٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

1

ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشـــتیی ئــــازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

ژمارە (١١٨) ھینی ٢٠٠٩/٥/٢٢ زایینیبرانبر ب جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

سای نۆیم

www.bedirxan.netبدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاشbedrxan@yahoo.com

كمال محیدین: كۆمـــاری توركیـــا بـــ نیشان ســـ بردك

كدەپ

ل٨

ھبژاردن پرۆسیكی !دیموكراتیی

بدرخان ،كی دیموكراتیییبژاردن پرۆسھنیشـــتیمانپروەرك ھمـــوو ســـتكردن بی ھروانگ ت لدەبلپرســـراویتی پشوازی ل بكات ك لسگا بدات ھیچ كت رو نابســـنووری یاسای كۆمسیۆنی بای ھبژاردنكان دەربچت، چونك ھر ركالمكان لكاتی پشلكارییك ئم ئزموونـــ دیموكراتیی برەو دەبـــات و زیان ب كـــی دیكئاقار

پرۆسك دەگینت. رۆژنامنووســـان و راگیاندنكان دەبـــت زیاتر ل ھاووتی ســـادە لئاست لپرسراویتیدابن بزمانی گوڵ مام لگڵ ئم ئزمووندا بكن، نابت دەستواژەی ناشیرین نن لكاربـــك بو ناتـــۆرەی ناڕنووســـینكانیان ب ركالمكردن بۆ لیســـتكانیان، وەك لـــم چند رۆژەی رابـــردوو لســـر الپڕەی نـــئاو و رۆژنامـــ رۆژنامـــی بكارھاتبوو دەستواژرە ھندك برپرســـی ھندـــك لالیـــن شۆڕشـــگ چاوەڕێ ندەكرا وەك بكارھنانی"مجلس قیادەی پورە" و بكارھنانی"پتای دوو جمسری" ئم جـــۆرە دەســـتواژان وادەكات پرۆســـك بـــرەو ئاقاركی دوور بوات، مدەنـــی كۆمگـــی ل شـــینان راســـتیان گوتووە، كپ ر ئاوت لگك ئكانیی"گوتوویانخواردەوە ناب بردی تبھاوژی". ئاشـــكرای دەســـت پرۆسیكی سیاســـیی دەبت ملمالنی لسر دیموكراتیان بشوازكی بكرت، كـــ بگونجت لگـــڵ كۆمگی

مدەنی. لســـردەمی رژمـــ یـــك لدوا یككانـــی عراقیـــش پرۆســـی ئازادی عراق پرۆســـی ھبژاردن دیموكراتییكـــی مكـــچ بـــ وفوەی فشـــكو ببووە، بنو كارتۆنـــی ئنجام دەدرا، ل پنا بژاردنھ جـــۆرە ئـــم پردەی كارتۆنیان ئنجومنی نیشتیمانی جبجكردنـــی ئنجومنـــی و میللتـــی كوردییان جینۆســـاید و ئنفال و كیمیاباران دەكرد و دەنگی ئازادییان خامۆشـــكردبوو، ئوەی ڕینـــدوای راپرە لـــخۆشـــكدمزنكی بھاری ســـای ١٩٩١ بۆ لكوردستان ھبژاردن یكمجار ل ١٩٩٢/٥/١٩ ئنجامدرا، ل كش و ھوایكی ئازاد ل ئنجامی ئم ھبژاردنـــ پرلمان و حكومتی ھرمی كوردستان دامزرا بشوەی توافوق، دوای ئوەی ك ماوەیك بـــرەی كوردســـتانی حوكمانـــی

كوردستانی بڕوەبرد. چنـــد بژاردنـــھ ئـــم دوای وەك دیكـــی ھبژاردنكـــی و شـــارەوانییكان ئنجومنـــی ھبژاردنی سای ٢٠٠٥ ب ئنجام ئاماژەی گرنگ ئوەی گیشـــت، پبكیـــن فرە لیســـتی ھبژاردن گرم ئمش دەكوـــت، برچاو ت بخشـــو گـــوڕی زیاتـــر دەبپرۆسك و دەبت ھموو الینكان ژیرانـــ و ب وردی ھســـوكوت بكـــن و نھـــن دوژمنمـــان ئم بارودۆخ بـــۆ برژەوەندی خۆیان بقۆزنوە، بكو دەبت پرۆســـی ھبژاردن ھیوا و ئومد بخش بت بۆ پاراستنی یكیزی و سرخستنی ئم ئزموونـــ نیارانی حكومتی

ھرمی كوردستان ریسوا دەكات.

سمكۆ عبدولكریم:مالی ئاخیر زەمان و تلفزیۆنـــی كۆمی

ئیسالمیل٢

نازم دبند:وەزارەتی تندروستی

خمك ل تلیاك كشكان بخۆ

ل٢

توەرەیك بۆ گفتوگۆ ... كی ئاوڕ ل خۆمان دەدەینوە ؟ پویستیی الكردنوە ل كمردانماننووســـرو ژمارەیـــدا، لـــم بدولرووناكبیـــر مامۆســـتا "عقرەداغی" تیشـــكی خستۆت سر ســـتیارو پوەندە ھكی ئتباببایـــخ، ك دەھنـــ بیرمندانی ن و بر بكسی لوەستكورد ھ وە قسینكۆندین نووسین و لچلسر كمردانی نتوەكمان

بكن.

:دە یدا راشكاوانم نووسینلرەنگ ئاســـان نبـــت باس لوە بكرت بۆچی مرۆڤــــ ل ملمالنی ناخیدا ل خۆ- پیوەســـت زانین ب شـــت و شـــون و گرووپوە، لگڵ ھبژاردنكی جاربجار راستقینیدا خواست و ویســـتی یـــك ناگرتـــوە و دوور لوەی تنتیقی دت و مچاوەڕوان دەكر

مش چاو رەفتار دەكات ؟ ئایا ئپ وەیستنیان خۆب خۆ گۆڕانخۆل مـــرۆڤ ل وە؟ راســـتوەھم بھـــر چوارچوەیك ھبژاردنی بۆ خۆی ئـــازادە و ئم ئازادییش دەبتـــ مایی ئوەی ب راســـتی مرۆڤــــ ب برپرس لـــ كارەكانی مم ئم بدرێ، بـــقخۆی لچ جـــۆرە برپـــرس بوونك؟ با

ب یلســـم منوێ ئرلســـ وە : لژینداب كی دیكوەیشچركیكی تووڕەییدا كسك خۆی یان خكی دیك سزا دەدات، یان كلوپل و مای خۆی یان خكی ردەدات و لبـــ ئاگر تـــ دیكـــچركساتی ئو رووداوەوە ھی دەردەكوت، بـــۆ گورەی خۆی شـــونواری ئوەی ورای بم

پشیمانی زۆر ب روونی ل رەفتار وە، لتـــندرو كرداریـــدا دەخوھمـــان چركشـــدا ســـوور بوون لســـر ئو ھی و پاشماوەی رەوە بســـر بچوونـــی ھھ ل مت .. ئدی دەكرروونی بـــ

چییوە سرچاوە دەگرێ ؟ل٣

درامای مال فندی ب (٣٠) ئق لالین دراماكارانی كوردەوە برھم دت

تایبت ب بدرخانبنمای مال فندی ناوكی دیارو كۆمیتی و ئایینی پگیكی

بھزیان ل كوردستان ب گشتی بتایبتی ھولر شــاری ل و

.یھئو بنمای بدرژایی ٥٠٠ ساڵ پشكش بوچانیان خزمتكی كۆمگای توژەكانی و بچین ر لــ كـــــوردەواری كــــردووە، ھ دانی ئیجازەی زانایان تا دەگاتپ جگ و دادگاكان ل خزمتكردن ك تایبتییكی بخانكت لئكادیمیست نــووســرو ــدان ســان لــــوەرگــرتــووە، بم ســوودیدەستنووس چندین دواییانش رەشاد كتبخانكی ل گب و ــن ــ ھــولــــر لــالی مــوفــتــی لكوڕەكانی دۆزرانوەو ل رووپڕی ھفتنامی بدرخاندا ك لالین ئامادەكرابوو موفتییوە ئیحسان بوكرایوە، لوان: دەستنووسی

مم و زینی ئحمدی خانی و مۆرو خالیدی موالنا شخ نووسینی

نقشبندی و ... ھتد.درامــاكــارانــی لــالیــن ئستاش كوردستان خریكی برھمھنانی ژیانی ب ســبــارەت درامایكن دراماك تكستی ك فندی، مال لالین د. ئازاد حم شریفوە دەنووسرتوەو بھاوكاری ژیلوان ساح محمد فیسڵ تاھیرو و دەكـــرێ بۆ دەرھنانی ــاری كحمید زامدارو محموود لالین بدرخان وەكو دوو راوژكار كاری

تدا دەكن. مرھب ــم ئ ،بــاســ شایانی بڕز خــودی لالین دراماییئازادی مال فندییوە سرپرشتی

تایبت ب بدرخانل٨دەكرت.لنو ئایینك، وەك زەردەشــت ناخی و دەڤــر نتوەو چندین مــرۆڤــكــان ئــامــادەیــی ھــیــ و پیەوی ل دەكرت، ب تایبتی وتانی و ناڤین رۆژھــتــی لئاسیا، ھیندستانیش وای دەیان و بگرە سدان ئایین و مزھب و ل بر زەردەشتییتیشی بیروڕا، "٧٠٠" ساڵ گیشتۆت، ك ئمش وردەكــاری ،یھ خۆی چیرۆكی لسر زانیاری و چیرۆكان ئم زەردەشتییكانی ئوێ و ھندك كناوی ئایینو ھنوە ببوونقوو ن، لدەك ەوی لی پوانو ئدیداركدا دەكین گردانی ژمارەی ك ھفتنامكمان، داھاتووی ــران عــلــی"ی كــوڕی ئم ــام "كھاووتی ئستا ھولرەو شاری

كۆڕسكی بۆ ــارە دی وا سویدە، ئاشتی و شڕ بواری ل خوندن "ئۆسلۆ" رویجی زانكۆی لگڵ ل لــوــش ھیندو روودەكـــاتـــنزیكوە ل پرستگاكان كۆمك زەردەشتییكان لسر زانیاری دیدارەك ر لو بوە، ئكۆدەكاتگوتی: ھموو الیك دەزانین وتی ھیند یكك ل وت ھژارەكانی زەردەشتییكان كچی جیھان، یكجار كۆمگایكی و گــرووپ كۆمپانیا خاوەنی و دەومندن ب تایبت ھۆتلی و كارگ و منیان ھاوكاری بۆیش خۆیانن،

رەتكردەوە. بدرخان داھــاتــووی ــارەی ژم لزانیاری و دیدارە ئو چاوەڕوانی لسر زەردەشتییكانی ھیندستان

بن..

زەردەشتییكانی وتی ھیندستان ل گشتكی بدرخان

* فرست رۆژبیانی: ل توركیا پیوەندی ب رەمزی نافیعوە كرا ...* ھیاس ل بدرخان چ باس گڕایوە ...

* ل بدرخان پاشكۆیك سبارەت ب مژووی فۆلكلۆر بخونرەوە ...* پرستگای ماھابوودی .. كۆنترین بینای خشتی ل رۆژھتی ھیندستان ...

* فخرەدین تاھیر رۆژنامی بانگی كاژیك دەدۆزتوە ...* فخرەدین تاھیر رۆژنامی بانگی كاژیك دەدۆزتوە ...

تیپی ھونری میللی نتوەیی سلمانی ل بدرخانراھنری حوسن" رەسوڵ "لوقمان بدرخان ب تایبت دیمانیكی لتیپك گوتی: تیپی ھونری میللی نتوەیی"ئوەی ببیرداھات، ك سنووری ب نو كلتوورە رەسدەر و زیاتر ئ تڕبكات و بچپكانی خۆی تچاالكییدنیای دەرەوە بناسنت و تابلۆ رەنگینكانی بكات دیاری ما بنازەكانی دیكی كوردستان ل رۆژھت، ل ٢٠٠٤/٧/١٣ وەك پیشی ھمیشیی ئم تیپ جاركی تر لسر تختی شانۆی"فجر" ل رۆژھتی كوردستان چندین تابلۆی قشنگ و جوانی نمایشكرد و بووە مایی سرنجی عاشقانی رۆژھتی

ل١٣كوردستان و تینوانی داب و نریتی كوردەواری رەسن.

سایادی دكتۆر ئیحسان فوئاد دەكرتوە

ل ٢٠٠٩/٦/٢ ســـاك بســـر كۆچی دوایی نووســـرو شاعیرو مامۆســـتای زانكۆ د. ئیحســـان

فوئاد تدەپڕت. م كۆستیادی ئســـا یارە لبیـــادی یكمیـــن گورەیـــدا ســـتبم ئم بۆ بكرتـــوە، ل سلمانی زانكۆ سرۆكایتی یادە ئو شكۆداردا روڕەسمكی

دەكاتوە.شـــایانی باســـ، دەزگای چاپ و بوكردنـــوەی بدرخـــان بۆ ئو یادە، كتبـــی "گوی كوی مائاوایی لكردین" ل دووتوی (٢٥٠) الپـــڕەدا دەكات دیاری بۆ خوالخۆشبوو برزەفی رۆحی

دكتۆر ئیحسان فوئاد.

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

2

ژمارەی رابردوو "١١٧" ل وەی لدوای ئ٢٠٠٩/٥/٨ بـــۆ یكـــم جار ل بدرخان ران دا، كنـــخو وەمان بمـــژدەی ئفایلـــی رەمزی نافیع ل كردەوەی مامۆت بوبكینوە، بۆ ئو ژمارەی دیداركمان لگڵ فرســـت رۆژبیانی خوندكاری دكتـــۆرا لـــ ئمانیا لـــ ھمبر ئو

مسل گرنگدا ئنجامدا...دیداری باوكی سینمپیوەندییكانـــی لـــ مبســـتت *ئمانیای نازی ب باشووری كوردستان

ل نوان سانی ١٩٣٣- ١٩٤٥دا چیی؟ئمانیا پیوەندییكانـــی -بـــ گشـــتی زۆر بھـــز بووە لگڵ دەوتی عوســـمانی تا رووخانی، كورد و كوردستانیش كـــ كوتبوون نـــاو ھناوی دەوتی عوســـمانی، چ وەك میللت چ وەك پگی جوگرافیا، بوو، پدا بایخیـــان ئمان چونكـــ بۆ نموونـــ بغدایان شـــمندەفرەی ـــھ (ئو كـــ ئمانیا دروســـتی كرد و دەیویست بغداد لگڵ برلین ب گاكگرێ بـــدات، زۆری ركوردستاندا تدەپڕی، ھروەھا یارمتی ئمانكان ئفسرە

ســـوپای عوســـمانیان دەدا بۆ شۆڕشـــكانی دامركاندنوەی كـــورد و لـــ نامكانـــی ڤۆن مولتكـــvon moltke بۆمان چۆن باس ل ت، كودەردەك

كورد و كوردستان دەكرت.بـــم بـــا بگڕینوە ســـر سردەمی سانی ،پرسیارەكنازیم ھبژارد، چونك كردەوەی ماموت لو سردەمدا روویداوە مـــان باس لروەھـــا ئو ھ گوای ن، ككر ســـدقی دەكبكوردی دەوتی ویستوویتی دابمزرن، ھروەھا سردەمی نازییـــت و حوكمانییـــكان ویستووم خونری كورد لو

سردەم تبگات.* بۆچی میوللر كوردستانی ھبژارد، بۆ ئـــوەی شۆڕشـــك دژی ئینگلیزەكان

ھبگیرسن؟- كردەوەی ماموت یكك بوو ل دەیان كردەوە، ك نازییكان لـــ سرتاســـری جیھانـــدا ھندكیـــان داو ئنجامیـــان كیـــان بندوت و ھركســـئوەی بـــوو، وەك ئنجـــام

كوردستان. -١٩٣٥ ســـای خۆی میوللر لگـــڵ ســـفركی ١٩٣٦ھاوڕیكی خۆی بۆ رۆژھت كردبوو، ســـردانی میســـر و فستین و بغداو كوردستانی

خۆمانی كردبوو.لـــ بغدا چـــاوی ب شـــخ :ی دەت و پوحمود دەكممن دەموێ ل میللتكم بگم و توژینوەیان لسر بكم، خۆش دەب خیش زۆری پش ش بشككی خۆی پینو و

میوللر دەكات.

میوللریش ئـــو ونی وەك ناســـنامی كوردســـتانی پی دەگڕێ و لتك شخ لتیفی حمـــوددا، كخ مكوڕی شـــدەگڕتـــوە كتبك لســـر ئم گشـــتی ب نـــاوی "درز كردن ناو كوردستانی داخراودا" دەنووســـت، ل ســـای ١٩٣٦ چاپی یكم و ل ســـای ٢٠٠٦ چاپی دووەمی كرا. ل سای ١٩٣٩ ئیتر میوللر وەك ئفسركی نبول دەبئیست رات لموخاب ست بی ١٩٤٢ەوە ھسا و لدەكات ئمان زۆری پویستی و نـــوت وەدەســـتھنانی بۆ مانیا بنزین، ســـوپای ئب"المعلمین" شكســـت دەھن و ل "گـــرو زن"ش ناچت پش بـــۆ دەگیركردنی نوتی باكۆ و

چچان.پرۆژەیك میوللـــر ناچـــار پشكش وەزارەتی جنگ دەكات و یكسر نام بۆ جنڕاك دەنرێ، ك فرماندەی سوپای بـــوو، ئوەبوو بانگ ئمان دەكرێ و ھموو شتكی بۆ دابین دەكرـــت بۆ ســـركوتنی ئو

.كردەوەی یوەندییان بكان چـــۆن پمانـــئ *

"رەمزی نافیع"ەوە كردووە؟ ،كی گرنگوە پرســـیارئـــ - نامـــگب لـــ چونكـــ كانـــدا ھاتـــووە، كـــنیینھ ب پیوەندییان ئمانـــكان نك كردووە نافیعوە رەمزی

ب پچوانوە. نلموەمان بۆ دەسش ئمئك رەمزی نافیع نازی نبوو، پیوەندییان نازییكان بكو مبســـتی پوەكـــردووە. ھبـــووە لـــو كارە، ئویش رزگاركردنی كوردســـتان وەك ندامـــی ھیوا، لكـــی ئنجگبیروت ل زانكـــۆی ئمریكی

خونـــدكار دەبـــت، بگومان كاركـــی چـــاوەڕوان كـــراوە، و بیـــر لكـــی وەك ئـــكییارمتیدانی نازییكان بكاتوە ی، لكترژەوەندی میللبۆ ببیریشمان نچ، ك میللتانی دیكـــ لـــ یابانوە بگـــرە تا دەگات ھیند و ئفغانســـتان و عرەب ب گشـــتی و كرواتیا و بۆســـنو ئۆكرانیا و ھنگاریا و چندەھا وتـــی تر كاریان نـــازی ئمانیـــای لگـــڵ نانی ئاواتدەكرد، بـــۆ وەدیھ

نتوەییكانیان.لو فایلی مـــن دۆزیومتوە لسر كردەوەی ماوت بروونی دەردەكوت، ك دەست ب خۆ ئامادەكردن كراوە بۆ كردەوەی ل ئـــاگای رەمزی مامـــوت، نبـــوون، ئوكات ل شـــاری یكمجار ژیاوە، ئستمبوڵ ب پیوەندییان ئمانـــكان كردووە، سقزییوە كوردكی دوایی وازیان ل ھناوە، دیارە

متمانیان پ نكردووە، ئینجا ئیستمبولی ل بشی داوایان كردووە، ئمانی موخابراتی ك كسكیان بۆ بدۆزتوە بۆ ئم كارە دەســـت بدات، ئوە بوو پیوەندییان پوە كردووە لرگای كـــوە؟ ئمیان زۆر روون نیی! بم ئوە دەزانین ھتـــا دوای ھاتنـــی رەمزی بۆ ئمانیا تا مانگكیش نیدەزانی مسل چیی و دەیانوێ چی

ل بكن و چییان ل دەوت.بشی یكم

٢٧٠٩ی كوردیجۆزەردانی

2

ئاراستی سیم مالی ئاخیر زەمان

یرچی ئاواتتـــان ھرەبـــی ھ وەی قوتابییربگرێ، ئـــســـ چۆتوەی نئـــ ،ناجـــح بـــئوەی كۆلج، تبچ كۆلج،

.ئینشال عین بت ماموستای ،زیاد ب معاشی كوەی مئ

،نناوە، ژن بھوەی ژنی نئ بیكات یـــكی ھكوەی یئـــ بیكات یوەی دوانی ھدووان ئ یوەی سییانی ھســـییان، ئ

بیكات چوار . یارەی بداتخوا چوار س

. چوار خانووی بداتھر ،بداتـــ معاشـــی چوار معاشی ل ســـ ملیون كمتر

بن ئامین، ئامین، ئامین، ئامین،

ئامینئوەشی خۆی ب قوربان دەكات:چی باش ل دونیاو ل قیامت، خـــوا ئـــوەی بداتـــ، خـــوا ســـربرزی دین و دونیایكات، ك لباخ ی بۆ بكات ببرەكق

باخكانی بھشت روەردگار بیخاتـــخـــوای پـــجناتول فیـــردەوس، ب لیقای

روەدگار شاد ببخوای پئوەشـــی ئیھانـــی پغمبر

ئكا:بـــی ە ڕ یایعكـــی باببێ، فۆڕمی بایعكی بزر تایی ،ببسیارەكی

.قبتخوای یاڕەب پـــروەردگار زەلیلی دونیاو

قیامتی بكا پ ئاردەكی ،ب سپئمعاشكی

ببێماوە ھتـــا .بعین نت

قبرەكـــی ب دۆلـــك دۆكانی ل

جھنمیاڕەبـــی ئـــو رۆژەی ئمـــرێ مامۆســـتا ل وێ نب، نوژی

لسر نكرێ كفـــن نبـــ بیكرت بـــری،

مردووشۆر نیشۆرێ .ك ئیبن بۆ سر قبران، ئو ی پنازەكج ی كیارەیســـ ،قی بتكوە، تایتگوازرئرۆژكـــی زۆر گـــرم ب خكی

زار ببیاڕەبـــی كـــ ئیبن بۆ ســـر حـــازر قبرەكـــی قبـــران، ،نقنھ پی نب،حفارە مامۆســـتای ،ب رەق ئوەندە ســـر قبـــران تلیقینی لبر

. بنئامین، ئامین، ئامین، ئامین،

ئامینكاتـــ ك ئیخن نـــاو قبر، دەمی خـــۆی ھاواركا ب ب پقوربانی پغمبر بم، بم ھیچ

ئیستیفادەی لنكات.رەنگ ھركســـك ئو ھموو نـــزاو پاڕانوەیـــ بخونتوە نم دوعایئـــ كات كباوەڕنمالیك ل كاتی نوژی ھینیدا یان لـــ بۆنی لـــ دایكبوونی پغمبردا كردونی، ناحقیشی چونك نـــكات، بـــاوەڕ نییناچت عقی كس میك بو دین و ب تی بسووكای وەیشمالو بو ھموو خك بكات، وە دانیشتوون و لدیارییب كدوای ھر دوعایكی ئو مالیدا ئو خك بستزمان ب دەم پكنینوە دەستی نزایان برز كردۆتوە ھـــر دەن (ئامین،

ئامین.........).لویش قۆشـــمتر تلفزیونی كۆمـــ، كـــ ئـــو ھمـــوو دوعایانی بـــۆ بوكردۆتوە، ئگـــر مســـلی ئخالقیات وەو ئامینانو نزاو پاڕانت ئبنباشترین كرستن بۆ بانگشی نی ببـــژاردن خۆیـــان وتھ

دەست مولعیدەكانوە.

سمكۆ عبدولكریم

دەروازە

فرســـت رۆژبــیــانی : رەمـــزی نافیـع نــــــــــازی نـبــوو

ئا: حسۆ* بدرخان زانیویتی دەزگای چاپ و پخشـــی حمدی پاش ھنانی ئامری چاپ و تجلیدی كتب ك ب شوەیكی ھونری كتب برگ دەكات و سیمایكی جـــوان دەدات كتـــب، ل پاڵ حمـــدی دەزگای ئوەشـــدا ئامری چاپی نوی ئۆفســـت ناوەتھایدلـــر ج ٢٠٠٨"ی ھ" ی بتوانو ھیوایمانی، بسلخزمتكـــی زۆر بـــ بـــواری

رووناكبیری كوردی بكات.* بدرخان لگڵ سید مجید

گردعازەبانی پـــاش ھوكی چند ســـای توانی ل رگای سید شۆڕشی كوڕیوە قناعت بارەت بك سدیدار بكات كژیان و خباتی ئنجام بدات، درخان لمید بوەحر ئبل دوو جار چوونی بۆ ســـوید كمبستی سرەكی ئنجامدانی دیدارـــك بوو، بم ســـید مجید ل ســـوید بـــ حمید بدرخانـــی گوتبـــوو "ئگر ئـــاو و نان و پارەو شـــونت ئگریش مـــاڵ، وەرە "نییبۆ دیـــداری رۆژنامنووســـی

دـــی من نخۆشـــم كانوولم ل دەســـت دای، بۆی نكراو پاش چندین ھوڵ كاك سید رەزامندی دەرببی، بھیواین مام سید پاش چارەسری و تندروستییكی باش ل ئوردن بگڕتـــوەو میوانی بدرخان

.ب* پـــاش ئامادەكردنی گۆڤاری -١٩٥٧ ســـانی "ھیـــوا"ی ١٩٦٣ ك ھاشـــم دۆغرەمچی سرنووسری بووە، نووسر و ئكادیمیست و رۆژنامنووس "د. ھیمداد حوسن" ركخراوە

و ئامادەی كـــردووە بۆ چاپ، و جگ ای ٣٨ ژمارەیكت ك"د. ماسترنامكی تزی لشایانی حوســـن". ھیمدادی باســـ ئـــوە دووەم كاری "د. ن"ە، پاش لھیمدادی حوســـچاپدانی سرجم بوكراوەكانی كۆماری كوردستان ل مھاباد ك دەزگای بدرخان ل لوبنان

چاپ و بوی كردەوە.وتـــاری ٦٠ بدرخـــان *رووناكبیری گـــورەی عرەب و دۆستی درینی كورد محمد مھدی جواھیری چاپ دەكات. پاش ئوەی ل الین نووسر و رووناكبیـــر "كیفاح ئمین" ئاگادار كراینوە دكتۆرە خیال كچـــی رووناكبیـــری گـــورە محمـــد مھـــدی جواھیری و دوا نووســـینی باوكـــی ك

ب بوەی بـــۆ ٦٠ كتندنخو٦٠ وتـــار و چندیـــن ونی دەگمن ل چاپكدا چاپ بكات، د. ســـروەر عبدو بنیازە پشكی بۆ بنووس بدرخایش

چاپ و بوی بكاتوە. وەك ئاگاداریـــن و رۆژانـــ *دەیبینین، بوكـــراوەكان لفری رۆژنامنووس ھندك نریتكی نوێ بوون ل كاری ھر ئویش رۆژنامگـــری، دیدارك بۆ دوو ســـ شـــون بكاردنـــن، بـــوەی یكیان لشوەی ھواڵ و ئوی تریان ب شوەی دیدار و وەك دەن تنھا ھندك ترش و خوی پدا دەكن، كاری رۆژناموانی وا ناكـــرێ، ھمـــوو شـــتك پاداشـــت نیی، بقد ئوەی

.خالقی كاركردنئ

!؟ درخـان چ بـاسب ل ... یـاسھ

كازم عومر دەباغ ٢٠٠٩/٥/٤ ب ممرۆژی دووشركوت كاتژمر ھشتی بیانی گورەی بـــازاڕی ناو چوومھولر- گوزەری كورتاندروان. لم كۆن تنگبرە خككی زۆر ل ژن و پیاو وەستابوون. كی بچووكی بك منداریھ

باوەشوەبوو. ھموویان ھـــر منداـــكان رەنـــگ زەرد و الواز بـــوون. دەیـــان نانـــد، وا پدەچوو نخۆشـــییكانیان كاریگـــر

كرد، ھوەســـتیكم بوو!! بۆئوەی زانیارییك لســـر وەربگرم غییـــرەباق ئـــم و بزانـــم مســـل چییـــ؟! ناونیشانك دوكانك لسر ھاوشـــوەی ھواســـرابوو لســـری پزیشـــكی عیادەی ماجیـــد نووسرابوو"ســـید ســـید جبرائیل – بۆ بۆنبی مندان" ل ھاوسی دوكانكم پرســـی، ئم خكـــ بۆ بم شوەی وەســـتاون؟ لوەمدا رۆژان پبـــم، گوتی: چیت

ئم خك ھژارو نزان ئم مندا نخۆشان دنن بۆالی ئویش"ئاوی پیـــاوە، ئـــم شووشـــ یـــان" بۆ لرازیاندەكات و پنج ھزار دیناریان

ل وەردەگرت!!! بم شوەی بژوی ژیانی خۆی م دوكانر دەكات، ئمســـۆگھیـــچ مرجكی تندروســـتی بۆی ناكرـــت، بـــدی تدا دەبت وەزارەتی تندروســـتی و ھمـــوو ئـــم ركخراوانی كـــ داكۆكی لمافـــی مندان

بكن بدواداچـــوون دەكـــن بۆ بنبكردنی ئـــم دیاردە نا

.شارستانییبـــ كۆمـــك خم بـــرەو شخ بڕكوتم، بھمان شـــوە پیاوكـــی بتمـــن بناوی"جبار نابند" چند لبردەم پیسی شووشیكی خۆی دانابوو، چند كسكیش راوەســـتابوون. دەوری لـــئویـــش وادیاربـــوو دەرمانی چـــۆك ئشـــو دەم و ددانی دەفرۆشت!! لبرانبر ئویش

كارتۆن ھرزەكارـــك چند ھم چشـــنیان دەرمانـــی ش خۆیـــان دانابوو، بپلھبت خوندەوارییان ئوەی دەرمانیان دەفرۆشت و بژوی بدەست یپیش بم ژیانیان دەھنا بشـــوەی نایاسایی. وەزارەتـــی دەبـــت بۆیـــتندروســـتی رگـــری بكات و چارەسری گونجاو دابنت بۆ ،م دیاردە ناشارســـتانیانئبۆئوەی كارەســـاتی دتزن

بدوای خۆی رانكشت.

نامیكی بپل بۆ بڕز وەزیری تندروستی حكومتی ھرمی كوردستان!

فرست رۆژبیانی

رەمزی نافع

الپڕەیك ل بگنامكمیولر لگڵ كوردەكاندا

رووبرگی فایلی كردەوەی مامۆت

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

3

* بگن"تلیاك"خۆرەكان...!! * تنھا"٤٧"زیندانی ل"كانی

گۆم"ھبوو...!!كاری بپی خاســـییتی دیسانوە كوتوە رـــگام خۆمـــوە وەزیفی بندیخانكانی ئاســـایش لھولر و ســـلمانی، لتـــان ناشـــارینوە ندیخانانم بزای ئـــجـــاران ف كبجۆرك ترس و لكدانوەی قورسی پوەدیاربوو و رەنگ ھندجار مرۆڤ ب ســـردانیش رگای كوتبت ئم دەزگایان ب رۆحییتكی ترسناكوە ژوورەوە بـــۆ یكمـــی ھنـــگاوی ھاوشـــتب.. لالی ئمـــش ھروا بووەو وای ســـكاو ئشكنجدان و مانـــوەی خكانـــك بـــۆ چند مانگك و ساك بب دادگاییكردن ھمیش دەبووە جی مشتومی ئو ت بوون بتایب ك می ئندانكارمزیندانیان، رەوشی كردنی چاودری تا گیشـــتووەت ئوەی رگاشـــیان

پنـــدرێ ئـــم ن د كر ر ســـ بنكن.. وانش ئوەبوو گژەنی پشلكارییكان گیشت ئاستك ك ركخراوە نو دەوتییكانی "ھیومـــان رایس وچ" و "ئمنستی ئنتر ناشینال" ركخـــراوە و ناحكومییكانی

الی خۆمان و رۆژنامـــ ئھلییكان ئم رەوشـــ تت بكن و جۆرك ئجندای نـــبخ ببیرھنانـــوە دەست ك ئم كارانی خزمت بو رگای نـــاكات و ئوان تیایدا گوزەر ت"بدیموكراســـتیی برەو دەكن، قسی خۆیان".. ل ھمووشی گرنگتر ئمنستی دواییی" ئم راپۆرتكی ئنتر ناشـــینال" لســـر رەوشی ناوی"ھیواو ترس" كمافی مرۆڤ ب كشـــردەم كبی لكی نودەرگایكـــردەوەو ھیـــچ رـــگا چارەیكیش دەب كـــ بوە ننھا ئـــمـــا تندەست لدوو رگای دیموكراسییت و مـــرۆڤ مافـــی پاراســـتنی و ئشـــكنجدان و پشـــلكارییكان یككیان ھبژرێ.. ھبت بھر وەســـیلیك بت ئوەی یكمیان ھدەبژرێ و زۆر ب گرمیشـــوە پشوازیان ل"مالكوم"كرد و گفتوگۆی ئو حقیقتانشیان كرد ك دەبت شفافیت و مۆدرنت لم رەوشدا خۆی وەدەر بخ.. دیسانوە لبر ییاننووكھ موو شتم ھرۆشنایی ئزیندانكانی لناو ســـاتكی خۆش بندیخانكانی ئاسایشـــی ئم دوو شارە سوڕاموەو خك گیراوەكانم بینی و ل نزیكیشوە قسم لگدا كردن و ئـــوەی من بینیـــم ھیچیان راگیراوی"سیاســـی"نبوون، بـــم لھمووشیان زیاتر ناڕەحتی كردم ئو گنج جوانان بوون ك بھۆی وتبوونـــك بكارھنانی"تلیـــاك" داوی یاساو گرتن، ئمیان بۆ یاسا دەھموە، بم قسیكی"داواكاری گشـــتی" دەھنموە ك زۆر سرنجی راكشام، ئویش ئوەبوو ك گوتی:

"رۆژان ئم كسان خۆیان و خكان لرە ھراسان دەكن.. چونك تلیاكیان ل باوەو ب گوزان لخۆیان دەدەن

و سری خۆیان لدیوار دەدەن...". مانـــئ راســـت لـــرەدا جـــا ئوەندە موبتالی"تلیاك"بووینـــو زووش رزگاریـــان ناب لی، جا بۆ تاق چارەسری ب یكجاری لناو نچوونی ئم گنج ئوەی"وەزارەتی تندروســـتی"بدەنگ ئو كشیوە ل مانكی مان و نیشك ك ،بچ

بندیخانكان.ســـرنجكی دیكش ك ل شعوری خۆموە پناسم كرد، ك باوەڕ ناكم ،ماب نجشكئ نوازی دوشـــب

بم ھشتا"ئشكنج"ماوە.. ســـرنجكی تریـــش ســـای پـــار و ھولر ئاسایشی بندیخانكانی ســـلمانی جممی دەھات، بم لم یـــك، دوو رۆژەی دوای ســـردانی كرد، گۆمـــ"م بندیخانی"كانـــی تدابـــوو.. تنھا"٤٧"بندكـــراوی كـــ وەیـــنانوەبیرھ ئمیـــان سرباری ئوەی دادگاكان پاناگن رۆژان ئـــم ھموو كشـــی یكال بكنوە، بـــم پدەچ خكانك لوە گیشتبن تاكی "تاوان"كردن.. یككیـــان ئـــاوات دوو واتـــك ندروستی لوەی وەزارەتی تئاوڕدان

رەوشی"تلیاك"خۆرەكان. دووەمیشـــیان ئاوات خوازم ســـای ئایینـــدە بندیخانكان كســـی تیا

.بن

نازم دبند

ازو

نگبا

عبدو قرەداغیرەنگ ئاسان نبت باس لوە بكرت ـــی ناخیدا لملمالن بۆچی مرۆڤـ لخۆ- پیوەست زانین ب شت و شون و گرووپوە، جاربجار ھبژاردنكی لگڵ خواست و ویستی راستقینیدا لـــوەی دوور و ناگرتـــوە یـــك تنتیقی دـــت و مچـــاوەڕوان دەكر مش چاو رەفتـــار دەكات ؟ ئایا ئپ ب وەیستنیان خۆب خۆ گۆڕانخۆلوەھموە؟ راست مرۆڤ ل ھبژاردنی ھـــر چوارچوەیك بۆ خۆی ئازادە و وەی بی ئمای تش دەبم ئازادییئراستی مرۆڤـ ب برپرس ل كارەكانی خـــۆی لقم بدرێ، بـــم ئم چ جۆرە برپرس بوونك؟ با سرلنوێ كی دیكوەیشـــ ب یلســـم مئدابژینوە : ل چركیكی تووڕەییدا كســـك خۆی یان خكی دیك سزا دەدات، یـــان كلوپـــل و مای خۆی یـــان خكی دیك ئاگر ت بردەدات و ل چركســـاتی ئو رووداوەوە ھی گورەی خۆی بـــۆ دەردەكوت، بم ورای ئوەی شـــونواری پشیمانی زۆر بـــ روونی ل رەفتـــار و كرداریدا دەخوندرتوە، ل ھمان چركشـــدا ســـوور بوون لســـر ئو ھی و بسرەوە پاشماوەی ھچوونی ھر ل مـــت .. ئدی دەكرروونی ب بـــ

چییوە سرچاوە دەگرێ ؟ب روات ئم شوەیك ل شوەكانی وە لبوونز نینی ویستی پاشگدەرب ،تنھا رووات مـــم ئیار، بب

كوات كرۆكی مسلك لكوی ؟ .بـــ بۆچوونـــی مـــن ئمـــ جـــۆرە نراوە بنیات دەمارگیرییكی شاراوەی لســـر ئوەی خود – لـــ دەرەوەی ھموو دەوروبر – ب سنتر بزانرێ ب ئـــوەی بنمایكی گونجاو بۆ ئم بۆچوون بدی بكرێ، یان ب ئوەی ئو خودە پشـــتی ب ھر بناغیكی عقیی گونجاو بستب ل بخشینی ئـــو پایی بـــ خۆی . ئـــم جۆرە دگومانییوەی برەنگدان دەمارگیرییب دەوروبـــر : ئـــو بدگومانییی ل سرەتاوە لســـر بناغی پیالنی بردەوام بنیات نراوە . وات لســـر بناغی ئگری دەركوتنی ھر جۆرە دوژمنك ل ھر كسكی برانبردا، ب چاوپۆشین ل دووری و نزیكیی ئو كس، ب شوەیكی دیك و روونتریش، لســـر بناغی ناكۆمیتی بوونی

تاك بنیات نراوە .ئم تگیشـــتن ل خود رەنگدانوەی نبوونی تگیشتن، چونك دانانی " خـــود " ل برانبری ھر " ئو " كی نیار -یان ب ئگری نیار بوو – دا و بۆچوونی ئر بناغســـناكرێ لداڕـــژرا بت، ك دەركی ب شـــونی

یان ل ،ـــدا كردبو كۆمن خود لپویســـتیی بوونی ئو كۆم بۆ ئو

. یشتبخودە گلسردەم و دوابدوای ھر كارەساتكی بارەت بتی، ســـورەی مرۆڤایگـــســـدەی بیســـتوە دەكرێ ئاماژە بۆ ھردوو جنگی گورەی جیھان بكرێ،

ھمیش تاك ل تاریكترین كونجكانی بزرگ – متاھ – ی خۆیدا ھراوەتوە بـــۆ رووبڕووبوونوەی دەوروبركی دەق و ب بزەیی و، لم شونانشدا ھمیشـــ تاك بۆ قووییكانی خود پاشكشـــی كردووە . ئوەتا زاترین ئوانی برچاوی بشـــكی ھاواری

پاش دووەمیـــن جنگی جیھان خۆیان ب قوربانیی پشـــتگوێ خستن دەزانی ئو دروشـــم بوو، ك سارتر برزی دۆزەخن "، ل وانی دیككردەوە : " ئكاتكدا ھمان جنگ دەیان نموونی ئجـــگار پیرۆز و جوانـــی ھاوكاری و فریای یكدی كوتنی كۆمنی خكی

خستۆت روو ل تاریكترین دیمنكانی جنگـــدا، وەكو ئابوقی شـــارەكان و كارەســـات كۆكوژەكانـــی وەكـــو "

ھۆۆكۆست " و.. تاد .لنـــو كۆمی مئ رەنگدانـــوەی ئمدا، ب داخوە، ب شادەمارەكانی وەتا كخوارێ : ئ تژووشدا دەچمباسی ئو پیاوانی گلكمان دەكرت ك مژوو سریان بۆ دادەنون، وەكو ،نموون بۆ ئییوبی ســـحددینی الی خۆمـــان زۆر ب باكان ب بچووك لقم دەدرن، تنانت ھندێ جار

جنویشیان پ دەدرت .ئوەی ب شـــوەیكی ورد الپڕەكانی كـــ دەزانـــ ھبداتـــوە مـــژوو ن دوژمنالیییوبی لددینی ئحسسرســـختكانی وەكو شا-ریچارد " ریكاردۆس " یشـــوە، ك كۆكرەوە و فرماندەی بای ھموو خاچ-ھگران بوو بۆ بربرەكان كردنی سوپاكی ســـحددین، زۆر ب رزەوە باسی دەكات و بـــ " مردانتریـــن دوژمن " مكی ئسناوی دەبات .. ئایا ھیچ كبو رزەوە ئاماژەی بۆ ئو كپیاوە

كردووە ؟رز نگرتن ل ســـروەرانی خۆمان، ب داخوە، ھمیشـــ ب نناســـینی ئو ســـروەرانوە بســـتراوەتوە . ئو ســـنگرەی خود ك ل دەسپكی م وتـــارەوە ئاماژەم بـــۆ كرد، بئـــبۆچوونی من، سرچاوەی راستقینی ھوڵ ندانمان بۆ خۆ ب ناسینی ئو ســـروەرانوە خریك كردن . ك بم شوەیش بیر بكینوە چۆن دەتوانین ل ئمۆی جیھانی بنیات نراو لسر شــــۆڕشـــی گورەی زانیاریدا خۆمان مئ و لئ نین، كبناس و جیھانبشارەزاترە ل مژوومان؟ چۆن دەتوانین پی ب زمانی كارا و ھاوبشی گفتوگۆ

لك گیشتن ببین ؟لـــم روانگیوە و، لم ســـكۆیوە رووی بانگوازم ئاراســـتی دسۆزانی گلكمان دەكم بوەی، ل ئستاوە، ـــت و زەمینكی جیـــددی بدروھســـاز بكرت بۆ ئـــوەی كاری گورە و پویســـت بۆ بووژاندنـــوەی ناو و سرلنوێ ناساندنوەی سحددینی ك لزڕش وەكو بمـــییوبی، ئئكاتكدا رایگیاند، ك ئم بیرۆكیم ورەیكی زۆر گبۆ باس كـــرد : " كارو پویستیی ب بشداریی ھموو كورد

." یھ

كی ئاوڕ ل خۆمان دەدەینوە ؟ پویستیی الكردنوە ل كمردانمان

سحددینی ئیوبی لچند دكدا(١١٣٧-١١٩٣)ز

چند درك لبارەی سحددینوە ١- سای (٥٣٢ كۆچی) لشاری "تكریت"

لدایكبووە. ٢- بۆ یكمجار لگڵ سوپای شركۆدا

سای "٥٥٩ ك"چۆت میسر. ٣- دووبـــارە لگـــڵ ســـوپای مامیـــدا

لسای"٥٦٢ كۆچی"بۆ میسر چووە. ٤- لگـــڵ لگـــڵ ســـوپای مامیـــدا

لسای"٥٦٣ كۆچی"دا چووە"میسر". ٥- پلـــی وەزیـــری لـــ"٥٦٤ كۆچی"دا

وەرگرت. ٦- سای "٥٦٧ كۆچی"دەوتی فاتیمی

روخا.

