera synon promovimin e një mbikëqyrjeje më aktive dhe të kujdesshme të sistemit të pagesave në të gjithë përbërësit e rëndësishëm të tij, Banka e Shqipërisë, mbështetur edhe nga ekspertët e huaj, po punon për hartimin e kuadrit nënligjor të nevojshëm për zbatimin e dispozitave të parashikuara në këtë projektligj. këto akte nënligjore, synojnë të rregullojnë procesin e licencimit dhe të mbikëqyrjes të gjithë sistemeve të pagesave dhe të shlyerjes, si dhe të përmbushin detyrimet e bankës qendrore në zbatim të parimeve themelore për sistemet e pagesave, duke u bazuar në praktikat më të mira ndërkombëtare.

në kuadër të përafrimit të legjislacionit shqiptar me atë të Be-së, Banka e Shqipërisë, me mbështetjen e ekspertëve të huaj, po merr masa për transpozimin e disa direktivave shumë të rëndësishme në fushën e pagesave, siç janë direktiva 2007/64/ec “mbi shërbimet e pagesave në tregun e brendshëm” dhe direktiva 2009/110/ec “mbi ngritjen, ndjekjen dhe mbikëqyrjen e kujdesshme të veprimtarisë së institucioneve të parasë elektronike dhe/ose me praktikat më të mira ndërkombëtare”. masat e lartpërmendura synojnë fuqizimin e transparencës në lidhje me shërbimet e pagesave dhe paranë elektronike; vendosjen e një grupi të plotë rregullash në lidhje me të drejtat dhe detyrimet e përdoruesve dhe ofruesve të këtyre shërbimeve, duke rritur kështu sigurinë dhe eficiencën, si dhe duke fuqizuar rolin e autoritetit mbikëqyrës në këto fusha.

Vëmendje e veçantë në këtë projekt i është dedikuar dhe nxitjes së zhvillimit të sistemeve të pagesave. një hap i rëndësishëm në këtë drejtim është dhe intensifikimi i përpjekjeve për përmirësimin e procedurave për kolateralin dhe shlyerja e titujve sipas metodës DVp (delivery versus payment), në përputhje me standardet e Be/SeBq. në fokusin e Bankës së Shqipërisë ka qenë dhe promovimi i instrumenteve të pagesave si dhe përmirësimi i procedurave ndërbankare të pagesave.

9 projekti ipA 2008 “për rritjen e kapaciteteve institucionale të Bankës së Shqipërisë.

Raporti Vjetor2011


në kuadër të nxitjes së bashkëpunimit midis ofruesve dhe përdoruesve të sistemeve të pagesave, duke përfshirë të gjitha palët e interesuara, Banka e Shqipërisë po punon për përmirësimin e strukturës dhe të rolit të komitetit kombëtar të pagesave,10 me qëllim adoptimin e rregullave dhe procedurave sipas nevojave aktuale të tregut. rifunksionimi i këtij komiteti pritet të ndihmojë ndjeshëm arritjen e shumë prej objektivave dhe nismave për zhvillimin e sistemeve të pagesave dhe përmbushjen e objektivit të bankës qendrore, për të qenë promotor i zhvillimit të infrastrukturës financiare në vend.

Vii.2. emiSiOni i mOneDhëS

• kartëmonEdHanëqarkullim11

në fund të vitit 2011, rezultuan në qarkullim 145,211,383 copë kartëmonedha me vlerë rreth 199.85 miliardë lekë. në krahasim me vitin 2010, rezulton një ulje e numrit të kartëmonedhave me 5%, por një rritje prej 0.1% e vlerës së tyre. kjo dukuri shpjegohet me ndryshimin e lehtë të strukturës së kartëmonedhave në qarkullim. gjatë vitit 2011, pati një rritje të ndjeshme me 22% të numrit të kartëmonedhave të prerjes 2000 lekë në qarkullim. ndryshe ndodhi me kartëmonedhën 500 lekë që pati një rënie prej 15.8%.

10 Komiteti është krijuar në vitin 1996, në vijim të rekomandimeve të misioneve për asistencë teknike të FmN-së. Ai e ka intensifikuar punën e tij gjatë periudhës 1999-2002 për arritjen e disa marrëveshjeve ndërbankare si dhe ka ndërmarrë reforma të mëdha në automatizimin dhe përmirësimin e sistemit të pagesave, duke ofruar për sistemin bankar dy sisteme tërësisht bashkëkohore për klerimin dhe shlyerjen e pagesave në lekë (AipS/RTgS dhe AEch/clearing house).

11 është numri dhe vlera e kartëmonedhave të hedhura në qarkullim nga Banka e Shqipërisë.

Grafik 11. Monedha në qarkullim 1995-2011 (në mijë lekë).


0.00

50,000,000.00

100,000,000.00

150,000,000.00

200,000,000.00

250,000,000.00

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Grafik 12. Struktura e kartëmonedhës në qarkullim, 2010-2011.


Struktura e kartëmonedhës në qarkullim më 31.12.2010

5000 lekë11%

500 lekë30%

2000 lekë8%

200 lekë 7%

1000 lekë42%

100 lekë2%

Struktura e kartëmonedhës në qarkullim më 30.12.2011

5000 lekë12%

500 lekë26%

2000 lekë11%

200 lekë 7%

1000 lekë43%

100 lekë2%

2011Raporti Vjetor


• monEdHatmEtalikEnëqarkullimmonedhat metalike në qarkullim në fund të vitit 2011, rezultuan 123,416,323

copë me vlerë 3.029 miliardë lekë. në krahasim me 116,098,253 copë me vlerë 2.846 miliardë lekë që ishin në fund të vitit 2010, rezulton një rritje me 6% e numrit dhe vlerës të monedhave metalike në qarkullim. Struktura e monedhës metalike edhe këtë vit vazhdoi të orientohet nga një rritje e peshës së prerjeve të mëdha 50 dhe 100 lekë. përkatësisht, monedha metalike 50 lekë u rrit me 6% dhe ajo 100 lekë me 8%. një nga faktorët kryesorë që ndikoi në këtë rritje ishte përdorimi i këtyre monedhave për të zëvendësuar kartëmonedhën e prerjes 100 lekë, e cila u hoq nga qarkullimi në 31 dhjetor 2010. në fund të vitit 2011, raporti i përgjithshëm midis vlerës së monedhës metalike ndaj kartëmonedhës rezultoi më i lartë se vitin e kaluar.

• trEguEstëqarkullimittëParasënë fund të vitit 2011, raporti i parasë në qarkullim ndaj agregatit m2

ishte 30.1%, ndërkohë që në fund të vitit 2010 i njëjti raport ishte 34.57%. koeficienti i qarkullimit të parasë12 në Bankën e Shqipërisë në vitin 2011, rezultoi 0.536 ndërkohë që ky koeficient për vitin 2010 ishte 0.596. kjo tregon që bankat e nivelit të dytë, në raport me paranë në qarkullim, kanë kthyer më pak para pranë arkave të Bankës së Shqipërisë. Veç kësaj, vlera mesatare e një kartëmonedhe në qarkullim në fund të vitit 2011 arriti në 1376 lekë, nga 1227 lekë që ishte në fund të vitit 2010.

• riciklimiicasH-itdHEcilësiaEkartëmonEdHësnëqARKullim

gjatë vitit 2011, u përpunuan 134.5 milionë copë kartëmonedha, të cilat u kontrolluan për autenticitet dhe përshtatshmëri për riqarkullim. nga përpunimi rezultuan rreth 109,8 milionë copë kartëmonedha të rregullta dhe

12 është raporti i numrit të kartëmonedhave dhe monedhave metalike të arkëtuara në sportelet e Bankës së Shqipërisë mbi gjendjen mesatare vjetore të numrit të kartëmonedhave dhe monedhave në qarkullim.

Grafik 13. Struktura e monedhës metalike në qarkullim, 2010-2011.


Struktura e monedhës metalike 30.12.2011

50 lekë

14%

1 lek

7.63%

5 lekë

16.51%

10 lekë

27.20%

20 lekë

25.92%

100 lekë

8.74%

Struktura e monedhës metalike 31.12.2010

20 lekë

26%

100 lekë

8.60%

50 lekë

14.17%

10 lekë

26.99%

5 lekë

17.21%

1 lekë

7.03%

Raporti Vjetor2011


rreth 24.769 milionë copë të papërshtatshme për përdorim, të cilat u tërhoqën nga qarkullimi. norma e sortimit13 ishte 18.4% dhe pati një rritje prej 3.44% nga viti i kaluar. kartëmonedhat e dëmtuara janë zëvendësuar rast pas rasti me kartëmonedha të reja, të përshtatshme për qarkullim. koeficienti14 i qarkullimit të kartëmonedhës për vitin 2011 rezultoi në vlerën 0.917, që do të thotë se një kartëmonedhë kthehet mesatarisht një herë në vit në sportelet e Bankës së Shqipërisë. ky koeficient është më i lartë për prerjet 500 lekë dhe 1000 lekë (rreth 1.7) dhe më i ulët për prerjet 5000 lekë dhe 2000 lekë (rreth 0.3) që tregon se këto të fundit kthehen më rrallë në sportelet e Bankës së Shqipërisë.

• mBrojtjaEkartëmonEdHësdHEmonEdHësmEtalikEngaFAlSiFiKimi

gjatë vitit 2011, duke përdorur sistemet efikase dhe të përparuara të sortimit, është ushtruar kontroll i plotë mbi monedhën kombëtare si në qendër ashtu dhe në degët rajonale të Bankës së Shqipërisë. edhe gjatë vitit 2011, numri i kartëmonedhave dhe monedhave metalike të falsifikuara ka qenë shumë i vogël. në raport me sasinë e monedhave metalike dhe kartëmonedhave në qarkullim, ky numër përbën një shifër të papërfillshme, që reflekton një nivel shumë të ulët të falsifikimit.

• numizmatikanëBankënEsHqiPërisëgjatë vitit 2011 përfundoi procedura e përgatitjes për shtyp për monedhën

numizmatike 50 lekë me metal argjend me tematikë “kodiku i purpurt i Beratit 043ø - Beratinus 1” viti 2011, e cila pritet të jetë në shitje për publikun në shtator të vitit 2012.

në kuadër të përkujtimit të ngjarjes më të rëndësishme kombëtare, “100-vjetorit të shpalljes së pavarësisë - 2012”, Banka e Shqipërisë gjatë këtij viti miratoi shtypjen e një serie me tre monedha pa kurs ligjor, 200 lekë në metal ar, 100 lekë në metal argjend dhe 50 lekë në metal të thjeshtë. gjithashtu, Banka e Shqipërisë miratoi edhe shtypjen e një monedhe 100 lekë në metal ar, kushtuar nënë Terezës. Seria e monedhave me tematikë “100-vjetori i shpalljes së pavarësisë- 2012” dhe monedha me tematikë kushtuar nënë Terezës, do të ekspozohen për koleksionistët dhe publikun në vitin 2012.

13 është raporti i numrit të kartëmonedhave dhe monedhave metalike të papërshtatshme mbi numrin total të kartëmonedhave dhe monedhave të përpunuara gjatë një viti.

14 është raporti i numrit të kartëmonedhave të arkëtuara në sportelet e Bankës së Shqipërisë mbi gjendjen mesatare vjetore të numrit të kartëmonedhave në qarkullim.

2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Banka e Shqipërisë prodhon statistika zyrtare të sektorit monetar dhe të sektorit të jashtëm të ekonomisë në shërbim të hartimit dhe zbatimit të politikës monetare, duke kontribuar njëkohësisht në pasurimin dhe fuqizimin e sistemit statistikor kombëtar. ligji “për statistikat zyrtare”1 dhe ligji “për Bankën e Shqipërisë”,2 i japin Bankës së Shqipërisë të drejtën për të mbledhur informacion për përpunim statistikor nga të gjitha njësitë statistikore në territorin e republikës së Shqipërisë. programi pesëvjeçar i Statistikave Zyrtare3 përshkruan kategoritë dhe treguesit statistikorë, që hartohen dhe shpërndahen nga çdo agjenci statistikore, si edhe bazën ligjore, aktivitetet, metodologjitë dhe modalitetet e bashkëpunimit midis agjencive statistikore kombëtare.

Statistikat e Bankës së Shqipërisë kanë vijuar të publikohen sipas datave të shpallura në kalendarin e statistikave dhe të shpërndahen në formë elektronike dhe në letër, si pjesë e publikimeve kryesore të Bankës së Shqipërisë. në publikimet statistikore të Bankës së Shqipërisë përfshihen tregues me periodicitet mujor, tremujor dhe vjetor. Baza e të dhënave të publikuara nga Banka e Shqipërisë përfshin edhe tregues të rëndësishëm të sektorit real dhe të sektorit fiskal të prodhuar dhe të publikuar përkatësisht nga instituti i Statistikave (inSTaT) dhe ministria e Financave. hapësira “Statistika/Seri kohore” në faqen e internetit të Bankës së Shqipërisë përmban një numër të konsiderueshëm tabelash dhe treguesish, dhe mundëson përdorimin e serive të gjata kohore. Deri në fund të vitit 2011, faqja e Bankës së Shqipërisë përmbante 148 tabela me 3,822 tregues, nga të cilët 3,467 tregues të prodhuar nga Banka e Shqipërisë. interesi i përdoruesve për këto statistika mbetet i lartë, gjë që reflektohet në shpeshtësinë e përdorimit të faqes së internetit, si edhe në kërkesat e vazhdueshme për tregues apo botime statistikore si nga brenda, ashtu edhe nga jashtë vendit.

Tabelë 1. Statistika të hapësirës ‘Statistika’ në faqen e Bankës së Shqipërisë.

lloji i statistikave BurimiVjetore Tremujore mujore gjithsej

Tabela Tregues Tabela Tregues Tabela Tregues Tabela TreguesStatistika monetare dhe financiare Banka e Shqipërisë 16 116 13 688 46 1119 75 1923Statistika të sektorit të jashtëm Banka e Shqipërisë 19 580 17 474 20 490 56 1544Statistika të sektorit real inSTaT 4 111 6 69 2 78 12 258Statistika të financave të qeverisë ministria e Financave 2 19 4 78 6 97gjithsej 41 826 36 1231 72 1765 149 3822


1 ligji ‘për statistikat zyrtare’ nr. 9180, datë 05.02.2004.2 ligji ‘për Bankën e Shqipërisë’ nr. 8269, datë 23.12.1997.3 programi i Statistikave Zyrtare 2007-2011 miratuar nga Kuvendi i Republikës së Shqipërisë me

vendim nr. 153, datë 31.01.2008.

kapiTulli Viii. ZhVillimi i STaTiSTikaVe në Bankën e ShqipëriSë

Raporti Vjetor2011


gjatë vitit 2011 baza e të dhënave të Bankës së Shqipërisë u pasurua me katër tabela të reja për depozitat sipas rretheve dhe depozitat sipas subjektit dhe maturitetit, për secilën nga monedhat euro, usd, lekë. po kështu, gjatë vitit 2011 u prezantua një formë e re më e detajuar e llogarisë financiare të bilancit të pagesave, e cila ofron për përdoruesit më tepër informacion në drejtim të transaksioneve financiare të Shqipërisë me botën.

• ProjEktEgjatë vitit 2011, Banka e Shqipërisë ka ndjekur disa projekte të lidhura

me aspekte të ndryshme të prodhimit statistikor. në shërbim të objektivit afatmesëm të Bankës së Shqipërisë për përafrimin me standardet e Bashkimit evropian, Banka e Shqipërisë është e angazhuar në projektin e Binjakëzimit me Be-në “Fuqizimi i kapaciteteve institucionale të Bankës së Shqipërisë në fushën e mbikëqyrjes bankare, statistikave, sistemeve të pagesave dhe implementimit të politikës monetare” dhe projektin ipa-2009 nga eurostat-Be: “programi rajonal i bashkëpunimit statistikor për vendet e Ballkanit”.

në fushën e statistikave të prodhuara nga bankat qendrore, projekti i Binjakëzimit me Be-në është fokusuar në modulin e statistikave të investimeve direkte dhe investimeve të portofolit, dhe në modulin për mbledhjen e informacionit dhe ngritjen e strukturës për hartimin e llogarisë financiare për institucionet financiare. gjatë vitit 2011, ekspertë të statistikave të Bankës së Shqipërisë në bashkëpunim me ekspertë të statistikave të Bankës së italisë kanë punuar intensivisht për identifikimin e kërkesave të reja për strukturën e prodhimit statistikor, përballë kërkesave statistikore të Bashkimit evropian për vendet kandidate dhe vendet anëtare. gjatë procesit të vlerësimit të nevojave dhe hartimit të planit të ardhshëm të punës është punuar në drejtimet kryesore të prodhimit statistikor si, ndërtimi i modelit të raportimit, rishikimi dhe përmirësimi i formave të raportimit dhe standardet më të mira të praktikave të publikimit të statistikave. në kuadër të këtij projekti janë organizuar disa takime të përbashkëta me ekspertë të statistikave nga instituti i Statistikave-inSTaT, Banka e Shqipërisë dhe ministria e Financave.

projekti ipa 2009 – eurostat/Be: programi rajonal i bashkëpunimit statistikor për vendet e Ballkanit. në modulin për statistikat projekti mbulon statistikat e bilancit të pagesave dhe statistikat ekonomike të ndërmarrjeve rezidente me kapital të huaj dhe filiale jashtë. Deri në fund të vitit 2011 pranë DS është realizuar një vizitë pune dhe pjesëmarrja në dy seminare ku janë prezantuar praktikat e vendeve të rajonit dhe kërkesat e Be-së për fushat përkatëse statistikore. në këto aktivitete ekspertët e Bankës së Shqipërisë u njohën me kërkesat e detajuara për raportimin e këtyre blloqeve statistikore, si edhe me manualet teknike të raportimit të të dhënave pranë eurostat-it. Banka e Shqipërisë synon të fillojë raportimin e rregullt të këtyre statistikave pranë eurostat-it gjatë vitit 2012.

me financimin e Bankës evropiane për rindërtim dhe Zhvillim, Banka e Shqipërisë ka nisur projektin për “automatizimin e raportimit rregullator”. ky projekt synon vendosjen e një sistemi raportimi elektronik për subjektet,

2011Raporti Vjetor


që raportojnë të dhëna pranë Bankës së Shqipërisë. me sistemin elektronik të raportimit synohet të lehtësohet barra e raportimit për subjektet, të shkurtohet koha e raportimit, të automatizohet procesi i kontrollit dhe gjenerimit të pasqyrave statistikore, si edhe të përmirësohet ndjeshëm sasia dhe cilësia e statistikave të prodhuara nga Banka e Shqipërisë.

për të dytin vit radhazi, Banka e Shqipërisë ishte pjesëmarrëse në grupin e punës për raportin kombëtar të investimeve të huaja (2010) – koordinuar nga unDp në bashkëpunim me uncTaD dhe pjesëmarrjen e Bankës së Shqipërisë, ministrisë së ekonomisë, Tregtisë dhe energjetikës, institutit të Statistikave, agjencisë Shqiptare të Zhvillimit të investimeve dhe qendrës kombëtare të regjistrimit. qëllimi i punës së këtij grupi është mbledhja e të dhënave dhe përgatitja e raportit Vjetor të investimeve të huaja në Shqipëri për vitin 2010. gjatë vitit 2011, specialistët e Bankës së Shqipërisë kanë punuar për prodhimin e të dhënave të detajuara të investimeve të huaja.

hApëSiRë iNFoRmuESE 11. oBjEKTivAT AFATmESëm Në pëRmiRëSimiN E AKTiviTETiT STATiSTiKoR.

Në përputhje me objektivat strategjikë afatmesëm të Bankës së Shqipërisë, aktiviteti statistikor në periudhën afatmesme do të orientohet drejt:

• përafrimit me standardet e Bashkimit Evropian dhe standardet ndërkombëtare në drejtim të prodhimit dhe raportimit statistikor;

• Rritjes së cilësisë së shërbimit për përdoruesit e statistikave të Bankës së Shqipërisë;

• përmirësimit të infrastrukturës teknologjike të mbledhjes, përpunimit dhe shpërndarjes së statistikave zyrtare.

puna për përafrimin e statistikave zyrtare të prodhuara nga Banka e Shqipërisë me kërkesat e strukturave të BE-së, do të mbështetet në aktivitetet e parashikuara në programet kombëtare për statistikat zyrtare si programi i Statistikave Zyrtare 2012-2016 dhe programi Kombëtar i Zbatimit të marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit, në rekomandimet e Komisionit Evropian për çështje të statistikave dhe në projekte të posaçme me banka qendrore të Eurosistemit.

Rritja e cilësisë së shërbimit për përdoruesit e statistikave të Bankës së Shqipërisë, do të synohet të arrihet nëpërmjet reflektimit në publikimet e Bankës së Shqipërisë të kërkesave të përdoruesve, si përsa i përket sasisë së treguesve, ashtu edhe në drejtim të përmbajtjes dhe formatit të publikimit. detajimi i treguesve, zgjatja e serive kohore, shkurtimi i kohës së publikimit dhe ndërtimi i bazave të të dhënave sa më pranë përdoruesve, do të jenë përparësi në planin afatmesëm të Bankës së Shqipërisë, si agjenci statistikore kombëtare.

përmirësimi i infrastrukturës teknologjike të mbledhjes, përpunimit dhe shpërndarjes së statistikave është një parakusht për rritjen e cilësisë dhe plotësimin në kohë të standardeve ndërkombëtare. për të rritur eficiencën e raportimit, për të përmirësuar raportin kosto-përfitim, për të zvogëluar barrën e raportimit dhe për të rritur cilësinë e statistikave, Banka e Shqipërisë po punon dhe do të vijojë të investojë burime njerëzore dhe financiare në drejtim të automatizimit të procesit të raportimit dhe përpunimit statistikor.

Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


iX.1. puna kërkimOre

gjatë vitit 2011, fokusi kryesor i materialeve studimore në Bankën e Shqipërisë ka qenë i orientuar drejt çështjeve të stabilitetit financiar dhe të politikës monetare, çështjeve të politikës fiskale, integrimit rajonal dhe marrëdhënieve tregtare, studimit të pasigurive që burojnë nga vlerësimi i modeleve ekonometrike etj. puna kërkimore i ka shërbyer dhe ka mbështetur procesin vendimmarrës për hartimin dhe zbatimin e politikave të Bankës. gjatë vitit 2011, modeli meam1 dhe modelet satelitore të tij janë përdorur për vlerësimin e zhvillimeve të ardhshme të treguesve kryesorë makroekonomikë, si dhe të skenarëve të ndryshëm të rrezikut si në terma të stabilitetit të çmimeve, ashtu edhe në terma të stabilitetit financiar. ndër rreziqet potenciale të trajtuara përmendim ndikimin e krizës në vendet fqinje dhe eurozonë, ndikimin e kursit të këmbimit dhe të hendekut negativ të prodhimit, goditjet nga ana e ofertës dhe kërkesës, efekti i politikës fiskale etj.

në bashkëpunim dhe me asistencën e Fmn-së, ka vazhduar rivlerësimi dhe kalibrimi i modelit strukturor gap, me qëllim analizimin e politikës monetare në Shqipëri. ky model është i përshtatshëm për të shpjeguar lidhjet kryesore të një ekonomie të vogël e të hapur, me një regjim të luhatshëm të kursit të këmbimit që ekzistojnë midis instrumentit të politikës monetare (norma bazë) dhe variablave kryesorë makroekonomikë si prodhimi, inflacioni, kursi i këmbimit dhe papunësia.

në kuadër të përmirësimit të metodologjive të aplikimit të stress-test-eve në sistemin bankar shqiptar, është bërë vlerësimi i një modeli Var për normën e kredive të këqija ndaj totalit të kredisë, më qëllimin vlerësimin e ndikimit të goditjeve makroekonomike dhe të jashtme në sistemin bankar shqiptar. gjithashtu, është vlerësuar edhe impakti i feedback-ut nga sektori financiar në atë real, për të parë ndikimin që ka sistemi financiar në ekonominë reale.

ndër materialet e përgatitura gjatë vitit 2011 ishte vlerësimi i një niveli ekuilibër të kredimit në Shqipëri. Vlerësimet empirike tregojnë se niveli i kreditimit në Shqipëri i është afruar nivelit të ekuilibrit të kreditimit, por vlerësohet se ka akoma hapësirë që ky nivel të konvergjojë drejt nivelit të kreditimit të vendeve të zhvilluara. ndërsa, analizimi i ekzistencës ose jo të ekuilibrit mes nivelit të kursimeve dhe formimit të kapitalit (ose shpërndarjes eficiente të burimeve) është bërë duke u bazuar në nivelin e ndërmjetësimit financiar që shfaq sistemi bankar shqiptar.

1 modeli makroekonomik për Shqipërinë. për më shumë, shih dushku,E., Kota,v., & Binaj,g., 2006, “A macro econometric model approach for Albania”, tryezë e rrumbullakët për inflacionin e shënjestruar, dhjetor 2006.

kapiTulli iX. akTiViTeTe Të TJera Të BankëS Së ShqipëriSë

Raporti Vjetor2011


Fokus i materialeve të përgatitura ka qenë edhe llogaritja e indeksit të qeverisjes së Bankave për vitin 2010, si dhe vlerësimi i lidhjes së këtij indeksi me performancën financiare të bankave në vitin 2011. analiza evidentoi faktin se ka një lidhje pozitive midis disa treguesve të sistemit bankar dhe indeksit të qeverisjes së bankave, duke treguar që sa më të mirëqeverisura të jenë bankat aq më mirë performojnë financiarisht dhe aq më mirë e menaxhojnë rrezikun, në terma të kredisë e të likuiditetit.

në lidhje me politikën fiskale, tre janë çështjet kryesore që janë adresuar. e para ka të bëjë me vlerësimin afatgjatë të qëndrueshmërisë së politikës fiskale, duke u bazuar në përafrimin e metodës statistikore të rrënjës njësi të zhvilluar nga Trehan e Walsh (1991) dhe Taylor (2002). ndërsa çështja e dytë i adresohet ndikimit të politikës fiskale mbi rritjen ekonomike në rastin e një vendi të vogël të hapur në zhvillim si Shqipëria, duke u bazuar në përafrimin empirik të mZkV-së (metodës së Zakonshme të katrorëve më të Vegjël) dhe gmm-së (generalized methods of moments). gjithashtu është synuar të analizohet lidhja dhe dinamika mes zhvillimeve të politikës fiskale dhe formës së kurbës së yield-eve në Shqipëri, për periudhën 2001-2010.

për vetë rëndësinë që kanë marrëdhëniet tregtare midis vendeve në integrimin tregtar dhe rajonal, gjatë këtij viti janë realizuar dy studime. njëri nga punimet ka patur si fokus vlerësimin e ndikimit të këtyre marrëveshjeve, duke u përqendruar në evropën Juglindore, përfshirë edhe Shqipërinë. ndërsa, materiali i dytë ka patur për qëllim vlerësimin e ndikimit të tregtisë në rritjen ekonomike, në vendet ish-komuniste të evropës lindore, si dhe lidhjet e këtyre vendeve me njëra-tjetrën por edhe me vendet e Bashkimit evropian.

gjithashtu, është vlerësuar niveli ekuilibër i kursit real të këmbimit në Shqipëri, bazuar në ekuilibrin statistikor të kursit të këmbimit, i cili përdor metodën e ndërtimit të marrëdhënies afatgjatë midis treguesve me rrënjë njësi, si dhe përfshirjen e faktorëve të tjerë shpjegues për vlerësimin e tij.

një tjetër çështje e adresuar në punët kërkimore është vlerësimi i performancës së termit të gabimit të parashikimit në modelin meam, me anë të teknikës monte carlo të simulimit stokastik. ndër përfundimet kryesore veçojmë atë që: parashikimet makroekonomike janë shumë të rëndësishme, por të kuptuarit e burimeve të pasigurisë është akoma më i rëndësishëm, gjatë procesit të vendimmarrjes dhe analizimit të efekteve të ndryshme.

• PuBlikimEtnë faqen zyrtare të Bankës së Shqipërisë, në nënkategorinë “publikime/

kërkime dhe materiale Diskutimi” do të gjeni një informacion më të detajuar dhe të plotë mbi të gjithë punët kërkimore, ndërsa artikujt publikohen edhe në Buletinin e Bankës së Shqipërisë. gjithashtu, revista me frekuencë gjashtëmujore “Të rejat shkencore në Bankën e Shqipërisë” ka për qëllim informimin në lidhje me materialet studimore të sapopërfunduara apo ato në proces, materialet e prezantuara në aktivitetin “Seminaret e së premtes” apo në aktivitete të tjera, të organizuara nga Banka e Shqipërisë gjatë 6-mujorit.

2011Raporti Vjetor


• aktivitEtEtEzHvilluaranë datat 6–17 qershor 2011, pranë qendrës së kërkimit dhe Trajnimit

të Bankës së Shqipërisë në Berat, u zhvillua kursi 2 - javor i Bankës së Shqipërisë në bashkëpunim me Fmn-në (Fondi monetar ndërkombëtar), me temë “çështje të menaxhimit makroekonomik dhe të Sektorit Financiar në evropën Juglindore”. qëllimi i këtij aktiviteti ishte thellimi i njohurive mbi çështje të politikës makroekonomike, duke theksuar kuadrin analitik për vlerësimin e qëndrueshmërisë së borxhit dhe konkurrueshmërinë në tregjet e jashtme; rëndësinë e lidhjeve makrofinanciare e çështjeve të sektorit financiar, si dhe rolin e reformave strukturore në drejtim të nxitjes së rritjes dhe zhvillimit ekonomik. në këtë aktivitet morën pjesë rreth 25 përfaqësues nga bankat qendrore apo ministritë e financave të vendeve të evropës Juglindore.

një tjetër aktivitet i rëndësishëm i organizuar nga Banka e Shqipërisë në bashkëpunim me universitetin e Oksfordit, ishte seminari i nivelit të lartë, më 21 qershor 2011 me temë “Sfidat ekonomike aktuale dhe bashkëpunimi rajonal në evropën Juglindore”. qëllimi i këtij seminari ishte evidentimi i sfidave ekonomike me të cilat përballen vendet e evropës Juglindore si dhe identifikimi i hapësirave të mundshme për forcimin e bashkëpunimit rajonal. Disa nga temat e trajtuara kishin të bënin me identifikimin e një programi të rritjes së qëndrueshme për rajonin; ndikimin pozitiv të ankorave të jashtme në nxitjen e bashkëpunimit ekonomik rajonal si dhe fushat e bashkëpunimit të ardhshëm ekonomik rajonal. në këtë seminar morën pjesë përfaqësues nga rrethet akademike në Shqipëri, në rajon e më gjerë, përfaqësues nga sistemi bankar, institucione shtetërore, organizma ndërkombëtarë në Shqipëri dhe përfaqësues nga Banka e Shqipërisë. Seminari i organizuar është pjesë e marrëveshjes së bashkëpunimit mes Bankës së Shqipërisë dhe universitetit të Oksfordit, e nënshkruar në shtator 2010.

Departamenti i kërkimeve për të pestin vit radhazi, zhvilloi takimin rajonal me temë “kërkimet ekonomike në evropën Juglindore” më 10-11 nëntor 2011. në të morën pjesë 25 përfaqësues (prezantues dhe diskutantë) nga Banka e Shqipërisë dhe nga banka qendrore të rajonit, ku përmendim Bankën e italisë, Bankën e austrisë, Bankën e Bullgarisë, Bankën e maqedonisë, Bankën e hungarisë, Bankën qendrore evropiane etj. qëllimi i këtij aktiviteti ishte rritja e mëtejshme e bashkëpunimit dhe e dialogut të hapur midis kërkuesve ekonomikë, si dhe zgjerimi i njohurive i bankave qendrore të rajonit mbi karakteristikat dhe zhvillimet specifike të vendeve pjesëmarrëse. çështjet kryesore të trajtuara kishin të bënin me financat publike të rajonit, pasiguritë ekonomike dhe mënyrën se si bankat qendrore mund të veprojnë në mënyrë optimale përballë tyre, me produktivitetin dhe tregtinë, stabilitetin financiar dhe stabilitetin e çmimeve.

edhe gjatë vitit 2011, Banka e Shqipërisë ofroi çmimin e guvernatorit për Diplomën më të mirë, për të gjithë studentët e diplomuar gjatë vitit 2011. ky çmim inkurajon studentët shqiptarë të diplomuar gjatë këtij viti, brenda dhe jashtë vendit, për punë shkencore në çështje të lidhura me ekonomiksin monetar, stabilitetin financiar, integrimin ekonomik të Ballkanit në evropë,

Raporti Vjetor2011


veprimtarinë e Bankës së Shqipërisë, sistemin bankar shqiptar dhe ekonominë në përgjithësi. ky aktivitet përfaqëson një traditë të mirë që shërben për krijimin e një kulture kërkimesh dhe krijimin e një strukture mbështetëse me elemente të reja, të cilat nuk kanë vetëm dëshirën, por edhe njohuritë e nevojshme për të studiuar.

në aktivitetin “Seminaret e së premtes” gjatë vitit 2011, u prezantuan gjithsej 19 punime nga përfaqësues të Bankës së Shqipërisë, nga akademikë të huaj dhe të brendshëm, si dhe nga ekspertë të institucioneve të tjera. Fokusi i çështjeve të trajtuara ishte i ndryshëm, ku përmendim ato të politikës monetare dhe stabilitetit financiar, në aspekte të politikës fiskale dhe të politikave zhvillimore, në çështje të konkurrueshmërisë së ekonomisë shqiptare në nivel turizmi dhe bujqësie, në krizën financiare dhe në ndikimin e saj në ekonomitë e rajonit, në sistemin financiar dhe performancën e tij, në qëndrueshmërinë e politikës fiskale dhe ecurinë e kursit të këmbimit, marrëdhëniet tregtare etj. ky aktivitet përbën një mundësi të mirë për të gjithë kërkuesit, për të diskutuar dhe prezantuar punimet e ndryshme, si empirike ashtu dhe teorike.

Departamenti i kërkimeve organizon një herë në dy muaj seminarin teknik, i cili ka për qëllim prezantimin e të rejave më të fundit shkencore në fushën e ekonomisë, metodave të reja të zgjidhjes së problemeve të ndryshme, zhvillimin e modeleve origjinale matematikore të proceseve dhe fenomeneve, si dhe rezultatet e marra nga përdorimi i tyre etj. gjatë vitit 2011, janë organizuar gjashtë prezantime, të cilat kanë patur si qëllim prezantimin e teknikave Bajeziane, parimet e mirëqeverisjes së bankave, vlerësimin e densiteteve probabilitare, kombinimin e parashikimeve të modeleve të ndryshme, vlerësimin e gmm në Stata, karakteristikat e tregut të punës, etj.

iX.2. kOmunikimi me puBlikun

Banka e Shqipërisë gjykon se komunikimi me publikun përbën një hallkë të rëndësishme për transmetimin efektiv të vendimmarrjes së saj dhe për rritjen e besueshmërisë institucionale. në mënyrë që politika monetare e zbatuar prej saj të jetë sa më e kuptueshme, Banka e Shqipërisë e vlerëson komunikimin ndërveprues me publikun edhe si një çështje parësore dhe me rëndësi strategjike. një komunikim transparent ndihmon në rritjen e besueshmërisë dhe efektivitetit të politikës monetare, duke bërë që publiku të kuptojë si duhet vendimet e marra nga këshilli mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë.

iX.2.1. inFOrmimi i puBlikuT

Banka e Shqipërisë, me qëllim që të shpjegojë sa më qartë objektivin e saj si dhe mënyrën se si e arrin atë, përdor një sërë kanalesh komunikimi për informimin e publikut, ndër të cilat mund të përmendim:

2011Raporti Vjetor


• konfErEncatmujorEPërsHtyPpas çdo vendimmarrjeje të këshillit mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë

mbi politikën monetare, organizohet konferenca për shtyp e guvernatorit me qëllim publikimin e vendimit të marrë nga këshilli dhe analizës përkatëse. gjatë vitit 2011, 12 konferencat për shtyp janë shoqëruar me publikimin e fjalimeve të guvernatorit dhe të pyetje-përgjigjeve përkatëse, në gjuhën shqipe dhe angleze.

• raPortiiPolitikësmonEtarEky raport është instrumenti kryesor i komunikimit të shkruar të politikës

monetare me publikun. ai paraqet një tablo gjithëpërfshirëse të zhvillimeve më të fundit makroekonomike dhe faktorëve që kanë ndikuar dhe priten të ndikojnë në ecurinë e çmimeve të konsumit në vend. gjatë vitit 2011, ai është publikuar rregullisht në formatin e tij tremujor, në gjuhët shqipe dhe angleze.

• PrEzantimiiraPortitvjEtornëkuvEndguvernatori i Bankës së Shqipërisë prezanton çdo vit në seancë plenare të

kuvendit të Shqipërisë, raportin Vjetor të Bankës së Shqipërisë, i cili paraprakisht diskutohet në komisionin për ekonominë dhe Financat të kuvendit. raporti Vjetor është një publikim i përvitshëm që përshkruan gjendjen ekonomiko-financiare të vendit si dhe veprimtarinë e Bankës së Shqipërisë gjatë një viti.

• marrëdHëniEtmEmEdianBanka e Shqipërisë i kushton rëndësi të veçantë komunikimit me median.

edhe gjatë këtij viti komunikimi i Bankës qendrore me median e shkruar dhe atë televizive, është karakterizuar nga një marrëdhënie intensive, ku përgjatë gjithë vitit media është informuar dhe sensibilizuar në vazhdimësi për çështje që lidhen me bankën, si dhe me ecurinë ekonomike dhe financiare të vendit.

gjatë vitit 2011, ka vijuar prezantimi për median në formë të thjeshtuar i raporteve periodike të politikës monetare dhe të stabilitetit financiar (gjithsej 6 të tilla). këto prezantime synojnë orientimin e medias në leximin e drejtë të vendimeve të Bankës së Shqipërisë dhe vlerësohen si një mjet mjaft efikas për të përcjellë aktivitetin e Bankës tek publiku.

• dialogumEsistEminBankar,BiznEsindHEakadEminëForumet me sistemin bankar dhe takimet rajonale me përfaqësues të

biznesit, pushtetit vendor, sistemit bankar dhe të akademisë përbëjnë një traditë të konsoliduar në filozofinë e komunikimit të Bankës së Shqipërisë me publikun. gjatë vitit 2011, Banka e Shqipërisë ka organizuar 5 aktivitete të tilla për të trajtuar çështjet më të rëndësishme ”të ditës”.

• daljEtnëPuBlikguvernatori dhe përfaqësuesit e tjerë të Bankës së Shqipërisë komunikojnë

me publikun, nëpërmjet fjalimeve, prezantimeve dhe kumtesave të mbajtura në aktivitete të organizuara nga Banka e Shqipërisë apo institucione të tjera vendase dhe të huaja.

Raporti Vjetor2011


• BotimEtBotimet e Bankës së Shqipërisë i japin mundësi publikut të marrë informacion

rreth zhvillimeve më të fundit në ekonominë tonë dhe atë botërore; rreth zhvillimeve në sistemin bankar dhe atë financiar; rreth stabilitetit financiar e parasë, ndryshimeve e pasurimit të legjislacionit bankar e kuadrit rregullator të tij dhe çështje të tjera, duke u kthyer prej kohësh në një burim informacioni të saktë dhe të besueshëm për publikun.

Botimet e realizuara gjatë vitit 2011 janë si çdo vit, periodike dhe joperiodike, dhe numërojnë rreth 4800 faqe analiza, statistika, dhe studime në gjuhën shqipe dhe atë angleze. Seti i raporteve periodike edhe gjatë vitit 2011 ka ruajtur të njëjtën strukturë: raporti Vjetor 2010, raporti i politikës monetare (tremujor), raporti i Stabilitetit Financiar (gjashtëmujor) dhe raporti i mbikëqyrjes 2010 (vjetor). përveç raporteve periodike, kjo gamë pasurohet më tej me Buletinin Zyrtar (mujor), raportin Statistikor (mujor), Buletinin e Bankës së Shqipërisë (gjashtëmujor), revistën “Të reja shkencore në Bankën e Shqipërisë” (gjashtëmujore), materialet e diskutimit (8 tituj), librit të punimeve të konferencës së 8 “politika të stabilitetit monetar dhe financiar, leksione nga kriza” si dhe botimin e 4 broshurave dhe 2 fletëpalosjeve edukative. Shpërndarja e botimeve, gjatë vitit 2011, i ka shërbyer intensifikimit të marrëdhënieve me institucionet kërkimore, ekonomike dhe financiare si dhe me këdo tjetër të interesuar, në përmbushje të detyrimit të Bankës për të publikuar, informuar dhe shpjeguar objektivat, politikat, procedurat si dhe opinionet e saj.

• faqjaEintErnEtitgjatë vitit 2011, ka vijuar publikimi në kohë reale i gjithë informacionit të

destinuar për publikim, si fjalime të administratorëve, deklarata dhe njoftime për shtyp, raporte periodike, vrojtime, analiza dhe studime, statistika dhe tregues të ndryshëm etj.

• statistikatBanka e Shqipërisë zotëron një sistem të pasur statistikor për shumë sektorë

të ekonomisë shqiptare, si: sektori bankar, sektori fiskal, sektori real dhe sektori i jashtëm. qëllimi i mbledhjes së këtij informacioni lidhet me qëllimet e bankës qendrore, që janë: hartimi i politikës monetare, kompilimi i bilancit të pagesave si dhe analizimi i sistemit bankar dhe financiar për zhvillimin e këtij sistemi. Statistikat e Bankës së Shqipërisë publikohen në raportet mujore statistikore, në raportet tremujore të politikës monetare dhe faqen zyrtare të internetit.

iX.2.2. eDukimi i puBlikuT

Banka e Shqipërisë si një nga institucionet më të rëndësishme, që kontribuon në mirëqenien e qytetarëve të vendit, prej disa vitesh organizon aktivitete me qëllim edukimin e tyre lidhur me financat personale në përgjithësi dhe më në veçanti me bankingun qendror, funksionet dhe objektivat e Bankës së Shqipërisë dhe rolin që ajo luan në mbështetjen e zhvillimit ekonomik

2011Raporti Vjetor


të vendit. Banka e Shqipërisë gjykon se për të arritur objektivat e saj, është e domosdoshme që qytetarët shqiptarë, pavarësisht pozicionit që kanë në shoqëri, të kuptojnë zhvillimet ekonomike dhe financiare që ndikojnë jetën e tyre. megjithëse, edukimi i publikut nuk përbën një detyrim ligjor për të, Banka e Shqipërisë i jep një rëndësi të madhe rritjes së kulturës financiare të publikut vendas, sidomos atij në moshë të re.

me qëllim arritjen e synimeve të saj në këtë fushë, Banka e Shqipërisë ka zhvilluar një sërë aktivitetesh edukuese gjatë vitit 2011. ndër to mund të veçojmë, projektin më madhor, integrimin e edukimit financiar në kurrikulën e shkollave të mesme. mbështetur në memorandumin e Bashkëpunimit me ministrinë e arsimit dhe Shkencës (maSh), një grup pune me specialistë të Bankës së Shqipërisë, të ndihmuar nga ekspertët e kurrikulave të institutit të Zhvillimit të arsimit2 punuan për hartimin e programit dhe përgatitjen e tekstit të lëndës, e cila do të kishte formën e një moduli me zgjedhje të lirë dhe do të prezantohej për herë të parë në arsimin e mesëm shqiptar, gjatë vitit mësimor 2011-2012. lënda me zgjedhje të lirë “Financat personale në duart tuaja” ka në dispozicion 36 orë mësimore dhe mund të zgjidhet nga nxënësit në çdonjërin prej 3 viteve të shkollës së mesme.

gjithashtu, një aktivitet tjetër domethënës, i zhvilluar në kuadër të edukimit financiar, ishte realizimi i anketës së parë mbi kulturën financiare të shqiptarëve, të cilën Banka e Shqipërisë e realizoi në bashkëpunim me Bankën e italisë dhe inSTaT. ky sondazh ka për qëllim të japë një panoramë të përgjithshme të nivelit të kulturës financiare në vend dhe të hapë rrugën për zhvillimin e vrojtimeve të rregullta mbi kulturën financiare në Shqipëri. Sondazhi u zhvillua në rang kombëtar, me një kampion prej 1000 personash, të cilët u përzgjodhën nga inSTaT përmes metodës rastësore në të gjitha prefekturat e vendit. pyetësori i përdorur për këtë sondazh është në përputhje me atë të hartuar prej rrjetit ndërkombëtar mbi edukimin Financiar (inFe) të OecD-së, në mënyrë që të dhënat e tij të jenë të krahasueshme në nivel ndërkombëtar.

2 instituti i Zhvillimit të Arsimit (iZhA) u krijua me vendim të Këshillit të ministrave nr. 67, datë 10.2.2010, si institucion publik, në varësi të ministrit të Arsimit dhe Shkencës, mbi bazën e institutit të Kurrikulave dhe Trajnimit (iKT). misioni i iZhA-së është ofrimi i ekspertizës dhe këshillimit me nivel të lartë profesional, të mbështetur në rezultatet e punës kërkimore-shkencore, studimore dhe praktikës së arsimit për ministrinë e Arsimit dhe Shkencës dhe institucionet arsimore të të gjitha niveleve.

hApëSiRë iNFoRmuESE 12. lëNdA mE ZgjEdhjE Të liRë “FiNANcAT pERSoNAlE Në duART TuAjA”.

lënda “Financat personale në duart tuaja” synon t’i njohë nxënësit me botën e financave dhe t’i nxisë ata të bëhen financiarisht të përgjegjshëm, konsumatorë financiarë të vetëdijshëm për vendimet dhe zgjedhjet që ndërmarrin. për të arritur këtë objektiv, lënda i pajis nxënësit me njohuri teorike dhe aftësi praktike në fusha të tilla si: administrimi i parasë, hartimi i buxhetit, arritja e objektivave financiarë, përdorimi i matur i kredisë, investimet, kursimet, sigurimet dhe taksat. Në përfundim të lëndës, nxënësit do të kenë marrë njohuritë e nevojshme për të:

Raporti Vjetor2011


• hartuarnjëbuxhettëthjeshtëpersonaldhefamiljar;• llogariturinteresatepërfituarangambajtjaeparavenënjëllogarirrjedhëseapo

kursimi; • vlerësuarefekteteinflacionitdhetëkursittëkëmbimitmbivlerëneparasë;• kuptuarmundësitëendryshme të investimit, llojet e taksave, sigurimevedhe

fondet e pensionit.

ceremonia e prezantimit të lëndës “Financat personale në duart tuaja” u organizua më 1 shtator 2011, në prani të guvernatorit të Bankës së Shqipërisë dhe ministrit të Arsimit dhe Shkencës. Në vijim të kësaj ceremonie, për dy ditë radhazi, përfaqësues të drejtorive Arsimore Rajonale ndoqën seminarin e trajnimit përkatës, të organizuar nga BSh. Seminari i bazuar në parimin e trajnimit të trajnuesve, kishte për qëllim të ndihmonte pjesëmarrësit e nëpërmjet tyre mësuesit e lëndës, të përvetësonin njohuritë e konceptet e reja, si dhe t’i pajiste ata me metodat më të mira didaktike, të cilat mund të përdoren për t’i përcjellë në mënyrë më të efektshme këto njohuri tek nxënësit.

për vitin mësimor 2011-2012 kjo lëndë ndiqet nga rreth 7.000 nxënës, në 81 shkolla të ndryshme të vendit.

Tabelë 1. përzgjedhja e modulit “Financat personale në duart tuaja” për vitin shkollor 2011-2012.rrethi nxënës nr. i shkollave rrethi nxënës nr. i shkollaveTiranë 139 4 Tropojë 40 1Durrës 450 3 elbasan 280 1Vlorë 756 9 peqin 145 1kukës 115 1 gramsh 285 2krujë 150 1 librazhd 350 6kavajë 105 2 korçë 302 2mat 344 5 Devoll 20 1Dibër 583 2 kolonjë 25 1Skrapar 150 2 pogradec 95 2kuçovë 32 1 gjirokastër 80 1Shkodër 347 5 Sarandë 20 1mirditë 20 1 mallakastër 45 1pukë 65 1 Delvinë 63 1has 130 1 lushnje 790 8malësi e madhe 250 1 Fier 85 2lezhë 80 1 Berat 724 10

për vijimin e këtij projekti në vitet e ardhshme, një fazë e rëndësishme është edhe vlerësimi i efektivitetit të tekstit mësimor. Ky vlerësim, i realizuar nëpërmjet një pyetësori që i shpërndahet një kampioni nxënësish përpara zhvillimit të lëndës dhe në përfundim të saj, shërben për të kuptuar shkallën e përvetësimit të njohurive të reja nga nxënësit dhe nevojat për përmirësimin e mëtejshëm të tekstit mësimor në të ardhmen. Nxënësit, që i nënshtrohen testit, i përgjigjen 44 pyetjeve mbi koncepte të përfshira në tekstin mësimor dhe 2 pyetjeve mbi pritshmëritë e nxënësve nga ndjekja e modulit. Testi i fillimit të vitit shkollor është realizuar në periudhën shtator - tetor 2011, me një kampion prej 42 shkollash dhe ka përfshirë rreth 2200 nxënës, rezultatet e të cilit janë në proces përpunimi.

