badanie rodzin pszczelich

BADANIE RODZIN BADANIE RODZIN PSZCZELICHPSZCZELICH

BADANIE RODZIN BADANIE RODZIN PSZCZELICHPSZCZELICH

Dr Marek Dr Marek ChmielewskiChmielewski

Pracownia Chorób Pracownia Chorób Owadów UżytkowychOwadów UżytkowychWydział Medycyny Wydział Medycyny

Weterynaryjnej Weterynaryjnej Uniwersytet Uniwersytet Przyrodniczy Przyrodniczy W LublinieW Lublinie

• Zabezpieczyć się przed Zabezpieczyć się przed pożądleniamipożądleniami

• Przygotować:Przygotować:• narzędzianarzędzia• środki odkażająceśrodki odkażające• opakowania na pobrane próbyopakowania na pobrane próby

• Zabezpieczyć się przed Zabezpieczyć się przed pożądleniamipożądleniami

• Przygotować:Przygotować:• narzędzianarzędzia• środki odkażająceśrodki odkażające• opakowania na pobrane próbyopakowania na pobrane próby

Wygląd ula i jego najbliższego Wygląd ula i jego najbliższego otoczeniaotoczenia


ObjawyObjawy Czas wystąpienia i ewentualna Czas wystąpienia i ewentualna przyczynaprzyczyna

Słabe, leniwe loty pszczół, Słabe, leniwe loty pszczół, mała liczba pszczół na wylotkumała liczba pszczół na wylotku

Wczesna WiosnaWczesna Wiosna po oblotach: po oblotach:•NosemozaNosemoza•Nieprawidłowy skład rodziny Nieprawidłowy skład rodziny zimującejzimującej•Zbyt długi okres zimowliZbyt długi okres zimowli

Wiosna w pełni:Wiosna w pełni:•Niedobory pokarmu Niedobory pokarmu białkowego(ubogie pożytki białkowego(ubogie pożytki pyłkowe lub złą pogoda)pyłkowe lub złą pogoda)•Niepełnoiwartościowa matkaNiepełnoiwartościowa matka



ObjawyObjawy Czas wystąpienia i przyczynaCzas wystąpienia i przyczyna

Zbieraczki nie przynoszą pyłkuZbieraczki nie przynoszą pyłku Brak matkiBrak matki

Duża ilość pszczół leżących przed Duża ilość pszczół leżących przed wylotkiemwylotkiem

Wczesna wiosna po pierwszym Wczesna wiosna po pierwszym oblocie: oblocie:

•Wyrzucanie z ula osypu Wyrzucanie z ula osypu zimowegozimowego

Wiosna w pełniWiosna w pełni

Choroba roztoczowa –Choroba roztoczowa –akarapidozaakarapidoza

Choroba sporowcowa – Choroba sporowcowa – nosemozanosemoza

Choroba majowa (tylko przy Choroba majowa (tylko przy długich okresach niepogody i długich okresach niepogody i tylko młode pszczoły)tylko młode pszczoły)

Zatrucia (najczęściej chemiczne)Zatrucia (najczęściej chemiczne)



Duża ilość pszczół leżących przed Duża ilość pszczół leżących przed wylotkiemwylotkiem

Lato:Lato:

•Czerniawka spadziowa Czerniawka spadziowa (poż.spadziowe)(poż.spadziowe)

•Ścinanie się pszczół przy Ścinanie się pszczół przy rabunkachrabunkach

•Zaawansowana warozaZaawansowana waroza

•Zatrucia (najczęściej Zatrucia (najczęściej pestycydami)pestycydami)

Ściekające lub wężykowate plamy Ściekające lub wężykowate plamy kału na przedniej ścianie ula i na kału na przedniej ścianie ula i na

wylotkuwylotku

Wczesna wiosna, po oblotach:Wczesna wiosna, po oblotach:

• choroba sporowcowa choroba sporowcowa (nosemoza)(nosemoza)

•Biegunka na tler niewełaściwych Biegunka na tler niewełaściwych zapasów zimowychzapasów zimowych

•Niepokojenie pszczół w czasie Niepokojenie pszczół w czasie zimowlizimowli

•Utrata matki w czasie zimowliUtrata matki w czasie zimowli


Wyrzucony przez pszczoły Wyrzucony przez pszczoły czerwczerw

1)1) O barwie zmienionej (z reguły O barwie zmienionej (z reguły larwy starsze lub poczwarki)larwy starsze lub poczwarki)

• Długotrwała przerwa w Długotrwała przerwa w dopływie pokarmu do rodzinydopływie pokarmu do rodziny

2)2) O barwie zmienionejO barwie zmienionej

• Choroba woreczkowaChoroba woreczkowa

• KiślicaKiślica

• Biały, z prześwitującym Biały, z prześwitującym przewodem pokarmowym np.. przewodem pokarmowym np.. na czerwono, zatrucie pyłkiem na czerwono, zatrucie pyłkiem kasztanowcakasztanowca