٧- پیالنك ركخرا بۆ زیندووكردنوەی دەوتی فاتیمی، بم لسای"٥٦٩

كۆچی" لناوی بردن. ٥٦٩" زنكی"لســـای "نورەدیـــن -٨

كۆچی"مرد. ٩- چووە شـــام بۆ پشـــتگیركردنی ل

یكیزی ل"٥٧٠ كۆچی"دا. ئیســـماعیلی ٥٧٢ كۆچی"دا ل"١٠- ل

ھوی تیرۆركردنی درا. ١١- ل"٥٧٢كۆچی" گڕایوە بۆ میسر.

١٢- لســـای"٥٧٣ كۆچی"دا ل جنگی خاچپرستكان سركوت.

١٣- سای"٥٧٤ كۆچی"گڕایوە شام. ١٤- لـــ"٥٧٦ كۆچی"دا لچند جنگی جیـــا جیادا بســـر خاچپرســـتكان

سركوت.

١٥- "٥٧٦ كۆچی"دا كشتیگلی میسری پكھناو، ھزی دەریایی دروستكرد.

١٦- ل"٥٧٨ كۆچی"دا گڕایوە میسر، پاشان چووە دیمشق.

١٧- ســـای "٥٨٣ كۆچـــی" ل جنگی" حتین"ی سركوت.

١٨- لســـای"٥٨٣ كۆچـــی"دا قودســـی رزگار كرد.

١٩- جنگی عككا لسای ٥٨٧ كۆچی دا.

٢٠- ركوتی"الرملـــ" لســـای "٥٨٩ كۆچی"دا.

٢١- لسای"٥٨٩ كۆچی" سحددین – رحم الله- كۆچی دوایی كرد.

* ل كتبی رچشكنی خاچپرستكان وەرگیراوە.

ل ئستاوە، ھوكی جیددی بدرت و زەمین ساز بكرت بۆ ئوەی كاری گورە و پویست بۆ بووژاندنوەی

ناو و سرلنوێ ناساندنوەی سحددینی ئییوبی

ونیكی ھكاری سحددینی ئیوبی

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

4

یبیرەوەر

عبدو پشدەریئمش وەكو ئو خك زۆر وەستاوین ھیـــچ رگیكمـــان ندۆزییـــوە تا ل دەرگاكـــش نزیك ببیـــن، ھتا ھنگاوك دەڕۆیشـــتین پشوە دوو دواوە، ئویش دەیانخستین ھنگاو لبر پا پستۆی خك، ئینجا ھر لشانی ئم (حاجی ئحمد ئاغای) كوڕی ئیمام خومینی بالی ئمداھات ككژوورەوە، خ واتو دەیویست برگایان بۆ كردەوە، ھر ل خۆیانوە دەیان وت (فیدایت شووم) وات قوربانت بم این فرزند امام بزرگدارست، ئمش كـــوا بۆمان دەركوت، كـــوا كوڕی ئیمام خومینییـــ ھرچی ب پلو پاپستۆ خۆمان گیاندە نزیكی، ھر لگڵ سالمكردن خۆم پناساند وتم: ئم بناوی سرۆك بارزانی ھموو نونرەكانی و ھموو پناھندەكانی كوردی عـــراق ھاتوویـــن، وادەمان ھی الی (ئاغای كڕوبی) ســـكرتری ئیمام ب مبســـتی زیارەتی جنابی (ئیمام)ەوە، ئویش زۆر بخرھاتنی گرمـــی لكردین و یكســـر ئمی خست ژوورەوە، یككی لگڵ ناردین بـــۆ ژووری (چاوەڕوانـــی)، وات ئو شـــونی كوا خك ب چاوەڕوانی دیداری (ئیمام) لی دادەنیشتن، لوێ ئاغای (كڕوبـــی) پی وتین، ك ھر ئســـتا (ئیمام) تشـــریف دەفرموێ و ھر لســـر شۆســـتكوە چند

قسیك بۆ ئو خك و حشیمتی دەرەوە دەكات و پاشان دتالی ئوە و دادەنیشـــت، منیش وتیكی زۆر جوانم ئامادە كردبوو، كوا ل خزمتی ناوەڕۆكی ئیمامـــدا بیخونمـــوە و وتكشم بریتیبوو لو چند خانی

خوارەوە:١- بخرھاتنوە لو سفرە دوورو درـــژەی، دوركوتنـــوەت لگل و نیشتیمان، ھروەھا پیرۆزبایی كردن لـــو ســـركوتن گورەیـــی كوا لسایی ھیمت و برەكتی ئیماموە ھاتۆت كایوە و ھموو موسمانانی

جیھان سوودی لوەردەگرن.٢- ئمـــی كوردی عراقی پناھندە لـــ خاكی ئران زۆر خۆمان بشـــاد و بختوەر دەزانین كوا لدەســـتی (تاغـــوت) رزگارمانبوو، كوتین ژر

سبری ئیسالموە.٣- شوكر بۆ خوای گورە كوا ئیمام (معجزە)ی درووســـتكرد و توانی كوا رەگ و ریشـــی خانوادەی پھلوی دەرەوە، تـــنبیھ بتواوەتـــی دەستی ئیسالمی راستقین ل خاكی ئرانی خۆشویســـت دابمزرنت و

ئازادی دەستبر بكات.٤-ئمی كـــوردی عراقی پناھندە و شایموومان كوژراوی دەستی ئھخون مژەین، ھر ئوەبوو كوا لژر پردەی یارمتی دان و دۆستایتییوە خنجری ژەھراوی خۆی ئاراســـتی پشتی ئمی كردوو ھر بو ركوتنی (جزائیر) ئمی كوردی خســـت ژر

باری ئاوارە و دەربدەرییوە.٥-داوامـــان ل (ئیمامـــی گورەمان) ئوەیـــ كـــوا ب چاوكـــی لوتف و كشـــی ســـیری میھرەبانییـــوە ئم بـــكات و چارەســـری گونجا و دادپروەران بۆ كشكمان، (كشی)

كوردی عراق بدۆزتوە.٦-ئمی كوردی موسمان ئامادەین، ك وەكو سربازكی فیداكار ھر لژر فرمانی ئیمامدا ب ئركی سرشانی

خۆمان ھبستین.من ئو وتارەم ب فارسیكی زۆر تڕو پاراو نووســـیوە بـــ (٦) الپڕە، من ئوەی، ك ئستا دەیخم برچاوی خونرانـــوە تنیـــا كورتیكـــی ناوەڕۆككیتـــی، ئینجـــا ئوەبوو ئیمام ھاتوو بالی ئموە رۆیشت بۆ

سر شۆستك ب مبستی قسكردن بۆ جماوەر، ھر بگیشتنی شونی كردبوو بشتا دەستی ندیاریكرا و ھقسكردن و دیتمان بوو ب (خپس) و گریان و ھاوار، (جستی) ئیمامیان بچـــوار دەســـت ھگـــرت و بالی ئموە بردیانوە بـــۆالی ژوورەكی خۆی، پاشـــان ئاغـــای كڕوبی ھات بالمانوە وتی ئاغایان دەب ببورن، تازە چاوپكوتنی ئیمـــام ھتا دوو س ناتوانی تر دواخرا، ھیچ كفتھچاوی پبكوێ، چونك ئیمام تووشی بورانـــوە بووە لو كاتی ویســـتی وەش لماوەربكات، ئبۆ ج قســـ وا رۆژانتی كنجامی ماندووبونییئپشوودانی نیی، ئینجا ھر ب بیستنی ئو ھوای ئیمام كوا ھرچی زووتر بوبـــوەوە، ھموو ئاخووندە گورە گورەكان و شان پانكان ب ھ داوان گیشتن و بدەیان دكتۆری تایبتیان گیاندەالی، ئمش ھاتین دەرەوە و (ئیمام)مان دیداری ماوە گڕاینوە برنكوت، ئوەبـــوو رۆژی دووەم ئم رۆیشـــتین الی وەزیری ناوخۆ، ك ئوكات ئاغای (ســـید ئحمدی سید جواری) دانرابوو، ھموو ئیش و كارەكانـــی پناھندەكانیـــش ھر ل كۆنـــوە عایدی وەزیـــری ناوخۆ ر بھ (ندانیـــشناھی پكۆمیتـــ)وەزارەتـــی ناوخـــۆوە بســـترابوو، ناوبراو مرۆڤكـــی زۆر (ئاینی) و ھر ل ھمان كاتیش (سیاســـیش) بوو، من بنـــاوی ھموویانوە پیرۆزبایی ســـركوتنی ئینقالبم لكرد و پاشان وەزعی خۆمان و ئو ھلومرجی، ك ئستا ئم تیایدا دەژین ھموویم ب درژی بۆ شـــیكردەوەو ئاگاداریشم كرد لوەی كـــوا ئم پش ئینقالب یوەنـــدی كردن بپ ســـتاوین بھحزبی ئیسالمی و ھماھنگی خۆمان راگیانـــدوە، ئویـــش زۆر رـــزی لگرتین و بنیدا كوا بپی توانا یارمتیمان بدات ل ھموو روكوە، ئینجا بـــۆ رۆژی ســـیم چووین بۆ وەزارەتی دەرەوە الی وەزیر (د.كریمی سنجاوی) ناوبراو ل كوردی كرماشان شیرەت بوو لرۆك عبوو، خۆی س كی دیار و ناســـاراوبوو لیمابنناو ھموو عشـــیرەتكیاندا، زۆر زۆر رـــزی لگرتین و بۆی گاینوە

كوا ل سای (١٩٦٧) فرمانی گرتنی لالین رژمی (شـــا)ەوە بۆ دەرچوو ـــراق و لویـــش رایكردووە بۆ عئ(بكرەجۆ) چندجار چـــاوی ب مام جـــالل كوتـــووە، پاشـــان بیاری لبوردنی بـــۆ دەرچووە و گڕاوەتوە ی وتیـــن تا من لـــران، ئینجا پئھاوكاریكتان ھموو مابم وەزارەتدا دەكم، ژمارەی تلفۆنی راستوخۆی وەزارەت و ھی ماوەشی ب ئمدا، ئینجا بانگی وەكیـــل وەزیر (ئحمد وانی وت ئتیانی) كردوو پالمســـئیشـــكیان ھركاتك منـــن، برای ھبـــوو مـــن لـــرە ئامـــادە نبووم بن ببكـــ جببۆیـــان ج دەبـــدواخستن، ئوەی راست بت زۆر جار كمان لر ئیشـــگوت ئكدەكـــوا روەزارەتكی دیكش ھبوای بۆمانیان نكردبـــا ناچار داوامان لـــو دەكرد تاكو تداخول بكات، ئینجا بۆ رۆژی چوارەم رۆیشـــتین بۆالی (ئاغای تا (تووئای) ك بوو لكی قانی) كھرە گورەكان، پـــاش خومینی و شـــریعتداری ناوی ئـــو دەھات، دەوركی بای ھبوو ل بربرەكانی كردنی شای ئران و ئم ناوی خۆمان دیاریكرد الی سكرترەكی، ك ناوی ئاغای (كرباسی)بوو، ئویش ناوەكانی ئمی بردو رۆیشت الی (تا قانی)ەوە كات گڕایوە المان پی وتین (ئاغای تاقانی) پرسیار دەكات، ك ئوە سر ب ئاغـــای بارزانین یان ئاغای جالل ر بس مش وتمان ئمبانی؟ ئتائاغای بارزانین، ھر ب نونرایتی ئویش ھاتووین كوا ئســـتا خۆی لـــ ئمریكای بۆ چارەســـركردنی نخۆشـــی، ئیتـــر وەمكی ئمی دیســـان بـــردەوە الی (تاقانـــی) و گڕایوە المان وتی: (ئاغا) دەفرموێ حزدەكـــم ریپۆرتاژـــك دەربارەی رابردووی خۆیان و شۆرشكی خۆیان دیداریان دەتوانـــم ئینجا بنووســـن بكم، ئینجا عبدولوەھاب و رەشید وتیان زۆر باشـــ كاك عبدو ھر ئستا بۆی بنووس، منیش پموتن، ئوە ھیچ شـــارەزایتان لگڵ داب و نریتی ئرانیاندا نیی، ئوان ھرگیز ن واتوە نانكخوخۆ پاڵ براست

خك جواب ناكن.بشی دوانزدە

عبدول پشــــــدەری : ئاغای كڕوبی پیگوتین، پاش تواوبوونی وە دەبینینی ئوە، ئیمام خومندنوتارخو

ئم ھرگیز نمان دەویست ڕاوەدونان ب نین. بۆیكاربھو توندوتیــــژی بنھنی چاومان كوت ب بڕز (علی ل ی كۆیندامی ناوچــــــــز) ئوحبای مكتبی سیاسی ل حمامۆك كۆبوونوەمان لگڵ سازداو دنیامان كرد، كوا ھردووال بھمنی و ئارامی كارەكانمــــان جبجــــ بكین و ئو بــــاردۆخ و ڕووداوانی، ك خزمتی دوژمن دەكات كم بكینوە. ئویش ھوســــتی ئمی زۆر پ باش بوو دنیاشی كردین ل ھاوكاری كردنمان. دوا جار گڕاینوە ناوچكانی خۆمان زۆر ناودار و ك یوەندیمان بو پپیــــاوی ناوچكوە كــــرد یككیش لوان: حاجــــی كاكول پیرەری بوو، ك بپــــدا ھگوتن نرخی ئو پیاوە

كۆتایــــی نایــــت، كوخــــا عبدەی گوندی سماقولی ســــروچاوە، كوا پیاوەتییكی جی سرسوڕمان بوو، ئو پیاوە ئوەنــــدە زیرەك و زانا و بتجروببوو ل ســــماقولی نوان ھردوو شاخی ســــفین و باواجیدا ژیــــاوە. روومان كــــردە مای كوخا (حمرەزی) كــــوڕی كوخا (حوزی) (رەحیمی) كوخــــا و پیســــكشاخگوندی گۆپتپ. ل درژەی ســــردان و بسركردنوە و پیوەندی بستن ڕوومــــان ل ناوچی منتكایتی كرد و سردانی (ئسعد ئاغا)ی منتك-مان كرد و چووین الی خزمانی بانی مارانی و گوندی (بایز ئاغا). ل ھموو ئو ســــردان و بســــركردنواندا توانیمان پیوەندی توندو تۆأل و بھز لگڵ ھموو ئو كسایتی و پیاوە گورە و ناودارانــــدا ل ھموو ئو گوندو ناوچان ببســــتین و دسۆزی خۆمانیان نیشان بدەین و ئوانیش

پشتگیری تواومان بكن. دووبارە چوینوە گوندی ھرمۆت و بناری حاجی ق و گوندی شیواشان پاشان لگڵ (حاكم بورھان) شوانی ڕوومان كردە گوندی كس(دوا گوندی دەشتی كۆی، ك لسر زێ و بناری دوكان) بۆ سردانی (عریف دەروش) ئامــــر بتالیۆنــــی ھــــزی ڕزگاری، ئمــــش (عوســــمانی عومــــری مام یحیا)مان ب نووسراوی بارزانی بۆ ئندامی لیژنی ناوچی كۆی دانا و پرسراوی بناری حاجی قل كردمانو بھاوڕیتی (عریف ئیســــماعیل) كوڕی مال (سالحی غراب)ی كندیناوە برەو گوندی كســــ بڕێ كوتین، ك ئامــــر بتالونی ھــــزی ڕزگاری بوو ســــردانی ئم ناوچیشــــمان

زیاتر بمبســــتی ناساندنی چند ئندامكــــی تــــازە بوو بــــ خكی ناوچك جولكمان كرد، دەعوەتی ــــش بووین، كریــــف دەروكاك عپشتر بھۆی كاك بورھان ئاگاداری كردبوویــــن. ئو شــــوە لــــ گوندی كســــدا ڕۆژمان كــــردەوە ل دەمو بیاندا گومان ل تق بوو ل گوندی عســــكر. پیاوك بانگی كرد گوتی پارتییكانیان خالس جاللییــــكان كرد، ئوەش كاك(عریف ئیسماعیل) بچــــن بھانایانــــوە، دەوری پارتی ل گوندی عســــكر گیراوە. ئمش (بدولــــی عع) كییبروســــك ب ی خۆمان، كوە بۆ ناوچــــڕاینگبارەگامان ل گونــــدی تكور بوو، بۆ ھبژاردن نونرایتی كۆنگرەی

حوت. ل گڕانوەماندا گیشــــتین گوندی (بۆگد ) بینیمــــان ھزەكی مكتبی سیاسی گیشتن سر زی گۆپتپ و دوو بریندارمان بینی، ك بسواری وغ دەیان ھنا. ئمش دوو بریندارەكمان ل (زیاد حمود كاكم) ك بۆینام بخلكان نارد، كوا ھاوكارییان بكات ل كی ل .تواتناردنیان بــــۆ بببریندارەكانم پرســــی ئو شڕە چۆن

ڕووی دا؟گووتــــی:- ئمــــ خریكی شــــایی و ھپڕك بووین ل عسكر كاتكمان زانی دەســــتژی گوللیان ل كردین و ئم ھــــردوو برینــــدار بووین و چكدارەكانی ترمان ھھاتن و بای مكتبی سیاسیش چون ناو گوندی عســــكر و ڕۆژی دوای چوونــــ ناو گۆپتپ دواجــــار ل زێ پڕینوە بۆ

.ری كۆیب گوتم ژمارەیان چندە؟

گوتی:- نزیكی سد كس دەبن. پشــــمرگی ســــوری) (عزیــــزە (فرھــــادی برایم) فنــــدی ك كاتی خۆی مفوز بوو ل ھولر و لالین ئاغاكانی پشــــدەر كوژرا و ھر لبر خاتری ئویش فرھــــاد كرا ب ئامر بتالیۆنی دووی سفین، ك ئویش برینــــدار بوو گوتــــی جماعتی(مام جــــالل) پڕیونتــــوە قزلوو. ئیتر ئوە بوو پشــــمرگكانی (فرھاد)و (بورھان ئاغا) برەو چیا ھدەكشان. من و ھڤاڵ (مال عومر)یش گوتمان بۆ ھدن خــــۆ ئوانیش وەك ئوە نیی ریان پو كۆپت وان خۆ دەبابب ژمارەش ھر بقــــد ئوە دەبن، بگرە كمتریش. بۆ ئوارە گڕاینوە گوندی شــــوگ زۆر ماندوو شكت كردبووەوە، كوە نبووین بیرمان لھزی مكتبی سیاسی بو گونداندا ن. لدەك شاری كۆی ن و ڕوو لدكاتژمر یكی شــــودا بانگیان كردین گوندەك خۆمان، ك وتینك لپ ب ڵ دوو برادەردا،كگین و لبھ جتا نزیكی (٢كــــم) بڕیان كردین و خۆیــــان گڕانوە. ل گڕانوەیان دا دەوری گوندەكیان گیرابوو، شھید عوســــمان بكر، ك دۆستی من بوو ھرچندە ك زۆر ڕقی ل جماعتی بارزانی دەبووەوە ھردوو برادەرەكی ن لیان دەگا دەگرن و پڕل مئكــــوێ بوون و ئوە كــــن؟ ئوانیش دەن ئم لپرسراوی گوندەكین و (علی حسن)و (مال عومر) میوان ئوانیش كردنــــوە، بڕمان بوون دەن ئی ئستا ل كون، ئوانیش دەن ئستا گیشــــتوونت جادەی

قیری كۆی- تق تق. بشی نۆزدەھم

علی حسن مستفا: ھرگیز نمان دەویست ڕاوەدونان و توندوتیژی بكاربھنین

علی حسن مستفا

كی كورد كدارتمونم بینیوە، سیاســــخ یدایست سارووی شسنی لمستا تئخــــودا منداكــــی دەدات و نــــاوێ دەنت "پرلمان". ندەبــــوا ھبژاردن ل مانگی تمــــووز بكرت، چونكــــ گرمای و كس تاقتــــی دەنگدانی نیی. پدەچت لیســــتی 15 ككوردستانی 75 كورسی و چوارحزبكورســــی، 8 بۆ یكگرتــــوو و 7 بۆ كۆمڵ بت دوو كورسیش ل بشی خۆیان ب قرز دەدەن كاك قادر و كاك حم. جگ لمش 7 گۆڕان دەیبــــا و باقیكشــــی بۆ برەی یھ ت. قســــنج و پیرەكان دەبپ و گچ"مالیكی" سرۆك وەزیرانی ئستای عراق ب ھۆی مقۆ مقۆی لســــر چمكی توافق و دیموكراسیتی راســــتقین، پش وادەی تواو بوونی پۆستكی بانگشی ئمریكا بكرت. دەن ئیسرائیل و فستینیكان، ی دیكن تا 5 ســــاك ئیمزا دەكوتنككرشڕ نكنوە. پموای گلی ئران جاركی دیكــــ، ئحمدی نژاد بۆ ســــرۆك كۆمار ھدەبژرتوە. رۆژنامیكی ناوخۆ بوی كردەوە مۆری ھبژاردن ل ھیندســــتانوە دت، منیش دەم نخر ل سینوە دەیھنن. كار وابــــوات ل چند ســــای داھاتوودا، نوت و غاز ب بۆڕی دت مانوە. لشاری ھولر نمایشی جل و برگی ژنان پیاوانی سرســــامكرد، ئمجارەیان ھی پیاوان ژنان شــــت و ھاردەكات. ئمــــ و مانان وای بۆ دەچین لــــ كۆنگرەی یكتی نیشــــتیمانی كوردســــتاندا زیاد ل ســــدان ســــرۆك و كســــایتی و حزب و گروپــــی جیا جیای وتانی دنیا ئامادەی ببن. تا ئســــتا چند كســــك خۆیان پاوتووە بۆ سرۆكایتی ھرمی كوردســــتان، بم دنیام كسیان ت. لس نایانناســــك دەرناچــــن، چونكبشی دووەمی برنامی من جیاوازم دكتۆرە بقیس و نزار بشــــداریناكن، ل شونی ئواندا دكتۆر فرھاد پیرباڵ و گزیزە خان دەبن ئندامی لیژنی ھسنگاندن. بیارە ی كتیییكۆم وتنشكو پھۆی ئ بلــــ شــــاری ھولر نگئاھ روویــــداوە، ھۆ تایبتییكانی داخراوەكانــــی ھوتل شــــیراتۆن و چوارچرا ل راستخۆ ھتد و.. كوردییكان ــــناكبوام پشكشبكرت. ھیــــ كــــ مالیكی، ناتوانت سیســــتمی عــــراق سیاســــی بگۆڕــــت. ئوە چند جارك دیموكراسیت بــــم دەكوژرــــت، پرسكی نمانزانی و لۆك ت دەشــــندەچپ .یندەركو لو باخــــان، ببــــن ب ئكتری ســــینمایی. ئیسالمییكانی كوردستان مال كركار ب زۆر ب وان بمیش ئر دەزانن، ئكو فش بكلك و مشخۆر دەزانت. منیش قشمریم ب ھردووالین دت. رەنگــــ پتای براز بت كوردستان و ل جیاتی سردانی مای برا مسیحییكان بكات، ئوە سرەتا مای چند برا موســــمانك بســــر دەكاتوە. 400 م، تا چوار مانگی دیكشــــبینیدەكپ رگیری لق و 600 ھاوســــتی تــــحاشــــاری ھولر رووبدات. ھر لم ســــادا موفتی مككــــ فتوایدا پویســــت مالكان ل جیاتی كافر وشــــی ئــــوی دیك بكار پانتۆی لبركردنی تایبانیــــش بھنن، پیاوانی ل شون گشتییكان قدەغكرد، مالیكی ھولریــــش داوا ل خودا دەكات ئوەی دژایتی دیندەكات ئوە بایعیكی ببدرت و ئاردەكشی پ ل ئسپ ببت. رۆژنام ھی لســــر ھواڵ و بابتكانی بقت تمنی خۆی پۆزش و روونكردنوەی برامبر بوكردۆتوە، لسر ھیكی خۆی نیی رمیشــــی بو ش ھ دەیكاتو رۆژنامكــــش ھردەردەكات. وەرە تكو فكــــ، ئم شــــیعاری تازەتریــــن حزبی كوردیی. رۆژك دادت "سگ ساحبی خۆی یو لیستبۆچوونی ئ موە" ئتناناســــ ت. "برا برایكان دەدۆڕبژاردنــــھ ل ك ك ییرانو حش ئمئ "مان جیایكیسگۆرانیبژ دوای دۆلكیك ماســــتاوخواردن

بدەمی دادت.

دزارحسن

رای پش وەخت

پــــــۆزشلــــ ژمارەی پشــــووی ھفتنامی دیمانیكــــی لــــ "بدرخــــان"دا رۆژناموانیدا لگڵ بڕز مامۆستا نــــازم عومــــر دەبــــاغ ك لــــ ل٢ بوكرایوە، بــــ ھ ئامادەكاری بیرەوەرییكانی مام جالل نووسرابوو "فاتیحــــی قانع بگ" ل راســــتیدا ندە لرچرد"ە، ھعیرفانی قانع ف"ناوەڕۆكدا راست نووسرابوو، داوای لبووردن ل ئامادەكار و مامۆســــتا

نازم عومر دەباغ دەكین.ھفتنامی بدرخان

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

5

كازم عومر دەباغشـــارە ســـردانی (٢٠٠٩/٥/١) رۆژی وەی لم كرد، بۆئی كۆیكخنجیالننزیكوە كم و كوڕییكانی ئم شارە لـــ رووی خزمتگوزارییـــوە ببینم، شـــارەوانی كۆی و لپرســـراوانی ئم شارە برپرسی سرەكین ل پشتگوێ

خستنی ئم شارە شھیدپروەرە .ل كاتی تپڕبوونم بشقام تسك و ناڕككانی ناو شار ئم شقامانی ك ل ســـانی پنجا دروستكراوە ئو كات ژمارەی ئوتومبلكانی ئم شارە

ل پنجی دەست تپڕ ندەبوو .ئم پندەم بخیادا ھات، ك پشنیان

(!!كۆی یرە لس) گوتوویانبڕاســـتی پـــ ب پســـتی خۆیتی ئم وتیـــ لگڵ ئـــم دیاردەیی ك برچـــاوم كوت ل ناوەراســـتی شـــقامكان چای چوارگۆشـــ لم سری بۆ ئم ســـری ھكندرابوو بۆ چقاندنی بۆڕی (ســـورو سپی)، م گـــۆڕە بل پـــ وەی لبـــۆ ئـــكونفیكونـــك ) شـــقام یـــك ســـایدەكانی ناو شـــار بكن ب دوو رەتر لمیرو سش سمساید، لپش شۆستكان بۆڕی وەك بربست (محجرە) چقنـــدراوە، ب رەنگكی زۆر نشیاو رەنگ كرابوو باوەڕ ناكم

دەرگاكانی بندیخانی گوانتانامش بم شوەی بۆڕییڕژ كرابت !!

ئم شـــارە بووە بیك پارچ بۆڕی، پدەچت شـــارەوانی كۆی پســـپۆری ل بـــۆڕی چقاندن ھبـــت، لرەوە م شـــار بدە شـــارەوانی كۆی بـــبۆری چقاندن جـــوان نابت، ئگر ئـــم داھنانـــ سرســـوڕمنرەیان ھبـــوو دەبوایـــ پـــش قیرتاوكردن و نۆژەنكردنـــوەی شـــقامكان ئم كارەیان ئنجـــام بدابای، نك دوای

قیر تاوكردن !!ئگر خۆیان ب خمخۆری جوانكاری ن با كارەكانیان پچدادەن شاری كۆیپچ و بـــ برنام نبت، پین یك

لوێ و جورغك لوێ دەكن !!پشـــكش ناـــم خزمتگوزاری من نكـــراوە، كـــراوە بـــم بب پالنی مـــوو پارەیم ھتی ئـــقســـو بخرجكراوە، ب ئوەی ل پچینوە و

ب دواداچوون بۆ پرۆژەكان كرابت .شـــوی (٢٠٠٩/٤/٢٤) گراجـــی نوی كۆی، ك ماوەی ســـالك تواوبووە رووچـــووە ب پانـــی (١٢) م ب قووی (١٨) م، ھیـــچ رووداوكی وەك زەمین لرزە یـــا الفاو یا ئنفلوەنزای براز م رووداوەی لوەی ئدا، بۆئرووی ن

بكوتوە !!

ھـــۆكاری ســـرەكی دەگڕتـــوە بۆ كمترخمی و گندەی، باش ئگر ك ند بوایتی زەرەرمھاوو بھاتبایبرپرسیاریتی ئم خكی ھدەگرت

و قرەبووی دەكردنوە !وا دیارە لم وتی ئم ئگر ل ماڵ ھاتیی دەرەوە دەبت خۆت تســـلیم

قزاو قدەر بكی !ئم لالیك لالیكـــی دیك ئگر ســـردانی زۆربی فرمانگكانی ئم شارە بكی، ك تازە دروستكراون، وەك: ،ی ناسنامرمانگو ف ،دادگای كۆیمیوانخانی كۆی پاس و بندیخان و ئاوەدانكردنوە و ...........ھتد، ھر ھموویان دیوارەكانیان رۆچووە و دەرگا و پنجرەكانیان شـــت بووە، وەك ئوەی ئم وت بھی خۆیان نزانن وای!! بۆی ھقم ئگر پشگیری لم كســـان بكم، ك لسردەمی رژمی

لناو چوو دەیان گووت (تكدەر). ل وت ساماوەی ح شارەوانی كۆیكاتی دوو ئیدارەیی شـــقامكی لناو شـــاری كۆی پ نـــۆژەن ناكرتوە، چوار دوكانی لم ســـر و س دوكانی لوســـری دیك تك داوە و بم شوە جی ھشتووە و سیمای جوانی كۆیی شواندووە، ل ھولر ھزار شقامی

ھاوشـــوەی ئم شـــاقام ل ماوەی مانگك نۆژەن كراوەتوە، شـــقامی دووســـایدی كســـنزان ب جوانترین شوەی سردەمیان ل ماوەی سالك

جبج كرا .ل ماوەی كمتر ل مانگك گورەترین بـــازاڕی دەلخان تكدرا و قرەبووی ھمـــوو دوكاندارەكانیـــش كرایوە و شونیشـــیان بۆ دابین كرا، بئوەی ت، بۆ شارەوانی كۆیك ناڕازی بسكتوانای ئوەیـــان نیی چند دوكانك چۆل بكن و قرەبووی خاوەنكانیان ی كۆیوەی بودجڵ ئگوە، لنبك ر بوو لولی ھژەی بودجمان رھبكاتی دوو ئیدارەیی، بم دوایی ھندك حزمتگوزاری پشكش بم شارە كراوە لســـر بودجی پارزگای ھولر و بسر پرشتی راستوخۆی پارزگاری ل تگوزاریانم حزمئـــ ھولـــر، ك ،نیی موو قوربانیانم ھئاست ئئم شـــارە ل رۆژانی سختی خبات

بخشیویتی. یورە ھكی گم شــــارە گۆڕســــتانل ب (ھیدانگۆڕســــتانی شــــ) :ناوی بشاھدی ھموو ئم میوانانی، ك بم شــــارە گوزەردەكن ئم شارە ل رووی خزمتگوزارییــــوە پشــــتگوێ خراوە و ســــیمای جوانی ژاكاوە و شوەندراوە، شاعیرە ناودارەكانی ئم شارە، وەك: من بال عاســــی و ھحاجــــی قادر و مجوانترین شوە باس لم دیمن جوانی

سروشتی خوایی ئم شارە دەكن .حاجی قادر دەت :

نموونی جنت شوەی رەزانیبھاری شـام ئـیـامـی خـزانـی

مال عاسی شاعیریش دەتمن ككۆیم ســـیری من كن دەشت و

باغ و منزەرەم شـكـب ـــت و لـــوبنـــان مـن ببینـب

دەگـرێ وەرمھمنی شاعیریش دەت

چلۆن بۆ سورم ناش خاكی شارك ك حاجی پی لسر داناب جارك

بای لپرســـراوانی دەبـــت بۆیـــ لپكـــی بـــم ئاوڕرتـــی ھحكوملم شـــارە بدەنوە، وا خریك كاتی ھبژاردنـــكان نزیـــك دەبتـــوە، بۆئوەی ئم دگرانییی، ك لالین جماوەری ئم شـــارە دروســـت بووە

بەوندرتوە.

ھاوشـــوەی ئم شـــاقام ل ماوەی مانگك نۆژەن كراوەتوە، شـــقامی دووســـایدی كســـنزان ب جوانترین شوەی سردەمیان ل ماوەی سالك

ل ماوەی كمتر ل مانگك گورەترین بـــازاڕی دەلخان تكدرا و قرەبووی ھمـــوو دوكاندارەكانیـــش كرایوە و شونیشـــیان بۆ دابین كرا، بئوەی ت، بۆ شارەوانی كۆیك ناڕازی بسكتوانای ئوەیـــان نیی چند دوكانك چۆل بكن و قرەبووی خاوەنكانیان ی كۆیوەی بودجڵ ئگوە، لنبك ر بوو لولی ھژەی بودجمان رھبكاتی دوو ئیدارەیی، بم دوایی ھندك حزمتگوزاری پشكش بم شارە كراوە لســـر بودجی پارزگای ھولر و بسر پرشتی راستوخۆی پارزگاری بسر پرشتی راستوخۆی پارزگاری ل تگوزاریانم حزمئـــ ھولـــر، ك ،نیی موو قوربانیانم ھئاست ئئم شـــارە ل رۆژانی سختی خبات

یورە ھكی گم شــــارە گۆڕســــتانل ب (ھیدانگۆڕســــتانی شــــ) :ناوی ب یورە ھكی گم شــــارە گۆڕســــتانل ب (ھیدانگۆڕســــتانی شــــ) :ناوی ب یورە ھكی گم شــــارە گۆڕســــتانل

شاھدی ھموو ئم میوانانی، ك بم شــــارە گوزەردەكن ئم شارە ل رووی خزمتگوزارییــــوە پشــــتگوێ خراوە و ســــیمای جوانی ژاكاوە و شوەندراوە، شاعیرە ناودارەكانی ئم شارە، وەك: من بال عاســــی و ھحاجــــی قادر و مجوانترین شوە باس لم دیمن جوانی

من ككۆیم ســـیری من كن دەشت و

شـكـب ـــت و لـــوبنـــان مـن ببینـب

بای لپرســـراوانی دەبـــت بۆیـــ لپكـــی بـــم ئاوڕرتـــی ھحكوملم شـــارە بدەنوە، وا خریك كاتی ھبژاردنـــكان نزیـــك دەبتـــوە، بۆئوەی ئم دگرانییی، ك لالین جماوەری ئم شـــارە دروســـت بووە

سحددینی ئیوبی لنو میللتان و گالندا گل كسایتی "شۆڕشگ، خباتكار، نووسیار، بیرمند، مژووناس سیاســـتمدار، رووناكبیر، و لكۆیار، ئدیب، زانـــا، دانا، زانای رۆژنامنووس"ی كۆمنـــاس، ئایینی،

بتوانای لھدەكوێ. بشـــانازییوە لنـــو گلـــی كوردیش چندین كپیاوی وەكو "ســـحددینی ئیوبی، مستوورەی ئردەالنی، نالی و ســـالم و كوردی و محمد علی پاشـــای گورەو ئحمد شـــوقی و شخ سعیدی پیران، قازی محمد، حاجی قادری كۆیی و مال عبدو جلیزادە، مال ئحمدی شارەزووری خالیدی موالنا ،دارەشمان مخ، حدی شحمئ ندی، كاكقشبنئاغای كۆیـــ، ئحمـــدی خانی، مالی جزیری، عبدولباســـت عبدولســـمد،

مونیرەی مال تاھیر، لیال قاســـم، قدەم عادیلخانم، خر، حاجی حپسخان، مـــال وەیس گرتك، محمـــود، شـــخ محمد علی عونی، موكریانی، ھـــژار مال شاعیر، ھمنی رۆژبیانی، جمیل مـــال عبدولكریمی سمكۆی مودەریس، شكاك، شخ مارفی مالفندی، نۆدی،

مســـتفا بارزانـــی، مســـعود محمد، مال گورەو ســـدانی دیكو چندانی تر

ھكوتوون...ھتد ھندكیان بیروباوەڕی ئایینی لنو ھزرو كایكانـــی حوكمانیاندا ل پلی یكمی برنامـــی كاریاندابـــووە. ھندكیـــان مســـلی كوردایتی و كوردبوون، ھیچ مبســـتك و ئاســـواركی ئرنـــ و نرنی نبووە، تنیا مبســـتیان بووە حوكمانی ھندكیشـــیان لـــ زانایی و دانایی ھكوتوویی لنو ئو ژینگیی تنیا تنیـــاو پروەردەببـــوون، لـــی ل بووە ك كو خیاندنی ئگریكی پخدەوروبریدا ژیاوە، ئینجا ل خوندنگی ئایینی بووب، یا بھۆی تریقتوە یا ھر رگایكی دیك، ل قاھیرە زۆرجار گفتوگۆ ســـبارەت ب"محمد علي الكبیر" دەكرێ و ئوە"ئلبانی"ی، بم لڕاستیدا دەن شكری عوسمانلی دەبری لفسباوكی ئو ئركی لـــ وتی ئلبانیا دەب نوەكو خكی ئلبانیای، چونك مژوو ئوەی سلماندووە محمد علی پاشای گورە كوردەو خكی قولی دەوروبری زاخۆیو

دایك و باوكیشی كورد بوون. عرەب بزۆر ل ھندك شون دەن"شیخ موالنا خالد النقشـــبندی البغدادي" كچی موالنا خكی كوردســـتانو ل دەڤری

شارەزووی سلمانی لدایكبووە. سحددینی ئیوبی١١٣٧-١١٩٣ ز"ل دایك و باوككی كوردو سركردەیكی بتوانای سردەمی خۆی و بچندین ناوو ناتۆرەو بگی شـــاخدار كردوویانـــ بفارس و

عرەب و ھندێ جاریش تورك. ل ســـوریا لكاتی ســـردانی ئارامگی ل ئیوبی" ســـحددینی "حزرەتـــی مزگوتی ئموی تابلۆیك ھواسراوەو تیایدا نووســـراوە"ھذا قبـــر صالح الدین االیوبي من بطن الكردی.." ئوە توانینی عرەب شـــۆڤنییكانو ھویاندا مژوو یانتوانی، لم نوە بـــنئاوەژوو بكھشتاكانیش ل زانكۆی تكریت ل عراق ھویاندا ســـحددین بكن ب عرەب

بم ب سوود بوو.. سر ســـختترین دوژمنی ســـحددین ب االســـد"ی "نازناوی"قلـــب "ریچـــارد

سحددین بخشی.دەبا نووسیار و لكۆیار و زمانزانكانی كورد لھوـــی ئوەدابن ھرچی دەتوانن كاری و قســـواشـــو چو دەكـــرێ ئـــھبســـتراوان بدرۆ بخنـــوەو قۆی ل ھبكن و لجیاتی قســـی نشیاوو نخواز بیكتر بن، با ھفتیكیش بۆ ئوە ترخان بكن، مـــن دنیام دەتوانن لم تاقیكردنـــوە گورەی بپلی نایاب دەردەچـــن و ئـــوكات ئوە بـــۆ دوژمن دەسلمنین ك كورد چییو چی كردووە ســـبارەت ب"مژوومـــان، كلتورمـــان،

ئابوریمان..."ئوكات دەتوانین ھموو ئو شاكارانی ســـبارەت بـــ ناودارانمان نووســـراون كۆبكرتـــوەو لدوو توی ســـدان كتب چـــاپ و بوبكرتوە، ب شـــانازییوە .بۆژەیو پنمان بۆ ئمی تبا"١٠"سابھیوام لمۆ بدواوە بپاپشتی ھموو دەزگا رووناكبیرییكان و چاپمنییكان و

مژوونووسان ئنجام بدرت.

مــرۆ (١٠٩)

یتان

دسور

ك

حمید ئبوبكر بدرخان

! كۆی یرە لس

شخ شربست برزنجیشخی تریقت و تكیی شخ جعفر ( شـــخ جعفری كوڕی شخ حسنی شـــخ محدین ) دوای نخۆشـــییكی درژخاین ل برەبیانی رۆژی شممی ركوتی ٣/٢٦/ ٢٠٠٩ زایینی مائاوایی لخانوادە و كســـوكار و دۆســـت و ئحبابانی كردو و گڕایوە دەرگانی پروەردگاری عالم، ل مراســـیمكی نزۆرترینی الی تییسایو كب شایستسیاسییكان و شخانی نقشی و قادری لكوردســـتان و شونكانی تر ڕوویان كردە پایتختی كوردستان و بشداریان یداكرد، ككوڕسمی ناشتن و پرسرلل مزگوتی سواف بڕوەچوو، بووە بنمای كسوكارو سبووری مایی ،( رەجو ھ كۆی) رزنجیخانی بشخـــوای گورە پاداش وجـــزای چاكی

وە، كبدات وانموو ئی ھكی كیبتنگ غم وپژارەی بنمای شخی

خوالخۆش بووەوە ھاتن .پـــاش كۆتاھاتنـــی پرســـ لئوارەی دا ٢٠٠٩/٤/١ چوارشـــممی رۆژی شخانی بنمای كســـایتییكانی برزنجـــ بئامادەبوونـــی چندیـــن پیاوماقووی تری شـــخان و سرۆك ھۆز و گورەكانی عشیرەتی خۆشناو وەك جنابـــی مامۆســـتا مال شـــخ ئـــازادی، شـــخ خنجر، محمدی جنابی ســـامی بگی خۆشـــناو، میر سرداری ئنوەربگ و كاك سرھدو كاك ھیمدادی بـــرای لگڵ ژمارەیكی تـــری برچاوی گنجانی شـــخكانی برزنجی مراســـیمی دانانی جنشینی شـــخی تازەی تریقت و مورشـــیدی تكیـــ بڕوەچوو، لـــو كۆبوونوە

فراوان ب رەزامندی ھموو ئامادەبووان و برەبابكان كاك ( شخ عبدولخالق شـــخ جعفر ) ب مورشید ناسنراو خرقی شـــخایتی كردەبـــر، ئو بۆشاییی دوای لدنیا دەرچوونی شخ نجگ تییسایو كری باوك بعفجخۆنویســـت پكرایوە بو ئومدەی (تكی ) وەك چۆن لسردەمانی زوودا جی حوانوەو كانی ئدەب ومعریفت بوو لسردەمی تازەشدا ھمان رچكو ربـــاز بگرتبـــرو گشـــی پبدا، پتوكردنی پیوەندییكانی لسرجم بوارەكانـــی كۆمیتـــی، سیاســـی، ئایینـــی، فرھنگـــی و رۆشـــنبیریدا لگڵ ســـرجم الین سیاســـییكان و تۆژەكانـــی كۆمـــی كـــوردەواری بكات بنمای كارو بو ئاســـت برزە

چاالكییكان ئنجامدات.