2011Raporti Vjetor


Banka e Shqipërisë ia dedikoi konferencën vjetore ndërkombëtare të vitit 2011, edukimit financiar. konferenca me temë “Të ndërtojmë të ardhmen nëpërmjet kulturës financiare”, e organizuar në bashkëpunim me Bankën e italisë në kuadër të projektit të binjakëzimit, u zhvillua në datë 15 shtator, me shumë pjesëmarrës nga bankat qendrore të rajonit dhe përfaqësues të tjerë vendas dhe të huaj. ndër folësit kryesorë të saj qenë: guvernatori i Bankës së Shqipërisë, z. ardian Fullani, ambasadori i Delegacionit të Bashkimit evropian në Shqipëri, z. ettore Sequi, guvernatori i Bankës kombëtare të Serbisë, z. Dejan Soskic, ministri i Financave, z. ridvan Bode dhe Zëvendësministri i arsimit dhe Shkencës, z. halit Shamata dhe Drejtori i menaxhimit në Bankën e italisë, z. Franco passacantando. gjatë konferencës u diskutua mbi një sërë hapash që duhet të hidhen për përmirësimin e kulturës financiare në Shqipëri dhe u nënvizua rëndësia e krijimit të një strategjie kombëtare mbi edukimin, e cila do të përcaktojë objektivat e programeve të edukimit dhe do të sjellë së bashku aktorët dhe politikëbërësit vendas e ndërkombëtarë.

gjithashtu, gjatë vitit 2011, me rastin e 85-vjetorit të emetimit të monedhës kombëtare, Banka e Shqipërisë organizoi ekspozitën “85 vjet - monedhë kombëtare”, ku u shpalos gjithë spektri i vlerave që monedha kombëtare mbart. paralelisht me këtë ekspozitë, Banka e Shqipërisë organizoi simpoziumin “monedha kombëtare: disa aspekte historike”, ku specialistë të fushës trajtuan pikëpamje të ndryshme të zhvillimit të historisë së parasë shqiptare.

iX.3. BaShkëpunimi nDërkOmBëTar Dhe prOceSi i inTegrimiT eVrOpian

iX.3.1. BaShkëpunimi nDërkOmBëTar

• marrëdHëniEtmEfondinmonEtarndërkomBëtarrepublika e Shqipërisë është anëtare e Fondit monetar ndërkombëtar

(Fmn) që prej muajit tetor të vitit 1991. ajo ndodhet në të njëjtën konstituencë me italinë, greqinë, portugalinë, maltën, San marinon dhe Timorin lindor që kryesohet nga përfaqësuesi italian, z. arrigo Sadun, i cili shërben si Drejtor ekzekutiv i konstituencës. kjo konstituencë ka një total prej 107,138 votash (ose rreth 4.25% e shumës së përgjithshme të votave të të gjithë anëtarëve të Fmn-së). kuota e Shqipërisë është në shumën prej 48.7 milionë SDr, e cila mbeti e pandryshuar gjatë vitit 2011 ashtu si edhe votat e saj.

në muajin qershor të vitit 2011, një mision i Fmn-së kreu konsultimet në kuadër të nenit iV të neneve të marrëveshjes së Fmn-së. mbi bazën e vlerësimeve të misionit, Bordi ekzekutiv i Fmn-së, në datën 7 shtator 2011, përfundoi konsultimet në kuadër të këtij neni ku theksohet se ekonomia shqiptare ka treguar një ecuri të admirueshme duke përballuar mirë krizën financiare botërore të vitit 2009. Bordi ekzekutiv vlerësoi kuadrin e politikës monetare me regjim inflacioni të shënjestruar dhe kursin e lirë të këmbimit,

Raporti Vjetor2011


si pikat e forta të ekonomisë shqiptare. gjithashtu, u vlerësua politika e vendosur dhe koha e duhur për rregullimin e kushteve monetare të ndërmarra nga Banka e Shqipërisë.

guvernatori i Bankës së Shqipërisë ka përfaqësuar rregullisht republikën e Shqipërisë në vendimmarrjen e Bordit të guvernatorëve, i cili është dhe organi më i lartë i Fmn-së. një vend të rëndësishëm në marrëdhëniet me Fmn-në gjatë këtij viti, kanë zënë edhe mbledhjet e pranverës dhe ato vjetore të Fmn-së dhe grupit të Bankës Botërore, të organizuara përkatësisht në muajt prill dhe shtator, ku delegacioni i Bankës së Shqipërisë, i kryesuar nga guvernatori, ka zhvilluar takime me përfaqësues të lartë të Fmn-së. këto takime u përqendruan në zhvillimet më të fundit ekonomike si dhe masat e marra nga ana e Bankës së Shqipërisë për ruajtjen e stabilitetit makroekonomik në vend.

gjatë takimeve janë evidentuar marrëdhëniet shumë të mira ndërmjet Fmn-së dhe autoriteteve shqiptare si dhe është vlerësuar situata e qëndrueshme e sektorit bankar. ndërsa, guvernatori ka pasqyruar angazhimin e Bankës së Shqipërisë në kuadër të vendimmarrjes makroprudenciale dhe vijimit të zbatimit të reformave strukturore në ekonominë shqiptare.

Shqipëria i pagoi Fmn-së gjatë vitit 2011 rreth 7.9 milionë SDr në kuadër të shlyerjeve të detyrimeve (pagesa principali, interesa, shpenzime periodike etj.), të cilat rrjedhin nga marrëveshjet e kaluara prgF dhe prgF/eFF.

në vijim të reformave institucionale të ndërmarra nga Fmn-ja, gjatë vitit 2011, Banka e Shqipërisë është angazhuar në procesin për pranimin e amendimeve për rritjen e kuotës së Shqipërisë pranë Fondit sipas “reformës së kuotave dhe të përfaqësimit të Fondit monetar ndërkombëtar të vitit 2008”. Objektivat kryesorë të reformës përqendrohen në ndarjen e kuotave (rritjen e përfaqësimit) sipas peshës dhe rolit të vendeve anëtare në ekonominë botërore, si dhe rritjen e kuotave dhe përfaqësimit të vendeve me të ardhura të ulëta.

Banka e Shqipërisë edhe gjatë vitit 2011, ka vazhduar të përfitojë nga asistenca teknike e Fmn-së, në lidhje me trajnimin e stafit të saj duke ofruar konsulencë në fusha të tilla si mbikëqyrja bankare apo politika monetare. në këtë kuadër, janë realizuar vizita pune të ndryshme nga ekspertë të Fmn-së për çështje të tilla si: administrimi i rrezikut të likuiditetit, përcaktimi i mjeteve të Bankës së Shqipërisë në rastet e ndërhyrjes për parandalimin e fenomeneve sistemike, projekti për krijimin e modeleve ekonometrike afatshkurtra me qëllim përmirësimin e procesit vendimmarrës në Bankën e Shqipërisë, vlerësimi dhe përmirësimi i modeleve për parashikimin e inflacionit dhe treguesve afatshkurtër realë etj. gjithashtu, në bashkëpunim me institutin e Fmn-së, u organizua kursi dyjavor me temë “çështje të menaxhimit makroekonomik dhe të sektorit financiar në evropën Juglindore” në të cilin morën pjesë përfaqësues nga bankat qendrore dhe ministritë e financave të rajonit.

2011Raporti Vjetor


• marrëdHëniEtmEgruPinEBankësBotërorEShqipëria është anëtare e grupit të Bankës Botërore që prej vitit 1991

dhe ka përfituar nga ky institucion një total fondesh prej rreth 1.4 miliardë dollarësh për 69 projekte. Vitin e kaluar, Bordi i Drejtorëve të grupit të Bankës Botërore miratoi strategjinë e re të partneritetit me Shqipërinë për vitet 2011 - 2014, e cila përqendrohet në tre objektiva strategjikë: (i) mbështetja e një rimëkëmbjeje në nivelet e rritjes së Shqipërisë përmes përmirësimit të kushteve të konkurrueshmërisë, (ii) zgjerimi dhe mbështetja e përfitimeve sociale nëpërmjet përmirësimit të shërbimeve arsimore dhe shëndetësore, si dhe (iii) reduktimi i ndjeshmërisë ndaj ndryshimeve klimatike.

në kuadër të një vizite zyrtare që zhvilloi në Shqipëri në muajin janar, Drejtoresha e përgjithshme e menaxhimit në Bankën Botërore zj. ngozi Okonjo-iweala pati një takim të veçantë me guvernatorin e Bankës së Shqipërisë, gjatë të cilit u diskutuan zhvillimet e fundit makroekonomike të Shqipërisë, marrëdhëniet midis dy institucioneve si dhe u inkurajua forcimi i mëtejshëm i bashkëpunimit dypalësh.

edhe gjatë vitit 2011, bashkëpunimi i Bankës së Shqipërisë me grupin e Bankës Botërore vazhdoi në kuadrin e marrëveshjes “për administrim dhe konsulencë të investimit të rezervës valutore”. në këtë mënyrë, Banka Botërore i ka ofruar asistencë teknike Bankës së Shqipërisë përmes programit ramp (programi i këshillimit për administrimin e rezervës Valutore), të konkretizuar nëpërmjet vizitave të ekspertëve të Bankës Botërore si dhe pjesëmarrjes së punonjësve të Bankës së Shqipërisë në seminare të organizuara nga Banka Botërore. asistenca teknike e ofruar nga ekspertët e Bankës Botërore gjatë këtyre viteve ka qenë shumë e dobishme, duke kontribuar në ngritjen në një nivel të ri të aktiviteteve të realizuara nga Banka e Shqipërisë për qëllime të administrimit të rezervës valutore. në vazhdimësi të këtij programi do të bashkëpunohet për vënien në zbatim të sistemit të ri për administrimin e portofolit (portfolio Analytics Tool ii) në Bankën e Shqipërisë.

gjatë vitit 2011, misione të Bankës Botërore kanë zhvilluar takime me drejtues dhe ekspertë të Bankës së Shqipërisë, me qëllim vlerësimin e ndikimit të krizës greke dhe asaj të eurozonës në stabilitetin makroekonomik të vendit, duke konkluduar pozitivisht mbi punën e kryer nga Banka e Shqipërisë. krahas misioneve të ndryshme të ekspertëve, është krijuar dhe një grup ndërinstitucional që synon vlerësimin e ekspozimit ndaj rreziqeve të katastrofave natyrore në vend, puna e të cilit do të vijojë dhe në vitin e ardhshëm.

në takimet e zhvilluara nga ana e delegacionit të Bankës së Shqipërisë me përfaqësuesit e lartë të grupit të Bankës Botërore në kuadër të mbledhjeve të pranverës dhe vjetore të Fmn-së dhe Bankës Botërore, janë trajtuar gjerësisht zhvillimet makroekonomike të vendit, zhvillimet e sistemit bankar dhe financiar si dhe masat e ndërmarra nga Banka e Shqipërisë në drejtim të ruajtjes së stabilitetit makroekonomik. nga ana e tyre, përfaqësuesit e Bankës Botërore kanë shprehur mbështetjen për hapat e ndërmarrë nga Banka e Shqipërisë si dhe kanë ofruar asistencë në lidhje me përmirësimin e infrastrukturës

Raporti Vjetor2011


financiare. në të gjitha takimet, janë vlerësuar marrëdhëniet shumë të mira të bashkëpunimit midis dy institucioneve si dhe është diskutuar rreth intensifikimit të mëtejshëm të këtyre marrëdhënieve në të ardhmen.

Banka Botërore vazhdimisht ka shprehur gatishmërinë për të ndihmuar Bankën e Shqipërisë në zbatimin e projekteve që kanë për qëllim final konsolidimin, modernizimin dhe qëndrueshmërinë e sistemit bankar shqiptar.

• marrëdHëniEtmEfsvc-nëViti 2011 është karakterizuar edhe nga një bashkëpunim dhe bashkërendim

i shtuar i punës edhe me uSaiD, nëpërmjet programit të zhvillimit të sektorit financiar në Shqipëri, i implementuar nëpërmjet FSVc-së. ky bashkëpunim ka konsistuar në projekte të ndryshme me vlerë, ku përmendim:

a) asistencën e ofruar në kuadër të përsosjes së procesit të vlerësimit të rreziqeve dhe përshtatjes me kërkesat e akordit të kapitalit – Bazel ii, si dhe

b) asistencën e ofruar në kuadër të matjes dhe mbikëqyrjes së rrezikut të tregut dhe të likuiditetit.

Vlen të përmendet se bashkëpunimi me këtë institucion, është menduar të jetë afatgjatë dhe i shtrirë në kohë, deri në vitin 2015. gjithashtu, gama e gjerë e temave që do të trajtohen – bazuar në një plan të detajuar kalendarik - është identifikuar nëpërmjet një analize të mirëfilltë të nevojave aktuale të stafit për asistencë, me qëllim përsosjen e mëtejshme të njohurive në funksion të rritjes së kapaciteteve njerëzore.

• marrëdHëniEtmEinstitucionEtEtjErafinanciarENdëRKomBëTARE

Banka e Shqipërisë, gjatë vitit 2011, ka vijuar të mbajë kontakte të vazhdueshme edhe me Bankën evropiane për rindërtim dhe Zhvillim (BerZh), kryesisht në drejtim të ofrimit të informacionit dhe statistikave për zhvillimet në ekonominë shqiptare në përgjithësi, dhe në sektorin financiar në veçanti. në raportin e Tranzicionit 2010, BerZh-i paraqiti ecurinë nga kriza botërore drejt rimëkëmbjes së ekonomive të vendeve të marra në analizë, zhvillimet në sektorin financiar si dhe atë monetar. për Shqipërinë, raporti vlerësoi përballimin mjaft të mirë të krizës botërore, vendimmarrjet në kuadrin e politikës monetare, mbajtjen e inflacionit brenda objektivave si dhe rritjen e besimit në sektorin bankar.

në të njëjtën kohë, Banka e Shqipërisë ka vazhduar mbajtjen e marrëdhënieve të ngushta edhe me Bankën për rregullime ndërkombëtare gjatë vitit 2011. kjo bankë ka qenë aktive në ofrimin e asistencës teknike për Bankën e Shqipërisë nëpërmjet seminareve dhe trajnimeve të organizuara nga instituti i saj i Stabilitetit Financiar, i cili promovon stabilitetin financiar ndërkombëtar përmes shkëmbimit të informacionit dhe bashkëpunimit në fushën e mbikëqyrjes së sistemit financiar.

2011Raporti Vjetor


• marrëdHëniEtmEBankatqEndrorEdHEBasHkëPunimitEkniknë vijim të intensifikimit të marrëdhënieve dypalëshe me bankat e tjera

qendrore, gjatë vitit 2011, me ftesë të guvernatorit të Bankës së Shqipërisë kanë zhvilluar vizita në Bankën e Shqipërisë titullarë të institucioneve homologe si: guvernatori i Bankës popullore të kinës, guvernatori i Bankës së greqisë, guvernatori i Bankës kombëtare të Serbisë, guvernatori i Bankës qendrore të malit të Zi, guvernatori i Bankës së Sllovenisë, guvernatori i Bankës qendrore të kosovës, Drejtori i përgjithshëm i Bankës së italisë etj.

në të njëjtën kohë, guvernatori i Bankës së Shqipërisë ka marrë pjesë në shumë konferenca ndërkombëtare, forume dhe seminare rajonale, ku veçohen forumi i parë i investimeve ShBa-Shqipëri, mbledhja vjetore e Fondit evropian për evropën Juglindore (eFSe) e cila u organizua në Tiranë me mbështetjen e Bankës së Shqipërisë, seminari i nivelit të lartë “Sfidat ekonomike aktuale dhe bashkëpunimi rajonal në evropën Juglindore” organizuar nga universiteti i Oksfordit dhe Banka e Shqipërisë, konferenca ndërkombëtare e grupit të mbikëqyrësve bankarë të vendeve të evropës qendrore dhe asaj lindore, seminari rajonal “aspektet ligjore të bankingut qendror” i organizuar në bashkëpunim me Bankën e Francës etj.

këto takime, vizita apo konferenca kanë shërbyer jo vetëm për shkëmbimin e eksperiencave, analizimin e zhvillimeve ekonomike apo diskutimin e masave të marra në kuadër të krizës financiare botërore, por edhe për konsolidimin dhe zhvillimin e mëtejshëm të bashkëpunimit teknik gjithnjë e në rritje, ndërmjet Bankës së Shqipërisë dhe institucioneve homologe.

në kuadër të bashkëpunimit midis Bankës së Shqipërisë dhe bankave qendrore evropiane, në muajin mars u nënshkrua një memorandum bashkëpunimi në fushën e mbikëqyrjes bankare midis Bankës së Shqipërisë dhe Bankës së italisë, i cili formalizon bashkëpunimin ndërmjet dy bankave qendrore, në drejtim të shkëmbimit të informacionit, si dhe të koordinimit të punës për mbikëqyrjen e grupeve bankare, që operojnë në të dyja vendet.

në planin rajonal, vlen të theksohet pjesëmarrja në takimet e klubit të guvernatorëve të vendeve të Detit të Zi, azisë qendrore dhe Ballkanit, takime të cilat kanë si qëllim të forcojnë lidhjet midis bankave qendrore të rajonit dhe të nxisin bashkëpunimin rajonal nëpërmjet shkëmbimit të eksperiencës më të mirë e trajtimit në tryeza të rrumbullakëta në nivel guvernatorësh ose ekspertësh, të çështjeve aktuale. po në këtë plan, vlen të theksohet takimi në kuadër të memorandumit shumëpalësh të mirëkuptimit, i cili synon rritjen e bashkëpunimit të mëtejshëm në fushën e mbikëqyrjes bankare në evropën Juglindore dhe ruajtjen e stabilitetit financiar në rajon, gjatë të cilit u miratua një kuadër për shkëmbimin e rregullt të informacionit, lidhur me grupet bankare të huaja që veprojnë në vendet e evropës Juglindore. në të njëjtën kohë, në muajin maj, guvernatori i Bankës së Shqipërisë mori pjesë në takimin e 18-të të guvernatorëve të bankave qendrore të vendeve frankofone.

gjatë vitit 2011, Banka e italisë, Banka kombëtare e çekisë, Banka e gjermanisë, Banka kombëtare e rumanisë dhe center of excellence in

Raporti Vjetor2011


Finance (ceF) kanë qenë ofrueset kryesore të asistencës teknike për Bankën e Shqipërisë, kryesisht nëpërmjet organizimit të vizitave të punës apo dhe internship-eve.

Si në vitet e kaluara ashtu edhe gjatë vitit 2011, në funksionin e bashkërendimit të asistencës teknike përparësi ishte dhe ofrimi i ekspertizës teknike për Bankën qendrore të republikës së kosovës (Bqrk) nga ana e Bankës së Shqipërisë. kështu, janë realizuar disa vizita pune të delegacioneve të Bqrk-së pranë Bankës së Shqipërisë dhe anasjelltas, të përqendruara në fusha si kontrolli i brendshëm, operacionet monetare, burimet njerëzore etj.

në të njëjtën kohë, në kuadër të protokollit të bashkëpunimit me Bankën kombëtare të Serbisë, gjatë vitit 2011 janë organizuar vizita të ndërsjella pune dhe internship-e, të cilat kanë shërbyer për shkëmbimin e eksperiencave për çështje me interes të përbashkët në fusha të ndryshme të bankingut qendror.

iX.3.2. inTegrimi eVrOpian

• ÇësHtjEtëintEgrimitEvroPianShqipëria aplikoi për anëtarësim në Bashkimin evropian në datën 28 prill

2009 dhe në përputhje me procedurat e përcaktuara në Traktatin e Be-së, komisioni evropian i dorëzoi autoriteteve shqiptare një pyetësor, me qëllim vlerësimin e aftësisë së vendit për të përmbushur kriteret e anëtarësimit. Duke u bazuar në përgjigjet e dhëna në pyetësor nga autoritetet shqiptare, komisioni evropian në datën 9 nëntor 2010, publikoi Opinionin e tij në lidhje me aplikimin e Shqipërisë për anëtarësim në Be, duke identifikuar së pari nevojën e adresimit të 12 çështjeve për plotësimin e kriterit politik. gjatë vitit 2011, komisioni evropian vlerësoi se Shqipëria kishte bërë progres në adresimin e prioriteteve të identifikuara, por ende nuk ishin plotësuar kriteret për hapjen e negociatave.

në përputhje me angazhimet institucionale, Banka e Shqipërisë ka përcjellë në mënyrë të rregullt kontributet periodike për raport progresin e ke-së. këto raportime, të hartuara në anglisht dhe shqip, ndjekin strukturën e ndarjes së fushave sipas kapitujve të acquis communaitaire, duke pasqyruar progresin e arritur në drejtim të përafrimit të kuadrit rregullator shqiptar me atë të Be-së dhe arritjen e standardeve evropiane në fushat e veprimtarisë së Bankës së Shqipërisë. në hartimin e këtyre raporteve, një vëmendje e veçantë i është kushtuar analizës së rekomandimeve të komisionit evropian. në këta kapituj analizohen çështjet në lidhje me politikat ekonomike dhe monetare, lëvizja e lirë e kapitalit, rregullimi i shërbimeve bankare, e drejta e vendosjes dhe liria e ofrimit të shërbimeve bankare, mbrojtja e konsumatorit të shërbimeve bankare dhe mbrojtja e monedhave dhe kartëmonedhave nga falsifikimi, duke përfshirë euron.

në datë 12 tetor 2011, komisioni evropian publikoi raport progresin për Shqipërinë, i cili përshkruan progresin e bërë nga Shqipëria gjatë periudhës 1 nëntor 2010 – 12 tetor 2011 dhe sfidat me të cilat përballet ajo, duke skicuar njëkohësisht edhe përqasjen e komisionit evropian, për të udhëhequr dhe mbështetur vendin tonë në të ardhmen. raport progresi

2011Raporti Vjetor


përshkruan marrëdhëniet ndërmjet Shqipërisë dhe Bashkimit evropian, analizon progresin e realizuar në drejtim të kritereve politike, ekonomike dhe ligjore të anëtarësimit (kriteret e kopenhagenit), si dhe bën një përmbledhje të vlerësimit të komisionit evropian mbi përparësitë dhe problematikat në 33 fushat e ndara sipas acquis communaitarie. për çështjet në lidhje me veprimtarinë e Bankës së Shqipërisë, komisioni evropian në raport progres, ndër të tjera vlerësoi pozitivisht se politika monetare ka ndihmuar me sukses në ruajtjen e qëndrueshmërisë së normës së inflacionit dhe se sektori bankar mbetet i mirëkapitalizuar dhe likuid.

gjatë vitit 2011, Banka e Shqipërisë ka përgatitur dhe prezantuar informacionet e kërkuara në takimet periodike midis Shqipërisë dhe Be-së.

kështu, në takimin e komitetit të Stabilizim asociimit u trajtuan të gjitha arritjet në drejtim të zbatimit të mSa-së. ky takim përmblodhi të gjitha çështjet e diskutuara në nivel teknik në nënkomitetet e përbashkëta si ato të kriterit ekonomik dhe standardeve evropiane.

në takimin e radhës të nënkomitetit Be-Shqipëri për çështjet ekonomiko-Financiare dhe Statistikat, Banka e Shqipërisë ka raportuar në lidhje me çështjet si zhvillimi i përgjithshëm ekonomik dhe perspektiva, inflacioni dhe politika monetare, sektori i jashtëm, zhvillimet dhe reformat në sektorin financiar bankar. në përfundim të takimit të nënkomitetit për çështjet ekonomiko-Financiare dhe Statistikat, delegacioni i ke-së vlerësoi se gjatë vitit 2011 sistemi bankar shqiptar do të vazhdojë të mbështesë ekonominë.

në takimin e dytë të nënkomitetit Be-Shqipëri mbi Tregun e Brendshëm dhe konkurrencën është raportuar mbi punën e Bankës së Shqipërisë në lidhje me përmirësimin e kuadrit rregullator të sistemit bankar dhe atij të lëvizjes së kapitalit. në përfundimin e këtij takimi, delegacioni i ke-së përshëndeti zhvillimet në kuadrin ligjor dhe rregullator si dhe inkurajoi përfitimin e mëtejshëm nga zbatimi i projektit të Binjakëzimit.

• asistEncangaBasHkimiEvroPianViti 2011 shënoi fillimin e zbatimit të komponentit të Dytë të projektit

të Binjakëzimit të Bankës së Shqipërisë me Bankën e italisë në partneritet me Bankën e Francës, projekt ky i financuar nga fondet ipa të Be-së. në të parashikohet zbatimi i aktiviteteve sipas moduleve të projektit: mbikëqyrja bankare dhe stabiliteti financiar; edukimi financiar; statistikat; sistemet e pagesave; tregu ndërbankar dhe koordinimi i procesit të integrimit evropian.

• mBikëqyrjaBankarEdHEstaBilitEtifinanciaraktivitetet e projektit për këtë modul janë përqendruar si në trajnimin e

punonjësve të Departamentit të mbikëqyrjes dhe atij të Stabilitetit Financiar, ashtu edhe në ofrimin e asistencës teknike, në drejtim të zhvillimit të instrumenteve ose manualeve të nevojshme të mbikëqyrjes bankare. aktivitetet trajnuese të realizuara, trajtojnë çështje në lidhje me mbikëqyrjen e rreziqeve bankare, si: administrimi i likuiditetit, rreziku operacional, modelet e brendshme të vlerësimit, çështjet kryesore të iFrS-së (si për shembull, vlerësimi iaS39 i

Raporti Vjetor2011


instrumenteve financiare) dhe sistemet e avancuara mbikëqyrëse të raportimit, kuadrin rregullator të Bazelit dhe kritereve të Direktivës së mjaftueshmërisë së kapitalit (Shtyllat i, ii dhe iii), udhëzimet më të reja në lidhje me stres-test-et dhe treguesit e paralajmërimit të hershëm. programi i asistencës teknike dhe këshillimeve synon gjithashtu, krijimin e tetë produkteve të nevojshme për përparimin e mbikëqyrjes bankare, në fushat e sistemeve të mbikëqyrjes së ekzaminimit bankar; rishikimit të rregulloreve dhe formateve të raportimit; mbikëqyrjes makroprudenciale dhe mbështetjes me infrastrukturë teknologjike.

• Edukimifinanciaraktivitetet e këtij moduli, në bashkëpunim me ekspertët e huaj, janë

përqendruar në zhvillimin e anketimeve me qëllim matjen për herë të parë të kulturës së përgjithshme financiare në Shqipëri si dhe matjen e efektivitetit të aktiviteteve edukuese të Bankës së Shqipërisë, për arsimin e mesëm. Duke marrë shkas nga rëndësia në rritje e edukimit financiar në mbarë botën, pjesë e këtij moduli janë edhe organizimi i konferencave të nivelit të lartë, për të sjellë në Shqipëri eksperiencat më të mira ndërkombëtare dhe iniciativat e ndryshme në këtë drejtim.

• statistikataktivitetet që i përkasin këtij moduli fokusohen në trajnimin dhe ofrimin

e asistencës teknike në lidhje me statistikat Bp/pin, duke u përqendruar veçanërisht në investimet direkte dhe të portofolit, si dhe në trajnimet më specifike on-job (në vendin e punës) mbi metodat e mbledhjes së të dhënave, pyetësorët, regjistrat e bizneseve, instrumentet e informatikës për mbledhjen e të dhënave etj. kështu, po synohet zhvillimi i një modeli për përmirësimin e cilësisë së sistemeve statistikore Bp/pin, në përputhje me standardet evropiane. gjithashtu, ky modul do të trajtojë çështje në lidhje me statistikat financiare, me qëllim lehtësimin e procesit të raportimit, në mënyrë që të mbulohen edhe transaksionet e sistemit bankar.

• sistEmEtEPagEsavEaktivitetet e modulit janë përqendruar në zhvillimin e instrumenteve dhe

metodologjisë së aktiviteteve të mbikëqyrjes së sistemit të pagesave. në fushat e sistemeve të pagesave dhe infrastrukturës synohet rritja e kapaciteteve njerëzore, në lidhje me administrimin e sistemeve të shlyerjeve të pagesave dhe përdorimin gradual të metodave dhe procedurave të Sistemit evropian të Bankave qendrore (SeBq).

• trEgundërBankaraktivitetet e zbatuara në këtë modul, në bashkëpunim me ekspertët e huaj,

synojnë promovimin e mëtejshëm të tregut ndërbankar të parasë në Shqipëri, duke identifikuar strategjitë dhe iniciativat e mundshme për angazhimin e operatorëve të tregut të parasë, zhvillimin e tregut dytësor të bonove të qeverisë dhe përcaktimin e zgjedhjeve të programeve informatike, si platformë tregtuese në tregun ndërbankar. gjithashtu, nëpërmjet trajnimeve synohet rritja e kapaciteteve njerëzore në drejtim të zhvillimit të tregut të kolateralizuar të parasë, duke u përqendruar veçanërisht në detyrat operacionale të Bankës së

2011Raporti Vjetor


hApëSiRë iNFoRmuESE 13. pRojEKTi i BiNjAKëZimiT

projekti i Binjakëzimit financohet me një shumë prej 1 milion euro nga fondet e Bashkimit Evropian, nëpërmjet instrumentit të para-Aderimit (ipA 2008).

projekti i Binjakëzimit filloi më 22 nëntor 2010 dhe ka një kohëzgjatje 18-mujore. Bankat binjakëzuese janë, Banka e italisë në partneritet me Bankën e Francës. projekti është i përbërë nga dy komponentë kryesorë:

• komponentiiparëparashikonhartiminePlanittëzhvillimit,nëbazëtënevojavetë përcaktuara për çdo fushë dhe identifikimin e aktiviteteve për adresimin e mangësive;

• komponentiidytëparashikonzbatimineaktivitetevetëidentifikuara,meqëllimrealizimin e objektivave të secilit modul.

Aktivitetet e parashikuara në projekt realizohen nëpërmjet vizitave studimore periodike të ekspertëve të Bankës së Shqipërisë pranë Bankës së italisë dhe të Francës, si dhe vizitave të ekspertëve të huaj në Bankën e Shqipërisë. gjithashtu, përgjatë 18 muajve të zbatimit të projektit një përfaqësues i Bankës së italisë, është atashuar pranë Bankës së Shqipërisë si Këshilltar i përhershëm i projektit. Numri i punonjësve të Bankës së Shqipërisë të përfshirë në aktivitetet e projektit të Binjakëzimit është në më shumë se 80 persona. Struktura përgjegjëse për koordinimin e aktiviteteve të projektit të Binjakëzimit është Komiteti i palëve të interesit, i cili:

• monitoronzbatimineprojektit,sipasPlanittëzhvillimit,dhekoordinonaktivitetetme projekte të tjera të asistencës teknike;

• analizondhemiratonraportettremujoredhepërfundimtaretëProjektit;• siguronaksesinnëinformacioninenevojshëmdhembështetekspertëtepërfshirë.

Komiteti është i përbërë nga përfaqësues të nivelit të lartë të Bankës së Shqipërisë, Bankës së italisë, Bankës së Francës dhe delegacionit të Bashkimit Evropian. gjithashtu, në mbledhjet e Komitetit ftohen edhe ekspertët përkatës të moduleve.

Shqipërisë në këtë treg, mbikëqyrjen e tij si dhe në metodologjitë vlerësuese të kolateralit. asistenca teknike e ofruar shkon në drejtim të hartimit të parimeve themelore të manualeve të brendshme, që kanë të bëjnë me aktivitetin e mbikëqyrjes së tregut ndërbankar të parasë.

• koordinimiiProcEsittëintEgrimitEvroPianaktivitetet në këtë modul janë përqendruar në rritjen e nivelit të kualifikimit

të stafit të Bankës së Shqipërisë, duke pasur në konsideratë edhe hapat e mëtejshëm të procesit të integrimit evropian që rrjedhin nga zbatimi i mSa-së, përafrimi me Sistemin evropian të Bankave qendrore, përfitimi i statusit të vendit kandidat për anëtarësim dhe hapja e negociatave të anëtarësimit me Bashkimin evropian. gjithashtu, synohet rritja e efektivitetit të aktiviteteve koordinuese në drejtim të përfaqësimit të suksesshëm të institucionit tonë në SeBq dhe Bqe, dhe e zhvillimit të instrumenteve koordinuese përkatëse.

Raporti Vjetor2011


iX.4. FOrcimi i kapaciTeTeVe nJerëZOre Dhe inFraSTrukTurOre

• forcimiikaPacitEtEvEadministrativEnë strategjinë afatmesme të Bankës së Shqipërisë 2009-2011, forcimi i

kapaciteteve administrative është përcaktuar si një nga objektivat kryesorë në fushën e burimeve njerëzore. në këtë drejtim, Banka e Shqipërisë ka patur si qëllim kryesor:3

• Rritjenenivelit tëkualifikimitdhe trajnimit tëpersonelitnë tëgjithafushat e veprimit të bankës qendrore;

• Ofrimin e mundësive në thellimin e kualifikimeve të personelit, nëdrejtim të rritjes së nivelit akademik (gradat shkencore) të pjesëtarëve të tij, në përputhje me funksionet dhe detyrat, si edhe kualifikimin që ata kanë;

• OrientimineBankës sëShqipërisëdrejt një institucionimeprofil jovetëm administrativ, por edhe kërkimor.

rritja e nivelit të kualifikimit të personelit synon rritjen dhe forcimin e punës kërkimore të institucionit, duke e kthyer atë jo vetëm në një institucion administrativ publik por edhe kërkimor, për t’i shërbyer në mënyrë më efikase dhe gjithëpërfshirëse hartimit dhe zbatimit të politikës monetare të Bankës, dhe aspekteve të tjera të veprimtarisë së saj.

gjatë vitit 2011, në kuadër të zbatimit të kësaj strategjie Banka e Shqipërisë është angazhuar në zhvillimin e projekteve të rëndësishme në fushën e burimeve njerëzore. Vlejnë këtu për t’u përmendur, masat e marra për arritjen e objektivit për rritjen e kualifikimit profesional të punonjësve sipas profileve dhe pozicioneve përkatëse, si rruga më e mirë për zhvillimin e institucionit dhe përgatitjen e tyre për sfida të mëtejshme.

Trajnimi i vazhdueshëm i punonjësve të Bankës ka qenë një element i domosdoshëm për:

• PërmirësiminestrukturaveadministrativedheoperacionaletëBankëssipas standardeve të Sistemit evropian të Bankave qendrore, duke u bazuar gjithashtu dhe në zhvillimet që pëson tregu ndërkombëtar financiar;

• Përshtatjen profesionale në përgjigje të ndikimit të krizës financiarendërkombëtare dhe zhvillimeve të reja të tregut financiar në vend;

3 Strategjia afatmesme e zhvillimit të Bankës së Shqipërisë për periudhën 2009-2011, kapitulli 4.7 “Burimet Njerëzore”.

Grafik 1. Struktura e punonjësve sipas kualifikimeve.


29%

34%

27%

8%2%

Punonjës me arsim të mesëmPunonjës me arsim të lartëPunonjës me kualifikime pasuniversitare të përfunduaraPunonjës me kulifikime pasuniversitare në ndjekje Punonjës me certifikata, CFA, ACCA, në ndjekje

2011Raporti Vjetor


• Përditësimin e informacionit të nevojshëm që lidhet me detyratindividuale të punonjësve si dhe për njohjen me zhvillimet më të fundit në bankat e tjera qendrore.

aktivitetet trajnuese të ofruara (brenda apo jashtë vendit) kanë qenë të fokusuara përgjithësisht në çështje që lidhen me:

a) mbikëqyrjen bankare; b) politikën monetare; c) qëndrimet ndaj stabilitetit financiar pas periudhës së krizës financiare; d) statistikat;e) aspektin ligjor të bankingut qendror, përafrimin e legjislacionit vendas

me standardet e Bashkimit evropian; f) administrimin e rezervës valutore; g) emetimin dhe administrimin e parasë;h) auditimin e brendshëm etj.

• PërmirësimiiinfrastrukturësBanka e Shqipërisë ka ndërmarrë në dy vitet e fundit disa projekte të mëdha,

me qëllim që të plotësojë kërkesat për përballimin e aktivitetit të saj dhe në përputhje me standardet botërore. këto ndërmarrje do të përmirësojnë infrastrukturën e kushteve të punës, nëpërmjet përdorimit të teknologjisë bashkëkohore në drejtim të infrastrukturës inxhinierike; të mbrojtjes dhe të sigurisë së Bankës në përgjithësi; të rritjes së cilësisë së punës në fushat e teknologjisë së informacionit dhe komunikimit me publikun; dhe të përafrimit të imazhit të saj institucional me atë të sistemit të bankave qendrore të evropës. këto projekte përfaqësojnë edhe një kontribut të rëndësishëm në ruajtjen dhe evidentimin e trashëgimisë kulturore të qytetit të Tiranës. projektet kryesore janë:

• Rikonstruksioni i godinës qendrore të Bankës së Shqipërisë.rikonstruksioni dhe ndërtimi i ndërtesës qendrore të Bankës së Shqipërisë, në qendër të qytetit të Tiranës pritet të përfundojë në vitin 2013 dhe ka një sipërfaqe prej rreth 12,000 metra katrorë. ndërtesa e Bankës së Shqipërisë, në formën që është trashëguar nga arkitekti Vittorio Ballio morpurgo 74 vjet më parë, do t’i mbetet historisë, por do të vazhdojë të jetojë tashmë si pjesë e një kompleksi të ri. qëllimi primar i këtij projekti është rikthimi i ndërtesës në gjendjen e saj fillestare. gjatë procesit të rikonstruksionit të ndërtesës, elementet e ndryshme arkitekturore (dyer, dritare, rifinitura të ndryshme) do të rifreskohen, me restaurime ose edhe me zëvendësime. respektimi i vlerave arkitektonike që paraqet kjo ndërtesë ka qenë kërkesa kryesore e Bankës së Shqipërisë ndaj projektit fitues. për rrjedhojë, elementet artistike, si basorelievet dhe mozaikët, do të restaurohen nën mbikëqyrjen e specialistëve të institutit të monumenteve të kulturës në Tiranë dhe të specialistëve përkatës italianë.

Raporti Vjetor2011


në përputhje me filozofinë e Bankës së Shqipërisë, ky projekt krahas plotësimit të kërkesave administrative do të plotësojë edhe kërkesat për marrëdhënie më të plota dhe transparente me publikun. në këtë kuadër, është parashikuar që në ndërtesën qendrore, Banka e Shqipërisë do të ketë muzeun e saj të parë. muzeu i Bankës së Shqipërisë do të ruajë dhe trashëgojë për brezat e ardhshëm koleksionin numizmatik të saj dhe do të edukojë publikun e gjerë mbi objektivat, rolin, veprimtarinë dhe të ardhmen e institucionit.

• Rikonstruksioniindërtesëssëish-hotel“Dajtit”.Aktiviteti iBankëssëShqipërisë gjatë viteve të fundit është karakterizuar prej zhvillimesh të qenësishme sasiore dhe cilësore, të cilat kanë rritur kërkesat për hapësira ndërtimore që lehtësojnë ushtrimin e aktivitetit të saj të përditshëm. Banka e Shqipërisë është një prej institucioneve që ushtrojnë një sërë funksionesh unike, prej të cilave rrjedhin kërkesa funksionale gjithnjë e në rritje, angazhime të shumta në aktivitetet ndërkombëtare, kërkesa të domosdoshme për sa i përket teknologjisë së informacionit dhe një sërë kërkesash të tjera që diktojnë nevojën për mjedise shtesë pune. në këto kushte, rikonstruksioni i ish-hotel “Dajtit”, bën të mundur një zgjidhje afatgjatë në sigurimin e ambienteve të reja, të cilat do të plotësojnë më tej infrastrukturën që ofron ndërtesa qendrore.

ndërtesa e ish-hotel “Dajtit” është ndërtuar rreth viteve 1930 prej gherardo Bosio-s, një arkitekt fiorentinas i shkollës së racionalizmit të shekullit XX. ndërtimi i saj ndahet prej një distance shumë të shkurtër kohore me atë të ndërtesës qendrore të Bankës së Shqipërisë.

projekti i ri do të rikthejë ndërtesën në gjendjen fillestare, pavarësisht shkatërrimit që ka pësuar gjatë viteve. restaurimi do të kryhet në përputhje me idetë fillestare të arkitektit Bosio, por natyrisht në përshtatje me kushtet bashkëkohore, duke treguar kujdes edhe për mjediset e gjelbëruara që e rrethojnë ndërtesën.

• Ndërtimi igodinëssërepërDepartamentineEmisionit.Ndërtesaere do t’i ofrojë këtij departamenti kushte optimale në rritjen e masave të sigurisë sipas parametrave evropianë, duke ndihmuar në ngritjen e nivelit teknologjik të përpunimit të parasë.

iX.5. kOnTrOlli i BrenDShëm

Departamenti i kontrollit kryen veprimtarinë e tij si pjesë përbërëse e strukturës organizative të Bankës së Shqipërisë dhe shërben si një funksion i pavarur nga veprimtaria e përditshme ekonomiko-financiare, për të kontrolluar dhe vlerësuar aktivitetin brenda Bankës, në përputhje me bazën rregullative të miratuar nga këshilli mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë.

në zbatim të ligjit “për Bankën e Shqipërisë”, objektivi kryesor i Departamentit të kontrollit është të sigurojë mbarëvajtjen e zbatimit të ligjeve

2011Raporti Vjetor


dhe akteve nënligjore në veprimtarinë e Bankës së Shqipërisë. Objektiv tjetër i Departamentit të kontrollit është të veprojë si një masë kontrolli e përgjithshme dhe shërbim konsulence për administratorët dhe këshillin mbikëqyrës, duke dhënë ndihmesën e tij në drejtim të ruajtjes së integritetit të informacionit, përdorimit eficient të burimeve dhe efektivitetit të sistemeve të kontrollit të brendshëm në Bankën e Shqipërisë.

në mbështetje të detyrave që ligji ka përcaktuar për kontrollin e brendshëm, Departamentit i kontrollit në Bankën e Shqipërisë synon në vijimësi sigurimin e pajtueshmërisë së veprimtarisë së tij me standardet ndërkombëtare të auditimit të brendshëm, nëpërmjet: (i) forcimit të pavarësisë së auditimit të brendshëm, dhe (ii) rritjes së cilësisë së auditimit të brendshëm. Objektiva të tjerë të funksionit të auditit të brendshëm, janë harmonizimi më i mirë i vlerësimit të rrezikut të funksioneve të bankës qendrore me shpeshtësinë e auditimit të tyre, si dhe zgjerimi i hartës së rreziqeve që vlerësohen në ushtrimin e auditit edhe në rreziqet e natyrës ligjore dhe të reputacionit.

gjatë vitit 2011, veprimtaria e Departamentit të kontrollit u krye në përputhje me planin e miratuar nga inspektori i përgjithshëm. gjatë gjithë vitit u kryen 8 angazhime auditimi, ku janë shqyrtuar plotësisht ose pjesërisht 50 procese, nga 19 funksione dhe 92 procese të identifikuara gjithsej në universin e auditimit të Bankës së Shqipërisë për vitin 2011. kryesisht, angazhimet e auditimeve janë fokusuar në vlerësimin e mjaftueshmërisë së kontrolleve të brendshme të vendosura për funksionet e audituara dhe për aplikacionet mbështetëse, bazuar në përmbushjen e objektivave të tillë si:

• vlerësimi i zbatueshmërisë dhe përputhshmërisë së funksionit tëaudituar me kuadrin ligjor e rregullativ;

• vlerësimiipërshtatshmërisëdhesaktësisësëregjistrimevedhellogarivekontabël që kanë lidhje me funksionin;

• vlerësimi i përshtatshmërisë së aplikacioneve të teknologjisë sëinformacionit që mbështetin funksionin; dhe

• vlerësimiinivelittërrezikuttëfunksionit.

gjetjet dhe rekomandimet e përfshira në raportet e auditimit, për secilin nga angazhimet e kryera gjatë vitit 2011, janë adresuar fillimisht pranë drejtuesve të strukturave organizative subjekt auditimi dhe më pas, pranë administratorëve të Bankës së Shqipërisë. një përmbledhje e tyre në formën e raporteve periodike është paraqitur pranë këshillit mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë.

përveç detyrave funksionale të auditimit, Departamenti i kontrollit ka ofruar edhe shërbime konsulence për administratorët dhe strukturat e tjera organizative të Bankës së Shqipërisë, duke dhënë ndihmën e tij për draftimin e politikës “mbi administrimin e rrezikut operacional në Bankën e Shqipërisë”, për planin e vijueshmërisë së biznesit, si dhe për politikat kontabël dhe standardet për draftimin e pasqyrave financiare të Bankës së Shqipërisë.

Raporti Vjetor2011


iX.6. nDryShime kryeSOre në legJiSlaciOnin Bankar gJaTë ViTiT 2011

gjatë vitit 2011, Banka e Shqipërisë ka vijuar angazhimin e saj në plotësimin dhe rishikimin e kuadrit ligjor dhe rregullativ, në përputhje me legjislacionin e Be-së dhe në përshtatje me dinamikën më të fundit të zhvillimeve në vend. në vijim do të gjeni një përmbledhje të ndryshimeve më të rëndësishme ligjore dhe nënligjore në fushën bankare, të hartuara gjatë vitit 2011.

• PërmirësimEnëlEgjislacioninBankarnë kuadër të përmirësimit dhe konsolidimit të kuadrit ligjor e rregullativ në

funksion të përmbushjes sa më të mirë të objektivave kryesorë që burojnë nga legjislacioni bankar, siç është ruajtja dhe garantimi i stabilitetit financiar të sistemit, Banka e Shqipërisë gjatë vitit 2011 përfundoi hartimin e projektligjit “për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr. 9662, datë 18.12.2006 “për bankat në republikën e Shqipërisë”, i cili u miratua nga kuvendi i republikës së Shqipërisë me ligjin nr. 10481, datë 17.11.2011.

ndryshimet synuan përafrimin e tij të mëtejshëm me direktivat e Bashkimit evropian në fushën e shërbimeve bankare dhe financiare, si dhe me standardet dhe praktikat më të mira ndërkombëtare në fushën e trajtimit dhe zgjidhjes së bankave me probleme (të tilla si parimet e komitetit të mbikëqyrjes bankare pranë Bankës për rregullimet ndërkombëtare dhe të Fondit monetar ndërkombëtar në lidhje me kuadrin ligjor, institucional dhe rregullativ për bankat në paaftësi paguese).

• aktEligjorEnëfusHënEsistEmittëPagEsavEnë funksion të sigurisë dhe eficiencës së sistemit të pagesave, në vjeshtë

të vitit 2011 Banka e Shqipërisë dërgoi pranë ministrisë së Financave, me qëllim ndjekjen e procedurave parlamentare për miratim, projektligjin “për sistemin e pagesave”. projektligji paraqet një harmonizim të plotë me parimet themelore të direktivave të Be-së në fushën e sistemeve të pagesave dhe veçanërisht me direktivën 98/26/ec e ndryshuar, për finalitetin e pagesave në sistemet e pagesave dhe të titujve, direktivën 2002/47/ec, e ndryshuar, për rregullimin e kolateralit financiar dhe me parimet bazë të komitetit të Baselit për sistemet e pagesave me rëndësi sistemike.

• PërmirësimiikuadritrrEgullativmBimBikëqyrjEnEvEpRimTARivE Të BANKAvE dhE iNSTiTucioNEvE FiNANciARE joBANKA

aktet e reja rregullative dhe ndryshimet me rëndësi në aktet në fuqi për mbikëqyrjen bankare, të miratuara nga këshilli mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë gjatë vitit 2011 janë:

• Rregullorja“Përadministriminerrezikutoperacional”(vendimnr.03,datë 19.01.2011)4.

4 objekti i rregulloreve të reja apo përmirësimeve rregullative mbi mbikëqyrjen e veprimtarisë së bankave dhe institucioneve financiare jobanka është trajtuar më lart në këtë raport (pika vi.5.2, mbi kuadrin rregullativ të mbikëqyrjes).

2011Raporti Vjetor


• Rregullorja “Për kërkesat minimale të sigurisë në ambientet në tëcilat kryhen veprimtaritë bankare dhe financiare” (vendim nr. 4, datë 19.01.211).

• Rregullorja“Përekspertinkontabëltëautorizuartëbankave”(vendimnr. 42, datë 15.06.2011).