3)3) O zmienionej strukturze, O zmienionej strukturze, wyschnięte, pokryte nalotem, wyschnięte, pokryte nalotem, zmumifikowanezmumifikowane

• Białe, szare, czarne – grzybica Białe, szare, czarne – grzybica otorbielakowaotorbielakowa

• Zielonożółte, brązowoszare – Zielonożółte, brązowoszare –

grzybica kropidlakowagrzybica kropidlakowa


Zmieniony zapach z ula, Zmieniony zapach z ula, zwłaszcza tuż po jego zwłaszcza tuż po jego otwarciuotwarciu

1.1. Gnilny (padliny)Gnilny (padliny)

• Postać złośliwa, gnilna Postać złośliwa, gnilna kiślicy (czerw kiślicy (czerw zasklepiony)zasklepiony)

2.2. OctuOctu

• Postać kwaśna kiślicyPostać kwaśna kiślicy

3.3. Kleju stolarskiego lub Kleju stolarskiego lub pumperniklapumpernikla

• Zgnilec amerykański Zgnilec amerykański (złośliwy(złośliwy

4.4. Fermentacyjny:Fermentacyjny:

• Nieprawidłowy pokarm Nieprawidłowy pokarm cukrowy (zbyt rzadki)cukrowy (zbyt rzadki)


Plamy kału wewnątrz ula, Plamy kału wewnątrz ula, na ścianach, na na ścianach, na plastrach, zatworach - plastrach, zatworach - biegunkabiegunka

Po zimowli, wraz z dużym osypem zimowym:

1. Etiologia niezakaźna• Nieodpowiedni pokarm na

zimę (z dodatkiem spadzi lub wrzosu)

• Niepokojenie rodziny podczas zimowli

2. Etiologia zakaźna lub pasożytnicza:

• Jawna postać nosemozy (koniecznie próby)

• Hafnioza – biegunka zakaźna (konieczne próby)

Pszczoły dorosłePszczoły dorosłePszczoły dorosłePszczoły dorosłe

Utrata zdolności do Utrata zdolności do lotulotu

Pszczoły skupiają się na Pszczoły skupiają się na źdźbłach trawy przed ulemźdźbłach trawy przed ulem

•Akarapidoza (choroba Akarapidoza (choroba roztoczowa)roztoczowa)

•Zatrucie pestycydamiZatrucie pestycydami

Z rozdętym odwłokiem;Z rozdętym odwłokiem;

•NosemozaNosemoza

•Choroba majowa (młode)Choroba majowa (młode)

Bez rozdętego odwłoka:Bez rozdętego odwłoka:

•Ostry paraliż pszczół Ostry paraliż pszczół (dodatkowo porażenie (dodatkowo porażenie odnóży)odnóży)

Pszczoły dorosłePszczoły dorosłeDeformacja ciałaDeformacja ciała Mniejsze wymiary:Mniejsze wymiary:

•Zbyt długie użytkowanie Zbyt długie użytkowanie plastrów (ciemne z małymi plastrów (ciemne z małymi komorkami)komorkami)

Skrócenie odwłoka:Skrócenie odwłoka:•Masywna inwazja Achroia Masywna inwazja Achroia grisella (uszkadzanie grisella (uszkadzanie poczwarek)poczwarek)

Brak skrzydeł lub skrzydła Brak skrzydeł lub skrzydła szczątkoweszczątkowe•Wirus zderfomowanych Wirus zderfomowanych skrzydełskrzydeł•Masywna inwazja Masywna inwazja V.destructorV.destructor

Zdeformowanie całego ciasła:Zdeformowanie całego ciasła:•Działanie pestycydów Działanie pestycydów systemowychsystemowych

Pszczoły dorosłePszczoły dorosłePszczoły dorosłePszczoły dorosłe

Utrata owłosienia, czarny Utrata owłosienia, czarny połyskliwy wygląd ciałapołyskliwy wygląd ciała

•Zatrucie spadziąZatrucie spadzią (czerniawka w okresie (czerniawka w okresie spadziowania)spadziowania)• Chroniczny paraliżChroniczny paraliż (całkowite „wyłysienie” (całkowite „wyłysienie” pszczoły, wyglądają na pszczoły, wyglądają na mniejsze i posmarowane mniejsze i posmarowane tłuszczem, bardzo tłuszczem, bardzo „nerwowe”„nerwowe”

Pszczoły dorosłePszczoły dorosłe

Zwiększona Zwiększona śmiertelność w czasie śmiertelność w czasie zimowli, obfity osypzimowli, obfity osyp

Nieodpowiednia struktura Nieodpowiednia struktura wiekowa rodzinywiekowa rodziny (zimowało (zimowało zbyt dużo starych, zbyt dużo starych, spracowanych robotnic)spracowanych robotnic)•Niedostateczne czerwienieNiedostateczne czerwienie matki w sierpniumatki w sierpniu•Niepokojenie pszczółNiepokojenie pszczół w w czasie zimowliczasie zimowli•Nieodpowiedni pokarmNieodpowiedni pokarm (spadź, fermentacja)(spadź, fermentacja)•NosemozaNosemoza w postaci utajonej w postaci utajonej (niezbyt intensywna biegunka)(niezbyt intensywna biegunka)