مورشیدی تریقت و رابری تكیی شخ جعفر

ۆیی ك

شاركی

ندیم

شخ عبدولخالق شخ جعفر

باوكی داباننازەنین یككــــ ل جوانترین گوندە دفن و قشــــنگكانی كوردستان. ســــفین، شــــاخی بناری تودەكخاوەنی باغ و كانی جوان ل گرنگترین میوەو برھمكانی. ھنار و ترێ و گوز و كرۆسك و ســــوو ھوژە و

سركو دۆشاوە.جوانییكــــی سروشــــتی ھی، خودا بم شــــونی داوە. ئم گوندە سر بقزای كۆیی. لسرەتای شۆڕشی كۆن و نودا ھمیشــــ پشت و پناو النكی شــــۆڕ بووە. جماوەرەكشی زۆر كوردپروەر بوون، ھاوشــــوەی شــــونكانی دیكی كوردستان. لم پناوەش شھیدكی زۆریان ب گل و تخشیوە. حكومخاكی كوردستان بیــــك لــــدوای یككانــــی عــــراق بردەوام ھرشــــی ئاسمانی و زەویان

ھناوەت سر ئم شــــون. یكك بووە لم گوندانی ك بر شــــاوی راگواســــتن و ورانكــــردن كوتووەو لگڵ خاك یكسان كراوەو جماوەرە تكۆشرەكشــــی ئاوارە و دەربدەر

بوون بۆ شاری كۆی و ھولر. دوای راپڕینــــ مزنكــــی بھاری ١٩٩١ جمــــاوەرە كوردپروەرەكانــــی دروســــتكردەوە لخوێ گوندەكیان و ژیانیــــان گڕانــــدەوە. حكومتــــی ھرمی كوردســــتانیش ھاوشــــوەی دیكی ورانكراوەكانی ھموو گوندە ئاوەندانكردنوە دەســــتی كوردستان .یم دیاندە ئتگــــوزاری گو خزمقوتابخان و نخۆشخان و مزگوت

و رگای قیرتاوی بۆ دروستكردن. ئســــتا زیاتر ل ٨٠ مــــاڵ لم گوندە ژمــــارەی ھاوینــــان ،نجنیشــــتحكومتی دەبــــن، زیاتر خزانكان

پۆژەی ویستپ كوردستان ھرمی گشتیاری لم گوندە دروست بكات، بۆئوەی گشتیاران رووی تبكن و

ببت سرچاوەیكی گرنگی دەرامت بــــۆ حكومــــت و جمــــاوەری ئــــم

.یناوچ

!!باوەشی سروشتدایگوندی نازەنین ل

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

6

ییاسای

وەقایعی كوردستانی داماو!! شتكی ئاسایی ك باس ل رۆژنامیكی دامـــاو دەكرـــت، بـــم ئـــوەی زۆر ب كـــخـــودی رۆژنام ،نائاســـاییواقیعتی خـــۆی داماو كســـاس بت تا ئـــو رادەیـــی خاوەنی شوناســـی دەكرت نبـــت، راســـتقینی خۆی رۆژنامیك ھلومرجك، رەوشـــك داماوی كردبـــت، بـــۆ نموون خودی رۆژنامك كشی معریفو داھنان و ری بنھا فاكتكو تت، ببدائی نئ ككتیڤی رۆژنامـــی نائیی خابودجبت، دەش ئوســـا ئو ھستمان ال وای رۆژنامش و ھـــت، كدروســـتبكاتیی ب تپڕبوونی زەمن و نمانی ھلومرجكانی رەوتی ئاســـایی خۆی

وەربگرت. تا ئرە ھموو شـــتك ئاسایی، بم نائاسایی رۆژنامی وەقایعی كوردستان لگدابت ئستاشـــی تاكو وەدایلئـــم رۆژنامیـــ غیابی ھیـــ لنو رۆژنامگریی كوریدا، غیابی ئفراندن، غیابی ئكتیڤ بوون، غیابی ئدا، غیابی

مھام. رەگزی حقیقت دەمانبات ســـر ئو خاـــی كـــ پیوەندییكـــی زەینی و معریفی ب خودی رۆژنامیكی ئاوادا لو خاـــوە دەســـتپدەكات ك خای رووبرووبوونوەی، ك تیایدا فرمیترین روداوو لئاســـت دەوت رۆژنامـــی پشھاتكان دەستوەستان بت، دیارە لرە مبســـتمان دنیای رۆژنامگریی ئمۆی، بھنـــد وەرنگرتنی پگو مھامـــی رۆژنامیك كـــ زمانحای بیارو رساكان، بدنیاییوە الینی نگتیڤ و گشـــنكردن و ناڕنمایی كتیڤی و بت، نـــا ئنم دەھرھـــب

توانایی برھم دەھنت. چ عقـــ و منتقـــك قبووـــی ئوە دەكات رۆژنامـــی فرمی دەوت بقد رۆژنامیكی حیزبی و ئھلی ســـیماو وانینقورسترین ت مت، ئبدای نئك پۆزەتیڤی گشـــتی بمانا یاسا رۆی و دەپرســـین دەكات، ئایا ئم ب توانایی ئم زەلیلبوونـــی و رمییـــف رۆژنامـــ مـــئ ،نـــیناگرەتكردنوەی گوتاری

.نیی كرۆژنام ب بســـتن پشـــت ستراتیژی گۆڕانكاری گونجاندنـــی و كرۆژنام واقیعتی لنـــو كۆمگـــی ئمـــدا، ئمـــ دەبتـــ باكگراوندك بۆئوەی لئایندەدا رۆژنامی وەقایعی كوردستان شوناس راستقینكی خۆی بدۆزتوە، ئوساش ل دوو بواردا سوود

ل زانستی رۆژنامكوە وەردەگیرت: یكم: پۆزەتیڤی مھام، گڕان بدوای سیستمكی تازە بۆ رۆژنامك، مھامی رۆژنامكـــ بجۆرـــك دەردەخـــات، پناســـی بھاكانی خۆی بكات، مادام ئو رۆژنامی ستایلكی تایبت بخۆی ھی، ئویـــش بوكردنوەی بیار و دەبت بشوەیكی واتك ،ساكانرفرمی و ب مقابل بســـر سرجم دام و دەزگاكان دابشـــبكرت، پۆزەتیڤـــی دەســـتپدەكات لـــرەوە مھامكش كاتـــك پرســـ یاســـاییكان خۆیان بگشـــت شـــونكان ئاشـــنا دەكن، ناسینی دەق وە كتوســـا رووندەبئیاساییكان لالین شون فرمییكان

.یری خۆی ھند زەروورەو كاریگچدووەم: پۆزەتیڤی فرۆشتن و بوكردنوە كان، واترمییف ندەرەوەی شـــولخستن بازاڕی رۆژنامك وەكو سرجم رۆژنامكانـــی تر ب نرخكی گونجاو و شایست، بوەش ســـرجم تاككانی كۆمگـــ ئـــو برچـــاو رونیییان ال برجست دەبت، ك یاساو رۆشنبیری

.وانیشتنی ئگورەترین تیاسایی گ

تارق مستفا ئحمد

* مبســـت چییـــ ل چمكی ئاسایشـــی نتوەیی؟ ل چوار چوەی یاسا؟

- چمكی ئاسایشـــی نتوەیی، ،وەندە ئاســـان نییكی ئمكچكـــ بتوانرـــت لچنـــد درك پناس بكرت، چونك ئاسایشی نادیارە، چمككـــی نتوەیـــی خستی دینامیكی ھی، سیفتی جگیر بوونی نیی، ل حاتك بۆ حاتكی تر دەگۆرت ب پی ئو ھرەشانی، قبارەی جۆرو ك رووبرووی دەوت دەبتوە، برووی روو یـــوانل یاخـــود بتوە، لكۆندا چمكی ئاسایشی نتوەیی، لكابـــوو ب چمككی چمكـــی وەك كـــراو، دیـــاری عســـكری، ئابووری، بھاكان، بم بھۆی ئـــو گۆڕانكاریانی بســـر كۆمگـــی نودەوتی ھـــات، بتایبتـــی دوای كۆتایی ھاتنی جنگی سارد و سرھدانی می جیھـــان، ئمی نوسیســـتوایكـــرد، ك چمكی ئاسایشـــی نتوەیی زۆر برفراوان و گشگیر ب، تنھا پشـــت بـــ چمككی بۆ نبســـتت، كـــراو دیـــاری پاراستنی ئاسایشـــی نتوەیی، وەیی بتئاسایشـــی ن واتـــك ،ل ی بریتییواتا گیشـــتگیرەككۆمك روشـــون ك دەوت نتوەیی قوارەیكـــی یاخـــود سیاسی دەیگرت بر، ب مبستی پاراســـتنی دژی ھر ھڕەشیكی راستقین یاخود چاوەروان كراو، جا ئم ھڕەشـــی سرچاوەكی ناوەوە ب دەرەوە یاخود لـــ لو ل گشـــت ئاســـت و بوارەكانی رامیاری، ئابووری، كۆمیتی، یاسایی، رۆشنبیری، بشوەیك ك لگڵ گۆڕانكاری ناوخۆیی و

نودەوتییكان بگونجت.* یاسای سزادانی عراقی، تا چ رادەیك

رەچاوی ئاسایشی دەوتی كردووە؟- یاسای ســـزادانی عراقی ژمارە گرنگیكـــی (١٩٦٩) ســـای (١١١)ئاسایشـــی بـــ داوە تایبتـــی نتوەیـــی، ئویش لـــ رگای ك، كر كردارتاوان دانانی ھبھڕەشـــ ل ئاسایشی نتوەیی یڕەشـــم ھبـــكات، جـــا ئـــلناوەوەیـــی عـــراق بـــ یـــان لدەرەوە، بۆ ئم مبستش (٦٧) ماددەی یاسایی ترخانكراوە، بۆ برەنـــگار بوونـــوەی ئم جۆرە تاوانان، واتـــ مادەی (١٥٦ ھتا ٢٢٢) لـــ یاســـای ســـزادان باس كراوە، جگ لـــ چندین ماددەی یاســـایی تر، ك بشـــوەیكی ناراســـتوخۆ، پیوەندیـــان بم

.یھ جۆرە تاوانان* ئگـــر رەچـــاوی كـــردووە، ئایـــا زیاتر ئاسایشی حزبی بعسی بالوە گرنگ بووە،

یان ئاسایشی دەوتی عراق؟- بگومـــان زۆربـــی زۆری ئو ماددانی، ك لیاســـای سزادانی عراقـــی بـــاس لـــ ئاسایشـــی نتوەیی دەكات، بۆ برژەوەندی لناوچـــوو بعســـی حیزبـــی بوونی بشـــوەیك دانـــراوە، ھر ناڕەزاییـــك، یاخود بوونی دامزراندنی یـــان ئۆپۆزســـیون كخراوی سیاســـی جگپارت و رل حیزبی بعـــس، ب تاوانی دژ ب ئاسایشـــی دەوت دادەنرت، ببگی ئوەی ك بزووتنوەی ب گكمانـــی رزگاریخـــوازی گانتكاری بو خزم (كرێ گیراوب)چوارچوەی ئمـــش ناودەبرد، یاســـایی بۆ كرابوو و بتاوانی دژ بئاسایشـــی دەوـــت دەژمارد، ئنجامدەرانی بسزای ل سدارە

دان و بندكردن سزا دەدران. وەیـــی، لتـــوەی ئاسایشـــی نچوارچ *روانگی یاسایی سزادانی عراقیوە، خۆی لـــ چ جۆرە تاوانك دەبینتوە. وات ئو تاوانان چین ل یاســـای سزادانی عراقی وەك تاوانـــی دژ بـــ ئاسایشـــی نتوەیی

دیاریكردووە؟- بپی یاسای سزادانی عراقی، دەوت، ئاسایشـــی تاوانكانی

:شدوو ب ڕەشھ ی كو تاوانانم: ئكیل ئاسایشـــی دەوـــت دەكن، لـــ رووی دەرەوە، ك ئمانش ماددەكانی، (١٥٦تـــا١٨٩) ل لـــیاسای سزادن باســـكراوە، وەك:

ھڕەشـــكردن ل سربخۆییك دانی یارمتی دەوت، پارچیی گنـــگ، ركاتـــی جدوژمـــن لخۆشـــكردن بۆ دوژمن تا بت نو وت، ئاشـــكراكردنی نھنیكانی

دەوت...ھتد. ڕەشھ ی كو تاواناندووەم: ئ ن لت دەكئاسایشـــی دەو ل ش لمانئ رووی ناوەوە، كـــمادەكانی (١٩٠ تا ٢٢٢) ل یاســـای سزادان باسكراوە، وەك ھودان بۆ گۆڕینی سیستمی حوكم، ھودان بۆ نانوەی شۆڕشـــی چكداری، چون نو حیزب و الینی سیاسی جگ ل حیزبی بعس، سوكایتی كردن ب نتوەی عرەب یان گی

عراق...ھتد.* ئایـــا ھیـــچ جیاوازیك ھیـــ لرووی ســـزا و جۆری تاوان ل نـــو تاوانكان دژ ب ئاسایشـــی دەوت دەكرـــت لناوخۆ و

دەرەوە؟- ھرچنـــدە ھنـــدێ رســـای گشـــتی ھی، ك ھردوو جۆری بیك دەوت ئاسایشی تاوانی لچند بـــم دەبســـتتوە، وە جیـــاوازن، بـــۆ نمونكـــرو تاوانـــی دژ ب ی كـــســـو كئ

ئاسایشی دەوت دەكات ل رووی دەرەوە زۆربی جار وا پویســـت دەكات كســـك كسكی (بیانی) یجیـــاوازی ھ ر بۆیـــت، ھبدەســـتواژەی ھـــردوو لنوان و (التجســـس) چونك (الخیانـــ)خیانت كســـك ئنجامی دەدات ك ھگـــری رەگزنامی دەوت ،ت بتـــی دەوھاو وات ،ببپچوانی جاسوس ك لالین كســـكی "بیانی" ئنجام دەدرت دژ ب دەوت، ھروەھا جیاوازی وە چونكرووی كاتـــ لـــ یھ ل ،یكـــی گرینگـــی ھكات رۆلتاوانكانی دژ ب ئاسایشی دەوت تـــی لتایبرووی دەرەوە ب لـــكاتـــی جنـــگ، ھروەھـــا ئو تاوانانی دژ ب ئاسایشی دەوت لـــ رووی دەرەوە ئنجام دەدرت ت، بتاوانی سیاسی داناندر ببم توندترین سزا سزادەدرت، ئو تاوانانی، ك دژ ب ئاسایشی دەوت لـــ رووی ناوەوە ئنجام دەدرت، زۆربـــی زۆریان دەكرێ بـــ تاوانـــی سیاســـی دابنرت و سزاكیان ســـوكترە، بم لگڵ بوونی ئـــم جیاوازیان، وای بۆ دەچن كـــ حوكمكانـــی ھردوو جۆری تاوانی ئاسایشـــی دەوت یكبخرـــن ل یاســـای عراقی، چونكـــ برژەوەندی ئاسایشـــی دەوت یك برژەوەندی و یك ئاسایش، جا چ ل رووی دەرەوە ب یـــان ل رووی نـــاوەوە، ھر ھڕەشیك ل یككیان بكرت، ئوە ھڕەشی بۆ ئوەكی تر، ل ھردوو حاتدا ھڕەشی دژ

بیك دەوت.* ئایا دەتوانین بین، ك جریمی سیاسی

زیان ب ئاسایشی نتوەیی دەگینت؟- بشـــوەیكی گشـــتی تاوانی سیاســـی زیانـــی بۆ ئاسایشـــی نتوەیی نیی، بكو تاوانباری سیاسی كســـك ھگری رایك دیاریكـــراو، برنامیكـــی و كات تاوان ئنجـــام دەدات ئوە ،تی خۆی نییرژەوەندی تایببل ،یگرژەوەندی كۆمكو بۆ ببجگـــ لـــوەش تاوانی سیاســـی ملمالنی بۆ وەرگرتنی دەســـت نك ھڕەش بت دژی ئاسایشی

تاوانباری بۆیش ھر كۆمگا، و مامكردن لرووی سیاســـی ســـزا و شـــونی زیندانی كردن، جیاوازە لگڵ تاوانباری ئاسایی، كـــ كســـكی خۆویســـتو بـــۆ تاوان تایبتی خۆی برژەوەندی

ئنجام دەدات.*ھیچ یاسایك ھی ل ھرم بۆ پاراستنی

ئاسایشی نتوەیی ھرمی كوردستان؟- تاوەكـــو ئســـتا لـــ ھرمی تایبت یاســـایكی كوردســـتان بـــ دژ بتاوانكانـــی ،نییـــئاسایشـــی ھرـــم، ك گشـــت تاوانـــكان لخۆبگرـــت، بم چند دەقكی یاسایی ھی لچند یاســـایك، كـــ لپرلمانـــی كوردســـتان دەرچـــوو، ك دەكرێ دابنرت، بھرـــم دژ بتاوانی وەك:(یاســـای چك) ژمارە (١٦)ی ســـای (١٩٩٣) ك لماددەی (٢١) بـــاس لـــ (تھریب)كردنی چك دەكات، بمبســـتی شـــواندنی ئاسایشی ھرم، ھروەھا یاسای (چاپمنی ل ھرمی كوردستان) ل ی (١٩٩٣) كژمارە (١٠)ی ســـاماددەی (٩) باس ل ھاندان دەكات بۆ تـــاوان و كاری تیرۆرســـتی و

ئایینكان، حورمتی شـــكاندنی لگڵ چند دەقكی یاســـایی تر كـــ بشـــوەیك ل شـــوەكان ن، كندێ كردار دەكھ باس لـــرەنگ ھڕەش دروستبكات بۆ سر ئاسایشی ھرم، بم گرنگترین تاوانی دژ ب باس لـــ یاســـا كئاسایشی ھرمی كردب، یاسای وەی تیـــرۆر لرەنگاربوونـــب)ھرمی كوردســـتان)، ژمارە (٣)ی تندە تایبرچھ ی (٢٠٠٦) كساب یكـــ تاوان ئویـــش تاوانی "تیرۆرە"، بم بشوەیكی روون

و ركخراو باسی لوەدەكات.كوردســـتان ھرمـــی دەكـــرێ ئایـــا *بۆپاراستنی ئاسایشی نتوەیی خۆی پشت

بیاسای سزادانی عراقی ببست؟- ھرمی كوردســـتان ناكرت بۆ پاراســـتنی ئاسایشـــی نتوەیی خۆی پشـــت ببســـت ب یاسای سزادانی عراقی، چونك یاسایكی ،و گۆڕانكاریڵ ئگو لزۆر كۆنسیاســـی و یاســـایانی ئستای عـــراق و ھرمـــی كوردســـتان ناگونجت، نك ھر ئم بكو ئم یاســـای نیتوانی ئاسایشی عـــراق بپارزـــت ئو ئســـتا راق بئاسایشـــی ع دەبینین، كشوەیكی رەھا داروخاو داگیركرا، جگ لمش ئم یاسای چندین مـــاددەی تدای، كـــ دژ بگی كورد و ئامانج رەواكیتی، ھر بۆی پشنیار دەكین، یاسایكی سربرخۆ و ركخراو ل پرلمانی ت بتایب ت، ككوردستان دەربچ م و برپاراستنی ئاسایشی ھ ب دەبن ك و كردارانتاواندانانی ئ

ھڕەش بۆ ئاسایشی ھرم.* یاســـای برەنـــگار بوونـــوەی تیـــرۆر بمبستی پاراستنی ئاسایشی نتوەیی ھرمی كوردستان تا چند سوودی ھبووە،

بۆ ئاسایشی نتوەیی كوردستان؟- یاسای برەنگار بوونوەی تیرۆ، ھرچندە باس ل تاوانكی دیاری كـــراو دەكات، بـــم ب یكمین یاسا دادەندرت، ك بشوەیكی ركخـــراو داندراوە بۆ پاراســـتنی ئاسایشی ھرم، چونك ھرمی كوردستان لم سانی دوایدا روو برووی چندین كاری توند و تیژ و تیرۆرستی بۆوە، ك ئم جۆرە

ب ویست دەكرا كوا پ تاوانبارانتوندترین شوە سزا بدرن، ھر ل م یاســـایدەرچوونی ئ بۆیكاتی خۆی بـــوو تا رادەیكی زۆر كنكـــی چۆی پكردەوە لنو

یاساكانی تری ھرم.ئـــو تاچنـــد یاســـاییوە روی لـــ *دەزگایانی ل ھرمی كوردستان ل بواری ئاســـایش خزمت ب ئاسایشـــی نتوەیی ھرمـــی كوردســـتان دەكـــن (زانیـــاری و

پاراستن)؟- ھرمـــی كوردســـتان ل رووی رێ و شـــونكان خاوەنی چند دەزگایكی ئاسایشی تایبتمندە، ل ھموویان گرنگتر و یاسایی تر یاسای "دەستی گشتی ئاسایشی ھرمی كوردستان-عراق" ژمارە (٤٦)ی ســـای (٢٠٠٤) كـــ ب پی یاسا ھودەدات، چندین ئامانج بھنت دی وەك پاراستنی ژیان و مای ھاوتیانی ھرم و پاراستنی كان، جگتییتایب ئازادی و مافل برەنگار بوونوەی تاوانكانی ماددە بھۆشكرەكان و تیرۆرستی و جاسوسی، كۆكردنوەی زانیاری تایبت ب ھر ھڕەشـــیك دژ می كوردســـتان جا جگرھ بـــلـــم دەزگای ك بپی یاســـاوە دامـــزراوە، ھـــر دەزگایكی تر تـــن بدەزگای حیزبـــی و تایبالینـــك و خزمـــت بـــ حیزب دەكات، نك خزمت ب ئاسایشی

ھرمی كوردستان.* ئاسایشـــی نتوەیی ھرمی كوردستان زیاتر لژر مترســـی ناوخۆیـــی دای یان

دەرەكی؟ ستا وای بۆ دەچین كبۆكاتی ئ -ئاسایشـــی ھرم ل ژر مترسی ھڕەشی دەرەكی بت، بتایبتی راقیمان بتـــی عر حكومگـــئالینی دەرەكی دانابت، ھر چندە ھرم پیوەندی حكومتی ئستا لگڵ دراوســـیكانی تا حدك باشـــ، بم ئم پیوەندیی زۆر بھز نییو كاتیی ئم ل الیك، پیوەندی ھرم و بغدا بباشترین و ملمالنشـــت و كڕناپبار تدەب ســـركردایتی كورد ،یھ بارو دۆخ وریایی و ژیران زۆر ببخونتوە، ھرمایتییـــكان لالیكی تر بوونی مترسی دەرەكی ،وە نییم، مانای ئرر ھبۆ سئم الینی ناوخۆ فراھم بكین، چونك تا ئستا ھۆشیاركی تواو نیی لنـــو حیـــزب و تاككانی كۆمگای كوردستانی بۆ ئاسایشی نتوەیـــی، ك رەنگـــ ب خراپ بســـر ئزمـــوون و ئاسایشـــی یك شت ھوە، یتم بشكرھدەب بیزانین ھرمی كوردســـتان ر ئاسایشـــی ناوخۆی تۆكمگئبكات و ھوی پاراســـتنی زیاتری بـــدات، ئوە بوار لبـــردەم ھر ك ،نامین دەرەكی ھڕەشیكی

بتوانی ئاسایشی ھرم تكبدات. وەیـــی لـــتماكانـــی ئاسایشـــی نبن *

ھرمی كوردستان بوونی ھی؟-ب، گشت بنماكانی ئاسایشی نتوەیی ل ھرمی كوردســـتان ھی جگ ل بنمای ســـروەری تـــی، كودەوتی نســـایو كئمش بۆ دروستبوونی ئاسایشی نتوەیـــی گرنگ نیی، تنھا بۆ بھرم تر دەوتانی دانپنانی گرنگ، چونك ئاسایشی نتوەیی خۆی ل ســـ بنمای ســـرەكی

دەبینتوە: مـــای جوگرافی، كبن یكـــم: خۆی ل زەوی و پگی جوگرافی بنما سروشتییكانی وەك: كش و داھات و ســـرچاوەی سروشتی دەبینتوە، ك ھرمی كوردستان ل كـــی زۆر گرنگیگخاوەن پرۆژھتی ناوەراست و خاككی ســـرچاوەی چندیـــن داھاتـــی

سروشتین. كان، كرییشـــما بدووەم: بنئاسایشـــی بۆ گرنگ بنمایكی ل ســـوود دەكـــرێ نتوەیـــی زۆربوونی دانیشـــتوان وەربگیرت بـــۆ حاتـــی جنگ و بـــواری داھاتی ئابووری، ك ئستا رژەی (٥) زیاتر ل م بردانیشتوانی ھ

ملیۆن كس ھژمار دەكرت. مای ئابـــووری، كم: بنیســـسرچاوەی ھز و پاپشتی گشت

بوارەكانـــی تـــرە، كـــ ھرمی كوردســـتان خاوەنـــی بنمایكی ئابووری ب ھزە ل گشت بوارەكان ئگر بتوانرت بباشـــی سودی كۆگیكی ئوا لوەربگیرت، نتوەیی ئاسایشی بھزی زۆر

.كوردیی كی یاسایی بدەین بوەیدەكرێ چوارچ *نونرانی حیزبكان لدەروەی كوردستان بۆ خزمتكردنی ئاسایشی نتوەیی كوردستان

ل رگای دیبلۆماسیان؟-نونرانی حیزبكانی كوردستان ئوانی ك لدەرەوەی كوردستان برژەوەندی حیزبكانیان بۆ كار برژەوەندی بـــۆ نـــك دەكن، كـــورد نتوەیـــی ئاسایشـــی ناكرێ چوارچوەی یاســـاییان بۆ دابژرت، چونك بپی دەستووری ھمیشیی عراق، تنھا حكومتی ھرمی كوردستان، نك (حیزب) بۆی ھی نونـــر دیاری بكات و ل ،بتی ھی تایبنووســـینگقونســـوخانكانی بایۆزخانو عراق ك لدەرەوەن، بۆ راپراندنی كوردســـتان ھرمی كاروبـــاری و رۆشـــنبیری بـــكاری تایبت كۆمیتی و گشـــپدان، بم بھر حاڵ دەكـــرێ نونری ئو كوردســـتان لدەرەوەی حیزبانبكن، دروســـت بھز (لوبـــی) لگـــڵ ھاوتییـــ كوردەكانـــی دەرەوە، ك خزمت ب دۆزی كورد

و ئاسایشكی بكن.* پیوەنـــدی نوان ئاسایشـــی نتوەیی ھرم و ئاسایشی نیشتیمانی عراق چۆن؟- پیوەنـــدی نوان ئاسایشـــی نیشـــتیمانی عراق و ئاسایشـــی نتوەیـــی كـــورد، ھـــر چندە پیوەندكی تك ھكشـــ بو پیـــی، ك ھرمی كوردســـتان بشـــك ل دەوتـــی عراقی و ،تم دەول یكی فیدرامرھبم مرج نیی ئاسایشی ھردووال ئاسایشـــی بكو نبن، جیاواز ھرم جیاوازە لگڵ ئاسایشـــی

عراق ل چند خاك:یكم: ل روی موداوە، ئاسایشی ل فراوانترە عراق نیشـــتیمانی ئاسایشـــی نتوەیـــی ھرـــم، نھا لمی ترئاسایشی ھ چونكسنووری ھرمی جبج دەكرت، بپچوانی ئاسایشی نیشتیمانی عراق، لگشت ســـنووری خاكی عراقی جبج دەكرێ، ب ھرمی ئمش بگومان كوردستانیشوە ك ،مرسوودی ئاسایشی ھ لل دوو الین پارزراو دەب، ھم ل رگی حكومتی ھرمی و ھم

ل رگای حكومتی ناوەندەوە.دووەم: لـــ رووی پاراســـتنوە، پاراســـتنی ئاسایشـــی ھرمـــی ئســـتۆی تودەك كوردســـتان حكومتی ھرـــم، چونك بی دەستوری عراق ھرمی كوردستان تایبتمندە ب پاراســـتنی ھرم ك كترســـییر مدژی ھـــ لـــجـــا دەبتـــوە، بـــرووی روو ســـربازی ب یان ئابـــووری یان كۆمیتی...ھتد، بم پاراستنی راق، كئاسایشـــی نیشتیمانی ع ،یتی فیدراســـتۆی حكومئ ل روەك باسمانكرد لوەش ھئ كبرژەوەندی ھرم، ك پارزراو دەب لـــدوو الیـــن، حكومتی

ھرم و خكومتی فیدرای.ســـیم: ل رووی ھڕەشـــكان، ھـــر گشـــتی بشـــوەیكی ھڕەشـــیك كـــ رووبـــرووی ئاسایشـــی ھرم بتـــوە ئوە ل ھمان كاتدا ھڕەشـــی، بۆ ئاسایشـــی نیشـــتیمانی عراق، كشمی كوردستان برھ چونكلدەوتی عراقـــی، بم مرج نیی ئو ھڕەشـــیی، ك روو ـــراق برووی ئاسایشـــی ع بھڕەشـــب بۆ ئاسایشی ھرم، بكو دەب ئم سیری جۆری ئم ھڕەشی بكین، ك روو برووی وە، بۆ نمونراق بۆتئاسایشی ع بوو دژ بك ھیڕەشـــر ھگئسیستمی فیدرای یاخود تكدانی یڕەشـــھ ئم لرەدا ئابووری مترسی دروست دەكات، بۆ ھردوو ئاسایشـــی و ھرم ئاسایشـــی عراق، بم ئگـــر عراق روو برووی پرۆژەیك بۆوە، ك خاكی عراقی دابش دەكرد بۆ س وتی "رەبی"سووننجیاواز:(كوردی و عو عرەبی"شـــیع" لـــرەدا ئـــم یڕەشترسیدارترین ھم ۆژەیپبۆ ئاسایشی نیشـــتیمانی، بم نتویی ئاسایشـــی نیسبت بكورد ھیچ مترســـی نیی، بكو ھیوایكی لمژینی گلی كوردە.

كواتـــ، دەبـــی پیوەندی نوان و كـــورد نتـــوەی ئاسایشـــی ئاسایشی نیشتیمانی عراق لسر بنمـــای (برژەوەنـــدی) بونیات بنرـــت، نـــك لســـر بنمای چونك (رەبتی كوردو عـــبرای)ئـــم برایتیی، بپـــی چمكی بنمایكی نتوەیی ئاسایشـــی

.ماناو كاتیی پوچ و ب

:ژی یاسای زانكۆی كۆیمید ئیسماعیل مامۆستای كۆلسعود حم

تاوەكو ئستا ل ھرمی كوردستان یاسایكی تایبت نیی، بتاوانكانی دژ ب ئاسایشی ھرم، ك گشت تاوانكان لخۆبگرت

چاالكییكانی ركخراو * لــــ درژەی كارو چاالكییكانــــی ركخراوەكمان رۆژانــــی ١٣-٢٠٠٨/٥/١٤، لــــ رۆژدا دوو لمــــاوەی و دابشــــكردن بــــ ھســــا ركخراوەكمــــان ،ر و كۆیولشــــاری ھر لواسینی"٤٥٠"پۆســــتھدیــــارە مبســــت لــــ ھواســــینی پۆســــترەكان، ھۆشــــیاركردنوەی كۆمنــــی خــــك بــــوو لمــــڕ چۆنییتــــی و نیشــــاندانی كموكــــوڕی دامــــزراوە یاساییكان، بوپیی ك ئركی راستقینی ئوان جبجكردنی یاســــاو برجســــتكردنی رۆشنبیری

یاسایی ل ھرمی كوردستاندا. پرۆســــی لــــ بشــــداریكردن بمبســــتی *ھبژاردنی پرلمانی كوردستان، ركخراوەكمان وەك ركخراوكی یاسایی سربخۆ بنیازە ب سد ئندام بشداری ھبژاردنك بكات، دیارە ئمش چاالكییكی ب ونیــــ ب براورد لگڵ مژووی ركخراوەكمان بۆ خزمتكردنی كۆمگی مدەنی.

چمكی ئاسایشی نتوەیی یكسان ب كیانی دەوت، دیارە ئمش لسۆنگی ئوە ھاتووە ك دەوت دیاردەیكی یاسایی، بۆی پیوەندی نوان ئاسایشی نتوەیی و كیانی دەوت، پاراســـتنی خودی دەوت. كوات ئاسایشـــی نتوەیی پاراســـتنی كیانی كۆمگی لدژی ھر ترســـناكییك ك رووبڕووی دەبتوە، پاراســـتنی ھمنی و ئارامیی بۆ ،یوەی ھوەیی دوو چوارچتوە ئاسایشی نیم روانگر لت، ھقامگیر دەبئاســـوودەو ســـ گكانی كۆمای تاككش ئاسایشـــی تمب ،گكانی كۆمنانی ئامانجدەســـتھبئاسایشی ناوخۆ پاراستنی دەوت ل ھڕەشی دەرەكی ب پاراستنی سنوور و سربخۆی ھرمك، پاراستنی سیستمی دەست، ئاسایشی دەرەكی وات پیوەندی دەوت لگڵ وت و ركخراوەكانی تر، ئویش كۆمك شتی تایبت لخۆ دەگرێ، وەكو سلكی دیبلۆماسی، بۆ زیاتر تیشك خستن سر ئم بابت ئم دیدارەمان لگڵ بڕز "مسعود حمید ئیسماعیل"مامۆستای كۆلژی یاسای زانكۆی كۆی ئنجامدا. ئا: پشەو محمد مستفا

عیلسما

ئید

می ح

عودس

م

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

7

حاجی ممۆتمن رچكـــی باكردنی گرتبوو، دیاربوو تازە كوتبووم سر پیان و ساكیان، ك بارو بارگی ماوەمان ل ھواری رەشـــمان برەو گوندی گڕاوەتوە، منیان لسر باری یكك ل وغ برزەكان سواركردووە، لو ناوەش یك زنجیرە دارتل ب كناری رگاكوە ھبووە، من لالی خۆموە رایلی بژر وغـــكان ھرچندە دارتلـــكان تپڕبـــوون، تا دەنگم تدابـــوە كوتوومت ھاوار ھاوار بۆ ئوەی لســـر وغك دامبزنن، نوەك ملم ب رایی دارتلكانوە بت، بم ھموو گورەكان ك ئو كاروان لگڵ ئم بوون، گاتیان پكردووم، ھروەك حاجی "عو"ی ئامۆزام دەیگتوە، باوكم سرباری ب تنیا بوونـــی، بتایبت بدوای جیابوونوەی و خـــۆی ماكردنـــی لگڵ مای مامكـــم، خاوەن ماڵ و گوزەرانكی خۆشبووە ل گوندی، خۆشی مرۆڤكی ب ھیمت و كاركر و جووتیاركـــی مانـــدوو نناس و مڕداركـــی كۆندەر بـــووە، لزۆر وەرزو چوونـــ بنگی كوســـتان و شونی لوەڕی ران مڕەكی، چندان وەرزر و شـــوان رەنجبری بوون...بۆی ماكمان بـــردەوام قلباغ كو خمیـــوان و قۆناغی ئـــ و ب وتۆتگایـــان كر الیدە بـــووە، ك ی لوانت ئتایبـــب ،گوندەكـــخۆشناوەتیوە، برھمكانی خۆیان ل ترێ و ھنارو ھوژەو ھنجیر و بادام و ســـوی السوورە و ھرم بۆ فرۆشتنی ھناوە، مای باوكم شونی

حســـانوە و مانوەیان بووە، ئو رۆژانـــش كـــۆچ و كۆچبـــاری مڕ لوەڕاندنی باوكم چووەت ناوچكانی ناســـیاوان ئـــم خۆشـــناوەتی، ھموو ھاوكاری و كارئاســـانیكیان ـــك زۆر بجۆر بـــۆ كردوون...بـــگرمی بوونت ناســـیاوی یكتری، ل خۆشـــی و ناخۆشـــیدا یكتریان ر بۆ نمونوە، ھـــر كردۆتســـبسای (١٩٧٤)، ك بشداری (شۆڕشی لگڵ جاركیـــان كـــرد، ئیلول)م چندان پشـــمرگ لـــ ناوچكانی چۆمانـــوە، بۆ ســـردان و دیدەنی كـــس و كارمان بـــرەو ناوچكانی گادا، كر وە، لـــڕاینـــر گولھوەرزی ھاوین بوو، ســـبینكی زوو گیشتین گوندی (سوس)ی برامبر چیای ســـفین و بردەم (بنباوی) بوو،تاكو برەو ناوچكانی دەشـــتی پشـــمرگكان بپڕینوە، ھولر چندانیان خزم و كس و كاری خۆم بوون...دیتمان گوند چۆ و سرەتا كســـمان لناو گوند بـــدی نكرد، ماندووبوونـــان ل موومـــان لـــھ وت راكشـــاین، كنا دیواری مزگپبدرژای شـــو رۆیشتنمان كردبوو، پاش تاوك ســـرم ھبی پیاوكی كورتیلی بســـاچوو بسرمانوە وەستاوە و یك یك لمان دەڕوانی، منیش ھر لخۆموە وتم: مام حاجی دەی پشـــكنری ئاوا تماشـــامان دەكی، ئویش یكســـر لم نزیك بوەوەو پرسی:(ئوە ئوە لكوێ دن

و برو كوێ دەچن؟).وتم: لســـرەوە بـــرەو گوندەكانی

دەشتی ھولر دەچین.دیسانوە پرســـی برەو چ گوندك؟ یكك لو الموە، ك لمن ھراشتر بوو، ب كلش و تمن، تی راخوڕی و وتـــی: چییـــ ئو پرســـیارانمان لدەكی، ئم قـــۆڕەی زگمان دت ل برسان، نانكمان بۆ پیدا بكن، منیش ل تكیوە وتم: ئوە خكی ئو گوندە بۆ كوێ چوون؟ مام حاجی وتی: وە كســـی برای من، ھندێ ناسیاوم لو گوندانی دەشتی ھولر ھن، دەی بۆنی ئوانتان لدەكم، خكی ئـــو گوندەش ھموویان لو ســـر ئاو و كانیی سرەوە، ھموو كپریان كـــردووە و چوونت ئوێ، ئوجا راستوخۆ رووی لمن كردوو وتی: تۆ خكـــی چ گوندەكی؟ منیش

وتم: من ئستا خكی شارم و پشتر مامان ل گوندی شـــخانان بووە، بب راوەســـتان وتی كوڕە تۆ كوڕی ،می نی؟ وتم: بد و مرممحش داگرتم و زۆر بر باوشـــی پكسیگرمی ھـــردووال روومتی ماچ كردم و فرمـــووی لكردین بدوای بكوین دەســـتی گرتبـــووم لگـــڵ خۆی، ھموومانی بردە سر جۆگ ئاوك، كـــ كپركی گـــورەی بســـرەوە كرابـــوو، جارێ لســـر ئاوەك دەم و چاومان بجوانی شوشـــت و دەم و دەســـت خۆراككی بیانیانیان لبر دەممان دانا و لسر نانك مام حاجی ھر تامزرۆی پرسینی ھوای كس و كارم بوون، وتی: ئوە دەسا زیاترە ھیـــچ ھواكی مای ئـــوە نازانم، چونك پاش چوون مای خودا ھزی مـــاوە، وەك جاران بدانوەم تئكر و وغ بروبوومكانمان بۆ ئو گوندان برین و وەكو جارانیش ئم كارە كم بۆتوە، بھۆی پیدا بوونی بردنـــی برووبۆمكان ترومبـــل و برەو شاری، مام حاجی حوسن زۆر بخرھاتنی كردین و ھـــر دەیوت: دەبی چند رۆژ لرە بحســـنوە و من زۆر قرزاری ماـــی باوكی تۆم، چونكـــ بـــ مانگ ماـــی باوكی تۆ قۆناغی مـــن بووە، ســـربردەیكی سیریشـــم ل مای باوكت بســـر ھاتووە، وتم توخوا مام حاجی ئگر بۆمنی نگیوە، وتی ب مرجك بۆتی دەگموە دەب چند جمكی تریش ل ماكم بمننوە، بھر جۆرك بـــت بۆ جمـــی نیوەرۆش خواردنكی بـــم ئۆقرەمانگـــرت، ئوەندە زۆر پگۆشـــتی مریشـــك و فروجی كوردەواریان ئامادە كردبوو، ك برســـیتی رۆژەكانی پشوتریان لبیر بردینوە و لونواندا حاجی جۆرە بم ســـربردەكی حوســـن

گایوە...جاركیان وەرزی سرەتای پایز بوو، چندان بـــارە ھنارو قرتا ترێ و ھنجیـــرم بچند وغكوە پبوو، ســـرجۆغینانی یشـــتینگ لگڵ لســـر ژنكان مان، پشـــتوەی تیلـــی خانووەكیان بانگیان كردم، مـــام حوســـن (بـــۆرە) برەلالی و لوێ بوەســـت، ھتا لـــ ژوورەوە دایدەكین...ئوان لو قساندا بوون، (بۆرە) لسر دیواری حوشوە بازی

داو شـــاوی بۆمن ھناو چاوم لبوو وتنوە بۆالی من كدوای كان بژن دڕەبوو، ك گوسغاردان، (بۆرە ئ دەبوای ،بوایماڵ نر باوكم لگئبرۆژ ب زنجیر ببســـترایوە، دەنا پی دەدایـــ ھر یكـــك، ك ری دەكوتـــ مای باوكـــم، بتایبتی خكی نناســـراو، باوكـــم بۆرەی ھروەك دەســـت و پی خۆی تماشا دەكرد و بجۆرك پروەردەی كردبوو، ھیچ دزو جردەیـــك بۆیان ندەكرا لترسی بۆرە، تخونی بنك و رەشماڵ و ماـــی باوكم بكـــون، دەگنوە باوكم ھر رۆژك مڕك، كاوڕك، كوشتیكیان ھبووبت، بش گۆشتی بۆرە ل گۆشتی تڕو ناسك ب تنیا دانراوە و باوكـــم بخۆی لبردەمی كانی دیكگوەك وەكو سداناوە، نتنیا ئســـك و پاشماوەی خۆراكیان خرابت بردەم، مام حوسن لسر قســـكانی بردەوام بـــوو، من ھر ئوەندەم زانی لچاو تروكانك بۆرە گیشت سرم، بقلمبازكی خرا برانگژم بوەوە، ك ھتا ئوەم لبیر نمابوو، من خنجرم لبر پشتنی دای، ھر ئوەندەم ئاگا لخۆ بوو، لخرتۆكـــی وەردام و ئگر ژنكان وە برمان، ئرسس یشتبوونایگندنیای ونجر ونجری دەكردم و بلدان و چغـــ چغ، منیان بـــ زامداری لبر دەستی دەرھنا، ك ل باسك و رانم گازی لگرتبـــووم، خونیان لدەتكایوە، ئوەبوو ژنكان منیان لناو لفیكوە بـــۆ ماڵ بردەوە و نزیكی مانگك لو ما برینكانیان ھمـــوو رۆژێ بقوڕی ســـووری بۆ شوشـــتووم و پاكیـــان كردۆتـــوە، ھتاكو بتواو ســـارژبوون (دیارە كـــوردەواری دەســـتووری بھندێ چوریانكردووە و مرھمیان لداوە) كوتوومت سر پیان و بۆرەشیان لبر مان دورخســـتۆتوە و پاش ســـاغ بوونوە، ل جیاتی بارەكانی شمحمد ھنابووم، موەیی ئو چنـــدان بارە گنـــم و دانوی بۆ

ئامادە كردبووم و بڕیان كردم... پاش نانخواردنی نیوەڕۆ ب مئیتر ئسوپاسوە ئو ھوارەمان بجھشت وتین و بك (بـــاویبن) رســـو ب(باواجی) روو ل گوندەكانی بســـتی

شرغ گۆر بووینوە.بشی بیست و پنج

داو شـــاوی بۆمن ھناو چاوم لبوو وتنوە بۆالی من كدوای كان بژن دڕەبوو، ك گوسغاردان، (بۆرە ئ دەبوای ،بوایماڵ نر باوكم لگئ دڕەبوو، ك گوسغاردان، (بۆرە ئ دەبوای ،بوایماڵ نر باوكم لگئ دڕەبوو، ك گوسغاردان، (بۆرە ئ

برۆژ ب زنجیر ببســـترایوە، دەنا پی دەدایـــ ھر یكـــك، ك ری دەكوتـــ مای باوكـــم، بتایبتی پی دەدایـــ ھر یكـــك، ك ری دەكوتـــ مای باوكـــم، بتایبتی پی دەدایـــ ھر یكـــك، ك ری

خكی نناســـراو، باوكـــم بۆرەی ھروەك دەســـت و پی خۆی تماشا دەكرد و بجۆرك پروەردەی كردبوو، ھیچ دزو جردەیـــك بۆیان ندەكرا لترسی بۆرە، تخونی بنك و رەشماڵ و ماـــی باوكم بكـــون، دەگنوە باوكم ھر رۆژك مڕك، كاوڕك، كوشتیكیان ھبووبت، بش گۆشتی باوكم ھر رۆژك مڕك، كاوڕك، كوشتیكیان ھبووبت، بش گۆشتی باوكم ھر رۆژك مڕك، كاوڕك،