• Rregullorja“Përadministrimine rrezikut tëkredisë” (vendimnr.62,datë 14.09.2011).

gjithashtu, është ndërhyrë në përmirësimin e kuadrit rregullativ në fuqi dhe konkretisht në:

• Rregulloren “Për kredinë konsumatore dhe kredinë hipotekare përindividët” (vendim nr. 13, datë 09.03.011) dhe në rregulloren “mbi transparencën për produktet dhe shërbimet bankare e financiare” (vendim nr. 14, datë 09.03.2011).

• Rregulloren“Përlicencimindheushtrimineveprimtarisësëbankavedhe degëve të bankave të huaja në republikën e Shqipërisë” (vendim nr. 33, datë 11.05.2011).

• Rregulloren“Përlicencimindheushtrimineveprimtarisëngasubjektetfinanciare jobanka” (vendim nr. 43, datë 15.06.2011).

• Rregulloren“Përraportinemjaftueshmërisësëkapitalit”(vendimnr.63, datë 14.09.2011).

• Rregulloren“Përadministriminerrezikuttëlikuiditetit”(vendimnr.75,datë 26.10.2011).

• Rregulloren“Përlicencimin,organizimin,veprimtarinëdhembikëqyrjene zyrave të këmbimit valutor” (vendim nr. 82, datë 14.12.2011).

Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


kapiTulli X. paSqyraT Financiare për ViTin e mByllur më 31 DhJeTOr 2011 (Dhe rapOrTi i auDiTueSiT Të paVarur)

rapOrTi i auDiTueSiT Të paVarur

për këShillin mBikëqyrëS Të BankëS Së ShqipëriSë

ne kemi audituar pasqyrat financiare të bashkëngjitura të Bankës së Shqipërisë (“Banka”), të cilat përbëhen nga pasqyra e pozicionit financiar më 31 dhjetor 2011, pasqyra e veçantë e të ardhurave, pasqyra përmbledhëse e të ardhurave, pasqyra e ndryshimeve në kapitalin dhe pasqyra e flukseve të parave për vitin e mbyllur në atë datë, dhe shënimet që përfshijnë një përmbledhje të politikave të rëndësishme kontabël dhe të tjera informacione shpjeguese.

përgJegJëSia e DreJTimiT për paSqyraT Financiare

Drejtimi është përgjegjës për përgatitjen dhe prezantimin e drejtë të këtyre pasqyrave financiare në përputhje me politikat kontabël të përshtatura nga këshilli mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë siç është shpjeguar në Shënimin 2 (a) të pasqyrave financiare dhe për kontrollet e brendshme aq sa Drejtimi i konsideron të nevojshme për të mundësuar përgatitjen e pasqyrave financiare që nuk përmbajnë anomali materiale të shkaktuara nga mashtrimi apo gabimi.

përgJegJëSia e auDiTueSiT

përgjegjësia jonë është të shprehim një opinion mbi këto pasqyra financiare bazuar në auditimin tonë. auditimi ynë u krye në përputhje me Standartet ndërkombëtare të auditimit. këto standarde kërkojnë që ne të respektojmë kërkesat e etikës dhe të planifikojmë dhe kryejmë auditimin me qëllim që të marrim një siguri të arsyeshme nëse pasqyrat financiare nuk përmbajnë anomali materiale.

auditimi ka të bëje me kryerjen e procedurave për të marrë evidencë auditimi rreth shumave dhe informacioneve të dhëna në pasqyrat financiare.

grant Thornton Albania Sh.p.k.Blv. Bajram curriETc, 9th floor, No.1Tirana, AlbaniaT +355 4 22 74 832F +355 4 22 56 560www.grant-thornton.com.mk

Raporti Vjetor2011


procedurat e zgjedhura varen nga gjykimi i audituesit, përfshirë këtu edhe vlerësimin e rreziqeve të anomalive materiale në pasqyrat financiare, si pasojë e mashtrimit apo gabimit. kur vlerëson këto rreziqe, audituesi merr në konsideratë kontrollet e brendshme të përshtatshme mbi përgatitjen dhe paraqitjen e drejtë të pasqyrave financiare në mënyrë që të planifikojë procedura të përshtatshme auditimi në rrethanat e Bankës, por jo me qëllim për të shprehur një opinion mbi efektivitetin e kontrolleve të brendshme të saj. një auditim gjithashtu përfshin vlerësimin e përshtatshmërisë së politikave kontabël të përdorura dhe arsyeshmërinë e vlerësimeve kontabël të bëra nga drejtimi, si dhe vlerësimin e paraqitjes së përgjithshme të pasqyrave financiare.

ne besojmë që evidenca e auditimit që ne kemi marrë është e mjaftueshme dhe e përshtatshme për të dhënë bazat për opinionin tonë të auditimit.

OpiniOn

Sipas opinionit tonë, pasqyrat financiare paraqesin në mënyrë të drejtë, në të gjitha aspektet materiale, pozicionin financiar të Bankës së Shqipërisë më 31 dhjetor 2011, rezultatin e saj financiar dhe flukset e saj të parave për vitin e mbyllur në atë datë, në përputhje me politikat kontabël të përshtatura nga këshilli mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë siç është shpjeguar në Shënimin 2 (a) të pasqyrave financiare.

çëShTJe Të TJera

pasqyrat financiare të Bankës për vitin që mbyllet më 31 dhjetor 2010 janë audituar më datë 10 mars 2011 nga një auditues tjetër i pavarur, opinioni i të cilit ka qenë i pa modifikuar.

grant Thornton albania sh.p.k. grant Thornton DOO

Tiranë, Shqipëri Shkup, maqedoni28 mars 2012 28 mars 2012

2011Raporti Vjetor


paSqyra e pOZiciOniT Financiar më 31 DhJeTOr 2011(të gjitha shumat janë në milionë lekë, nëse nuk është shënuar

ndryshe)

Shënime 31 dhjetor 2011

31 dhjetor 2010

akTiVeT

aktive në monedhë të huajari dhe metale të çmuara 5 11,724 10,155llogari me Fondin monetar ndërkombëtar 6 15,828 15,751Depozita në bankat e huaja 7 28,604 31,637investime të vlefshme për shitje 8.1 206,549 203,336investime të mbajtura për tregtim 8.2 13,170 12,566aktive të tjera në monedhë të huaj 9 601 1,183Totali i aktiveve në monedhë të huaj 276,476 274,628

aktive vendaseari dhe metale të çmuara 5 5,577 4,926kredi transite 10.1 - 15kredi ndaj bankave vendase 10.2 25,485 12,520investime të vlefshme për shitje 11 63,616 63,630aktive të tjera vendase 12 9,639 9,229Totali i aktiveve vendase 104,317 90,320Totali i aktiveve 380,793 364,948

DeTyrimeTDetyrime në monedhë të huajDetyrime ndaj Fondit monetar ndërkombëtar 13 19,550 20,516Detyrime ndaj institucioneve financiare jovendase 14 1,243 1,256Totali i detyrimeve në monedhë të huaj 20,793 21,772

Detyrime vendasepara në qarkullim 15 202,880 202,359Detyrime ndaj bankave vendase 16 88,570 80,815Detyrime ndaj qeverisë 17 11,863 11,600Detyrime të tjera vendase 18 1,189 1,279Totali i detyrimeve vendase 304,502 296,053

kapiTali i VeT Dhe reZerVaTFondi i themelimit 2,500 2,500rezerva ligjore 19 12,500 11,697rezerva e rivlerësimit 20 22,922 15,310rezerva e rivlerësimit të aktiveve të qëndrueshme 1,828 1,868rezerva të tjera 21 15,748 15,748Totali i kapitalit të vet dhe rezervat 55,498 47,123Totali i detyrimeve, kapitali i vet dhe rezervat 380,793 364,948

pasqyra e pozicionit financiar duhet lexuar së bashku me shënimet mbi pasqyrat financiare nga faqja 199 deri në faqen 237, të cilat janë pjesë përbërëse e këtyre pasqyrave financiare.

Raporti Vjetor2011


paSqyra e VeçanTë e Të arDhuraVe për ViTin e mByllur më 31 DhJeTOr 2011

(të gjitha shumat janë në milionë lekë, nëse nuk është shënuar ndryshe)

Shënime Viti i mbyllur më 31 dhjetor 2011

Viti i mbyllur më 31 dhjetor 2010

Veprime me jorezidentëTë ardhura nga interesa dhe komisione 22 5,347 4,499Shpenzime për interesa dhe komisione 23 (2,688) (2,461)

Totali neto nga veprimet me jorezidentë 2,659 2,038

Veprime me rezidentëTë ardhura nga interesa dhe komisione 24 5,196 6,736Shpenzime për interesa dhe komisione 25 (1,670) (1,625)

Totali neto nga veprime me rezidentë 3,526 5,111

Të ardhura operative të tjera, neto 26 939 1,353Të ardhura nga instrumente të tregtueshme, neto 27 181 220Fitim neto nga ndryshimet e kurseve të këmbimit valutor 5,823 13,043

Totali i të ardhurave operative 13,128 21,765

Shpenzime të tjera administrativeShpenzime personeli 28 (1,019) (945)Shpenzime zhvlerësimi 12 (220) (162)Shpenzime amortizimi 12 (147) (275)Shpenzime të përgjithshme dhe administrative (675) (565)

Totali i shpenzimeve të tjera administrative (2,061) (1,947)

Të ardhurat neto nga aktiviteti i Bankës 11,067 19,818

Shpërndarja e fitimit më 31 dhjetor 2011:



Të ardhurat neto nga aktiviteti i Bankës 11,067 19,818Transferim në rezervën e rivlerësimit (5,823) (13,043)Fitimi bruto para shpërndarjes 5,244 6,775Zbritje për provigjone 18 (8) (1)Fitimi neto para shpërndarjes 5,236 6,774Shpërndarja e fitimitrimarrje në të ardhura nga rivlerësimi i aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara 40 39Shtesë në rezervën ligjore (803) (1,703)Shpërndarja e fitimit në favor të qeverisë Shqiptare (4,473) (5,110)Totali 5,236 6,774


2011Raporti Vjetor


paSqyra përmBleDhëSe e Të arDhuraVe për ViTin e mByllur më 31 DhJeTOr 2011


Shënime Viti i mbyllur më31 dhjetor 2011

Viti i mbyllur më31 dhjetor 2010

Të ardhurat neto nga aktiviteti i Bankës 11,067 19,818

rivlerësimi i aktiveve të qëndrueshme (40) (39)rivlerësimi i letrave me vlerë të vlefshme për shitje 1,783 (60)Të ardhura të tjera përmbledhëse për vitin 1,743 (99)Totali përmbledhës i të ardhurave/(deficitit) 12,810 19,719


Raporti Vjetor2011


paSq

yra

e n

Dry

Shim

eVe

Të k

apiT

aliT

Të

VeT

Dh

e re

ZerV

aVe

për

ViTi

n e

mBy

llu

r m

ë 31

Dh

JeTO

r 20

11(të

gjit

ha s

hum

at ja

në n

ë m

ilion

ë le

kë, n

ëse

nuk

ësht

ë sh

ënua

r nd

rysh

e)

Fond

i i

them

elim

itre

zerv

a lig

jore

re

zerv

a e

rivle

rësi

mit

reze

rva

e riv

lerë

sim

it të

akt

ivev

e të

që

ndru

eshm

e

reze

rva

të tj

era

Fitim

i pa

shpë

rnda

rëFi

timi

neto

Tota

li

gje

ndja

më

1 ja

nar 2

011

2,50

011

,697

15,3

101,

868

15,7

48-

-47

,123

Vepr

imet

dre

jtuar

nga

ligj

i dhe

me

qev

erin

ë Sh

qipt

are

të re

gjis

truar

a dr

ejtp

ërdr

ejt n

ë ka

pita

lTr

ansf

erim

e ng

a/pë

r në

reze

rvën

e ri

vler

ësim

it-

-5,

823

--

-(5

,823

)-

Të tj

era

rivle

rësi

me

--

6-

--

-6

Zbrit

je p

ër p

rovi

gjon

e (S

hëni

mi 1

8)-

--

--

-(8

)(8

)Sh

përn

darja

e fi

timit

(Shë

nim

i 19)

-80

3-

--

(40)

(5,2

36)

(4,4

73)

Tota

li i k

ontri

bute

ve n

ga /

dhe

shp

ërnd

arje

ve të

qev

eris

ë Sh

qipt

are

-80

35,

829

--

(40)

(11,

067)

(4,4

75)

rim

arrje

e te

pric

ës n

ga ri

vler

ësim

i i a

ktiv

eve

të q

ëndr

uesh

me

--

--

-40

-40

Tota

li pë

rmbl

edhë

s i t

ë ar

dhur

ave

për v

itin

Fitim

i net

o ng

a ak

tivite

ti ba

nkar

--

--

--

11,0

6711

,067

Të a

rdhu

ra të

tjer

a pë

rmbl

edhë

se

rivl

erës

imi i

letra

ve m

e vl

erë

--

1,78

3-

--

-1,

783

rim

arrje

e te

pric

ës n

ga ri

vler

ësim

i i a

ktiv

eve

të q

ëndr

uesh

me

--

-(4

0)-

--

(40)

Tota

li i t

ë ar

dhur

ave

të tj

era

përm

bled

hëse

--

1,78

3(4

0)-

--

1,74

3To

tali

përm

bled

hës

i të

ardh

urav

e pë

r viti

n-

-1,

783

(40)

--

11,0

6712

,810

gje

ndja

më

31 d

hjet

or 2

011

2,50

012

,500

22,

922

1,82

815

,748

--

55,4

98

Fond

i i

them

elim

itre

zerv

a lig

jore

re

zerv

a e

rivle

rësi

mit

reze

rva

e riv

lerë

sim

it të

akt

ivev

e të

që

ndru

eshm

e

reze

rva

të tj

era

Fitim

i pa

shpë

rnda

rëFi

timi

neto

Tota

li

gje

ndja

më

1 ja

nar 2

010

2,50

09,

994

2,39

91,

907

15,7

48-

-32

,548

Vepr

imet

dre

jtuar

nga

ligj

i dhe

me

qev

erin

ë Sh

qipt

are

të re

gjis

truar

a dr

ejtp

ërdr

ejt n

ë ka

pita

lTr

ansf

erim

e ng

a/pë

r në

reze

rvën

e ri

vler

ësim

it-

-13

,043

--

-(1

3,04

3)-

Të tj

era

rivle

rësi

me

--

(72)

--

--

(72)

Zbrit

je p

ër p

rovi

gjon

e (S

hëni

mi 1

8)-

--

--

-(1

)(1

)Sh

përn

darja

e fi

timit

(Shë

nim

i 19)

-1,

703

--

-(3

9)(6

,774

)(5

,110

)To

tali

i kon

tribu

teve

nga

/ d

he s

hpër

ndar

jeve

të q

ever

isë

Shqi

ptar

e-

1,70

312

,971

--

(39)

(19,

818)

(5,1

83)

rim

arrje

e te

pric

ës n

ga ri

vler

ësim

i i a

ktiv

eve

të q

ëndr

uesh

me

--

--

-39

-39

Tota

li pë

rmbl

edhë

s i t

ë ar

dhur

ave

për v

itin

Fitim

i net

o ng

a ak

tivite

ti ba

nkar

--

--

--

19,8

1819

,818

Të a

rdhu

ra të

tjer

a pë

rmbl

edhë

se

rivl

erës

imi i

letra

ve m

e vl

erë

--

(60)

--

--

(60)

rim

arrje

e te

pric

ës n

ga ri

vler

ësim

i i a

ktiv

eve

të q

ëndr

uesh

me

--

-(3

9)-

--

(39)

Tota

li i t

ë ar

dhur

ave

të tj

era

përm

bled

hëse

--

(60)

(39)

--

-(9

9)To

tali

përm

bled

hës

i të

ardh

urav

e pë

r viti

n-

-(6

0)(3

9)-

-19

,818

19,7

19g

jend

ja m

ë 31

dhj

etor

201

02,

500

11,6

9715

,310

1,86

815

,748

--

47,1

23pa

sqyr

a e

pozi

cion

it fin

anci

ar d

uhet

lexu

ar s

ë ba

shku

me

shën

imet

mbi

pas

qyra

t fin

anci

are

nga

faqj

a 19

9 de

ri në

faqe

n 23

7, të

cila

t jan

ë pj

esë

përb

ërës

e e

këty

re p

asqy

rave

fina

ncia

re.

2011Raporti Vjetor


paSqyra e FlukSeVe Të paraVe për ViTin e mByllur më 31 DhJeTOr 2011


Shënime Viti i mbyllur më31 dhjetor 2011

Viti i mbyllur më31 dhjetor 2010

Flukset e parave nga operacionet

Fitimi neto i vitit 5,236 6,774

Zëra jomonetarë në pasqyrimin e operacioneveTë ardhura nga interesat (jorezidentë) 22 (5,347) (4,499)Shpenzime për interesat (jorezidentë) 23 2,688 2,461Të ardhura nga interesat (rezidentë) 24 (5,196) (6,736)Shpenzime për interesat (rezidentë) 25 1,670 1,625Të ardhura nga instrumente të tregtueshme, neto 27 (181) (220)Fitimi nga shitja e letrave me vlerë të vlefshme për shitje 26 (823) (1,321)Fitimi nga kontratat forward dhe future 26 (114) -provigjone për hua të dyshimta 8 1Zhvlerësimi dhe amortizimi 12 367 437

Flukset e parave para lëvizjes së kapitalit punues (1,692) (1,478)

ndryshime në kapitalin punuesrritje në depozita me Fondin monetar ndërkombëtar 6 (79) (1,012)rritje në kuota në monedhë të huaj 9 (7) (16)ulje në kreditë transite 10.1 15 31rritje në aktive të tjera vendase 12 (91) (270)rritje në detyrimet ndaj Fondit monetar ndërkombëtar 13 (963) 62(ulje)/rritje në detyrimet ndaj institucioneve financiare 14 (13) (24)rritje në detyrimet ndaj bankave vendase 16 7,765 12,736ulje në detyrimet ndaj qeverisë 17 1,500 (1,929)rritje/(ulje) në detyrime të tjera vendase 18 (99) 139Blerja e letrave me vlerë të mbajtura për tregtim të huaja (9,723) (31,986)Shitja e letrave me vlerë të mbajtura për tregtim të huaja 9,580 31,763

Flukset e parave të gjeneruara/(përdorura) nga operacionet 7,885 9,494

interesa të marra 6,186 5,585interesa të paguara (1,720) (1,675)

para neto të gjeneruara/(përdorura) nga aktivitete operacionale 10,659 11,926

Raporti Vjetor2011




Fluksi nga investimetBlerja e aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara 12 (660) (4,461)Blerja e aktiveve të qëndrueshme të patrupëzuara 12 (16) (9)Blerja e letrave me vlerë të vlefshme për shitje të huaja (347,996) (367,942)Blerje e letrave me vlerë të vlefshme për shitje vendase (127,247) (157,505)Shitja dhe maturime të letrave me vlerë të vlefshme për shitje të huaja 348,500 323,291Shitja dhe maturime të letrave me vlerë të vlefshme për shitje vendase, përfshirë skontimet 131,352 175,928

rritje në marrëveshjet e riblerjes 10.2 (12,941) 19,706rregullime për efekt kursi këmbimi 2,134 7,155

Fluksi neto i përdorur nga investimet (6,874) (3,837)

Flukset e parave prej financimit

(ulja)/rritja në emetimin e parasë në qarkullim 15 (5,000) (6,000)Fitimi i shpërndarë (5,710) (4,936)Fluksi neto (i përdorur)/i gjeneruar nga financimet (10,710) (10,936)

ulja në para gjatë vitit (6,925) (2,847)

paraja dhe ekuivalentët e saj në fillim të vitit 29 72,996 75,843

paraja dhe ekuivalentët e saj në fund të vitit 29 66,071 72,996


këto pasqyra financiare u miratuan nga këshilli mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë në 29 shkurt 2011 dhe u nënshkruan në emër të tij nga:

ardian Fullani

guvernator

Fatos ibrahimi

Drejtor i Departamentittë kontabilitetit dhe Financës

2011Raporti Vjetor


Shënime mBi paSqyraT Financiare për ViTin e mByllur më 31 DhJeTOr 2011

(të gjitha shumat janë në milionë lekë, nëse nuk shprehet ndryshe)

1. inFOrmaciOne Të përgJiThShme

Banka e Shqipërisë (“Banka”) është Banka qendrore e republikës së Shqipërisë, që ushtron veprimtarinë e saj në përputhje me ligjin nr. 8269, datë 23 dhjetor 1997 “për Bankën e Shqipërisë” dhe në zbatim të këtij ligji, detyrat kryesore të Bankës së Shqipërisë janë si vijon:

• të hartojë, të miratojë dhe të zbatojë politikën monetare të republikës së Shqipërisë, në përputhje me objektivin e saj kryesor;

• të hartojë, të miratojë dhe të zbatojë regjimin e këmbimit valutor, si dhe politikën e kursit të këmbimit të valutave në republikën e Shqipërisë;

• të licencojë ose të revokojë këtë licencë bankave dhe të mbikëqyrë veprimtarinë e tyre bankare, me qëllim që të sigurojë stabilitetin e sistemit bankar;

• të disponojë dhe të administrojë rezervat e saj valutore;• të veprojë me cilësinë e bankierit, këshilltarit dhe të agjentit fiskal për

qeverinë e republikës së Shqipërisë; dhe• të nxisë funksionimin normal të sistemit të pagesave.

Banka i nënshtrohet ligjeve të miratuara nga kuvendi i republikës së Shqipërisë dhe ligjit “për Bankën e Shqipërisë”.

2. BaZaT e përgaTiTJeS

(a) Deklarata e përputhshmërisë

pasqyrat financiare janë përgatitur në përputhje me politikat kontabël të përshtatura në manualin e kontabilitetit të Bankës, miratuar nga këshilli i ministrave me Vendimin nr. 50, datë 26 janar 2001 dhe politika të tjera të miratuara nga këshilli mbikëqyrës i Bankës.

këto politika kontabël janë përgjithësisht në pajtueshmëri me Standardet ndërkombëtare të raportimit Financiar (SnrF) të aprovuara nga Bordi i Standardeve ndërkombëtare të kontabilitetit.

(b) Baza e matjes

pasqyrat financiare janë përgatitur mbi bazën e kostos historike përveç sa më poshtë:

• instrumentet financiare të mbajtura me vlerë të drejtë përmes fitim/humbjes janë matur me vlerë të drejtë,

Raporti Vjetor2011


• aktivet financiare të vlefshme për shitje janë matur me vlerë të drejtë,• ari është matur me vlerë të drejtë,• ndërtesat janë matur me vlerën e rivlerësuar.

(c) monedha funksionale dhe e prezantimit

pasqyrat financiare prezantohen në lek Shqiptar (“lekë”), e cila është monedha funksionale e Bankës. nëse nuk është shënuar ndryshe, informacioni financiar i prezantuar në lekë është rrumbullakosur në milionin më të afërt.

(d) përdorimi i vlerësimeve dhe gjykimeve

përgatitja e pasqyrave financiare kërkon nga drejtimi i Bankës që të bëjë gjykime, vlerësime dhe supozime që ndikojnë në zbatimin e politikave kontabël dhe shumat e raportuara të aktiveve e detyrimeve, të ardhurave e shpenzimeve. rezultatet faktike mund të ndryshojnë nga ato të parashikuara.

Vlerësimet dhe supozimet shqyrtohen në baza vijueshmërie. rishikimet e vlerësimeve kontabël njihen në periudhën në të cilën vlerësimi rishikohet dhe në periudhat e ardhshme nëse ato ndikohen.

në Shënimin 4 jepet informacion mbi elementë të rëndësishëm në vlerësimin e pasigurive dhe mbi gjykime kritike për aplikimin e politikave kontabël të cilat kanë efekt të konsiderueshëm në vlerat kontabël në pasqyrat financiare.

3. përmBleDhJe e pOliTikaVe Të rënDëSiShme kOnTaBël

politikat kontabël të paraqitura më poshtë janë zbatuar në mënyrë të qëndrueshme në të gjitha periudhat e prezantuara në këto pasqyra financiare. ndryshimi më i rëndësishëm nga SnrF sqarohet më poshtë:

Snk 39 ‘instrumentet Financiare: njohja dhe matja’

Të ardhurat dhe shpenzimet nga interesat mbi aktivet dhe detyrimet financiare janë njohur në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve në bazë të të drejtave të konstatuara, llogaritur sipas metodës lineare (shënimi 3.a). kjo metodë nuk është në përputhje me Snk 39, i cili kërkon llogaritjen mbi bazën e interesit efektiv. gjithashtu, huatë nga institucionet financiare ndërkombëtare janë njohur me kosto në vend të njohjes me vlerë të drejtë siç kërkohet nga Snk 39.

a. njohja e interesave dhe komisioneve

Të ardhurat dhe shpenzimet për interesa njihen në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve sipas parimit të të drejtave të konstatuara. Të ardhurat dhe shpenzimet për interesa përfshijnë interesat e fituara nga kuponat si edhe amortizimin e çdo primi apo skontoje apo çdo diference tjetër ndërmjet vlerës fillestare kontabël të instrumentit fitimprurës dhe vlerës së tij në maturim, llogaritur me metodën lineare.

2011Raporti Vjetor


Të ardhurat dhe shpenzimet nga interesat mbi gjithë aktivet dhe detyrimet për tregtim konsiderohen të lindin me operacionet tregtuese të Bankës dhe prezantohen së bashku me gjithë ndryshimet e tjera në vlerën e drejtë të aktiveve dhe detyrimeve në të ardhurat nga letrat me vlerë të tregtueshme, neto.

Të ardhurat dhe shpenzimet nga komisionet lindin nga shërbimet financiare të siguruara nga Banka dhe regjistrohen në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve në momentin që shërbimi kryhet. Shpenzime dhe të ardhura të tjera operative përfshijnë fitimet dhe humbjet që vijnë nga shitjet dhe ndryshimet në vlerën e tregut të aktiveve dhe detyrimeve financiare të vlefshme për shitje.

b. Transaksionet në monedhë të huaj

Transaksionet në monedhë të huaj regjistrohen me kursin aktual të këmbimit në datat e kryerjes së veprimeve. në çdo datë të raportimit, zërat monetarë të shprehur në monedhë të huaj rivlerësohen me kursin zyrtar të këmbimit në datën e raportimit. përsa i përket transaksioneve që kryhen në kuadrin e marrëveshjeve me Fondin monetar ndërkombëtar, rivlerësimi kryhet një herë në vit me mbylljen e vitit financiar nga Fmn. Disa zëra jomonetarë të shprehur në monedhë të huaj që maten me kosto historike nuk rivlerësohen.

Fitimi ose humbja nga ndryshimi i kurseve të këmbimit njihet fillimisht në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve në periudhën në të cilën lindin, dhe më pas transferohet në llogarinë “rezerva të rivlerësimit” në kapital, siç parashikon ligji nr 8269, datë 23 dhjetor 1997 “për Bankën e Shqipërisë”.

gjatë rrjedhës normale të biznesit, Banka kryen veprime të këmbimit valutor me datë pagesë një ose dy ditë pas datës të tregtimit. këto veprime regjistrohen në pasqyrat financiare me datën e pagesës. Fitimi ose humbja nga ndryshimi i kurseve të këmbimit njihet në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve me datën e pagesës.

kurset zyrtare të këmbimit të përdorura nga Banka (lek për njësi të monedhës së huaj) për monedhat e huaja më kryesore, më 31 dhjetor 2011 dhe 31dhjetor 2010 paraqiten si më poshtë:

31 dhjetor 2011

31 dhjetor 2010

Dollari amerikan (“uSD”) 107.54 104.00monedha evropiane (“eurO”) 138.93 138.77Stërlina angleze (“gBp”) 165.92 161.46Të drejta të veçanta tërheqjeje (“SDr”) 164.54 160.16Jen japonez (Jpy) 1.3880 1.2790ari (“Xau”) per 1 onz 169,321.73 146,666.00

Raporti Vjetor2011


c. Të ardhurat nga letrat me vlerë të tregtueshme, neto

Të ardhurat nga letrat me vlerë të tregtueshme, neto përbëhen nga fitime minus humbje që lidhen me aktivet dhe detyrimet e tregtueshme, dhe përfshijnë gjithë ndryshimet e realizuara dhe të parealizuara në vlerën e drejtë, interesat dhe diferencat nga ndryshimet në kursin e këmbimit.

d. pagesat e qirasë

pagesat e bëra nën qiranë operative janë njohur në të ardhura dhe shpenzime në bazë të metodës lineare mbi jetëgjatësinë e qirasë. Zbritje nga qiraja njihen si pjesë përbërëse e totalit të shpenzimit të qirasë mbi jetëgjatësinë e qirasë.

e. Tatimi dhe politika e Bankës për shpërndarjen e fitimit

Banka është e përjashtuar nga tatimi mbi fitimin në bazë të ligjit “për Bankën e Shqipërisë”.

politika e shpërndarjes së fitimit të Bankës nga aktiviteti bankar bazohet në ligjin “për Bankën e Shqipërisë”. Sipas këtij ligji, i gjithë fitimi i realizuar kalon në buxhetin e Shtetit, pas plotësimit të niveleve të fondeve rezervë të kërkuara nga këshilli mbikëqyrës i Bankës.

në bazë të nenit 64, pika (a) e ligjit “për Bankën e Shqipërisë”, fitimi/ humbja neto si rezultat i rivlerësimit të aktiveve dhe detyrimeve të shprehura në monedha të huaja, transferohet në kapital tek një llogari rezervë “rezerva e rivlerësimit”. në bazë të nenit 64, pika (b), qeveria e republikës së Shqipërisë lëshon letra me vlerë të borxhit me norma interesi të tregut për të mbuluar vlerën negative të rezervës së rivlerësimit si rezultat i aktivitetit të Bankës.

në përputhje me kërkesat e nenit 9 të ligjit “për Bankën e Shqipërisë”, Banka ka krijuar një rezervë ligjore në të cilën transferohet 25% e fitimit neto të çdo viti, deri sa shuma e rezervës arrin 500% të fondit të themelimit (shiko politikën kontabël 3.f).

në bazë të nenit 11 të ligjit “për Bankën e Shqipërisë”, asnjë transferim, shpërndarje apo pagesë sipas neneve 8, 9 ose 10 të këtij ligji nuk do të bëhet nëse aktivet e Bankës janë më pak se shuma e detyrimeve dhe fondit të themelimit. në këto kushte, bazuar në ligjin “për Bankën e Shqipërisë” sipas nenit 7, ministria e Financave duhet t’i transferojë Bankës letra me vlerë të qeverisë me interes të negociueshëm, në shumën e nevojshme për të mbuluar pamjaftueshmërinë.

f. rezerva ligjore

pas shpërndarjes së rezervës siç kërkohet nga ligji “për Bankën e Shqipërisë” (shiko politikën kontabël 3.e), Banka përcakton pjesën e mbetur që do t’i paguhet Buxhetit të Shtetit.

2011Raporti Vjetor


g. aktivet dhe detyrimet financiare

(i) njohja

Të gjitha aktivet financiare të mbajtura deri në maturim ose aktive financiare të vlefshme për shitje njihen fillimisht me kosto në datën e pagesës. investimet financiare të mbajtura për tregtim njihen në datën e tregtimit. Banka fillimisht i njeh kreditë dhe paradhëniet, depozitat dhe detyrimet financiare në datën e lindjes së tyre.

një aktiv apo detyrim financiar fillimisht matet me kosto. kostoja fillestare e aktiveve në përgjithësi përafron me vlerën e tyre të drejtë.

(ii) klasifikimi

Shiko politikat kontabël 3(h), (i), (j) dhe (k).

(iii) çregjistrimi (mosnjohja)

Banka çregjistron një aktiv financiar kur mbarojnë të drejtat kontraktuale të flukseve të parasë që vijnë nga aktivi financiar ose kur transferon të drejtat mbi aktivin financiar për të marrë flukset e parasë të kontraktuara, në një transaksion në të cilin transferohen në thelb të gjitha rreziqet dhe përfitimet nga pronësia e aktivit financiar. interesat në aktivin financiar të transferuar të cilat janë krijuar apo mbajtur njihen si një aktiv apo detyrim i veçantë.

Banka çregjistron një detyrim financiar kur detyrimet kontraktuale janë përmbushur, ndërprerë apo përfunduar. Banka nxjerr jashtë nga pasqyra e pozicionit financiar ato kredi dhe investime në letra me vlerë, të cilat vlerësohen si të pambledhshme (shiko shënimin 4).

(iv) netimi

aktivet dhe detyrimet financiare netohen me njëra-tjetrën dhe shuma paraqitet neto në pasqyra atëherë dhe vetëm atëherë kur Banka ka të drejtën ligjore për të netuar këto shuma dhe ka si qëllim ose t’i shlyejë neto ose të realizojë aktivin dhe të shlyejë detyrimin njëkohësisht.

Të ardhurat dhe shpenzimet paraqiten në bazë neto vetëm atëherë kur lejohet nga standardet kontabël ose për fitimet dhe humbjet e krijuara nga një grup transaksionesh të ngjashme si ato në aktivitetin tregtues të Bankës.

(v) matja e vlerës së drejtë

Vlera e drejtë është shuma me të cilën një aktiv mund të shkëmbehet ose një detyrim mund të shlyhet, midis palëve të mirinformuara dhe me vullnet të plotë në kushte të lira tregu në datën e matjes. kur është e mundur, Banka mat vlerën e drejtë të një instrumenti duke përdorur çmimet e kuotuara në një treg aktiv për atë instrument. një treg quhet aktiv në qoftë se çmimet e

Raporti Vjetor2011


kuotuara janë rregullisht të gatshme dhe paraqesin transaksionet aktuale të vazhdueshme në kushte të lira tregu.

për investimet e tregtuara në tregje financiare të organizuara, vlera e drejtë përcaktohet duke iu referuar çmimeve të kuotuara në tregjet e kapitalit në mbylljen e biznesit në datën e raportimit. për investimet që nuk kanë një çmim të kuotuar tregu, përcaktohet një vlerësim i arsyeshëm i vlerës së drejtë duke iu referuar vlerës aktuale të tregut të një instrumenti tjetër thuajse të njëjtë.

(vi) identifikimi dhe matja e zhvlerësimit

në çdo datë raportimi, Banka vlerëson nëse ka evidencë objektive që aktivet financiare, të cilat nuk mbahen me vlerën e drejtë përmes fitim/humbjes, janë zhvlerësuar. aktivet financiare zhvlerësohen kur evidenca objektive paraqet që një ngjarje që sjell humbje ka ndodhur pas njohjes fillestare të aktivit, dhe që ngjarja që sjell humbje ka një ndikim në flukset e ardhshme të parasë së aktivit, të cilat mund të maten me besueshmëri.

aktivet financiare, me përjashtim të atyre klasifikuara si “Të mbajtura për tregtim”, vlerësohen në çdo datë raportimi nëse kanë pësuar rënie në vlerë. aktivet financiare pësojnë rënie në vlerë kur ka evidencë objektive që, si rezultat i një apo më shumë ngjarjeve që kanë ndodhur pas njohjes fillestare të aktivit financiar, janë ndikuar flukset e ardhshme të parave që pritet të merren nga investimi. për aktivet financiare të mbajtura me kosto, shuma e zhvlerësimit është diferenca midis vlerës kontabël dhe vlerës aktuale të flukseve të ardhshme të vlerësuara si më poshtë:

• për huatë e krijuara nga Banka - shuma e rikuperueshme e huasë së krijuar llogaritet bazuar mbi vlerësimin në fund të vitit për huatë, duke përfshirë dhe interesin e akumuluar. në përcaktimin e shumave të rikuperueshme nga huatë për personelin, drejtuesit duhet të konsiderojnë shumë faktorë, duke pëfshirë dhe historinë e pagesave të ish-punonjësve. provigjoni për rënien në vlerë të huave raportohet në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve si një shpenzim dhe zbritet nga kategoria përkatëse e aktiveve në bilanc. kur vendoset që një hua nuk mund të rikuperohet më, të gjitha procedurat e nevojshme ligjore janë përfunduar dhe humbja përfundimtare është përcaktuar, huaja hiqet nga librat.

• për aktivet financiare të mbajtura deri në maturim – vlera e mbartur e aktivit ulet deri në shumën që vlerësohet të merret në mënyrë direkte ose nëpërmjet përdorimit të një llogarie për provigjone dhe shuma e humbjes përfshihet në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve.

• për aktivet financiare të vlefshme për shitje – në qoftë se rënia në vlerën e drejtë të një aktivi të disponueshëm për shitje është kaluar direkt në të ardhura të tjera përmbledhëse dhe ka një evidencë objektive që aktivi mund të jetë zhvlerësuar, humbja e akumuluar që është njohur direkt tek të ardhura të tjera përmbledhëse do të hiqet nga të ardhura të tjera përmbledhëse dhe do të njihet në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve edhe nëse aktivi financiar nuk është çregjistruar.

2011Raporti Vjetor


(vii) marrëveshjet e huadhënies së letrave me vlerë

investimet e dhëna hua nën marrëveshjet e huadhënies së letrave me vlerë raportohen në bilanc dhe maten në përputhje me politikat kontabël të zbatueshme për aktivet me vlerë të tregtueshme dhe aktivet e vlefshme për shitje. investimet e dhëna hua nën marrëveshjet e huadhënies së letrave me vlerë vazhdojnë të njihen në pasqyrën e pozicionit financiar të Bankës. për letrat me vlerë të dhëna hua, banka merr kolateral në formë monetare ose letra me vlerë të tjera. Banka regjistron në interesa vlerën e të ardhurave nga huadhënia e letrave me vlerë.

h. paraja dhe ekuivalentet e saj

paraja dhe ekuivalentet e saj përfshijnë kartëmonedha, monedha, llogari rrjedhëse dhe depozita me afat maturimi më pak se tre muaj. këto aktive mbahen me koston e amortizuar në pasqyrën e pozicionit financiar.

për përpilimin e pasqyrës së flukseve të parave, Banka përfshin dhe arin dhe metalet e tjera të çmuara tek paraja dhe ekuivalentet e saj (shiko politikën kontabël 3.m).

i. aktivet dhe detyrimet e tregtueshme

aktivet dhe detyrimet e tregtueshme janë ato aktive dhe detyrime që Banka ka kryesisht për qëllimin e shitjes ose riblerjes në periudhën afatshkurtër ose i mban si pjesë e portofolit i cili përdoret për ruajtjen e pozicionit ose për përfitime afatshkurtra.

aktivet dhe detyrimet e tregtueshme, fillimisht njihen me kosto dhe më vonë mbahen me vlerën e drejtë në pasqyrën e pozicionit financiar, duke i kaluar kostot direkte të transaksionit si fitim ose humbje në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve. çdo fitim ose humbje si pasojë e ndryshimit në vlerën e drejtë njihet si pjesë e “Të ardhurave nga letrat me vlerë të tregtueshme, neto”. aktivet dhe detyrimet e tregtueshme nuk riklasifikohen pas regjistrimit fillestar.

një informacion i përgjithshëm për instrumentet derivative, që përfshijnë kontratat e së ardhmes, është dhënë në shënimin 33 (d).

j. investime të vlefshme për shitje

këto investime, në momentin e parë, njihen me kosto. kostoja direkte e transaksionit regjistrohet si fitim ose humbje në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve. më pas, letrat me vlerë të vlefshme për shitje mbahen në pasqyrat financiare me vlerën e drejtë të tyre. Të ardhurat nga interesi regjistrohen në pasqyrën e të ardhurave sipas parimit të të drejtave të konstatuara.

ndryshimet në vlerën e drejtë njihen direkt në të ardhura të tjera përmbledhëse deri në momentin që letra me vlerë shitet ose zhvlerësohet, kur vlera progresive e njohur në të ardhura të tjera përmbledhëse, kalon si fitim ose humbje.

Raporti Vjetor2011


k. huatë dhe paradhëniet

huatë dhe paradhëniet janë aktive financiare joderivative, me pagesa fikse ose të përcaktuara, të cilat nuk janë kuotuar në tregje aktive dhe Banka nuk ka për qëllim t’i shesë në periudhën afatshkurtër.

kur Banka blen një aktiv financiar dhe njëherësh hyn në një marrëveshje për ta rishitur këtë aktiv (ose një aktiv kryesisht të ngjashëm) me një çmim të fiksuar në një datë të ardhshme (marrëveshje të anasjellta të riblerjes), marrëveshja kontabilizohet si një hua apo paradhënie dhe aktivet në bazë të marrëveshjes nuk paraqiten në pasqyrat financiare të Bankës.

Të ardhurat nga interesi regjistrohen në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve kur konstatohen.

l. Derivatët e mbajtur për qëllime të menaxhimit të riskut

Derivatët e mbajtur për qëllime të menaxhimit të rrezikut përfshijnë të gjitha aktivet dhe detyrimet derivative të cilat nuk janë të klasifikuara si aktive ose detyrime të tregtueshme. informacioni për kontratat bazë, rreziqet, dhe të tjera konsiderata të përgjithshme, lidhur me instrumentet derivative të përdorura nga Banka, që përfshijnë kontratat forward (‘e ardhshme’) të këmbimit dhe swap, është dhënë në shënimin 33 (d).

m. ari dhe metalet e tjera të çmuara

ari dhe metalet e tjera të çmuara mbahen me vlerë tregu duke u bazuar në çmimin e Tregut të arit në londër (london Bullion market), në datën e raportimit. ky vlerësim është në përputhje me legjislacionin vendas.

n. aktivet e qëndrueshme

(i) njohja dhe vlerësimi

Zërat e aktiveve të qëndrueshme vlerësohen me koston historike zvogëluar për zhvlerësimin e akumuluar dhe humbjet nga rënia në vlerë, përveç tokës dhe ndërtesave, të cilat paraqiten me shumën e rivlerësuar, që është llogaritur duke përdorur metodën e kostos së zëvendësimit.

çdo rritje nga rivlerësimi e ardhur nga rivlerësimi i tokës dhe ndërtesave kreditohet në llogarinë e kapitalit ose të ardhura të tjera përmbledhëse tek “rezerva e rivlerësimit të aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara”, përveç rastit kur kjo rritje anulon rënien nga vlerësimi i të njëjtit aktiv, të njohur më parë në fitim ose humbje, rast ky kur rritja nga rivlerësimi njihet direkt në fitim ose humbje deri në masën e rënies së njohur paraprakisht.

çdo rënie në vlerën e mbetur të ndërtesave, rezultuar nga procesi i rivlerësimit njihet direkt fitim ose humbje deri në masën e balancës së njohur në rezervën e rivlerësimit, rezultuar nga rivlerësimi i mëparshëm i

2011Raporti Vjetor


ndërtesave. kostoja e aktivit përfshin dhe shpenzime që lidhen direkt me blerjen e tij.

(ii) kostot e mëvonshme

kostoja e zëvendësimit të një pjese të një aktivi të qëndrueshëm regjistrohet me vlerën e mbartur të këtij aktivi, nëse është e mundshme që përfitimet e ardhshme ekonomike nga ky aktiv do të jenë për Bankën dhe që kostoja e zëvendësimit të matet në mënyrë të besueshme. Vlera e mbetur e pjesës së zëvendësuar çregjistrohet nga pasqyra e pozicionit financiar. kostot e mirëmbajtjes ditore të aktiveve të qëndrueshme njihen në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve kur ndodhin.

(iii) Zhvlerësimi

Zhvlerësimi njihet në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve. Zhvlerësimi vjetor llogaritet me metodën lineare duke përdorur norma specifike për çdo aktiv, bazuar në jetëgjatësinë e vlerësuar të tij. Toka dhe ndërtimet në proces nuk zhvlerësohen.

Vlerësimi i jetës së dobishme për periudhën aktuale dhe atë krahasimore është si më poshtë:

ndërtesa, Zyra qendrore 40 vjetndërtesa, degët 25 vjetaktive transporti 5 - 10 vjetpajisje zyre 3 - 20 vjet

metoda e zhvlerësimit, jeta e dobishme dhe vlera e mbetur rishikohen në datën e raportimit.

o. aktivet e patrupëzuara

(i) kosto të shtypjes dhe prerjes së parasë

kostot e shtypjes së kartëmonedhave dhe të prerjes së monedhave kapitalizohen si aktive të qëndrueshme të patrupëzuara dhe amortizohen respektivisht me 2.5 vjet dhe 10 vjet.

(ii) programet kompjuterike

programet kompjuterike të blera nga Banka njihen me koston historike zvogëluar me amortizimin dhe humbjet e akumuluara nga rënia në vlerë.

Shpenzimet e mëvonshme mbi programet kompjuterike kapitalizohen vetëm kur këto shpenzime lidhen me rritjen e përfitimit të ardhshëm ekonomik prej këtij aktivi. Të gjitha shpenzimet e tjera njihen në periudhën që ndodhin tek pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve.

Raporti Vjetor2011


Shpenzimi i amortizimit njihet në pasqyrën e të ardhurave, bazuar mbi metodën lineare të amortizimit gjatë jetës së dobishme ekonomike, prej datës në të cilën ky program është i gatshëm për përdorim. Jeta e dobishme ekonomike e programeve kompjuterike është 2 vjet.

p. rënia në vlerë e aktiveve jofinanciare

Vlera e mbetur e aktiveve jofinanciare rishikohet në çdo datë raportimi për të përcaktuar nëse ka ndonjë tregues për rënie të saj. nëse ekziston një tregues i tillë, atëherë vlerësohet vlera e rikuperueshme e këtij aktivi.

humbja nga rënia e vlerës njihet kur vlera e mbetur e aktivit tejkalon vlerën e rikuperueshme.

Vlera e rikuperueshme është vlera më e madhe midis vlerës nga përdorimi i aktivit dhe vlerës së tregut zvogëluar me kostot e shitjes. për llogaritjen e vlerës nga përdorimi, aktualizohen flukset e ardhshme të parasë nga përdorimi i këtij aktivi, me një normë interesi e cila reflekton vlerën në kohë të parasë dhe rreziqet specifike të lidhura me aktivin.

humbjet nga rënia në vlerë të njohura në periudhat e mëparshme rishikohen në çdo datë raportimi për të parë nëse humbja është zvogëluar apo nuk ekziston më. humbja nga rënia në vlerë rimerret nëse ka patur ndonjë ndryshim në vlerësimin e përdorur për përcaktimin e vlerës së rikuperueshme. humbja nga rënia në vlerë rimerret vetëm për pjesën që vlera aktuale e mbetur të mos e tejkalojë vlerën e mbetur neto nga amortizimi apo zhvlerësimi, nëse kjo humbje nuk do të ishte njohur më parë.

q. grantet

grantet fillimisht regjistrohen si të ardhura të shtyra kur ekziston siguria se ato do të përfitohen dhe Banka do të veprojë në përputhje me kushtet e këtij granti. grantet që lidhen me zëra shpenzimi kalojnë tek pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve gjatë periudhës që është bërë shpenzimi. grantet që lidhen me blerjen e aktiveve kalojnë tek pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve përgjatë jetës së aktivit përkatës në shumën që i përket zhvlerësimit ose amortizimit që i zbritet aktivit.

r. huatë nga Fondi monetar ndërkombëtar (Fmn)

huatë nga Fondi monetar ndërkombëtar (Fmn) për qeverinë e Shqipërisë ndërmerren nëpërmjet Bankës dhe tregohen në pasqyrën e pozicionit financiar të Bankës. interesi për këto hua paguhet direkt nga Banka. huatë nga Fmn shprehen në SDr (Special drawings Rights). këto hua maten fillimisht me kosto.

2011Raporti Vjetor


s. marrëveshjet e riblerjes

kur Banka shet një aktiv financiar dhe njëkohësisht hyn në marrëveshje për të riblerë këtë aktiv, me një çmim fiks në një datë të caktuar (‘repO’), marrëveshja regjistrohet si depozitë dhe aktivi vazhdon të jetë i regjistruar në pasqyrat financiare të Bankës.

marrëveshjet e riblerjes regjistrohen në bilanc në zërin “Detyrime ndaj bankave vendase”. Bazuar mbi rregulloren e Bankës mbi marrëveshjet e riblerjes, Bankës nuk i kërkohet të vendosë garanci për këto letra me vlerë.

interesi i fituar mbi marrëveshjet e anasjellta të riblerjes dhe interesi i pësuar mbi marrëveshjet e riblerjes njihen si të ardhura ose shpenzime nga interesi gjatë jetëgjatësisë së çdo marrëveshjeje duke përdorur normën bazë të interesit të shpallur me vendim të këshillit mbikëqyrës të Bankës.

t. provigjone

një provigjon njihet nëse, si rezultat i ngjarjeve të mëparshme, Banka ka një detyrim ligjor ose konstruktiv i cili mund të matet në mënyrë të besueshme, dhe është e mundur që do të kërkohen të mira ekonomike për shlyerjen e këtij detyrimi.

u. përfitimet e punonjësve

(i) plan pensioni me kontribute të përcaktuara

kontributet e Bankës ndaj planit të pensioneve me kontribut të përcaktuar ngarkohen në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve kur ato ndodhin.