Czerw niezasklepionyCzerw niezasklepiony

Larwy leżą Larwy leżą wyprostowane w wyprostowane w otwartej komórceotwartej komórce

Wiosna:Wiosna:

1.1. Larwy mają zadarty „nosek” Larwy mają zadarty „nosek” niczym pantofelek, białe niczym pantofelek, białe czarnegoczarnego

• Choroba woreczkowaChoroba woreczkowa

2.2. Larwy o podobnym zabarwienie ale Larwy o podobnym zabarwienie ale z zapachrem octuz zapachrem octu

• Zgnilec europejski (kiślica, postać Zgnilec europejski (kiślica, postać łagodna-kwaśna)łagodna-kwaśna)

3. Larwy pokryte nalotem pleśni3. Larwy pokryte nalotem pleśni• Białe, szare, czarne – grzybica Białe, szare, czarne – grzybica

otorbielakowaotorbielakowa• Zielonożółte, brązowoczarne – Zielonożółte, brązowoczarne –

grzybica kropidlakowagrzybica kropidlakowa

4. Komorki (larwy) mają dobudowane 4. Komorki (larwy) mają dobudowane kolnierzyki z woskukolnierzyki z wosku

• Trutowiejąca matka lub trutówka Trutowiejąca matka lub trutówka (pełny zasklep)(pełny zasklep)

• Żerowanie Achroia grisella Żerowanie Achroia grisella (niepełne zasklepy)(niepełne zasklepy)

Czerw niezasklepionyCzerw niezasklepiony

Zmiana zabarwienia Zmiana zabarwienia oskórkaoskórka

Wczesna wiosna:Wczesna wiosna:

Larwy zwinięte i Larwy zwinięte i wyprostowane przybierają wyprostowane przybierają szarografitowe (czasem szarografitowe (czasem zielonkawe) zabarwieniezielonkawe) zabarwienie•Zaziębienie czerwiuZaziębienie czerwiu

Wiosna i lato:Wiosna i lato:

Larwy po zamarciu zmieniają Larwy po zamarciu zmieniają zabarwienie na żółtawe;zabarwienie na żółtawe;•KiślicaKiślica•Choroba woreczkowaChoroba woreczkowa

Czerw niezasklepionyCzerw niezasklepionyCzerw niezasklepionyCzerw niezasklepiony

Niepełne zasklepyNiepełne zasklepy W ciągu całego W ciągu całego sezonu:sezonu:Larwy w komórkach z Larwy w komórkach z dobudowanymi”kołnierzykami”, dobudowanymi”kołnierzykami”, często już poczwarki(ciemne często już poczwarki(ciemne oczy), ułożone w plastrze oczy), ułożone w plastrze grupami lub mają przebieg grupami lub mają przebieg liniowy, im słabsza rodzina tym liniowy, im słabsza rodzina tym liczniejszeliczniejsze

Inwazja gąsienic barciaka Inwazja gąsienic barciaka mniejszego (Achroia grisella)mniejszego (Achroia grisella)

Czerw zasklepionyCzerw zasklepiony

Pociemnienie, Pociemnienie, zapadnięcie, zapadnięcie, podziurkowanie podziurkowanie zasklepuzasklepu

Wiosna i lato:Wiosna i lato:•Zmienione zasklepyZmienione zasklepy•Larwa o zmienionym Larwa o zmienionym zabarwieniu żółta do zabarwieniu żółta do brązowegobrązowego•Zapach kleju Zapach kleju stolarskiego stolarskiego (pumpernikla) – (pumpernikla) – zgnilec zgnilec złośliwyzłośliwy•Zapach gnilny (padliny)Zapach gnilny (padliny) – kiślica (postać gnilna)– kiślica (postać gnilna)

Czerw zasklepionyCzerw zasklepiony

Wygląd larwy pod Wygląd larwy pod zasklepemzasklepem

Larwa w stadium martwicy Larwa w stadium martwicy rozpływnej:rozpływnej:

•Wyciągana w długie nitki – Wyciągana w długie nitki – zgnilec złośliwyzgnilec złośliwy

•Nie wyciąga się lub krótkie, Nie wyciąga się lub krótkie, grube nitki – grube nitki – kiślicakiślica

Wyschnięta larwa w komórce:Wyschnięta larwa w komórce:

•Silnie przyklejona, języczek – Silnie przyklejona, języczek – zgnileczgnilec

•Luźno związana ze ścianą – Luźno związana ze ścianą – kiślicakiślica

Sucha, przypomina pantofelek- Sucha, przypomina pantofelek- choroba woreczkowachoroba woreczkowa

Porośnięta grzybnią – Porośnięta grzybnią – grzybicegrzybice, , nie mylić z porośniętą B.alvei nie mylić z porośniętą B.alvei pierzgąpierzgą

badanie rodzin pszczelich

Documents