بۆرە ل گۆشتی تڕو ناسك ب تنیا دانراوە و باوكـــم بخۆی لبردەمی كانی دیكگوەك وەكو سداناوە، نتنیا ئســـك و پاشماوەی خۆراكیان خرابت بردەم، مام حوسن لسر قســـكانی بردەوام بـــوو، من ھر ئوەندەم زانی لچاو تروكانك بۆرە گیشت سرم، بقلمبازكی خرا برانگژم بوەوە، ك ھتا ئوەم لبیر نمابوو، من خنجرم لبر پشتنی دای، ھر ئوەندەم ئاگا لخۆ بوو، لخرتۆكـــی وەردام و ئگر ژنكان وە برمان، ئرسس یشتبوونایگندنیای ونجر ونجری دەكردم و بلدان و چغـــ چغ، منیان بـــ زامداری لبر دەستی دەرھنا، ك ل باسك و رانم گازی لگرتبـــووم، خونیان لدەتكایوە، ئوەبوو ژنكان منیان لناو لفیكوە بـــۆ ماڵ بردەوە و نزیكی مانگك لو ما برینكانیان ھمـــوو رۆژێ بقوڕی ســـووری بۆ شوشـــتووم و پاكیـــان كردۆتـــوە، ھتاكو بتواو ســـارژبوون (دیارە كـــوردەواری دەســـتووری بھندێ چوریانكردووە و مرھمیان لداوە) كوتوومت سر پیان و بۆرەشیان لبر مان دورخســـتۆتوە و پاش ســـاغ بوونوە، ل جیاتی بارەكانی شمحمد ھنابووم، موەیی ئو چنـــدان بارە گنـــم و دانوی بۆ

پاش نانخواردنی نیوەڕۆ ب مئیتر ئسوپاسوە ئو ھوارەمان بجھشت وتین و بك (بـــاویبن) رســـو ب(باواجی) روو ل گوندەكانی بســـتی

خكانك ھن دەقیان بوە گرتووە ئگر ل شتكدا باو رەبا، نوە توە، ئك كۆیكردنـــرژەوەندییب و شتئ خاسمن ،و رەققت وەدێ و ندەنگیان للمڕ مسلی پارەو ژنوەب، كچی بپچوانوە توكی سادەیان دەككی بچووك، گرفتك درزكاتبینوە، ســـنگر لك دەگرن، شـــتی كۆن و نوێ بو گۆڕە وەردەكن و گشـــت ھوكیان دەخن گڕ و ئافرەتردی بـــدەن. ئع ل كی پچۆن پشـــتی یب باشـــی دەناسم ب مبســـتی گواستنوەی خۆی لـــ قوتابخانیك بـــۆ یككی دیكـــ دەچت الی سرپرشتیاریكی برپرس تاوەكو رەزامندی بۆ ئو دەھا جار بس شتر بپ ێ، كوە دەرببگواســـتن تیییارە كردووە و بردوویوی سواری سوە ئدزییدەرەوەی شار و ل چۆوانیدا حزو ئارەزووی خۆی ،بیكردای و ئافرەتك ئیر قسركردووە و ھت لســـند بوو، الی ئو بڕـــزە رەتكردنوەی نبوو. زە بڕو بش دەكا، ئشكی پو داواكارییك ئكات ،و قوتابخانوە بۆ ئوە وتی:"ناتوانم بتگوازموستچونك میالكیان باش و" ئویش موبایلكی دەكاتوە و دەنگی تۆمار دەكات و پی دە:"باش بۆ پم نای بۆچی تا پمت ڕادەبوارد و منت دەبردە دەرەوە، دەستت بۆ كردبووم پرد بسری بپڕموە و ھمیش دەتوت بووایكم ھر داوایتتدام و ھخزم ل مركس ئبرەتت ندەكردەوە، ئســـتاش لبرئوەی ئیشت پم نماوە پشـــتمان تدەكی؟" ئو بڕزە ھر نیھنا و نیبـــرد پی دە:"دەمت خكـــوە. ئوە زروفك بوو رۆیی. ئستا كســـی لتۆ ناسكتر پیدا بووە، بھرحاڵ مانع نیم ئگر ئافرەتكی تڕو ناسكم بۆ بنی ئگر بۆ جاركیش ب". "ئوھا". ب تووڕەییوە داواكی دەكشتوە و یكسر برەو وەزارەت دەڕوا. كاتك ب موبایلكی ئو قسانیان بۆ لدەدا، ھر ئو ڕۆژە بب پرس و را فرمانی لكار البردنی لو

پۆستی دەردەكن و الیدەدەن. برپرســـی بڕوەبركیش كلكی لگڵ ژمریـــاری دایرەكـــی دەكاتـــ یك و ن، بكـــی زۆر دەكـــوە دزییكـــیبپكردنوەی وەســـی بتاڵ و نووسینی شـــتی وەھمی، ك لڕاستیدا ھیچ بوونی نبوو. سانك پكوە خواردیان و ھر زووش بوون خاوەنی ســـیارەو خانووی

خۆیان، وەل كاتك ئو بڕوەبرە دەیـــوێ لجیاتی ئو برپرســـی .دان خۆی خزووركی ژمریارە، توردی و دەكنام ویش نایكاتئراپۆرت نووسین لسر دزییكانی

و دزییوەی خۆشی لرەڕای ئرە ســـوەبڕو بئشـــریك بوو و راپۆرتكی دەدات ســـروو، دوای پكھنانی لیژنی لكۆینوە و ھدانوەی الپڕەكانی چوار ســـاڵ بر ل ئمۆ و رووبڕووكردنوەی ئو بڕوەبـــرە و رامـــان و نتوانینـــی وەمدانوە و جكردنوەی ئو ھموو وەسو، فرمانی دەركردنی

.دەردەچ و پۆستلتمنم ھشتا شش سان بوو، رۆژكیان ل كۆنی گڕەك یاریم دەكرد، ل دروســـتبوونی ناكۆكییكی سادەو ساكار پك ھقژاین، وای جنودان بیك و دەست لیك راســـتكردنوە، سرەنجام كار بوە گیشت ب مست و شق و پلق وەرگڕاین سر یك و ك دەمیم بخون ھنا ئویش ھر روو بووە بردك و تیگرتم، چاوی راســـتی كور كردم، لو رۆژەوە ھاوڕكانـــم بۆ گاتو گپ پمدەن: تۆ ھموو دنیا ســـتم بی. ھس ناككرق بك دەبینی و فچاوب كی زۆر دەكرد. دوای مردنی دایك و باوكم كرانیینیگھردووكیان چوار سعاتیان بین بوو، بھۆی ئوەی تاقانی ماوە بووم خانووبرە و حاڵ و ماكی باشم بۆ بجما، كوتم كاسبی تا تمنم گیشت سی و پنج ساڵ زۆر دەومند بووم ب تماعی ھبوویی و دەومندی ئافرەتكم ھنا، ل جوانی ب ونبوو، ھموو گنجك ئاھی بۆ ھدەكشـــا. من ك ھموو او پی پالگنج عدەست و دیاری و چوار پ رۆژێ بل خواردن دەگڕاموە، خۆشویست بووم، زۆری رز دەگرتم و بپیرموە دەھات. دنیا ھوراز و نشـــوە، ل مامكردنكـــدا، زەرەركی زۆرم كرد و ھاتموە سر ساجی علی، بم ئو دەست و دیاریی نما و دەھاتم گۆڕا و نكژن ممبۆوە، بك یالگو عئپشـــوازیم و ن ئو رزەی جارانم ما. ك لم پرسی: بۆچـــی ھتا گندۆر گندۆر بـــوو خزممان گلك زۆر بوو، ك گندۆر نما خزممان ق بوو. من تا بدەســـت و دیاری و چوار پنج عالگوە دەھاتموە بپیرموە دەھاتی و پشوازیت دەكردم و رزت لمدەنا، كچی ئســـتا وا نماوی؟. ئویش ھۆپكـــی لخۆی كرد و بچاوكی ئبقوە پی وتم:" ئوە تۆ چما كوری و نمزانیوە". ك وتم:"بۆ ھموو رۆژێ لپش چاوت نیم یان خۆت لختی گلی دەدەی". وتی:"من چاوم تنھا كمادام ،ی دەستی تۆی دەبینالگندی و عمدەوكوری من لالت دانانیشـــم و دەب تقمبدەی" زۆرم لگی رست دایكت چا، باوكت چا، واناب ناكرێ. دەتووت گوـــزی بۆ دەژمرم. بناچـــاری تقمدا، ھفتیكی نبرد ژنكی دیكم ل نۆژەندا ھنایوە، ئـــو پش وەخت پم وتبوو من چاوكم كورە و حاڵ و مایشـــم ھر ئوەندە ھی، ئگر پم ڕازی لت ممنوون دەبم، ئگینا تۆ لمای خۆت و منیش لمای خۆم. ب ھموو شـــتك رازی بوو، پم نای ژیانكی تـــازە و زۆر لبری مورتاح بـــووم و وردە وردە خوا دەرگیكی تازەی لكردموە و خۆم گرتوە، ئستا بوومت خاوەنی ماڵ و موككی زۆر و س مندام لی ھی و بخۆشی دەژین، ئوەی حسودیشم پ دەبا،

لرەوە پی دەم:"الحسود الیسود".

عیب نبی

ن، بكـــی زۆر دەكـــوە دزییكـــیب

خۆیان، وەل كاتك ئو بڕوەبرە دەیـــوێ لجیاتی ئو برپرســـی .دان خۆی خزووركی ژمریارە،

ییر

كبونا

رو

شاخوان علی حمد

تنـــز

حاجی ممۆ: (حمید مڕمڕچی)م ل پبوونی دەمانچ بدرۆخستوەخوندنوەی الپڕەكان... ئو رۆژو شوانی لبیرم ناچنوە

فخرەدین تاھیربانگـــی كاژیـــك رۆژنامیكـــی كوردییـــ، ل ئوروپـــا لالین

حزبی كاژیك بودەكرایوە.بگومـــان بـــ گوـــرەی ژمارەی یكی ئم رۆژنامی بۆمان روون

دەبتوە، كـــ ئم ژمارەی چۆن ببۆتـــوە و ل الپڕەی یكمدا

بم شوەیی لسر نووسراوە:ل گۆشی الی راستی رۆژنامك و ل سری سرەوەدا ب قبارەیكی گچك ئم دروشـــم نووســـراوە: كوردستان بۆ كورد یكسانی بۆ

گللژـــر دروشـــمكدا ب ختكی كك درشـــتتر ناوی رۆژنامتۆز(بانگـــی كاژیـــك) نووســـراوە و لژرەوەش بم شوەیی لسر

نووسراوە: فلســـف كی كوردیییرۆژنامو بیروبـــاوەڕی حزبـــی "كاژیك"

بودەكاتوە.ئوروپا ل "كاژیك" دامودەزگای

ناوبناو دەری دەكاتب سرپرشـــتی ھاوبیر رەسوڵ و لســـر بیاری كۆنفرانســـی نیسانی ل "كاژیك" دامودەزگای

١٩٦٨ داژمارە (١) – ١٤ ی نیسانی ١٩٦٨

یم رۆژنامئ گای گوتنوی جئب قوارەی A٣ و ب چوار الپڕە ی لتانم بابوە و ئوكراوەتب

خۆگرتووە:ئـــم یكمـــدا الپـــڕەی لـــ

:دایی تنووسینانپیرۆز رۆژی بیـــادی -١

ھاوبیر “رەسووڵ“ھاوبیر دوایـــی كۆچی -٢كورد پشمرگی علی، لتیف و ئندامـــی كاژیك حیزبی كاژیك

دامودەزگای ئورووپاشـــھیدبوونی سالمی -٣

سرتاش بانگی كاژیككۆنفرانسی دامودەزگای -٤كاژیـــك لـــ ئوروپا تشـــرینی

دووەمی ) (١٩٦١بڕوەبرتی یكاژیك

ھـــر لـــم ژمارەیـــدا ریكالمی رۆژنامیكی دیكی ھمان حیزبی كاژیك ب ســـرناوی (كوردستان كـــ كـــردوە، ئینفۆرماســـیۆن) ئمـــش دەقـــی ریكالمكیتی: كوردستان رۆژنامی (٩)ی ژمارە ئینفۆرماسیۆن دەرچوو. ھروەك جاران پ بـــوو ل حال و ھوای كوردســـتان و شـــۆرش وباس و كوردستان كوردایتی. خواســـی كـــیرۆژنام ئینفۆرماســـیۆن ل الیـــن یكتـــی ی نتوەیی ندكارانـــی كـــوردەوە لـــی خوئروپا ب زمانـــی ئلمانی چاپ ئكـــرێ و بـــ خۆڕایی بســـر حیزب و بناوبانگكان رۆژنامسیاســـییكان و كسانی ناوداری بوئكرتـــوە. ئورووپـــادا پیرۆزبایی ل یكتی ی نتوەیی ی خوندكارانی كـــورد ئكین و ھر بردەوام ب تكۆشـــانیان،

لژر ئای نتوەیی دا(بانگی كاژیك)

ل كۆتایی دوا الپڕەی رۆژنامی بانگی كاژیكدا، پوختی ناوەڕۆكی كورتكراوەیی و بی بم ژمارەیئ

زمانی ئلمانی بوكردۆتوە.رۆژنامی دەنگی كاژیك تا ئستا ب تـــواوی بۆم روون نبۆتوە، ك چند ژمارەی ل دەرچووە، من تن ژمارەی (١)ی ئۆرگینالكم چند ســـاك دەبت بدەســـت خستووە و ئستاك بیارم دا بۆ جـــاری یكم بـــوی بكموە و ل ئایندەشدا ئگر تمن مودا زدەتر بـــۆ ھولـــدەدەم بدات، زانیاری و بدواداچوونی لســـر ئایینیكی لـــ ببكوو بكم، نزیكدا ژمارەكانی دیكش بدەست

بخم، ب ھیوای ئو رۆژە. *ماجستر ل زانستی رۆژناموانی

بانگی كاژیك

بۆ یكمینجار دوای ٤١ ساڵ بودەكرتوە

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

8

یسیاس

پارزەر: كمال محدینپـــاش شكســـتی ئیمراتۆریتی عوسمانی ئیســـالمی ل شڕی یكمـــی جیھانیـــدا لســـای ١٩١٤ بشـــی زۆری وتكـــی تـــوان حكومنشـــكرا لدابشـــڕە لم ســـركوتووەكان فڕەنســـاو وەك گورەیـــدا بریتانیاو رووســـیا و.. بپی پیمانكانـــی ســـایكس بیكو، قاھرەو، لوزان.. ئو بشـــی مایوە كۆماری توركیای "كمال ئتاتورك"ی لســـر دامزرا، بیروباوەڕكی بناغو لســـر نتوایتی تورك چییتی زۆر

تسك و خۆ بزل زانین. پداگرتنی و ویســـت لســـر كمال ئتاتورك و برژەوەندی ل زۆر بشـــكی زلھـــزەكان نتوەكانـــی و نیشـــتیمان كـــورد و عـــرەب و ئرمـــن و ئـــازەر و... بـــزۆر خران ژر دەســـتی حكومتكی كمال رەزامندی بـــب ئتاتورك، ئو نتوانـــو دوور لھموو یاساو بیارەكانی"عصب االم"ی وانتم نستاش ئوكات تا ئئ شخوراون لند و بگیرۆدەو بئنجامی ئو پیـــالن و بیار و

.نامرۆیان وتنككرواتـــا باكـــوور كوردســـتانی ستراو بزۆر بكوردســـتانی بتوركیـــا ك ٢٥ بیســـت و پنج ملیـــۆن كـــوردی تـــدا دەژیت یكك لـــم وتانی ك بزۆر زەكان خرایو زەبرو زەنگی زلھژـــر دەســـتی حكومتكی بشی ئم ئتاتورك، كمال كوردســـتان لگڵ بشـــكانی باشوور و رۆژھت و رۆژئاوای كوردســـتان ویالیتكی جیاواز و دیارو ســـنوور چسپاو بوون ل دەوتی عوسمانی لھموو كاروباری ناوخۆیی ســـربخۆ

بوون و خۆیان دەستدار بوون، بۆ راپڕاندنـــی كاروبارەكانیان ئیمپراتۆرییتی لچوارچوەی

عوسمانی پش رووخانی. پاش شـــڕی یكمـــی جیھان و روخانـــی عوســـمانییكان و دروســـتبوونی توركیـــاو بزۆر بستنوەی باكووری كوردستان بـــ توركیای نتوە پرســـتی زلـــزان كنی و خـــۆ بشـــۆڤھمیش دژایتی كوردیان دەكرد و ل بچووكترین مافی نتوایتی كورد ببشیان كردن لو مافانی ئیمپراتۆرییتی لكاتـــی كـــعوسمانی ھیانبوو، ھموویان ل ســـندنوەو ناویان لكورد نا توركی شـــاخاوی. ئستاش سرۆك وەزیرانی توركیا دەت: ئوەی خۆی بتورك نازانت با

لتوركیا دەرچت!!! ناڕەزایی خۆی میشـــكورد ھ تسیاســـ برامبر دەربیوە چـــوت و رەفتـــارە خراپكانی ر برامبتی توركیـــا بحكومزۆرجار كوردســـتان، كـــوردو كـــورد ناچاركراوە بـــۆ برگری پاراســـتنی و لخۆكـــردن چسپاندنی و خۆی ناسنامی ھموو بـــۆ دەســـت مافكانی جۆرەكانی خبـــات درژ بكات ب خباتی چكداریشوە ھوڵ و تقالكانی بدرخانییكان و شۆڕش یك لدوای یككانی نموونی توركیا كوردســـتانی باتمجۆرە خی ئقینراســـتسیاســـی و چكدارانی كوردە، ســـركوتنیان ھرچنـــدە ب نگیشتن نھناو بدەست ئامانجكانیـــان، ھۆیكشـــی ربازی برنامـــو نبوونـــی وتووانشكرن و پباتی مۆدخلڕووی سیاســـی و كۆمیتی و پیوەندییكانـــی دەرەكـــی و كرەســـتو پداویســـتییكانی

خباتی درژخاین بوو. بۆیـــ رۆ نبز و خون گرم كورد دسۆزەكانی رۆشنبیرە و لـــ رۆژی ١٩٧٨/١١/٢٧ پارتـــی كركارانی كوردستانیان دروستكرد تی لباتـــی كوردایبـــووە خ ستراو بزۆر بكوردســـتانی بتوركیا بپی برنامو ربازكی پشـــكوتووانو و زانســـتی مۆدرن، رۆژانش ھویانداوە، داخوازییكانیان ھمـــوو كـــگونجـــاو بت لگـــڵ بارودۆخ و برژەوەندییكانـــی كـــورد و

سیاستی نودەوتی.

پككــــ لمــــاوەی تمنــــی ب ســــدەھا داســــتانی گورەو مردانــــوە و خونــــاوی توركیا حكومتی برەنــــگاری بوونتــــوەو برگریان كردووە لخۆیان و كورد و كوردستان، دڕندەییكانــــی رشــــھ دژی توركیا ك ب تــــۆپ و تانك و فۆكی جنگی كوردســــتانیان وران كــــردووەو تــــا ئمۆش ل ردەوامــــن، بــــۆ نموونــــبرۆژی ٢٠٠٨/٥/٢ ب"٥٠"فۆكی پیمانی ناتۆ شاخی سركش و پشت ئستوورەكی كورد"شاخی قندیل"یــــان بۆردومــــان كرد، تدەو ك لســــوەی كئبناڕەزاییــــك ئیســــالمییكان دەرببــــن، ك ســــدەھا منداڵ و پیــــرو نخۆش و شــــھید و برینــــداری لكوتــــوەو زیاتر رانكــــرا. لــــ١٥ گونــــد و لــــكارەساتكی ھكاری ك زیاتر ل ٧٠٠ پشــــمرگو سركردەی كــــورد كــــوژران بــــ پیالنــــی رۆژی لــــ توركیا حكومتــــی پیالن ھروەھــــا ،١٩٧٦/٧/١٥گوو نامردەكی توركیا لگڵ حوت دەوت بۆ بدیل گرتنی و ئۆجالن" ــــبدوع" بڕز بندكردنی ل دوورگی ئیمرالی و ئشكنجدانی، زۆر رووداوی گایڕل خراپتــــر لمانــــش لالین حكومتی توركیا و خوا

نناسكان. پاش ئـــوەی ب ھمـــوو ئو كوشتن و گرتن و راگوزانی كورد و بۆردومانی كوردستان ب تۆپ و تیارەو چكی كیمیاوی حكومتی جونوەی نیتوانـــی توركیا ئازادیخوازانو ئاشتیانی كورد فكوردســـتانی توركیـــا خلبكات، بۆی ناچار ھانای بردە بر پیـــالن گانی سیاســـی و ھختاندنی و نودەوتی ھندێ الینی كورد ب بیانووی چونكـــ ،كـــكپ دژایتـــی كی تیرۆریســـتكخراون ردەك لڕاســـتیدا بـــۆ ھموو دنیا دەركوت و توركیاش زۆر باش دەزان كـــ ئمۆ پكك بووە ب رابـــڕی خباتی كوردایتی و باكـــوور لكوردســـتانی

.تیرۆریستیش نییپاش رووخانی رژمی دیكتاتۆری ســـدام و دامزراندنی كۆماری فیدراڵ و دیموكـــرات عراقـــی و ســـربخۆ لگـــڵ دانانـــی دەستووری ھمیشیی و ئیعتراف

ب حكومتی ھرمی كوردستان، و باوەڕە، كئ یشتتوركیا گكۆماری گشـــكردنی مانوەو عـــراق دەبت ھـــۆی مانوەو ھرمی حكومتی گشكردنی تدەب ئمـــش كوردســـتان، ھـــۆی برزبوونوەی ھســـتی كردنی لشـــتـــی و گكوردایھموو كوردستان ب كوردستانی توركیاشـــوە ئمـــش لگڵ توركیا خوناوییكانی ونخبیری توركیا بۆی ناگونجت، تكشـــكانی بۆ كـــردەوە لوە كۆماری عراق و دوای رووخانی و كوردستان ھرمی حكومتی جونوەی خفكردنی پاشان توركیـــاو لـــ كوردایتـــی

.ككناوبردنی پلگوەی ســـتبم ئـــو بـــۆ دەســـتی كرد ب ناردنی وەفد و ئمریكاو بۆ دیبلۆماسییكانی ئران و عراق و سوریا بۆ دانانی پیالنی گورەترو ژەھراوی تر و ھم الین دژی كۆماری عراقی فیدراڵ وكورد وتیـــان ل رۆژی وەفدكی ٢٠٠٨/١١/١٩ چوارشم گورەی توركیا گیشـــت بغدا لگڵ وەفدی عراقی رككوتن لسر چۆنییتی بر برەكانی جونوەی كورد ل كوردستانی لدانی بیانـــووی بـــ توركیا پكك لم دانیشـــتن وەزیری ئمنـــی قومی عراق و وەزیری ناوخۆی ھرمی كوردســـتان و نونـــری وەزارەتـــی ناوخۆی ئامادەبوون برگـــری عـــراق

بسرپرشتی ئمریكا. رۆژی لـــ دووبارە بیســـتوم٢٠٠٩/٤/١١ وەفدكـــی گـــورەی توركیا گیشـــت بغداو لگڵ وەفدی حكومتی عراق و ئمریكاو ھرمی كوردســـتان كۆبوونوە و بیاریاندا لســـر پناسینی پكك بـــ ركخراوكی تكدەر وات"تیـــرۆر"و دژایتیكردنی و دەســـتگیركردنی و لناوبردنی پككو ســـرۆككانی كادرو تســـلیم كردنوەیان ب توركیا و عـــراق لالیـــن حكومتی سربازخانی دوو دامزراندنی گورە لـــ كوردســـتان بۆ ئو رەوە، لـــی ســـســـتانبمرۆژی ٢٠٠٩/٥/١٤ عبدو گول یشترۆك كۆماری توركیا گسمبست. ھمان بۆ دیمشـــق دروستكردن لچۆنییتی ئگر و رابـــردووی حكومتی توركیا و دژایتـــی برامبر حكومتی

عراقـــی فیـــدراڵ و كوردایتی بـــۆ حیســـاب وردبینـــوەو خونكانی بكین، ك دەیوت ئیمپراتۆرییتـــی مـــژووی عوسمانی بگڕینوەو دەستی كر ناوچسب نپخۆی بسئم راستییانی خوارەوەمان بۆ

دەردەكوت: ١- مبستی گورەو سرەكی تكشـــكانی توركیا حكومتی دیموكرات عراقـــی حكومتی و فیدراڵ و ســـربخۆی پش پككـــ، چونكـــ لـــڕووی عراق زۆرینی نتوایتـــی عرەبو لـــڕووی مزھبیش شـــیعیو كوردیش لناویان با دەســـتو ســـرۆك كۆمار و جگری ســـرۆك وەزیران و پرلمانی ســـرۆكی جگری عـــراق و وەزیـــری ناوخۆی عراق نـــك تنھـــا كوردن، ركردەكانی حزبس ل بكو كوردییكانن، لگڵ ئمانش توركیا دۆســـتی ئیســـائیلو ناتباییكـــی و ناحـــزی مژوویش ھی لنوان وتانی عرەبـــی و حكومتی توركیا، بۆیـــ توركیـــا ھوـــدەدات شـــرابك عراق حكومتـــی درژخاین جنگگـــی بۆناو و پ لمترســـی و ب ئنجام جونوەی پككـــو لگڵ نتوایتی كورد لناوچكانی قندیـــل و ھگورد و كارۆخ و خواكورك و.. ك توركیا ماوەی بیست ســـاڵ زیاترە بھموو تـــۆپ و تیـــارەی پیمانـــی ناتۆ لگـــڵ یارمتی ئمریكا و ســـدام حوســـن و ئـــران ككیتوانـــی پو ســـوریا نلناوبرـــت، ئایا حكومتی توانـــای كـــ الواز عراقـــی پایتختی بغدای پاراســـتنی نیی دەتوان ئم شڕە قورس و دژوار و درژخاینـــ بكات بـــ نونرایتی توركیا، ئایا دەستكوتی عراق لم شڕە چی وەی دیارو ئاشكرایت؟ ئدەبئمریكاش توركیاو مبستی ئوەی، كـــ حكومتی عراق بخن ناو شـــڕو ئاژاوەیكی دوا نھاتوو ھزارەھا سرباز و ئفســـری عراقی بكوشتن بدەن و ســـروەت و ســـامانی راقیـــش بـــدەن بوتـــی عنئمریكا بۆ چك و تقمنی و ورەیڕە گم شداویستی ئپتـــا رۆژك دـــت ژەنڕاكی ر براقی ســـری عســـكعلم ســـوود توركیا ئمریكاو وەردەگرت ناخۆشـــ وەزعو دەچتـــ ســـر دەبابیك و دەكات كودەتایـــك و

دیكتاتۆرییتی عسكری وەك توركیا دەگڕنتوە عراق و دیموكراتییت و فیدراییت و حكومتی ھرمی كوردســـتان تكدەدەن و بئارەزووی خۆیان

حوكمانیمان لسر دەكن.٢- مبســـتی دووەمی توركیا لناوبردن و تكشكانی پككو كوردە نتوایتی جونوەی لكوردســـتانی توركیا، ك بۆ ھموو الیك دەركوت توركیا ناتوان ئم كارە ئنجام بدات ككوێ پمریـــكاش نایو ئرووی بـــم لناوبچـــت،

سیاستی دەولی رەش بت. ٣- مبستی ســـیمی توركیا لم پیالن چوار الینی"توركیا و عـــراق و كـــورد و ئمریكا" ئوەیـــ كـــ توركیا بشـــك خاكی كوردستان داگیربكات بل كدەم ك ربازخانبیانووی سخون بمجۆرە دەستكوتانوە دەبینـــ، لكاتـــی گرمبوونی شـــڕو پكدادان ھموو كارك ئاســـاییی دەبت بـــ بیانووی

برژەوەندی سركوتن. وە كیندووبـــارەی دەك بۆیلگڵ توركیا رككوتنی ئم ك لندمریكاو ھـــراق و ئع ككتی پنـــاوی دژایكورد بس ئامانجی زۆر گورە بدەست دنـــت، بۆیـــ زۆر بپرۆش و دســـۆزان داوا ل حكومتی عراق و بڕز سرۆك كۆمار و ئنجومنی نونرانی عراق و كوردســـتان و وەزارەتی برگری عراق و پشمرگی كوردستان دەكم، ك بھیچ جۆرك نھن پشمرگی و عراق ســـوپای كوردستان ب نونرایتی توركیا لگڵ پككـــو كوردی توركیا شڕ بكن، چونك ئنجامكی كارەســـاتكی گورەیو نمانی ھمـــوو الیكمانـــ، وا دەزانم توركیاو لـــ كورد جونوەی پككش ســـرمایی گورەن بۆ عراق و كوردستانی عراق و ئران و سوریا، با شڕیان لگڵ پاوانكانی باشـــ نكین، ئم پیالنان بیر لوە ناكنوە رۆژـــك لـــڕۆژان لـــ گرمی تۆپ و تیارە لنـــاو دوكڵ و بۆن كروزی گۆشـــتی شھید و برینداران لنـــاو دەربدەری و برسییتی پیرو مندان شیتان زەفر ب پككـــ برت وەك زەفـــری ب ئادەم و حوا برد و لناو كۆمگای مدەنی كوردی و بیخات نو توركی دەڕی بھناو ســـوپای و تیرۆر و ئمش وەك ئفغانستان و پاكستانمان قورە عخوای گـــ ربســـب

بدات بھموو الیكمان.

كـــــدەپ نیشــــان ك ســــــردب كۆمـــــاری توركیا بــــ

تایبت ب بدرخاندوابدوای لچاپدانی كتبی ت"، ككانی دەســــمگ"ل (٣) شانۆنام پكھاتوون كــــمانگ چنــــد مــــاوەی نووســــینوەی بیرۆكــــی تكســــتی درامای مالفندی

مشــــكی نووسری شانۆیی شــــریفی مح ئــــازاد د. شمئ ھر داگیركردووە. ر كردووە كنووســــوای لرۆژان خریكی لكۆینوەو الپڕەكانــــی ھدانــــوەی ژیانی گورەپیاوی ھولر و

ت، لم شارە بژووی ئمھرس سردەمی عوسمانلی و ئینگلیز و پاشایتیدا. ئم درامای وا پالنی بۆ دانراوە، ك ب"٣٠"ئلق تواوبت و ھر ١٠ ئلقیك لو ســــی ئلقیش باســــی بشكی

لم بكات مالفندی ژیانی تیایدا ك س ســــردەمی

ژیاوە. درامای لم گوتن شاینی الینــــی زۆری بشــــكی كۆمیتــــی و سیاســــی و ئابووری و ئایینی ئو گورە

پیاوە و ســــرجم شــــاری ھولــــر و كوردســــتانیش

زیندوو دەكرتوە. ب كســــتم تدین ئئومبزووترین كات چاوو مشكی گشــــتر و گش بینــــران

بكاتوە.

تكستی درامای مالفندی لالین د. ئازاد حم شریف دەنووسرتوە

باوكی لۆزان (١٣/٤/٢٠٠٢) رۆژی لسردانكی چاوەروان نكراو ســـرۆكی فلســـتینی بڕز ســـردانی عباس) (محمـــود ســـرۆكی ھرمی كوردســـتان بڕـــز مســـعود بارزانی كرد و بگرمـــی پشـــوازی لكرا لگڵ بوبوونـــوەی ھوای ھاتنی ل میدیایكان سرنجی سیاستمدارانی راكشا بۆ ئم ســـردان كت و پە چاوەروان

نكراوە. راست بھر شوەیك بكرت دەبـــت حكومتـــی ھرمـــی كوردستان پیوەندی دبلۆماسی

خۆی بھز بكات لگڵ وتان بۆ دروســـتكردنوەی ژرخانی راكشـــانی و روخـــاوی وت بیرو ســـۆزی وتان بۆ كورد و كوردستان، ھرمی حكومتی بم بمرجك لسر بنمای برژەوەندی دووالین بت نك

تاك الینی.و پرســـیار چنـــد لـــرەدا بۆچوونك دت پشوە دەبت مش ئتی كورد پركردایســـھســـتی پ بكات، باش ئم رۆژانی، ك كورد (١٨٢) ھزار مرۆڤی ب تاوانی زیندەبچاكرا و ھشت ھزار بارزانی ب سرو شـــون كرا بۆ ویژدانیان ئارام

نكرد ب دەنگ بوون ل ئاست !تراجیدیای م كارەساتئ

بۆ ئوەی ئمۆ رووی ئوەیان ھبووای داوای نیشتجكردن و ھاتنی (١٣) ھزار فلستینیان بكردبای بۆ جگربوون ل ھرمی كوردستان بڕز سرۆكی ھرم دەبوو ھاوریتی ئم میوانی شداری كردن لبۆ ب بكردبای (١٨٧) ناردنوەی رورەســـمی گرمیان ناوچی ئنفالكراوی بـــۆ زدی بـــاوك و باپیرانیان چونك ھـــاوكات بـــوو لگڵ

ناردنوەیان !سركردایتی كوردستان دەبت بزانـــت بـــۆ بعرەبكردنـــی

كوردستان ب شوازی جۆراو جۆر نخشـــی رگای بۆ دارژراوە ســـدەھا خزانـــی رەوەنـــدی عرەب بناوی وشكســـای و ئاژەداری ھاتوونت كوردستان بھیچ شوەیك چاوەڕی ئوە ناكرت جاركی دیك ئگر بت و ھات سایش بت بگڕنوەو جب شتھب م كوردستانئبھلـــن جگ لم بپاســـاوی نائارامـــی و نائۆقرەیـــی لـــ راق بخواروو و ناوەڕاستی عھزارەھا خزانی دیك روویان سرتاســـری شـــارەكانی لكوردستان كردووەو جگیربوون قوتابخانو لـــ منداكانیان

زانكۆكانـــی و خوندنـــگاكان كوردستان بردەوامی ب خوندن دەدەن و لگلـــك شـــونیش ل رگای نووسینگكانی كین خانوویان زەوی فرۆشـــتنی و بۆ دەكدرت و لالین كســـی ســـیموە لســـریان تۆمار دەكرـــت ل تۆمارگـــی زەوی زار، جگـــ لمـــ حكومتـــی مالكـــی بنـــاوی دامزراندنی فرمانبر و پۆلیس ســـدەھا خزانـــی رەوانـــی كركوك و خانقیـــن و ناوچكانی دیكی كوردستان كردووە بۆ زیادكردنی لگڵ ھموو عـــرەب ڕژەی لبردەم تگرە ئوانشـــدا گربست نوتییكان دادەنت، ك حكومتی ھرمی كوردستان ڵ كۆمپانییگت لســـتدەیب خۆی ل مانكان ئجیھانییـــخۆیدا نیـــاز خراپـــی نیاران

ت ژیراندەب ن، بۆیدەردەخبارودۆخدا ئم لگڵ لمام نگاوەكانمان لت ھت ناببكرروانگی ســـۆزەوە بت ھنانی ئم ژمارە زۆرەی فلستینی بۆ جگیركردن و نیشتجكردنیان ت لوك بیاننر شـــوھل (UN) ئاگاداری كوردســـتان ببت یـــان لژر ھـــر پردەو دوارۆژدا ب ت لك بپاســـاوخراپ دەشـــكتوە خاوەن ماڵ پشینان وەك گانبب دەبت گووتوویانـــ( كـــ زۆر ھـــات م ســـاتتا ئ ( تابارە بقبغدا بای لپرسراوانی كاتھوستیان ھمان ھلوستی رۆژانی رابردووە ئگر گۆڕانیش

بووبت ل مرۆڤكان!ھنگاو زانستیان دەبت بۆیبنین دوور ل ســـۆزو پیاوەتی

كردن ب ئاوی حمامۆك.

ب شوازكی دیك كوردستان تعریب دەكرت!

مال فندی

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

9

دیامی

ئنجامی دووژنی ری 1951ز (م.س) لدەوروبـــ لـــگوندی سیدەكان بوو، لالی میرانی محمود خلیف ســـمد، ل قزای رواندز، ســـیدەكان ل 100 ماڵ پتر

بوو.ئم (م.س) بناو ساڵ كوتبوو ئوسا عومـــری ل دەوروبری 50 ســـایدا بووە. خلیفی شخ رەشیدی لۆالن بووە. (م.س) ژنكـــی ھبوو، چند منداـــی لی ھبوو، نـــزوەی بزفت ھستا ژنكی تری ھنا- جاح و

.قنجیالنتبعـــن مرد ژنی دووایی خۆشـــتر دەوێ و پتر ھاموشـــۆی دەكات، ژنی گورەش ھودارییـــ و تووڕەی و قبـــزە. ھموو كات كاتـــی خوای و ســـرەتای بھارە، خك ھشتان متۆی سۆبو ئاگرە، ئاگری ئوالش

.ڕووەو پشكۆیدار ب توا بچی دەكرد كقی(م.س) زۆر تالی ژنی گچكی ئوی گورە ئاگادار نبت، ئوســـاش كـــوردەواری بۆ خوو خواردن و نووســـتن ھریك خانی گورەی ھبوو، ھۆدەكی دوور

و درژ.ھـــر ھندـــك ل الیـــك، (م.س) شـــوێ دنیا كبوو، شو زرینگاوە، ھســـا پنا دزەی كرد و چووە الی ژن گچكك، ب ئاگای ھناو خۆیان ئامادەكرد و چووە ناو القی و دەستی

كرد ب ئیشی خۆی.وایانزانی دنیا كش و ماتـــ و كـــس

.ری نییبخ ورەكگ ز ژنتومساید بوو، ئاگادار

بوو.ھرستا ل ئاگردان ســـر ســـرەكی پشكۆی ل پكرد

ئاگر.ل كاتـــی خریكی وان و ئیشكردنیان، ژنتیو ناوی خوای لپشـــتا لھناو سرسرە ئاگرەكی

لنوان ھردووكیان بتاكرد.جا لكاتی خۆشی و شادی لیان بووە

ناخۆشی و ماتم و سووتان.(م.س) كمی زیان پگیشـــت، بم ژنك ھـــر ل ســـنگ و ممكی را، زگیشی لگڵ ل تقۆ ھات دەرێ و

لھۆش خۆی چوو.ئوی گـــورەش زەڕی خـــۆی كرد و ھت، بو شـــوە بـــووە ھاوار و چـــوار مانگ ب یھاو، تاكو ســـھھـــزار ناری (نالـــی) علی و تبیب و شـــت ژن چاك بـــۆوە، بم چی؟ خك بزی ندەھات تماشای بكات. ناچار (م.س) ژن گورەكی دەركرد و

تراقی داو برەی كرد.جنابی شـــخ رەشـــید خۆی ئمی گاوە، ل مجلیسك ك من لوێ

ئامادەبووم.

ھۆپ حمد ئوە چ بوو؟كابرایـــك لـــم دەشـــتی ھولرە د بوو، بمـــبوو نـــاوی مام حھسادا چووبوو، ژنكی ھبوو ناوی گوستان. ھموو جارێ ئگر گوستان حزی ل ئیشك بای دەیگۆت: حمد ناتقنـــی؟ حمدیش فیشـــككی

دەیگۆت: دەی. وتكدا و ئئی فگوســـتان دەرپسرپشـــت و خـــۆی ھردەمـــاری،

حمدیش دەكوت سری.تا جارك گوستان وای گۆت و حمد وتی دەی، گوستان خۆی ئامادەكرد، حمد چووە ســـر قوزی گوستان و قونی لســـر دانا، ھتا قونی گرتی

شین تەكی گورەی كرد.گوســـتان گۆتی: ھۆپ حمد ئوە چ

بووە؟حمد وتی: فیشـــك خالس ئوجا

كوت كاری گولل تۆپ.دایككـــت بگم ئوە ســـری چند ســـا ھر تم نایی و پ نبووی، شرتب لرە بدواوە ب تۆپان لبن

و بۆتكوەت ببم.جا كردیان پكنین و ئو قسیش

بوبۆوە.

ئا: د. عبدول علیاوەیی

ل قس خۆشكانیمال محمدی علیاوەیی

مال عبدول علیاوەیی

چۆن ماسی بگرین؟!

زانایكی ئوســـترالی ك پشتر ڤایرۆسكان زانستی مامۆستای بـــووە ل زانكـــۆی نیشـــتمانی ئوسترالیا، بۆ چند دەزگایكی نیی دوور گوتـــی: راگیانـــدن كـــ (H1-N1) ڤایرۆســـی ڤایرۆسی توشبوون ب نخۆشی ئنفلۆنزای براز، بئنقســـت وە لكنـــد زاناین چالیـــلبرھم ڤایـــرۆس كگكانـــی ھاتبت، بمبســـتی دۆزینوە و تاقیكردنـــوەی چارەســـری نـــوێ . ئـــو زانای سرســـامی خۆی نیشـــاندا بوەی ك دەن: كگرتنی سی ل و ڤایرۆســـئڤایرۆسی جیاوازەوە پكھاتووە و

گوتی: شتی وانابت.قســـی ئـــم زانای نیشـــانی ئوەی، زاناكانی جیھان زۆرجار كاری وا دەكـــن كـــ لـــ پناو دۆزینوەیكی نوێ و زانســـتی، ندیـــن قوربانـــی بچ رەنگـــگیانـــی خـــك و گیانی خۆیان (چونكـــ زۆرجار لـــ ئنجامی زانســـتی، نوی دۆزینوەیكی زاناك خۆشـــی لناو دەچت!!) و دارایی زۆریش ســـرف بكن، بۆ ئـــوەی بگن دەرئنجامكی زانســـتی و رەنگـــ دوای ئـــو نگن قوربانییـــش ھمـــوو ھیـــچ ئنجامـــك و كارەكیان ســـرنكوت، بم ئوان ھر گوی پنادەن و ی كـــ ە ر كادەكن خۆیان نـــدەگ تـــا ئی دنیایی. كارەك ئگر بت سوود بو ھیچ زیانكی نبـــت ئاخۆ ھوكـــی چ زیاتـــری بـــۆ دەدەن و چند قوربانی دیكی دەدەن؟! بـــۆ زاناكانی واتا دنیا ئامـــادەن قوربانی ب گیانی خۆیـــان و رژەیكـــی خكیش بدەن بۆ ئـــوەی رژەیكی زۆر

زیاتری خك سوود وەرگرن. وەی كرەڕای ئكوردستان س للماوەی چند ســـای رابردوودا كـــی زۆر پـــارە ھاتۆتـــژەیردەست، چ ل بودجی حكومتی عراقی و چ ل مرزەكانی سنووری كوردســـتان و.. پیوەندییكانی كوردستانیش چ وەك ھرم، چ الین ئھلییكانی وەك بازرگان و كۆمپانیاكان و تنانت لسر ئاســـتی تاك تاكی خكیش، لگـــڵ وتانـــی دەوروبـــر و زۆر بشوەیكی دنیا، وتانی و باش برفراوان بـــووە، بم ب بـــراورد لگڵ ئـــو ھموو ،یوەندییپـــارە و پـــوول و پكوردســـتان كمتـــر توانیویتی ســـوود لو توانایان وەربگرێ، مئ ك وە نییسوودوەرگرتن ئدوا مۆدلی كلوپلكان ل دەرەوە بھنین و لرە بكاریان بھنین، نك تنھا كلوپـــل و ئامرە تكنلۆژییكان، بكو ھرچی ئو خـــواردن و ســـوزە و میوە و تنانت ئـــاوی خواردنوەش لـــدەرەوە دەھنـــرێ، ئمش ،نیك ســـوودی زۆر ناگنـــ كردۆت ئمی كۆمگای بكو

كۆمگایكی بكاربر.ئـــو پســـپۆرانی لـــ بـــوارە جیاجیاكان دەھنرن كوردستان، ل جیاتی ئوەی كار بوان بكرت و ھیـــچ تركیزـــك نبت بۆ فربوونی ئیش و كارەكان لالین ویســـتپ ئموە، تاككانـــی زۆرترین ھـــوڵ بدرت بۆئوەی خكی ئم لسر دەستی ئوان ئگر بۆئـــوەی پبگینرن، ئو پارە زۆرە لدەســـت نما و خۆمان رۆشـــتنوە پسپۆرەكان بتوانین پشت بخۆمان ببستین و بو پندە كار بكین ك دەت: "سد ماسیم مدەرێ، بم فرم

بك چۆن یك ماسی بگرم".