Banka paguan kontribute për sigurimet shoqërore të detyrueshme për përfitimet e punonjësve që dalin në pension. autoritetet shqiptare janë përgjegjëse për përcaktimin e limitit minimal ligjor të vendosur për pensionet në Shqipëri sipas një plani kontributesh të përcaktuara për pensione.

(ii) përfitimet nga ndërprerja e marrëdhënieve të punës

përfitimet nga ndërprerja e marrëdhënieve të punës regjistrohen atëherë kur Banka në mënyrë të dukshme ka vendosur të zbatojë një plan formal të detajuar për të ndërprerë punësimin para datës së daljes në pension ose të ofrojë përfitime për të paguar në rastin e largimit vullnetar të punonjësve. përfitime të ofruara për largimin vullnetar do të regjistrohen vetëm atëherë kur oferta është bërë, është e mundshme që do të pranohet, dhe numri i personave që do të pranojnë ofertën mund të matet në mënyrë të besueshme.

(iii) përfitime afatshkurtra

Detyrimet për përfitime afatshkurtra nuk skontohen dhe regjistrohen në periudhën kur ofrohet shërbimi. një provigjon mund të regjistrohet për shumën

Raporti Vjetor2011


që pritet të paguhet në lidhje me bonuset afatshkurtra në para, nëse Banka ka një detyrim ligjor ose konstruktiv për të paguar këtë shumë si rezultat i shërbimeve të shkuara të ofruara nga punonjësi, dhe detyrimi mund të matet në mënyrë të besueshme.

v. informacioni krahasues

kur është e nevojshme, shifrat e periudhave të mëparshme riklasifikohen për qëllime krahasimi. Banka nuk ka bërë ndonjë riklasifikim të tillë në këto pasqyra financiare.

4. përDOrimi i VlerëSimiT Dhe gJykimeVe

këto shënime shpjeguese mbështesin komentet mbi administrimin e rrezikut financiar (shënimi 33)

Burimet kryesore të pasigurisë në matje

Fonde të lejuara për humbje nga kreditë

aktivet e regjistruara me kosto vlerësohen për të identifikuar rënie në vlerë të aktivit, në bazë të politikave të përshkruara në 3(g)(vi).

përbërësit specifikë të kundërpartisë për totalin e provigjoneve për rënie në vlerë aplikohen ndaj aktiveve financiare të vlerësuara individualisht, dhe bazohen në vlerësimin më të mirë të flukseve të pritshme të parasë. për të llogaritur këto flukse të parave, drejtimi i Bankës gjykon mbi situatën financiare të palës tjetër dhe vlerën neto të realizueshme të ndonjë garancie. çdo aktiv i zhvlerësuar, matet bazuar mbi cilësitë e tij, dhe llogaritja e flukseve të parasë që konsiderohen të arkëtueshme aprovohet në mënyrë të pavarur.

përcaktimi i vlerës së drejtë

përcaktimi i vlerës së drejtë të aktiveve dhe detyrimeve financiare për të cilat nuk ka një çmim tregu kërkon përdorimin e një metode vlerësuese. për instrumentet financiare të cilat nuk tregtohen në mënyrë sistematike, dhe që transparenca në çmim është e vogël, vendosja e vlerës së drejtë është më pak objektive dhe kërkon nivele të ndryshme gjykimi të cilat variojnë në bazë të likuiditetit, përqendrimit, pasigurisë së faktorëve të tregut, supozimeve të çmimeve dhe rreziqeve të tjera të cilat kanë një ndikim në instrumentin financiar. gjithashtu referohuni “Vlerësimit të instrumenteve Financiare” më poshtë.

gjykime në përdorimin e politikave kontabël

gjykime në përdorimin e politikave kontabël përfshijnë:

2011Raporti Vjetor


Shtypshkronja

Banka ka kontrolluar aktivitetin e Shtypshkronjës në 31 dhjetor 2007. Shtypshkronja ka ushtruar veprimtarinë e saj ekonomiko-financiare deri në datën 30 shtator 2008 në bazë të vendimit të këshillit të ministrave nr. 598, datë 5 shtator 2007, “për mbylljen e veprimtarisë ekonomike-financiare të Shtypshkronjës”, ndryshuar me vendimin nr. 862, datë 18 qershor 2008.

Sipas pikave 7 dhe 8 të vendimit nr. 598, kapitalet e patrupëzuara dhe inventari ekonomik transferohen për llogari të ministrisë së Financave, teknologjia dhe makineritë për shtypjen e pullave fiskale i transferohen Drejtorisë së përgjithshme të Tatimeve. Sipas pikës 10 po të këtij vendimi, administrimi (pronësia) i ndërtesës i mbetet Bankës së Shqipërisë.

pas mbylljes së aktivitetit, Banka ka përfshirë në Detyrime të tjera vendase (Shënimi 18) një shumë prej 226 milionë lekë (2010: 227 milionë lekë), e cila përfaqëson transferime të tjera ndërmjet Bankës dhe shtypshkronjës në mbyllje të aktivitetit. këto transferime u bazuan në vendimet e sipërpërmendura. Banka nuk ka marrë ende një vendim për shlyerjen e këtyre detyrimeve.

Vlerësimi i instrumenteve financiare

Banka i mat vlerat e drejta duke përdorur hierarkinë e mëposhtme të metodave:

• niveli 1: çmimet e tregut janë të publikuara në një treg aktiv për një instrument identik.

• niveli 2: Teknikat e vlerësimit bazohen në të dhëna të vëzhgueshme. kjo kategori përfshin instrumente të vlerësuara duke përdorur: çmimet e publikuara për instrumente të ngjashme; çmimet e publikuara për instrumente të ngjashme në tregje joaktive; ose teknika vlerësimi ku të gjitha të dhënat mund të vëzhgohen direkt apo indirekt në treg.

• niveli 3: Teknikat e vlerësimit bazohen në të dhëna jo të vëzhgueshme. kjo kategori përfshin gjithë instrumentet për të cilat, teknikat e vlerësimit nuk bazohen në të dhëna të vëzhgueshme dhe të dhënat jo të vëzhgueshme mund të kenë ndikim të rëndësishëm në vlerësim. kjo kategori përfshin instrumente të vlerësuara duke përdorur çmimet e publikuara për instrumente të ngjashme, mbi të cilat kërkohen rregullime apo supozime të rëndësishme dhe jo të vëzhgueshme për të reflektuar ndryshimin midis instrumenteve.

për letrat me vlerë që tregtohen në tregje financiare aktive, vlera e drejtë përcaktohet duke iu referuar çmimeve të kuotuara në treg ose atyre të kuotuara nga tregtues të instrumenteve. për të gjitha instrumentet financiare, Banka përcakton vlerën e drejtë duke përdorur teknika të vlerësimit. Teknikat e vlerësimit përfshijnë modelet e vlerës aktuale neto, flukset e skontuara të parave, krahasimin me instrumente të ngjashme për të cilat ekziston një vlerë tregu dhe metoda të tjera. Objektivi i teknikave të vlerësimit është të arrijë në një përcaktim të vlerës së drejtë e cila reflekton çmimin e instrumentit financiar që do të ishte përcaktuar nga tregu në datën e raportimit.

Raporti Vjetor2011


Banka përdor metoda gjerësisht të njohura të vlerësimit për përcaktimin e vlerës së drejtë të instrumenteve të thjeshta financiare, të cilat përdorin vetëm të dhëna të publikuara tregu dhe që kërkojnë pak gjykim dhe vlerësim. çmime dhe të dhëna të publikuara janë të disponueshme në bursa për ato letra me vlerë të cilat janë të listuara dhe për derivativë të tregtueshëm e të këmbyeshëm si kontratat e të ardhmes apo derivativë të tjerë të thjeshtë, të tregtueshëm. Disponibiliteti i vlerës së publikuar redukton nevojën për gjykim dhe vlerësim nga drejtimi i Bankës, dhe redukton pasigurinë e shoqëruar me përcaktimin e vlerës së drejtë. Disponibiliteti i çmimeve të publikuara në bursë dhe faktorëve të marrë në llogaritje, varion sipas produkteve dhe tregjeve, dhe ndikohet prej ngjarjeve të veçanta dhe kushteve të përgjithshme të tregjeve financiare.

llogaritë me bankat

Vlera e drejtë e këtyre instrumenteve bazohet në metodën e nivelit 2 të përshkruar me sipër.

investimet në letrat me vlerë

Vlera e drejtë e investimeve në letrat me vlerë bazohet në çmimet e tregut ose ato të kuotuara nga brokera e agjentë këmbimi. Vlera e drejtë e këtyre instrumenteve bazohet në metodën e nivelit 1 të përshkruar më sipër. kur ky informacion nuk është i disponueshëm, vlera e drejtë bazohet në metodën e nivelit 2 të përshkruar më sipër.

5. ari Dhe meTale Të çmuara

31 dhjetor 2011

31 dhjetor 2010

ari depozitë në bankat e huaja 11,724 10,155ar dhe metale të çmuara në kasafortë 5,577 4,926Totali 17,301 15,081

më 31 dhjetor 2011, vlera e arit të vendosur në depozita dhe llogari rrjedhëse në bankat e huaja, ishte 11,724 milionë lekë (2010: 10,155 milionë lekë).

ari dhe metale të tjera të çmuara të përfshira në aktive vendase përfshin gjendjet e arit jomonetar, platinit dhe të argjendit në kasafortë, të vlerësuara me kursin e këmbimit fiks të londrës në datën e raportimit, me një shumë totale prej 5,577 milionë lekë (2010: 4,926 milionë lekë).

rritja prej 2,220 milionë lekë (2010: 4,280 milionë lekë), që rezulton nga rivlerësimi i arit dhe metaleve të çmuara, është regjistruar në rezervën e rivlerësimit.

2011Raporti Vjetor


6. llOgari me FOnDin mOneTar nDërkOmBëTar

31 dhjetor 2011

31 dhjetor 2010

kuota në Fondin monetar ndërkombëtar (Fmn) 7,601 7,624Të drejta speciale të tërheqjes (“SDr”) të mbajtura 8,224 8,122interes i përllogaritur 3 5Totali 15,828 15,751

kuotat tek Fondi monetar ndërkombëtar (“Fmn”) rezultojnë nga anëtarësimi i republikës së Shqipërisë pranë Fmn-së, në përputhje me ligjin nr. 8269, datë 23 dhjetor 1997 “për Bankën e Shqipërisë”. këto depozita kanë si kundërparti huatë e dhëna nga Fmn për republikën e Shqipërisë siç paraqitet në Shënimin 13.

kuotat e republikës së Shqipërisë pranë Fmn janë 7,601 milionë lekë ose 49 milionë SDr më 31 dhjetor 2011. 551 milionë lekë ose 3 milionë SDr të kuotave të republikës së Shqipërisë në Fmn, përfaqësojnë këstin rezervë të mbajtur me Fmn-në. Fmn paguan kompensim (interes) për ata anëtarë të cilët kanë pozicion kësti rezervë të kompensueshëm me 0.11% (2010: 0.28%) normë interesi vjetore të ndryshueshme.

Të drejtat speciale të tërheqjes (“SDr”) përfaqësojnë depozitat e vendosura pranë Fmn-së. këto depozita kanë një interes të përcaktuar në bazë javore. norma e interesit vjetor më 31 dhjetor 2011 është 0.11% (2010: 0.3%).

më 31 dhjetor 2011, siç paraqitet në Shënimin 13, të drejtat speciale të tërheqjes rezultojnë në shumën prej 8,224 milionë lekë ose 46 milionë SDr. këto të drejta përfaqësojnë shumat e fituara përmes alokimit të SDr-ve. alokimet e SDr-ve përfaqësojnë shuma të marra nga Fmn, qëllimi i së cilave ishte një përgjigje e menjëhershme ndaj nevojave afatshkurtra dhe afatgjata për likuiditet të vendeve anëtare. Shuma e të drejtave speciale të tërheqjes e cila tejkalon atë të alokimeve ishte 579 milionë lekë ose rreth 4 milionë SDr (2010: 683 milionë lekë ose 4 milionë SDr).

7. DepOZiTa në BankaT e huaJa

31 dhjetor 2011

31 dhjetor 2010

llogari rrjedhëse 25,532 25,350Depozita afatshkurtra 3,030 6,201kontrata të së ardhmes 35 81interes i përllogaritur 7 5Totali 28,604 31,637

Depozitat afatshkurtra dhe llogaritë rrjedhëse në bankat e huaja kanë norma interesi që bazohen në monedhën e depozitës apo llogarisë rrjedhëse. Depozita afatshkurtër ështe me normë interesi 0.29% për monedhën euro dhe 0.01% për monedhën uSD.

Raporti Vjetor2011


8. inVeSTime në leTra me Vlerë në mOneDhë Të huaJ

8.1. inVeSTime Të VleFShme për ShiTJe

portofoli i letrave me vlerë në monedhë të huaj të vlefshme për shitje i kontabilizuar me vlerë tregu është si më poshtë:

31 dhjetor 2011

31 dhjetor 2010

nota thesari të qeverive të huaja 164,558 148,500investime afatmesme të Bank for international Settlements (BiS) 1,476 2,186Bono thesari të qeverive të huaja 11,210 -nota thesari të agjencive dhe korporatave 26,556 13,272Bono thesari të agjencive 2,749 39,378Totali 206,549 203,336

notat e thesarit të qeverive të huaja kanë kurse kuponash që variojnë nga 0.25% në 8.7% (2010: 0.375% në 9%). interesi paguhet në baza gjashtëmujore (uSD dhe gBp) dhe vjetore (eurO) si dhe maturimet variojnë nga janari i vitit 2012 në janar të vitit 2020. norma e brendshme e kthimit varion nga 0.1256%-99.495% (2010: 0.39% në 4.14%).

investimet afatmesme të BiS përbëhen nga letra me vlerë me kupona fiks, të shprehura në eurO me kurse që variojnë nga 3.7% në 3.8% (2010: 0.62% në 3.8%). interesi është i pagueshëm në baza vjetore për investimet në eurO dhe maturimet variojnë midis marsit 2013 dhe dhjetorit të vitit 2013. norma e brendshme e kthimit varion nga 1.045% në 1.261% (2010: 0.832% në 1.261%).

notat e agjencive janë të shprehura në uSD, gBp dhe eurO me kurse kuponi nga 1.125% në 5.5% (2010:1.125% në 5.5%). interesi është i pagueshëm në baza gjashtëmujore dhe vjetore, si dhe kufijtë e maturimit janë nga janari 2012 deri në shtator 2013. norma e brendshme e kthimit varion nga 0.306% në 2.3998% (2010: 0.56% në 2.8%).

Bonot e thesarit të agjencive janë të shprehura në uSD dhe gBp me normë të brendshme kthimi nga 0.555% në 98.75% (2010: 0.11% në 2.2%) dhe me kufij maturiteti nga janari 2012 në qershor 2013.

Bonot e thesarit të qeverive të huaja janë të shprehuara në eurO dhe Jpy dhe norma e brendshme e kthimit varion nga 0.11% në 1.75%, ndërsa maturimi është nga janari 2012 deri në qershor 2012.

8.2. inVeSTime Të mBaJTura për TregTim

portofoli i letrave me vlerë në monedhë të huaj, klasifikuar si “Të mbajtura për tregtim” paraqitet me vlerë tregu si më poshtë:

2011Raporti Vjetor


31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010nota thesari të qeverisë 7,827 7,239nota thesari të agjencive 5,343 5,327Totali 13,170 12,566

notat e thesarit të qeverisë të shprehura në uSD, kanë kurse kuponi fiks, që variojnë ndërmjet 0.25% dhe 3.375% (2010: 0.875% dhe 4.75%). interesi është i pagueshëm çdo gjashtë muaj dhe maturiteti varion ndërmjet majit 2012 dhe janarit 2015.

notat e agjencive të shprehura në uSD, kanë kurse kuponi fiks, që variojnë ndërmjet 0.625% dhe 5.00% (2010: 0.625% dhe 5.875%) dhe kurse të ndryshueshme çdo tre muaj, që variojnë ndërmjet 0.47% dhe 0.60% (2010: 0.59% dhe 0.57%). interesi është i pagueshëm në baza të ndryshme që variojnë nga tremujore në vjetore dhe maturiteti varion ndërmjet shkurtit 2012 dhe qershorit 2014.

investimet e mbajtura për tregtim administrohen nga Banka ndërkombëtare për rindërtim dhe Zhvillim (iBrD) në kuadrin e marrëveshjes së Bankës së Shqipërisë me Bankën Botërore “për administrimin dhe asistencën teknike mbi investimin e rezervës valutore të Bankës së Shqipërisë” (program menaxhimi për rezervë dhe këshillim) të lidhur më datë 23 shtator 2005. investimet në këtë portofol njihen në pasqyrat financiare në datën e tregtimit.

9. akTiVe Të TJera në mOneDhë Të huaJ

31 dhjetor 2011

31 dhjetor 2010

kuotizacione në institucionet ndërkombëtareBanka ndërkombëtare për rindërtim dhe Zhvillim (iBrD) 362 361agjencia ndërkombëtare e Zhvillimit (iDa) 13 13agjencia e garantimit të investimeve Shumëpalëshe (miga) 7 6korporata ndërkombëtare Financiare (iFc) 79 76Banka evropiane për rindërtim dhe Zhvillim (eBrD) 63 61Banka islamike e Zhvillimit (iDB) 24 24Totali i kuotizacioneve 548 541arka në valutë 53 642Totali i aktiveve të tjera në monedhë të huaj 601 1,183

kuotizacionet në institucionet ndërkombëtare financiare përbëhen nga nënshkrime për pjesëmarrjen e Bankës së Shqipërisë në këto institucione (Shënimi 30).

10. kreDi për palëT e TreTa

10.1. kreDi TranZiTe

Totali i kredive tranzite për fundin e vitit 2011 rezulton me gjendje zero lekë (2010: 15 milionë lekë). këto kredi përfaqësojnë kredi për sektorin e

Raporti Vjetor2011


shërbimeve, akorduar Bankës italo–Shqiptare, (sot intesa Sanpaolo Bank) për t’iu shpërndarë huamarrësve me qëllim mbështetjen e programeve qeveritare.

10.2 kreDi nDaJ BankaVe VenDaSe

kredia ndaj bankave vendase përfaqëson marrëveshje të anasjellta riblerjeje midis Bankës së Shqipërisë dhe bankave të nivelit të dytë në vlerën 25,485 milionë lekë me afat maturimi nga një javë në tre muaj (2010: 12,520 milionë lekë). në 31 dhjetor 2011, normat vjetore të interesit të marrëveshjeve të anasjellta të riblerjes variojnë nga 4.75% në 5.50% (2010: 5% në 5.44%), ndërsa maturimet variojnë nga janari 2012 në mars 2012.

11. inVeSTime Të VleFShme për ShiTJe (në mOneDhë VenDaSe)

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010 Bono thesari afatshkurtër të qeverisë Shqiptare 63,616 63,630Totali 63,616 63,630

më 31 dhjetor 2011, investime të vlefshme për shitje në monedhë vendase, përfaqësojnë bono thesari të qeverisë Shqiptare me kupon zero, me afat maturimi nga tre muaj deri në 12 muaj. normat e tyre të kthimit në blerje variojnë nga 4.778% në 7.022% (2010: 5.17% në 9.99%). portofoli i bonove të thesarit nga pikëpamja e maturimit ka një shtrirje nga janari 2012 në dhjetor 2012.

12. akTiVe Të TJera (në mOneDhë VenDaSe)

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010 aktive të qëndrueshme të trupëzuara, neto 7,575 7,124aktive të qëndrueshme të patrupëzuara, neto 25 155kredi punonjësve 1,890 1,755Debitorë të tjerë 4 4numizmatika 38 40inventari 64 73Të tjera 43 78Totali 9,639 9,229

në 31 dhjetor 2011, kreditë e punonjësve paraqiten neto nga provigjonet për çështje gjyqësore që lidhen me to, në masën 13 milionë lekë (2010: 13 milionë lekë).

në 31 dhjetor 2011, vlera e regjistruar e kolateralit për kreditë afatgjata dhënë punonjësve të Bankës arrin në shumën 2,266 milionë lekë (2010: 2,057 milionë lekë). Vlera e kredive ende të padisbursuara në favor të punonjësve (në bazë të rregullores së dhënies së kredive nr. 77, datë 25 tetor 2006) është 145 milionë lekë (2010: 162 milionë lekë).

2011Raporti Vjetor


Vlera neto kontabël e aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara për çdo kategori më 31 dhjetor 2011 paraqitet si më poshtë:

Toka, ndërtesa, konstruksione të përgjithshme

pajisje të përgjithshme

mjetetransporti

ndërtime në proces Totali

kosto/Vlerësimi gjendja më 1 janar 2011 6,562 1,195 186 265 8,208Shtesa 1,781 131 - 505 2,417pakësime (1,742) (13) (2) - (1,757)gjendja më 31 dhjetor 2011 6,601 1,313 184 770 8,868amortizimi i akumuluar gjendja më 1 janar 2011 157 776 151 - 1,084amortizimi i vitit 117 96 7 - 220pakësime - (11) - - (11)gjendja më 31 dhjetor 2011 274 861 158 - 1,293Vlera kontabël neto gjendja më 31 dhjetor 2011 6,327 452 28 770 7,575gjendja më 31 dhjetor 2010 6,405 419 35 265 7,124

në janar 2011, Banka ndau vlerën e ish-hotel Dajtit midis vlerës së ndërtesës prej 2,316 milionë lekë dhe vlerës së tokës mbi të cilën ngrihet kjo ndërtesë prej 1,781 milionë lekë.

Vlera neto kontabël e aktiveve të qëndrueshme të trupëzuara për çdo kategori më 31 dhjetor 2010 paraqitet si më poshtë:

Toka, ndërtesa, konstruksione të përgjithshme

pajisje të përgjithshme

mjetetransporti

ndërtime në proces Totali

kosto/Vlerësimi gjendja më 1 janar 2010 2,436 949 186 176 3,747 Shtesa 4,133 246 - 127 4,506 pakësime (7) - - (38) (45)gjendja më 31 dhjetor 2010 6,562 1,195 186 265 8,208 amortizimi i akumuluar gjendja më 1 janar 2010 101 686 135 - 922 amortizimi i vitit 56 90 16 - 162 pakësime - - - - -gjendja më 31 dhjetor 2010 157 776 151 - 1,084 Vlera kontabël neto gjendja më 31 dhjetor 2010 6,405 419 35 265 7,124 gjendja më 31 dhjetor 2009 2,335 263 51 176 2,825

Vlera neto kontabël e aktiveve të qëndrueshme të patrupëzuara për çdo kategori paraqitet si më poshtë:

programe kompjuterike Bankënota të shtypura dhe monedha të prera

Totali i aktiveve të qëndrueshme të patrupëzuara

kosto gjendja më 1 janar 2011 391 3,097 3,488Shtesa 17 - 17gjendja më 31 dhjetor 2011 408 3,097 3,505amortizimi i akumuluar gjendja më 1 janar 2011 384 2,949 3,333amortizimi i vitit 8 139 147gjendja më 31 dhjetor 2011 392 3,088 3,480Vlera kontabël neto: më 31 dhjetor 2011 16 9 25më 31 dhjetor 2010 7 148 155

Raporti Vjetor2011


Vlera neto kontabël e aktiveve të qëndrueshme të patrupëzuara për çdo kategori paraqitet si më poshtë:

programe kompjuterike

Bankënota të shtypura dhe

monedha të prera

Totali i aktiveve të qëndrueshme të

patrupëzuarakosto gjendja më 1 janar 2010 383 3,096 3,479Shtesa 8 1 9gjendja më 31 dhjetor 2010 391 3,097 3,488amortizimi i akumuluar gjendja më 1 janar 2010 372 2,686 3,058amortizimi i vitit 12 263 275gjendja më 31 dhjetor 2010 384 2,949 3,333Vlera kontabël neto: më 31 dhjetor 2010 7 148 155më 31 dhjetor 2009 11 410 421

13. DeTyrime nDaJ FOnDiT mOneTar nDërkOmBëTar

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010

alokim i SDr-ve 7,645 7,439huaja e uljes së Varfërisë dhe Zhvillimit (“prgF’) 3,621 4,666llogaria e letrave me vlerë tek Fmn 6,002 6,113llogari e Fmn-së në lekë 2,277 2,290interes i përllogaritur 5 8Totali 19,550 20,516

huatë prgF janë të lidhura me kuotizacionet për anëtarësimin e republikës së Shqipërisë në Fmn dhe janë tërhequr në emër të qeverisë për reformat makroekonomike. këto hua përfshijnë programet e mëposhtme:

• “huaja e uljes së Varfërisë dhe Zhvillimit prgF 2” u miratua me marrëveshjen e datës 13 maj 1998 në shumën 45,040,000 SDr, duke u disbursuar nga viti 1999 deri në vitin 2001. kjo është një kredi me normë interesi 0.5%, e pagueshme çdo gjashtë muaj, me 10 këste, duke filluar nga viti 2004 dhe përfunduar në vitin 2011. gjendja më 31 dhjetor 2011 rezulton zero SDr (2010: 1,411,500 SDr), dhe është ekuivalente e zero milionë lekë (2010: 226 milionë lekë).

• “huaja e uljes së Varfërise dhe Zhvillimit prgF 3” u miratua me marrëveshjen e datës 21 qershor 2002 në shumën 28,000,000 SDr dhe është disbursuar deri më 20 qershor 2005. gjendja në fund të vitit 2011 është 14,000,000 SDr (2010: 19,200,000 SDr) dhe është ekuivalente e 2,304 milionë lekë (2010: 3,075 milionë lekë), me një interes prej 0.5% i pagueshëm çdo gjashtë muaj. principali i huasë do të fillojë të shlyhet pas pesë vjet e gjysëm, me 10 këste gjashtëmujore të barabarta.

• “huaja e uljes së Varfërisë dhe Zhvillimit” (prgF 4) dhe “huaja-lehtësia e Financimit afatmesëm” (eFF) u miratuan me marrëveshjen trevjeçare të datës 27 janar 2006 në shumën 17,045,000 SDr, me një interes prej 0.5% të pagueshëm çdo gjashtë muaj. gjendja më

2011Raporti Vjetor


31 dhjetor 2011 është 7,913,572 SDr (2010: 8,522,500 SDr) dhe është ekuivalente e 1,302 milionë lekë (2010: 1,365 milionë lekë). principali i huasë do të fillojë të shlyhet pas pesë vjet e gjysmë, në dhjetë këste gjashtëmujore të barabarta.

llogaritë e Fmn-së përfaqësojnë detyrime përkundrejt pjesëmarrjes së Shqipërisë në Fmn. më 31 dhjetor 2011, shuma e këtyre detyrimeve është 8,280 milionë lekë ose 53 milionë SDr (më 31 dhjetor 2010: 8,403 milionë lekë ose 54 milionë SDr). Detyrimet e lidhura me kuotat e Fmn-së nuk mbartin interes dhe janë me maturitet të papërcaktuar. këto detyrime përfshijnë llogaritë nr.1, nr.2 dhe llogari të letrave me vlerë, në të cilën janë depozituar notat premtuese të panegociueshme dhe që nuk mbartin interes. Balancat në këto llogari janë krijuar nga pagesa e komponentit të monedhës vendase të nënshkrimit të kuotave dhe blerjet e burimeve të Fondit në shkëmbim të monedhës vendase.

e përfshirë në llogaritë e Fmn-së është dhe huaja “lehtësia e Financimit afatmesëm” (eFF) prej 1,230 milionë lekë (2010: 1,316 milionë lekë). huaja është disbursuar gjatë viteve 2006-2009 dhe gjendja më 31 dhjetor 2011 është 7,913,752 SDr (2010: 8,421,042 SDr).

principali i huasë do të fillojë të shlyhet pas katër vjet e gjysmë, dhe do të paguhet brenda 10 vjetëve. interesi i këtyre kredive është i ndryshueshëm dhe paguhet çdo tre muaj. më 31 dhjetor 2011, interesi vjetor ishte 1.11% (2010: 1.32%).

14. DeTyrime nDaJ inSTiTuciOneVe Financiare JOVenDaSe

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010

Detyrime tranzite (Shënimi 10.1) - 15hua e republikës së greqisë 1,223 1,222Detyrime ndaj Bankës Botërore 14 13interes i përllogaritur 6 6Totali 1,243 1,256

Detyrimet tranzite në fund të vitit 2011 rezultojnë në vlerën zero milionë lekë (2010: 15 milionë lekë) ose (2010: 0.3 milionë eurO), dhe përfaqësojnë huanë e dhënë nga Banka evropiane e investimeve (shënimi 10.1). interesi paguhet nga përfituesit e këtyre kredive tranzite (bankat dhe kompanitë vendase) drejtpërsëdrejti tek siguruesit e financimit.

huaja e republikës greke prej 1,223 milionë lekë (2010: 1,222 milionë lekë) ose 8.8 milionë eurO (2010: 8.8 milionë eurO) është dhënë me qëllim financimin e bilancit të pagesave të republikës së Shqipërisë. norma vjetore e interesit është 1.17%, e pagueshme çdo 6 muaj. principali i huasë paguhet me një shumë të vetme në datën e maturimit, në vitin 2018.

Raporti Vjetor2011


Detyrimi ndaj Bankës Botërore përbëhet nga shumat detyruar organizatave ndërkombëtare si Banka ndërkombëtare për rindërtim dhe Zhvillim (iBrD), agjencia ndërkombëtare e Zhvillimit (iDa) dhe agjencia e garantimit të investimeve Shumëpalëshe (miga).

15. para në qarkullim

Banka ka të drejtën ekskluzive të emetimit të monedhës shqiptare. Zëri “para në qarkullim” përfshin kartëmonedha dhe monedha vendase në qarkullim të emetuara nga Banka.

më 31 dhjetor 2011 dhe 31 dhjetor 2010, gjendja e kartëmonedhave dhe monedhave në qarkullim është si më poshtë:

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010Vlera nominale lekë

copë(në mijë)

Totali lekë (milionë)

copë(në mijë)

Totali lekë (milionë)

100 3,417 342 3,426 343200 10,021 2,004 11,274 2,255500 38,093 19,047 45,271 22,6361,000 61,221 61,221 64,031 64,0312,000 15,018 30,036 12,303 24,6065,000 17,440 87,201 17,128 85,640monedha 3,029 2,848

202,880 202,359

16. DeTyrime nDaJ BankaVe VenDaSe

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010në monedha të huajarezerva e detyrueshme dhe llogari rrjedhëse 44,055 36,565në monedhë vendase rezerva e detyrueshme dhe llogari rrjedhëse 44,340 43,568Depozita njëditore 154 651interes i përllogaritur 21 31Totali 88,570 80,815

për fundvitin 2011, rezervat e detyrueshme në valutë, që bankat e nivelit të dytë mbajnë pranë Bankës së Shqipërisë, nuk remunerohen, në përputhje kjo me Vkm të Bankës së Shqipërisë nr. 29, datë 27.04.2011. ky vendim është bërë efektiv në muajin korrik të këtij viti. Sa i përket rezervave në monedhën vendase, edhe për këtë vit nuk paraqiten ndryshime, gjë që nënkupton se vlera e rimunerimit është 70% e normës së fitimit të marrëveshjeve repo: 3.5% më 31 dhjetor 2011 (2010: 3.500%). kjo vlerë e rimunerimit vjen mbas vendimit nr. 68, datë 29.09.2011 të këshillit mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë “për uljen e normës së interesit të marrëveshjeve të riblerjes dhe të anasjellta të riblerjes” që dha efektin nga muaji tetor i vitit 2011.

Depozitat njëditore me bankat vendase kanë normë interesi vjetore prej 3.00% (2010: 3.25%).

2011Raporti Vjetor


17. DeTyrime nDaJ qeVeriSë

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010Fitim për t’iu shpërndarë qeverisë 1,373 2,610Depozita në emër të qeverisë 10,465 8,966Të tjera 25 24Totali 11,863 11,600

Depozita në emër të qeverisë prej 10,691 milionë lekë, përmban llogarinë kryesore prej 2,042 milionë lekë ( 2010: 650 milionë lekë), 338 milionë lekë kundravlefta e llogarisë kryesore të qeverisë në monedhë të huaj (2010: 287 milionë lekë), 500 milionë fonde garanci (2010: zero), fonde të donatorëve ndërkombëtarë të depozituara në Bankë për transferim të mëtejshëm në projektet e ndihmës në Shqipëri prej 2,345 milionë lekë (2010: 2,351 milionë lekë), fonde rezervë të qeverisë për institutin e Sigurimeve Shoqërore (iSSh) dhe institutin e Sigurimeve të kujdesit Shëndetësor në vlerën e rreth 3,624 milionë lekë (2010: 3,066 milionë lekë) si dhe fonde me destinacion për financime të tjera prej 1,616 milionë lekë (2010: 2,611 milionë lekë).

Zëri “Të tjera” përmban fonde të marra nga Banka për një hua të dhënë qeverisë nga Banka islamike e Zhvillimit në shumën 230,000 uSD (2010: 230,000 uSD) kundravlefta në lekë për datën 31 dhjetor 2011 është 25 milionë lekë (2010: 24 milionë lekë). ndryshimi në këtë zë ka ardhur vetëm për efekt të kursit të këmbimit.

18. DeTyrime Të TJera (në mOneDhë VenDaSe)

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010Depozita të individëve nga pjesëmarrja në bono thesari 641 610Detyrimi neto ndaj fondit të pensionit 15 23Detyrim ndaj institucioneve financiare jobankare 103 258marrëdhënie me të tretët 226 227Të tjera 204 161Totali 1,189 1,279

Detyrimi neto ndaj fondit të pensionit lidhet me skemën e fondit të pensionit që bazohet në kontributin e punonjësve në vlerën 2% dhe 7% të pagës së tyre bruto si dhe kontributi i punëdhënësit 15% mbi totalin e pagave. në 31 dhjetor 2011, vlera e aktiveve të fondit të pensionit e investuar në letra me vlerë të qeverisë me afat maturimi 12-mujor është rreth 97 milionë lekë (2010:148 milionë lekë) dhe në obligacionet e qeverisë Shqiptare me afat maturimi 2-7 vjeçar është 778 milionë lekë (2010: 621 milionë lekë).

më 31 dhjetor 2011, fondi i pensionit i investuar në letrat me vlerë të qeverisë është 875 milionë lekë (2010: 769 milionë lekë).

kontributi i punëmarrësit është rritur si rezultat i dy faktorëve: rritjes së numrit të punonjësve pjesëmarrës në skemën e fondit të pensionit dhe rritjes së masës së kontributit personal që sipas rregullores nr. 30, datë 27.04.2011

Raporti Vjetor2011


krijon mundësinë për një kontribut 2% ose 7% me të drejtë ndryshimi nga vetë anëtari i fondit vetëm një herë në vit.

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010aktive në 1 janar 792 713Të ardhura nga investimi interesa 73 70Të ardhura neto nga investimi 73 70kontributi i punëmarrësve 18 11kontributi i punëdhënësit 90 83përdorur nga rezervat (53) (70)Totali i kontributeve 55 24pagesa të kryera në favor të pensionistëve (30) (15)rritja neto 98 79aktive më 31 dhjetor 890 792Detyrime më 31 dhjetor (875) (769)neto në fund të vitit 15 23

në zërin “Të tjera”, përfshihen kryesisht shpenzime të llogaritura prej 81 milionë lekë (2010: 44 milionë lekë), të cilat lidhen me shërbime të kryera ndaj Bankës. ky zë përfshin edhe provigjonimin e pretendimeve për disa çështje ligjore, krijuar në kushte normale biznesi. gjatë vitit 2011, lëvizjet në provigjon janë:

Viti që mbyllet31 dhjetor 2011


gjendja në 1 janar 73 108provigjon shtesë për periudhën - 1rimarrje dhe pagesa gjatë periudhës (19) (39)Diferenca rivlerësimi 1 3gjendja në fund të vitit 55 73

provigjone shtesë për vitin e mbyllur më 31 dhjetor 2011 nuk ka (2010: 1 milionë lekë).

19. reZerVa ligJOre

në përputhje me ligjin “për Bankën e Shqipërisë”, në fund të çdo viti financiar Banka duhet të shtojë fondin e rezervës së përgjithshme me një shumë prej 25% të fitimit neto të Bankës, deri sa të arrijë 500% të fondit të themelimit të Bankës.

në vitin 2011, Banka transferoi në rezervë ligjore 803 milionë lekë (2010: 1,703 milionë lekë) duke plotësuar kështu vlerën totale prej 500% të fondit të themelimit ose 12,500 milionë lekë.

20. reZerVa e riVlerëSimiT

përbërësit e rezervës së rivlerësimit janë si më poshtë:

2011Raporti Vjetor




rivlerësimi / (zhvlerësimi) i monedhave të huaja dhe arit 20,663 14,841rivlerësimi i letrave me vlerë 2,369 586rivlerësime / (zhvlerësime) të tjera (110) (117)Totali 22,922 15,310

gjatë vitit 2011, fitimi neto nga rivlerësimi i monedhave të huaja dhe arit nga luhatja e kursit të këmbimit është në një vlerë prej 5,823 milionë lekë (2010: fitim neto prej 13,043 milionë lekë).

rivlerësimi i letrave me vlerë me vlerën e tregut, gjatë vitit 2011 rezultoi me fitim prej 1,783 milionë lekë (2010: humbje prej 60 milionë lekë).

në përputhje me ligjin “për Bankën e Shqipërisë” neni 64, pika (a), fitim/humbja neto që rezulton nga rivlerësimi i aktiveve dhe detyrimeve në valutë të huaj, transferohet në kapital në një llogari rivlerësimi “rezerva të rivlerësimit nga kursi i këmbimit”.

21. reZerVa Të TJera

përbërësit e rezervave të tjera janë si më poshtë:

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010rezervë speciale për bilancin e pagesave 7,209 7,209rezerva në ar dhe metale të çmuara 7,042 7,042Fondi i investimit 301 301Të tjera 1,196 1,196Totali 15,748 15,748

rezerva speciale për bilancin e pagesave ka të bëjë me grante të dhëna nga komuniteti evropian për Shqipërinë, si asistencë financiare për të mbështetur Shqipërinë në procesin e transformimit të ekonomisë në një ekonomi tregu. këto fonde i përkasin periudhës 1992 – 1993, në mbështetje të qëndrueshmërisë së bilancit të pagesave si dhe për të forcuar pozicionin e rezervave. kjo rezervë ka mbetur e pandryshuar që nga viti 1995.

Fondi i investimit përbëhet nga një fond i krijuar me vendim të këshillit mbikëqyrës me qëllim blerjen e një ndërtese të re për Bankën.

kategoria “Të tjera” përfshin rezerva të krijuara gjatë viteve 2002-2007, me vendime të këshillit mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë për shpërndarjen e fitimit të realizuar në vitet respektive të kësaj periudhe.

Raporti Vjetor2011


22. Të arDhura nga inTereSa Dhe kOmiSiOne (JOreZiDenTëT)



Të ardhura nga interesat e letrave me vlerë 5,052 4,353interesa nga depozitat me afat 104 67interesa nga depozitat në SDr me Fmn 32 24interesa nga “huadhëniet e letrave me vlerë” 13 7Të tjera (skontime) 146 48Totali 5,347 4,499

23. ShpenZime për inTereSa Dhe kOmiSiOne (JOreZiDenTëT)



amortizimi i primit të letrave me vlerë 2,572 2,353Shpenzime për interesa nga huatë e institucioneve të huaja 15 14

Shpenzime për interesa nga llogaritë e Fmn 48 40Të tjera 53 54Totali 2,688 2,461

24. Të arDhura nga inTereSa Dhe kOmiSiOne (reZiDenTëT)



Të ardhura nga interesat e letrave me vlerë 4,133 5,433interesa nga huatë qeveritare - 19Të ardhura nga interesat e marrëveshjeve të anasjellta të riblerjes 986 1,207

Të tjera 77 77Totali 5,196 6,736

25. ShpenZime për inTereSa Dhe kOmiSiOne (reZiDenTëT)



Shpenzime për interesa mbi rezervën e detyrueshme 1,629 1,540Shpenzime për interesa mbi depozitat e qeverisë 25 56Të tjera 16 29Totali 1,670 1,625

26. Të arDhura Të TJera OperaTiVe, neTO



Fitim neto nga shitja e letrave me vlerë të vlefshme për shitje 823 1,321

Të tjera 116 32Totali 939 1,353

2011Raporti Vjetor


27. Të arDhura nga inSTrumenTe Të TregTueShme, neTO



Të ardhura nga interesat e letrave me vlerë të tregtueshme 149 196Fitim neto nga shitja e letrave me vlerë të tregtueshme 80 74humbje e parealizuar nga rivlerësimi (48) (50)Totali 181 220

28. ShpenZime perSOneli

Shpenzimet e personelit përfshijnë pagat e personelit, kontributet për sigurimet shoqërore, kontributet për planin e pensionit dhe shpenzime të tjera.

Shpenzimet sociale përfaqësojnë kryesisht kontributin e detyrueshëm ndaj institutit të Sigurimeve Shoqërore. më 31 dhjetor 2011, Banka ka patur 502 punonjës (2010: 481 punonjës).

29. paraJa Dhe ekuiValenTëT e SaJ

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010Depozita në bankat e huaja (Shënimi 7) 28,597 31,632likuiditete në monedhë vendase 20,120 25,641likuiditete në monedhë të huaj (Shënimi 9) 53 642ari i mbajtur jashtë vendit (Shënimi 5) 11,724 10,155ari dhe metalet e tjera të çmuara në vend (Shënimi 5) 5,577 4,926Totali 66,071 72,996

30. angaZhime Dhe garanci

(i) pjesëmarrja në institucionet Financiare ndërkombëtare

në vitet e shkuara, republika e Shqipërisë është anëtarësuar me kuotizacione në një sërë institucionesh financiare ndërkombëtare, përfshirë këtu Bankën ndërkombëtare për rindërtim dhe Zhvillim (iBrD), agjencinë ndërkombëtare të Zhvillimit (iDa), agjencinë e garantimit të investimeve Shumëpalëshe (miga), korporatën ndërkombëtare Financiare (iFc), Bankën evropiane për rindërtim dhe Zhvillim (eBrD) dhe Bankën islamike të Zhvillimit (iDB). Siç detajohet në Shënimin 9 ‘aktive të tjera (në monedhë të huaj)’, shuma e kuotizacioneve të paguara nga Banka është 548 milionë lekë (2010: 541 milionë lekë).

për datën 31 dhjetor 2011, është konfirmuar nga iBrD, miga, eBrD, iDa, iFc dhe iDB shuma prej 1,496 milionë lekë (2010: 1,461 milionë lekë, e korrigjuar për vitin e kaluar me 400 milionë lekë në përputhje me konfirmimin për këtë vit nga iDB), nga e cila 548 milionë lekë (2010: 541 milionë lekë) janë paguar nga Banka e Shqipërisë dhe përfshirë në pasqyrën

Raporti Vjetor2011


e pozicionit financiar si pjesë e aktiveve të tjera (në monedhë të huaj) me total prej 548 milionë lekë. Diferenca prej 941 milionë lekë (2010: 914 milionë lekë), paguar nga republika e Shqipërisë dhe 7 milionë lekë (2010: 6 milionë lekë) për kuotizacione në agjencinë e garantimit të investimeve Shumëpalëshe që mbështeten nga nota premtuese, nuk janë përfshirë në pasqyrën e pozicionit financiar të Bankës.

në datë 31 dhjetor 2011, janë konfirmuar nga iBrD dhe miga 10,477 milionë lekë (2010: 10,132 milionë lekë) kuotizacione të kërkueshme prej emetuesit, me qëllim mbështetjen e republikës së Shqipërisë.

Banka e Shqipërisë dhe republika e Shqipërisë nuk kanë nënshkruar një marrëveshje mirëkuptimi për ndarjen e kontributit origjinal dhe pronësisë së kuotizacioneve tek institucionet financiare ndërkombëtare mes palëve.

(ii) Bono thesari të emetuara nga ministria e Financave

në 31 dhjetor 2011 dhe 31 dhjetor 2010, rezerva e rivlerësimit të monedhave të huaja është pozitive. Si rezultat ministria e Financave nuk ka emetuar Bono Thesari (Shënimi 19).

(iii) marrëveshje të anasjellta riblerjeje

marrëveshjet e anasjellta të riblerjes më 31 dhjetor 2011 përfaqësojnë kredi të kolateralizuara (shënimi 10.2). Vlera nominale e letrave me vlerë të përdorura si kolateral më 31 dhjetor 2011 ishte 29,000 milionë lekë (2010: 13,900 milionë lekë). Vlera e tregut të kolateralit më 31 dhjetor 2011 ishte 2,265 milionë lekë (2010: 14,226 milionë lekë).

(iv) marrëveshjet e qirasë

Banka është e përfshirë në marrëveshje të qirasë për një periudhë tre dhe pesëvjeçare. më 31 dhjetor 2011, detyrimi për pagesë për vitin 2012 rezulton të jetë rreth 56 milionë lekë. (më 31 dhjetor 2010, këto kontrata sillnin një angazhim për të paguar brenda një viti 88 milionë lekë, dhe një angazhim për të paguar 95 milionë lekë pas një viti dhe jo më vonë se pesë vjet).

(v) angazhimet kapitale

Banka ka nënshkruar një kontratë për rindërtimin e ndërtesës së saj. më 31 dhjetor 2011, Banka ka një angazhim për të paguar 1,583 milionë lekë (2010: 1,910 milionë lekë) deri në fund të vitit 2012.

31. akTiVe Të aDminiSTruara

më 31 dhjetor 2011, Banka vepron si kujdestare për bono thesari (afat maturimi 3- 12 muaj) në vlerën 255 miliardë lekë (2010: 243 miliardë lekë) dhe rreth 9 milionë eurO (2010 : 25 milionë), dhe për obligacione me afat

2011Raporti Vjetor


maturimi nga 2 vjet deri 7 vjet në vlerën e rreth 189 miliardë lekë (2010: 170 miliardë lekë). këto instrumente financiare përfaqësojnë letra me vlerë të emetuara nga qeveria Shqiptare.

32. palëT e liDhura

palët konsiderohen si të lidhura në qoftë se njëra palë ka aftësinë të kontrollojë tjetrën apo të ushtrojë një influencë domethënëse mbi palën tjetër në marrjen e vendimeve financiare apo të tjera.

Duke marrë në konsideratë çdo palë të lidhur të mundshme, vëmendje i kushtohet përmbajtjes së marrëdhënies dhe jo formës së mirëfilltë ligjore.

Banka e Shqipërisë nuk ka palë të lidhura përveçse marrëdhënieve me drejtuesit dhe anëtarët e këshillit mbikëqyrës. më 31 dhjetor 2011 dhe 2010, transaksionet e realizuara me palët e lidhura përbëhen nga:

31 dhjetor 2011 31 dhjetor 2010kredi për stafin drejtues- Staf drejtues 109 103Totali 109 103

kreditë kanë normë interesi vjetore 0.5% dhe janë të pagueshme për 30 vjet, duke filluar pas një periudhe prej dy vitesh, me këste të barabarta mujore. këto kredi janë të kolateralizuara.



Shpenzime administrative -Shpenzime telefoni - Drejtorët dhe anëtarët e këshillit mbikëqyrës 5 5-paga dhe bonuse-Drejtorët dhe anëtarët e këshillit mbikëqyrës 115 114-kontributi i Bankës në skemën e fondit të pensionit-Drejtorët dhe administratorët 11 11Totali i shpenzimeve administrative 131 130

33. aDminiSTrimi i rreZikuT

(a) Struktura e administrimit të rrezikut

politikat e monitorimit dhe të adresimit ndaj rrezikut përcaktohen nga këshilli mbikëqyrës i Bankës.

rezerva valutore administrohet nga Banka e Shqipërisë dhe investimi i saj realizohet nga Departamenti i Operacioneve monetare i cili bazohet në rregulloren “mbi politikën dhe mënyrën e administrimit të rezervës valutore”, të miratuar nga këshilli mbikëqyrës. Strategjia e saj e investimit varet kryesisht

Raporti Vjetor2011


nga funksioni i veçantë si një bankë qendrore, i cili rregullohet në përputhje me kërkesat e ligjit “për Bankën e Shqipërisë”.

rezerva, sipas nevojave të likuiditetit, investohet në instrumente financiare afatshkurtra, në letra me vlerë me të ardhura konstante dhe të ndryshueshme, si dhe instrumente derivativë. pjesa tjetër e portofolit mbahet në SDr dhe ar monetar.

këto instrumente e ekspozojnë bankën ndaj rreziqeve të mëposhtme:

• rreziku i likuiditetit,• rreziku i kreditit,• rreziku i tregut,• rreziku operacional.

ky shënim paraqet informacion lidhur me ekspozimin e Bankës ndaj rreziqeve të mësipërme si dhe objektivat, politikat dhe procedurat për matjen dhe administrimin e tij.

(b) rreziku i likuiditetit

rreziku i likuiditetit është rreziku që Banka nuk do të jetë në gjendje të shlyejë detyrimet e lidhura me detyrimet financiare në kohën e duhur.

administrimi i rrezikut të likuiditetit

politikat e monitorimit dhe të adresimit të rrezikut të likuiditetit përcaktohen nga këshilli mbikëqyrës i Bankës. Banka administron rrezikun e likuiditetit nëpërmjet investimit në instrumente afatshkurtra dhe në letra me vlerë të borxhit në tregje likuide.

qëndrimi i Bankës në administrimin e likuiditetit është të sigurojë vazhdimisht likuiditet të mjaftueshëm për të shlyer detyrimet në kushte normale dhe të pafavorshme, pa pësuar humbje të papranueshme apo të rrezikojë të dëmtojë emrin e saj. në të njëjtën kohë, ajo duhet të operojë në përputhje me politikat monetare dhe të këmbimit. portofoli përcaktohet çdo vit bazuar në parashikimet mujore dhe vjetore të nevojave për likuiditet për çdo monedhë. investimet në letra me vlerë të borxhit konsiderohen si instrumente me likuiditet të mjaftueshëm.

lidhur me detyrimet në monedhën vendase, Banka nuk është e ekspozuar ndaj këtij rreziku për shkak të karakterit të saj të një banke qendrore.

Tabela e mëposhtme paraqet detyrimet financiare të Bankës në bazë të maturitetit kontraktual si dhe aktivet financiare në bazë të maturitetit të pritshëm në datën e bilancit. Flukset e pritshme të parasë mund të variojnë nga rezultatet e kësaj analize.

2011Raporti Vjetor


31 dhjetor 2011 Deri një muaj

një deri në tre muaj

Tre deri në 6 muaj

gjashtë muaj deri në një vit

një deri në pesë

vjet

mbi pesë vjet

maturitet i papërcaktuar Totali

Detyrime ndaj Fmn-së 7,146 337 66 539 3,266 551 7,645 19,550Detyrime ndaj institucioneve financiare jovendase - - - - - 1,243 - 1,243

paraja në qarkullim - - - - - - 202,880 202,880Detyrime ndaj bankave vendase 86,800 - - - - - 1,770 88,570Detyrime ndaj qeverisë 2,379 170 1,203 - - - 8,111 11,863Detyrime të tjera vendase 302 1 2 4 11 - 869 1,189Totali i detyrimeve 2011(datës së maturimit kontraktual) 96,627 508 1,271 543 3,277 1,794 221,275 325,295

Totali i aktiveve 2011(datës së maturimit të pritshëm) 71,127 41,138 38,307 43,129 138,223 15,193 33,676 380,793

31 dhjetor 2010 Deri një muaj

një deri në tre muaj

Tre deri në 6 muaj

gjashtë muaj deri në një vit

një deri në pesë

vjet

mbi pesë vjet

maturitet i papërcaktuar Totali

Detyrime ndaj Fmn-së 7,314 348 64 590 3,771 990 7,439 20,516Detyrime ndaj institucioneve financiare jovendase - - - 15 - 1,241 - 1,256

paraja në qarkullim - - - - - - 202,359 202,359Detyrime ndaj bankave vendase 80,815 - - - - - - 80,815Detyrime ndaj qeverisë 938 2,610 - - - - 8,052 11,600Detyrime të tjera vendase 669 - - 610 - - - 1,279Totali i detyrimeve 2010(datës së maturimit kontraktual) 89,736 2,958 64 1,215 3,771 2,231 217,850 317,825

Totali i aktiveve 2010(datës së maturimit të pritshëm) 62,948 41,738 44,622 44, 067 125,498 14,702 31, 373 364,948

(c) rreziku i kreditit

rreziku i kreditimit është rreziku i humbjes ose pakësimit të vlerës së investimit për shkak të paaftësisë ose rënies së cilësisë së besimit të institucioneve financiare ose emetuesve të letrave me vlerë, në instrumentet e të cilëve rezerva valutore është investuar.

ekspozimi ndaj rrezikut të kreditimit administrohet nëpërmjet përcaktimit të limiteve mbi nivelin total të ekspozimit të lejuar ndaj institucioneve financiare si dhe ndaj emetuesve të ndryshëm. limitet e ekspozimit llogariten bazuar në kritere të cilat janë të miratuara nga këshilli mbikëqyrës i Bankës. rreziku i kreditit gjithashtu zvogëlohet nëpërmjet krijimit të një portofoli të larmishëm.

kreditë për bankat vendase sigurohen nga bonot e thesarit të qeverisë Shqiptare.

Tabela e mëposhtme tregon aktivet financiare që paraqesin rrezikun e kreditimit në datën e raportimit:

Raporti Vjetor2011


aktivet 2011 2010ari në bankat e huaja (shënimi 5) 11,724 10,155Të drejtat speciale të tërheqjes tek Fmn (shënimi poshtë tabelës) 579 683Depozita në bankat e huaja (Shënimi 7) 28,604 31,637investime të vlefshme për shitje të huaja (Shënimi 8.1) 206,549 203,336investime të mbajtura për tregtim të huaja (Shënimi 8.2) 13,170 12,566kredi ndaj bankave vendase (Shënimi 10.2) 25,485 12,520investime të vlefshme për shitje vendase (Shënimi 11) 63,616 63,630Totali i aktiveve 349,727 334,527

një shumë prej 7,645 milionë lekë që përfshihet në të drejtat speciale të tërheqjes tek Fmn (Shënimi 6) nuk paraqet rrezik krediti, sepse përfaqëson një kundër-llogari të shumave të shpërndara nëpërmjet alokimeve në SDr nga Fmn (Shënimi 13). Vetëm shuma e të drejtave prej 579 milionë lekë, që tejkalon alokimet përfshihet në aktivet financiare që paraqesin rrezik kreditimi.

një analizë e përqendrimit të aktiveve financiare sipas kundërpartisë në datën e raportimit paraqitet si më poshtë:

kriteret e kreditimitari në

bankat e huaja

Të drejtat speciale të

tërheqjes tek Fmn

Depozita në

bankat e huaja

investime të vlefshme

për shitje (të huaja)

investime të mbajtura për tregtim (të huaja)

kredi ndaj

bankave vendase


për shitje (vendase)

Totali

Banka qendrore 11,724 579 18,808 - - - - 31,111BiS Basle - - 3,670 1,477 - - - 5,147letra me vlerë të qeverive dhe agjencive të huaja - - - 205,072 13,170 - - 218,242

Bankat tregtare - - 6,126 - - - - 6,126qeveria Shqiptare B1 - - - - - - 63,616 63,616pa kategori - - - - - 25,485 - 25,485Totali 31 dhjetor 2011 11.724 579 28,604 206,549 13,170 25,485 63,616 349,727

qeveria Shqiptare është kategorizuar bazuar në kriteret e Standard & poor’s ose ekuivalentët e tyre.

kriteret e kreditimitari në

bankat e huaja

Të drejtat speciale të

tërheqjes tek Fmn

Depozita në

bankat e huaja


për shitje (të huaja)

investime të mbajtura për tregtim (të huaja)

kredi ndaj

bankave vendase


për shitje (vendase)

Totali

Banka qendrore 10,155 683 13,297 - - - - 24,135BiS Basle - - 12,120 2,186 - - - 14,306letra me vlerë të qeverive dhe agjencive të huaja - - - 201,150 12,566 - - 213,716

Bankat tregtare - - 6,220 - - - 6,220qeveria Shqiptare B1 - - - - - - 63,630 63,630pa kategori - - - - - 12,520 - 12,520Totali 2010 10,155 683 31,637 203,336 12,566 12,520 63,630 334,527

2011Raporti Vjetor


një analizë e përqendrimit të rrezikut të kreditimit sipas pozicionit gjeografik në datën e raportimit paraqitet si më poshtë:

evropë ShBa republika e Shqipërisë Të tjera Totali

ari në bankat e huaja 11,724 - - - 11,724Të drejtat speciale të tërheqjes tek Fondi monetar ndërkombëtar - - - 579 579Depozita në bankat e huaja 25,950 2,654 - - 28,604investime të vlefshme për shitje (monedha të huaja) 154,627 40,135 - 11,787 206,549investime të mbajtura për tregtim (monedha të huaja) - 13,170 - - 13,170kredi ndaj bankave vendase - - 25,485 - 25,485investime të vlefshme për shitje - vendase - - 63,616 - 63,61631 dhjetor 2011 192,301 55,959 89,101 12,366 349,727

evropë ShBa republika e Shqipërisë Të tjera Totali

ari në bankat e huaja 10,155 - - - 10,155Të drejtat speciale të tërheqjes tek Fondi monetar ndërkombëtar - - - 683 683Depozita në bankat e huaja 27,709 3,928 - - 31,637investime të vlefshme për shitje (monedha të huaja) 154,558 35,996 - 12,782 203,336investime të mbajtura për tregtim (monedha të huaja) - 12,566 - - 12,566kredi ndaj bankave vendase - - 12,520 - 12,520investime të vlefshme për shitje - vendase - - 63,630 - 63,63031 dhjetor 2010 192,422 52,490 76,150 13,465 334,527

(d) rreziku i tregut

rreziku i tregut është rreziku që ndryshimi në çmimet e tregut, si normat e interesit, çmimet e kapitalit, normat e kursit të këmbimit dhe normat e kredive (që nuk lidhen me ndryshimet në balancën e kredisë të kredidhënësit apo kredimarrësit) do të ndikojë në të ardhurat e Bankës apo vlerën e instrumenteve financiare. Objektivi i administrimit të rrezikut të tregut është të menaxhojë dhe kontrollojë që ekspozimi ndaj rrezikut të tregut të jetë brenda parametrave të pranueshëm, ndërkohë që optimizon kthimin nga rreziku.

elementët kryesorë të rrezikut të çmimit që ndikojnë Bankën janë:

• rreziku i normave të interesit i lidhur me ndryshimet në vlerën e drejtë të instrumenteve financiare për shkak të ndryshimit të normave të interesit; dhe

• rreziku i kursit të këmbimit i lidhur me ndryshimet në vlerën e drejtë të instrumenteve financiare për shkak të ndryshimit të kursit të këmbimit.

ekspozimi i Bankës ndaj rrezikut të monedhave monitorohet vazhdimisht nga Departamenti i Operacioneve monetare. aktivet dhe detyrimet financiare, të mbajtura në monedhë të huaj janë paraqitur në secilin prej shënimeve korrespondues në pasqyrat financiare.

rreziku i normave të interesit

Operacionet e Bankës janë të ekspozuara ndaj rrezikut të normave të interesit i cili ndikon në çmimet e aktiveve interesprurëse (duke përfshirë

Raporti Vjetor2011


investimet) dhe detyrime që paguajnë interes. ekspozimi i Bankës ndaj rrezikut të normave të interesit monitorohet vazhdimisht nga Departamenti i Operacioneve monetare. Banka e zbut këtë rrezik duke mbajtur një tepricë të konsiderueshme të aktiveve interesprurëse mbi detyrimet që paguajnë interes. Banka mban një portofol aktivesh dhe pasivesh financiare me interes, të tillë që e ardhura nga interesi neto është në mënyrë të ndjeshme më e lartë se kërkesat operative, e cila minimizon efektet e mundshme negative të ndryshimeve në normat e interesit. normat e interesit që zbatohen mbi aktivet dhe detyrimet financiare paraqiten në çdo shënim korrespondues të pasqyrave financiare.

instrumentet me norma të ndryshueshme interesi përmbajnë rrezikun e ndryshimit në bazën për përcaktimin e normave të interesit.

këto instrumente detajohen si më poshtë:

31 dhjetor 2011 norma mesatare

një deri në dymbëdhjetë muaj

një deri në pesë vjet

mbi pesë vjet Totali

aktivetinvestime të vlefshme për shitje 0.54% 9,950 - - 9,950investime të mbajtura për tregtim 0.60% 1,076 - - 1,076investime të mbajtura për tregtim 0.47% - 861 - 861Totali 11,026 861 - 11,887Detyrimet Detyrime ndaj Fmn 1.11% - - 1,230 1,230Totali - - 1,230 1,230ndryshimi nga norma e ndryshueshme e interesit 11,026 861 (1,230) 10,657ndjeshmëria ndaj 100 b.p. rritje 110 9 (12) 10731 dhjetor 2010aktivetinvestime të vlefshme për shitje 0.52% - 1,558 - 1,558investime të mbajtura për tregtim 0.49% - 1,043 - 1,043Totali 0.57% 520 - - 520Detyrimet 520 2,601 - 3,121Detyrime ndaj Fmn 1.32% 1,316Totali - - 1,316 1,316ndryshimi nga norma e ndryshueshme e interesit 520 2,601 (1,316) 1,805ndjeshmëria ndaj 100 b.p. rritje 5 26 (13) 18

2011Raporti Vjetor


një

për

mbl

edhj

e e

aktiv

eve

inte

resp

rurë

se d

he d

etyr

imev

e që

pag

uajn

ë in

tere

s (p

ërfs

hirë

inst

rum

ente

t e

mës

ipër

me

me

norm

ë të

ndr

yshu

eshm

e)

sipa

s da

tës

së m

atur

imit

në 3

1 dh

jeto

r 20

11 d

he 2

010

para

qite

t si m

ë po

shtë

:

Der

i në

një

mua

jn

jë d

eri n

ë tre

mua

jTr

e de

ri në

gj

asht

ë m

uaj

gja

shtë

mua

j de

ri në

një

vit

një

der

i në

pesë

vje

tm

bi p

esë

vjet

pa in

tere

sTo

tali

aktiv

etar

i dhe

met

alet

e ç

mua

ra –

të h

uaja

--

--

--

11,7

2411

,724

llog

ari m

e Fo

ndin

mon

etar

ndë

rkom

bëta

r8,

224

--

--

-7,

604

15,8

28D

epoz

ita n

ë ba

nka

të h

uaja

3,

030

--

--

-25

,574

28,6

04in

vest

ime

të v

lefs

hme

për s

hitje

– të

hua

ja5,

594

12,6

7818

,314

35,5

4212

8,71

85,

703

-20

6,54

9in

vest

ime

të m

bajtu

ra p

ër tr

egtim

-14

21,

121

2,41

89,

489

--

13,1

70ak

tive

të tj

era

në m

oned

hë të

hua

ja-

--

--

-60

160

1ar

i dhe

met

alet

e ç

mua

ra -

ven

dase

--

--

--

5,57

65,

576

kred

i tra

nsite

--

--

--

--

kred

i nda

j ban

kave

ven

dase

21,0

804,

406

--

--

-25

,486

inve

stim

e të

vle

fshm

e pë

r shi

tje -

ven

dase

15,6

8423

,911

18,8

705,

151

--

-63

,616

aktiv

e të

tjer

a ve

ndas

e11

21

218

169,

490

-9,

639

Tota

li 53

,724

41,1

3838

,307

43,1

2913

8,22

315

,193

51,0

7938

0,79

3D

etyr

imet

dhe

kap

itali

i vet

Det

yrim

e nd

aj F

ondi

t mon

etar

ndë

rkom

bëta

r7,

146

337

6653

93,

266

551

7,64

519

,550

Det

yrim

e nd

aj in

stitu

cion

eve

finan

ciar

e jo

vend

ase

--

--

-1,

243

-1,

243

para

ja n

ë qa

rkul

lim-

--

--

-20

2,88

020

2,88

0D

etyr

ime

ndaj

ban

kave

ven

dase

86,8

00-

--

--

1,77

088

,570

Det

yrim

e nd

aj q

ever

isë

2,37

917

01,

203

--

-8,

111

11,8

63D

etyr

ime

të tj

era

vend

ase

302

12

411

-86

91,

189

kapi

tali

dhe

reze

rvat

--

--

--

55,4

9855

,498

Tota

li 96

,627

508

1,27

154

33,

277

1,79

427

6,77

338

0,79

3po

zici

oni m

ë 31

dhj

etor

201

1(4

2,90

3)40

,630

37,0

3642

,586

134,

946

13,3

99(2

25,6

94)

-po

zici

oni i

aku

mul

uar n

ga n

djes

hmër

ia e

nor

mav

e të

inte

resi

t – 2

011

(42,

903)

(2,2

73)

34,7

6377

,349

212,

295

225,

694

--

Raporti Vjetor2011


Der

i në

një

mua

jn

jë d

eri n

ë tre

mua

jTr

e de

ri në

gj

asht

ë m

uaj

gja

shtë

mua

j de

ri në

një

vit

një

der

i në

pesë

vje

tm

bi p

esë

vjet

pa in

tere

sTo

tali

aktiv

etar

i dhe

met

alet

e ç

mua

ra –

të h

uaja

--

--

--

10,1

5510

,155

llog

ari m

e Fo

ndin

mon

etar

ndë

rkom

bëta

r8,

122

--

--

-7,

629

15,7

51D

epoz

ita n

ë ba

nka

të h

uaja

6,

201

--

--

-25

,436

31,6

37in

vest

ime

të v

lefs

hme

për s

hitje

– të

hua

ja2,

274

17,5

0824

,509

38,5

0111

4,97

75,

567

-20

3,33

6in

vest

ime

të m

bajtu

ra p

ër tr

egtim

-82

072

739

710

,521

101

-12

,566

aktiv

e të

tjer

a në

mon

edha

të h

uaja

--

--

--

1,18

31,

183

ari d

he m

etal

et e

çm

uara

- v

enda

se-

--

--

-4,

926

4,92

6kr

edi t

rans

ite-

--

--

-15

15kr

edi n

daj b

anka

ve v

enda

se12

,490

--

--

-30

12,5

20in

vest

ime

të v

lefs

hme

për s

hitje

- v

enda

se15

,680

23,4

1019

,386

5,15

4-

--

63,6

30ak

tive

të tj

era

vend

ase

--

--

-1,

755

7,47

49,

229

Tota

li 44

,767

41,7

3844

,622

44,0

5212

5,49

87,

423

56,8

4836

4,94

8D

etyr

imet

dhe

kap

itali

i vet

Det

yrim

e nd

aj F

ondi

t mon

etar

ndë

rkom

bëta

r7,

666

348

6459

03,

771

990

7,08

720

,516

Det

yrim

e nd

aj in

stitu

cion

eve

finan

ciar

e jo

vend

ase

--

--

-1,

222

341,

256

para

ja n

ë qa

rkul

lim-

--

--

-20

2,35

920

2,35

9D

etyr

ime

ndaj

ban

kave

ven

dase

80,7

84-

--

--

3180

,815

Det

yrim

e nd

aj q

ever

isë

--

--

--

11,6

0011

,600

Det

yrim

e të

tjer

a ve

ndas

e-

--

--

-1,

279

1,27

9ka

pita

li dh

e re

zerv

at-

--

--

-47

,123

47,1

23To

tali

88,4

5034

864

590

3,77

12,

212

269,

513

364,

948

pozi

cion

i më

31 d

hjet

or 2

010

(43,

683)

41,3

9044

,558

43,4

6212

1,72

75,

211

(212

,665

)-

pozi

cion

i i a

kum

ulua

r nga

ndj

eshm

ëria

e n

orm

ave

të in

tere

sit –

201

0(4

3,68

3)(2

,293

)42

,265

85,7

2720

7,45

421

2,66

5-

-

2011Raporti Vjetor


kontratat e ardhshme

kontratat e ardhshme janë kontrata standarde për blerjen ose shitjen në një datë të ardhshme të një aktivi financiar ose jofinanciar, me një çmim specifik të paracaktuar. për të minimizuar rrezikun e kreditit, në varësi të llojit të kontratës së ardhshme, investitorët duhet të lënë një marzh pranë ‘clearing broker’-it, si garanci financiare, i cili vlerësohet çdo ditë sipas tregut, që do të thotë se çdo ndryshim në vlerë tregohet në llogarinë e investitorit në fund të çdo dite tregtimi deri në skadimin e kontratës.

gjatë vitit 2011, Banka ka kryer transaksione me instrumente derivative. më 31 dhjetor 2010, vlerësimi neto për këto kontrata ishte 35 milionë lekë (2010: 81 milionë lekë) (shënimi 7).

rreziku i këmbimit

rreziku i kursit të këmbimit vjen si pasojë e diferencës në strukturën e monedhave midis aktiveve dhe detyrimeve. nga një këndvështrim kontabël, Banka është e ekspozuar ndaj rrezikut të këmbimit për shkak të realizimit të funksioneve të saj si bankë qendrore. ky rrezik mund të ndikojë madhësinë e kapitalit të saj. për të administruar këtë lloj ekspozimi ndër vite është vepruar me shtim të kapitalit, të fondeve dhe në raste të veçanta, atëherë kur vlera e rivlerësimit të zërave të bilancit ka rezultuar negative, me emetim të instrumenteve nga qeveria e republikës së Shqipërisë, sikurse parashikohet në ligjin “për Bankën e Shqipërisë”.

kontratat e këmbimit forward dhe swap

një kontratë këmbimi ‘forward exchange’ përfaqëson një marrëveshje për të konvertuar valuta të ndryshme, në një datë të caktuar në të ardhmen, për një kurs të përcaktuar. më datë 31 dhjetor 2011, banka nuk është përfshirë në të tilla kontrata. më 31 dhjetor 2010, vlera ekuivalente e shumave nominale në monedha të ndryshme, të cilat do shkëmbeheshin në të ardhmen ishte 1.7 miliardë lekë dhe pozicioni valutor neto ishte 28 milionë lekë.

kontratat swap janë kontrata me bazë në këmbime të ardhme, në të cilat dy palë bien dakord të shkëmbejnë seri fluksesh të parasë. më datë 31 dhjetor 2011 banka nuk është përfshirë në të tilla kontrata. për datën 31 dhjetor 2010 shuma nominale e cila do të rishkëmbehej në maturim të kontratës swap, ishte 17 miliardë lekë dhe pozicioni neto i lidhur me të ishtë 179 milionë lekë.

Banka e Shqipërisë për efekte të administrimit të rezervës së saj valutore apo veprimeve që kryen për administrimin e likuiditetit të qeverisë Shqiptare përdor kontrata forward dhe swap. përsa i përket rrezikut të përmbushjes së kontratës, Banka e Shqipërisë e konsideron atë të papërfillshëm për vetë natyrën e palëve në kontratë.

Raporti Vjetor2011


lekë uSD eurO gBp Të tjera Totali

aktivetari dhe metalet e çmuara – të huaja - - - - 11,724 11,724llogari me Fondin monetar ndërkombëtar - - - 15,828 15,828Depozita në bankat e huaja - 2,724 22,478 893 2,509 28,604investime të vlefshme për shitje – të huaja - 55,776 128,379 11,168 11,226 206,549investime të mbajtura për tregtim - 13,170 - - - 13,170aktive të tjera në monedhë të huaj 335 215 51 - - 601ari dhe metale të çmuara - vendase 5,577 - - - - 5,577kredi transite - - - - - -kredi ndaj bankave 25,485 - - - - 25,485investime të vlefshme për shitje - vendase 63,616 - - - - 63,616aktive të tjera vendase 9,600 13 26 - - 9,639Totali i aktiveve 104,613 71,898 150,934 12,061 41,287 380,793

Detyrimet Detyrime ndaj Fondit monetar ndërkombëtar 8,280 - - - 11,270 19,550Detyrime ndaj institucioneve financiare të huaja 14 - 1,229 - - 1,243para në qarkullim 202,880 - - - - 202,880Detyrime ndaj bankave vendase 44,515 7,429 36,626 - - 88,570Detyrime ndaj qeverisë Shqiptare 9,819 69 1,974 1 - 11,863Detyrime të tjera vendase 1,100 56 33 - - 1,189Totali i detyrimeve 266,608 7,554 39,862 1 11,270 325,295

pozicioni neto në valutë më 31 dhjetor 2011 (161,995) 64,344 111,072 12,060 30,017 55,498pozicioni neto në valutë më 31 dhjetor 2010 (175,128) 60,592 121,127 10,843 29,689 47,123

lekë uSD eurO gBp Të tjera Totali

aktivetari dhe metalet e çmuara – të huaja - - - - 10,155 10,155llogari me Fondin monetar ndërkombëtar - - - - 15,751 15,751Depozita në bankat e huaja - 4,018 24,159 346 3,114 31,637investime të vlefshme për shitje – të huaja - 49,881 130,175 10,498 12,782 203,336investime të mbajtura për tregtim - 12,566 - - - 12,566aktive të tjera në monedhë të huaj 335 209 639 - - 1,183ari dhe metale të çmuara - vendase 4,926 - - - - 4,926kredi transite - - 15 - - 15kredi ndaj bankave 12,520 - - - - 12,520investime të vlefshme për shitje - vendase 63,630 - - - - 63,630aktive të tjera vendase 9,188 9 32 - - 9,229Totali i aktiveve 90,599 66,683 155,020 10,844 41,802 364,948

Detyrimet Detyrime ndaj Fondit monetar ndërkombëtar 8,403 - - - 12,113 20,516Detyrime ndaj institucioneve financiare të huaja 13 - 1,243 - - 1,256para në qarkullim 202,359 - - - - 202,359Detyrime ndaj bankave vendase 44,246 5,924 30,645 - - 80,815Detyrime ndaj qeverisë Shqiptare 9,495 119 1,985 1 - 11,600Detyrime të tjera vendase 1,211 48 20 - - 1,279Totali i detyrimeve 265,727 6,091 33,893 1 12,113 317,825

pozicioni neto në valutë më 31 dhjetor 2010 (175,128) 60,592 121,127 10,843 29,689 47,123pozicioni neto në valutë më 31 dhjetor 2009 (159,158) 57,602 100,882 10,382 22,840 32,548

2011Raporti Vjetor


(e) rreziku operacional

rreziku operacional është rreziku i humbjes direkte dhe indirekte si rezultat i një shumëllojshmërie shkaqesh të lidhura me operacionet e Bankës si personeli, teknologjia dhe infrastruktura, si dhe faktorë të jashtëm përveç rrezikut të kreditit, rreziqeve të tregut dhe të likuiditetit, të lindura nga kërkesat ligjore dhe rregullatore si dhe standardet përgjithësisht të pranuara të sjelljes organizative. rreziku operacional rrjedh nga të gjitha operacionet e Bankës.

menaxhimi i rrezikut operacional mbështetet nga standarde të përgjithshme të Bankës për menaxhimin e rrezikut operacional dhe politika të gjera të përbashkëta që përshkruhen në rregulloret e drejtimit të stafit dhe një numri kërkesash të detyrueshme, si dhe përcaktimi i hollësishëm i sistemeve të kontrollit të brendshëm për pjesë të ndryshme të aktiviteteve të Bankës.

34. ngJarJeT paSueSe

nuk ka ngjarje të rëndësishme pasuese, të tilla që mund të ketë nevojë për rregullime ose shënime shpjeguese në këto pasqyra financiare.

Raporti Vjetor2011


2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011


1. ç

mim

ET, p

Rod

him

i dh

E TR

Egu

i pu

NëS

1. p

Ric

ES, o

uTp

uT

ANd

lAB

ou

R m

ARKE

TS

1.1

iNd

EKSi

i ç

mim

EvE

Të K

oN

Sum

iT1

1.1

co

NSu

mER

pRi

cE

iNd

EX1

inde

kse

inde

xes

içk

Tota

li (d

hjet

or

2007

=10

0) /

cpi

To

tal (

Dec

embe

r 20

07=

100)

u

shqi

me

dhe

pije

jo

alko

olik

e/ F

ood

and

non-

alco

holic

be

vera

ges

pije

alk

oolik

e dh

e du

han/

alc

ohol

ic

beve

rage

s an

d to

bacc

o

Vesh

je d

he

këpu

cë/

clo

thin

g an

d fo

otw

ear

qira

, ujë

lënd

ë dj

egës

e dh

e en

ergj

i/

rent

, wat

er, f

uel a

nd

pow

er

mob

ilim

, paj

isje

sht

ëpie

dh

e m

irëm

bajtj

e e

shtë

pisë

/ Fu

rnitu

re h

ouse

hold

and

m

aint

enan

ce

Shën

deti/

m

edic

al

care

Tran

spor

ti/

Tran

spor

tko

mun

ikim

i/

com

mun

icat

ion

argë

tim

dhe

kultu

rë/

recr

eatio

n an

d cu

lture

Shër

bim

i ar

sim

or/

educ

atio

n se

rvic

e

hot

ele,

kaf

ene

dhe

rest

oran

te/

hot

els,

co

ffee-

hous

e an

d re

stau

rant

s

mal

lra d

he s

hërb

ime

të n

drys

hme/

goo

ds

and

vario

us s

ervi

ces

12

34

56

78

910

1112

1320

0810

1.11

100.

9310

0.65

96.4

810

3.33

100.

1110

0.83

104.

6794

.38

103.

4610

0.33

100.

9810

0.42

2009

103.

4210

5.87

104.

1794

.57

105.

1310

0.48

104.

0910

2.51

80.8

011

0.75

102.

6410

2.95

101.

2420

1010

7.11

111.

3710

9.89

93.1

610

8.93

100.

9711

1.26

107.

2981

.11

110.

9210

5.70

104.

3110

2.90

2011

110.

7811

6.25

122.

8491

.37

111.

9410

1.87

119.

9011

3.66

81.3

011

2.09

105.

8310

5.64

103.

23

2011

/01

110.

4611

6.85

120.

0192

.69

110.

9910

1.26

116.

9311

0.84

81.4

511

1.18

105.

4410

5.32

103.

4502

113.

0012

2.60

122.

6292

.36

111.

4910

1.46

118.

4611

1.48

81.3

911

1.66

105.

4310

5.45

103.

1203

112.

9012

1.70

122.

7292

.08

112.

1810

1.60

118.

9711

3.19

81.3

311

1.99

105.

4610

5.40

103.

3104

112.

2211

9.91

122.

8191

.82

112.

0910

1.64

119.

0911

3.98

81.3

211

1.85

105.

4810

5.42

103.

3305

111.

0011

6.77

122.

8891

.79

112.

0410

1.73

119.

3911

3.78

81.3

011

1.96

105.

4910

5.41

103.

4006

109.

8111

3.75

122.

9691

.69

111.

9810

1.87

119.

7311

3.75

81.2

911

1.64

105.

5010

5.47

103.

4107

109.

0211

1.85

122.

9291

.39

111.

8710

1.95

119.

7311

3.37

81.2

911

1.69

105.

5010

5.43

103.

5508

109.

3111

2.65

123.

1390

.26

111.

8510

1.99

119.

7411

3.78

81.2

611

1.62

105.

5010

5.33

103.

6909

109.

7611

3.27

123.

1790

.33

112.

1310

2.12

121.

5111

4.27

81.2

611

2.78

105.

3910

5.35

104.

0310

110.

2411

4.38

123.

1690

.62

112.

2210

2.17

121.

7711

4.72

81.2

611

2.99

106.

8710

5.96

102.

3411

110.

3011

4.31

123.

5190

.68

112.

2110

2.27

121.

7811

5.33

81.2

611

2.97

106.

9310

6.42

102.

4512

111.

3911

6.92

124.

1690

.73

112.

2710

2.37

121.

7011

5.39

81.2

311

2.79

106.

9310

6.68

102.

70

Burim

i: iN

STAT

.1)

Të

dhën

at v

jeto

re të

inde

ksit

të ç

mim

eve

të K

onsu

mit

janë

inde

kse

mes

atar

e vj

etor

e të

çm

imev

e të

kon

sum

it si

pas

grup

eve

krye

sore

, nd

ërsa

të d

hëna

t muj

ore

pasq

yroj

në in

deks

in e

çm

imev

e të

kon

sum

it.

Sour

ce: i

NST

AT1)

The

con

sum

er p

rice

inde

x ye

arly

dat

a (fo

r thi

s an

d co

nsec

utiv

e ye

ars)

, rep

rese

nt y

early

ave

rage

con

sum

er p

rice

inde

xes

by m

ain

grou

ps, w

hile

mon

thly

dat

a re

pres

ent c

onsu

mer

pric

e in

dex.

ShTO

Jca

STaT

iSTi

kOre

ST

aTiS

Tic

al a

ppen

DiX

2011Raporti Vjetor


1.2

Nd

RySh

imET

vjE

ToRE

Të

iNd

EKSi

T Të

çm

imEv

E Të

Ko

NSu

miT

Sip

AS g

RupE

vE

KRyE

SoRE

11.

2 yE

AR o

N y

EAR

co

NSu

mER

pRi

cE

iNd

EX, m

AiN

gRo

upS

1

Në

përq

indj

ein

per

cent

age

ndr

yshi

met

vje

tore

të in

deks

it të

çm

imev

e të

kon

sum

it si

pas

grup

eve

krye

sore

(në

%) /

yea

r on

year

con

sum

er p

rice

inde

x, m

ain

grou

ps (i

n %

)

içk

Tota

li (d

hjet

or

2007

=10

0)/

cpi

To

tal (

Dec

embe

r 20

07=

100)

u

shqi

me

dhe

pije

jo

alko

olik

e/ F

ood

and

non-

alco

holic

be

vera

ges

pije

alk

oolik

e dh

e du

han/

alc

ohol

ic

beve

rage

s an

d to

bacc

o

Vesh

je d

he

këpu

cë/

clo

thin

g an

d fo

otw

ear

qira

, ujë

lënd

ë dj

egës

e dh

e en

ergj

i/

rent

, wat

er, f

uel a

nd

pow

er

mob

ilim

, paj

isje

sht

ëpie

dh

e m

irëm

bajtj

e e

shtë

pisë

/ Fu

rnitu

re h

ouse

hold

and

m

aint

enan

ce

Shën

deti/

m

edic

al

care

Tran

spor

ti/

Tran

spor

tko

mun

ikim

i/

com

mun

icat

ion

argë

tim

dhe

kultu

rë/

recr

eatio

n an

d cu

lture

Shër

bim

i ar

sim

or/

educ

atio

n se

rvic

e

hot

ele,

kaf

ene

dhe

rest

oran

te/

hot

els,

co

ffee-

hous

e an

d re

stau

rant

s

mal

lra d

he s

hërb

ime

të n

drys

hme/

goo

ds

and

vario

us s

ervi

ces

12

34

56

78

910

1112

1320

082.

163.

462.

34-3

.86

4.92

0.13

1.10

1.25

-19.

2610

.21

1.05

2.27

1.13

2009

3.73

6.78

4.10

-1.0

70.

860.

728.

564.

270.

351.

024.

731.

320.

2020

103.

374.

556.

46-2

.30

4.73

0.25

6.55

3.29

0.63

0.11

-0.4

91.

381.

7820

111.

681.

229.

46-2

.35

1.30

1.25

4.08

5.81

-0.3

61.

191.

531.

55-0

.42

2011

/01

3.26

4.36

12.0

5-1

.70

2.23

0.40

6.54

4.98

0.53

0.16

-0.4

21.

532.

2002

4.48

6.92

14.1

9-1

.61

2.62

0.49

7.73

5.29

0.46

0.71

-0.4

51.

470.

2703

4.30

6.13

13.5

4-1

.46

3.10

0.47

8.13

6.36

0.44

1.00

-0.4

31.

450.

3504

4.14

6.08

12.7

4-1

.56

3.06

0.52

6.37

5.80

0.53

1.05

-0.3

91.

220.

2805

4.23

6.49

12.0

8-1

.56

3.11

0.93

5.17

5.39

0.51

1.38

-0.3

41.

140.

1506

3.87

5.69

11.5

8-1

.58

3.08

1.09

4.58

5.47

0.56

1.24

-0.3

41.

110.

0707

3.64

5.34

11.2

7-1

.78

2.93

1.02

4.41

5.13

0.63

1.20

-0.3

41.

020.

1308

3.11

4.34

10.9

5-2

.47

2.41

1.08

2.45

5.46

0.64

1.09

-0.4

31.

190.

8609

2.79

3.28

10.6

4-2

.31

2.40

1.21

3.92

6.26

-0.3

21.

400.

120.

831.

0610

3.03

3.92

10.5

2-2

.20

2.40

1.27

4.14

6.59

-0.3

31.

411.

491.

02-0

.72

112.

903.

5510

.98

-2.2

92.

101.

284.

157.

11-0

.33

1.32

1.53

1.41

-0.6

212

1.68

1.22

9.46

-2.3

51.

301.

254.

085.

81-0

.36

1.19

1.53

1.55

-0.4

2

Burim

i: iN

STAT

.1)

Të

dhën

at v

jeto

re m

atin

var

iaci

onin

e in

deks

eve

të m

uajit

dhj

etor

të v

itit n

me

inde

ksin

e m

uajit

dhj

etor

të v

itit n

-1, n

dërs

a të

dhë

nat

muj

ore

mat

in n

drys

him

et v

jeto

re të

inde

ksev

e, n

ë pë

rqin

dje.

Sour

ce: i

NST

AT1)

yea

rly d

ata

(for t

his

and

cons

ecut

ive

year

s), m

easu

re th

e va

riatio

n of

dec

embe

r ind

ex o

f yea

r n w

ith d

ecem

ber i

ndex

of y

ear n

-1.

mon

thly

dat

a m

easu

re y

early

inde

x ch

ange

s in

per

cent

age.

Raporti Vjetor2011


1.3

iNd

EKSi

i ç

mim

EvE

Të p

Rod

him

iT d

hE

iNd

EKSi

i Ku

ShTi

miT

Në

Nd

ëRTi

m1.

3 pR

od

uc

ER p

Ric

E iN

dEX

AN

d c

oN

STRu

cTi

oN

co

ST iN

dEX

inde

ksin

dex

iç

p in

deks

i Tot

al1

/ p

pi T

otal

inde

x 1

2005

=10

0

inde

kset

e ç

mim

eve

të p

rodh

imit

duke

për

jash

tuar

ndë

rtim

in/

prod

ucer

pric

e in

dex,

exc

ludi

ng c

onst

ruct

ion

inde

ksi i

kus

htim

it në

ndë

rtim

2 /

con

stru

ctio

n co

st

inde

x2 i /

201

1=10

0in

dust

ria n

xjer

rëse

/ m

inin

g an

d qu

arry

ing

indu

stry

indu

stria

për

punu

ese/

man

ufac

turin

g in

dust

rypr

odhi

mi,

shpë

rnda

rja e

ene

rgjis

ë el

ektri

ke, e

gaz

it dh

e e

ujit/

ele

ctric

ity, g

as a

nd w

ater

sup

ply

12

34

520

0810

8.8

121.

111

3.9

91.6

_20

0910

9.2

124.

311

4.1

92.1

_20

1010

9.5

133.

811

8.2

76.8

_

2010

/iV

110.

713

5.6

119.

877

.099

.820

11/i

111.

813

9.8

121.

377

.010

0.0

ii11

2.4

140.

512

2.3

77.0

99.7

iii11

2.2

140.

112

2.0

77.0

100.

1

Burim

i: iN

STAT

.1)

Të d

hëna

t vje

tore

të iç

p pë

rfaqë

sojn

ë in

deks

e m

esat

are

vjet

ore.

2) d

uke

fillu

ar n

ga T

1 20

11, i

NST

AT d

o të

llog

aris

ë iK

N m

e sh

portë

n e

re të

mat

eria

leve

dhe

shp

enzi

mev

e dh

e m

e pe

riudh

ë ba

zë T

1 20

11=

100.

inde

kset

e m

ëpar

shm

e ja

në ri

lloga

ritur

me

bazë

n e

re.

Sour

ce: i

NST

AT1)

ppi

Ann

ual d

ata

repr

esen

t yea

rly a

vera

ge in

dexe

s. 2

) Sta

rting

from

q1

2011

, iN

STAT

cal

cula

tes

cc

i ref

errin

g to

the

new

bas

ket o

f m

ater

ials

and

exp

endi

ture

s, w

ith b

ase

perio

d q

1 20

11=

100.

1.4

Nd

RySh

imET

Në

% T

ë iN

dEK

SiT

Të ç

mim

EvE

Të p

Rod

him

iT d

hE

Të iN

dEK

SiT

Të

KuSh

Tim

iT N

ë N

dëR

Tim

1.4

ch

ANg

E iN

% o

F pR

od

uc

ER p

Ric

E iN

dEX

AN

d c

oN

STRu

cTi

oN

co

ST iN

dEX

Në

përq

indj

ein

per

cent

age

iç

p in

deks

i Tot

al1

/ pp

i Tot

al in

dex1

2005

=10

0

ndr

yshi

mi v

jeto

r i in

deks

it e

çmim

eve

të p

rodh

imit

duke

për

jash

tuar

ndë

rtim

in/

annu

al c

hang

e of

pro

duce

r pric

e in

dex,

exc

ludi

ng

cons

truct

ion

ndr

yshi

mi t

rem

ujor

i in

deks

it të

kus

htim

it në

ndë

rtim

2 /

qua

terly

cha

nge

of c

onst

ruct

ion

cost

inde

x2 i /

20

11=

100

indu

stria

nxj

errë

se/

min

ing

and

quar

ryin

g in

dust

ryin

dust

ria p

ërpu

nues

e/ m

anuf

actu

ring

indu

stry

prod

him

i, sh

përn

darja

e e

nerg

jisë

elek

trike

, e g

azit

dhe

e uj

it/ e

lect

ricity

, gas

and

wat

er s

uppl

y

12

34

520

084.

46.

15.

30.

5_

2009

0.4

2.6

0.2

0.6

_20

100.

27.

73.

6-1

6.5

_

2010

/iV

0.6

8.1

4.0

-16.

30.

120

11/i

3.1

4.9

3.6

0.8

0.2

ii3.

34.

24.

40.

2-0

.3iii

2.2

6.5

2.6

_0.

3

Burim

i: iN

STAT

.1)

Ndr

yshi

mi p

ër të

dhë

nat v

jeto

re p

ërfa

qëso

n nd

rysh

imin

e ç

mim

it të

inde

ksev

e m

esat

are

vjet

ore,

ndë

rsa

ndry

shim

i për

të d

hëna

t tre

muj

ore

të in

deks

it m

at n

drys

him

in e

çm

imit

të tr

emuj

orit

aktu

al m

e tre

muj

orin

e n

jëjtë

të v

itit t

ë m

ëpar

shëm

. 2)

Ndr

yshi

mi t

rem

ujor

mat

ndr

yshi

min

e in

deks

it të

çm

imev

e të

trem

ujor

it ak

tual

me

trem

ujor

in e

mëp

arsh

ëm.

Sour

ce: i

NST

AT1)

Ann

ual d

ata

chan

ge in

% re

pres

ents

pric

e ch

ange

s of

ann

ual a

vera

ge in

dexe

s w

hile

cha

nge

for q

uarte

rly d

ata

mea

sure

s th

e pr

ice

chan

ges

of th

e cu

rren

t qua

rter w

ith th

e sa

me

quar

ter o

f the

pre

viou

s ye

ar.

2) q

uate

rly c

hang

e m

easu

res

the

pric

e ch

ange

s of

the

curr

ent q

uarte

r with

the

prev

ious

one

.

2011Raporti Vjetor


1.5

pRo

dh

imi i

BRE

Nd

Shëm

BRu

To S

ipAS

mET

od

ëS S

ë Sh

pEN

Zim

EvE

1.5

gRo

SS d

om

ESTi

c p

Rod

uc

T By

EXp

ENd

iTu

RE A

ppRo

Ach

1996

-200

8 m

e çm

ime

korr

ente

, në

mili

onë

lekë

1996

-200

8 cu

rren

t pric

es, i

n m

illio

ns A

ll

prod

him

i i

Bren

dshë

m

Brut

o/ g

ross

do

mes

tic p

rodu

ct

(2+

8+11

)

kërk

esa

e br

ends

hme/

D

omes

tic d

eman

d (3

+7)

eksp

orti

neto

/ n

et e

xpor

t (9

-10)

n

drys

him

et e

gje

ndje

ve

+ m

ospë

rput

hje

stat

istik

ore/

cha

nge

in

inve

ntor

ies

& s

tatis

tical

di

scre

panc

y

kons

umi

final

/ F

inal

co

nsum

ptio

n (4

+5+

6)

Fo

rmim

i bru

to

i kap

italit

fiks

/ g

ross

fixe

d ca

pita

l fo

rmat

ion

eksp

orte

t e m

allra

ve

e sh

ërbi

mev

e/

goo

ds a

nd s

ervi

ces

expo

rts (f

.o.b

)

impo

rtet e

mal

lrave

e

shër

bim

eve/

g

oods

and

ser

vice

s im

ports

(f.o

.b)

kons

umi f

inal

i po

pulla

tës/

/

Fina

l con

sum

ptio

n of

ho

useh

olds

kons

umi f

inal

i ad

min

istra

tës

publ

ike/

Fina

l con

sum

ptio

n of

gen

eral

gov

ernm

ent

kons

umi i

inst

ituci

onev

e jo

fitim

prur

ëse/

c

onsu

mpt

ion

of n

piSh

s

12

34

56

78

910

1119

9634

6,40

344

2,92

236

9,64

233

7,56

131

,852

229

73,2

79-7

2,15

138

,782

110,

934

-24,

367

1997

346,

198

443,

090

372,

151

336,

678

35,1

6730

670

,939

-84,

626

33,7

3911

8,36

5-1

2,26

719

9840

9,20

950

5,18

241

9,15

237

6,82

441

,987

340

86,0

30-9

7,36

244

,376

141,

738

1,38

919

9947

1,57

854

5,40

343

7,00

438

9,57

347

,023

408

108,

399

-77,

321

74,5

8815

1,91

03,

497

2000

523,

043

615,

863

449,

879

399,

935

49,4

5449

016

5,98

4-1

05,5

8393

,453

199,

036

12,7

6420

0158

3,36

969

5,59

647

1,81

641

0,44

860

,667

700

223,

780

-119

,983

107,

524

227,

507

7,75

520

0262

2,71

177

1,57

353

5,55

146

5,18

069

,572

800

236,

021

-154

,037

122,

044

276,

081

5,17

520

0369

4,09

887

8,37

459

7,45

352

0,95

475

,585

914

280,

921

-171

,642

141,

290

312,

931

-12,

635

2004

751,

022

947,

566

668,

187

584,

659

82,4

841,

044

279,

378

-168

,169

165,

097

333,

265

-28,

376

2005

814,

797

1,02

5,52

572

4,17

163

4,47

188

,508

1,19

230

1,35

4-2

00,8

2418

5,97

038

6,79

4-9

,904

2006

882,

209

1,11

4,98

777

1,10

568

0,32

389

,411

1,37

134

3,88

2-2

08,0

6721

9,97

442

8,04

0-2

4,71

220

0796

7,67

01,

248,

995

874,

937

775,

081

98,3

521,

504

374,

058

-258

,520

272,

164

530,

683

-22,

805

2008

1)1,

089,

293

1,38

9,62

597

4,50

486

1,89

011

0,92

21,

691

415,

121

-290

,065

319,

931

609,

997

-10,

266

Burim

i: iN

STAT

.1)

Të

dhën

at e

viti

t 200

8 ja

në jo

për

fund

imta

re.

Sour

ce: i

NST

AT1)

200

8 Se

mi f

inal

dat

a.

1.6

pRo

dh

imi i

BRE

Nd

Shëm

BRu

To S

ipAS

AKT

iviT

ETiT

EKo

No

miK

1.6

gRo

SS d

om

ESTi

c p

Rod

uc

T By

Ec

oN

om

ic A

cTi

viTi

ES19

96-2

010

me

çmim

e ko

rren

te, n

ë m

ilion

ë le

kë19

96-2

010

at c

urre

nt p

rices

, in

mill

ions

All

prod

him

i i b

rend

shëm

br

uto

(sip

as a

ktiv

itetit

ek

onom

ik)/

gro

ss d

omes

tic

prod

uct (

by e

cono

mic

ac

tivity

) (2+

8-9)

Vler

a e

shtu

ar b

ruto

, m

e çm

imet

baz

ë/ g

ross

va

lue

adde

d, b

asic

pric

es

(3+

4+5+

6 -7

)

Ta

ksa

mbi

pr

oduk

tet/

Tax

on

prod

ucts

(-) S

ubve

ncio

net

mbi

pro

dukt

et/

(-) S

ubsi

dies

on

prod

ucts

Bujq

ësia

, gju

etia

dhe

pyj

et/

agric

ultu

re, h

untin

g an

d fo

rest

ryin

dust

ri/ in

dust

ryn

dërti

m/

con

stru

ctio

nSh

ërbi

me/

Ser

vice

s

(-) S

hërb

ime

të n

dërm

jetm

e fin

anci

are

të m

atur

a in

dire

kt/

(-)

Fina

ncia

l int

erm

edia

tion

serv

ices

in

dire

ctly

mea

sure

d 1

23

45

67

89

në

mili

onë

lekë

/in

mill

ion

all

1996

346,

403.