سنگر زراری

(٢٢) ببا ھ

حاكم قاسممژووی عراق بسردەمكی رەشی دیكتاتۆری بروەچوو، بتایبتی لســــانی (١٩٥٨- ماف ل ،گایم كۆمو ئكانی ن٢٠٠٣) تاكبنچینییكانیان ببش بوون، لسربستی ھزواری تایبت و گوزارشتكردن و ھبژاردنی، ئوەی دەستداربوو، تنیا ھزی دیكتاتۆری و كودەتاكان بوو، بو پیی، ك پیوەندكی توندوتۆڵ لنوان دیموكراسیت و ھبژاردن ھی، ھر وەكو بگنام نودەوتییكان و راگیاندنــــی مافكانی مــــرۆڤ ئاماژەی بۆ

كردووە.لرە لــــ ھرمی كوردســــتان پتــــر ل ھر شونكی دیكی ئم عراق مافی مرۆڤ پشل كراوە، دوچاری ستم و كاولكاری كراوە لرەدا كۆمنی خكی كوردستان پتر ل ھر شونك ،یكی دیموكراسیانوەبردنرب چاویان لك رز لــــ مافكانی مرۆڤ بگیرت، لرەوە ئنجامدانی ھبژاردنكی سربرست و پاك و كراوە بۆ ھر ھمــــوو پكھاتو الیانكان ئامانجی تاككانی كۆمگای كوردستان، بو پیی ك دیموكراسیت و مافكانی مرۆڤ دوو رووی یكدراون، ھبژاردنی پاك و دروست گواھیدەری ھر پرۆســــیكن، ك ھگری

ئای دیموكراسیت و مافكانی مرۆڤ بت.ھبژاردنی ئنجومنی نیشتیمانی كوردستان ل (١٩٩٢) ئزمونكی مژوویی بوو، گۆڕانكی چۆنایتی بوو، بســــر ژیانــــی كۆمگای كوردستاندا ھات، ك خۆی دەستدارتی خۆی بكات، دوور ل ســــتم و دیكتاتۆریت، ئو دیكتاتۆریتی، ك رژمی بعسی بدرژایی تمن دەستدارتی خۆی برپای كردبوو، لستم بعرەبكردن و راگواستن و كاولكاری كردن و كیمابــــاران و ئنفال و قدەغ كردنی تــــواوی ئازادییــــكان، ئیمرۆكش ھرمی كوردســــتان لبــــردەم پرۆســــیكی گرنگی سردەمیدای، ئویش ھبژاردنی ئنجومنی نیشتیمانی كوردســــتان، لرەدا دەبت ئو ،یانڵ ھكانی كۆمواوی تاكت ی، كمافل ھبژاردنی نونری خۆیان، تمنی (١٨) ســــایان تواوگردبت جگ لوەی، ك یاسا دیاری كردوون، كــــ توانای ھزری (عقلیان) نییــــ، ئــــوا مــــاف و ئركك بشــــداری تیان لمــــوو ھاون، ھبــــژاردن بكــــھ

پرۆسی ھبژاردن، یكسانن و یك دەنگیان ھی، ناب ھیچ كســــك ل یك لیســــت كســــانی ھبژاردنی تۆماركردبت، زیاتر شیاو ل سایی لیست، براوە شیاوەكان ئوا ،ز و توانای دروســــتی یاساییگرنگترین ھبۆ چارەســــركردنی كش دەستووریكانمان لگڵ ناوەند، ل الیك و بۆ چارەسكردنی گرفتكانی نــــاو كۆمگای خۆمان ل الیكی دیكوە، مسۆگركردنی بكنارگیاندنی ماف و كش نتوایتی و ناوخۆییكانمان، پكوە بیاركی دروست و شیاو، لرەدا گرنگ لم پرۆسیی، ھبژاردن ك لپشمان، كم و كوڕی ھكانی ھبژاردنی پشوو دووبارە نبنوە، ئازادی بۆ ھر لیســــت و الینك

بواتای وش برقراربت.ئگــــر ئاوركی خــــرا ب سیســــتمكانی ئــــوا چندین جۆری ھبژاردن بدەینوە،

جیاجیا لخۆدەگرت وەك:سیستمی براوەی یكم/ دەشت كاندیدەكان كسكی حزبی بت، یان سربخۆ، دەنگدەران تنیا دەنگ ب یــــك كاندید دەدەن، ئو كاندیدەی زۆرترین دەنگ بھنت، كورســــی پرلمان مسۆگر دەكات، نمونی ئم جۆرە دەنگدانش ویالیتی یكگرتووی ئمریكا و كنداو ھیندو بنگالدیش، لم ئزموون پرۆسی دەنگدان و جیاكردنوەی دەنگكان ئاسان، پیوەندی لنوان دەنگدەران ھبژردراو بھز دەكات، نانی دەنگ بــــۆ حزبدەســــتھری بگــــئتوندرەوەكان كمترە، ھروەھا ل ســــایی ئمجۆرە ھبژاردن ئگری ســــركوتن بۆ كاندیدە ســــربخۆكان ل ئارادای، الینی نرنی ئمجۆرە ھبژاردن ئوەی شنسی ھبژاردنی ژنان، ل كۆمگ رۆژھتیكان ی بو دەنگانئــــ ،ر نییمتــــرە یان ھــــك

سرنكوتووەكان دراوە ب فیرۆ دەچت.سیســـتمی نونرایتی رژەیی (داخـــراو)/ ئمجۆرە ،كانژەییر تییراینجۆرە نو ل لیستلرەدا دەنگدەر دەنگ ب لیستی حزبك دەدات، بم دەنگ ب نونری دیاری كراوەك نادات، كنیا رەنگ و ناونیشــــانی حزبت چونكــــدیارە، بپی بــــراوەی ھر حزبك، ژمارەی كت، دواتر حزبكانی دیاری دەكركورسیینونرایتی بۆ ئم كورســــی دەستنیشــــان دەكات، نمونی باشووری ئفریقیا و عراق

سای (٢٠٠٥) و ئیسرائیل و فرەنسا و بلجیكا پیرەوەی ئم سیستمن، رووی باشی ئم سیســــتم ئوەی حزبكان رەگز و تمن و ئاییــــن و پكھات جیاجیاكان رادەكشــــت بــــۆ خۆیان، لنــــاو پرلمانیــــش جۆرك دروستدەبت، لنوان حزبكان لھاوكاری لنو كــــردن، ھاوپیمانــــی بمبســــتی حزبكانیش تا رادەیكی باش دابشــــكردنی رەوای كورســــییكان دت ئاراوە، پسولی دەنگدان ب ئاســــانی دەستنیشــــان دەكرت، ،وەیان ئاســــاندەنگدان و جیاكردن چونكرووە خراپكشــــی ئوەی ھاوتی دەنگدەر خۆی كاندیدكــــراوی ئندامانــــی ناتوانــــلیســــت جیاوازەكاندا، لنوان ھبژرت لســــایی ئمجۆرە ھبژاردن دەرفت بۆ نوەی بخزت بۆ ئكان دەرەخسبچوك حزب

ناو پرلمان.سیستمی نونرایتی رژەی كراوە/ ئمش جۆركی نونرایتــــی رژەیی، دەنگــــدەر دەتوانت دەنگ بــــ حزب بــــدات، ئینجا لــــ ھمان كات دەنگ بــــ پاوراوەكی، ك شــــونی متمانای ئوە بــــدات، یاخود ل ھبژاردنی رانی پتر لننو یــــرەكانی، بۆی ھننوحزبك ھبژرت، ئیتــــر ھر حزب چند دەنگكی بپی دەنگی نونرەكانی ھنا، ئم ر دەكات، ببۆخۆی مسۆگ كورسیی ژمارەیئوەی دەنگدەر بــــ حزبك یان رەنگك یان

لیستك ببستتوە. مم سیســــتیرەوكراوەكانی ئی پنمونــــ

.(سویسرا)یرووی باشــــی ئم ئزمووندەنگــــدەر بپی رێ بدەبژیــــوراوان ھئارەزووی خۆی پائازادی و دەســــتكراوە، نارۆاستوخۆ ل ژر كاریگری چاوبستكی حزبك یان رەنگك یان لیســــتك نامینتوە، گیانی ھاوكاری لنوان حزبــــكان لناو پرلمان جگیرتر دەكات، حزب و الین و لیست بچووككانیش دەرفتی بشــــداریان دەبت لــــ پرلمان، بشداری كردنكشی رەواو دروست و بپی ژمــــارەی دەنگدان دەبــــت، رووی خراپی ئم ویســــتی بدەنگدەر پ ،وەیئ مسیســــتھبژاردنــــی ژمارەیكی زۆر لــــ پاوراوان ھی، بۆ ئم مبست دەبت كارتكی زۆرو فراوان بكاربت، ك سرەنجام تچوونكی دەنگــــدەر ب یــــــــت و بــــۆی ھزۆری دەووردی ســــری لم ژمــــارە زۆرەی پاوراوان دەرنچــــت، ســــرەنجام كاری جیاكردنوە و بشــــداركردن و ژماردن زۆری بخاینت و

ھی تبكوت.

دیدكی خرا بۆ ھبژاردن

ئا: مسعودی مال ھمزەگوی كوی مائاوایی لكردین

دوای ئـــوەی لـــ ٢٠٠٨/٦/٢ نووســـرو رووناكبیر و ئكادیمیســـت د. ئیحســـان فوئـــاد كۆچـــی دوایی كـــرد، لـــ چند چند بدرخان ھفتنامـــی ژمارەیكی دیـــدارو ژیانـــی زانســـتی و ھمـــوو ئو نووســـرانی ك نووسینیان بوكردەوە، دەزگای چـــاپ و بوكردنـــوەی بدرخان لـــ دەسپشـــخرییكدا توانـــی كتبك بناوی "گوـــی كوی مائاوایی لكردین" ل ت، كنیچاپـــی بگوەو بكۆبكاتـــبدرخانو ئبوبكر حمید ئامادەكردنی بریتییـــ لـــ ٢٥٠ الپـــڕە، ســـرەڕای ئلبوومكی ونیی ك ون دەگمنكانی خوالخۆشبوو لخۆدەگرت. ئم كتب بۆ رە چاپ كردووە، كم نووسیادی ئســـاتیدا ســـرجم ئو بروسك و بابتانی تدا كۆكراوەتوە ك ســـبارەت ب كۆچی دوایی ئو ك نووســـرە نووســـراون و ئاراســـتی د. كمال فوئـــاد و بنمای

خوالخۆشبوویان كردووە.شایانی باســـ، ئو كتب ل چاپخانی دەزگای حمدی ل سلمانی ب تیراژی ١٠٠٠ دان لســـر ئركی د. كمال فوئاد چاپ

كراوە.دیوانی شخ ئنوەر برزنجی

ل درـــژەی چاالكییكانی خۆیدا، دەزگای درخـــان دیوانوەی بوكردنچـــاپ و ب رزنجی لنـــوەری بخ ئشـــیعری شـــ

ئامادەكردن و پداچوونوەی شخ سربست برزنجـــی بچاپ گیانـــد، لمبارەیوە ئامادەكاری كتبك ل لدوانكی تایبت

ب بدرخان گوتی:بم زووان دیوانی شخ ئنوەری برزنجی برچاوی شیدایانی شـــیعر و خونران و ئـــدەب دۆســـتان رۆشـــن دەكاتـــوە، رزنجـــی دیواننـــوەر بخ ئدیوانی شـــشـــیعركی كوردیی ل ئدەبـــی كوردیدا نیـــو كالســـیزم" دەزانـــرێ، چونك" بھموو شیعرەكانی لســـر شوازی ورد داڕژراون. شـــاعیری خوالخۆشبوو شخ ك لشیعرەیدا كۆم و دیواننوەر لئشیعر و قســـیدەكانی ل بواری ئایینی، ر لتی، نیشتمانی و سیاسی ھیكۆمســـانی چلكانوە تا سرەتای چرخی بیســـت و یك دەكات دیاری و پشكشی

نتوەكی دەكات.بشكی تری برچاوی قسیدە ئایینییكانی و دیوانزمانی كوردی نووسیونی ل ب كبچاپ نگیون، ھروەھا دیوانكی تری شـــیعری ب زمانی "عرەبـــی" ھی، بو ھیوایی ل ئایندەیكـــی نزیكدا لالین شـــارەزایانی زمانـــوە پداچوونوەی بۆ بكرێ و ل برگكی تری قشـــنگ وەك

دیوان كوردییكی چاپ بكرێ.دەزگای چـــاپ و بوكردنـــوەی بدرخان بـــ سوپاســـوە ئركـــی ل چاپـــدان و بوكردنوەكی گرت ئستۆ بو ئومدەی ئـــو دیوانش لـــ كتبخانـــی كوردی كلنك پ بكاتوە، ئدیب و شاعیران و

پیاوانی ئایینی و سیاسی ب بھرەی شاعیر ،ئاشنا بن و رۆحی شاعیریش ئاسوودە ببنما و نوەكانیشی ب ئومدكی زۆرەوە

بوانن كاروانی ئدەبی كوردی".پارتـــی دیموكراتی كوردســـتان لـــ نوان

كوتك و تسلیم بووندال دوو توی ١٢٨ الپڕەدا و ل ئامادەكردنی نوزاد علی ئحمد دوو بگی دیكۆمنتی ر پارتی دیموكراتی كوردســـتان لســـلســـانی ١٩٦١- ١٩٦٢دا ل الیـــن دەزگای چـــاپ و بوكردنـــوەی بدرخان بچاپ گینـــرا، ئـــو دوو دیكۆمنتـــی پارتی دیموكراتی كوردستان ل سانی ١٩٦١-١٩٦٢ ل الین مكتبی سیاسی پارتی دیموكراتی و پارتوروپای ئكخراوی ئكوردستان و رب زمانی عرەبی و كوردی نووســـراون و باس ل رەوشی ئوكات و دەرەبگ دەكا، نوزاد علی ئحمدیش ل لكۆینوەیكی كورتدا باســـی لو دیكۆمنتان و شوازی نامگو ب بخانـــكت وەیـــان لدۆزیننھنییكانـــی ســـوید دەكا، لـــ كۆتایی كتبكشـــدا نوســـخ ئۆرجیناكانـــی بیاننامكان ل كتبكدا بوكراوەتوە و ھمان دەقیشـــی ب رنووســـی ئســـتا

نووسراوە.جی ئاماژەی ئوە چندین ھوی نووسر دە كحملی ئوزاد عنووس نو رۆژنام نامگب كی باش لتی ســـوودتوانیویكۆنكانی كوردی بتایبت ل ئرشـــیفی نووسرو سیاستمدار عومری شخ موس

ل سوید وەربگرێ.

س چاپكراوی نوی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

10

ی كوردیجۆزەردانی

ده نگدان بۆ ھه بژاردنی په رله مانیپرۆســــه ی ده نگدان بــــۆ ھه بژاردنی په رله مــــان و دیموکرا تیزه کردنی سیستمی به روه بردنی والته ،بۆ باشترکردنی ئاستی ژیان وگوزه رانی خه لک و بنیاتنانی کۆمه لگه یه کی ته ندروست، ئه وه ش به پراکتیزه کردنی دته به رھه م، ئامانج پره نسیپه کانی دیموکراسیه ت له ھه بژاردن گۆڕینی واقیعکی بــــاوه بۆ واقیعکی تر، که له گه ل خواســــت و داخوازییه کانی جه ماوه ر بته وه ،ھه بژاردن بۆ گۆران و ریفۆرم و نه ھشتنی گه نده لی و ده ستاوده ســــتپکردنی ده سه الته له الیه ن ئه و پارت و الیه نانه ی کبه رکیانه بۆ وه ده ستھنانی زۆرترینی کورســــی په رله مان، مه به ســــت گۆرینی ده ســــه الته بۆ درژ نه بوونه وه ی به ره و ده ســــه التی تۆتالیتاری و دیکتاتۆری، به پی ئه و به رنامه یه ی، که له کاتی ھه لمه ته کانی ھه بژاردن بانگه شــــه ی بۆ ده که ن گرنگه دوای وه ده ست خستنی ده سه الت ته نفیزی بکه ن، له کۆمه لگای ھۆشیار و مه ده نی پیشکه وتنخواز و کــــراوه ده نــــگ ده درێ به به رنامه ی به یانکــــراو و ئه نجامه که ی قبــــول ده کرێ، به الم له کۆمه لگــــه ی داخراو و ناھۆشیار و پابه ند به کۆمه لک عه قائید و دابونه ریتی بــــاو ده نگ ده درێ به پارت و که سایه تی، ئاسته مه ئه نجامی ھه بژاردن قبولبکرێ، جبه جکردنی واده و به لنه کانی کاتــــی ھه لمه تــــی ھه بــــژاردن پابه نده به ره وشــــی سیاســــی و لپرســــراوان، و پارت میزاجی لــــه جبه جنه کردنــــدا جۆره ھا پاساوی ب بنه ماوبه لگه ی الواز مندالیش کــــه ده ھنریتــــه وه،

قه ناعه تی پناکات .وه ک له پشتر ئاماژه مانکرد، که له کۆمه لگه ی رۆژئاواییدا ده نگ ده درێ به به رنامه ی ئه وپارته ی بانگه شــــه ی ھه بــــژاردن ده کات، ئه گه ر له ماوه ی چوار ســــالی فه رمانره واییدا، که موکوری ھه بوو له ئاستی خزمه تگوزاری و ج به جنه کردنی به رنامه ی به یانکراو، ئه وا له ھه بژاردنی داھاتوودا ئه و پارته ده نگی پویســــت ناھن و ئه و باوه ره ی له ده ست ده دات، که پشتر جه ماوه ر پیان دابوو، بۆیه له ھه بژاردنی داھاتوودا،ده نگ ده ده ن به پارتکی تر مه رج نییه ده نگده رانیش ھه موو حزبی بن، زۆرترینی ده نگده ران حزبی نین، به الم له کۆمه لگه ی رۆژھه التی به رنامه ی باش یا خــــراپ بت واده و به لنــــه کان جبه ج بکات یان نا، له ھه بژاردنی داھاتوودا ھه ر ئه وان ده ســــه الت ده گرنه وه ده ست و ده نگی پویست

ده ھنن.بۆپرۆســــه ی ھه بژاردنــــی داھاتووی کوردســــتان، ئه زموونی پرۆســــه ی ھه بژاردنی والتانی سیستمی فیدرالی دیموکراتی بۆ ئیمرۆی کوردســــتان گرنگه ، بۆ به رچاوروونی چه ند زانیارییه ک له مه ر پرۆسه ی ھه بــــژاردن له ئه لمانیــــای فیدرالدا ده خه مــــه روو: ئه لمانیا له شانزه ھه رم پکھاتووه ، پایته خته که ی به رلینه ،ژماره ی دانیشــــتوانی 82ملیۆن و دووسه د ھه زارمرۆڤــــه ، ئه لمانیا والتکی سیســــتم فیدرالی دیموکراتی په رله مانيیه ، به یاســــاکانی ھه بژاردن والت رکده خــــرێ و به روه ده برێ، ســــه رۆک کۆمار له په رله مــــان دیاری ده کرت؟، ھه ر ئه ویــــش رۆژی ھه بژاردن دیــــاری ده کات، رۆژی ھه بــــژاردن دوو مانــــگ به ر لــــه ته واوبوونی خولی چوار ســــاله که دیــــاری ده کرت، پارته کان ده توانــــن دوومانگ به ر له ھه بــــژاردن پروپاگه نده ی خۆیان بکــــه ن، رۆژی ھه بژاردن ده ب رۆژکی پشوو یا رۆژی یه ک شه مه بت بۆ ده نگدانی گشتی له ئه لمانیا، ھه بژاردن ئازاد و گشتی و راسته وخۆیه و به نھنی به روه ده چت ، له ســــه ر ئاســــتی ھه رمــــه کان و فیدرال ده نــــگ بۆ په رله مــــان ده درێ، یاســــای ھه بژاردنــــی والت له ماده ی ده ســــتووری 41/38 ئه لمانیــــای یه کگرتوو ئاماژه ی پکراوه ، له ھه بژاردنه کانــــی په رله مانی فیدرالیدا، که نونه رایه تی ھه مــــوو ئه لمانیاده کات له سه رتاسه ری والت ده نگی بۆ ده درێ، بۆ ھه بژاردنی په رله مانی ھه رمه کان، ئه وا دانیشتوانی ھه رمه که ده نگ بۆ په رله مانی ھه رمه که ی ده دات، ده زگاکانی ھه بژاردن بــــ الیه نانه ھه موو جۆره چاالکيیه کانی ھه بــــژاردن ده کــــه ن، بۆ مه ســــاریفی ھه بــــژاردن پارته کان مه ســــروفاتکی ره مزی وه رده گرن، به الم به پی پویست نییه، به روه به رایه تی کۆمسیۆنی ھه بژاردن چاودری پرۆسه ی ھه بژاردنه کان ده کات، ھه بژاردنه کان یاســــایی رکخراون بــــه پی ماده ی ده ســــتوری 38/ 41 ی ئه لمانی ھه ر الیــــه ن و پارت و که سانک سه رپچی بکه ن ســــزاده درن، ده نگده ر و پالوراو ده ب ته مه نی18 ســــال بت، پالوراوان له الیــــه ن پارته کان له کۆبونه وه ی خۆیــــان به پی په یره و پرۆگرامی پارته که یان دیاری ده کرت، دوای ئاماده کارییه کانی ھه بژاردن له الیه ن کۆمســــیۆنی ھه بژاردنه کانه وه ، کارتی داوه تنامه بۆ ھاووالتیان ده نردرتــــه ماله کانیــــان کات و رۆژی ھه بژاردن بژاردندا ده نگــــده ر ده ب دیاریکراوه ، لــــه رۆژی ھهناســــنامه که ی خۆی پ بت، ئینجا فۆرمی ده نگدان وه رده گرێ، دوو ده نگ ده دات له سه رئاستی بازنه یی

و رژه یی.دوو جــــۆر ده نگدان ھه یه : یه کــــه م ده نگدانی بازنه یی ده بت له سه ر ئاستی بازنه که ده نگ ده درێ به که سک، دووه م ده نگدان به شوه ی رژه یی ده بت ده نگ ده درێ به لیســــتی پارته کان له ســــه ر ئاســــتی ئه لمانیای یه کگرتوو، له رگای کۆمسیۆنه کانی ھه بژاردنه وه ده نگــــه کان کۆده کرنه وه و ئه نجامه که ی له الیــــه ن به روه به رایه تــــی کۆمســــیۆنی بــــاالی ھه بژاردنی ئه لمانیا راده گه یه نرێ، ســــه ر جه م الیه نه کانیش به ئه نجامه کــــه ی رازی ده بن. ھیوادارم ھه بژاردنه کانی داھاتووی باشــــوورى کوردستانی سه رکه وتووبت و ده نگ بدرێ به به رنامه و خزمه تگوزاری باش و که س و الیه نی قوربانیده ر و پارزه ری ئاسایشی نه ته وه یی کوردســــتان ھه لبژردرن، ســــه روه ری شــــه ھیدان

پاریزراوبت.

ل تاراوگوە

یچاالك

یوسف منتک - ئه لمانیا

موحسین ئاوارە* ل ئـــوارەی ٢٠٠٩/٤/٨، ل كاتژمر (٧) ئوارە ل برلین، شانۆگری دیوار لتنیشـــت دیواری برلین، لالین نج بۆ شـــانۆ نمایشكرا، كگروپی گبھاوكاری ناوەندی رۆشنبیری كوردی ئمانیا ل مانھایم ركخرابوو، ئو گروپ توانیان ئوپڕی ســـركوتن بینران ســـرنجی بنن، بدەســـت رابكشـــن، بدەستی بتاڵ رەوانیان جماوەرەكش زۆربـــی نكنوە، پكھاتبـــوون لـــ رەوەندی كـــورد و دانیشـــتوانی برلین، ھر لم ھۆدا پشنگای كتب چاپكراوەكانی دەزگای "بدرخـــان" ل ھۆكـــدا كرایوە، ھرچندە لپشدا ئاماژەم پكردووە، ناكرێ ئو رەوشـــت كوردان جوانی رۆشنبیر و نووسرانی كوردانی برلین فرامۆش كین، ك بشو و برۆژ ئو ماوەی لوێ بووین، ل خزمتگوزاری ـــوارە لروا بوون، ئپـــ دا بمئكافتریا و ریســـتوران و شوانی لباڕ و چشـــتخانكاندا ب (٢٠-٣٠) نفر و زیاتر لمـــان كۆدەبوونوە، خوانی مزەكانیان دەڕازانـــدەوە، بتایبتی برایان (عبدولموئمین دەشتی و حاكم پشرەو سید برایم و كرمانج ھركی و عبدولغنی كاكۆ و زاھیر خۆشناو ئنوەر تۆڤی و ئیحســـان عوسمان و سالمی جاســـم و موحسین عوسمان، چند ھڤالكـــی تر داوای لبوردنیان لبیر ناوەكانیانم ئگـــر لدەكم،

نماوە.* ل ٢٠٠٩/٤/٩ من و كاك خالید جووتیار ب فرۆك گڕاینوە بۆ ســـتۆكھۆم/سوید، كاك حمید ئبوبكر بۆ یۆنان سفری كرد، ھندك لو برادەرانی وەفدەك چوون ھۆندا، ھندكیش بۆ ســـوید، من و كاك خالید ل سوید لالین بڕـــزان كاك نوزاد عومر ئاغا ل فرۆكخان پشوازیمان لكرا، من ل ئۆپسا لالیان بڕز سنوور زاھیر ھناری ماموە، كاك خالیدیش چـــووە الی كاك نـــوزاد عومر ئاغا

ناوی شارەكیم لبیر نماوە.* من، ك ل ئۆپسا بووم، ل مای كاك ســـنوور ل رۆژانـــی ٩ و ١٠ و ١١ و ٢٠٠٩/٤/١٢، برایكانی سنوور (كاك رەوەز و برزۆ) بردەوام سفرو خوان و داوەتیان دەرەخســـاند، ناكرێ ئو جوامر و دەستوایی خزمتی خۆیان و خوشـــكان و ھاوسرانیان فرامۆش بكـــم، كـــ وەك مای خـــۆم بوون

ماكانیان.* لـــ ٢٠٠٩/٤/١٣ لـــ فۆكخانـــی ستۆكھۆم برەو فۆكخانی ئۆسۆ/نرویج، برێ كوتم، كاك ســـنوور خۆی و ماڵ و منداكانی ب ئوتۆمبلی خۆی ھاتن فۆكخانو بری كردم، ل نرویج كاك شماڵ حاجی ئحمد ل خوشـــكم كچ ی، ككزانو خپشوازیمدا بوون، ئیتر ل نرویج تا ٢٠٠٩/٤/٢١ ھشـــت رۆژ ماموە، ئو شـــتر ئاماژەم بی پخزم و برادەرانناوەكانیان كـــرد، زۆر خزمتیانكردم گ لشار و شارۆچك و شونوارە گشـــتوگوزارییكان و مژووییكان كردم، بگای جـــوان جوانیان پو جســـیارەكانی خۆیان و ب مسرەفی خۆیان، ھر ل پاركی ڤیگالند/ئۆسۆ، ك بدەیان پیكری لبرد تاشراوی گورە و بچووكی ســـرنج راكشـــی ســـیری تیای، لگـــڵ منارەیكی برز بـــ پیكری مرۆڤـــی بیكوە نووساو ھچوو برەو ئاسمان، لو پیكرانی ئو پارك، ھر پیكرك جـــۆرە دەربینكی ھونریانی خۆی

.یھھروەھا ســـتیۆی/فرۆگنر لســـر دەریای ئۆســـلۆ، ك بۆ خۆشبختی ئـــو رۆژەی چوویـــن، رۆژ بدەرەوە بـــوو، پلـــی گرمـــا بـــرز بـــوو، بھزاران خك رژابوون ســـر ئم ھادن، قوویی چووینـــ ،یدورگل شـــاری ھادن، ك سربازگیكی مژوویی، بســـر دەریا و رووباری شـــاری (ھادن)ە دەڕوان، جوانترین

شـــاریش، ك شـــاركی گشتیاری و مژوویی و درینی، شـــاری فردیك ستات، بناوی (گملبی) لسر دەریا و پ ل دارو درەخت و كشتی و پاپۆڕ و بلـــم و خانوو و تـــالری كۆن و شونگی درین، بۆنی درین و ئسپ و ئارەبان و كلتـــوور و كلپووری ل رز دەبووەوە، جگب نی لرەســـسارپسۆرگ، ك دوو شوی تیا ماموە، ل ھمـــوو بلزەتتر ل باشـــووری نرویج ل نوان نرویج و ســـوید، رووبارك جیـــای دەكردنوە، پردك لنوانیانـــدا ھبوو، بـــ ئوتۆمبل بۆ گشـــت كردن و پڕینوە بۆ سوید لوید�ا نازانم ناوی شارەك چی بوو، شـــاركی گورە بوو، نانمان لخوارد و ل ســـوپرماركتكی سوڕاینوە، لنـــوان ئو دوو وتـــ ل چوون و گڕانـــوەدا بازگیـــك رایانگرتین، كارمندك ریشوەیكی لوەرنگرتین، پۆلیســـكمان ندی، كسك تاخیری نكردیـــن، لبر ئوەی سیســـتمی ئســـكندەنافیو وتانی زۆربـــی وتانی ئوروپـــا و دەوروبری، زۆر لك نزیكن ل زۆربی بوارەكانی ژیاری و ژیان و ھسوكوت و داب و نریت، بۆی چۆنم بیست و چۆنم خوندەوە، ئو تبینی و ســـرنج و بۆچوونانم لـــال گل بـــوو، بتایبتی منكی ل كوردســـتانی كوردكی رۆژھتی عراقدا، ك ئـــم وتانی ناوم ھنا لو ســـفرەدا، دۆخ و بـــاخ و ناخ و چاخ و ژینگو سیســـتم و گوزەران و ژیان و سربردە وسركردە و دەست و الینی ژیاری و گشتیاری و كلتوور و داب و نریت و زانست و تكنلۆژیا و پشكوتنكانیان، ب براورد لگڵ

كانی الی خۆمان لت و ئینســـانوزۆر رووەوە، ل زۆر بوارەوە، ئاسمان و رســـمانمان جیـــاوازە، بۆی چند خاـــك بتایبتی الینـــی ئرنی (ئیجابی) ئو وتان دەخمڕوو، بۆ ئوەی ســـوود ل بابت ئرنییكان وەربگرین، لـــ ئایندە وتكمان بۆ پشـــكوتنی و برەوپشـــوەچوون الســـاییان بكینوە، پیـــرەوی ئو كاران بكین و عقلیتمان گۆڕانكاری بســـردا بـــت، بـــرەو عقیتی شارستانی و ژیاری و سیاسی و ھوری و ئازادی و خۆشگوزەرانی و ھروەھا

:وە بۆ نمونخۆماندا بچینب١- ئوەی تبینیم كرد، ل ســـوید و نرویج، كباســـیان بۆكردم و خۆشم ھســـتم پكرد، ك میوانیـــان دت، تلفزیۆن دەكوژننـــوە، بۆ ئوەی كتری بگرن و قســـی یقســـگوێ لبكن، نك وەك الی خۆمان، خاوەن مـــاڵ و خانخوـــی خریكی گۆڕینی كناـــكان بـــ و زۆر قســـ و باس لبین بچ و گڕەالوژەیك دروست

.ب٢- لـــم دواییانـــدا خریك لالی خۆمانیـــش بایخ ب گۆڕســـتانكان دەدرێ، شـــورەی جوانی بۆ دروســـت دەكـــرێ، دار و درەختی ل دەڕونن، ل وتانی ئوروپی گۆرستانكانیان ھندە پیرۆزمنـــدی ھی، ب گوڵ و گوزار و دارو درەخت و بردی مڕمڕ و جامخانـــی جـــوان و مۆمدانكان رازایتوە، ببۆنی گوو پشواز كراو، ناحقی نبـــوو كوردكی الی خۆمان لنو گۆڕســـتانكی ئوێ وەســـتا و تزی دەچرەدا مرۆڤ حتی:(لوتووی

مردن). ،دایك دەبك لمندا وێ، ك٣- لقورســـكی بازنیی زیوین، ركوتی لدایك بوونی منداك ب رۆژ و سعات و مانگ ب ھكندراوی لگڵ ناوی منداك و رۆژی داواكردنی ل ھژدە

سایدا بۆ سربازی ل ھكندراوە، ھروەھـــا ونیكی منداك و چند دیاریك دەنرن مای باوك و دایكی م لو دیارییمن خۆم ئـــ ،كمندا ركووكی للمان كـــی كاك ســـمانرویج بینی، كچی كات ئم چووین بۆ ســـفارەتی ئمانیا لـــ ئنقرە ڤیزە دەربھنین، سیریان پھاتبوو، زۆربمـــان رۆژی لدایكبوونمان ٧/١ مووان لوەی ھنووســـراوە، وەك ئیـــك رۆژ و مانـــگ لدایك بووبین، من خـــۆم یككم لوانی تا ئســـتا رۆژی بۆ دانگیرســـاندووە، مۆمكم لدایكبوونم، چونك تا ئستا نازانم چ رۆژ و مانگك، ئگر پرسیاریش بكم رەنگ پم بن: سای بفرەك بوو یان

سای گرانییك یان و یان......ھتد.٤- لـــ رگاو بان ئگـــر رووداوكی ئۆتۆمبلی لكوتوە، ئو سیارەی دوای ئو، ئگـــر رانگرێ و فریای نكوێ، ئوە ترومبلی پاش ئویش ،ی قورسدەكات و سزاكشـــكاتی لچونكـــ كاتـــ مۆتـــی لخوڕینی ویســـتپ دەردەھنـــن، ئۆتۆمبـــل رییوتـــن و چارەســـدەورەی فریاكناكاوەكان رووداوە ســـرەتاییكانی شارەزابن، ئگر رووداوك ھات رێ بۆئوەی تا ترومبل و تیمی فریاكوتن نجامدابو كاری خۆی ئئ ،ج ندەگ

.كرەتاییرە سوەك چارەس٥- منداڵ تمنی ل (١٢) سای كمتر بت، قدەغی ل پشوەی ئۆتۆمبل سوار بكرێ، سرپچیكر سزا دەدرێ، ھتا نابت ل پشتوەش ل ناوەڕاست دابنرت، بكو لپشـــت ئاژوەر یان نفری تنیشـــت ئـــاژوەر، ئویش دەبسترتوە، كورســـییك لسر

جگ لوانی تر، ك دەب ھموویان خۆیـــان بـــ قایـــش ببســـتنوە، لناو شـــارو لدەرەوەی شـــاریش، كچی لالی ئمدا ســـالیتی سیارە دەكرتوە، منداڵ ب پوە دەوەستت، یان سریان ل جامی سیارە دەردنن

یان و یان....ھتد. شـــتخانی كافتریا و چزۆرب ٦- لو باڕو رســـتورانت و شـــونگكانی حســـانوە و رابـــواردن و مۆمدانی بچووك گورە دەبینرێ، ك لســـر دادەگیرسنن، بۆت دادەنیشی مزك جوانـــی دیارییكـــی وەك یكـــم بخرھاتنـــ، دووەم بۆ پاكردنوەی ھناس و دوكڵ و بۆنی ناخۆش، بۆ

سرووی سر مزەك برز دەكاتوە.٧- زۆربی رگاكان ب كامرا چاودری دەكرێ، لسر ھلی سپی راكشراوی سر شقامكان، نمرەی ئاژوان دیاری كراوە، بۆ شـــوفرەكان (٥٠كم، ٨٠كم، ١٢٠كم) ئگـــر ئاژورك لو پیەوە دەرچوو، ئوە سزاكی بپی خرایی و ســـرپچییكی بۆی دەنووسرێ، ئگر ئاژوریش گللیـــی و ناڕەزایی سرپچینكی ونی ئوە ھبت،

گیراوە، ب ڤیدیۆ بۆی لدەدەرتوە. لـــ خۆشـــبوو، كاتـــ٨- زۆرم پئۆســـۆ بووم، بینیم ل كناكانی وای كوردســـتان تلفزیۆنكانـــی پایسكیل كرنڤاكی ب نیشاندەدا، ئاژوان سازداوە، ك وەزیری خوندنی بـــا و چند لپســـراوكی حكومی و حزبـــی لگڵ خونـــكاران، یكمین ئزموونی لـــو بابت پیەو بكن، ك سوودمند دەبن ل كم كردنوەی ھاتووچۆی ترومبـــل و قباغی و پیس كردنـــی ژینگ، بم بداخوە، ك لئوروپـــا زۆر ب فراوانی، ھتا ســـرۆك وەزیرانیان سواری پایسكیل كی بچووك لقاموێ شـــل ،دەبتنیش شـــقام گشـــتییكاندا، بۆ ،یەوان ھـــســـوار پایســـكیل و پ

بم لرە دەبت ســـر لشواندنی ئـــاژەوەری ترومبلـــكان و روودانی زۆر و كارەساتی جرگب، ئگر ئو رگای جودایان بۆ ســـوار پایسكیالن دروست نكرێ، چونك لالی ئم ئو كارە سخت بتواندرێ بسدان دوكان و خانوو بكشـــنرن دواوە، لپناو دروســـتكردنی ئو رگا التنیشتانی

شقام سرەكییكان.٩- دوای لك جودا كردنوەی خاشاك و زب و پاشماوەكان، شووش و دەبی پالســـتیك و نایلۆن جیـــا دەكنوە، نشـــو ت لـــری دەزگای تایبئامگشـــتییكان ھی و دەیخن ناوی و پارەیـــان بۆ دتـــ دەرەوە لبی ئم رســـتو كروەھا ســـوود لكارە، ھبكارھاتووانـــ دەبینن، جگ لوەی ماـــكان و دەرەوەشـــی بخاونـــی

رادەگرن. ،ندەنافیســـكئ وتانی لـــ -١٠ئامـــری ھســـتوەر و تایبتیـــان ھی، ك لســـر رووبار و دەریاكان دەستنیشانی شونی مكۆی ماسییكان دیار دەكات، ل چ شـــونكدا زۆرن بۆ ك، لالیلل مـــراوكردنیـــان، ئالیكی ترەوە دارســـتانكانیان دار و درەختیـــان زۆر زۆرە لـــ رادە بدەر، رواندن و بینی ب شوەیكی زانستی و پشكوتوو ئنجام دەدرێ، بۆی رادەی ھچوونی درەختكانیان یك ئاستن، ل ،یتیان ھـــر و دەزگای تایبئامكوێ نمامكانیـــان بونن، ك باش ،ی دەبرەكم و برھو ب دەرســـكل كوێ و پویســـت داریش ببیتوە ئنجامی دەدەن، نك ب شـــوەیكی

رەمكی و مزندە.١١- ل ستۆكھۆم كاك "ھندرن" وتی:

ری كارەبا لكچوونـــی ئامھۆی تبناوچكی ئموە، ل (٢٤) ســـعات بـــ كارەبایی تپڕی كرد، یكیكی ســـربازی ھات ناو مـــوزوع و ھر ب پل لو گڕەكـــ خوەتی گورە گورەیان ھدا، بۆ خكك، ب ئاو و مۆلیدەی كاتی كارەبا، پارەی ژەمی یوەی وتیان چیتان ھل و جگ رۆژان (الجس) روەو ساردك (میدەمج) لھمووی فدەن، بـــ پارەیكی زۆر بۆیـــان قرەبـــوو كردینـــوە، داوای

لبوردنیان لكردین.١٢- ئوەندەی ل نوانی ئو وتانو ر لشـــارەكان ھاتووچۆمانكـــرد، ھئۆتۆبیـــس و میترۆ و شـــمندەفرو پاپۆرو...ھتد، بدەنگی و كپی ربواران، زۆربیـــان كتبیـــان دەخونـــدەوە، ھندكیان كـــوڕی گنج و كچی گنج سریان بشانی یكتر دەكرد، جارجار كتر دەنا، زۆر بناو دەمی یدەمیان ل چی، ككیان دەكرد، كورت منی ورتھگڕاینوە ل سویدەوە بۆ كوردستان/ھولر، زۆربـــی زۆری نفرەكانی نـــاو فۆكـــ، خكی كـــوردەواری و عراقی بـــوون، ئیـــدی غب غب و قســـو پالر و پكنین و ب قاقا و باسی دۆمو كباب و ماستی ھولر و گزۆی ســـلمانی، یكسر باردۆخ كرت بوو، ھستم دەكرد، ل ئوروپا جیـــا بووموە و وا لنـــاو وتكی خۆمم، بۆ رۆژی دواتـــر ل ھولر، چووم بازاڕی "نیشـــتیمان"، ك زۆر پی كیف خۆشبووم لالیكی ژیاری و مدەنی شارەكمان نیشان دەدا، كچی و دەستفرۆشـــی ئوانی بداخوە، عارەبانكانی شخ، لو بردەمی بـــازاڕی ھاوچرخ وا خریك شـــت دەفرۆشن، ســـاتمم ل كارتۆنی دڕاو و نایلـــۆن و قونگ جگرەو پیســـایی زۆرشت كرد، ئاھكی ترم ھكیشا و

وتم: زۆر زۆرمان ماوە.بشی دووەم و كۆتایی

لچاالكی دەزگای بدرخان بۆ دەرەوەی وت، چۆنم بیست و چۆنم خوندەوە

ل راستوە: خالید جووتیار، موحسین ئاوارە، عبدول پشو و رزگار شخانی سوید - ٢٠٠٩/٤/٢

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

11

ئا: بدرخانشـــاری كركووك یكك ل شارە عراق، و كوردســـتان گرنگكانی ،یرینی ھكی كـــۆن و دژوویمخاوەنی ســـروەت و ســـامانكی میشـــم شـــارە ھئ زۆرە، بۆیشونی كشو ملمالن و پدەسری بـــووە، ھۆكارە سرەكییكشـــی ئـــو نوتی، كـــ لژر خاكی شارەكدای، بووەت كش لجیاتی خككـــی دەومندكردنـــی مینتی زۆری بۆیان جھشتووە، بتایبتی خك كورد نشینكی، پكھاتی زۆرینی كورد نتوەی ندین ساچ ،نكدوشـــارە پئدەربـــدرە و ئاوارەدەكرن و تاكو ئســـتاش لگدابـــ خاوەنـــی كمتریـــن مافـــ لـــو شـــارەدا، رژمكانی عـــراق و رژمی بعس پیالنی ببردەوامی بتایبتـــی، گـــورەو دڕندانی دادەڕشـــت بۆ دەركـــردن و لســـدارەدانی گنج ،م شـــارە كوردییو الوانـــی ئـــو عرەبكـــردن بـــ سیاســـتی راگواســـتن و ببعســـیكردن لم شارەدا تاكو ئســـتاش ئاسواری پوەدیـــارە و شـــواندن و گۆڕینی ك بـــووە، لكزمانـــی دایـــك یھوـــ بۆگنكانی رژمی بعس و پیاوانـــی بعس، بم ھر وەك لم باســـی ئمدا، كـــ بناوی كركووك شـــاری (شوەزارەكانی لكۆینوەیكـــی جوگرافیای زارە كوردییكان) دەرمانخستووە، نك ئو سیاســـت چپ كاریگری بۆســـر زمانك نبـــووە، بكو كوردی شـــوەزارەكانی یچـــووە ناوشـــارەك خۆیان پاراســـتووە، و بعـــس سیاســـتی دژایتـــی بعرەبكردنی زمانكیان كردووە، نیانھشتووە زار و شوەزارەكانی ناو شارەك بفوت و برەنگاریگی تواویان لـــزاری خۆیان كردووە، لـــ فوتـــان رزگاریان كـــردووە، گورەترین لـــ یكـــك ئمش دەســـكوتی مژوویی، ك زارك بكات، تتی سیاسیدژای بتوانك دەوتكی گورەی وەك عراق، خاوەنی ناوەڕاستدا رۆژھتی لگورەترین سرچاوە و كانزا بت، ســـربازی فراوانی دەســـتكی لـــ ناوچكـــ، نتـــوەی كورد توانیوەیتی كركووك لشـــاری خـــۆی رابگرـــت و دژایتی بعس و دڕندەتریـــن دكتاتۆری ســـدەی بیســـتم بكات، خـــۆی بپارزت برگری ل زمانی كـــوردی بكات، پاش ھنانـــی دەیان ھزار خزانی عرەبی ھاوردە بۆ شارەك، گۆڕینی روەك لھ ،دیمۆگرافیای شارەكتوەرەی یكمی بشـــی یكمی پكـــردووە، ئاماژەمان كباســـگۆڕینی مژووی شـــاری كركووك و جوگرافیـــای شـــارەك، گۆڕینی ،ی دیمۆگرافیای شـــارەككھاتپئمانـــ ھموویان ھوڵ و پیالن و برنامی بعس بوون، بۆ گۆڕینی زمان و مژووی شاری كركووك، دیارە زاری كركووك وەك زارەكانی تری زمانی كوردی لم شارەدا لدوو ك پكدت، ســـرەكی شوەزاری شوەزاری شۆریجی، ك شوەی ئاخاوتنیان شوەزاری گرمیان و شوەزاری ئیسكان و ئیمام قاسم، ك ســـر بزاری ناوەراست، لم شـــارەدا حوت بچووە شوەزاری