232

4,86

1.4

121,

756.

832

,834

.917

,011

.316

1,31

6.7

8,05

8.3

23,1

63.9

1,62

2.0

1997

346,

197.

831

9,58

7.7

104,

505.

728

,973

.520

,171

.617

7,08

5.0

11,1

48.1

28,0

20.1

1,41

0.0

1998

409,

208.

836

3,51

4.7

110,

781.

928

,321

.619

,334

.622

5,80

7.8

20,7

31.2

48,0

59.1

2,36

5.0

1999

471,

578.

542

4,06

6.7

114,

997.

332

,319

.726

,942

.527

1,23

1.7

21,4

24.5

49,5

77.8

2,06

6.0

2000

523,

043.

446

3,97

1.1

122,

908.

137

,528

.739

,979

.428

2,06

2.8

18,5

07.9

63,9

35.8

4,86

3.5

2001

583,

368.

652

3,61

2.8

128,

039.

339

,448

.856

,450

.231

7,56

9.8

17,8

95.3

67,1

65.8

7,41

0.0

2002

622,

710.

855

4,99

4.0

134,

508.

039

,592

.369

,164

.733

0,98

0.7

19,2

51.7

73,7

10.8

5,99

4.1

2003

694,

097.

261

2,39

7.9

149,

012.

954

,927

.487

,046

.734

2,25

9.9

20,8

49.0

86,7

14.3

5,01

5.0

2004

751,

021.

666

0,90

4.6

151,

562.

168

,028

.994

,431

.936

5,61

0.7

18,7

29.0

94,9

51.0

4,83

4.0

2005

814,

796.

771

4,12

7.7

151,

640.

278

,318

.610

1,75

9.5

405,

917.

423

,508

.010

4,15

8.0

3,48

9.0

2006

882,

208.

876

4,73

8.5

154,

648.

188

,207

.311

3,72

3.7

438,

605.

730

,446

.212

1,18

8.3

3,71

8.0

2007

967,

670.

483

3,95

9.9

165,

747.

981

,692

.912

9,58

5.4

495,

614.

738

,681

.013

6,78

9.2

3,07

8.8

2008

1,08

9,29

3.1

932,

925.

018

2,11

8.2

95,2

29.5

145,

450.

655

1,02

9.0

40,9

02.2

158,

712.

12,

344.

020

091)

1,15

1,01

9.6

988,

112.

519

3,73

0.1

102,

588.

714

6,01

4.7

589,

122.

943

,343

.916

4,71

7.4

1,81

0.3

2010

2)1,

242,

418.

01,

067,

676.

222

6,28

6.7

126,

216.

411

9,57

2.7

642,

515.

346

,914

.917

6,52

0.2

1,77

8.4

Burim

i: iN

STAT

.1)

Të

dhën

at e

viti

t 200

9 ja

në jo

për

fund

imta

re.

2) T

ë dh

ënat

e v

itit 2

010

janë

par

apra

ke.

* Të

dhë

nat j

anë

sipa

s ta

bela

ve n

ë fa

qen

e w

eb-it

të iN

STAT

në

datë

n 22

.02.

2012

.ll

ogar

itë K

ombë

tare

/ Ta

bela

t:- T

regu

es k

ryes

orë

mak

roek

onom

ikë

- pro

dhim

i i b

rend

shëm

bru

to s

ipas

akt

ivite

tit e

kono

mik

Sour

ce: i

NST

AT1)

200

9 Se

mi f

inal

dat

a.2)

201

0 pr

elim

inar

y da

ta.

* d

ata

as o

f iN

STAT

web

pag

e ta

bles

on

22.0

2.20

12.

Nat

iona

l acc

ount

s/ ta

bles

:- m

ain

mac

roec

onom

ic in

dica

tors

- gro

ss d

omes

tic p

rodu

ct b

y ec

onom

ic a

ctiv

ities

Raporti Vjetor2011


1.7

puN

ëSim

i, pA

puN

ëSiA

dh

E pA

gAT

11.

7 Em

plo

ymEN

T, u

NEm

plo

ymEN

T AN

d W

AgES

1

Në

mijë

ose

në

rast

të k

undë

rt, s

ikur

se p

ërca

ktoh

etin

thou

sand

s, u

nles

s ot

herw

ise

indi

cate

d

Fo

rca

e pu

nës/

lab

or fo

rce

(2+

6)

paga

t (në

lek

ë) /

Wag

es (i

n al

l)Të

pun

ësua

r gjit

hsej

si

pas

sekt

orëv

e/ T

otal

em

ploy

men

t by

sect

or

(3+

4+5)

pa

punë

sia/

une

mpl

oym

ent

paga

mes

atar

e m

ujor

e në

se

ktor

in s

htet

ëror

/ av

erag

e m

onth

ly w

age

in s

tate

sec

tor

paga

min

imal

e zy

rtare

/ m

inim

um m

onth

ly w

age

appr

oved

n

ë se

ktor

in s

htet

ëror

/ in

pu

blic

sec

tor

në

sekt

orin

priv

at

jobu

jqës

or/

in n

on

agric

ultu

ral p

rivat

e se

ctor

në

sekt

orin

priv

at b

ujqë

sor/

in

agr

icul

tura

l priv

ate

sect

or

Të p

apun

ë të

regj

istru

ar

gjith

sej /

Tot

al re

gist

ered

un

empl

oym

ent

12

34

56

78

2008

1,11

497

416

723

956

914

036

537

1700

020

091,

041

899

166

237

496

142

4087

418

000

2010

1,05

991

716

624

450

714

343

625

1900

0

2010

/iV

1,06

091

716

624

450

714

345

,000

19,0

0020

11/i

1,06

392

016

524

850

714

345

,500

19,0

00ii

1,07

293

016

525

850

714

245

,500

19,0

00iii

1,07

293

016

525

850

714

247

,660

20,0

00

Burim

i: iN

STAT

.1)

Të

dhën

at v

jeto

re ja

në a

dmin

istra

tive

dhe

sipa

s in

form

acio

nit n

ë ta

bela

t vje

tore

“pu

nësi

mi”

dhe

“pa

gat”

në

faqe

n e

web

-it të

iNST

AT.

Të d

hëna

t vje

tore

mbi

pun

ësim

in d

he p

apun

ësin

ë ja

në g

jend

je n

ë fu

nd. T

ë dh

ënat

trem

ujor

e ja

në s

ipas

info

rmac

ioni

t të

tabe

lës

“Bila

nci i

Fo

rcav

e të

pun

ës”

në fa

qen

e w

eb-it

të iN

STAT

në

datë

n 17

.01.

2012

.

Sour

ce: i

NST

AT1)

yea

rly d

ata

are

adm

inis

trativ

e an

d ac

cord

ing

to th

e in

form

atio

n on

“Em

ploy

men

t” a

nd “

Wag

es”

year

ly ta

bles

pub

lishe

d on

the

iNST

AT

web

pag

e. y

early

dat

a on

em

ploy

men

t and

une

mpl

oym

ent a

re e

nd o

f per

iod.

qua

rterly

dat

a ar

e as

of “

labo

r For

ce B

alan

ce”

tabl

e in

form

atio

n pu

blis

hed

on iN

STAT

web

pag

e on

17.

01.2

012.

2. F

iNAN

cAT

E q

EvER

iSë

2. g

ovE

RNm

ENT

FiN

ANc

ES

2.1

Të A

Rdh

uRA

T E

BuXh

ETiT

Të

qEv

ERiS

ë12.

1 g

ovE

RNm

ENT

Bud

gET

REv

ENu

E1

Të d

hëna

pro

gres

ive,

në

mili

onë

lekë

, fun

di i

periu

dhës

prog

ress

ive

data

in m

illio

ns A

ll, e

nd o

f per

iod

T

otal

i i të

ard

hura

ve/

Tota

l re

venu

e (2

+3+

7)

Të

ardh

ura

nga

ndih

mat

/ g

rant

s T

ë ar

dhur

a ta

timor

e/ T

ax

reve

nue

(4+

5+6)

Të

ard

hura

jota

timor

e/ n

on

tax

reve

nue

Të

ardh

urat

nga

tatim

et d

he d

ogan

at /

re

venu

e fro

m ta

x of

fices

and

cus

tom

s Të

ard

hura

nga

pus

htet

i ven

dor/

re

venu

e fro

m lo

cal g

over

nmen

tTë

ard

hura

nga

fond

et s

peci

ale/

So

cial

inst

. con

tribu

tions

12

34

56

720

0829

1,23

84,

228

264,

421

205,

292

11,3

0747

,822

22,5

8820

0929

8,98

14,

430

270,

830

208,

870

12,1

4949

,812

23,7

2020

1032

4,72

14,

605

288,

564

223,

019

11,8

9853

,647

31,5

52

2011

/01

27,0

067

23,5

2017

,116

851

5,55

33,

479

0249

,144

202

44,4

0533

,081

1,51

29,

812

4,53

703

77,5

3545

470

,143

53,2

942,

788

14,0

616,

938

0410

3,66

758

994

,621

70,3

884,

880

19,3

538,

457

0513

0,12

186

511

9,32

289

,506

6,27

123

,545

9,93

406

155,

257

1,12

914

3,20

410

8,70

16,

765

27,7

3810

,924

0718

2,70

11,

357

168,

864

128,

379

7,43

833

,047

12,4

8008

210,

910

1,74

619

5,52

815

0,10

08,

110

37,3

1813

,636

0923

9,51

82,

077

219,

988

169,

236

9,17

641

,576

17,4

5310

267,

789

2,29

224

6,61

018

9,42

610

,094

47,0

9018

,887

1129

5,67

72,

601

272,

394

210,

103

10,7

7651

,515

20,6

82

Burim

i: m

inis

tria

e Fi

nanc

ave

sipa

s pu

blik

imit

”Sta

tistik

at fi

skal

e të

qev

eris

ë”.

Të d

hëna

t për

201

1 si

pas

publ

ikim

it “T

regu

esit

fiska

lë s

ipas

bux

hetit

të k

onso

lidua

r 201

1”, 2

1.02

.201

2.1)

201

1 Të

dhë

na p

arap

rake

.

Sour

ce: m

inis

try o

f Fin

ance

, acc

ordi

ng to

“Fi

scal

Sta

tistic

s of

gov

ernm

ent”

pub

licat

ion.

201

1 d

ata

refe

r to

“Fis

cal i

ndic

ator

s re

gard

ing

cons

olid

ated

bud

get 2

011”

pub

licat

ion,

on

21.0

2.20

12.

1) 2

011

prel

imin

ary

data

.

2011Raporti Vjetor


2.2

ShpE

NZi

mET

E B

uXh

ETiT

Të

qEv

ERiS

ë12.

2 g

ovE

RNm

ENT

Bud

gET

EXp

ENd

iTu

RE1

Të d

hëna

pro

gres

ive,

në

mili

onë

lekë

, fun

di i

periu

dhës

prog

ress

ive

data

, in

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

Tota

li i

shpe

nzim

eve/

To

tal e

xpen

ditu

re

(2+

10+

11)

Shpe

nzim

et k

orre

nte/

c

urre

nt e

xpen

ditu

re

(3+

4+5+

6+7+

8+9)

Sh

penz

ime

kapi

tale

/ c

apita

l exp

endi

ture

Sh

penz

ime

të tj

era/

O

ther

exp

endi

ture

Shpe

nzim

e pë

r pe

rson

elin

/ pe

rson

nel

expe

nditu

rein

tere

sat/

inte

rest

Shpe

nzim

e op

erat

ive

mirë

mba

jtje/

Ope

ratio

nal

& m

aint

enan

ce

Subv

enci

onet

/

Subs

idie

s

Shpe

nzim

e pë

r fon

de

spec

iale

/ So

cial

in

sura

nce

outla

ys

Shpe

nzim

e pë

r bu

xhet

in v

endo

r/ l

ocal

bu

dget

exp

endi

ture

Shpe

nzim

e ko

rren

te

të tj

era/

Oth

er c

urre

nt

expe

nditu

re

12

34

56

78

910

1120

0835

1,49

225

0,29

866

,621

31,3

0728

,788

2,55

576

,199

27,0

7917

,750

93,7

837,

410

2009

379,

863

283,

897

62,3

5936

,301

32,0

582,

004

96,7

2533

,582

19,1

2995

,881

8520

1036

2,75

230

0,87

865

,762

41,6

0434

,318

3,53

510

6,20

730

,764

18,6

8867

,492

-5,6

18

2011

/ 01

25,3

8619

,176

5,36

02,

433

1,54

341

7,60

81,

304

887

6,21

0_

0258

,049

43,6

7210

,800

6,67

13,

624

155

16,7

773,

308

2,33

714

,377

_03

89,3

1569

,472

16,1

589,

478

6,85

525

825

,770

6,57

84,

375

19,8

43_

0411

9,57

694

,588

21,7

9611

,393

9,99

869

934

,866

9,79

06,

046

24,9

88_

0515

0,54

812

2,12

927

,321

15,0

9213

,085

2,16

544

,364

12,3

027,

800

28,4

19_

0618

2,16

614

9,11

432

,940

19,5

5016

,000

2,37

253

,929

14,6

869,

637

33,0

52_

0721

3,46

517

4,95

138

,757

22,5

0219

,392

2,63

763

,551

16,9

2711

,185

38,5

14_

0824

2,10

019

9,60

744

,115

25,8

5721

,506

2,83

273

,816

18,7

3012

,751

42,4

93_

0927

1,14

822

3,88

549

,516

28,8

4324

,142

2,97

083

,471

20,7

5714

,186

47,2

63_

1029

9,50

724

6,68

055

,049

30,5

4726

,152

3,08

293

,420

22,8

1915

,611

52,8

27_

1133

3,95

127

5,03

560

,776

37,3

4829

,133

3,18

110

2,41

425

,134

17,0

4958

,916

_

Burim

i: m

inis

tria

e Fi

nanc

ave

sipa

s pu

blik

imit

”Sta

tistik

at fi

skal

e të

qev

eris

ë”.

Të d

hëna

t për

201

1 si

pas

publ

ikim

it “T

regu

esit

fiska

lë s

ipas

bux

hetit

të k

onso

lidua

r 201

1”, 2

1.02

.201

2.1)

201

1 Të

dhë

na p

arap

rake

.

Sour

ce: m

inis

try o

f Fin

ance

, acc

ordi

ng to

“Fi

scal

Sta

tistic

s of

gov

ernm

ent”

pub

licat

ion.

201

1 d

ata

refe

r to

“Fis

cal i

ndic

ator

s re

gard

ing

cons

olid

ated

bud

get 2

011”

pub

licat

ion,

on

21.0

2.20

12.

1) 2

011

prel

imin

ary

data

.

2.3

FiN

ANc

imi i

dEF

iciT

iT B

uXh

ETo

R12.

3 Fi

ScAl

dEF

iciT

AN

d iT

S Fi

NAN

ciN

g1

Të d

hëna

pro

gres

ive,

në

mili

onë

lekë

, fun

di i

periu

dhës

prog

ress

ive

data

, in

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

D

efic

iti/

Def

icit

Fina

ncim

i i d

efic

itit

/ D

efic

it fin

anci

ng

(3+

7)

Fina

ncim

i i b

rend

shëm

/ D

omes

tic fi

nanc

ing

(4+

5+6)

Fi

nanc

im i

huaj

/ Fo

reig

n fin

anci

ng (8

+9)

Të

ard

hura

nga

pr

ivat

izim

i/ p

rivat

izat

ion

rece

ipts

hua

mar

rje e

bre

ndsh

me/

D

omes

tic b

orro

win

gTë

tjer

a /

Oth

erh

ua a

fatg

jatë

(mar

rë)/

lo

ng te

rm lo

an (d

raw

ings

)n

drys

him

i i g

jend

jes

së a

rkës

/ c

hang

e of

sta

tem

ent a

ccou

nts

ripa

gesa

t/

repa

ymen

ts

12

34

56

78

910

2008

-60,

254

60,2

5424

,417

5,53

815

,012

3,86

635

,837

39,7

9429

2-4

,248

2009

-80,

883

80,8

8370

,701

25,1

3843

,339

2,22

410

,182

15,3

7556

7-5

,760

2010

-38,

031

38,0

3127

,819

411

25,9

481,

460

10,2

1218

,429

-1,7

05-6

,512

2011

/01

1,62

0-1

,620

-1,0

966

8,09

7-9

,199

-524

310

-286

-548

02-8

,905

8,90

58,

537

4713

,376

-4,8

8636

81,

003

190

-825

03-1

1,78

011

,780

10,3

7312

518

,225

-7,9

791,

407

3,07

6-6

80-9

8904

-15,

909

15,9

0913

,960

141

18,9

37-5

,117

1,94

93,

559

-144

-1,4

6605

-20,

427

20,4

2717

,902

162

21,7

43-4

,003

2,52

55,

039

-353

-2,1

6106

-26,

909

26,9

0922

,811

229

28,8

80-6

,300

4,09

87,

904

-365

-3,4

4107

-30,

764

30,7

6425

,260

328

29,3

00-4

,371

5,50

48,

791

620

-3,9

0708

-31,

190

31,1

9023

,966

337

29,5

26-5

,896

7,22

410

,962

546

-4,2

8409

-31,

630

31,6

3020

,631

348

30,2

02-9

,919

10,9

9916

,262

-724

-4,5

3910

-31,

718

31,7

1817

,396

371

29,7

52-1

2,72

714

,322

19,7

97-2

58-5

,217

11-3

8,27

438

,274

21,9

9038

730

,720

-9,1

1916

,284

21,8

1969

8-6

,233

Burim

i: m

inis

tria

e Fi

nanc

ave

sipa

s pu

blik

imit

”Sta

tistik

at fi

skal

e të

qev

eris

ë”.

Të d

hëna

t për

201

1 si

pas

publ

ikim

it “T

regu

esit

fiska

lë s

ipas

bux

hetit

të k

onso

lidua

r 201

1”, 2

1.02

.201

2.1)

201

1 Të

dhë

na p

arap

rake

.

Sour

ce: m

inis

try o

f Fin

ance

, acc

ordi

ng to

“Fi

scal

Sta

tistic

s of

gov

ernm

ent”

pub

licat

ion.

201

1 d

ata

refe

r to

“Fis

cal i

ndic

ator

s re

gard

ing

cons

olid

ated

bud

get 2

011”

pub

licat

ion,

on

21.0

2.20

12.

1) 2

011

prel

imin

ary

data

.

Raporti Vjetor2011


2.4

ShpE

NZi

mET

Sip

AS K

lASi

FiKi

miT

Fu

NKS

ioN

Al (c

oFo

g)1

2.4

EXpE

Nd

iTu

RE B

y Fu

Nc

Tio

NS

(co

Fog

)1

Të d

hëna

pro

gres

ive,

në

mili

onë

lekë

, fun

di i

periu

dhës

prog

ress

ive

data

, in

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

Shpe

nzim

et to

tale

/ To

tal

expe

nditu

re (2

+3+

4+5+

6+

7+8+

9+

10+

11+

12)

Sh

ërbi

me

të p

ërgj

ithsh

me

publ

ike2)

/ g

ener

al p

ublic

se

rvic

es2)

mbr

ojtja

/ D

efen

se

rend

i dhe

sig

uria

pu

blik

e /

publ

ic

orde

r and

saf

ety

çës

htje

t eko

nom

ike/

ec

onom

ic a

ffairs

mbr

ojtja

e m

jedi

sit/

en

viro

nmen

tal

prot

ectio

n

Stre

him

i dhe

kom

odite

tet

e ko

mun

itetit

/ h

ousi

ng

and

com

mun

ity a

men

ities

Shën

detë

sia/

h

ealth

argë

timi,

kultu

ra d

he

çësh

tjet f

etar

e/ r

ecre

atio

n,

cultu

re a

nd re

ligio

n

arsi

mi/

ed

ucat

ion

mbr

ojtja

so

cial

e/ S

ocia

l pr

otec

tion

Të tj

era/

O

ther

12

34

56

78

910

1112

2008

351,

492

63,0

5411

,970

16,2

0480

,216

203

16,5

3626

,713

3,99

937

,923

86,1

128,

561

2009

379,

863

71,4

8311

,683

17,5

9489

,608

326

17,9

6730

,738

4,24

239

,311

94,6

46_

2010

362,

752

72,6

3913

,325

19,3

2952

,659

438

23,3

8232

,658

3,92

042

,310

102,

092

_

2011

/01

25,3

854,

317

871

1,38

55,

420

121,

281

2,11

120

82,

656

7,12

4_

0258

,048

11,3

011,

698

2,95

212

,831

107

2,85

75,

006

461

5,70

615

,129

_03

89,3

1117

,422

2,64

74,

934

17,5

7618

04,

543

7,73

099

18,

985

24,3

03_

0411

9,57

522

,886

4,57

56,

753

21,1

0021

06,

365

10,5

221,

517

12,5

5433

,093

_05

150,

547

30,7

555,

695

8,42

924

,041

242

8,21

513

,355

1,91

915

,971

41,9

25_

0618

2,16

637

,976

6,65

610

,353

26,6

6929

110

,919

16,3

922,

299

19,2

6551

,346

_07

213,

463

43,8

898,

843

12,2

5029

,898

324

12,8

3919

,154

2,66

823

,093

60,5

05_

0824

2,09

849

,486

9,62

613

,643

33,0

1648

514

,387

21,8

192,

972

26,2

4870

,416

_09

269,

990

55,5

3010

,278

15,2

2035

,862

543

15,7

4424

,615

3,27

229

,475

79,4

51_

Burim

i: m

inis

tria

e Fi

nanc

ave

sipa

s pu

blik

imit

”Sta

tistik

at fi

skal

e të

qev

eris

ë”.

1) 2

011

Të d

hëna

par

apra

ke.

2) p

ërfs

hin

dhe

shpe

nzim

et p

ër in

tere

sa.

Sour

ce: m

inis

try o

f Fin

ance

, acc

ordi

ng to

“Fi

scal

Sta

tistic

s of

gov

ernm

ent”

pub

licat

ion.

1)

201

1 pr

elim

inar

y da

ta.

2) c

ompr

ise

inte

rest

exp

endi

ture

.

2.5

STo

Ku i

BoRX

hiT

Të

BREN

dSh

ëm S

ipAS

iNST

Rum

ENTE

vE1

2.5

do

mES

Tic

dEB

T ST

oc

K By

iNST

Rum

ENTS

1

Të d

hëna

pro

gres

ive,

në

mili

onë

lekë

, fun

di i

periu

dhës

prog

ress

ive

data

, in

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

Stok

u i b

orxh

it të

bre

ndsh

ëm/

Dom

estic

deb

t sto

ck

(2+

3+4+

5+6+

7+8)

Bono

The

sari

/ Tr

easu

ry b

ills

Obl

igac

ione

dyv

jeça

re/

2 ye

ars

bond

sO

blig

acio

ne tr

evje

çare

/ 3

year

s bo

nds

Obl

igac

ione

pes

ëvje

çare

/ 5

year

s bo

nds

Obl

igac

ione

sht

atëv

jeça

re/

7 ye

ars

bond

sri

vler

ësim

i i v

alut

ës/

Fore

ign

exch

ange

res.

eva

luat

ion

Të tj

era2 /

Oth

er2

12

34

56

78

2008

400,

456

224,

224

65,7

3021

,100

45,9

1012

,000

23,5

407,

952

2009

415,

028

237,

469

65,2

4715

,600

60,3

1512

,000

18,8

705,

527

2010

407,

372

231,

436

70,9

5715

,613

71,8

1512

,000

_5,

551

2010

/iV

407,

372

231,

436

70,9

5715

,613

71,8

1512

,000

_5,

551

2011

/i42

5,66

724

1,35

671

,507

17,9

1377

,268

12,0

00_

5,62

3ii

436,

358

247,

393

73,5

0017

,637

80,1

7212

,000

_5,

656

iii43

7,65

224

2,45

176

,300

19,3

8781

,877

12,0

00_

5,63

8

Burim

i: m

inis

tria

e Fi

nanc

ave

sipa

s pu

blik

imit

”Sta

tistik

at fi

skal

e të

qev

eris

ë”.

1) 2

011

Të d

hëna

par

apra

ke. p

ërdi

tësi

mi i

fund

it në

15.

11.2

011.

2) p

ërfs

hin

“Kre

di d

irekt

e” d

he “

Borx

hi i

gara

ntua

r”.

Sour

ce: m

inis

try o

f Fin

ance

, acc

ordi

ng to

“Fi

scal

Sta

tistic

s of

gov

ernm

ent”

pub

licat

ion.

1)

201

1 pr

elim

inar

y da

ta. l

ast u

pdat

e on

Nov

embe

r 15,

201

1.2)

com

pris

es “

dire

ct c

redi

t” a

nd “

publ

icly

gua

rant

eed

debt

”.

2011Raporti Vjetor


3. S

EKTo

Ri F

iNAN

ciA

R3.

FiN

ANc

iAl

SEc

ToR

3.1

AgRE

gAT

ëT m

oN

ETAR

ë d

hE

pëRB

ëRëS

iT E

TyR

E3.

1 m

oN

ETAR

y Ag

gRE

gAT

ES A

Nd

Th

EiR

co

mpo

NEN

TS

m

3 (2

+7)

m2

(3+

6)

Dep

ozita

t në

valu

të/

Dep

osits

in

fore

ign

curr

ency

m1

(4+

5)

D

epoz

itat m

e af

at n

ë le

kë/

Tim

e de

posi

ts in

nat

iona

l cur

renc

ypa

raja

jash

të k

orpo

rata

ve

depo

zitu

ese/

cur

renc

y ou

tsid

e de

posi

tory

cor

pora

tions

llog

ari r

rjedh

ëse

dhe

depo

zita

pa

afat

në

lekë

/ c

urre

nt a

ccou

nts

and

non-

term

de

posi

ts in

nat

iona

l cur

renc

y1

23

45

67

g

jend

ja n

ë fu

nd të

per

iudh

ës (n

ë m

ilion

ë le

kë)/

Sto

ck a

t end

of p

erio

d (in

mill

ions

all

)20

08/1

281

5,70

4.6

555,

004.

728

2,86

2.3

195,

817.

387

,045

.027

2,14

2.4

260,

699.

920

09/1

287

1,46

9.5

578,

181.

528

4,50

5.5

209,

043.

775

,461

.829

3,67

5.9

293,

288.

020

10/1

298

0,28

3.9

604,

517.

327

5,42

7.3

195,

059.

080

,368

.432

9,09

0.0

375,

766.

6

2011

/01

981,

424.

460

1,56

6.4

263,

423.

318

6,56

2.3

76,8

61.1

338,

143.

137

9,85

8.0

0297

8,04

5.1

604,

422.

326

2,29

8.5

185,

856.

376

,442

.234

2,12

3.7

373,

622.

903

983,

534.

360

9,34

5.2

263,

775.

518

5,54

9.4

78,2

26.1

345,

569.

737

4,18

9.1

0499

4,62

3.1

615,

785.

526

5,41

1.4

187,

867.

177

,544

.235

0,37

4.2

378,

837.

505

998,

498.

061

9,17

4.5

264,

818.

918

7,88

5.7

76,9

33.2

354,

355.

737

9,32

3.4

061,

008,

822.

562

4,97

1.9

267,

748.

018

9,27

6.6

78,4

71.4

357,

223.

938

3,85

0.6

071,

015,

644.

962

5,63

3.1

269,

565.

419

0,23

6.0

79,3

29.4

356,

067.

739

0,01

1.9

081,

034,

708.

762

5,58

6.2

271,

808.

218

9,55

4.9

82,2

53.2

353,

778.

040

9,12

2.5

091,

046,

909.

063

0,47

6.0

268,

923.

218

8,94

6.3

79,9

76.9

361,

552.

841

6,43

3.1

101,

053,

377.

363

1,26

0.9

267,

189.

318

6,59

2.0

80,5

97.3

364,

071.

642

2,11

6.5

111,

057,

110.

663

7,08

9.8

269,

123.

618

7,23

4.3

81,8

89.3

367,

966.

242

0,02

0.8

121,

070,

153.

764

7,00

7.8

276,

898.

319

4,92

3.4

81,9

74.9

370,

109.

542

3,14

5.8

n

drys

him

i vje

tor n

ë pë

rqin

dje/

ann

ual p

erce

ntag

e ch

ange

s 20

08/1

27.

79.

716

.626

.4-0

.83.

33.

720

09/1

26.

84.

20.

66.

8-1

3.3

7.9

12.5

2010

/12

12.5

4.6

-3.2

-6.7

6.5

12.1

28.1

2011

/01

11.5

5.3

-2.2

-6.3

9.3

11.9

23.1

0210

.85.

5-1

.6-5

.910

.511

.620

.803

10.8

5.9

-1.8

-4.9

6.7

12.7

19.7

0412

.27.

20.

8-2

.710

.412

.521

.605

11.2

6.8

-0.3

-2.9

6.7

12.8

19.3

0611

.87.

2-0

.4-2

.44.

613

.720

.207

11.2

6.7

-1.8

-3.5

2.7

14.2

19.2

0810

.16.

3-1

.7-3

.83.

513

.316

.409

10.4

6.7

-1.3

-1.3

-1.4

13.6

16.4

1010

.66.

7-1

.0-2

.32.

213

.117

.111

10.0

7.4

0.8

-1.1

5.7

12.7

14.1

129.

27.

00.

5-0

.12.

012

.512

.6

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

Raporti Vjetor2011


3.2 KuNdëRpARTiTë E AgREgATëvE moNETARë 3.2 couNTERpARTS oF moNETARy AggREgATES

mjetet valutore neto/ net

Foreign assets mjetet e brendshme/

Domestic assets (3+4)

Të tjera neto/

Other items net pretendimet ndaj qeverisë qendrore neto/ net claims on central government

pretendime ndaj sektorëve të tjerë¹/ claims on other sectors

1 2 3 4 5 gjendja në fund të periudhës (milionë lekë)/ Stock at end of period (in millions all) 2008/12 206,667.6 718,680.7 322,065.6 396,615.1 -6,315.52009/12 244,442.7 781,942.8 341,292.4 440,650.4 3,516.52010/12 339,409.2 826,848.0 343,395.1 483,453.0 10,282.6

2011/01 334,320.5 828,175.4 344,049.1 484,126.4 12,008.702 320,526.0 841,305.7 352,028.2 489,277.5 12,257.903 316,103.2 850,019.6 353,571.7 496,447.9 14,503.004 322,208.9 858,914.3 358,461.2 500,453.1 15,756.105 327,847.4 864,681.0 358,486.2 506,194.8 22,660.206 330,264.9 872,070.0 361,312.4 510,757.6 23,732.107 330,749.6 880,784.8 364,112.9 516,671.9 19,974.608 356,891.6 882,820.8 364,185.0 518,635.8 23,169.109 373,084.1 887,640.4 359,222.1 528,418.3 27,475.010 379,233.5 889,059.3 357,809.7 531,249.6 26,388.011 378,285.5 894,552.8 361,107.2 533,445.6 28,167.112 389,082.5 903,863.7 361,663.0 542,200.7 29,671.2

ndryshimi vjetor në përqindje/ annual percentage changes

mjetet valutore neto/ net foreign assets

mjetet e brendshme/ Domestic assets (3+4)

pretendimet ndaj qeverisë qendrore neto/ net claims on central government

pretendime ndaj sektorëve të tjerë¹/ claims on other sectors1

1 2 3 4 2008/12 -11.0 18.1 2.5 34.92009/12 18.3 8.8 6.0 11.12010/12 38.9 5.7 0.6 9.7

2011/01 28.5 6.1 2.6 8.802 21.9 7.1 4.0 9.403 18.3 8.0 4.5 10.604 21.0 8.7 5.6 11.105 17.4 8.1 4.9 10.506 16.5 8.8 5.1 11.507 16.0 9.4 5.3 12.508 13.1 9.3 4.7 12.809 17.0 9.9 3.8 14.610 17.6 9.9 3.2 14.811 12.5 10.2 7.7 12.012 14.6 9.3 5.3 12.2

Burimi: Banka e Shqipërisë. 1)përfshin kredinë për ekonominë dhe pretendime të tjera ndaj sektorëve mbajtës së parasë së gjerë.

Source: Bank of Albania1) include credit to economy and other claims on broad money holding sectors.

3.3 llogARiTë RRjEdhëSE dhE dEpoZiTAT pA AFAT Në lEKë SipAS SEKToRiT1

3.3 All dENomiNATEd cuRRENT AccouNT ANd SighT dEpoSiTS By SEcToR1

Në milionë lekë, fund periudhe in millions All, end of period

llogari rrjedhëse dhe depozita pa afat/ current account and

sight deposits (2+3+4+5+6)

qeveria vendore/ local

government

korporatat jofinanciare publike/ public

nonfinancial corporations

korporata të tjera financiare/ Other

financial corporations

korporata të tjera jofinanciare/ Other


Sektorë të tjerë rezidentë/ Other resident

sectors

1 2 3 4 5 6 2008/12 87,045.0 482.8 7,233.9 698.2 33,582.0 45,048.22009/12 75,461.8 478.1 7,795.6 675.3 20,879.3 45,633.52010/12 80,368.4 948.1 7,134.0 920.6 22,505.0 48,860.8

2011/01 76,861.1 1,227.1 8,428.3 950.8 20,036.6 46,218.402 76,442.2 1,124.6 8,928.2 577.2 19,174.1 46,638.103 78,226.1 1,053.1 7,215.0 710.6 20,850.4 48,397.004 77,544.2 1,422.3 6,596.4 699.3 19,653.9 49,172.305 76,933.2 1,099.6 7,138.6 718.9 19,514.0 48,462.106 78,471.4 1,358.0 6,586.1 519.5 19,779.7 50,228.107 79,329.4 1,417.2 6,812.8 429.5 18,619.7 52,050.108 82,253.2 1,529.2 7,743.6 450.4 21,099.8 51,430.309 79,976.9 1,495.8 7,793.9 493.3 19,902.4 50,291.510 80,597.3 1,269.3 8,318.3 504.9 21,063.0 49,441.811 81,889.3 1,259.2 8,146.9 999.9 21,211.7 50,271.512 81,974.9 1,157.4 7,303.4 532.5 20,681.5 52,300.1

Burimi: Banka e Shqipërisë. 1) përfshihen vetëm llogaritë dhe depozitat që janë pjesë e parasë së gjerë.

Source: Bank of Albania1) deposits included in broad money.

2011Raporti Vjetor


3.4 dEpoZiTAT mE AFAT Në lEKë SipAS SEKToRiT1 3.4 lEK dENomiNATEd TimE dEpoSiTS By SEcToR1


Depozitat me afat/ Time deposits

(2+3+4+5+6)

qeveria vendore/ local government

korporatat jofinanciare publike/ public nonfinancial

corporations

korporata të tjera financiare/ Other financial

corporations

korporata të tjera jofinanciare/ Other nonfinancial

corporations

Sektorë të tjerë rezidentë/ Other resident sectors

1 2 3 4 5 6 2008/12 272,142.4 17.7 1,331.5 831.8 9,428.6 260,532.82009/12 293,675.9 8.4 3,378.4 786.6 9,898.3 279,604.32010/12 329,090.0 55.1 3,054.3 1,773.4 8,316.8 315,890.5

2011/01 338,143.1 55.0 3,464.0 2,103.4 9,442.4 323,078.302 342,123.7 55.0 3,392.2 1,981.3 8,677.2 328,018.103 345,569.7 67.1 3,057.0 1,749.0 8,021.5 332,675.104 350,374.2 87.1 2,786.4 2,222.1 8,828.0 336,450.605 354,355.7 87.1 3,371.8 1,698.6 8,632.5 340,565.706 357,223.9 100.6 3,456.2 1,904.2 9,395.2 342,367.607 356,067.7 94.0 3,955.0 1,834.8 9,271.2 340,912.708 353,778.0 94.2 3,235.5 2,269.1 9,217.8 338,961.509 361,552.8 94.6 3,654.1 1,769.0 11,065.1 344,970.110 364,071.6 109.0 3,550.1 2,094.0 9,524.0 348,794.511 367,966.2 109.2 3,251.3 1,547.3 10,636.9 352,421.512 370,109.5 109.6 2,608.9 1,423.5 11,292.5 354,675.1



3.5 llogARi RRjEdhëSE dhE dEpoZiTA pA AFAT Në vAluTë SipAS SEKToRiT1

3.5 FoREigN cuRRENcy dENomiNATEd cuRRENT AccouNT ANd SighT dEpoSiTS By SEcToR1


llogari rrjedhëse dhe depozita pa afat/ current

account and sight deposits (2+3+4+5+6)


korporatat jofinanciare publike/ public nonfinancial

corporations

korporata të tjera financiare/ Other financial corporations

korporata të tjera jofinanciare/ Other



1 2 3 4 5 6 2008/12 65,113.8 108.8 2,609.4 608.7 23,225.7 38,561.22009/12 75,422.6 153.7 2,771.9 426.8 25,627.3 46,443.02010/12 87,471.8 256.0 4,102.0 971.9 29,547.6 52,594.2

2011/01 83,037.3 113.2 4,264.2 851.1 26,535.5 51,273.202 83,674.8 132.8 3,883.2 333.1 26,726.0 52,599.803 80,551.3 83.7 3,311.9 537.1 25,679.3 50,939.304 82,814.9 89.5 3,115.7 582.4 27,684.6 51,342.605 81,235.3 264.0 2,983.9 508.6 26,092.8 51,386.006 84,923.2 580.5 2,911.3 484.7 27,805.8 53,140.907 89,903.2 334.7 3,298.6 406.0 30,096.9 55,766.908 93,537.6 235.9 2,872.3 885.0 31,076.1 58,468.409 90,326.9 920.0 2,921.4 788.4 28,814.7 56,882.410 89,328.7 390.7 2,732.1 458.7 29,766.7 55,980.511 87,325.3 295.7 2,755.6 274.8 29,304.9 54,694.312 86,753.0 263.1 2,091.4 971.8 28,217.3 55,209.4



3.6 dEpoZiTAT mE AFAT Në vAluTë SipAS SEKToRiT1 3.6 FoREigN cuRRENcy dENomiNATEd TimE dEpoSiTS By SEcToR1


Depozitat me afat / Time deposits

(2+3+4+5+6)


korporatat jofinanciare publike/ public nonfinancial corporations

korporata të tjera financiare/ Other financial corporations

korporata të tjera jofinanciare/ Other nonfinancial corporations


1 2 3 4 5 6 2008/12 195,586.2 170.7 5,480.3 1,731.1 22,697.2 165,506.92009/12 217,865.3 159.3 3,999.1 3,246.0 13,955.6 196,505.42010/12 288,294.8 237.0 4,470.0 5,229.1 27,835.3 250,523.5

2011/01 296,820.7 238.4 4,426.5 5,764.0 28,640.3 257,751.502 289,948.1 239.9 4,058.3 5,715.7 22,724.3 257,209.903 293,637.8 246.4 4,090.0 5,653.9 23,807.5 259,840.004 296,022.7 248.1 2,917.2 5,184.4 24,051.7 263,621.305 298,088.2 111.0 2,814.1 4,953.3 23,171.1 267,038.706 298,927.4 122.3 3,241.6 5,044.1 22,333.8 268,185.607 300,108.7 121.3 2,898.7 5,006.8 20,670.3 271,411.508 315,584.9 121.3 3,065.7 5,072.3 22,016.7 285,308.809 326,106.1 122.6 3,672.5 5,356.0 23,341.3 293,613.810 332,787.8 123.4 3,875.6 4,835.0 26,338.8 297,615.111 332,695.5 16.8 3,005.3 5,048.0 25,853.0 298,772.312 336,392.8 17.4 3,150.8 5,050.5 26,201.1 301,973.0



Raporti Vjetor2011


3.7

KREd

iA p

ëR E

KoN

om

iNë

SipA

S SE

KTo

RiT1

3.7

cRE

diT

To

Ec

oN

om

y By

SEc

ToR1

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

ein

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

Tota

li i k

redi

së/

Tota

l cre

dit

(2+

8)

kred

ia n

ë le

kë/

cre

dit i

n na

tiona

l cur

renc

y (3

+4+

5+6+

7)

kr

edia

në

valu

të/

cre

dit i

n fo

reig

n cu

rren

cy

(9+

10+

11

+12

+13

)

qev

eria

lo

kale

/ lo

cal

gove

rnm

ent

korp

orat

at

jofin

anci

are

publ

ike/

pu

blic

non

finan

cial

co

rpor

atio

ns

korp

orat

a të

tjer

a jo

finan

ciar

e/

Oth

er n

onfin

anci

al

corp

orat

ions

korp

orat

a të

tje

ra fi

nanc

iare

/ O

ther

fina

ncia

l co

rpor

atio

ns

Sekt

orë

të tj

erë

rezi

dent

ë/ O

ther

re

side

nt s

ecto

rs

qev

eria

lo

kale

/ lo

cal

gove

rnm

ent

korp

orat

at

jofin

anci

are

publ

ike/

pu

blic

non

finan

cial

co

rpor

atio

ns

korp

orat

a të

tjer

a jo

finan

ciar

e/

Oth

er n

onfin

anci

al

corp

orat

ions

korp

orat

a të

tje

ra fi

nanc

iare

/ O

ther

fina

ncia

l co

rpor

atio

ns

Sekt

orë

të tj

erë

rezi

dent

ë/ O

ther

re

side

nt s

ecto

rs

12

34

56

78

910

1112

1320

08/1

239

6,26

4.3

114,

051.

9_

3,63

6.7

49,1

11.0

334.

760

,969

.528

2,21

2.4

_9,

262.

419

2,93

9.7

41.5

79,9

68.9

2009

/12

440,

397.

414

0,47

9.9

_6,

323.

570

,353

.381

6.3

62,9

86.8

299,

917.

5_

5,73

2.8

205,

126.

55,

216.

083

,842

.320

10/1

248

3,12

9.7

157,

197.

385

.05,

022.

983

,234

.92,

957.

065

,897

.532

5,93

2.4

_4,

351.

023

2,64

4.2

5,74

7.5

83,1

89.8

2011

/01

483,

802.

015

8,13

0.0

85.4

5,02

5.7

83,9

78.7

2,70

5.5

66,3

34.8

325,

671.

9_

4,01

9.3

232,

598.

55,

768.

283

,286

.002

488,

952.

015

9,90

1.3

85.2

5,04

7.2

85,6

60.0

2,67

3.5

66,4

35.4

329,

050.

7_

4,16

3.4

235,

689.

25,

823.

083

,375

.203

496,

141.

016

2,74

6.6

88.4

5,04

1.9

87,4

08.4

2,99

5.7

67,2

12.3

333,

394.

4_

3,62

6.7

240,

402.

85,

817.

483

,547

.504

500,

147.

816

5,94

3.5

93.6

5,04

5.8

90,1

42.1

2,80

7.6

67,8

54.4

334,

204.

3_

3,97

7.2

239,

391.

36,

137.

284

,698

.505

505,

889.

116

6,07

9.0

93.7

5,05

6.0

89,1

13.8

2,89

3.3

68,9

22.4

339,

810.

1_

5,51

0.6

243,

651.

36,

196.

684

,451

.606

510,

390.

217

1,26

3.8

93.7

5,05

4.5

93,4

03.4

2,76

5.9

69,9

46.4

339,

126.

4_

6,77

6.0

241,

538.

56,

227.

684

,584

.307

516,

308.

217

2,76

0.4

96.1

5,05

8.9

94,0

16.9

2,75

4.0

70,8

34.4

343,

547.

8_

7,03

3.1

245,

672.

16,

365.

984

,476

.708

518,

271.

617

2,27

2.3

96.1

4,85

6.2

93,3

30.4

2,83

7.1

71,1

52.4

345,

999.

3_

7,37

4.5

247,

840.

46,

484.

884

,299

.709

528,

028.

217

6,24

8.5

96.1

4,84

2.8

96,9

50.4

3,15

1.3

71,2

07.9

351,

779.

6_

8,87

8.6

252,

312.

26,

649.

883

,939

.010

530,

862.

517

7,84

9.0

105.

94,

744.

698

,123

.73,

240.

471

,634

.535

3,01

3.5

_9,

637.

825

3,09

4.3

6,62

9.7

83,6

51.8

1153

3,05

7.8

181,

326.

711

2.6

5,02

6.7

100,

698.

93,

327.

672

,161

.035

1,73

1.1

_10

,168

.925

2,68

3.8

6,44

8.4

82,4

29.9

12*

541,

903.

318

8,78

2.6

147.

28,

446.

210

8,32

1.7

3,36

4.2

68,5

03.4

353,

120.

7_

10,2

32.3

256,

052.

26,

477.

780

,358

.5

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

1)

Kre

dia

dhën

ë ng

a ko

rpor

atat

dep

ozitu

ese

(Ban

ka q

endr

ore,

ban

kat p

arad

epoz

itues

e dh

e sh

oqër

itë e

kur

sim

-kre

ditit

). *

dhj

etor

201

1, ri

klas

ifiki

m n

ga b

anka

t par

adep

ozitu

ese

i kre

disë

, nga

kre

di p

ër s

ekto

rë të

tjer

ë re

zide

ntë

në k

redi

për

kor

pora

ta të

tjer

a jo

finan

ciar

e.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia1)

cre

dit g

rant

ed b

y de

posi

tory

cor

pora

tions

(cen

tral B

ank,

dep

osit

mon

ey b

anks

and

sav

ings

and

loan

ass

ocia

tions

). *

dec

embe

r 201

1: re

clas

sific

atio

n in

the

data

of l

oans

giv

en to

oth

er re

side

nt s

ecto

rs a

nd o

ther

non

finan

cial

cor

pora

tions

.

2011Raporti Vjetor


3.8

KREd

iA S

ipAS

qël

lim

iT T

ë pë

Rdo

Rim

iT d

hE

mo

NEd

hëS

pëR

BiZ

NES

ET1

3.8

BuSi

NES

S lo

ANS

By p

uRp

oSE

AN

d c

uRR

ENc

y1

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

ein

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

kr

edia

për

biz

nese

t/ B

usin

ess

loan

s (2

+7+

12+

17)

në

lekë

/ in

all

(3+

4+5+

6)O

verd

raft/

Ove

rdra

ftka

pita

l qar

kullu

es/

Wor

king

cap

ital

Bler

je p

ajis

jesh

/ m

achi

nerie

s an

d ap

plia

nces

pasu

ri të

pal

uajts

hme/

rea

l est

ate

12

34

56

2008

/12

254,

009.

152

,563

.015

,587

.512

,799

.112

,700

.511

,475

.920

09/1

229

1,21

4.3

76,7

34.3

30,9

76.5

17,2

37.7

18,4

94.7

10,0

25.4

2010

/12

330,

388.

189

,529

.333

,349

.821

,738

.121

,121

.213

,320

.3

2011

/01

329,

854.

790

,207

.834

,592

.521

,104

.619

,944

.314

,566

.502

334,

034.

991

,361

.234

,678

.821

,384

.819

,359

.415

,938

.203

340,

108.

793

,713

.633

,923

.023

,976

.719

,452

.716

,361

.104

343,

030.

196

,406

.735

,421

.024

,694

.119

,154

.917

,136

.605

347,

587.

395

,415

.634

,053

.624

,936

.218

,979

.517

,446

.406

351,

758.

099

,773

.935

,321

.725

,470

.621

,575

.617

,406

.007

356,

550.

810

0,22

9.7

35,3

83.0

25,8

75.2

21,4

10.9

17,5

60.6

0835

8,10

7.8

99,3

27.6

34,5

00.9

25,8

93.0

21,6

17.9

17,3

15.9

0936

9,08

7.2

103,

753.

936

,066

.326

,076

.324

,158

.817

,452

.610

370,

874.

310

4,79

0.9

36,6

22.7

25,8

84.3

24,4

71.9

17,8

12.1

1137

3,53

4.3

107,

514.

836

,760

.428

,541

.524

,281

.217

,931

.612

*38

9,42

5.7

118,

862.

437

,883

.433

,938

.226

,536

.020

,504

.8

n

ë do

llarë

am

erik

anë

/ in

uSD

(8+

9+10

+11

)

Ove

rdra

ft/ O

verd

raft

kapi

tal q

arku

llues

/ W

orki

ng c

apita

lBl

erje

paj

isje

sh/

mac

hine

ries

and

appl

ianc

es

pasu

ri të

pal

uajts

hme/

rea

l est

ate

78

910

1120

08/1

225

,346

.210

,707

.35,

943.

64,

213.

24,

482.

120

09/1

226

,832

.112

,115

.45,

787.

94,

493.

44,

435.

420

10/1

231

,186

.812

,966

.46,

116.

66,

474.

75,

629.

1

2011

/01

30,5

82.6

11,9

57.4

5,85

7.1

7,26

8.7

5,49

9.5

0231

,594

.612

,781

.85,

829.

37,

463.

95,

519.

503

30,9

78.4

12,7

55.5

5,38

9.9

7,48

5.2

5,34

7.8

0428

,300

.311

,308

.14,

703.

57,

211.

15,

077.

505

29,3

50.0

12,2

58.1

4,66

2.2

7,11

5.6

5,31

4.0

0628

,420

.811

,123

.64,

883.

46,

948.

45,

465.

407

30,0

70.3

13,5

53.4

5,20

8.0

5,86

0.5

5,44

8.4

0830

,828

.813

,909

.94,

939.

45,

979.

16,

000.

409

35,8

79.4

17,9

12.6

5,45

4.8

6,24

2.4

6,26

9.6

1034

,430

.217

,351

.75,

116.

65,

923.

26,

038.

811

34,9

75.0

17,0

98.8

5,29

5.2

6,34

9.6

6,23

1.4

1236

,138

.217

,403

.75,

354.

57,

070.

46,

309.

6

n

ë eu

ro /

in e

ur

(13+

14+

15+

16)

kr

edia

në

mon

edha

të tj

era/

in

oth

er c

urre

ncie

sO

verd

raft/

Ove

rdra

ftka

pita

l qar

kullu

es/

Wor

king

cap

ital

Bler

je p

ajis

jesh

/ m

achi

nerie

s an

d ap

plia

nces

pa

suri

të p

alua

jtshm

e/ r

eal e

stat

e12

1314

1516

1720

08/1

217

4,89

6.1

48,9

01.0

29,9

40.2

51,0

11.3

45,0

43.6

1,20

3.8

2009

/12

186,

942.

053

,528

.526

,575

.653

,511

.553

,326

.470

5.8

2010

/12

209,

347.

561

,989

.327

,174

.560

,072

.560

,111

.232

4.5

2011

/01

208,

754.

259

,720

.627

,423

.859

,755

.661

,854

.131

0.2

0221

0,77

2.9

59,6

32.5

27,0

51.4

58,0

41.4

66,0

47.6

306.

303

215,

119.

461

,040

.028

,391

.258

,841

.566

,846

.729

7.3

0421

8,02

5.7

62,5

04.7

29,6

68.6

58,4

22.3

67,4

30.1

297.

505

222,

533.

164

,850

.631

,185

.158

,576

.667

,920

.728

8.5

0622

3,29

9.9

65,1

36.3

30,9

12.8

59,4

12.0

67,8

38.9

263.

407

225,

981.

366

,850

.930

,451

.961

,288

.867

,389

.726

9.6

0822

7,69

3.7

67,2

97.4

30,3

79.7

62,2

19.0

67,7

97.6

257.

709

229,

211.

466

,929

.731

,540

.362

,429

.468

,312

.024

2.4

1023

1,41

4.4

66,2

89.0

31,1

50.9

64,7

44.5

69,2

30.0

238.

811

230,

817.

167

,704

.331

,280

.863

,420

.068

,412

.022

7.5

1223

4,20

3.0

68,3

05.4

31,6

95.8

65,3

54.7

68,8

47.0

222.

1

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

1)

Të

dhën

at e

kre

disë

nuk

për

fshi

jnë

inte

resa

t e p

ërllo

garit

ur.

* d

hjet

or 2

011,

rikl

asifi

kim

nga

ban

kat p

arad

epoz

itues

e i k

redi

së, n

ga k

redi

për

indi

vidë

në

kred

i për

biz

nese

t.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia1)

dat

a on

loan

s do

not

incl

ude

accr

ued

inte

rest

s.*

dec

embe

r 201

1: re

clas

sific

atio

n fro

m th

e de

posi

t mon

ey b

anks

in th

e da

ta o

f loa

ns g

iven

to h

ouse

hold

s an

d bu

sine

sses

.

Raporti Vjetor2011


3.9

KREd

iA S

ipAS

qël

lim

iT T

ë pë

Rdo

Rim

iT d

hE

mo

NEd

hëS

pëR

iNd

ivid

ëT1

3.9

ho

uSE

ho

ld l

oAN

S By

pu

Rpo

SE A

Nd

cu

RREN

cy1

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

ein

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

kred

ia p

ër in

divi

dët/

h

ouse

hold

loa

ns

(2+

8+14

+20

)

n

ë le

kë /

in

all

(3

+4+

5+6+

7)

O

verd

raft/

Ove

rdra

ftm

allra

jo të

qën

drue

shm

e/ n

ondu

rabl

e go

ods

mal

lra të

qën

drue

shm

e/ D

urab

le g

oods

pasu

ri të

pal

uajts

hme/

rea

l est

ate

ush

trim

akt

ivite

ti/ B

usin

ess

activ

ity

12

34

56

720

08/1

213

4,31

7.1

55,1

71.1

4,04

8.9

2,39

0.6

18,5

15.6

22,2

38.3

7,97

7.6

2009

/12

139,

779.

656

,239

.53,

859.

514

,338

.25,

228.

125

,591

.37,

222.

420

10/1

214

2,17

6.0

59,4

11.9

4,46

8.4

14,4

03.5

5,43

4.0

27,7

82.7

7,32

3.3

2011

/01

142,

247.

759

,519

.54,

359.

414

,528

.65,

336.

228

,006

.87,

288.

402

142,

876.

359

,697

.14,

455.

814

,537

.05,

249.

628

,161

.87,

292.

903

144,

063.

960

,537

.74,

619.

214

,674

.25,

292.

528

,589

.27,

362.

804

145,

734.

661

,218

.54,

793.

114

,863

.15,

382.

728

,848

.47,

331.

205

146,

285.

462

,170

.94,

969.

814

,993

.95,

427.

729

,316

.87,

462.

806

147,

446.

963

,224

.95,

147.

115

,283

.85,

494.

429

,807

.57,

492.

207

148,

104.

564

,030

.65,

241.

215

,607

.45,

518.

130

,103

.17,

560.

708

148,

041.

164

,315

.54,

981.

015

,952

.85,

469.

030

,438

.67,

474.

009

147,

721.

164

,348

.65,

279.

215

,688

.15,

455.

430

,501

.27,

424.

710

148,

057.

164

,675

.65,

335.

515

,812

.35,

465.

430

,654

.97,

407.

411

147,

427.

965

,259

.55,

470.

515

,923

.35,

469.

530

,866

.87,

529.

412

*14

1,61

8.3

61,5

24.9

5,27

1.1

16,1

28.1

5,48

9.7

30,2

85.5

4,35

0.5

n

ë do

llarë

am

erik

anë

/ in

uSD

(9

+10

+11

+12

+13

)

Ove

rdra

ft/ O

verd

raft

mal

lra jo

të q

ëndr

uesh

me/

non

dura

ble

good

sm

allra

të q

ëndr

uesh

me/

Dur

able

goo

dspa

suri

të p

alua

jtshm

e/ r

eal e

stat

eu

shtri

m a

ktiv

iteti/

Bus

ines

s ac

tivity

8

910

1112

1320

08/1

23,

046.

382

9.2

69.9

236.

01,

796.

011

5.1

2009

/12

2,33

0.8

243.

040

.110

4.5

1,84

6.1

97.1

2010

/12

2,25

4.3

236.

820

.613

5.1

1,75

6.7

105.

1

2011

/01

2,11

0.4

141.

531

.312

5.6

1,70

9.9

102.

102

1,97

4.0

62.4

31.8

124.

41,

655.

310

0.2

031,

895.

358

.228

.111

8.9

1,59

3.6

96.5

041,

791.

157

.926

.311

2.7

1,50

1.6

92.6

051,

815.

155

.728

.611

2.0

1,51

7.9

100.

906

1,79

8.7

65.1

27.3

127.

21,

491.

587

.607

1,96

9.6

149.

861

.213

3.6

1,51

6.4

108.

608

1,88

8.8

155.

731

.384

.61,

508.

910

8.3

092,

121.

518

3.5

35.8

125.

91,

621.

315

5.1

101,

993.

217

3.1

35.4

101.

21,

550.

313

3.1

112,

089.

919

7.5

36.5

750.

396

6.4

139.

212

2,25

3.4

251.

035

.593

.31,

606.

526

7.2

n

ë eu

ro /

in e

ur

(15+

16+

17+

18+

19)

kr

edia

në

mon

edha

të tj

era

/ in

oth

er c

urre

ncie

s O

verd

raft/

Ove

rdra

ftm

allra

jo të

qën

drue

shm

e/ n

ondu

rabl

e go

ods

mal

lra të

qën

drue

shm

e/ D

urab

le g

oods

pasu

ri të

pal

uajts

hme/

rea

l est

ate

ush

trim

akt

ivite

ti/ B

usin

ess

activ

ity

1415

1617

1819

2020

08/1

275

,708

.02,

637.

41,

422.

13,

526.

064

,177

.63,

944.

839

1.8

2009

/12

80,7

48.3

2,02

9.4

1,66

6.4

2,89

9.4

70,0

31.3

4,12

1.9

461.

020

10/1

280

,001

.61,

559.

41,

732.

92,

415.

570

,107

.74,

186.

050

8.3

2011

/01

80,1

24.1

1,58

3.8

1,65

9.6

2,24

4.2

70,4

63.8

4,17

2.7

493.

802

80,7

10.4

1,77

7.8

1,81

2.3

2,15

3.3

70,7

51.9

4,21

5.2

494.

803

81,1

42.8

1,85

8.8

1,73

5.9

2,32

2.8

71,0

09.2

4,21

6.2

488.

104

82,2

29.2

1,88

0.3

1,79

2.5

2,35

9.7

71,9

22.0

4,27

4.8

495.

805

81,7

88.1

1,90

5.6

1,76

4.1

2,33

3.3

71,5

08.3

4,27

6.8

511.

406

81,9

01.0

1,86

6.7

1,78

4.3

2,68

5.4

71,3

43.9

4,22

0.8

522.

407

81,5

41.9

1,90

2.2

1,63

0.1

2,82

8.8

70,9

62.9

4,21

7.8

562.

408

81,2

89.1

1,90

8.3

1,66

1.8

2,80

3.1

70,5

11.8

4,40

4.2

547.

809

80,7

19.4

1,84

4.8

1,61

6.6

2,76

4.3

70,2

91.7

4,20

2.1

531.

610

80,8

83.9

1,72

4.8

1,69

4.3

2,81

0.7

70,3

34.3

4,31

9.8

504.

511

79,5

91.7

1,74

3.7

1,61

0.1

2,81

5.8

69,1

94.5

4,22

7.7

486.

812

77,3

55.1

1,62

4.0

1,68

7.8

2,91

2.2

68,1

67.1

2,96

4.0

484.

9

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

1)

Të

dhën

at e

kre

disë

nuk

për

fshi

jnë

inte

resa

t e p

ërllo

garit

ur.

* d

hjet

or 2

011,

rikl

asifi

kim

nga

ban

kat p

arad

epoz

itues

e i k

redi

së, n

ga k

redi

për

indi

vidë

në

kred

i për

biz

nese

t.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia1)

dat

a on

loan

s do

not

incl

ude

accr

ued

inte

rest

s.*

dec

embe

r 201

1: re

clas

sific

atio

n fro

m th

e de

posi

t mon

ey b

anks

in th

e da

ta o

f loa

ns g

iven

to h

ouse

hold

s an

d bu

sine

sses

.

2011Raporti Vjetor


3.10

KRE

diA

Sip

AS A

KTiv

iTET

iT E

KoN

om

iK1

3.10

lo

ANS

By E

co

No

mic

Ac

Tivi

Ty1

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

ein

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

Tota

li i

kred

isë

për

bizn

eset

/ To

tal l

oans

to

bus

ines

s (2

+3+

4+5

+6+

7+8+

9+10

+11

+12

+13

+14

+15

+16

+17

)

Bujq

ësia

, gj

uetia

dhe

si

lvik

ultu

ra/

agric

ultu

re,

hunt

ing

and

fore

stry

pesh

kim

i/

Fish

ing

indu

stria

nx

jerr

ëse/

m

inin

g an

d qu

arry

ing

indu

stria

pë

rpun

uese

/ m

anuf

actu

ring

prod

him

i, sh

përn

darja

e

ener

gjis

ë el

ektri

ke,

e ga

zit

dhe

e uj

it/

elec

trici

ty,

gas

and

wat

er s

uppl

y

ndë

rtim

i/

con

stru

ctio

n

Treg

tia, r

ipar

imi

i aut

omje

teve

dh

e ar

tikuj

ve

shtë

piak

ë/

Trad

e, re

pair

of

mot

or v

ehic

les

and

pers

onal

an

d ho

useh

old

good

s

hot

elet

dh

e re

stor

ante

t/

hot

els

and

rest

aura

nts

Tran

spor

ti,

mag

azin

imi d

he

tele

kom

unik

acio

ni/

Tran

spor

t, st

orag

e an

d te

leco

mm

unic

atio

ns

ndë

rmje

tësi

m

mon

etar

dhe

fin

anci

ar/

Fina

ncia

l in

term

edia

tion

pasu

ritë

e pa

tund

shm

e,

dhën

ia m

e qi

ra, e

tj. /

re

al e

stat

e,

rent

ing,

etc

.

adm

inis

trim

i pu

blik

/ pu

blic

ad

min

istra

tion

arsi

mi/

ed

ucat

ion

Shën

deti

dhe

vepr

imta

ritë

soci

ale/

h

ealth

and

so

cial

wor

k

Shër

bim

e ko

lekt

ive,

so

cial

e dh

e in

divi

dual

e/

Oth

er

com

mun

ity,

soci

al a

nd

pers

onal

se

rvic

e ac

tiviti

es

Të tj

era/

O

ther

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1720

08/1

225

4,00

9.1

2,78

1.0

453.

05,

816.

535

,717

.321

,226

.855

,684

.983

,542

.612

,728

.85,

920.

27,

338.

32,

734.

636

0.7

2,40

1.1

1,78

7.9

9,06

7.1

6,44

8.3

2009

/12

291,

214.

33,

060.

156

9.5

6,72

7.8

42,2

15.8

22,3

92.1

59,3

32.5

98,0

50.9

13,8

00.8

7,39

1.1

9,05

5.7

2,37

4.7

423.

13,

280.

53,

261.

513

,575

.45,

702.

920

10/1

233

0,38

8.1

3,98

2.6

903.

86,

736.

747

,196

.623

,563

.265

,787

.311

3,99

6.3

14,1

18.4

10,9

10.9

10,6

31.7

2,43

7.6

797.

13,

687.

14,

797.

312

,117

.98,

723.

4

2011

/01

329,

854.

73,

974.

190

6.8

5,81

3.6

48,4

19.8

22,6

49.3

65,6

21.8

114,

193.

013

,806

.010

,128

.910

,105

.42,

570.

071

8.3

3,74

4.3

5,10

0.9

12,3

52.3

9,75

0.2

0233

4,03

4.9

4,06

2.0

1,31

0.8

6,85

0.1

49,8

03.1

22,1

59.4

65,4

67.0

114,

795.

913

,985

.79,

717.

710

,042

.02,

596.

778

2.9

3,78

1.1

4,40

4.7

12,2

52.2

12,0

23.7

0334

0,10

8.7

4,11

7.7

895.

76,

961.

751

,197

.022

,615

.765

,752

.811

7,80

4.2

14,2

28.8

9,81

2.3

10,4

39.0

2,59

0.2

807.

53,

765.

64,

770.

312

,494

.111

,856

.204

343,

030.

14,

077.

398

5.1

6,74

1.4

52,5

00.9

23,2

84.4

65,7

34.2

118,

984.

114

,511

.99,

569.

510

,582

.22,

601.

885

9.3

3,93

3.8

4,61

5.6

12,7

58.9

11,2

89.7

0534

7,58

7.3

4,54

5.8

993.

76,

584.

052

,316

.525

,345

.166

,543

.611

9,47

1.1

14,6

90.8

10,4

82.6

10,5

51.9

2,61

3.4

975.

44,

020.

14,

603.

012

,881

.310

,969

.006

351,

758.

04,

626.

497

5.8

5,33

2.1

54,6

39.3

25,2

23.9

67,3

60.0

121,

406.

714

,714

.010

,800

.210

,646

.12,

600.

21,

711.

24,

088.

14,

668.

713

,346

.89,

618.

507

356,

550.

84,

612.

696

8.2

5,74

6.5

55,0

50.6

25,9

61.3

67,1

64.8

122,

442.

514

,461

.810

,960

.610

,674

.52,

644.

11,

695.

34,

034.

84,

761.

113

,862

.311

,509

.808

358,

107.

84,

740.

495

7.4

6,09

7.1

55,1

22.0

28,0

63.0

67,4

59.8

121,

420.

914

,582

.110

,183

.810

,218

.22,

929.

01,

661.

64,

077.

84,

761.

414

,370

.811

,462

.609

369,

087.

24,

821.

997

9.4

6,05

4.0

54,8

83.0

30,7

94.9

67,4

68.4

128,

380.

814

,808

.510

,509

.210

,707

.22,

838.

61,

673.

84,

175.

54,

757.

314

,596

.611

,638

.110

370,

874.

34,

904.

91,

001.

67,

128.

055

,278

.131

,233

.268

,350

.112

6,56

4.9

15,3

01.9

10,5

35.3

10,3

34.4

2,78

9.9

1,68

8.8

4,12

1.0

4,78

8.4

15,5

65.0

11,2

89.0

1137

3,53

4.3

5,25

3.6

985.

57,

365.

455

,618

.731

,485

.467

,792

.912

7,58

3.2

15,0

05.9

11,0

21.9

11,1

58.4

2,76

2.0

1,66

3.4

4,06

6.5

4,79

7.9

15,6

20.6

11,3

53.1

12*

389,

425.

75,

586.

31,

036.

46,

572.

657

,853

.637

,073

.370

,875

.512

9,07

5.9

15,8

76.4

11,0

60.5

11,4

04.7

2,67

2.0

1,66

0.4

4,49

6.7

4,67

5.2

16,8

11.3

12,6

95.1

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

1)

Të

dhën

at e

kre

disë

nuk

për

fshi

jnë

inte

resa

t e p

ërllo

garit

ur.

* d

hjet

or 2

011,

rikl

asifi

kim

nga

ban

kat p

arad

epoz

itues

e i k

redi

së, n

ga k

redi

për

indi

vidë

në

kred

i për

biz

nese

t.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia1)

dat

a on

loan

s do

not

incl

ude

accr

ued

inte

rest

s.*

dec

embe

r 201

1: re

clas

sific

atio

n fro

m th

e de

posi

t mon

ey b

anks

in th

e da

ta o

f loa

ns g

iven

to h

ouse

hold

s an

d bu

sine

sses

.

3.11

KRE

diA

Sip

AS R

RETh

iT1

3.11

lo

ANS

By d

iSTR

icT1

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

ein

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

To

tali

i kre

disë

/ To

tal l

oans

(2

+3+

4+5+

6+7+

8+9+

10 )

T

iranë

/ Ti

rana

D

urrë

s/ D

urrë

s e

lbas

an/

elba

san

Shk

odër

/ Sh

kodr

a k

orçë

/ ko

rca

Vlo

rë/

Vlor

a F

ier/

Fie

r l

ezhë

/ le

zha

Të

tjera

/ O

ther

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

0 20

08/i

V38

8,32

6.2

263,

703.

128

,769

.912

,272

.010

,237

.47,

912.

814

,724

.413

,244

.08,

708.

328

,754

.420

09/i

V43

0,99

3.8

296,

368.

633

,631

.913

,740

.310

,995

.78,

421.

815

,726

.912

,859

.39,

363.

029

,886

.220

10/i

V47

2,56

4.0

330,

634.

137

,138

.312

,921

.512

,024

.48,

083.

616

,490

.214

,187

.28,

909.

632

,175

.2

2011

/i48

4,17

2.5

340,

084.

038

,939

.013

,797

.912

,138

.58,

058.

916

,413

.213

,240

.29,

186.

132

,314

.9ii

499,

204.

934

8,55

2.7

39,1

49.5

14,7

65.2

12,9

35.4

8,33

2.4

17,0

41.3

14,4

31.7

9,52

4.1

34,4

72.6

iii51

6,80

8.3

364,

810.

339

,654

.215

,170

.712

,954

.48,

431.

916

,788

.714

,828

.39,

739.

334

,430

.5iV

531,

044.

037

4,94

0.9

41,3

83.8

15,2

66.5

13,1

28.9

8,64

9.4

16,4

77.1

15,7

79.5

10,2

57.8

35,1

60.0

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

1)

Të

dhën

at e

kre

disë

nuk

për

fshi

jnë

inte

resa

t e p

ërllo

garit

ur.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia1)

dat

a on

loan

s do

not

incl

ude

accr

ued

inte

rest

s.

Raporti Vjetor2011


3.12

.a B

ilAN

ci S

EKTo

RiAl

i BA

NKA

vE p

ARAd

Epo

ZiTu

ESE/

mjE

TET

3.12

.a S

EcTo

RAl

BAlA

Nc

E Sh

EET

oF

dEp

oSi

T m

oN

Ey B

ANKS

/ AS

SETS

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

ein

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

To

tali

i mje

teve

/ To

tal a

sset

s (2

+3+

4+8+

11+

21+

24+

25)

arka

në

lekë

/ n

atio

nal c

urre

ncy

arka

në

valu

të/

Fore

ign

curr

ency

D

epoz

ita/

Dep

osits

(5

+6+

7)

l

etra

me

vler

ë të

ndr

yshm

e ng

a ak

sion

et/

Secu

ritie

s ot

hers

than

sh

ares

(9+

10)

Jore

zide

ntët

/ n

onre

side

nts

Bank

a qe

ndro

re/

cen

tral B

ank

Bank

at p

arad

epoz

itues

e/

Dep

osit

mon

ey b

anks

J

orez

iden

tët/

n

onre

side

nts

qev

eria

qen

dror

e/

cen

tral g

over

nmen

t

12

34

56

78

910

20

08/1

283

6,99

8.2

7,90

1.2

11,6

21.6

126,

554.

855

,812

.268

,645

.12,

097.

527

2,56

7.3

13,5

33.1

259,

034.

320

09/1

289

8,79

0.5

7,70

7.7

12,9

31.0

119,

116.

343

,335

.168

,007

.27,

774.

027

9,45

9.0

14,1

79.6

265,

279.

420

10/1

21,

012,

069.

67,

297.

811

,343

.315

5,91

0.2

65,0

42.6

80,9

39.8

9,92

7.8

313,

094.

425

,129

.528

7,96

4.9

2011

/01

1,02

1,47

1.5

8,45

9.0

10,2

80.4

157,

067.

567

,822

.380

,886

.98,

358.

332

1,62

3.8

24,9

64.5

296,

659.

302

1,01

9,66

6.7

8,94

0.7

9,46

8.1

142,

462.

955

,683

.380

,223

.06,

556.

532

8,89

6.9

27,6

56.0

301,

240.

903

1,03

4,98

5.2

8,11

2.1

9,26

0.1

143,

329.

855

,433

.779

,777

.18,

119.

033

4,31

6.6

27,3

80.9

306,

935.

604

1,04

9,30

3.5

7,93

3.4

9,44

3.2

148,

963.

660

,807

.980

,565

.37,

590.

433

6,94

1.2

28,4

74.0

308,

467.

205

1,05

8,37

6.7

8,73

9.9

9,03

4.6

148,

451.

560

,747

.080

,876

.76,

827.

833

8,41

8.3

29,3

30.1

309,

088.

206

1,07

1,98

4.4

8,58

1.4

9,42

1.4

150,

352.

162

,360

.182

,169

.75,

822.

434

3,02

4.9

29,1

74.1

313,

850.

807

1,08

2,26

1.0

8,42

3.9

10,8

06.8

148,

754.

858

,977

.482

,006

.67,

770.

834

5,95

1.2

31,2

20.5

314,

730.

808

1,10

7,98

4.4

9,36

8.0

11,0

63.1

167,

161.

779

,405

.782

,855

.04,

901.

034

8,67

5.3

34,1

81.3

314,

494.

009

1,12

4,67

7.4

8,78

3.2

9,87

2.1

171,

739.

278

,885

.086

,601

.16,

253.

134

9,23

5.3

35,8

53.2

313,

382.

110

1,13

5,57

4.3

9,18

6.3

11,6

71.0

177,

774.

086

,429

.386

,042

.85,

301.

934

8,85

6.7

35,5

14.3

313,

342.

511

1,13

8,99

0.4

9,92

5.8

11,4

96.1

178,

218.

486

,417

.386

,970

.54,

830.

734

5,73

9.5

34,0

82.4

311,

657.

112

1,15

4,58

4.7

7,96

1.6

11,3

65.7

184,

302.

388

,470

.289

,122

.76,

709.

434

4,42

0.6

35,8

86.7

308,

533.

8

hua

të/

loan

s (1

2+13

+14

+

15+

16+

17+

18

+19

+20

)

ak

sion

e dh

e in

stru

men

te të

tje

ra të

kap

italit

/

Shar

es a

nd o

ther

eq

uity

(22+

23)

D

eriv

atet

fin

anci

are/

Fi

nanc

ial

deriv

ativ

es

llog

ari t

ë ar

këtu

eshm

e/

Oth

er a

ccou

nts

rece

ivab

le

mje

te jo

fi-na

ncia

re/

non

finan

-ci

al a

sset

s

Jore

zi-

dent

ët/

non

resi

-de

nts

Bank

a qe

ndro

re/

cen

tral

Bank

Bank

at

para

depo

z-itu

ese/

Dep

osit

mon

ey b

anks

korp

orat

a të

tje

ra fi

nanc

iare

/ O

ther

fina

ncia

l co

rpor

atio

ns

qev

eria

qe

ndro

re/

cen

tral g

ov-

ernm

ent

qev

eria

lo

kale

/

loca

l gov

-er

nmen

t

korp

orat

a jo

fi-na

ncia

re p

ublik

e /

publ

ic n

onfin

an-

cial

cor

pora

tions

korp

orat

a të

tjer

a jo

finan

ciar

e/

Oth

er n

onfin

anci

al

corp

orat

ions

Sek

torë

të

tjerë

rezi

dent

ë/

Oth

er re

side

nt

sect

ors

Jore

zi-

dent

ët/

non

resi

-de

nts

rezi

dent

ë/

resi

dent

s

1112

1314

1516

1718

1920

2122

2324

2526

2008

/12

396,

990.

43,

642.

5_

280.

237

6.2

1,86

8.9

_12

,899

.124

2,05

0.6

135,

873.

02,

074.

31,

977.

197

.2_

4,04

0.0

15,2

48.6

2009

/12

456,

905.

614

,325

.7_

220.

06,

032.

37,

775.

9_

12,0

56.3

275,

479.

814

1,01

5.7

2,22

2.2

1,91

4.9

307.

3_

5,82

9.5

14,6

19.3

2010

/12

501,

556.

920

,228

.0_

966.

88,

704.

53,

475.

185

.09,

373.

831

5,87

9.1

142,

844.

62,

502.

22,

200.

330

1.9

_5,

498.

514

,866

.4

2011

/01

500,

958.

319

,779

.8_

115.

08,

473.

63,

499.

485

.49,

045.

031

6,57

7.2

143,

383.

02,

492.

62,

190.

730

1.9

_5,

495.

815

,094

.002

506,

560.

420

,069

.1_

275.

08,

496.

53,

500.

585

.29,

210.

632

1,34

9.1

143,

574.

42,

532.

32,

230.

430

1.9

_5,

664.

415

,141

.003

516,

261.

622

,214

.4_

564.

98,

813.

13,

523.

888

.48,

668.

632

7,81

1.2

144,

577.

42,

552.

02,

250.

130

1.9

_5,

976.

915

,176

.204

522,

107.

223

,905

.0_

685.

08,

944.

83,

577.

693

.69,

023.

032

9,53

3.5

146,

344.

82,

609.

92,

308.

030

1.9

_5,

972.

315

,332

.505

528,

025.

723

,979

.9_

844.

69,

089.

93,

556.

293

.710

,566

.633

2,76

5.1

147,

129.

83,

861.

53,

559.

630

1.9

400.

96,

108.

915

,335

.506

534,

661.

526

,581

.6_

365.

08,

993.

43,

546.

893

.711

,830

.533

4,94

1.9

148,

308.

63,

683.

83,

318.

136

5.7

389.

66,

171.

915

,697

.807

541,

607.

427

,542

.3_

470.

29,

119.

93,

524.

396

.112

,092

.033

9,68

9.0

149,

073.

64,

119.

23,

817.

330

1.9

442.

16,

214.

315

,941

.308

544,

687.

728

,183

.9_

970.

59,

321.

83,

514.

996

.112

,230

.834

1,17

0.8

149,

198.

94,

022.

83,

720.

930

1.9

560.

26,

334.

416

,111

.309

559,

254.

733

,019

.1_

903.

49,

801.

13,

537.

996

.113

,721

.434

9,26

2.6

148,

913.

12,

747.

32,

445.

530

1.9

590.

16,

130.

516

,324

.910

561,

869.

732

,548

.2_

1,15

5.9

9,87

0.1

3,56

4.4

105.

914

,382

.435

1,21

7.9

149,

024.

92,

652.

72,

350.

830

1.9

643.

86,

157.

316

,762

.811

567,

740.

936

,905

.1_

550.

29,

776.

03,

497.

011

2.6

15,1

95.6

353,

382.

714

8,32

1.8

2,47

9.7

2,17

7.8

301.

969

5.8

6,22

2.4

16,4

71.7

12*

579

,934

.2

41,

796.

5 _

1

,260

.4

9,8

41.9

1

,400

.3

147

.2

18,

678.

4 3

64,3

74.0

1

42,4

35.5

2

,525

.1

2,2

23.2

3

01.9

_

6

,915

.4

17,

159.

8

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

*

dhj

etor

201

1, ri

klas

ifiki

m n

ga b

anka

t par

adep

ozitu

ese

i kre

disë

, nga

kre

di p

ër s

ekto

rë të

tjer

ë re

zide

ntë

në k

redi

për

kor

pora

ta të

tjer

a jo

finan

ciar

e.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia*

dec

embe

r 201

1: re

clas

sific

atio

n fro

m th

e de

posi

t mon

ey b

anks

in th

e da

ta o

f loa

ns g

iven

to o

ther

resi

dent

sec

tors

and

oth

er

nonf

inan

cial

cor

pora

tions

.

2011Raporti Vjetor


3.12

.b B

ilAN

ci S

EKTo

RiAl

i BA

NKA

vE p

ARAd

Epo

ZiTu

ESE/

dET

yRim

ET3.

12.b

SEc

ToRA

l BA

lAN

cE

ShEE

T o

F d

Epo

SiT

mo

NEy

BAN

KS/

liAB

iliT

iES

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

ein

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

Det

yrim

et

tota

le /

To

tal l

iabi

litie

s (2

+8+

17+

18

+26

+27

)

Dep

ozita

të p

ërf-

shira

në

para

në

e gj

erë/

Tra

nsfe

r-ab

le d

epos

its

(3+

4+5+

6+7)

D

epoz

ita të

pap

ërf-

shira

në

para

në e

gj

erë/

Dep

osits

not

in

clud

ed in

bro

ad

mon

ey (9

+10

+11

+

12+

13+

14+

15

+16

)

korp

orat

a të

tje

ra fi

nan-

ciar

e/ O

ther

fin

anci

al

corp

orat

ions

qev

eria

lo

kale

/ lo

cal

gov

ern-

men

ts

korp

orat

a jo

fi-na

ncia

re p

ub-

like

/ pu

blic

no

nfin

anci

al

corp

orat

ions

korp

orat

a të

tje

ra jo

finan

-ci

are/

Oth

er

nonf

inan

cial

co

rpor

atio

ns

Sekt

orë

të

tjerë

rezi

-de

ntë/

Oth

er

resi

dent

se

ctor

s

Jore

zi-

dent

ët/

non

resi

-de

nts

Bank

a qe

ndro

re/

cen

tral

Bank

korp

orat

a të

tje

ra d

epo-

zitu

ese/

Oth

er

depo

sito

ry

corp

orat

ions

qev

eria

qe

ndro

re/

cen

tral

gov

ern-

men

t

korp

orat

a të

tje

ra fi

nan-

ciar

e/ O

ther

fin

anci

al

corp

orat

ions

korp

orat

a jo

fi-na

ncia

re p

ub-

like

/ pu

blic

no

nfin

anci

al

corp

orat

ions

korp

orat

a të

tje

ra jo

finan

-ci

are/

Oth

er

nonf

inan

cial

co

rpor

atio

ns

Sekt

orë

të

tjera

rezi

-de

ntë/

Oth

er

resi

dent

se

ctor

s

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

2008

/12

836,

998.

261

8,35

6.6

3,66

4.2

780.

016

,655

.088

,933

.650

8,32

3.9

35,7

15.5

13,4

22.0

505.

31,

405.

82,

271.

70.

477

.36,

395.

611

,637

.320

09/1

289

8,79

0.5

660,

885.

75,

133.

679

9.4

17,9

45.0

70,3

60.5

566,

647.

236

,949

.015

,509

.211

3.4

1,80

5.2

2,29

4.3

0.4

234.

35,

466.

511

,525

.720

10/1

21,

012,

069.

678

3,20

8.8

8,63

7.2

1,49

6.1

18,7

60.4

88,2

04.6

666,

110.

644

,302

.914

,003

.047

5.0

4,47

3.9

4,63

8.1

61.2

258.

06,

754.

313

,639

.6

2011

/01

1,02

1,47

1.5

792,

521.

99,

087.

11,

633.

720

,583

.084

,654

.867

6,56

3.3

43,6

91.1

14,9

19.6

429.

43,

322.

25,

071.

961

.524

5.3

5,74

3.1

13,8

98.2

021,

019,

666.

779

0,42

3.1

8,60

0.0

1,55

2.3

20,2

61.9

77,3

01.5

682,

707.

439

,824

.013

,160

.315

0.6

1,28

0.3

4,76

5.6

61.8

256.

35,

811.

514

,337

.603

1,03

4,98

5.2

796,

192.

48,

646.

21,

450.

217

,673

.878

,358

.869

0,06

3.4

44,9

54.5

15,0

95.5

795.

23,

458.

14,

573.

261

.125

7.6

6,14

3.0

14,5

70.8

041,

049,

303.

580

4,52

3.8

8,24

2.9

1,84

7.0

15,4

15.7

80,2

18.2

698,

800.

148

,257

.215

,568

.93,

284.

03,

405.

34,

057.

061

.423

4.6

7,10

3.9

14,5

42.0

051,

058,

376.

780

8,75

3.7

7,80

7.5

1,56

1.6

16,3

08.5

77,4

10.4

705,

665.

947

,311

.416

,093

.81,

804.

93,

370.

83,

783.

485

.223

7.2

6,53

8.7

15,3

97.5

061,

071,

984.

481

7,63

4.8

7,87

6.9

2,16

1.3

16,1

95.3

79,3

14.6

712,

086.

747

,053

.016

,778

.458

6.8

2,62

8.5

4,01

6.8

62.1

239.

97,

360.

815

,379

.607

1,08

2,26

1.0

823,

465.

17,

566.

81,

967.

216

,965

.278

,658

.271

8,30

7.8

51,8

26.2

17,6

25.1

957.

72,

942.

84,

231.

761

.519

9.8

10,1

29.9

15,6

77.7

081,

107,

984.

484

3,07

4.5

8,43

4.0

1,98

0.6

16,9

17.0

83,4

10.5

732,

332.

552

,337

.617

,240

.91,

480.

33,

146.

44,

203.

561

.824

1.8

9,60

1.0

16,3

62.0

091,

124,

677.

485

5,98

9.6

8,30

6.0

2,63

3.0

18,0

41.9

83,1

23.5

743,

885.

352

,687

.916

,646

.198

8.4

4,29

9.6

5,27

0.0

62.2

232.

19,

083.

416

,106

.210

1,13

5,57

4.3

864,

255.

87,

235.

71,

892.

318

,476

.186

,692

.674

9,95

9.2

55,4

80.3

18,8

61.4

860.

14,

804.

64,

639.

461

.521

6.0

8,59

1.2

17,4

46.1

111,

138,

990.

486

7,53

2.0

7,40

2.8

1,68

0.9

17,1

59.1

87,0

06.6

754,

282.

655

,309

.221

,689

.71,

479.

73,

007.

14,

028.

661

.820

9.3

7,59

0.7

17,2

42.2

121,

154,

584.

787

3,22

8.0

7,87

5.2

1,54

7.5

15,1

54.6

86,3

92.3

762,

258.

457

,282

.922

,100

.689

4.9

5,81

7.2

3,04

5.8

59.8

201.

88,

424.

516

,738

.2

letra

t me

vler

ë pë

rveç

ak

sion

eve/

Se

curit

ies

othe

r th

an s

hare

s

hua

të/

loan

s (1

9+20

+

21+

22+

23+

24

+25

)

l

loga

ri të

pa

gues

hme/

O

ther

acc

ount

s pa

yabl

e

aksi

one

dhe

inst

rum

ente

të tj

era

të k

apita

lit/

Shar

es

and

othe

r equ

ityJo

rezi

dent

ët/

non

resi

dent

s Ba

nka

qend

rore

/ c

entra

l Ban

k

korp

orat

a të

tjer

a de

pozi

tues

e/ O

ther

de

posi

tory

cor

pora

tions

qev

eria

qen

dror

e/

cen

tral g

over

nmen

t

korp

orat

a të

tjer

a fin

anci

are/

Oth

er

finan

cial

cor

pora

tions

korp

orat

a të

tjer

a jo

finan

ciar

e/ O

ther

no

nfin

anci

al c

orpo

ratio

ns

Sek

torë

të tj

erë

rezi

dent

ë/ O

ther

re

side

nt s

ecto

rs

1718

1920

2122

2324

2526

2720

08/1

2_

90,4

21.2

68,0

92.5

20,1

45.3

1,74

1.3

58.6

383.

5_

_17

,996

.174

,508

.920

09/1

2_

83,9

87.5

42,7

85.1

32,3

77.0

8,60

6.3

218.

11.

0_

_27

,654

.389

,314

.020

10/1

2_

49,2

54.2

28,6

80.5

12,5

36.9

7,76

1.7

274.

01.

0_

_37

,701

.797

,602

.0

2011

/01

_48

,087

.728

,735

.012

,599

.66,

477.

027

5.2

1.1

__

39,4

25.8

97,7

44.9

02_

50,3

81.0

28,5

44.9

14,6

70.9

6,88

8.6

275.

71.

1_

_40

,249

.998

,788

.603

_51

,902

.930

,118

.414

,985

.56,

534.

026

3.8

1.1

__

44,1

26.4

97,8

09.1

04_

52,1

93.1

30,7

18.9

14,8

77.8

6,32

7.8

267.

41.

1_

_45

,406

.798

,922

.805

_57

,357

.031

,882

.017

,289

.97,

914.

926

6.9

3.2

__

48,9

67.7

95,9

86.9

06_

62,1

82.9

31,0

14.7

23,8

82.6

6,98

7.3

295.

23.

1_

_50

,041

.195

,072

.607

_61

,791

.531

,216

.123

,716

.26,

440.

041

6.2

3.1

__

49,8

30.2

95,3

48.1

08_

61,9

70.1

31,1

98.7

24,1

26.5

6,22

4.7

417.

23.

1_

_53

,224

.797

,377

.409

_59

,017

.329

,939

.222

,589

.26,

085.

840

0.2

3.0

__

59,1

91.8

97,7

90.8

10_

58,3

60.6

29,1

48.9

23,5

94.9

5,21

1.5

402.

42.

9_

_58

,146

.899

,330

.711

_58

,053

.528

,894

.323

,089

.85,

640.

442

6.3

2.8

__

59,8

96.9

98,1

98.8

12_

59,4

92.0

27,4

67.9

25,4

88.8

5,31

4.2

432.

92.

6_

785.

662

,929

.610

1,65

2.3

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

Raporti Vjetor2011


3.13

Bil

ANc

i SEK

ToRi

Al i

BAN

KëS

Së S

hq

ipëR

iSë

3.13

SEc

ToRA

l BA

lAN

cE

ShEE

T o

F BA

NK

oF

AlBA

NiA

Në

mili

onë

lekë

, fun

d pe

riudh

ein

mill

ions

All

, end

of p

erio

d

Tota

li i m

jete

ve/

Tota

l ass

ets

(2+

3+4+

5+

8+12

+

13+

14)

mba

jtjet

e S

Dr/

SD

r ho

ldin

gs

arka

në

valu

të/

Fore

ign

curr

ency

Dep

ozita

/ D

epos

its

letra

t me

vler

ë të

ndr

yshm

e ng

a ak

sion

et /

Se

curit

ies

othe

r th

an s

hare

s (6

+7)

hua

të/

loan

s (9

+10

+11

)

D

eriv

atet

fin

anci

are/

Fi

nanc

ial

deriv

ativ

es

llog

ari t

ë ar

këtu

eshm

e/

rece

ivab

le

acco

unts

mje

te

jofin

anci

are/

n

onfin

anci

al

asse

tsJo

rezi

dent

ë/

non

resi

dent

s

qev

eria

qe

ndro

re/

cen

tral

gov

ernm

ent

qev

eria

qe

ndro

re/

cen

tral

gov

ernm

ent

korp

orat

a të

tjer

a de

pozi

tues

e/

Oth

er d

epos

itory

co

rpor

atio

ns

Sekt

orë

të tj

erë

rezi

dent

ë/ O

ther

re

side

nt s

ecto

rs

12

34

56

78

910

1112

1314

2008

/12

326,

406.

464

1.8

1,06

8.6

64,0

87.6

218,

119.

814

2,95

2.5

75,1

67.2

24,3

18.6

3,00

0.0

20,1

41.0

1,17

7.6

_12

,891

.35,

278.

720

09/1

235

9,55

2.4

7,54

6.1

705.

854

,391

.624

3,14

2.8

165,

853.

477

,289

.433

,885

.2_

32,3

71.7

1,51

3.5

10.7

13,2

79.2

6,59

0.9

2010

/12

368,

031.

58,

126.

964

7.0

41,7

05.7

280,

300.

921

5,90

1.8

64,3

99.2

14,3

02.2

_12

,534

.81,

767.

381

.410

,748

.312

,119

.1

2011

/01

360,

325.

67,

892.

495

.630

,841

.028

6,45

3.1

222,

181.

064

,272

.114

,360

.0_

12,5

97.5

1,76

2.5

77.7

8,89

1.9

11,7

14.0

0235

6,21

8.6

7,62

1.1

107.

927

,122

.328

4,25

6.6

220,

085.

264

,171

.516

,429

.4_

14,6

68.5

1,76

0.9

83.6

8,45

4.8

12,1

43.0

0335

4,42

5.5

7,38

0.9

89.2

34,5

15.6

274,

931.

421

0,84

6.5

64,0

85.0

16,7

48.0

_14

,983

.41,

764.

749

.68,

598.

512

,112

.304

353,

084.

37,

330.

690

.028

,782

.227

8,82

1.3

214,

774.

164

,047

.116

,878

.6_

15,0

88.3

1,79

0.3

30.0

8,77

9.6

12,3

72.1

0536

0,49

5.5

7,40

2.0

85.9

32,6

58.9

279,

313.

321

5,15

1.5

64,1

61.7

19,1

13.6

_17

,287

.31,

826.

316

.69,

431.

812

,473

.506

364,

630.

27,

295.

481

.632

,364

.627

7,26

4.4

213,

161.

164

,103

.325

,716

.9_

23,8

79.1

1,83

7.8

26.5

9,59

4.5

12,2

86.4

0736

4,41

0.3

8,23

8.7

73.5

27,9

59.7

280,

529.

721

6,59

3.5

63,9

36.2

25,5

58.8

_23

,705

.71,

853.

112

.69,

352.

412

,684

.908

369,

455.

58,

012.

875

.231

,562

.828

0,81

5.4

216,

640.

464

,175

.025

,990

.9_

24,1

22.2

1,86

8.7

16.4

9,64

2.0

13,3

40.0

0938

0,28

4.8

8,23

3.8

80.7

38,4

69.4

286,

025.

622

1,75

4.8

64,2

70.8

24,4

40.3

_22

,585

.81,

854.

620

.610

,093

.912

,920

.610

381,

104.

48,

154.

388

.936

,804

.828

6,91

2.7

222,

490.

364

,422

.425

,473

.5_

23,5

91.5

1,88

2.0

18.9

10,4

81.3

13,1

70.0

1137

9,90

1.3

8,24

1.5

92.0

34,9

59.6

287,

162.

922

2,54

8.5

64,6

14.4

24,9

76.4

_23

,086

.51,

889.

829

.311

,083

.913

,355

.712

384,

581.

38,

226.

559

.840

,286

.028

4,20

9.6

219,

718.

864

,490

.827

,388

.1_

25,4

85.4

1,90

2.8

35.3

11,2

95.9

13,0

80.0

Det

yrim

et

tota

le/

Tota

l lia

bilit

ies

(2+

3+4+

10

+14

+

15+

16)

para

ja n

ë qa

rkul

lim/

cur

renc

y in

ci

rcul

atio

n

Dep

ozita

të

përfs

hira

në

para

në e

gje

rë/

Dep

osits

in-

clud

ed in

bro

ad

mon

ey

Dep

ozita

të

papë

rfshi

ra n

ë pa

ranë

e g

jerë

/ D

epos

its e

x-cl

uded

from

br

oad

mon

ey

(5+

6+7+

8+9)

hua

të

/ lo

ans

(11+

12+

13)

ll

ogar

i të

pagu

eshm

e/

Oth

er

acco

unts

pa

yabl

e

alok

imi i

SD

r/ S

Dr

allo

catio

n

aksi

one

dhe

inst

rum

ente

të

tjer

a të

ka

pita

lit/

Shar

es a

nd

othe

r equ

ity

Jore

zi-

dent

ët/

non

resi

-de

nts

qev

eria

qe

ndro

re/

cen

tral

gov

ern-

men

t

korp

orat

a të

tje

ra d

epoz

-itu

ese/

Oth

er

depo

sito

ry

corp

orat

ions

korp

orat

a të

tje

ra jo

finan

-ci

are/

Oth

er

nonf

inan

cial

co

rpor

atio

ns

Sek

torë

të

tjerë

rezi

-de

ntë/

Oth

er

resi

dent

se

ctor

s

Jore

zi-

dent

ët/

non

resi

-de

nts

qev

eria

qe

ndro

re/

cen

tral

gov

ern-

men

t

korp

orat

a të

tje

ra d

epoz

i-tu

ese/

Oth

er

depo

sito

ry

corp

orat

ions

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

2008

/12

326,

406.

420

3,73

2.8

203.

194

,814

.76,

783.

719

,334

.867

,793

.312

.289

0.7

1,17

3.4

1,17

3.4

__

7,02

4.2

_19

,458

.120

09/1

235

9,55

2.4

216,

767.

60.

687

,660

.47,

981.

610

,897

.568

,071

.517

.069

2.9

1,26

9.2

1,26

9.2

__

6,90

3.5

6,95

4.1

39,9

97.0

2010

/12

368,

031.

520

2,38

6.7

256.

898

,841

.88,

440.

38,

966.

280

,810

.014

.961

0.4

5,92

0.6

5,92

0.6

__

939.

47,

439.

552

,246

.7

2011

/01

360,

325.

619

5,05

1.2

580.

810

4,19

0.3

8,42

4.0

13,9

67.9

80,7

97.6

14.6

986.

35,

710.

55,

710.

5_

_1,

492.

27,

430.

045

,870

.602

356,

218.

619

4,82

7.0

6.4

100,

344.

98,

407.

910

,641

.080

,133

.314

.71,

147.

95,

477.

75,

477.

7_

_1,

294.

77,

383.

846

,884

.203

354,

425.

519

3,69

1.4

3.9

102,

542.

78,

407.

413

,989

.779

,390

.915

.373

9.4

5,28

2.0

5,28

2.0

__

1,68

9.5

7,27

2.2

43,9

43.9

0435

3,08

4.3

195,

830.

444

3.6

98,9

16.1

8,40

6.7

11,7

83.2

77,7

17.2

15.7

993.

35,

269.

95,

269.

9_

_89

7.4

7,22

2.7

44,5

04.3

0536

0,49

5.5

196,

655.

470

.010

1,86

0.0

8,36

2.9

13,3

57.1

79,2

45.9

17.0

877.

25,

312.

75,

312.

7_

_1,

395.

87,

297.

347

,904

.106

364,

630.

219

7,89

1.9

75.8

106,

529.

78,

362.

715

,333

.282

,170

.916

.764

6.2

5,22

0.2

5,22

0.2

__

1,39

7.6

7,25

3.7

46,2

61.5

0736

4,41

0.3

198,

693.

710

8.5

103,

509.

08,

347.

012

,621

.081

,397

.516

.11,

127.