سرەكی بدیدەكرێ:بچـــووە شـــوەزاری (كاكیـــی، شـــخانی، زەنگن، رۆژبیانی، عجم"فیلی"، كشـــك، شوانی سیامنســـووری) لم باســـماندا نخشـــی ،یدانییم كارەكمان بچووە ھموو كركووك شـــاری شـــوازەكانمان بســـر گڕەك و شـــونكاندا دابشكردووە، بپی ئاخاوتن و دابشبوونی نیشتجی

.كی كوردی شارەكخبۆیـــ ئـــم باســـ وەمكـــ بۆ كركووك دەـــن كـــ ئوانی، كوردستانی نیی، نكۆی ل بوونی كوردستانتی كركووك دەكن، دان ب كركـــووك دانانن، ئمش بۆ

ی، كبازە زانستو ردان بژەپدرشھیدی خوالخۆشبوو، (د.محمد ئمیـــن قادر)، ك خزمتی ب زاری ركووكی كردووە، بوو بشـــاری كھاندەرمان ئم باسمان ھبژرین و برای گـــورەم (پ.د.وریا عومر) ھانـــدەری ســـرەكی مـــن بـــوو، بۆئوەی باسكم ب ترو تسلی و پ بابتی زانســـتی و زمانوانی ســـبارەت ب شـــاری (كركووك)

بنووسموە.پشكی

:كناونیشانی نامناونیشـــانی لژـــر كـــنام(شـــوەزارەكانی شاری كركووك، لكۆینوەیكـــی جوگرافیای زارە كوردییكان)ە، ك لكۆینوەیكی تایبتـــ ب شـــوە زارەكانی ناو شاری كركووك و قسكرانی ئم شوە زارەی، لبرئوەی تا ئستا بۆ ئم شوە زارە ب ھیچ شوەیك لسر زانســـتی لكۆینوەیكی

نكراوە.ناوەكانی شاری كركووك:

نازناو و نـــاوی كركووك بچند قۆناغـــك تپڕیـــوە، لـــ ھر ھبـــووە، ناوكـــی قۆناغكـــدا بـــ گۆتییـــكان لســـردەمی پاشـــان ناوباروە، "ئارابخـــاك" كاتك ئاشوورییكان لسردەمی ئاشوورییكان گردەكانی ئرەفیان گرت بلســـی ئاگر ل چاكان و رز بووەوە، كوە برەفكانی ئدۆیخسرەو ئم شارەی داگیر كردووە، خاپووری كردووە ب تنیشتییوە ئم شارەی ئستای دروستكردووە، نـــاوی لناوە (گیـــرەك) ب واتای دی داپۆشـــراو ب شوورە ل سای (٦١٢)پ.ز ھروەھـــا لســـردەمی ئســـكندەری مقدۆنـــی (٢٢٦)پ.ز بناوی (كرخ ســـلوخ) ناوبراوە، وتۆتك كوردستان كروەھا كاتھژردەستی پارسكان (٢٤٧-٢٢٦)پ.ز ساســـانییكان كركووكیان لم ســـردەماندا بناوی (جرمكان) ئیسالمیدا لسردەمی ناوبردووە. بۆ یكمجار نـــاوی كركووك وا بوبۆوەوە و كوت سر زارەكان، ئم ناوچی وا دەركوت لسردەمی (كركووك) بـــ كۆچـــی ھژدەی ناسرا، ك ئكات ســـدەی (١٤)ی زاینی، الی مژوونووس ئیسالمكان ناوی كركووك بناوی (كرخینی)

ھاتووە.كركووك شاركی كۆن ل نووسراوە ناوی مسمارییكاندا پش ھولر ھاتووە، ھر وەك ئو زانیاریانی ل رۆژمری جوگرافی ســـرجۆنی ئكدی (٢٥٣٠-٢٤٧٣)پ.ز ھاتووە، لم رۆژمرە ناوی ئم شارە بناوی (ئرابخ) ھاتـــووە، ھروەھا كورد ككۆك- قـــی كۆك- گورە-

شیان پوتووە.ھروەھـــا لالین مژوونووســـی فارس (شـــرەفدین علی یزدی) ناوبراوە ل رووداوە مژووییكانی ســـدەی پانـــزەی زاینـــی نـــاوی كركووك بم شـــوەیی ئمۆی

ھناوە.ھروەھا بناوی (كـــڕەك) واتای قـــ میدیـــای ئارییـــكان ئـــم شـــاكر (ئارابخا) لنـــا، ناوەیان گۆتییـــكان :ـــدە خســـباك دروســـتكردووە، شـــارەیان ئـــم ھروەھا ســـریانییكان ناوی (بت

گرماین)یان لنا، بم تھا باقر و د.جمال بوە باســـی كركووك دەكن (گوڕ گوڕ) ل گەی ئاگرەكی چاـــ نوتكانی باب گوڕ گوڕەوە

ھاتووە.ناوی كركووك ب زنجیرە ناوكوە ھاتووە (شـــاری ئارابخا- شـــاری كڕەك+ كوك- شاری كرخ سلوخ- شاری كور خورا- شاری كرخینی- گرمكان- شـــاری زـــی ڕەش-

ئاری برایتی).جوگرافیای شاری كركووك:

لسردەمی نۆزدەییكان بایخ بم شارە دراوە، چی ل رووی ئیدارییوە وە، بۆیرووی جوگرافیی چی لـــكۆنترین نوزییكان لســـردەمی نخشـــی دۆزراوەتوە، ك شاری كراوە، نـــو لســـر كركووك ش لینم وردەمی خوریش ئسلمۆزەخانی "بنسلفانیای"، شونی ركووك وایكردووە، كجوگرافیای كئم شارە بكوت سر گورەترین كگی نوتی ل ناوچی عراقدا و دەومندی ناوچك وای كردووە، تردەوامی ببربم شـــارە بئ كسرچاوەیك بۆ ئوەی داگیركران ئاپۆڕەترین ســـری، نـــچاوببكوردستان باشـــووری ل شـــون س ل(٥٣) ك ركووكســـتانی كئدەگڕتوە (١) كچك ھۆیكانیشی بۆ دەومندی ناوچك ب سامانی ژـــر زەوی، بتایبتی نوت وەك لـــ چاوگكانـــی باباگوڕگـــوڕ، زەنبوور، بای حسن، نك تنیا ل كوردســـتان، بكـــو ل ھموو وتانی تـــری رۆژھت و گشـــت جیھان، ل یكم ئینســـكلۆپیدیای كركووك شارژوودا كم توركی ل ل شـــارەزوورە لیـــوای ناوەندی و كوردستان (موســـ)ی ویالیتی (١٦٠)كـــم ل باشـــووری رۆژھتی شاری موس، ل ژر ریزە گردكدا لـــ رۆخـــی دەشـــتكی بردیندا، ،(ی خاسز) مدھی ئر زســـل(٣٠٠٠٠٠) ھزار كســـی دانیشتوانی كركووك نـــاوی ھروەھا ،یھلچندیـــن ســـرچاوەی درین و ئنسكلۆپیدیای جیھانی باسكراوە، ل تازەترین ئنسكلۆپیدیای تازەی دانیمارك پناسی شاری كركووك وا كراوە، كركووك شاری كگی نوتییكان، ك دەكوت باكووری ل كشـــوە براقتـــی عرۆژھكوردســـتان و (٢٥٠)كم ل باكووری

.غداوەیببپی ھلكانی پانـــی و باكووری تودەك یم ناوچگـــۆی زەوی ئنـــوان بازنی پانی (٣٤) پل لالی باشوورەوە (٣٥)ی باكوور بو پیش ر، كســـرمی گناوچ تودەكزستانی سارد و باراناویی و پلی گرمی نزم دەبتـــوە، ل ھاویندا زۆر گرمـــ و پلـــی گرمی برز وە كشـــتوكاڵ زیاتر پشت بتدەب ســـتو ئاوی بچووك دەب جۆگدەریاو دەریاچی ل نیی، ب زۆری گنم و جۆ ل دەشتكانی كركووك دەكرت و پشـــت ب بارانی وەرزی

دەبستت.ل مژوودا كشـــتوكاڵ و بازرگانی ئابوورییكان بزاوت پشوەی لبوونـــ، كركـــووك وەك شـــارو و ناوچـــ گرنگ ســـ الینكی ناوچیكی رابردوودا ل ھبووە، كشتوكای، ســـر ری بازرگانی،

شتراتیژی شونی سربازی.پكھاتی دیمۆگرافی شاری كركووك:

پكھاتـــی ئم شـــارە لـــ رووی نتـــوەوە، فرە نتوە پكھاتووە لـــ كـــورد و عـــرەب و توركمان ،و كلـــدان و ســـریان و ســـائیبئرمنی، یھـــودی، لبرئوەی ئم شـــارە مژوویكی كۆنی ھیـ ھر ل كۆنـــوە نتوەیی جیاجیا رووی تكردووە، لـــ كركووك و ناوچكانی دەورەوبری ب درژایی مژوو چندین رەگزی جۆراو جۆر ئكدی، وەك تكـــردووە، رووی گۆتـــی، ســـپاری، ســـۆمری،

دواتریش خوری.... ،م لیوایكانی ئڕەتییوە بنتن ،رەب و توركمانـــكـــورد و عـــكوردەكان الی باكووری رۆژھتوە و باشوور برەو شـــۆڕبوونتوە

.خۆرئاوا تاكو ناوەندی لیواكپاش دروستبوونی دەوتی عراقی نوێ، كركووك رژەی عرەبی تدا زۆركرا، پرۆســـی ب عرەبكردنی تدا ئنجامدرا، ب پی نخشـــی گورەو پیالن جبجكردنی، ھۆزە عرەبكانـــی خواروو و باشـــوور و ھنـــران عـــراق رۆژئـــاوای و شمانئ لگڵ نیشـــتجكران، ئگر ب وردی ســـرنجی لیســـتی سرژمرییكان ل سانی (١٩٥٧- ژەی كورد لوا ر١٩٨٧) بدەین، ئ ت، بۆیودیـــار دەكركووك بككورد گورەترین رژەی لم شارەدا، كورد ب ژمـــارە و رژە گورەترین ،كوردستان باشـــووری نتوەی بـــردەوام بم لگڵ ئمشـــدا رژەكـــی لـــ نوان ســـاكانی

.مبووندایك (١٩٥٧-١٩٨٧) ل ل ك ،م بۆچوونلماندنی ئبۆسكركووك فرە نتوەیی زۆربووە، لسردەمی بریتانییكان، كاتك كاپتن "نۆئل" ئنجومنی كارگی كھاتووە لپ كـــ ،نـــزردادەم ،دایدەن (١٢) ئنـــدام بمجـــۆرە یك ئندام مسیحی، یك ئندام عرەب، یـــك ئنـــدام یھودی، س ئندام توركمان، شش ئندام

كورد.ب عرەب كردنی شاری كركووك:

تعریبكردنـــی شـــاری كركووك، تتی حكومسیاســـ لـــ ككییك ل دوای یككانی عراق، بۆ ،واندنی دیمۆگرافیای شارەكشـــزۆری رژەیكی كورد لبرئوەی لـــ پكھاتی شـــارەك پكھناوە لسردەمی عوسمانییكان، رژەی كورد زۆرتر بووە لچاو نتوەكانی تری ناو شـــارەك، ك س لسر چواری دانیشتووی شاری كركووك كوردن، باقیتری عرەبن، ھروەھا (٤٦٠) و كـــزانـــی جول(٧٦٠) خ

.دایسیحی و كلدانی تزانی مخبۆی ئم شارە ھمیش لبر چاو بـــووە، داگیركرانی كوردســـتان و حكومت یك لـــدوای یككانی عراق سیاست و پرۆگرامی وردیان بۆ ئم شارە داڕشتووە، بتایبتی ،كناوچ وت لوەی نپاش دۆزینلگڵ ئوەی، ك رژەی كورد لم شـــارە زۆر بووە، بۆیـــ رژمكان بیریان لوە كردۆتوە، ك رژەی عرەب لـــم شـــارەدا زۆر بكن، لناو شارەك و ژماری دانیشتوانی كورد لـــ ناوچكدا كم بكنوە، ئویش ب پیەوكردنی سیاستی پاشـــان كناوچ تعریبكردنـــی راگواســـتنی كورد لـــ ناوچكانی دەوروبـــری كركـــووك، دواتـــر راگواستن و دەركردنی ھزاران مای كورد ب بیانـــووی جیاجیا ئمش

بچند قۆناغكدا تپڕیوە.پاش كۆتایی ھاتنی جنگی یكمی جیھانی، ئوكات وت زلھزەكان كوتن وزەی ئو وتانی لژر دەســـتیان بوون، پاشان الوازی راق لكان، عتی عوسمانییدەس١٩٢١/٨/٢٣ دا دامزرابت، ئوا دوو ویالیتی بووە، ھتا سای (١٩٢٥) كشـــو گرفتنی ھبـــووە لپاش

لژـــر خاكی نوت دۆزینـــوەی كركووك چاوی تماعكاری عرەب و تـــورك رووی ل كركووك كرد، پاش دروستبوونی دەوتی عراقی گرنگی و بایخی زۆر درا ب كركووك ئیتـــر كار بۆ ئوە كرا ئم شـــارە كوردیی بكرت شاركی عرەبنشین ودوور خستنوەی كورد لم شارە، لســـردەمی "ملیك فیسڵ"دا، ئوەبوو ل ١٩٢١/٧/٢١ كرا بشای عراق ل ھبژاردنی "فیســـڵ"دا بۆ ئم پلی دانیشتوانی كوردستانی عراق بشداریان نكرد، ئمش بۆ ئوە دەگڕتوە یكك ل ھۆكارە نكردنی بشـــداری سرەكییكان كـــورد ل ھبژاردنی فیســـدا، خواســـتكانی خســـتنی پشتگوێ كوردە، پرۆژەی "یاســـین ھاشمی" كردنی بعـــرەب یكم ھنگاوی پارزگای (لیـــوای كركووك) بوو، بم پی سیاســـتی تعریبكردنی كركووك و گۆڕینـــی دیمۆگرافیای شارەك دەســـتی پكرد، سرەتای سیاستی تعریب ب برنامڕژی بوو، ئوە بوو لسردەمی ملیك غازی لـــ ســـای (١٩٣٧) بناوی یكـــی وەبرھنان بۆ زەوی و زار دەیان ھزار عرەبیان بۆ دەوروبری

كركووك ھنا.پاش ھاتنی بعس بۆ ســـر حوكم و دەستیان گرت دەست و خۆیان ســـپاند و رەگ و ریشـــی خۆیان داكوتـــا و پاكســـازی خۆیان كرد، كوتن برنامدارشـــتن بۆ شاری كركووك و ئو شارە كوردیانی، ك نوتی لی، ئویش سیاستی ترحیل كردنی دەیان ھزار خزانی كورد لـــم ناوچان ھـــر جارە و بناوی شـــتكوە، جارێ بناوی پشـــتنی ئمنی، جـــارێ بناوی دیاریكردنی ســـنوور، راگواســـتنی ـــزان و دەركردنیان لزاران خھـــ

زەوی و زاری باو باپیرانیان.رژمـــی بعس ھوـــی زۆری داوە بۆ دابینی شـــارەك ل كوردستان ھر ل گۆڕینی ناوی قوتابخان و شـــون كوردییكان و گڕەككانی ناو شـــارەك و كردنـــوەی دەیان یكی جنشین بۆ عرەبی ھاوردە، گۆڕینـــی زمانـــی دایك بـــۆ زمانی عرەبـــی، قدەغ كردنـــی زمانی كوردی ل دامودەزگا حكومییكان، پاشـــان كوتن گرتن و كوشـــتنی شارەكل بتاوان خكی ھزاران و دەركردنـــی ھـــزاران خانوادەی كوردی و گواستنوەیان بۆ خوارووی عراق و شارەكانی تری كوردستان، ئینجا سیاســـتی ب بعس كردنی خك و گۆڕینی نـــاوی نتوەی كورد و توركمان لم شارەدا بناوی چاككردنوەی القومـــی) (تصحیح ل ل جگب مانتـــی، ئوایتنســـدارەدانی ھـــزاران گنجی ئم شارە، چۆكردن و ورانكردنی دەیان كرەسرەكی كورد نشین وەك حگو شـــۆریج و ھنانی عـــرەب بۆ

ناوچكانی كورد نشین.بۆی رژمی بعس تعریب كردنی كركووكی بپی نخشو برنامی ورد جبج كرد ب چند قۆناغك،

دەتوانین دیاری بكین:قۆناغی یكم (١٩٦٨-١٩٧٠).قۆناغی دووەم (١٩٧٠-١٩٧٤).قۆناغی سیم (١٩٧٤-١٩٧٥).

قۆناغی چوارەم (١٩٧٥-١٩٨٧).قۆناغـــی چوارەم یككـــ ل توند و تیژتریـــن قۆناغكانی تعریبی كركـــووك و شـــونكانی تـــری كوردســـتانی عـــراق، دواتریـــش ھمتی ئنفال بوو، دوای كۆتایی ھاتنی شری عراق و ئران ل سای ھمتی دیارتریـــن (١٩٨٠-١٩٨٨) ناوچ تمم ھنفال بوو، ئـــئگرنگكانـــی پارـــزگای كركووكی (گرمیان و گرتوە، ناوچكانـــی چمچماڵ و قادر كرەم و سنگاو

و ....ھتد).ئنجام

١- شـــوە زارەكانی كوردی شاری ،رمیانوەی گكی شركووك لقك

ك ســـر بـــ كرمانجی خـــوارووە (سۆرانی).

٢- لـــ شـــاری كركـــوودا حوت ،یوەزاری كوردی ھچووە شـــبلگڵ دوو شوەزاری سرەكی جیا دەست نیشـــان دەكرن شۆریج و ئیسكان و ئیمام قاســـم، زارەكانی گڕەككانی تری شـــاری كركووك

بچووە شوەی ئم دوو زارەن.٣- شوە زارەكانی گرەكی حوریو قادسی و ملعب سر ب شوەزاری

.شۆریج٤- لناو چوارچوەی شـــوەزاری شـــۆریجدا بچووە شـــوەی سر بم شـــوە زاران دەستنیشان كران ،نزەنگ شـــخانی، (كاكیـــی،

رۆژبیانی، سیامنسووری).٥- لناو شـــوەزاری (ئیســـكان و ئیمام قاسم)دا بچووە شوەی سر ب زاری شوانی كشك ل ناوچی

رەحیماوە بدی دەكرت.٦- بچـــووە زاری عجم (فیلی) لناوچـــی عرەفـــ و تپـــ و

ئماسدا قسی پدەكرێ.٧- ل شـــوەزاری شۆریجدا یك دەست راناوی جوودا و س دەســـت (A) یدەســـت ،یراناوی لكاو ھ(م-مان) (ت-تان) (ی-یان) دەستی دووەمـــی (A) (م-مـــان) (یت-تان) (-ن) و دەستی (B) (م-ین) (یت-ن) (ات،ـــت-ن)، ئمانـــ دەوری بكری دەبینن لـــ كاری (رابردوو، تایبتییكانی لـــ داھاتـــوو)دا، شوەزاری شۆریج ئوەی راناوی جودا بۆ كسی دووەمی تاك قابی (تو) دەگرتخۆ (ە) نیشانی كاتی ،ھات) واوە، وەك لســـتای تئبردە، رۆیشـــت) و (وی) نیشانی لـــ وەك تـــواوە، رابـــردووی (ھاتووی، بردووی، رۆیشـــتووی)، (یا) نیشانی نادیاریی بۆ رابردوو.

٨- ل شـــوەزاری ئیسكان و ئیمام قاسمدا وەك زمانی ستاندەرەك یك دەست راناوی جودا و دوو دەستی رانـــاوی لكاو ھیـــ (م-مان) (ت-تان) (ی-یـــان) و (م-ین) (یت-ن) (ات،ت-ن)، ئوجا ئمان دەوری بكری و بـــركاری لـــدوو كاتی جیای دژ بیك (رابردوو داھاتوو)

دەبینن.٩- ل بشی بركاریدا راناوی لكاو دەستی (A) (م-مان) (ت-تان) (ی-یان) ل دوو ئركـــی جیاوازدا دەور دەبینن جارك وەك بكرو و جارك وەك بـــركار، لـــكاری رابردوودا شـــوەزاری ل لـــكاوەكان راناوە

كركووكدا جگۆڕك دەكن.١٠- ل رووی فرھنگوە ژمارەیكی وەزارانم شت بی تایبزۆر وش

بدی كران.١١- جیاوازی ل شوەی دەنگكان چ ل نوان شـــوە زارەكانی شاری كركـــووك خۆیـــان، چ لنـــوان شوەزارەكانی كركووك و ستانداردا

.ئاشكرای١٢- سرەرای ئو ھموو سیاستی ب عرەبكردن و راگواستن و ھودان بۆ سینوەی ناسنامی كوردایتی شـــاری كركـــووك، زمانی كوردی زنی كردووە، لكی مســـترھبزۆربی ئستاش خۆی، پاراستنی دانیشتوانی ئم شارە (زمانی كوردی)

.زمانیان

سركوت عبدول حوسن ماسـترنامیك لسر شـوەزارەكانی زمانی كوردی شاری كركووك وەردەگرت

دابشـــبوونی خشـــتیدا لـــم دانیشتوانی شاری كركووك بپی

ئاماری سای (١٩٥٧) دیاریكراوە:

ژمارەی دانیشـــتوانی نتوەژژماردنـــی بپـــی

(١٩٥٧)

ـــژەی رسدی

٥٠,٢٣٪١٨٧٥٩٣كورد١

٢٧,٤٧٪١٠٢٧٨٩عرەب٢

٢١,٨٧٪٨١٦٥٣توركمان٣

و ٤ كلـــدئاشوور

٠,٤٣٪١٦٠٥

١٠٠٪٣٧٣٤٤٠كۆی گشتی

انـــ

مــز

سركوت عبدول حوسن

نخشی شاری كركووك بگورەی دابشبوونی شوەزارەكانی

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

12

بوكراوەیكی ھونریی گشتیی لگڵ بدرخان دەردەچھونریبسرپرشتی: مسعودی مال ھمزە

masoud_ibrahim_ar@yahoo.comژمارە ٢٩ - ١١٨ - ھینی ٢٠٠٩/٥/٢٢ی زایینی

ل خۆبایی بوون..برەو یان مرگ؟؟

ھـــر پشـــكوتنی و ســـركوتن تاككـــی كۆمگا بندە بـــ ھوڵ و تكۆشانكانی خۆی بۆ زیاتر شارەزا

بوون ل بوارە تایبتییكی خۆی.قســــكردنی مــــن لســــر ھونر و ناكرێ یان دەكــــرێ ،ندانرمھونئمی كورد باس ل بوونی ھونركی تایبــــت بــــ خۆمان بكیــــن، ئوە پرســــیارە؟ وەمكشــــی كاركــــی قوڕس و ئســــتم، لبرئوەی تا ئستاشــــی لگداب لكۆینوە و ردەســــتدا نییبكمــــان للئامارگك باس لــــوە بكا، بۆچی نكراوە، نازانم... كــــ كمترخم، ئویش

نازانم.ئوەی مبســـتم باســـی لوەبكم ك لـــشـــخۆبایـــی بوونـــی بل گوتووم زۆرجـــار ،ندانـــرمھون م كك دەكســـر كھ شـــانازی بكاركـــی داھنران پشـــكش بكا، ئوجا پشكشكری ئوكارە كی و باگراوندەكانی چین، كش نیی، بقد رزی كارەكوەی باشـــی و ئاست بئپوەرە بۆ ئوە، بم زۆر بداخوە لناو ئمی كـــورد ھونرمندانمان ك بكار وتن لركوەی سدوای ئدەست دنن لخۆبایی دەبن و وادەزانن كگۆڕەپان ل سی دیكوان كل جگ پ پیامكی نییبـــ، بكـــو ھر ئوانـــن دەتوانـــن تو ئو ھونری برن، پش برەو زۆرجـــار گومـــان لخۆبایی لبووە بوون یانی مردن... پمبـــن وەرن ھبـــووە كـــ خۆبایـــی بووبلو بـــ لخۆبایـــی ە و یـــ ك ن و بوتوانیبتی برەو ب كارەكی بدا، برەو ب كار تنھا ل رگای ھودان و زیاتر خوازەك نك، نخ ل گرتنگوخۆ بزل زانین و نرخ داننان بۆ ھیچ

كسك..لو ماوانی دواییدا كۆمك كارمان بینی ك جـــگای رز و شـــانازین، بۆ نموونـــ شـــانۆگری مملكتی عیللت ل دەرھنانی بكر مســـتفا زیاد ل ١٠٠ رۆژ ل شـــاری ســـلمانی نج بۆ شانۆ بنمایش كرا، گروپی گھاوكاری دەزگای بدرخان شانۆگری دیواریان ل سوید و ئمانیا نمایش فكانـــی جمۆ شـــانۆگری كرد، ل دەرھنانـــی ھیوا ســـوعاد توانی ژمـــارەی پوانیی بشـــكن لرووی بینر ل شـــاری ھولر، شانۆگری مینا ل دەرھنانی ئرسالن دەروش لـــ ســـلمانی و رانی نمایشـــكرا، چاوەڕوانی باران دا ل ری لشانۆگدەرھنانی ھیوا ســـوعاد ل ئمانیا ری ھاروون لنمایش كرا، شـــانۆگدرھنانی حوسن میسری ل سلمانی و ھولرو سۆران و چند ناوچیكی تر نمایـــش كرا، ھونرمند زەكریا شـــداری لناوی كورد بب بدوعفســـتیڤاكی جیھانی كرد ل سوید، گروپی ژداری كوردســـتان دوو ســـاڵ لسر یكتر بناوی كورد بشدارییان ل فستیڤاڵ كرد ل نمسا، ھریك ل ھونرمنـــدان "بھمنی قوبادی، شـــوكت ئمین، رەحیمی زەبیحی، شـــھرامی علی دی، ھونر سلیم" فیلمكانیان ل فستیڤا جیھانییكان وەرگیران و ختیان بدەست ھنا، كردنـــوەی پشـــانگای شـــوەكاری ھونرمندانـــی كورد لـــ ئوروپا، ھموو ئوان ســـركوتنن بۆ كورد و ھونرەكـــی، بم ئایـــا كام لم ھونرمندان دەتوانـــ پرە ب كار و برھكانی خـــۆی بدا و لخۆبایی نبـــ، چونكـــ دەمكـــ گوتـــراوە

لخۆبایی بوون = مرگ.ھونرمندیش ھونری كاری مرگی زۆر خراپترە لـــ مرگی ھونرمند، چونك مرگی خۆی ئاسایی "ئگرچی بۆشاییكی گورە دروست دەكا"، بم مرگی كارە ھونرییكانی ورانبوونی خۆی و كسایتی و ھونرەكیتی، دە كوایـــ با ل شـــونی لخۆبایی بوون ھموومان بـــرەو ب تواناكانی

خۆمان بدەین.

پرۆفیشناڵ

مسعودی مال ھمزە

سباح عبدولرەحمان ناوكی دیاری ناو گۆڕەپانی ھونری كوردیی، چ وەك كاركردنی ل نواندن و چ وەك دەرھنان، دوای ئوەی پارساڵ ئو ھونرمندە ل پۆســـتی بڕوەبـــری بڕوەبرایتی ھونری شانۆ الدرا، ماوەیك ب دەنگ، ب پویستمانزانی لســـر چندین توەری گرنگی ئمـــۆی ھونری

كوردی بیدونین...ئا: ھونری بدرخان* بـــاس ل ھیـــی سیســـتمی بڕوەبردنی بڕوەبرایتی ھونری شانۆ دەكی، ل ماوەی كاركردنـــت لو بڕوەبرایتیی چند ھوی

گۆڕینی ئو سیستمت دا؟- مـــن ل مـــژووی بیاری دەســـت لكار كشـــانوەم ھتا ئو رۆژەی دەســـت بكاربوونم ك ماوەی ساك بوو، چوار پرۆژەی گورەم بۆ شـــانۆ پشكش كرد، نك بۆ بڕوەبرایتی بڕوەبرایتی شانۆ شانۆ، چونكھر ل سرەتاوە ك ھاتم ل جماوەر یكمیـــن بابتكـــم بوكـــردەوە، ھوستی خۆم لسر ھیكلی ئو بڕوەبرایتیی پیشـــان دا، ك ئو بڕوەبرایتیی چیی و دەتوان چند كاربكا و چند كموكوڕی ھی، بم دواتر بوونم ل بڕوەبرایتی شانۆ ب دەرفتزانی، فعلنیش دەستمپكرد ب كۆمك پـــرۆژە، یكم پرۆژەم پش ئـــوەی بمـــ بڕوەبرایتی شانۆ دەزگای شانۆی نتوەیی كورد بوو، بۆ ئوەی شانۆ رزگار بكم لو فرمانگ بچووكانـــی ئرەو ئوێ، دەزگایك ھب خكانكی تدابی بۆ خۆیان بیار لسر كاروباری شانۆ بـــدەن، یانی من مبســـتم ئوەبوو شانۆ رزگار بكم لو دەستبسرییی ك ھی، ب ھقیقت شـــانۆ دەست بســـرە، ئســـتا بدرخان لرە بۆ خۆی دەزگایكی سربخۆی و خۆی دەتوانی بیار لسر شتكانی خۆی بدا، بـــم بڕوەبرایتی ھونری شـــانۆ لھیچ كاتك نیتوانیوە بۆ خۆی بیار لسر شتكانی خۆی بدا، رەوەی خۆی وەربگری برای س دەب

.ندین پایچ نانی شـــانۆیی لمھرھپـــرۆژەی ببڕوەبرایتـــی ھونـــری شـــانۆم یكخســـتنوەی پـــرۆژەی كردبوو، كارە الیحی خرجییكانـــی ھموو ھونرییكانی شـــانۆ و دراما و كلیپ واو بووە و بمـــووی تھ ،وانو ئتواویش چۆت بردەم وەزیر، وەزیریش م كاری پر داوە بـــســـیاری لب

نكراوە، ئوە دوو پرۆژە. پرۆژەیكی ترم ھبوو بۆ پیوەندییكانی نوان بڕوەبرایتی ھونری شانۆ و نوان گروپ ھونرییـــكان، ك ل دواترین وتین كككیـــان رگوە لكۆبوونبڕوەبرایتی ھونری شانۆ تنھا بڕوەبرایتییك بی، یا ناوەندك ب ل نـــوان وەزارەتی رۆشـــنبیری و گروپـــكان، تنھا ئاســـانكاری بۆ گروپـــكان بـــكا، بڕوەبرایتـــی بڕوەبرایتـــی شـــانۆ ھونـــری وە نییھـــی ئ ،نـــان نییمھرھبھموو برھمكانی ئو شارە تنھا بڕوەبرایتی ھونری شـــانۆ بیكا كتییرایوەبڕب بڕوەبـــری و ب ،م برھری بوەبڕبۆ خۆی ببگی ئوەی ك مـــن ل پرۆژەكی خـــۆم ل خوارەوەی لیســـتك دەم مرج نیی بڕوەبری بڕوەبرایتی ھونری شـــانۆ ببتـــ بڕوەبری

برھمی ھموو شانۆگرییك.* ل سردەمی تۆدا ئو شانۆگرییانی پشكش

كران، تۆ بڕوەبری برھم نبووی؟- لبرئوەی ئوە سیستمك بوو كاری پـــ دەكرا، نك ھـــر ئمن، ندەكرد قبویـــان ژمریـــاری ھتا ك مـــن بڕوەبری برھـــم نبم، دەیانگـــۆ مامۆســـتا تـــۆ تحمولی برپرسیاریتی دەكی ناب، دەب تۆ بیكی، ل كۆتاییدا من ئوەم گۆڕی، لگڵ گۆڕینك نووسراوەكم نارد بۆ وەزارەت، یكم فســـتیڤاڵ ك كردم دا نمایش كرا، لری تشـــانۆگ سھر سكیان بیارمدا ك بڕوەبری ھونری شـــانۆ بڕوەبری برھم نبی. ل یكك ل بگكان دەرھنر بڕوەبری دەستنیشـــانی خۆی بۆ نزیك ب وەی كرئبم دەكا، لرھبل خۆی، ل پداویستییكانی دەرھنر ت بگات، بۆ ئـــوەی ئاگادار بی لو و تنسیق بكا لگڵ بڕوەبرایتی ھونری شانۆ، چونك بڕوەبرایتی ،نی ئاسانكاری و ھاوكارییشانۆ الیدەزگایكی بڕوەبرایتـــی نابـــبرھم ھنان ب، من ویستم ھموو ئو پرۆژان جبج بكم، بم نكرا

و تا ئستاش ئو واقیع ھر ماوە.* ئستا دەبینین چند ھونرمندكی شانۆكار مرھر بســــــك شـــت لمرە قســـ بـــ كرەتایوە سئ توایكان دەنووسن، پشانۆیی

بۆ ئوەی رەخنی شانۆیی دروست بكرێ؟

- نخـــر، ئـــوە نابتـــ بنمای دروســـت بوونی رەخنی شـــانۆیی، رەخنی شـــانۆیی ل توژم و ھزی بزاڤی شانۆ دروست دەب، ئوكاتی كـــ تۆ رۆژان شـــانۆیك یـــان دوو شـــانۆت ھبوو و بینر رووی تكرد، خكانكی ھبژاردە و رۆشـــنبیران لو شـــانۆگرییان ئامـــادە بوون و كۆڕ و كۆبوونوە و ســـیمینار لسر رەخن وكاتكرا، ئ و نمایشـــانئ ئاخر رەخن ،وە دروســـت دەبولمنھجی لـــ دەوێ شـــارەزاییكی یك رەخن گرتـــن، چونكـــرەخنمنھج نیی، ل ھمان كات زەوقكی ھونـــری دەوێ، بھرەیكی ھونری دەوێ، شـــارەزاییكی دەوێ ل بواری موو بوارەكانی شانۆ لشـــانۆ و ھ م ببازەكانـــی، بو ر قوتابخان تودەك ستاكخســـی ئمیزاجی شراوبۆچوونـــی شخســـی، خانـــی یان زەوقی شخســـی، یان رەخنی رۆژناموانی لســـر بنمای ئوەی دەكرێ ك ئو دەقـــ ئوەندە پارەی ل ســـرف كراوە، ئوەندە ئكترە ئركیان تدا كشاوە، ئو دەرھنرە كچی تداكردووە، كاری ناوبانگب"٢٠٠" بینـــر لـــو نمایشـــ ئامادە بوون، یان تنھـــا یك رۆژ نمایش كرایـــ، رەخنـــی رۆژنامگری لو زاویانوە دەبـــ. نك لو زاوییی ب شانۆگرییك باش نبوو، باش ویســـت ببوو یـــان خراپ بوو پنشـــیكردنوە دەكا، پویست دەكا تۆ تواو شارەزای ھونر بی، تۆ لسر

چ بنمایك ئو قسی دەكی.* باســـت لـــ بینری شـــانۆ كرد، ل ئســـتادا كی بركان بینكۆمیدیی رییدەبینین شانۆگشـــوماریان ھی، كچی كارە ریالیســـتییكان

وانین، ھۆكاری ئوە بۆچی دەگڕنیوە؟- جـــارێ ئـــوە مســـلیكی زۆر زۆری مجلیســـكی ،ترســـناكلدواوەیـــ، كـــ خكانـــك ھن جاڕی ئـــوە دەدەن، ل كوردســـتان پویستیمان ب شـــانۆگری كۆمیدی ھی، بۆ ئوەی بتوانین بینر ئاشت و جۆرە دروشـــمانوە، ئـــینـــبكھمووی رامان دەكشی بۆ ھیك ك لكاتی خۆی عراق ل ســـردەمی رژمی بعس تووشـــی ھات، ئویش دروستبوونی شانۆی گاتجاری بوو ك بوو كۆتایی بپۆغدا، شـــب لھموو شانۆیی جدییكان ھنا، وای ن لماكانیش بگۆڕموو سینكرد ھســـینماوە بۆ شـــانۆ، لبرئوەی خككی زۆر تكـــوی بوون، ئو خكـــ زۆرەی كـــوا روو لو جۆرە شانۆگرییان دەكن، ن بینری ئو شـــانۆگرییان ب بینری شـــانۆیی دەژمردرن، ن ئو شانۆگرییانش ك دەپاڕتوە بۆ پكنین، ب پاڕانوە مـــاوەر وەردەگری، نج نین لكپ ردرێ و نری دەژمشانۆگ وەیان بئ ننا دەبوا پش كراننو دەرھئـــبر ئو جۆرە كاران دەخرن خانی داھنـــان و ئفراندن ل ئیشـــكانی نك ناخھیچ زیادەی خۆیان، چونكسر پیامی شانۆ، ك پیامی شانۆ گۆڕانكاریی ،گۆڕین دروســـتكردنی لناو كۆمگا، ئو كۆمگایی كوا ھمـــوو گۆت ل پناوی ئوەی كوا خزمتی بكی، كـــ خزمتت نكرد تا بھ ،كردیھیچت ن مانـــای وایھاوتیكیش حیساب ناكری، وەكو ئۆگستۆ باوڵ دە ھاوتی پیرۆز ئو كســـی كوا بتوانی بشداری بكاتن ل گۆڕانـــكاری، ب ھقیقـــت ئوە نابیت پوەر ك بی فالن شانۆگری ل ســـلمانی ئوەندە درژەی كشا، یـــان ل ھولـــر فالن شـــانۆگری ئوەندە نمایش كـــرا و بینركی زۆر گورەی ھبـــوو، كۆمیدیا و تراژیدیا ھیـــچ ل یـــك جیـــا ناكرنـــوە، ،یســـتی جـــادی ھبردووكی مھھمـــوو كۆمیدیایـــك تراژیدیایكی لپشتوەی، چونك كۆمیدیا لسر بنمای لك جیاكردنوەی رووداوەكان ب شـــوەیك كـــ وات لـــدەكا تۆ بـــ ســـیر و ســـمرەیی بیبینی، شاگشكت دەكا و تووشی پكنینت دەكا، پكنین ب كارەساتكی، بو

مرگســـاتی ك لناو رووداوەكان دەیبینی، مـــن پموایـــ جاركی تر دۆزینوەی بینر یان ھنانوەی بینر ب یرمان ھبین مئ ،ك نییشـــتبگی ئوەی ك چندین شانۆگری لـــ ھولـــر نمایش كـــراوە، ٣ رۆژ ھموو رۆژك ھۆڵ پبووە ل بینر، خكك ھاتووە و قســـش لســـر شـــانۆگرییك كراوە، چونك مرج ئوەی ك شانۆگرییك دەكرێ قسی لسر بكرێ، نك شانۆگرییك ٣ مانگیش نمایـــش بكرت، بم كس باسیشـــی نكا، ئوە وەكـــو پاركی كی بكك خدەرە، چۆن كاتشانئیش دەچ لوندەرێ پیاسكی دەكا،

شانۆگرییكش ئاوای ل دێ.* لـــ باســـی قیرانـــدا، زۆرجـــار دەگوتـــرێ قیرانی بینر نیی، بقد ئوەی ھونرمندان قیرانیان تدای، ئو ھاوكشـــی چۆن لك

دەدەیوە؟- مـــن پموایـــ قیرانـــی شـــانۆ ھقیقتن ل ھونرمندانوە دەست پدەكاتن، چونك ھونرمندان خۆیان خاوەنی كار و ئیشـــكن، خاوەنی تگیشـــتنی ھونرەكـــی خۆیانن، م بیاری خۆشـــیانن، بخاوەنی بمرجك ھونرمندان بۆ خۆیان ئازاد بن ل بیاردانیـــان دا، ھونرمندان یگو پبی بتوانن لكیان ھیپ جبیار لسر ئیشكانی خۆیان بدەن، یگو پبی بتوانن لكیـــان ھیگپ ســـت وەربگرن و بتوانن رەخنوھ شـــانۆ دوژمنكاری نیی بگرن، چونكبۆ ھیچ كســـك، بم الینگریش نیی بـــۆ ھیچ الینـــك، چونك تۆ نگـــر بووی مانـــای وایر الیگـــئ ی و لی خـــۆت الواز دەككـــیامپدەســـت دەدەی، ناتوانی ئو پیامی یكـــی خۆی ھندییتموا تایبكـــبتوانی جبجی بكی، ب ھقیقت ك باس ل قیرانی شـــانۆ و قیرانی بینر دەكی، ئم قیرانی سیاسیمان ھی، قیرانی ئابووریمان ھی، نك ئابووری و سیاسیی یرانو قر ئھبس ل كوردستان ھی، ل عراق و دنیاش ھی، ئمریكایك ب ھموو وەدا دەنالحی خۆی دان بزلی و زەبكـــ لناو قیرانـــدا دەژی، بۆ پمان شـــرم بی و بین ئمـــ قیرانمان مئ ك وەدایل میرانی ئق ،نییتا ئستا خكی شانۆ نھاتین پالن بۆ ئیش و كاری خۆیان دابنن، ئوەی كـــ دەكرێ ب ب برنامیی، ئوەی ناو گروپوەزارەتی رۆشنبیری و ل لشـــانۆییكان دەكرێ، جوانترین كار ئوانن كوا گروپـــك ل گروپكان بۆ خۆی ب ســـربخۆیی خۆی بیار لسر كاركی خۆی دەدا و دەیكا، ھتا من ئوە بـــ قیران نازانم ئگر ئو كارە بینری زۆر نبوو بم وە ئوە ئاستی ئیشـــكی خراپ بوو، نخر یك ھكانئاستی ئیش دیارە، خدەستنیشانی دەكن، بینری تایبتی خۆشی ھی دەچی دەیبینی، واقیعی كوردستانیش خۆ شانۆ الی ئم بر ل ٢٠٠٠ ســـاڵ دانمزراوە، شانۆ الی ئم ھموو تمنـــی دەگڕتوە بۆ ١٠٠ ساڵ، یانی لگڵ شانۆی عراقی نزیكین ل یكتری لـــ دامزراندندا. ئوجا لبر ھندێ پموای قیرانی بینر نیی، بینر رزی ل ناگیرێ، بینـــر دتـــ نـــاو ھۆك لســـر كورسییك دادەنیش و ھدەستیتوە پانتۆر یا شـــرواكی دڕای، بینر پارچ ك دەبناو ھۆ تھاوین د بكارتۆنكی بدەن باوەشـــن لخۆی بكاتن، بینر دت ناو ھۆك دەبینی لناو ئیشك قسی پ دەگوترتن، باشـــ ئو بینـــرە چـــۆن دت ئو تدەب و كاتر ئبین .رییشـــانۆگبینری شـــانۆیی كـــ واقیعی خۆی ت و بزانكان ببینرییناو شانۆگلب چ رگایك كشـــكانی چارەسر دەكرتن، گرفت سیاسییكانی ئمۆ چین باس بكرێ، مـــن پموای ئگر شـــانۆ جورئتی نب و بور نبی و ئازاد نبی، ناتوانی ب حیاتی خۆی