35,

037.

75,

037.

7_

_91

0.7

7,31

1.6

48,8

38.9

0836

9,45

5.5

198,

956.

724

3.9

104,

938.

18,

315.

313

,480

.481

,599

.918

.61,

524.

14,

868.

84,

868.

8_

_91

9.8

7,27

0.7

52,2

57.5

0938

0,28

4.8

197,

771.

599

.211

1,29

4.1

8,32

1.1

16,1

62.7

85,9

65.2

19.0

826.

04,

903.

54,

903.

5_

_92

8.0

7,58

9.7

57,6

98.8

1038

1,10

4.4

195,

820.

365

5.6

114,

756.

08,

316.

219

,094

.985

,882

.320

.11,

442.

64,

876.

94,

876.

9_

_93

3.6

7,51

6.3

56,5

45.6

1137

9,90

1.3

197,

202.

247

0.3

110,

205.

08,

317.

114

,901

.185

,844

.820

.51,

121.

54,

900.

34,

900.

3_

_94

6.7

7,60

0.2

58,5

76.6

1238

4,58

1.3

202,

906.

610

2.8

108,

016.

58,

318.

710

,465

.688

,570

.220

.564

1.5

4,85

2.0

4,85

2.0

__

1,06

4.3

7,64

7.1

59,9

92.0

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

2011Raporti Vjetor


4. TREgjET FiNANciARE 4. FiNANciAl mARKETS

4.1 NoRmAT E iNTERESiT pëR KREdiTë E REjA SipAS moNEdhëS*

4.1 iNTEREST RATES oN NEW loANS By cuRRENcy*

Në përqindje in percentage

në lekë/ in all

Deri në 6 muaj/up to 6 months

6 muaj - 1 vit/6 months - 1 year 1-3 vjet/ 1-3 years 3 - 5 vjet/

3 - 5 yearsmbi 5 vjet/ Over

5 years

2008/12 11.18 11.11 13.29 13.35 13.602009/12 12.20 12.04 15.71 16.20 13.752010/12 11.69 11.52 15.42 13.56 10.59

2011/01 14.04 11.70 15.91 15.25 10.7102 21.22 11.52 14.76 13.62 10.4703 11.18 11.81 12.87 13.20 11.3204 11.69 11.68 12.74 14.51 10.8605 11.17 11.18 13.68 14.89 11.3606 12.69 11.53 13.45 10.58 11.0407 11.20 11.29 13.19 15.18 11.3008 11.63 10.34 13.04 14.37 11.3609 11.57 11.38 13.86 14.08 9.6510 10.89 11.17 12.16 12.61 10.8711 11.39 11.94 14.17 14.57 11.1512 10.51 10.25 14.63 11.29 10.82

në dollarë amerikanë / in uSD 2008/12 6.84 6.98 6.96 7.29 6.022009/12 8.02 6.37 9.33 8.68 6.792010/12 5.82 6.66 7.84 9.16 6.80

2011/01 7.85 5.77 6.99 1.94 7.5202 6.13 5.98 6.89 5.42 6.7603 9.98 7.18 8.19 6.00 8.7704 8.48 7.44 9.00 8.26 8.4405 6.51 5.22 7.59 7.97 7.0306 11.99 6.70 6.25 9.18 5.2107 14.46 7.21 7.15 6.70 8.1508 7.36 7.20 7.27 _ 5.6909 6.76 7.64 6.12 8.27 3.1610 8.14 6.88 7.68 9.31 3.5011 9.44 6.51 7.68 6.68 7.5612 6.81 7.05 7.31 6.41 7.11

në euro/ in eur2008/12 8.18 6.72 7.89 6.83 7.422009/12 8.14 8.31 9.24 8.15 8.442010/12 6.25 6.18 8.49 7.38 7.54

2011/01 9.05 7.20 7.31 8.75 7.7302 7.25 7.01 7.70 4.21 7.4603 8.6 7.62 7.63 8.46 7.5304 7.79 7.15 7.66 8.3 7.3905 6.21 7.49 7.43 7.86 7.5806 7.39 7.34 7.93 7.41 7.9207 8.76 7.98 8.13 7.84 7.8808 7.11 7.2 8.17 7.73 7.7509 6.86 6.89 8.24 8.82 7.5810 8.52 6.34 8.61 7.95 7.4011 8.12 6.84 7.00 7.73 7.1612 7.83 7.16 8.12 7.26 7.35

Burimi: Banka e Shqipërisë. * përfaqësojnë normat mesatare të ponderuara të periudhës.

Source: Bank of Albania * Weighted average interest rates.

Raporti Vjetor2011


4.2 NoRmAT E iNTERESiT pëR dEpoZiTAT E REjA SipAS moNEdhëS*

4.2 iNTEREST RATES oN NEW dEpoSiTS By cuRRENcy*


në lekë/ in all

llogari rrjedhëse/ current accounts

1-mujore/ 1 months

3-mujore/ 3 months

6-mujore/ 6 months

12-mujore/ 12 months

24-mujore/ 24 months

2008/12 0.26 3.95 5.23 5.76 6.86 6.832009/12 0.27 4.65 4.96 5.50 6.75 7.582010/12 0.34 4.70 4.42 5.16 6.07 6.86

2011/01 0.38 4.66 4.21 5.10 5.98 6.6802 0.38 4.59 4.25 4.86 5.89 6.5103 0.36 3.53 4.14 4.82 5.80 6.6404 0.35 3.71 4.21 4.83 5.90 6.3405 0.35 4.02 4.13 4.94 5.87 6.7106 0.35 4.78 4.15 4.77 5.71 6.5607 0.34 4.94 4.39 4.85 5.82 6.6508 0.05 5.05 4.21 4.84 5.87 6.5509 0.05 4.18 4.41 4.87 5.92 6.7610 0.06 4.47 4.23 4.89 5.89 6.4711 0.06 4.51 4.14 4.84 5.85 6.5312 0.05 4.5 4.06 4.77 5.82 6.51

në dollarë amerikanë/ in uSD2008/12 0.14 1.76 2.07 2.20 2.55 2.442009/12 0.08 1.08 1.18 1.35 1.91 2.122010/12 0.13 0.75 1.04 1.31 1.83 2.04

2011/01 0.13 0.84 1.01 1.29 1.82 2.1702 0.13 0.80 1.01 1.25 1.96 1.9803 0.12 0.86 1.01 1.37 2.01 2.4104 0.13 0.85 1.08 1.43 1.79 2.0605 0.13 0.84 0.93 1.44 1.68 2.0006 0.13 0.94 1.09 1.21 1.71 1.6007 0.13 0.86 1.02 1.24 1.68 1.9608 0.04 0.87 0.98 1.27 2.06 1.6909 0.03 0.95 1.10 1.45 1.96 1.9410 0.04 0.69 0.98 2.39 1.98 1.9911 0.04 0.69 1.02 2.52 3.29 1.9712 0.03 0.88 1.57 1.71 2.41 2.19

në euro/ in eur2008/12 0.15 2.94 4.13 4.24 4.70 4.712009/12 0.13 1.79 3.04 3.40 3.75 4.572010/12 0.18 1.75 2.18 2.69 3.20 4.08

2011/01 0.18 1.74 2.11 2.47 3.03 3.9602 0.17 1.78 2.20 2.56 3.05 3.8303 0.17 2.15 2.04 2.46 3.02 3.9204 0.18 2.02 1.89 2.28 2.87 3.3305 0.18 2.17 2.16 2.50 3.01 3.3406 0.17 2.35 2.07 2.47 2.78 3.8507 0.17 2.48 2.08 2.44 2.97 3.7608 0.03 2.50 1.99 2.43 3.15 3.7809 0.04 2.33 2.23 2.44 3.28 4.0110 0.03 2.22 1.97 2.37 3.11 3.7611 0.03 2.13 2.19 2.51 3.17 4.1812 0.03 1.90 2.31 2.38 3.29 3.72



2011Raporti Vjetor


4.3 NoRmAT E iNTERESiT pëR BoNoT E ThESARiT SipAS AFATiT*

4.3 mATuRiTy BREAKdoWN oF TREAuSuRy BillS yiEldS*


normat e interesit për bonot e thesarit/ maturity breakdown of Treausury bill yields 3-mujor/ 3 months 6-mujor/ 6 months 12-mujor/ 12 months

2007/12 6.32 7.41 8.262008/12 6.27 7.45 8.562009/01 6.30 7.46 8.84

02 5.99 7.46 8.8703 6.08 7.61 9.0704 6.31 7.68 9.1305 6.28 7.67 9.1506 6.37 7.67 9.2307 6.31 7.67 9.2608 6.31 7.67 9.2809 6.34 7.70 9.3310 6.36 7.73 9.4211 6.32 7.65 9.3012 6.30 7.52 9.14

2010/01 _ 7.48 8.9902 6.27 7.46 8.8803 6.22 7.39 8.6504 6.04 7.30 8.4405 5.90 7.15 8.0206 5.86 7.12 7.9107 5.86 7.11 7.9408 5.74 7.03 7.8609 5.59 6.98 7.7510 _ 6.80 7.7111 5.51 6.70 7.5512 5.29 6.41 7.09

2011/01 _ 6.32 6.8302 5.21 6.38 6.9503 5.35 6.72 7.2704 _ 6.84 7.4105 5.47 6.82 7.3606 5.65 6.80 7.5407 _ 6.82 7.6908 5.61 6.78 7.6809 5.62 6.77 7.6810 _ 6.49 7.5011 5.49 6.44 7.4012 5.31 6.23 6.95



Raporti Vjetor2011


5. K

uRS

i i K

ëmBi

miT

5. E

Xch

ANg

E RA

TE5.

1 Ku

RSi i

Këm

Bim

iT T

ë lE

KuT

KuN

dRE

jT m

oN

Edh

AvE

KRyE

SoRE

5.1

EXc

hAN

gE

RATE

lekë

për

një

si të

mon

edhë

s së

hua

jle

k pe

r uni

t of f

orei

gn c

urre

ncie

s

mon

edha

t kr

yeso

re/

mai

n fo

reig

n cu

rren

cies

mes

atar

ja e

per

iudh

ës/

aver

age

of p

erio

dFu

ndi i

per

iudh

ës/

end

of p

erio

d

Dol

lari

amer

ikan

/ u

S do

llar (

uSD

)

mon

edha

evr

opia

ne/

euro

pean

cur

renc

y (e

ur)

paun

di b

ritan

ik/

Briti

sh p

ound

st

erlin

g (g

Bp)

Fran

ga z

vice

rane

/ Sw

iss

Fran

c (c

hF)

Jeni

Jap

onez

/ Ja

pane

se y

en (p

er

100)

(Jpy

)

Dol

lari

kana

dez/

c

anad

ian

dolla

r (c

aD)

Dol

lari

amer

ikan

/ u

S D

olla

r (u

SD)

mon

edha

evr

opia

ne/

euro

pean

cur

renc

y (e

ur)

poun

d-i b

ritan

ik/

Briti

sh p

ound

st

erlin

g (g

Bp)

Fran

ga z

vice

rane

/ Sw

iss

franc

(ch

F)

Jeni

Jap

onez

/ Ja

pane

se y

en (p

er

100)

(Jpy

)

Dol

lari

kana

dez/

c

anad

ian

dolla

r (c

aD)

12

34

56

78

910

1112

2008

83.8

912

2.80

154.

3777

.50

81.6

878

.82

87.9

112

3.80

127.

6682

.97

97.4

372

.22

2009

94.9

813

2.06

148.

2987

.50

101.

6083

.41

95.8

113

7.96

154.

6493

.04

103.

7291

.34

2010

103.

9413

7.79

160.

5399

.87

118.

6610

0.94

104.

0013

8.77

161.

4611

0.98

127.

9010

4.29

2011

/01

103.

8413

8.65

163.

5910

8.53

125.

710

4.45

102.

1613

9.31

162.

2210

8.30

124.

2410

2.14

0210

2.27

139.

5916

4.92

107.

6312

3.87

103.

5410

1.25

139.

9216

4.14

109.

1712

3.77

103.

6203

100.

1714

0.14

161.

8110

8.93

122.

5410

2.64

99.0

414

0.57

159.

6610

8.20

119.

5810

2.19

0497

.89

141.

4816

0.25

109.

1711

7.65

102.

2695

.90

142.

4015

9.82

110.

6311

7.81

100.

9105

98.7

914

1.80

161.

4311

3.13

121.

7510

2.17

98.5

814

2.10

162.

5911

5.88

120.

8710

1.55

0698

.65

141.

9715

9.91

117.

412

2.62

100.

9397

.68

141.

4115

6.14

117.

1012

1.55

101.

1407

97.9

813

9.92

157.

9911

8.87

123.

4510

2.48

98.1

614

0.19

159.

7112

2.54

126.

4110

3.28

0897

.48

139.

8515

9.61

125.

1712

6.52

99.4

397

.28

140.

4415

8.35

119.

8712

7.05

99.4

109

102.

0214

0.49

161.

111

7.1

132.

9110

1.94

104.

1914

0.95

162.

6911

5.60

135.

5499

.81

1010

2.76

140.

8116

1.82

114.

5813

4.13

100.

6410

1.24

141.

7516

2.13

116.

2712

9.97

101.

5011

103.

8214

0.97

164.

2411

4.49

134.

0310

1.25

105.

2313

9.74

163.

6611

3.87

134.

6910

1.88

1210

5.08

138.

3016

3.94

112.

7813

5.03

102.

7210

7.54

138.

9316

5.92

114.

4613

8.80

105.

36

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

6. N

oRm

AT E

iNTE

RESi

T Të

iNST

Rum

ENTE

vE T

ë po

liTi

KëS

mo

NET

ARE

6. iN

TERE

ST R

ATES

oF

mo

NET

ARy

poli

cy

iNST

Rum

ENTS

6.1

No

RmAT

BAZ

ë Të

iNTE

RESi

T Të

BAN

KëS

Së S

hq

ipëR

iSë*

6.1

BAN

K o

F Al

BAN

iA K

Ey iN

TERE

ST R

ATES

*N

ë pë

rqin

dje

in p

erce

ntag

e

D

epoz

ita n

jëdi

tore

/ O

vern

ight

dep

osit

mar

rëve

shje

ribl

erje

je n

jëja

vore

/ W

eekl

y re

purc

hase

agr

eem

ent

kred

ia n

jëdi

tore

/ O

vern

ight

cre

dit

kred

ia l

omba

rd/

lom

bard

cre

dit

Vler

a/ l

evel

ndr

yshi

mi/

cha

nge

Vler

a/ l

evel

ndr

yshi

mi/

cha

nge

Vler

a/ l

evel

ndr

yshi

mi/

cha

nge

Vler

a/ l

evel

ndr

yshi

mi/

cha

nge

12

34

56

78

2004

29/0

43.

25_

6.25

_8.

75_

12.2

5_

12/0

53.

00-0

.25

6.00

-0.2

58.

50-0

.25

12.0

0-0

.25

24/0

62.

75-0

.25

5.75

-0.2

58.

25-0

.25

11.7

5-0

.25

28/0

72.

50-0

.25

5.50

-0.2

58.

00-0

.25

11.5

0-0

.25

04/1

12.

25-0

.25

5.25

-0.2

57.

75-0

.25

11.2

5-0

.25

2005

31/0

32.

00-0

.25

5.00

-0.2

57.

50-0

.25

11.0

0-0

.25

27/0

73.

251.

255.

00_

6.75

-0.7

511

.00

_

2006

12/0

73.

500.

255.

250.

257.

000.

2511

.25

0.25

30/1

13.

750.

255.

500.

257.

250.

2511

.50

0.25

2007

28/0

64.

000.

255.

750.

257.

500.

2511

.75

0.25

27/0

94.

250.

256.

000.

257.

750.

2512

.00

0.25

30/1

14.

500.

256.

250.

258.

000.

2512

.25

0.25

2008

24/1

24.

50_

6.25

_7.

00-1

.00

12.2

5_

2009

28/0

14.

50_

6.25

_7.

00_

12.2

5_

29/0

14.

00-0

.50

5.75

-0.5

06.

50-0

.50

11.7

5-0

.50

28/1

03.

50-0

.50

5.25

-0.5

06.

00-0

.50

11.2

5-0

.50

2010

29/0

73.

25-0

.25

5.00

-0.2

55.

75-0

.25

11.0

0-0

.25

2011

03/0

13.

25_

5.00

_6.

751.

0011

.00

_24

/03

3.50

0.25

5.25

0.25

7.00

0.25

11.2

50.

2530

/09

3.25

-0.2

55.

00-0

.25

6.75

-0.2

511

.00

-0.2

501

/12

3.00

-0.2

54.

75-0

.25

6.50

-0.2

510

.75

-0.2

5

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

*T

abel

a pa

raqe

t ndr

yshi

min

e n

orm

ave

bazë

të in

tere

sit s

ipas

ven

dim

it të

pol

itikë

s m

onet

are.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

ia *

Tabl

e pr

esen

ts th

e ch

ange

of k

ey in

tere

st ra

tes

acco

rdin

g to

the

mon

etar

y po

licy

deci

sion

s fo

r int

eres

t rat

es.

2011Raporti Vjetor


7. S

TATi

STiK

AT E

SEK

ToRi

T Të

jAS

hTë

m7.

EXT

ERN

Al S

EcTo

R ST

ATiS

Tic

S

7.1

BilA

Nc

i i p

AgES

AvE

7.1

BAlA

Nc

E o

F pA

ymEN

TS

Në

mili

onë

euro

in m

illio

ns E

uR

llog

aria

kor

rent

e/ c

urre

nt

acco

unt (

2+5+

6+

7+8+

9+

10)

Bila

nci t

regt

ar/

mal

lrat /

Tr

ade

bala

nce

(3+

4)

Sh

ërbi

met

/ Se

rvic

esTë

ard

hura

t/ in

com

eTr

ansf

erta

priv

ate/

priv

ate

trans

fers

Tran

sfer

ta s

htet

ëror

e/

Offi

cial

tran

sfer

sek

spor

ti m

allra

ve (f

ob) /

ex

port

of g

oods

(fob

)im

porti

i m

allra

ve (f

ob)/

im

port

of g

oods

(fob

)kr

edi/

cre

dit

Deb

i/ D

ebit

kred

i/ c

redi

tD

ebi/

Deb

it

12

34

56

78

910

2008

-1,3

81.2

-2,4

31.5

917.

5-3

,348

.91,

687.

8-1

,618

.332

1.2

-277

.190

5.4

31.4

2009

-1,3

21.4

-2,3

03.7

750.

7-3

,054

.41,

771.

4-1

,597

.526

9.4

-398

.891

0.8

27.1

2010

-1,0

40.5

-2,0

82.7

1,17

1.5

-3,2

54.2

1,70

2.4

-1,5

20.7

286.

4-3

48.2

877.

145

.3

2010

/iV

-370

.5-5

84.9

305.

9-8

90.7

412.

5-4

07.2

72.8

-101

.422

3.8

13.9

2011

/i-2

29.6

-408

.537

0.6

-779

.130

4.4

-336

.660

.0-4

5.3

195.

11.

4ii

-324

.4-5

81.4

330.

8-9

12.2

367.

8-3

78.8

69.5

-47.

323

9.4

6.5

iii-2

72.6

-593

.134

4.1

-937

.261

5.8

-496

.274

.1-5

6.6

177.

16.

2

ll

ogar

ia k

apita

le /

c

apita

l acc

ount

llog

aria

fina

ncia

re/

Fina

ncia

l acc

ount

(1

3+14

+15

+16

)

g

abim

e dh

e ha

rres

a/ n

et e

rror

s an

d om

issi

ons

Bila

nci i

pë

rgjit

hshë

m/

Ove

rall

bala

nce

(1+

11+

12+

17)

reze

rvat

/ re

serv

e as

sets

ndr

yshi

mi t

otal

në

reze

rva/

Tot

al

chan

ge in

rese

rves

as

sets

nga

të c

ilat:

rivl

erës

im/

Of

whi

ch: r

eval

uatio

n

inve

stim

et e

hua

ja

dire

kte

(net

o)/

Fore

ign

dire

ct

inve

stm

ent,

net

inve

stim

e po

rtofo

li (n

eto)

/ po

rtfol

io

inve

stm

ent,

net

kapi

tale

të tj

era1

(n

eto)

/ O

ther

ca

pita

l, ne

t1

përd

orim

kre

dish

&

huas

h ng

a Fm

n/

use

of

fund

cre

dit a

nd

loan

s11

1213

1415

1617

1819

2021

2008

78.2

1512

.160

9.8

-32.

694

0.2

-5.2

-18.

919

0.3

-190

.321

4.2

23.9

2009

84.9

928.

766

8.2

21.5

246.

5-7

.427

8.6

-29.

229

.2-3

1.5

-2.3

2010

85.5

816.

782

2.6

225.

8-2

22.4

-9.2

317.

017

8.8

-178

.825

4.6

75.7

2010

/iV

30.2

396.

324

4.4

286.

8-1

34.5

-0.5

69.7

125.

7-1

25.7

147.

421

.720

11/i

19.1

165.

542

.2-2

1.9

149.

2-4

.1-3

2.1

-77.

177

.1-1

16.7

-39.

6ii

31.5

161.

222

1.5

-23.

2-3

6.7

-0.4

130.

1-1

.71.

7-1

5.9

-14.

3iii

6.5

212.

216

6.5

-54.

210

3.5

-3.7

110.

356

.4-5

6.4

122.

466

.0

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

1)

Nuk

për

fshi

hen

përd

orim

e hu

ash

dhe

kred

ish

nga

FmN

.So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

1) E

xclu

ding

use

of F

und

cre

dit a

nd l

oans

.

Raporti Vjetor2011


7.2

EKSp

oRT

i i m

AllR

AvE

SipA

S pA

RTN

ERëv

E7.

2 EX

poRT

By

co

uN

TRiE

S

Në

mili

onë

euro

in m

illio

ns E

uR

Tot

ali /

Tot

al

(2+

11+

18

+27

)

Ve

ndet

e B

e-së

- 1

5 e

1:

Tota

l / e

urop

ean

uni

on -

15

mem

ber c

ount

ries

(3+

4+

5+6+

7+ 8

+9+

10)

Ve

ndet

e B

e-së

-anë

tare

të

reja

2/

euro

pean

uni

on -

new

m

embe

rshi

p co

untri

es (1

1+12

+

13+

14+

15+

16 +

17)

an

gli/

u

nite

d ki

ngdo

m

aust

ri/

aust

riaFr

ancë

/ Fr

ance

gre

qi/

gre

ece

gje

rman

i/

ger

man

yita

li/ it

aly

Span

jë/

Spai

nTë

tjer

a/

Oth

ers

Bullg

ari/

Bu

lgar

iah

unga

ri/

hun

gary

polo

ni/

pola

ndru

man

i/

rom

ania

Sllo

veni

/ Sl

oven

iaTë

tjer

a/

Oth

ers

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1720

0891

7.5

715.

70.

66.

27.

880

.424

.656

6.6

1.4

28.1

14.4

6.6

0.3

0.4

1.5

4.1

1.6

2009

750.

657

6.2

0.9

9.8

7.0

56.4

25.0

459.

68.

39.

310

.14.

70.

60.

23.

30.

31.

120

101,

171.

577

3.9

1.8

12.1

10.3

62.5

32.8

595.

540

.218

.747

.011

.90.

40.

20.

610

.623

.320

111,

405.

595

4.6

1.2

16.7

8.8

71.1

40.9

747.

449

.818

.864

.417

.50.

70.

51.

91.

542

.2

2011

/01

106.

470

.40.

21.

71.

25.

03.

652

.73.

72.

35.

61.

40.

00.

10.

00.

73.

302

143.

472

.90.

31.

90.

75.

43.

157

.03.

51.

08.

52.

30.

20.

00.

10.

15.

803

120.

981

.80.

11.

40.

45.

73.

458

.510

.61.

85.

71.

00.

00.

00.

00.

14.

504

100.

276

.80.

21.

50.

45.

62.

761

.63.

81.

22.

32.

00.

10.

00.

00.

00.

205

114.

181

.40.

01.

60.

35.

62.

669

.60.

51.

24.

30.

90.

00.

00.

10.

13.

306

116.

583

.00.

01.

40.

57.

13.

365

.53.

51.

72.

21.

30.

10.

10.

10.

10.

507

127.

390

.30.

11.

80.

96.

93.

171

.94.

41.

48.

72.

00.

00.

00.

20.

16.

408

95.9

60.3

0.0

2.0

2.0

5.2

6.6

43.6

0.7

0.0

4.6

1.0

0.0

0.0

0.3

0.1

3.3

0912

0.9

82.2

0.1

1.1

0.5

6.2

3.9

64.5

4.4

1.7

8.7

1.4

0.1

0.2

0.3

0.0

6.7

1012

1.4

80.1

0.1

0.7

0.6

5.4

3.5

60.4

7.7

1.6

5.3

1.4

0.1

0.0

0.3

0.0

3.6

1111

9.2

89.7

0.0

0.6

0.7

6.9

2.6

70.8

6.6

1.5

2.3

1.5

0.0

0.0

0.0

0.1

0.6

1211

9.5

85.7

0.0

0.9

0.5

6.2

2.6

71.4

0.5

3.5

6.1

1.3

0.1

0.0

0.5

0.1

4.2

Vend

et e

Bal

lkan

it/

Balk

an c

ount

ries

(19+

20+

21+

22+

23+

24

+25

+26

)

Ve

nde

të tj

era

/ O

ther

co

untri

es (2

8+29

+

30+

31+

32+

33

+34

)

Bosn

jë h

erce

govi

në/

Bosn

ia a

nd

her

zego

win

a

koso

vë/

koso

vokr

oaci

/ c

roat

iam

al i

Zi/

mon

tene

gro

FyrO

m m

aqed

oni /

mac

edon

ia F

yrO

mSe

rbi/

Se

rbia

Serb

i & m

al i

Zi/

Serb

ia a

nd

mon

tene

gro

Turq

i/

Turk

eyBr

azil/

Br

azil

kinë

/ c

hina

rusi

/ ru

ssia

ShBa

/ u

Sau

krai

në/

ukr

aine

Zvic

ër/

Switz

erla

ndTë

tjer

a/

Oth

ers

1819

2021

2223

2425

2627

2829

3031

3233

3420

0814

3.2

1.5

60.5

1.5

19.0

27.0

16.5

_17

.144

.20.

225

.610

.23.

50.

13.

31.

420

0910

0.1

0.8

53.8

0.9

10.4

23.9

6.1

_4.

364

.20.

837

.00.

16.

4_

9.2

10.7

2010

191.

92.

372

.81.

811

.019

.614

.2_

70.1

158.

82.

064

.40.

017

.20.

048

.626

.520

1128

2.2

1.7

104.

62.

212

.029

.525

.7_

106.

510

4.5

1.4

35.2

6.1

13.9

0.2

37.6

15.7

2011

/01

15.1

0.2

4.2

0.1

0.5

1.0

2.1

_7.

015

.40.

18.

4_

2.1

_0.

54.

202

28.6

0.2

4.0

0.1

0.8

1.0

8.1

_14

.433

.30.

14.

25.

81.

9_

23.6

3.5

0324

.20.

27.

40.

41.

02.

32.

5_

10.4

9.2

0.1

2.6

_0.

4_

5.2

1.0

0417

.60.

17.

70.

11.

22.

41.

5_

4.7

3.6

0.1

1.1

0.0

1.1

_1.

10.

205

25.1

_8.

50.

21.

22.

51.

7_

11.1

3.3

0.1

1.1

0.2

0.2

_0.

51.

206

26.6

0.1

8.5

0.3

1.3

2.9

1.8

_11

.64.

70.

11.

00.

01.

0_

1.5

1.1

0723

.40.

110

.10.

11.

23.

21.

3_

7.3

4.8

0.1

1.4

_1.

30.

01.

60.

308

22.9

0.3

11.7

0.0

1.1

2.7

1.4

_5.

68.

10.

15.

6_

0.8

_0.

41.

109

22.6

0.1

11.1

0.2

1.0

3.6

1.2

_5.

57.

50.

13.

4_

1.3

_1.

41.

210

29.7

0.2

12.4

0.3

1.0

3.3

1.5

_10

.96.

30.

13.

7_

1.0

_0.

70.

811

23.2

0.1

10.4

0.3

0.8

2.5

1.2

_7.

94.

00.

11.

5_

1.2

_0.

70.

312

23.2

0.0

8.6

0.1

0.7

2.1

1.4

_10

.24.

50.

11.

30.

01.

50.

20.

50.

9

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

2011Raporti Vjetor


7.3

EKSp

oRT

i i m

AllR

AvE

SipA

S Si

Tc7.

3 EX

poRT

By

co

mm

od

iTy

gRo

upS

Në

mili

onë

euro

in m

illio

ns E

uR

Tota

li/

Tot

al (2

+3+

4+ 5

+6+

7+

8+9+

10 +

11)

ush

qim

e dh

e ka

fshë

të

gja

lla/

Food

and

liv

e an

imal

s

pije

dhe

duh

an/

Beve

rage

s &

to

bacc

o

mat

eria

le të

pa

përp

unua

ra/

raw

m

ater

ials

, min

eral

s

lënd

ë dj

egës

e/

Fuel

s an

d lu

bric

ants

yndy

rna

bim

ore

dhe

shta

zore

/ an

imal

&

vege

tabl

e oi

ls &

fats

prod

ukte

ki

mik

e/

che

mic

als

mal

lra të

pë

rpun

uara

/ m

anuf

actu

res

mak

iner

i dhe

paj

isje

/

mac

hine

ry a

nd

equi

pmen

t

mal

lra të

tjer

a të

për

punu

ara

/ m

isce

llane

ous

man

ufac

ture

s

mal

lra të

pa

klas

ifiku

ara

diku

tje

tër/

Oth

er &

un

clas

sifie

d1

23

45

67

89

1011

2008

917.

532

.32.

610

8.3

81.9

0.2

10.4

232.

338

.041

1.6

_20

0975

0.7

36.0

3.4

81.2

90.8

0.3

12.6

136.

634

.835

5.6

_20

101,

171.

542

.44.

513

5.6

210.

90.

811

.228

8.0

49.2

428.

8_

2011

1,40

5.5

48.0

4.1

147.

729

7.6

1.7

18.8

354.

156

.447

7.1

_

2011

/01

106.

42.

40.

116

.216

.30.

00.

827

.54.

438

.6_

0214

3.4

2.7

0.1

8.8

51.7

0.1

0.6

35.2

3.6

40.5

_03

120.

93.

00.

210

.823

.70.

00.

934

.84.

542

.9_

0410

0.2

3.1

0.6

10.4

15.5

0.1

1.2

26.2

4.5

38.6

_05

114.

14.

50.

510

.221

.30.

21.

232

.24.

539

.6_

0611

6.5

5.5

1.1

10.7

16.8

0.0

1.1

33.7

4.6

42.9

_07

127.

33.

81.

012

.124

.20.

01.

031

.94.

548

.7_

0895

.92.

80.

115

.521

.60.

81.

221

.32.

829

.8_

0912

0.9

3.9

0.1

16.5

24.3

0.1

1.3

27.5

4.7

42.6

_10

121.

45.

40.

115

.523

.40.

21.

730

.94.

839

.3_

1111

9.2

5.7

0.1

12.0

29.8

0.1

1.3

25.9

6.6

37.7

_12

119.

55.

10.

19.

029

.00.

16.

627

.26.

735

.8_

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

Raporti Vjetor2011


7.4

impo

RTi i

mAl

lRAv

E Si

pAS

pART

NER

ëvE

7.4

impo

RT B

y c

ou

NTR

iES

Në

mili

onë

euro

in m

illio

ns E

uR

Tota

li /

Tota

l (2

+11

+

18+

27)

Ve

ndet

e B

e-së

- 1

5 e

1:

Tota

l / e

urop

ean

uni

on -

15

mem

ber c

ount

ries

(3+

4+

5+6+

7+ 8

+9+

10)

Ve

ndet

e B

e-së

- a

nëta

re të

re

ja 2

/ eu

rope

an u

nion

- n

ew

mem

bers

hip

coun

tries

(11+

12+

13

+14

+15

+ 1

6+17

)

an

gli/

u

nite

d ki

ngdo

m

aust

ri/

aust

riaFr

ancë

/ Fr

ance

gre

qi/

gre

ece

gje

rman

i/

ger

man

yita

li/ it

aly

Span

jë/

Spai

nTë

tjer

a/

Oth

ers

Bullg

ari/

Bu

lgar

iah

unga

ri/

hun

gary

polo

ni/

pola

ndru

man

i/

rom

ania

Sllo

veni

/ Sl

oven

iaTë

tjer

a/

Oth

ers

12

34

56

78

910

1112

1314

1516

1720

083,

570.

21,

928.

337

.045

.342

.652

3.7

215.

994

5.8

49.8

68.2

240.

068

.549

.030

.219

.432

.040

.920

093,

248.

81,

849.

439

.640

.367

.650

4.9

209.

485

0.1

51.7

85.9

238.

561

.327

.538

.626

.229

.555

.420

103,

474.

11,

965.

150

.457

.174

.045

8.5

189.

398

7.3

52.6

95.9

284.

763

.131

.547

.943

.437

.761

.020

113,

905.

32,

223.

743

.170

.993

.141

1.8

222.

71,

200.

782

.199

.427

4.6

49.3

36.5

47.0

39.9

29.7

72.2

2011

/01

257.

614

8.4

2.9

4.5

6.9

31.9

11.4

78.0

3.9

8.9

14.4

4.0

0.9

3.1

2.0

1.7

2.8

0227

0.6

155.

33.

32.

813

.932

.913

.976

.24.

08.

316

.54.

23.

62.

31.

41.

73.

403

305.

417

0.3

3.3

4.6

11.8

30.2

17.5

91.4

5.3

6.1

26.2

4.2

4.7

3.0

3.7

2.3

8.4

0432

2.3

188.

42.

65.

39.

834

.516

.993

.211

.115

.125

.93.

81.

94.

14.

24.

37.

605

327.

017

9.7

4.9

7.7

6.5

31.8

17.8

91.4

12.0

7.7

21.1

3.4

2.6

3.5

2.9

2.9

5.8

0632

7.6

191.

13.

65.

18.

534

.315

.610

9.4

8.1

6.5

24.2

3.1

3.6

4.7

2.7

3.3

6.7

0734

0.9

199.

22.

76.

17.

537

.915

.011

5.7

7.0

7.2

24.8

3.6

4.1

4.0

3.6

2.3

7.3

0833

0.2

178.

32.

210

.23.

434

.615

.110

0.6

6.5

5.7

24.3

4.7

2.4

5.0

5.0

1.7

5.6

0933

1.5

181.

24.

96.

45.

636

.821

.091

.25.

69.

422

.24.

52.

23.

83.

42.

55.

810

339.

519

4.8

5.0

5.6

5.0

29.5

26.0

109.

07.

96.

823

.05.

11.

84.

23.

41.

86.

711

349.

520

3.7

3.2

6.7

9.9

35.6

24.6

111.

34.

58.

022

.44.

32.

24.

23.

52.

16.

112

403.

223

3.3

4.5

5.8

4.4

41.7

27.9

133.

36.

19.

529

.44.

36.

45.

24.

23.

26.

1

Vend

et e

Bal

lkan

it/

Balk

an c

ount

ries

(19+

20+

21+

22+

23

+24

+ 2

5+26

)

Ve

nde

të tj

era

/ O

ther

co

untri

es (2

8+29

+

30+

31+

32 +

33+

34)

Bo

snjë

her

cego

vinë

/ Bo

snia

and

h

erze

gow

ina

koso

vë/

koso

vokr

oaci

/ c

roat

iam

al i

Zi/

mon

tene

gro

FyrO

m m

aqed

oni /

mac

edon

ia F

yrO

mSe

rbi/

Se

rbia

Serb

i & m

al i

Zi/

Serb

ia a

nd

mon

tene

gro

Turq

i/

Turk

eyBr

azil/

Br

azil

kinë

/ c

hina

rusi

/ ru

ssia

ShBa

/ u

Sau

krai

në/

ukr

aine

Zvic

ër/

Switz

erla

ndTë

tjer

a/

Oth

ers

1819

2021

2223

2425

2627

2829

3031

3233

3420

0851

1.5

10.3

21.3

35.6

6.0

78.9

146.

0_

213.

489

0.3

49.8

266.

415

6.6

41.2

53.4

107.

721

5.3

2009

423.

57.

822

.632

.25.

959

.886

.6_

208.

673

7.4

35.0

235.

987

.046

.353

.473

.520

6.4

2010

512.

827

.627

.968

.38.

055

.912

8.8

_19

6.3

711.

530

.921

6.2

80.8

53.0

33.1

54.7

242.

720

1155

7.4

38.7

36.8

52.0

10.2

63.5

140.

5_

215.

684

4.7

31.4

247.

877

.653

.547

.410

0.8

309.

0

2011

/01

34.6

1.8

2.3

2.0

1.2

4.0

11.1

_12

.260

.11.

618

.010

.73.

32.

32.

221

.902

36.2

2.6

2.4

5.1

1.7

3.6

9.0

_11

.857

.71.

318

.16.

04.

37.

04.

916

.103

41.0

4.1

2.4

3.9

0.9

5.2

6.6

_17

.967

.82.

421

.76.

14.

55.

27.

220

.604

41.9

5.6

3.1

5.1

1.0

4.8

6.8

_15

.466

.11.

619

.11.

63.

63.

99.

726

.605

52.1

3.1

3.0

5.0

1.2

5.0

18.8

_16

.174

.02.

717

.94.

53.

54.

510

.153

.406

43.8

3.0

2.5

5.0

0.8

5.4

11.2

_16

.068

.61.

919

.52.

46.

92.

39.

426

.307

51.1

3.2

3.0

5.6

0.6

5.9

14.6

_18

.265

.73.

018

.05.

37.

94.

56.

320

.608

57.5

3.1

3.2

2.4

0.7

5.2

20.1

_22

.970

.13.

622

.78.

53.

35.

55.

021

.409

50.5

3.6

7.6

1.8

0.5

7.2

11.5

_18

.477

.63.

921

.412

.43.

23.

412

.321

.110

49.9

3.2

2.9

5.2

0.4

6.3

11.4

_20

.671

.83.

721

.97.

33.

71.

76.

027

.611

43.9

2.5

2.1

6.6

0.5

5.0

7.0

_20

.279

.43.

024

.66.

23.

72.

610

.428

.912

54.8

3.1

2.4

4.47

0.60

5.8

12.4

_26

.085

.82.

5924

.86.

605.

64.

517

.324

.4

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

2011Raporti Vjetor


7.5

impo

RTi i

mAl

lRAv

E Si

pAS

SiTc

*7.

5 im

poRT

By

co

mm

od

iTy

gRo

upS

*

Në

mili

onë

euro

in m

illio

ns E

uR

Tota

li /

Tota

l (2+

3+4+

5+

6+7+

8+

9+10

+11

)

ush

qim

e dh

e ka

fshë

të

gjal

la/

Food

and

live

an

imal

s

pije

dhe

duh

an/

Beve

rage

s &

to

bacc

o

mat

eria

le të

pa

përp

unua

ra/

raw

m

ater

ials

, min

eral

s

lënd

ë dj

egës

e/

Fuel

s an

d lu

bric

ants

yndy

rna

bim

ore

dhe

shta

zore

/ a

nim

al &

ve

geta

ble

oils

& fa

ts

prod

ukte

ki

mik

e/

che

mic

als

mal

lra të

pë

rpun

uara

/

man

ufac

ture

s

mak

iner

i dhe

pa

jisje

/m

achi

nery

an

d eq

uipm

ent

mal

lra të

tjer

a të

për

punu

ara

/ m

isce

llane

ous

man

ufac

ture

s

mal

lra të

pa

klas

ifiku

ara

diku

tje

tër/

Oth

er &

un

clas

sifie

d1

23

45

67

89

1011

2008

3,57

0.2

424.

611

2.8

74.4

573.

651

.634

6.7

848.

678

3.8

354.

2_

2009

3,24

8.8

395.

112

3.8

95.7

382.

639

.236

2.5

811.

974

1.9

296.

0_

2010

3,47

4.1

441.

714

3.3

63.3

479.

241

.238

7.3

913.

567

3.5

331.

0_

2011

3,90

5.3

473.

712

7.9

55.9

683.

449

.341

2.1

968.

878

4.5

349.

60.

2

2011

/01

257.

630

.87.

54.

443

.02.

624

.770

.448

.925

.3_

0227

0.6

44.3

5.5

4.1

42.6

5.9

29.1

66.6

49.7

22.8

0.0

0330

5.4

46.2

7.2

5.7

39.6

3.2

32.8

83.8

60.7

26.2

0.0

0432

2.3

38.2

9.4

4.3

47.3

4.0

32.7

89.8

70.7

25.9

_05

327.

038

.511

.15.

349

.82.

634

.294

.859

.331

.2_

0632

7.6

35.2

13.2

4.1

62.1

3.0

33.5

81.7

64.1

30.6

_07

340.

937

.013

.14.

557

.76.

538

.090

.263

.230

.80.

008

330.

241

.714

.95.

479

.64.

031

.275

.754

.323

.30.

009

331.

542

.511

.84.

250

.35.

932

.485

.271

.827

.40.

010

339.

537

.810

.65.

161

.33.

436

.776

.176

.132

.30.

011

349.

539

.39.

64.

456

.93.

639

.279

.176

.440

.90.

012

403.

242

.214

.04.

593

.34.

547

.475

.289

.432

.70.

0

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

*

impo

rtet j

anë

në v

lerë

n c.

i.f.

Sour

ce: B

ank

of A

lban

iaim

ports

are

val

ued

in c

.i.f.

7.6

poZi

cio

Ni i

iNvE

STim

EvE

Nd

ëRKo

mBë

TARE

7.6

iNTE

RNAT

ioN

Al iN

vEST

mEN

T po

SiTi

oN

Në

mili

onë

euro

in m

illio

ns E

uR

pozi

cion

i i

inve

stim

eve

ndër

kom

bëta

re

(2-1

6) /

in

tern

atio

nal

inve

stm

ent

posi

tion

(2-1

6)

mje

tet/

as

sets

(3+

6+

9+10

+15

)

inve

stim

e di

rekt

e ja

shtë

/ D

irect

inve

stm

ent a

broa

din

vest

ime

porto

foli

/ po

rtfol

io in

vest

men

tD

eriv

ativ

e fin

anci

arë/

Fi

nanc

ial

deriv

ativ

es

inve

stim

e të

tjer

a/ O

ther

inve

stm

ents

mje

tet e

re

zerv

ës/

rese

rve

asse

ts(4

+5)

kapi

tali

i vet

dhe

fitim

i i

riinv

estu

ar/

equi

ty c

apita

l an

d re

inve

sted

ear

ning

s

kapi

tale

të

tjera

/ O

ther

ca

pita

l(7

+8)

letra

me

vler

ë të

ka

pita

lit/e

quity

se

curit

ies

letra

me

vler

ë të

bor

xhit/

Deb

t se

curit

ies

(11+

12+

13

+14

)kr

edi t

regt

are/

Tr

ade

cred

itsh

ua/

loan

s

mon

edha

dhe

de

pozi

ta/

cur

renc

y an

d de

posi

ts

mje

te të

tjer

a/

Oth

er a

sset

s

12

34

56

78

910

1112

1314

1520

05-4

55.8

2,00

8.0

17.5

17.5

_12

2.3

_12

2.3

_66

0.2

_56

.553

6.3

67.3

1,20

8.1

2006

-526

.72,

329.

828

.728

.7_

85.8

0.0

85.8

_84

7.1

_43

.973

4.0

69.2

1,36

8.2

2007

-1,3

95.6

2,42

6.8

50.7

50.7

_61

.20.

061

.2_

855.

1_

26.9

754.

873

.51,

459.

820

08-2

,412

.22,

527.

210

4.7

102.

91.

810

9.8

0.7

109.

1_

637.

3_

34.2

533.

869

.21,

675.

420

09-2

,838

.62,

443.

511

5.7

112.

23.

510

3.5

0.3

103.

2_

578.

1_

109.

040

3.7

65.4

1,64

6.2

Det

yrim

et/

liab

ilitie

s (1

7+20

+

23+

24)

inve

stim

e di

rekt

e në

Shq

ipër

i/ D

irect

inve

stm

ent i

n th

e re

porti

ng e

cono

my

inve

stim

e po

rtofo

li/ p

ortfo

lio in

vest

men

tD

eriv

ativ

e fin

anci

are/

Fi

nanc

ial

deriv

ativ

es

inve

stim

e të

tjer

a/ O

ther

inve

stm

ents

(18+

19)

kapi

tali

i vet

dhe

fitim

i i

riinv

estu

ar/

equi

ty c

apita

l an

d re

inve

sted

ear

ning

s

kapi

tale

të tj

era/

O

ther

cap

ital

(21+

22)

letra

me

vler

ë të

ka

pita

lit/e

quity

se

curit

ies

letra

me

vler

ë të

bor

xhit/

Deb

t se

curit

ies

(25+

26+

27+

28)

kred

i tre

gtar

e/

Trad

e cr

edits

hua

/ lo

ans

mon

edha

dhe

de

pozi

ta/

cur

renc

y an

d de

posi

ts

Det

yrim

e të

tjer

a/

Oth

er li

abili

ties

1617

1819

2021

2223

2425

2627

2820

052,

463.

886

0.7

820.

640

.064

.324

.539

.8_

1,53

8.8

64.1

1,40

0.7

67.7

6.3

2006

2,85

6.5

1,04

8.5

976.

671

.969

.427

.042

.4_

1,73

8.7

72.2

1,47

0.4

92.9

103.

120

073,

822.

31,

815.

11,

626.

218

8.9

107.

758

.049

.7_

1,89

9.6

88.1

1,61

1.3

166.

633

.520

084,

939.

32,

169.

71,

921.

324

8.4

135.

770

.864

.9_

2,63

4.0

101.

42,

339.

216

1.8

31.6

2009

5,28

2.1

2,31

2.3

2,20

6.6

105.

714

1.3

72.2

69.1

_2,

828.

596

.02,

483.

217

7.3

72.0

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

Raporti Vjetor2011


7.7

BoRX

hi i

jAS

hTë

m7.

7 EX

TERN

Al d

EBT

Në

mili

onë

euro

in m

illio

ns E

uR

Borx

hi i

jash

tëm

bru

to/

gro

ss e

xter

nal d

ebt

(2+

5+8+

11+

14)

q

ever

ia e

pë

rgjit

hshm

e/

gen

eral

gov

ernm

ent

(3+

4)

au

torit

eti

mon

etar

/ m

onet

ary

auth

oriti

es (6

+7)

Ba

nkat

/ Ba

nks

(9+

10)

Se

ktor

ë të

tje

rë/

Oth

er

sect

ors

(12+

13)

in

vest

ime

dire

kte:

hua

nd

ërm

jet k

ompa

nive

/ D

irect

inve

stm

ent:

inte

rcom

pany

lend

ing

afat

shku

rtër/

Sh

ort-t

erm

afat

gjat

ë/

long

-term

afat

shku

rtër/

Sh

ort-t

erm

afat

gjat

ë/

long

-term

afat

shku

rtër/

Sh

ort-t

erm

afat

gjat

ë/

long

-term

afat

shku

rtër/

Sh

ort-t

erm

afat

gjat

ë/

long

-term

12

34

56

78

910

1112

1314

2008

3,21

2.1

1,32

3.9

_1,

323.

966

.8_

66.8

714.

370

7.5

6.8

593.

910

9.2

484.

751

3.3

2009

3,37

1.9

1,64

5.4

_1,

645.

410

9.0

_10

9.0

479.

437

2.1

107.

366

3.8

100.

656

3.3

474.

420

103,

750.

61,

930.

3_

1,93

0.3

105.

9_

105.

946

1.3

293.

016

8.3

726.

311

6.7

609.

652

6.8

2010

/iV

3,75

0.6

1,93

0.3

_1,

930.

310

5.9

_10

5.9

461.

329

3.0

168.

372

6.3

116.

760

9.6

526.

820

11/i

3,79

3.4

1,91

7.8

_1,

917.

898

.4_

98.4

503.

933

0.7

173.

273

9.9

121.

061

8.8

533.

5ii

3,83

1.4

1,94

7.2

_1,

947.

297

.1_

97.1

509.

333

6.1

173.

274

1.2

119.

862

1.5

536.

6iii

4,15

9.8

2,05

8.3

_2,

058.

397

.7_

97.7

630.

245

7.6

172.

582

1.0

127.

269

3.8

552.

6

Burim

i: Ba

nka

e Sh

qipë

risë.

So

urce

: Ban

k of

Alb

ania

2011Raporti Vjetor


Raporti Vjetor2011

268 Banka e Shqipërisë Banka e Shqipërisë pB

b a n k a e s h q i p ë r i s ë raporti...

Documents