بینر دروست بكا.بشی دووەم

سباح عبدولرەحمان: ل پرۆژەی شانۆی نتوەیی مبستم بوو شانۆ رزگار بكم

ھونرمند سباح عبدولەحمان

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

13

بورھان ئه مین / ئه مانیائه رکه کانی ڕاگه یاندنی ھاوچه رخ گه لـــ زۆرن ،له گرنگترینیـــان و کۆمـــه ڵ وشـــیارکردنه وه ی پشخســـتنی باری ڕۆشبنیری و کولتوری فه رھه نگیه تی،ھه روه ھا و گشـــتی ڕای دروســـتکردنی و ھه واڵ له ئاگادارکردنه وه یان ڕووداو و ...ھتد به ســـه ربردنی کاتکی خۆش بۆ وه رگر ( خونه ر یان گوگر یان بینه ر )یه ککه له و ئه رکه گرنگانه و دروســـتکردنی چه ند ساتکی خۆش و کامه رانی و حه ساندنه وه ی ھه ســـته کانی وه رگـــر زۆر گرنگـــن و ده بـــڕاگه یاندن بیانخاتـــه ھه وه ین پالنه کانی خۆی، به م به داخه وه تا ئستا له ڕاگه یاندنی کوردیدا ئـــه م الیه نـــه وه ک پویســـت بایه خی پنـــه دراوه ، به حزبی وای کردووه ده زگاکان بوونـــی که وتار ، سیاسه ت ،گفتوگۆ، دیداره سیاســـیيه کان، ھه واڵ، شرۆڤه کردنی ڕووداوه کان به شی شریان به ربکه وێ، خۆ ئه مانه ش ئه رکه گرنگه کان جبه جده که ن، به م به شـــکن و ناکرێ ئه وانی

دی فه رامۆش بکرن.که سانی ئاسایی ،چینی گه نجان و الوان، ژنان به گشتی، به شکی زۆری پیاوانیش که وه ک وه رگری ئاســـایی دوورن لـــه نوه نده

سیاسيیه کان حه ز به به رنامه ی جۆراو جـــۆر ده که ن، که که مک له کـــه ژی سیاســـی و ڕووداوه جه رگبه کان و مشتوم دووریان بخاته وه که مک به دیار به رنامه بحه ســـنه وه، ھه مه ڕه نگه کان به رنامـــه ی ( من جیـــاوازم ) له که نای ته له فزیۆنـــی زاگرۆس یه ککه لـــه و به رنامانه ی کـــه کاتکی فه راھه مکردنی ڕچکه ی خۆش و به سه لیقه ی بۆ بینه رانی گرتووه ، ئه م به رنامه یه یه ککه له پۆژه کانـــی ھونه رمه نـــد ( ئارامۆ ) و کچه بـــژه ر (ئه ڤین ) پشکه شـــی ده کات، بیرۆکه ی پۆژانه ئه و جۆره ئه نجامدانی بۆ ڕاگه یاندنی کوردی له وانه یه بـــه م تازه بـــت، شـــتکی به ڕاگه یاندنه کانی ڕۆژئاوا نامۆ نیيه و له و جـــۆره که نانـــه دا ده یـــان به رنامه ی له و جـــۆره ھه یه و ستاندارتکی جیھانیيه، ده قـــاوده ق له (من جیـــاوازم) به رنامه یه کی ســـانه ی که نای ته له فزیۆنی ئه مانی ( ئار تی ئل ) به ناوی (سوپه ر تالنت ) یان وه رگیراوه، ئه و ھاوشوه کانی به م به شوه یه کی ســـاده تر، سوپه ر ستار یه ککه له به رنامه ھه ره بریقه دار و سه رکه وتوه کانی ئه و که ناه و ملیۆنه ھا بینه ری تایبه تـــی خـــۆی ھه یه، لـــه ئاســـتکی ھه ره بـــه رزی دیکۆر ئاماده کـــردن، پشکه شـــکردن، ده رھنـــان، ڕوناکی...ھتد دایه و بیرۆکه ی سه ره کی به رنامه که له وه وه ھاتووه، که ده ب که سی به شداربوو داھنانکی تایبه تی بدات، نیشانی جه ماوه ی خۆی کـــه له وه وپش لـــه به رنامه که نه کراب و جی سه رســـوڕمان بت، جا ئـــه و داھنانه ده کرێ ھونـــه ری یـــان ھـــه ر بوارکی تربت، که خه کانی ئاســـایی نه توانـــن ئه نجامـــی بـــده ن، به شـــداربوو به چه ند قۆناغکدا

ده ڕوات تاده گاتـــه کۆتایی و له ڕی لیژنه یه ک کـــه پکھاتووه له خه کانی دیارو شـــاره زا له بـــواری ڕاگه یانـــدن و خه تی کۆتاییش بریتیيه له ١٠٠ ھه زار یۆڕۆو له گه ڵ پشکه شکردنی ھه ر ئه لقه یه کیشدا ڕۆژنامه کان باسی لده که ن، ھه یده ســـه نگنن و الیه نـــه خه راپه کانی بۆ خونه ر له ئقـــه ی ڕوونده که نـــه وه، کۆتایی ســـای پـــاردا پیاوکی بکاری ھه ژار و گه ڕۆک به ھۆی ئه وه ی بـــه ئامرکی بچکۆله ی فوداری ســـاده و ســـاکار توانی کی زۆر خۆش بژه نبه ده م ئاوازو ببته جی سه رسامی جه ماوه ر و لیژنه و ئاماده بووان، خه تی کۆتایی برده وه، کـــه ١٠٠ ھه زار یـــۆرۆ بوو، ئـــه و کابرایـــه له دائیره ی سۆسیال بیمه ی بکاری وه رده گـــرت، که الیه نـــی که می مســـۆگه رده کات، ژیان بژوی ھه رکـــه خه ته کـــه ی بـــرده وه حکومـــه ت بـــه بیارکـــی یارمه تیيه که یـــان بـــی، ئه مه بوو به سه ره مانشـــتی زۆربه ی به تایبه تیـــش ڕۆژنامـــه کان، ئه مانی به ناوبانگی ڕۆژنامه ی ( بیـــد ) تا ده دوانـــزه ڕۆژش دوای ئـــه وه ھـــه ر له ســـه ریان ده نووسی، مشتومکی زۆری له نوه نده کانی حکومه ت نایه وه، که ھه ندکیان پیان وابوو نابت ھاوکاريیه کانی ئه وه وه به ھۆی ببن، به کو ئه و پیاوه داھنه وه ده بت ده ستی بگیرت، به مجۆره ئه م به رنامه یه بووه وروژاندنی مه ســـه له یه کی تایبه تی، کـــه په یوه ندی به ٤- ٥ ملیۆن بکاری

ئه مانیاوه ھه یه.وـــرای ده ستخۆشـــیمان لـــه و ھونه رمه نـــد ئارامـــۆی ســـتافه که ی، کـــه توانیویه تی تـــازه کردنه وه یه کی الســـایی بھنته ناو ڕاگه یاندنی کوردی و جه ماوه رکی زۆر بۆ ئه و به رنامه په یدابکات، ھاوشـــوه کانی و به م (من جیـــاوازم) کۆپیيه کی جیھانیيه کانه، که ناه کتومتی بـــه م به شـــوه یه کی الوازتر و ئـــه وه ی ئاماژه شـــی پ به ب

بکرت په خشـــوبوده کرته وه ، السایی کردنه وه خۆی له خۆیدا ھونه رکه بـــۆ خۆی به مه رجک بتوانرـــت ئه گه ر به رھه مه کـــه باشـــتریش نه بت ھـــه ر ھیچ نه ب خۆی له قه ره ی ڕه سه نه که بـــدات، به م لـــه وه ی خۆماندا کی گه لبه شـــداران له ئاســـتنزمـــدان ،زۆربه ی به شـــداران، ھه ده پـــه ڕن، گۆرانـــی ده ن، السایی که سی تر ده که نه وه، که ئه مانه کاری ئاســـایین و ئه گه ر شـــه رم له دابونه ریت و که لتوور نه بـــت ده کرێ ھه ریه کـــک له ھاوته مه نی ئه وان ئه نجامی بدات، لیژنه ی ھه سه نگاندنیش به پی ئاستی به شـــداران ھه سوکه وت ده کات به بـــ ئـــه وه ی بتوانن به قه ناعه تـــه وه بیار بده ن، که ئه و که ســـه توانیو یه تی شتکی تازه پشکه ش بکات، ئه گه ر به وردی باســـی ئاستی به شداربوو بکه ین ده ب ئـــه وه بزانین، که ئه وه ی ھاتـــه ته له فزیۆنه کـــه و په یوه نـــدی کرد و وتـــی من به ھره یه کی تازه یان داھنانکی تازه م ھنـــاوه ، ئـــه وه نابت به رنامه که وه ، بخرته یه کسه ر به کـــو ده بـــ ھه وه ین جـــار لیژنه یه کـــی پســـپۆڕ بژنگیان بکات و چـــاک و خه راپـــه کان لک جیـــا بکاته وه ئینجا بیار له وه بده ن، که ئه و که ســـه له شاشه که نیشان بدرت، که ئه و قۆناغه پی ده ـــن (ئه زموونی ســـه ره تایی) یـــان (قۆناغـــی ســـه ره تایی) ده که وته پـــش قۆناغی یه که م، که ســـی به شدار کاتک ئه م قۆناغه ده بت ته نھا مافی به شداربوونی به رنامه که ی ده رتـــ و ھیچی تـــر، ئینجا توانـــاو داھنانه کانی ده خرته بـــه ر دیدی بینـــه ر و لیژنـــه ی داھاتوو ھه یده ســـه نگنن، که ده چتـــه قۆناغه کانـــی تریش ده بت سیسته مک ھه بت لیژنه کاری له سه ربکات، نه ک به شدار بۆی ھه بت به ئاره زووی خۆی الیه کی به رنامه کـــه داگیربکات، به كو ده بت کاتکی دیاریکراوی بدرتی تا له و ماوه یه دا که چه ند

ده قیقه یه بتوانت به رھه می خۆی پشـــکه ش بکات، جگه له وه ش گه ل جـــاران ســـۆز و عاتیفه کارده کاته سه ر بیاری لیژنه، بۆ نموونه کاتک له به شدارک ده پرســـن ئه گه ر خه ته که ت بۆ ده کـــه ی دهده رچوو چـــی لبۆ فنه شـــت به کاری ده ھنم، ھه نـــدێ جـــار ئـــه و قســـه یه کارده کاته ســـه ر بیاره کـــه و له به ر خاتری وه می به شداره که ده یبـــه ن بۆ قۆناغکـــی دواتر، ھه روه ھا ســـه رنجی ئـــه وه ش ده درێ، کـــه ئه و جه مـــاوه ره ی که داشنیشـــتوون به شوه یه کی نه رنـــی کارده که نـــه ســـه ر ھاتووه به شدار بیاره کانیان، گۆرانيیه کی زۆر ناخۆشی وتووه قۆناغکی بۆ بردوویانه که چی تـــر، پم وایـــه ئه گـــه ر لیژنه ئاستی به شداران به ھزتر بکات، ئه وا به رنامه کـــه زیاتر له الیه ن وه رده گیرـــت، بینه رانـــه وه الیه نکی گرنگـــی تریش ئه وه یه که لیژنـــه ی بیـــارده ر نابت ئه وه نده بـــوار به خۆیان بده ن، که قســـه بکه ن، چونکـــه بینه ر بزارده ب و به تایبه تیش ھه ست ده کرێ ئه و قسانه ی که ده یکه ن دووباره ن و ھیچ شـــتی تازه یان تدا نيیه، بۆیه کورتی و پوختی بیار و قسه کانیان له خزمه تی به رنامه که دا ده بت، کاک نزاری ئه کته ر له بیاره کانیدا ھه ندک درژدادڕی ده کات، که له تام و له زه تی به رنامه که که مده کاته وه ، خاکـــی تریـــش که بـــۆ ئه و به رنامه یه و ھه موو به رنامه کانی تر پویسته ئه وه یه، پشکه شکار ده ب خه ککی پسپۆڕ بت له و ،نـــبواره ی کـــه به رھه می دئه ڤین پشکه شکارکی به توانایه و جه مـــاوه ری تایبه تـــی خۆی ھه یه، به م س به شی شاشه ی ته له فزیۆنـــی زاگرۆســـی بـــۆ خـــۆی داگیرکردووه، کـــه پم وایه ئه وه ش کشـــه یه که بـــۆ بینه ر، چونکه ئـــه وه ی زیاتر و ناشـــیرین ده رده که وێ، زیاتر ده ب و خه کی خۆشی ناوت، ئه و بـــژه ره چه ندین به رنامه ی

تری جۆراو جـــۆری ھه یه جگه له به رنامه تایبه تيیـــه کان، بۆ بۆنه نیشـــتیمانی و نه ته وه یی و کـــبک و کشـــبپ و ڕاگه یانـــدن و پوپاگه نده و....ھتد، که ئه مه له پســـپۆڕیه تی بـــژه ر که مده کاته وه، ئه گـــه ر سه یری که ناه پۆفیشیناه کان بکه ین ده بینین بـــژه ری ھه واڵ و وتـــار و به رنامه و ڕاگه یاندن و پوپاگه نـــده کان جیـــان و ھه ریه که یان کاری خۆی ده کات، که ســـ نیيه له ھه فته یه کـــدا چه ندین به رنامه پشکه ش بکات، وه ک چۆن به رنامه که شتی تازه و داھنانـــی ده وێ، بینه ریـــش ده موچاوی تازه و ھونه ری تازه و شوه ی تازه ی ده وت، ئه وانه ی دووباره و ســـباره و چه ندباره ده بنه وه ده چنه قابی سواوه کان و بینه ر چژیـــان ل نابینت، بۆیه ھه رھیچ نه بت ده کرێ ئه و پشکه شکردنی ئه رکی خاتوونه بگرته ھه مه ڕه نگه کان به رنامه ئه ســـتۆ و ئیدی واز له وانه ی تر بن، بۆ به رنامه کـــه ش باش نیيه ، که جاروبـــار ته ده خولی سه ر بیاری ئارامۆ و ئه ندامانی لیژنـــه ده کات، که ھه ق وایـــه ته نھا پشکه شکارب و ئیداره ی به رنامه که ھه ســـوڕن، نه ک ڕای خـــۆی بـــدات و کاربکاته

سه رئه وانی تریش.له شـــوه ی دیکۆر و ئکسسوار و ونه گرتـــن و ده رھنایشـــدا به رنامه که له ئاستکی به رزدایه و به زه وق و سه لیقه یه کی باشه وه کاره که به رھـــه م ده ھندرت و له وه ده چت بوودجه یه کی باشی بۆته رخـــان کرابت، ئه گه ر ئه م سه رنجانه به وردی وه ربگیرن و خاوه نی پۆژه بیه وت به رنامه که به ڕاســـتی بکاته (من جیاوازم) ده بت دان بـــه و که موکورتیانه دابن و ئه و تبینیانه به سنگکی فراوانـــه وه وه ربگرت، ئه گه رنا تا ئستا به شدران جیاوازیيه کی ئه وتۆیان نه بـــووه و له جیاتی ئه وه ی به ره به ره ئاسته کان به رز ببنه وه وا خه ریکـــه داده به زن و

تواناکانیش الوازتر ده بن.

یر

ونھ

لوقمان حوســـن راھنری تیپی ھونری میللی نتوەیی ســـلمانی:

ئامانجمان پاراســــتنی كلتـــووری نتوایتی كـــــوردە

ئا: بدرخان - سلمانی* لــــ تیپی ھونــــری میللــــی نتوەیی ،توانیوتانــــ تاچنــــد ســــلمانی،

زیندوویتی كلتوور بپارزن؟ - بمانوت و نمانوت ھونر زمانكی تایبت بۆ تگیشتن و بیكتری. گالن ئاوتبوونی بتایبتــــی لڕوانگی ئاكار و زۆرجار .راســــتگۆیان نرتی ــــدەكات كر وامــــان لھونــــزیاتر لیك نزیك بكوینوە مژووەكانی كــــ رادەیی بو یكتریش بھی خۆمان بزانین. قۆناغ لھمــــوو ئادەمیــــزاد ژیانیدا یككانی لدوای یك ر و بــــھونــــبــــرەوی داوە بچمككی گرنگی داناوە لژیانی تــــا وای لھاتووە رۆژانیــــدا ھونــــر بووە بــــ زمانحای و ل دەروازەی ھونرەوە قســــی لگڵ نوەكانی داھاتووی خۆی

كردووە.. لرەوە دەبینین ك پشـــكوتن لسردەستی داھنانكانیش و

قینراســـت ھونرمندانـــی و برھـــم تـــھاتوونسومبوولی بۆت ھونرمندیش

مرۆڤایتی. مـــن لـــرەدا ناموـــت بـــاس لمژووی ســـرھدانی ھونر بكـــم. بـــم بۆ راســـتگۆیی و وەیئ راستییكم سلماندنی ك"دروستكردن و سرپ خستنی تیپكـــی گـــورەی وەك"تیپـــی نتوەیـــی میللـــی ھونـــری سلمانی" ل بارودۆخكی ناسكی وا كـــ لـــ ١٩٩٧/٨/١ لالین چند ھونرمندكی ب ئزموون و خمخـــۆری بـــواری ھونری میللـــی و پشـــتگیری و كۆمكی حكومتی ھرمی كوردســـتان و لخۆبردوویی و ب گودان ھیچ مبســـتكی الوەكی و تایبتی ئو گروپـــ جوانـــ. راھنرە "١٩٩٨/٤/١٨"تواناكانـــی لـــببكۆمك تابلۆی قشـــنگ و جوان ھاتن سر تختی شانۆ زیندووكردنوەی و ناساندن بۆ

بشـــك ل كلتووركی رەسنی دوور رابـــردووی نتوەیـــی ل كـــی تـــازەی پوەین بـــتكنلۆژیـــای ســـردەم. دیارە ئم ســـركوتن خۆی لخۆیدا داھنانكـــی مزن بوو ل ھونر و برەودانكیش بـــوو، ك دوای نھامتییـــكان جاركـــی تـــر ھونر كوتوە سر قاچكانی، میللـــی بتایبتی"ھونـــری "شـــاكاركی مزنـــی لمژووی

ھونری كوردی تۆماركرد. ھشـــتا دەنگـــۆی ئم شـــاكارە لگوچكی عاشقانی رییھونكلتـــوور و نریتـــی كۆمیتی ھر دەزرنگایوە و كپ نببوو، جاركی تر"تیپی ھونری میللی كی تر و لرەنگ وەیـــی" بتن ٢٠٠٠/٩/١٣ كی تردا لـــنانداھب"٥"تابلۆی قشنگ و رازاوە، ك پـــ ل نریتكـــی كوردانی ســـرجم ناوچ جیا جیاكانی كوردســـتان بوو ھاتوە ســـر تختی شانۆ و چرایكی دیكی

ل شـــوەزەنگی لبیرچوونوە پشـــتگوێ خســـتنی ھونری و رەســـنی میللـــی داگیرســـاند، لرەدا"تابلۆ"قشنگكانی تیپی جوور لری میللی ھـــھونـــتككان و موزیـــك و ئاوازی ئاڵ و وا ن و چ لكوردی رەسرەنگینكانی بوون جی باســـی ھونرپروەران. و ھونرمندان ب ســـمینوە و دوودی كوڕان و كچانی تیپ ببـــش نبوون ل ئاھنگ و سما كوردییكان لســـرجم بۆنـــ نتوایتی میشـــكان، ھو نیشـــتیمانییپشـــنگ و ســـرقافل بوون. تا وای لھـــات راھنران زیاتر و زیاتـــر بوون جـــی متمان و بـــاوەڕ بخۆبـــوون و بگوڕ و تینكی تـــر لـــ ٢٠٠٢/٥/١٢ بۆ جـــاری ســـیم وەرزكی تازەی پ لئومد و ھیوایان خســـتوە بر دیـــدەی تامزرۆیانی بواری كوردەواری. نریتكی و كلتوور تا وای لھات تیپی ھونری میللی یكمین"فیستیفای ھپڕك و ســـلمانی، ل میللی" ھونری لـــ ركوتـــی ٢-٢٠٠٤/٩/٥ بۆ چندین تیپی میللی لناوەوە و كوردســـتان، ھرمی دەرەوەی ك بووە مایی سرنجاكشانی

ھونرمندان سازكرد. * ئایا ســــنووری چاالكییكانتان فراوان

كردووە؟ - لرەدا" تیپـــی ھونری میللی نتوەیی"ئـــوەی ببیرداھات، ك سنووری چاالكییكانی خۆی تپڕبكات و بچت دەر و زیاتر ئو كلتوورە رەسن ب دنیای دەرەوە رەنگینكانی تابلۆ و بناسنت بنازەكانی ـــما دیاری بكاتدیكی كوردستان ل رۆژھت، پیشـــی وەك ٢٠٠٤/٧/١٣ لـــ

ھمیشیی ئم تیپ جاركی تر ی شانۆی"فجر" لختر تسلچندین كوردســـتان رۆژھتی تابلـــۆی قشـــنگ و جوانـــی نمایشكرد و بووە مایی سرنجی عاشقانی رۆژھتی كوردستان و تینوانی داب و نریتی كوردەواری

رەسن. چاالكیتــــان كوردســــتان لــــدەرەوەی *

ئنجامداوە؟ ل نوەســـتاوین بوەشوە -زستانی ٢٠٠٥ گشتكی ھونریمان سازكرد و برەو وتی ھۆندا و لزۆربی شارە گورەكانی ئم وت تابلۆ ناسك و رازاوەكانمان نمایـــش كـــرد و بـــووە مایی خۆشحای ئامادەبوانی بیانی و

كوردانی دەرەوەی وت. ب م تیپوەی ئـــڕانپـــاش گدەستخۆشی و ســـركوتوویی لكردنی لالین كسان و دۆستانی ھونری." تیپـــی ھونری میللی ھاوینی ل سلمانی" نتوەیی ٢٠٠٨ توقی تـــرس و دڕاوكی شكاند و ل فســـتیڤاكی كم ھونری لگڵ"تیپـــی ونـــدا میللی بغدا" لســـر شـــانۆی نیشتیمانی ل بغدای پایتخت تابلۆكانـــی لـــ گوبژكـــی وە، كلماندیینمایشكردو ســـئـــم تیپ ھگری مشـــخی میللی ھونری زیندووكردنوەی

.نرەسئســـتاش" تیپی ھونری میللی نتوەیی" خۆی ســـاز و ئامادە كردووە، كـــ ل"٥"تابلۆی تری رەسنی كوردی، ك لگڵ واقیع و نریتـــی كـــوردی ناوچ جیا دەگونج كوردســـتان جیاكانی لـــ داھاتوویكی نزیكدا ببتوە دۆســـتانی و عاشـــقان میوانی

ھونری میللی رەسن.

لوقمان حوسن ل چند دكدا- دەســـتی دامزرنری تیپی ھونری لـــ و ســـلمانی نتوەیـــی میللـــی ١٩٨٦/٦/٤ بـــوو بئنـــدام لـــ تیپی

ھونری میللی ھولر. لـــ ١٩٩٣ پیمانـــگای مامۆســـتایانی مبندی بشی ھونری تواوكردووە. نـــدام و سۆلۆویســـت لوەك ئ جگـــتیپی ســـلمانی ئم تابلۆیانی ئامادە

كردووە: ١- تابلـــۆی ژینی الدێ – ئامادەكردنی

مۆسیقا"خالید سركار". لگـــڵ "ئاشـــتبوونوە ٢-تابلـــۆی "عبدولعزیـــز مجیـــد" ئامادەكردنی

مۆسیقا"خالید سركار".٣- تابلـــۆی قـــرەج – وەرزی دووەم- محمـــود مۆســـیقا"زانا ئامادەكردنـــی ھـــژار". ٤- تابلۆی ھـــالج – وەرزی مۆســـیقا"زانا ئامادەكردنـــی ســـیم- محمود ھـــژار". ٥- تابلۆی"ســـیران" كـــ ئامادەیـــ بـــۆ وەرزی داھاتـــوو، ی بادینانـــكـــی ناوچـــتابلۆی كـــ- ئامادەكردنـــی مۆســـیقا"زانا محمود

ھژار".وەرزی چوارەم:

١- تابلـــۆی ملوانكـــ – ئامادەكردنی- زانـــای مۆســـیقا ســـعید. ئـــازاد محمـــود ھژار ٢- تابلۆی ســـیران - ئامادەكردنی- لوقمان حوسن. مۆسیقا زانای محمود ھژار. ٣- تابلۆی بھار - ئامادەكردنی- لوقمان شخ. مۆسیقا زانـــای محمود ھژار ٤- تابلۆی گوی خوناوی - ئامادەكردنی- عبدولعزیز مجید. مۆسیقا ساح حم عزیز ٥- تابلۆی مام پیرە - ئامادەكردنی- بوشرە

ئیبراھیم. مۆسیقا توانا خورشید.

که ستان جیاواز نین

انیسلم

یی وە

نتلی

میلری

ھونپی

تیانی

دامئن

لوقمانو حوسن رەسول

یر

ونھ

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

14

كلچریدرخان دەردەچڵ بگل كی رووناكبیریی گشتییوكراوەیب

سرپرشتیاری كلچری بدرخان:awrahman2000@yahoo.com :عروفەحمان مبدولع

ستاف: سعدول نووری، جوھر شخانیب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان: د.ھیمداد حوسن

ژمارە ٥٠ - ١١٨، ھینی ٢٠٠٩/٥/٢٢ی زایینی

٢٧٠٩ی كوردیجۆزەردانی

14

دروود بۆ ئحمد ئاتانھمیش كورد بدەست شۆڤنییتی ئــــو بادەســــتكانی نتــــوە زۆر و بكوردیان ب ی، كتانوویستی خۆی بسردا دابشكراوە، تای و ئازاركی زۆری چشتووە، نموونی زەق و كسایتی دیاری نو الپڕەكانی مژوو و نو گۆڕەپانی بگی حاشاھنگرن سیاســــی و لھــــر ســــردەم و شــــونكدا تا ب وەشر ئون. ھرچاودەكبئمۆ ئو نتوە توژاڵ و توژاڵ چند قاشكراو و لت و پتكراوە، بدەســــت ب ئایی و ب دەوتی و نبوونــــی كیــــان و ســــنوورەوە دەنانت، ب دیوكی دیكی ئم قسانم دەموێ بم فینی گچی ل وای ،وەكانتن شۆڤینییتی نتــــوەی كورد كــــردووە لخۆوە ر گوللب دان و سینگدانرھسو شــــۆڕش و راپڕیــــن بــــكات و ئدەبی برگری وەبرھم بنت، تنگتاوكراوە بچت شاخ، ناچار ژوان كــــراوە تفنگ لگــــڵ و ئارپچــــی و گرێ تقمنی كوردیش بدات، حزدەكات لنو و ئارمــــووش پخفی و پمۆ بخوت، گرم بردی نــــوەك بــــت ســــرین بفر لنــــو و و زریــــان و گردەلوولــــدا وەكوتكــــخ و كروشــــكخو بیباتوە، كسك ھی حزبكات تمنــــی گوڵ و الوتــــی و جوانی خۆی بھدەر و ب خۆشی و ئارامی بســــربرت، بوان شــــاعیری ناســــكی و جوانی و رۆمانســــی و شۆڕش "ھمنی موكریانی" دەت: كی خۆشــــم لنیــــا بیرەوەرییتزەمانــــی مندایم ھیــــ، ئویش ئوەی دەچووم ژوورێ و ســــرم وەســــر رانی دای مــــرۆت دەكرد و ئویش حیكایتــــی بۆ دەكردم، تا خو دەیبردموە. خۆ ھمووشمان ئوە باش سختی ژیانی گنجتی شــــاعیر دەزانین: ھشــــتا مانگك بسر شوی زاوایتیمدا رانبردبوو و ب قسی ئوڕۆ مانگی ھنگوینم تــــواو نكردبوو، كــــ بداخوە ئوەی نمدەویســــت رووبدا رووی دا و ئوی پم خــــۆش بوو بمرم و مان لكی بینم دیتم. ریســــنــــ ل ھالنكمان خــــوری. بــــووە شواو كۆمارەكمان رووخاو دوژمن

بسرمان زاڵ بۆوە. ھمــــن نموونیك لــــو دەیان و ســــدان و ھزاران نموونی تاكی كوردی، ك بم شــــوەی ژیانیان ین ھگوزەراند و "خۆشــــی دە

بم نمدیوە!". وەیــــم، ئوێ بیوەی دەمــــئجاروبار لــــرەو لوێ و تاكو ترا رۆشنبیر و نووســــر و شاعیرانی ئم نتوانی كوردستانیان داگیر كردووە، ویژدانی خۆیان ئاسوودە دەكن و ئاقــــ و ئاوەزیان دتوە م ژیانتاڵ و ئ م واقیعر و ئسسختی كورد دەگنوە بۆ فاكتری ندەخ نجرەكی خۆی و پســــســــر برینكان و بر ل "ئحمد ئاتان"ی رووناكبیر و رۆماننووسی بناوودەنگی توركیش كســــانكی وەك "ئیسماعیل بشكچی، ئۆرھان پامۆك، ئحمدی شــــاملۆ، مونیر ئلفزل، ھــــادی علوی.. ھتد"، تروســــكاییك دەخنوە ھناوی كوردان و رۆشناییك دەخنوە بر دیدەی ئم نتوە ئازارچشتووە.. قســــكانی ئاتان لــــوەدا كورت دەكموە: دەوتك ك ل ئاست خكی دەڤرك ئوەندە خاوەن رق و كین ب، چۆن چۆنی ئوندەرێ بڕوە دەبــــات؟ بجگ لم چما بڕوەی ببــــات؟ بۆچی توركیا بۆ بڕوەبردنی گلك ك ھندەی رق لیان، خۆی ب ئاو و ئاگردا دەدا؟

دروود بۆ "ئحمد ئاتان"، سو و حورمتی كوردانت ل بت.

دەخــــوازم ئم ســــرەتایك ئو زنییكاروانی ویژدان زیندوویی و م

.بژەی ھو در ب

عبدولەحمان معروف

بئسپایی

حم سعید حم كریم جافسروە ڕۆ گیان چرای ماكم

چرام كوژیاوە نازانم چیبكمكۆكی ماڵ بوویت پشتت شكاندم

گر ئیشكم بوو ئیتر ك بانگ كمئاو و كارەبا و ئیشی ماكم

ھمووی ھر تۆ بوویت كزەی جرگكممتی ئقوربان خزم خۆت كرد بمام كاول بوو دڵ بچی خۆشكم

سروە ڕۆ گیان پیاوی ماكمبۆ بنازت خست دیوەخانكم

كۆچی تۆ بۆ من كۆست گورە بووشت شك نابم دی پ خۆشكم

بووریم باتر خوا خۆی سر ھگمكم باتبرورە سگ م كۆستلنابھیچ پ گای تۆ بگین جئتی تۆ ھیچ شت نایگاتئازای

ئاگرەكی جستت بربووە ل جرگمخفت و فرمسك وا بووە ب برگم

ننوم چۆڵ و ھۆڵ كاول ئماب تۆ ئیبینم ئاوات مرگم

سروە ب قوربان لمان ببوورە

دیدار تا قیامت دڵ وەك تنوورەئازادمان بك خزمتت زۆر كرد

چوون ب گوناھیت ھر وەك بلوورەبردتان ژر گ ئاواتكانت

گشت بۆت بداخن مامۆستاكانتزۆرت حز ئكرد مكتب تواوكیتیكم بیت لناو گشت ھاوڕكانت

بم داخكم ل ئاگرو مرگھیچ مودای ندای كفنیان كردە برگ

خواحا فیزت ب ڕۆی ببختمل بیرم ناچی كزەی دڵ و جرگ

( كزەی دڵ و جرگ ل چلی سروەی جوانمرگ) دا

میر ئمگیوون

ئه وه ڕاست نییه که باوکم کورد و

دایکم ئه رمه ن بوو.دایکم جوو بوو، باوکم عه ره ب.

باوکمم ده ناسیبه م ک ده توان دایکی خۆی

.بناسزیندانه وانک – پی گوتم

باوکی ئه م وه زیره دارکه ر بوو.به من چی ئه و کوڕی کیه

به و چی من کوڕی کمئه و پوه ستی ده سه ته - به سه ر

کلیلکدامن پوه ستی ئه وینم و

به رگه ی ئه شقم بگرمتا له باوه شی کچمدا بمرم.

میر ئمگیوون، میرکی کوردی سنوورپارزی ئیمپراتۆری بزه نتی بوو. سنووری ناوچه ی گۆلی وانی له ھرش و په الماری عه ره ب و تورک ده پاراست. پاشان دژی ده سه تی بزه نتییه کان ڕاپه ڕی. بزه نتییه کان ده ستگیریانکرد و چه ند ساک له کۆشکه کانی قوسته نتین به ندکرا. که

ھه ردوو چاویان ھه کۆی، ئه وسا ئازادیانکرد بگه ڕته وه ناوچه ی گۆلی وان.ئه م شیعره ، ڕه شنووسی شیعره کانی دیوانه و دوای مردنی بوکرایه وه . له م شیعره یشدا دیاره ، که گوننار چه ند دوودڵ بووه له ھه بژاردنی شووناسی میردا. به م که سای ١٩٦٥ دیوانه که ی

چاپکرد، تیدا دیاره که به سه رھاتی میرکی کورد ده گته وه .

شیعری سودی

شیعری گوننار ئکلۆفوه رگانی: ڕزگار شخانی

فاتح ب جالن تابانی

ك رگای تمنی مندایمكۆتایی پھناو..

نگاوم خستمین ھكی

سر رگای تمنی گنجیم نازانم ل غیبوە بوو

لكووە بوو چند دەستك ھاتن گرتمیان

بردمیان بۆ شاری خمان قڕە شقامی شش ل

ل بازاڕی كس نناسان الی برگدووری چارەنووس كراسی شادییان لبر دڕیم

و .. كراسی خمكیان بۆ دروست كردم

پ ب برم لوساوە تاوەكوو ئستا من ئو كراسم لبرە

ك مردیشم ھر لبرمو.. ن قت تسك دەبتوەو.. ن قت تنیا قۆپچیكی

ل دەوەرێ و.. ن قت كاڵ و كۆن دەبت

و.. ن قت دەدڕێ..!!

كراسی ئو خمی ك مردیشم !!..رمبر لھ

سروەی جوانمرگ

ئا: مسته فا رابه ر - له نده نھه ندی نووسه ری به شـــمه ینه ت به ره خنه ی دورو درژ باسی كه م وكورتیيه كانـــی ڕژمـــی كوردی و كۆمه گا ده كـــه ن، ھه ندكیان له دســـۆزی خۆیانه وه بۆ گه ل و نیشـــتمان ، ھه ندكیـــش بـــه مه به ستی ده سكه وتكی گیرفان بۆ نموونه كه سایه تيیه كی تكۆشه ری له نازو ببـــه ش په راوزخراوی نیعمه تـــی دوای ڕوخانی رژمی ئوجـــاغ رۆن یان رۆشـــنبیركی له بیركراو ناوه نـــاوه لدوانك بۆ رۆژنامـــه ، رادیۆ، یـــان بۆ ته له فزیۆنك ده ده ن به مه زه نده ی خۆیان بوومه له رزه یه ك له ژر پی كه سایه تيیه كی ناوزڕاوی گه نده ڵ دروســـت ده كه ن، كه چی ره خنه ل گیراو ئه وه نـــده له خۆبایيه نه گوی پ ده بزوت نه پشـــی ھه راسان ده بت بگره ھه ندكیان له ناوخۆیان شانازی پوه ده كه ن، كـــه له ســـه ریان نووســـراوه ، له چاكترین بـــاردا ده م چه فتكی نـــاو ركخراوه كه ی یـــان كۆكه نووسه رك راده ســـپرن به چه ند دكـــی زبرو درشـــت وه المیان ده ده نه وه ، بگومان فه رامۆشكردن و وه م نه دانـــه وه ی ره خنـــه و پشـــنیازی به جـــ و خه كـــی دسۆزی كوردســـتان كاركی نا شارســـتانییه و به شكه له داب و نه ریتی دیكتاتۆره مھـــوره كان. پنكی كاتیشدا له ھه مان به م ســـه ركه وتووه بۆ ده م كوتكردنی ئه وكه سانه ی بیرۆكه و ره خنه و

پشنیاز پشكه ش ده كه ن! له ھه نـــدی گۆڤـــارو ماپـــه ری بیانیدا ڕێ و شـــونی زانســـتی ده ست نیشان كراوه ، پالنی توكمه داڕژاوه بۆ شـــواندن و كوشتنی

بیرۆكه و پۆژه و پشنیاز. ئه و به رزانه ی ھه میشه شه م كورم ڕه خنـــه بو ده كه نـــه وه كه ســـیش گويان لـــ ناگرت! خنكاندنی پیویســـته رگه كانی بیرۆكه و پیشـــنیازه كان بزانن، ھه به ت مه به ست ساردكردنه وه ی نووسه ری ئازاد و راستگۆ نيیه، چونكه بوكردنـــه وه ی ره خنه و بیرۆكه ی به سوود كه م تا زۆر بۆ گه شه پدانی كۆمه لگا كاریگه ريی خۆی ھه یه ، ئه گـــه ر ره خنه گری دوره ده ســـتی ده سه الت، توانا و شاره زایی ھه بت و ھه ندكیش بور بت چاكتر وایه نووسینه كانی به به گه و دیكۆمنت به ناونیشانی ڕوون و ئاشكرا نیشانه له مرۆڤه ده ست ڕۆیشـــتووه گه نده ه كانی بۆینباغی كۆمه ڵ بگرـــت، ناو گه نده ـــكار ڕاكشـــت، نـــه ك ـــودان و ســـووكایه تی پبه جنكـــردن، چونكه جنـــودان وه كوو گریان وایه له مرۆڤی ب ده سه تی ھیوا باو ده وه شـــته وه له ڕووی یاساییشه وه، ئه گه ر رووبه رووی دادگا بكرته وه سه رئشـــه ی بۆ ساز ده كات، جگه له مه ش ره خنه ی جنوئامز كـــه م وایه گیروگرفت به تایبه تـــی چاره ســـه ربكات، ئه گه ر به ناوی خوازراوةوه بت ، ڕه نگه جنودان جۆڕه نه خۆشيیه كی

ده روونی بت، ئه وانه ی په نای بۆ ده كه نه وه، به تاڵ ده به ن خۆیان باری ده روونيیان سووك ده كه ن. ئه وةی ڕاســـتیش بت نووسینی جنوئامز كاریگه ریيه كی ئه و تۆی نیيه له سه ر گۆڕینی خوڕه وشتی مرۆڤی به دكار، زۆریش ناخایه نی جنوفرۆش خۆشـــی په شـــيمان

ده بته وه. وه كـــی تریـــش ھه ندی كـــه س پیان باشه سه كۆی ئازاد ھه یت بۆ قـــاوو قیژو ھـــات و ھاواری پوپـــوچ، ماپـــه رو گۆڤـــاری تایبه تـــی ھه بت ( وه كـــو چۆن ســـه به ته بـــۆ زبـــو خاشـــاك داده نرـــت ) بـــۆ كۆكردنـــه وه ی به ر ھه مـــی نووســـه ری قه ـــه م ژه ھراوی و فره وژ و زمانشـــو بۆ ڕیگه چاره یه ك كۆله وار وه ك چاســـه ركردنی ئه و نه خۆشانه ی گرفتی ده روونی لـــه م بابه ته یان ھه یه تاكو ده رفه تی ئه وه یان ھه بی گرێ كۆره ی ناخیان له وێ به تاڵ

بكه نه وه. . چه ند ڕگایه ك بۆ كوشـــتنی

بیرۆكه كان به ناوبانگی گۆرانیبـــژی وه كو ســـیمۆن پـــاول ئه مریكـــی له گۆرانيیه كیـــدا ده ـــ: چـــل رـــگا ھه یـــه بـــۆ وازھنـــان یه كه یه كه له خۆشه ویسته كه ت. باسیان ده كات. ھه روه ھا ره نگه سه دان رگاش ھه بت بۆ كوشتنی بیرۆكه و پشنیاز، ئه م خاالنه ی خواره وه به ده ست كاریيه وه كراوه به كـــوردی ده ربـــاره ی چۆنیه تی

زینده به چاكردنی بیرۆكه كان: ١ - فه رامۆشـــی بكه: واته باسی بیرۆكه كه مه كـــه وای دانی گوت لی نه بـــووه با له بـــ ده نگیدا بخه نكت ئه گه ر ھه ر پویســـتی كرد سووكه ئاماژه یه كی بۆ بكه بل شتك ھه یه ، كه پویست

به باس كردنی نيیه.٢ - ڕه خنه ی ل بگره: ب بیرۆكه بســـه روبه ره پشـــنیازكی و بیرۆكه ی كه ســـكی نه شـــاره زاو بوده ه یه ئمه خۆمان بیرۆكه ی له وه باشترمان الیه ھه ر باسمان

نه كردووه. ٣ - له نـــرخ و به ھاكـــه ی كه م بكـــه وه: له عنه تی لی بكـــه بجبه جی كردنی ئه م پشـــنیازه زۆر زه حمه ته. ئاســـتی زۆر نزمه

كه كی نيیه ٤ - پـــی پ بكه نه و لوت ی ھه قرتنه، به گاتـــه وه گۆرانی به ســـه ردا بچه بی زۆر خۆشه بگومان ئه گه ر كه ســـك ھه بی ھه ندك به چاكی بزانی لی دور

ده كه ویته وه. ٥ - شـــی بكه وه: پرســـیار له خاوه نی بیرۆكه بكـــه له ھه موو الیه نه كانه كانی بكۆلـــه وه ئه و كه ســـه ناتوانی ھه موو سوچكی شى بكاته وه، ئه گه ر تۆ به پان و به رینی ل بكۆیته وه كلك و گوی داپاچـــی، بیكه یته گرێ كۆره و وازی لبنی، ده ق وه كو ئه و پارزه ره ی لدـــت له باتی تاوانبـــار شـــایه تمان له خـــاچ

ده دات. ٦ - تاقیكراوه تـــه وه : خـــاوه ن بیرۆكه كه ته نگاو بكه و ب پشتر بیرۆكه كه ت تاقی كراوه ته وه زۆر ی بكه لك بووه پنه زۆك و ب

بیروكه ت پوچه ه پشنیازه كانت بســـه رو به ره ، وه كوو كای كۆن

به باكه یت وایه . ٧ - پشبكی له گه ل بكه: الی خۆته وه بیرۆكه ی شیاوتر نیشان بده وای دانـــ پشـــنیازه كه ی ئه و له و باشـــانه نيیه كاری پبكرت، بیرۆكه یه كی ھه مشوه ی ئه و پشـــنیاز بكـــه و بیرۆكه ی ئه ویش وه الوه بن، چونكه كارت

پی نه ما.بكـــه: تیـــا گۆڕانـــكاری - ٨بیرۆكه یان پشنیازه كه به حه ماس و خۆش باوه ڕی وه رگره پاشـــان به ئاره زووی خۆت گۆرانكاری تیا بكه، بۆئه وه ی نه ناسرته وه

بیكه به مای خۆت. ٩ - پرســـیار باران و ســـه ر لشواندن: له جیاتی ئه وه ی ھرش بكه یته سه ر بیرۆكه و پشنیازه كه په الماری ئه و كه ســـه بـــده، كه بیرۆكه ی بۆ ھناوی پی ب ئه و كه سه ی ئه و بیرۆكه ی داناوه خۆی چيیه چ ده زانی ھه تا ئامۆژگاری ئمه بكات؟ ئیتر ئه مه به سه ئه گه ر كه سكی تر به ته مابیت سوودی

لوه رگرت. ١٠ - لیژنه یه كی بۆ ســـاز بكه: ئه مه یـــان ماچی ســـه ره مه رگی پشنیازكه ، بیرۆكه و ھه موو لیژنه یه ك له چه ند كه سك پك بینه بۆئه وه ی لی بكۆلنه وه له ســـه ر خۆیانی مشـــتومی بكـــه ن، ئه وانیش چه ند جارك كۆبونـــه وه ده كـــه ن و چه نـــد جاركیش كۆبوونه وه كانیان دوا ده خه ن سه ره نجام مردارده بته وه و به ھیچ كۆتايی دت. ئیتر ئاوێ

بنه و ده ستتان بشۆن!

چندین رگای جۆراجۆر بۆ كوشتنی بیرۆكه كان

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

15

* ناوەندی ئدەبی كوردی چۆن دەبینی؟ - ساڵ بساڵ، ك دموە سیر دەكـــم دیارەدەیكی زۆر دزوو ئوە پدەكم. ھست ناشیرین ناخوننوەو ئـــوەی وـــای ئاگایان لھیچ نیی، ئدیبك، شاعیرك، ھونرمندك نابینم دانی خر بوەی دیك بنت. ئم رەخن لو دەگرت، ئو قس بم دەت، من ل دانیشتنكدا لگڵ شـــركۆ بكس ھمان شتم بو گوت. گوتم: ھندك كس دەن دووبارە پنماوەو خۆی ھیچی دەكاتـــوە، ئویـــش زۆرجوان وەمی داوە، گوتی: پیان بن یمم ھبا بینووسن. منیش قوەمیان دەدەموە. منیش گوتم، دەكیت، راســـت بیلال ئشدو ئوان درۆ دەكن و ناورن. بم لـــ پچ و پنـــاو چایخانكان قســـ دەكن، ئم دیاردەیكی زۆر خراپ، چیـــت پی، وەكو ،راستگۆیی ب و بنمن بیدركئمۆ نووسر، ئدیب، شاعیر، رۆژنامنووس، سیاســـتمدار، ك ،ـــژە نییدررە گوو كئـــ

فائیق بكسی نمر دەت:شرت كر بمبار گوزم ل بنن

بەی نخئمۆدەیخنین و بارە گوزەكان دەخیـــن و قســـی خۆشـــمان ینك دەخیـــن. خاڵ نـــدەك یندەیخ پیتكانـــوە، بـــان خایش بـــب ژریشـــیوە، قســـ دەكین. نوتراوەكانیش نوەنـــدی خـــك دەـــن، دەخوننـــوە. ھكانیـــش میللـــت دەخوننـــوە، خك ناڕازیی، دەب دی خك رایی بكـــن. رۆژك دت تۆفانی نوح بچاوی خۆیان دەیبینن، ئگر

چارەسری نكن. * خـــۆ جاركیان گوتـــت: باوكم گوتی:

نوقت بۆ پیاوی كرە - من وابزانم خوندكاری ناوەندی بووم، باوكـــم بڕەحمت بت، ئگر نكوتایو مشكی لئاسن گیر نبووای، رەنگ سد ساڵ مرەبابی ئب چونك ،بژیبووایزۆر دەژین. ئم بابانین، بم ب سراج ناسراوین، من ھرگیز نانووسم بابان، باوكم، توركی و عرەبی و فارســـی و تنانت ئینگلیزیشـــی دەزانی، بكوردی و عرەبی دەینووسی. جاركیان پمگوت: باب تۆ شت دەنووسی ل دەســـتختت تناگـــم، تۆ خاڵ و نوقتـــ ناكیت، گوتی: خراســـت"، برای رۆ"نقطـــه وات نوقتـــ بۆ پیـــاوی كرە. دەخونتوە كو خئ ئینجا بـــا نخوندەواربت، دەبینن، ھموو چاویان دووربینو ھموو رجیش نییك دەبینن، مشـــت یبكا، ھ ك قسسموو كھدەیخات ژوورەوەو خم دەخوات، لوانم من دەریدەبت. شھحزدەكم بیم، من ئوە نازانم دەگۆڕت یـــان ناگۆڕت، بم ئارام دەروونییـــوە لـــڕووی

دەبموەو ئیسراحت دەكم. * ئگر بگڕیتـــوە مندای، دەتوێ

ئم رۆژان چۆن بڕێ بكیت؟ ئـــوە ،راســـت زۆر -پاراســـایكۆلۆژییتی مـــن ھر دەبموە منـــداڵ، چونك ھموو ،یـــكارانمندا قســـكانم بمانای بگـــردی و پاكی، من

ل رۆمانكانیشـــمدا خككان دەفن، خۆ لـــ واقیعدا نافن، م بۆ یادگاری بوڕۆژە كوڕەكئكامرای ڤیدیۆ پرسیاری ئوەی لكردم چی شادومانی كردوویت و لچی پشیمانی. ئوەی گوتم وەمی پرسیارەكی تۆی، گوتم: شـــادومانم بـــوەی قمكم گوی ھرزە نداوەو شوســـتی لوەی، نیگرانیشم نكردووە. تیكایو پۆلشداری ئب خۆزگبشداری مبســـتم نبووایم سیاست، چونك من كوردایتیم كرد، نمزانی سیاست ئاوورە، ئا لوە پشیمانم، ئگرنا من لـــ"١٩٥٦"ەوە ئندامـــی پارتی دیموكراتی كوردستان بووم. من دەپرسم ئرێ بۆچی سندیكاكان ھر برابـــش دەكرت و ناین رۆژنامنووســـان ھبژاردنـــی خۆیان بكـــن، ئرێ بۆ ھموو فستیڤای نودەوتی و ھرم و دەوروبر چند كسك دەڕواو.. شاعیر ب نونرایتی ھونر و تكراوەو شوەكاری شتكانیان ھـــر دەتانوێ دەســـتیك و كســـانكی دیاریكـــراو بۆن و

ھیچی دیك، ئم بۆ؟ دە دەرفت بـــ یككی دیكش

بدەن بواو دوو قس بكات. * دت پەو وەمی پرسیارەكم دەستگیر

نبوو، با بزانین چی دەتگرین؟ - ئوەی من دەگرین پرۆسی دیموكراســـیی، ك لرە دەبینم و براوردی دەكم لگڵ قسی ك ئوروپی، سیاستمداركی ناوەكییـــم لبیر نیی، دەت: ئز حوكم دەكم بۆئوەی حوكم دەكم، تـــۆ دژی منیت و مافت دەدەم، دژی من قســـ بكیت، ،نیی و مافــــــرە ئچی لك دژی من قس مافت دەدەم دەبكیت، ئوە دیموكراســـییتی لھمان بم ،یقینراســـتكاتیشدا من دەم: ئوروپا ئو شونی خونی پوە دەبینین، بـــم ھنـــگاوی ئاقمندانو نخشدار و پۆژەدار ھنگاوی بنیـــن، من ھرگیـــز بخیاڵ ئرە ئوروپاو براوردی پوی ناكم، قۆناغك دەخونموە، ناتواوی ھســـتدەكم بـــم ھی. دەمانتوانی زیاتر بكین، ل شـــاعیرك نمانكـــردووە. یكتی نووســـران لی پرسیم ب درـــك براورد لـــ نوان ئرەو ئوروپا بك. منیش گوتم: ل ئوروپا شـــۆفر بۆ كسك دەوەســـت ئگر منداڵ یان پیر یاخـــود ژن بت ھتا رەت بت، ئـــاوا فرمووشـــی لـــدەكات، بـــم لرە دەبـــت ئادەمیزادە بۆئوەی بوەســـتت، پیادەكســـیر تپڕت. كلئۆتۆمبدەكی پنجا متری ماوە، ماوە و پچی ئوە، كتڕبپ یھب بنزینوە دەنت بۆئوەی تۆ

تنپڕیت. * لـــدوای پرۆســـی ئـــازادی عـــراق دیـــاردەی شـــیعگرایی و ســـوننگرایی لســـم وكاتم ئوە، بزۆر زەقبۆتنتوەیی و شـــۆڤنیییك دت پشوە لـــ ئاییـــن و مزھـــب وەال دەنـــن، برامبرت دەوەســـتنوە، بـــم ئمی وەی لوە، وەك ئـــوانچپ كـــورد بـــدیداركـــدا شماشـــی دەـــت: ئمین قـــی پۆییـــن و پارـــزەری ئایین و بـــ جـــددی وەرمانگرتووە، بـــم وەك لكمان لرەب كتـــورك و فـــارس و عـــ

وەرنگرتووە؟ - شماشی زۆر راست دەكات، ئم"١٠"ساك لموبر پكوە لگڵ رەھبر جاللی شھید و شرزاد حســـن و شماشی و من كۆڕكمان بۆ یادی سدسای حاجی قادری كۆیی گرت، لوێ ناسیم، ئیســـالم وەكو فیكركی ھروەھـــا كۆسمۆپۆلیســـت، شـــیوعیی دۆگماكانی پشووش وەكو كۆسمۆپۆلیست، ئوان دوو كۆســـپ و تگرەی گورە بوون و گورەشـــن لڕی پشكوتنی لرەدا بـــم میللتكمـــان، جیاوازییـــك دەكم، شـــیعو سونن، من الین حزبییكیان نام. ئیســـالمی حزبی، حزبی ئیســـالمیم مبست نیی، وەكو م، شـــیعئاییـــن باســـی دەك

چپی ئیسالم سونن، وەھابی و.. ئوانی دیك راستی دۆگمای ئیســـالمن، زۆر راســـت دەكن، ،یوەژنی ھنجا بكدا پشارلپویستی ب جنس ھی. نیزامی بۆ چارەســـری دانا میللتیان ،نییم كارەش زۆر عاقوە، ئئئم مگر فیكری تازەو مشل فۆكۆ ل شتكی ئاوا بیربكاتوە، الی ئمی سوننی وەكو كوڕەكم بۆی باسكردم، دەت: كابرایكی سوننی نوژی دەكرد، كوڕەكی دەســـووتا. نوژەكـــی نبی ھتـــا كوڕەكی ســـوتا، ئوە عقمندیی، خـــوا پت دەت تۆ نوـــژ بك بۆ من و كوڕەكت بسووتت، ئوە ئگر شیعیك بووای نوژەكی دەبی و دەچوو كوڕەكی رزگار دەكرد. ئم ئاوا كورانـــ دینمـــان وەرگرتووە. مالكانمان ئگـــر ل رەمزاندا تبكوت، ھینی نوژی پنج چونك"ابن دەكوـــت، پكیان فالن"چـــوار وتاری نووســـیوە،

ئوجا دەبت كش لنوانیاندا چی بنووسن. من نازانم مالیكی سیاســـتمدار نابینین، مگر ل ركخراوو سندیكایك بت، ل الی شیعدان مچی ســـكباسی دەكن، قســـ پرلمان ئنترنت دەكن، باســـی شتی زانســـتی دەكـــن، رۆژنامـــو گۆڤـــار دەخوننـــوە، بیروڕاو ھی. شیع شش بۆچوونیان سرچاوەی بیاریان ھی، زۆر مئ بم ھیانبت، چاكیشھموومان راستكی زۆر چوتین، .تـــی كـــوردی ســـوننتایبب ت لسیاس ل گومان شـــیعب

سونن پشكوتووترە. ی، ككراست ھ ی مامۆســـتا لئ *ئم ســـوودمان ل ئاییـــن نبینیوە، بۆ نموون عوســـمانی و تورككان، بۆئوەی ت بریعدەســـت و شـــ ت بگرنالفخفرمانەوایـــی بـــدەن، مزھبی خۆیان گـــۆڕی بۆئوەی ئـــو بۆچوونی، بپی ردەبھ بـــی شـــافیعی و ســـوننزھمخالفت بدەســـت قوڕەیشوە، فارسیش سوودی ل شیعگرایی بینیوە، بڕزتان

دەن چی؟ - من لگڵ شخكی عرەب"ابو جمال" ل سردەمی دوورخرانوەم بۆ حویج، باسی ئو كشیم رگشـــمكـــرد، دەیزانی من پ وە. بتبووم و تـــازە ھاتووممنی دەگوت: "صالە الكردی عادە موعبادە"تـــۆ ١٠٠ حج بكیت و نوژ بكیـــت و رۆژوو بگریت، ئوان ھروا دەزانن تۆ"مدیت"یت و ھیـــچ نازانیـــت. ئمـــ دینی بۆی وەرنگرتووە، حقیقیمان كشـــی بۆ دروستكردووین. من وـــای ئوە ئگر"ســـۆناتای وە، كنیتـــرۆح"ی مـــن بخو

دوو جارم چاپكردووەو زۆریشی ھمووی ل نووسراوە، لسر باشتریش، عتا قرەداغیی، من لو نۆڤلت"رۆژب"م نیشان داوە، .لمانی فارسییستم سبم ككاتـــی خـــۆی زەردەشـــتییكی ،ھانییســـفن ئك دەندھھندكیش دەن: میركی كوردی رۆژبیانیی، ئم پیاوە پیاوكی ھزرمند بووە، بۆی ناویان ناوە رۆژب، چونك رووی جوان بووەو ،رست بووینزەردەشتی و خۆرپكاتك زانستكی تواو دەبت، دەچـــت بۆ"مدائن"، لوێ الی قشیك دەخونت، تا زانستی دەبینت ،ربف مســـیحییت قشك دزی لخك دەكات، لو خت و دیارییانی بۆ كلسای دنن، لبن دارك دەیشارتوە، ئویـــش خبری لـــ دەدات و دەیكوژن. ســـرەنجام دەترست رۆژب بكوژن، دەچت"نسیبین" بـــۆ الی مترانـــك بخونت، لوش پی دەـــت من توانای

ماوە، چونكدەرس دانی تۆم نرۆژب یكجار زیـــرەك دەبت. ئویـــش ئامـــۆژگاری دەكات و پی دەت بۆ بۆ شام، ئویش دەچت و ل شـــونك دەســـت بخوندن دەكات، لوكاتدابوو پغمبری ئیسالم ئایینی ئیسالم رادەگینـــت، ئویش دەیوێ بچـــت بزانت ئـــم پغمبرە باســـی چـــی دەكات و چی پی؟ ھـــاوار دەكات و لمـــالو لوال دەپرست: ك لگڵ خۆی دەمبا بـــۆ مدین،"بنوكیالب" لوێ دەبن و بـــۆ بازرگانی ھاتبووندەن: پـــی ئوانیش شـــام، ئم لگڵ خۆمـــان دەتبین، دەتفرۆشـــین، لـــوێ بـــم و مانایـــت: بـــویـــش دەئعرەبییكی:"فی ســـبیل العلم یھون كل شىء"لگیان دەڕوات و دەیفرۆشن جوولكیك، ئیدی ســـرەنجام دەگات پغمبر و دوایی رزگاری دەبت و تا دوایی، شوو رۆژ پكوە دەبن، پغمبر ئشـــكوتی"حراء"خۆ دەچووە ئو ندەچووە پغمبـــر ھر كوە. رۆژ بش و ئحنافكانیش

دەچوون ئوێ. ئـــو دوو شـــتی فـــرە عرەب كـــرد، جاھیلییـــت و یكمیـــان خنـــدەق، ك ئوە بھیچ ئوان شارســـتانییتو شوەیك خندەقیان ندەزانی، دووەمیش ك ل شارستانییتی ساســـانیدا قاڵ ببـــوو، ئویش جمال د. بیناكردنی"قوس"ە، رەشیدیش پشتگیری كردم و گوتی: راست قوس ساسانییو عرەب كابرای ئـــم نزانیوە. ئمی خوندەوار بووە، رۆشـــنبیركی

ســـردەمی خۆی بـــووە. وەكو علی كوڕی ئبو تایب ك"نھج البالغـــ"ی ھمووی زانســـت و زانیاری و رووناكبیریی. دەت: "لـــو كان العلـــم مـــن الثریا، مبســـتی الرجل" ھذا لوصله العلم یعلـــم .یـــرۆژب لـــو االولین واالخرین. كوان قســـو بۆیش ھـــر نووســـینكانی؟ كس ناودارەكان گورەو پیاوە كچی خۆی نادات، ســـرەنجام .ی خۆی داوەتكك كچژارھسردەمی رۆشنبیری پیاوە ئم خۆی بووە، شارەزایی ل ھموو

ئایینكان ھبووە. خدیجـــی كوبـــرا قســـیكی ھی دەت: ئـــم پیاوە لگڵ پغمبردا ھتا بیانی باســـی فلســـفی یۆنـــان و گریك و مزدەكی و مانی و زەردەشـــتی دیكیان ئایینكانـــی و ھموو كاتك گوتوویتـــی: كردووە، ئم دوو پیـــاوە كۆ دەبوونوە، پغمبر ئو شوە ندەھات الی ئم، مبستی ل خزانكانی پغمبرە. پغمبر ناوی ناوە سلمان: "سمیتك سلمانا"تنیا تبوو بچوەی ھقی ئھ رۆژبپغمبـــرەوەو حرەمـــی ناو ئبوبكـــر نیدەتوانی ك كچی ر لگـــی، مخۆی دابـــوو پدەرگای بدابوایـــ. عومریـــش نیدەتوانی، ھروەھا عوسمان. پغمبر(د. ،یـــھ فرموودە خ) گوتوویتی "ســـلمان منا اھل البیت"، نیگوتووە عومر ئھل و بیتـــ یان عوســـمان ئھل و بیت، كـــ ب دوو كـــچ زاوای زانا ئـــو ســـلمان خۆیتی. و لرەب نییعـــ ك ،ورەیگسردەمی ئیمامی عومر ئم پیاوە پشتگوێ دەخرێ و كاروانسراو ی دەپ ،ك نانی دەدەنختۆ فرموودە مگەوە: "ال تروی الحدیث" ئویش دەت: دەیكم: راوییكانـــی دیكـــ دەن: عن فالن عن فالن، ئو راستوخۆ دەیگوت: سمعت رسول الله قال: سیر دەكا لم لھقی نایت، بۆی رەوانی مدائینی دەكات، ل بخنوە دووری بۆئـــوەی ریوایتكردنی فرموودە، ناچار ئیســـالم خلیفی فرمانی ب

دەڕوات.دارخورما لبـــن لـــوێ ئیدی دەخوـــت، لبن پنـــا دیوار بشوازو لكاتكدا دەخوت، ئمۆقائیمقامـــی سیســـتمی راپۆرت دیســـانوە مدائینـــا. نووســـكان دەن: ســـلمانی فارســـی ھیبتـــی ئیســـالمی لیفوە خرئبشـــكاندووە. ل ـــت، كرری بـــۆ دەنبـــخقسرك بۆخۆی دروست بكات، ،یدییـــت: چ قویـــش دەئمنیش خلیفیـــو فرمانـــی ھاوەی پغمبرم، ل فرمانی ئو تبھ دەرناچم. لیفخدەم عوســـمان فرمانەوایتی دەكرد. ســـلمان بانگی وەستاو ئھلـــی كار دەكات و دەت: دە وەرن قسركم بۆ دروست بكن. ئوانیش پی دەن: باش چند قات بـــت، چۆن بـــت، چند دەرگاو پنجـــرەو...؟! ئویش دەموت دەت:نـــا. لوەمدا دەست و پام درژ بكم لو دیوار و لو دیوا بكوت، ھبستموە ســـرم لدیوار بدات. ئوانیش پی دەن: ئمـــ گۆڕە نوەك قســـر. ئویش دەت: جا من گـــۆڕم دەوت"لكـــي أذكر الموت النـــاس"، بۆئوەی وأعدل بین ھمیشـــ قبرم لبر چاو بت و لنو خكدا دادپروەرانبم. نووســـكان راپۆرت لیفـــخدەـــن: ئم چـــاری ناكرت. ناشتوانن الی بدەن. بم ئوە نعرەو بیركردنوەی سلمانو ل برامبریشدا گورەیی عرەب و فزلـــی نتوەیـــی خۆیـــان

دەردەخن. دوو مانگ ل دیمشـــق گڕام، ســـلمانم كتبـــی دووســـدۆزییوە، ھیچیان ئم قســـو بوو. من لدا نیان تباســـانپنای كتبـــكان و ل مالكان و كتب زەردەكان ئم قســـانم

دەستكوتووە. * مامۆستا ل قۆناغكی دیكی نووسین

و تمنت دراماشت نووسیوە؟ - من یكم درامام پش چیرۆك ك ئاســـنگر، كـــورەی بووە. وابزانم پیـــان گوتم: ل رامانی ژمارەی داھاتوو بوی دەكنوە بۆ یادگاری، چونك"٤٠"ســـای بســـردا تپـــڕی، یكمجار كـــردەوە، ل"رزگاری"بـــوم ئوكاتـــ نوشـــیروان بـــوی ت لبیرم بدەكردەوە. وەكو بسای "١٣،١٢،١١"ی ژمارەكانی ١٩٩٦. ئستاش ل وەزارەت لژر دراماكانم ،شدوو ب ،چاپدایلگڵ دیـــدار بینییكانم، بم مۆنـــۆ درامـــا، بپی قســـی ل رەب، ككـــی عـــگررەخنسردەمی رۆژنامی"قادسی"ی رژمی پشـــوو نووسی، وابزانم ئســـتا دكتۆرەو لـــ ئیماراتی لوێ دادەنیشـــت، عرەبـــی دەت: عبدو ســـراج یكم

مۆنۆ درامای نووسیوە. ھروەھا د."عبدو ئیبراھیم، ئستا دكتۆری سردی عرەبی و ،رەبگرانی عباشترین رەخن لدەیگوت: تۆ یكم مۆنۆ درامای عراقی و كوردیت نووسیوە. دووەم مۆنۆ درامـــاش بناوی"قفس" ھر من نووســـیوم، خۆشـــم پشـــیان عرەبی، تكردوومگوتم ل دیمشق نمایش كراوە. ســـیمین مۆنۆ درامای كوردی محیدین زەنگن نووسیویتی، ،نیی كـــوردی ئدەبی ئویش چونك ب عرەبی نووســـراوە. من لو الینوە، ئو ئدەبی ننووسرابت، كوردی بزمانی نازانـــم، بۆی رۆمان بكوردی و نووســـینكانی یشار كمال بكوردی نازانم، ھروەھا علی ئشرەفی دەروشیان ب فارسی و سلیم برەكات عرەبی. لدوا "فسانئ رۆمانمدا"رەنگستانی ئـــوە توزیف كـــراوە، لوێ قـــوڕی دەســـتكرد"صناعی"،من قـــوڕی ســـل خونرەكـــم دەكین، دە ئم ئاپۆی شارە، ئشـــرەف"ە، مبســـت"علی لـــوێ زیندوویـــان دەكموەو پیان دنـــم، وەبر رۆحیـــان دەم: كاك ئوە بۆ بو زمانی خۆتان نانووسن، ھر یكیان دەم: دەھنتوە، بیانوویك پاســـاوەكانتان و بیاوەكانتان لجی خۆی نیی. بشوازكی ھونری لكیان ھدەوەشنموە، دروســـت كتان لدانكورە گو وێ. لئـــ مم و دەتانخبكـــئاوە سپی زیندوویان دەكموە، دەیانوێ راوی ھۆیك بكن. ئیدی بوو. زەردەشت كۆیھدەتوانـــن ل رۆمانكـــ ھموو ئوان بخوننوە. سلیم لوێ پڕـــك دەدۆزتـــوە، دەت: دۆزیموە، ئاخر سلیم برەكات لوێ .یـــھ رۆمانی"پـــڕ"ی گفتوگۆیكـــی یكجار توندیانم كردووە، راســـت ل رۆمانكانی بم پكـــردووە، كوردایتـــی ئدەبی كوردی نیی. ئكادیمیای خۆشـــبت، دەســـتی ســـوید ب ك ،م نووسیومك"ونگ"لیشار كمالی نادات، ھر لو خیاڵ پوییدا بت، ب ئۆرھان پاموكـــی دەدات، چونك ئۆرھان ل "كتبی رەشـــی"یدا، دەت: ئگر ئم بسخۆرە لسردەمی عوســـمانیدا چۆڵ بت چی روو

دەدات؟ چی پۆخلوات و كمو كوڕییكانی ناوەتمووی ھھ یعوسمانی ھدەرەوە. ئكادیمیای سویدی لم ،ـــل نییگ دەستنیشـــانكردن

بشی سیمدەزان بكی دەدات.

عبدو سراج: كۆنتۆی گشت دەزگا رووناكبیرییكان لالین حیزبكانوە یانی چی؟

عبدول سراج

عبدو ســـراج قمكی تژی جوانـــی و ئیســـتاتیكا و داھنان، چندە تمنی ھدەكشت ئوەندە برھم و دەقی گورەتر دەنووست، رووی ل نووكھ تی كتایب بـــرۆمان نووسین و ب دەگمن چیرۆك دەنووســـت، تا ئستا "١٠" رۆمان و "٦" كۆمـــ چیـــرۆك و "٤" كتبی

تیۆری ب چاپ گیاندووە. ڵ فلچگـــی للیقروەھا ســـھو رەنگیـــش ھیو "٥" پشـــانگای كیشـــی لـــكنـــدا و یفینلل لـــكوردستان كردۆتوە، یكم و دووەم دەبی كوردیدا بئ مۆنۆدراماش لقمی ســـراج نووسراوە، سراج جگـــ لـــ زمانی كوردی بـــ زمانی

عرەبیش دەنووست.ئا: عبدولرەحمان معروف

یر

چك

پـــۆزشخونران لــــ لبوردن داوای دەكین، ك ھاوكارمان كاروان عبدول لبر سرقای و باری ژمارەیدا لم تندروســــتی، نیتوانی بشــــی ١١ی نۆڤلتی ئامادە ســــنوور خرەندەكانی بكات. لــــ ژمارەكانی داھاتوو

نۆڤلتك بردەوام دەبت.

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

16

ئیسماعیل خالید رەحمانپرستگای ماھابوودی ل بوداگایا وتوە ككنیك دا ھشـــو و لســـیدارتا گائۆتامـــا، ناســـراو ب بـــوودا، بوو بـــ پغمبری ھربناوی دواتـــر ك ئایینك

ئوەوە ب ئایینی بوودا ناسرا.بوداگایا ب دووری ٩٦ كیلۆمیتر ی ناوچی پانتا ل پارزگای بیھار ل وتی ھیندستاندا ھكوتوە. پرستگاكی ئستای ماھابوودی كـــ مژوەكـــی دەگرتوە بۆ ك لكدەی ٥و٦ی زایینی یســـ ك رستگاكانی بوودایمین پكیب تواوی ل خشتی سور دروست كراوە. ئم پرستگای ل سای ٢٠٠٢ وە خراوەتـــ ناو لیســـتی

میرات جیھانییكانوە. كان، لژووییرچاوە می سپبسای ٣٥٠ی پش زایین دا سیدارتا گائۆتاما ك كاھینكی سرگردان و گڕۆك بوو گیشـــت كناراوە پ دارودرەختكانی چۆمی فاگۆ ل نزیكی شـــاری گایـــا. ب پی بووداییكان،سیدارتا سرچاوە

گائۆتاما لم شون گریسایوە ل ژر داركی ھنجیرەوە دەستی كرد ب بیركردنوە ل چۆنیتی جیھان و سرووشـــت . بودا دوای س رۆژ و س شو بیركردنوە گیشـــت ئاســـتكی تواو برز یشـــتزانیاری دەروونی و گ لئوپریســـیارانی ئـــو ومی ك ســـایانكی زۆر ب شونیدا

بۆنیوە ھربو دواتر دەگڕا. و بیادی ئم رۆژە،پرســـتگای ماھابوودی لم شـــون دروست

كرا. ر لی تـــری ھفتبـــوودا ٧ ھھمان جیاوازەكانـــی نشـــو دا، دەســـتی كـــردەوە بناوچبیركردنـــوە ل چۆنیتی ژیانی مرۆڤ و ھروەھا ئزموونكانی خۆی.ل پرســـتگای ماھابوودی

ك یكی جیاواز ھنند شوچھاوپیوەندە ل گڵ رووداوەكانی ئـــم ھفت ھفتی ك بســـر م رووداوانبـــوودا ھاتوە و ئـــ

: بریتین ل١- ھفتی یكم، بوودا ل ژر دەســـتی كرد ب نجیرەكدارە ھ

بیركردنوە ل سروشتی جیھان. ی دووەمدا بفتی ھمیان ٢- ل

پسانوە ل سر پی راوەستاوە لـــ حاكدا كـــ دەیوانی دارە شـــوندا لـــم .نجیرەكـــھگومبزی ئانیمشلوكا،ل باكوری رۆژھتی پرستگای ماھابوودی ل یادی ئـــم رۆژەدا دروســـت شـــوندا ھرلم كرا.ھروەھا بودا ل ســـرپی ھیكلكـــی دروست كراوە ك دەروانت دارە

.نجیرەكھ

٣- ل میانی ھفتكانی تر دا دەستی كرد ب پیاسكردن ل ناو شوینی گونبزەكی ئانیمشلوكا ك.بپـــی پیـــرۆزە داری و دا كیگم ركان لـــفســـانئبوودا پیاســـی كردبوو و ئستا ك ك بـــ ریگای گوھر نودر

كرا،گوی ئرغوانی رووان.لـــ ســـای ٢٥٠ی پـــش زایین

واتـــا ٢٥٠ ســـاڵ دوای ئـــوەی كـــ بوودا تبلیـــغ ورنمایكانی دەست پكرد، ئیمپراتۆر ئاشوكا ردانی بوداگایـــای كرد و بســـئیمپراتۆرە ئم دەســـتوری پی پرستگایك لم شون دروست كـــرا ك بـــوودا بۆ یكـــم جار ئیلھامی غیبی پگیشت. ئاشوكا ھروەھا ئمری كـــرد ب دانانی تختكی زین و ئماس نیشان

بودا دەستی ب ی كنو شـــولرازو نیـــاز كرد بوو.بـــم جۆرە ئیمپراتۆر ئاشـــوكا كسك بوو ك پرستگای ماھابودی بونیات نا.ئم پرستگای ل سدەكانی دواتر وران بوو بم ل سدەی ٥و٦ی زایینی سرلنوێ دروست كرایوە و چاكسازی تدا ئنجام درا.ھاوكات ل گڵ لناوچوونی ی كەوایانرمانف مام بنئپشـــتیوانی ئایینی بوودا بوون و ھروەھا دەســـتپكردنی ھرشی بۆ سر موســـمانكان رەبعھیندســـتان بـــ ســـرۆكایتی موحمدی كوری قاسم و ھروەھا ھرشی عشـــیرەت كۆچرەكان ناســـراو ب ھۆنی ســـپی ئایینی بوودا و لگیاشـــا پرستگای ماھابـــوودی ھات ناو قوناغكی تاریكـــوە ل مـــژووی درینی خۆی.بـــم لگڵ ھاتن كایی ل ەوایی پارمانی فـــمابنباكووری رۆژھتی ھیندستان،بۆ جاركی تر ل میانی سدەكانی ٨ تا ١٢ی زایینـــی ئایینی بوودا زیندوو بۆە و توانی پرەبستنت.بـــم ھر لـــ دوای ســـدەی ١٢ ھمـــوەو و ھـــاوكات لگڵ مزھبكان ھیندو سركوتنی بســـر فرمانەوایانـــی پاو ھروەھـــا ھرشـــكانی دواتری بـــۆ ســـر خاكی موســـمانان كی یی ر كت ر كا ، ن ســـتا ھیندخراپی ل سر ئایینی بوودا دانا و تا رادەیكـــی زۆر بوو بھۆی لناوچوونی ئایینی بوودا ل ھیند رستگای ماھابودی كت پنانتشونكی ھرەســـرەكی وپیرۆز بوو لم ئاییندا وران وچۆلكرا.

ل ســـای ١٨٨٠دا ئینگلیسیكان ك ھیندستانیان ل ژر چاودری دا بوو ب سرپرشـــتیاری سر دەستیان كانینگھام ئلكساندر ب ســـرلنوێ بونیات نانوەی پرســـتگای ماھابـــودی كردەوە و ماوەیـــك دواتـــر ل ســـای بووداییكانی ربـــری دا ١٨٩١

ســـیریالنكا ھستا ب دەستپكی خباتـــك بـــۆ وەرگرتنـــوەی رستگا پیرۆزە كم پی ئكۆنترۆھیندوو چاوەدری ژر خرابووە رەنجام لكان و ســـبـــزھم رستگاكی پی ١٩٤٩كۆنترۆسال ربـــرە ناوچیكی ھیندو كان وەرگیراوە و دراببـــزھمحكومتـــی ناوچـــی بیھـــار و ئمیش كۆمیتیكی ٩ كسی دانا

بۆ ئیدارە و راپراندنی كارەكانی پرســـتگایك ب م ئیســـتاش زۆرینی ئم كۆمیتش تنانت ســـرۆككی ھینـــدو مزھبن و دەبت ئـــم شـــوین بپی

یاساكانی ھیندو ئیدارەبكرت.پرســـتگای بیناكـــی گشـــت ماھابودی ل خشتی سووركراوە دروســـت كراوە و كۆنترین بینای بینای ھیندە. رۆژھتی خشتی ئم پرســـتگای ونیكی ھرە جوان و ب ونی ھونری خشت لدان و چینبندی بیناســـازی زۆر كاریگریكـــی و ھیندیـــبرچاوی لپرەسندنی شیوازی میعماری ناوچك ل سدەكانی تر دا داناوە بپی بگی رەسمی یونســـكۆ "پرســـتگای ئیستای كۆنترین لـــ یكك ماھابودی ل بینای دروست كراوی خشتیناوچك و شوازی میعماریكی دواتر بۆت سرمشق ل دروست كردنی بیناكانی ھیندو مژوەكشی دەمی ســـر بـــۆ دەگرتـــوە فرمانەواییانی كۆتاییكانـــی

گۆپتا ل ھیندستان.پرســـتگای ناوەندی بورجـــی ینـــدە و لماھابـــودی ٥٥متر بســـدەی ١٩یم دا چاكسازی تدا كراوە.ھر ل چوارگۆشـــی ئم بورجدا چـــوار بورجی چوك تر دروســـت كراوە ك لـــ روانگی فۆرم و شواز ل بورجی ناوەندی

دەچن.ئیســـتا ك ررەوكی زۆر جوانی مرمرین بدەوری پرستگایك دا دروست كراوە و شوان ب المپای رەنگاورەنگ ودرخشان دەرازتوە دی دەكات كك بنو وەھا دیممرۆڤ دەخات سرســـورمانوە.ئم ئیستاك بشی ســـرەوەی بینای تایبت بـــ رازو نیازی لـــ بدەنگـــی دا و ھموو كس دەتوان بت ئم شـــون.زەوی ناو پرستگاكش ب تاشبردی تایبت ب عیبادەت داپۆشـــراوە و بوودایـــ ئوروپی،تبتی و ئاسیاییكان ئرك ئایینیكانی ج دەنگـــی دا بب خۆیـــان لدنن.بووداییـــكان ب قومیتی جۆراوجۆرەوە و ل س ررەوی رســـتگاكدەوری پ جیاواز دا ب وەی كن ویا ئواف دەكـــدا تلژـــر دار ودرختكانـــی دەورو بـــری پرســـتگاك دەچن ناو ئایینیوە.پرســـتگای زكریاتی ماھابودی جیا لوەی ك جیكی ســـرنجراكیش و جوان و دیدەنیبۆ خكانی ئایینكانی ترە، بۆ بوداییكانیش شونك ك ئمان تیدا ھســـت ب حســـانوە و ك بۆ سوككردنی قورسایییج

دەرونییكانیان دەكن.

پرســـــتگای ماھابوودی ... كۆنترین بینای خشـــتی ل رۆژھتی ھیندســـتان

كازم دەباغل دوای پرۆســـی ئازادی عراق چندیـــن جـــار بـــ بیانـــووی

پژاك چكدارانی راوەدوونانـــی كركارانی كوردســـتان پارتی و كۆماری ئیسالمی ئران و توركیا ھرشـــی ئاســـمانی و سربازی

دەھنن سر ناوچ سنوورییكانی ھرمی كوردستان و جماوەری ئم ناوچ كوردنشینان ئاوارەو دەربدەر دەكن، ل زدی باوك

ھرشـــكانیان باپیرانیـــان و بـــ رشـــھ ھاوشـــوەی بزەییكانی رژمی لناوچووی بعســـ. شـــلم و كـــۆرم ھیچ

ناپارزم .ھســـوكوت نامرۆڤكانی ئم دوو دەوت ئیســـالمیی دەرھق بـــم ناوچانـــ دوورە لھموو و مرۆڤایتـــی بنمایكـــی نو وتننامككر بپچوانی

. كانیشتییدەوحكومتی ھرمی كوردستان وەك ب كناوچكی نوێ لزموونئئم ویستویتی دیالۆگ زمانی یھاوس ئیســـالمیی تدوو وباوەڕ پـــ بھنـــت، بۆئوەی دەست ل ھرش ناڕەوایكانیان پشـــنیان وەك بم ھگرن، گوتوویان پت دەورم راناوەستم باش حكومتی ھرمی كوردستان فیدرالی عراقی چوارچوەی لدای دەبوو لپرســـراوانی بای بغدا كاردانوەیان لســـر ئم تم دوو وی ئزاندنســـنور ب

. بووایھھمیش لپرسراوانی عراق باس ل وتی یاساو یكیتی خاكی عراق و ســـروەرییكی دەكن ئگر ئوان تۆسقاك بتنگ بوونای تـــم وروەری ئســـیاداشـــتكی لـــ رۆژان رۆژك رشـــھ ئم دژی ناڕەزاییـــان

نارەویانـــ بـــۆ ئنجوومنـــی ئاسایش و (un) برزدەكردەوە، بۆئوەی خونـــی ژن و مندای كوردی عراق ب ناھق بدەست دوو وتی ئیسالمییوە نڕژت .

(٢٠٠٩/٥/١) و (٢٠٠٩/٥/٣) رۆژی چندین جار ناوچ سنورییكانی پنجویـــن و حاجـــی ئومـــران و ناوچـــی ســـیدەكان لالین و ئـــران ئیســـالمی كۆمـــاری توركیاوە كوتونت بر ھرشی

ئاسمانی و تۆپباران.بـــم ئمجارەیـــان پرلمانی عراقی فیـــدرال ل كۆبوونوەی خۆی ل (٢٠٠٩/٥/١) یادداشـــتی ناڕەزایی برزكـــردەوە دژی ئم دوو وت ھرشبرە ئم یكم جارە پرلمان ب ئركی ســـر شانی خۆی ھدەستت و ھیواو ئومدەك دەدات بـــ جماوەری كوردســـتان ئگرچی دەربینی ناڕەزایـــی لـــ وادەی خۆی زۆر ھنگاوەی ئـــم بـــوو درەنگتر پرلمـــان وایكـــرد حكومتـــی ســـت بمی كوردســـتان ھرھپشـــتیوانی بـــكات جمـــاوەری كوردستانیش ھست بوە بكات

.تری میللنمان نورلپ

بدەستی دوو دەوتی ئیسالمی ھاوس خونی ژن و مندای كورد دەڕژت!

گشت بیناكی پرستگای ماھابوودی ل خشتی سووركراوە دروست كراوە و كۆنترین بینای خشتی رۆژھتی ھیندە

شونوار

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

17

یتان

دسور

ك

ن: مارگرت ســـویڤان - وەرگانی ل عرەبییوە: پشـــەوی سید برایمی

* ســـبارەت بوانی ك براستی ل پیشك كار دەكن، ھانی مشـــق پكردنیان بدەن ل ناوەوەو دەرەوە. ئمش ھلی فركردن دەرەخســـن، بۆ كانی دی بتی كاركردنـــی خچۆنی وەی لـــئ

چاكترین پراكتیك ئاگادار بن.* چاپمنـــی و بڤۆكـــی خولكـــی دەربكـــن وماپـــڕ لســـر ئینترنت دروســـت بكن بۆ شڵ كگوداكردن لڕ سموەی زانیاری لگۆڕین

ھاوشوەكاندا. وانیمانی پپ ك لشـــند بخوارەوە چ وا ل رمییژە فبوەیی گوتتی نكانی كۆمئاكاریی

میرییكانی ئمریكاتان بۆ دەخین روو: رمییژە فبوەیی گوتتی نندامانی كۆمئ "میرییكانی ئمریكا پیمان دەدەن و ب دسۆزییوە دان ب ئامانج راگینییكان و ب تگیشـــتن و

ھرەوەزی باشتر ل نوان گشت خكدا". كیلسراستی پیرۆزەو م ك ،وامان وایب مئ "ناب پشل بكرێ. پشكشكردنی زانیاری گشتیش خزمتگوزاریكی شارســـتانی بنڕەتیی و گشت خك و ھر ھاووتییك لم شوندا ب یكسانی و بتواوی و ب تگشـــتوویی و ھاوكات، مافی .یوە ھكانیان دەربارەی میرییوەرگرتنی راستی

ئندامانیش بمانی خوارەوە ھدەستن: ن، دەست گرتوو بیی رەفتار دەكی پیشوانپ ب *راستی، وردی، دەستپاكی، ھستی برپرسیارتی، لپچانـــوە برامبر جماوەر و پابندبوون بو

پوان دروستانی چژ، ك باوە.* ژیانی پیشـــییان ب پی برژەوەندی گشـــتی بڕوە دەبن و دانیش بوەدا بنن، ك ھر یكك

ل ئم بوای گل دەپارزێ".* راســـتی بـــۆ بڕوەبرایتی ئاژانســـكانیان دەگوازنوە و ل ھـــر كردارك دوور دەكونوە، ك پاكی كناكانی راگنی یان پرۆسكانی میری

تك بدەن.* ب ئنقست زانیاری ھ یان شواو ناگینن، وەی زانیاریین بۆ راستكردنراش رەفتار دەكخ

ھو شواوەكان ودەنگۆیكان.* ب ئاشـــكرا ناو و نازناوی كســـانی بشداربوو دەناســـنن ل بریاردانی سیاسی، ھروەھا وردو درشتی پرۆســـی بریاردان، چۆنیش ھاووتیان،

ك گرنگی بمسلكان دەدەن، بشداری دەكن.* نونرایتی ھیـــچ برژەوەندییكی ھاودژ یان ڕكبر ناكن، ب شـــوەیكی تواو پابند دەبن ب گشـــت یاساو فرمانكانی جبج كردن وئو سیســـتمانی پوەندی ب پشكنینی كستییوە

.رژەوەندانمجۆرە بدەربارەی ئ ،یھ* خـــۆ دوور دەگرن ل بكارھنانی نا دروســـتی زانیاری ل الین كســـكی ئاگادار ل ناوەوە یان الینی ســـیم، ھرگیزیش زانیاری ناوخۆیی بۆ

دەسكوتی خۆیان بكارناھنن. جبج یمان دەدەن برەنتی دەدەن یـــان پگ *كردنی ھر ئنجامكی نادیاریكراو، ك ل دەستی

.نڕدەپندام تئ* ھیـــچ فرمان یـــان میرانان یـــان دەی یان دیاری، یان وادەی بایخدانانی دوارۆژی وەرناگرن. لوانی واب یان دەتواندرێ وا تماشای بكرێ، ك پوەندی ب دامزراندنی مدەنی گشـــتییوە**

ھی یان ئو چاالكیی پوەندارەكانی. * بوای فرمانبرانی ئستا و پشوو دەپارزن، ھروەھا ئـــو زانیارییانی، ك لـــ كۆبۆنوە و بگنامكان بدەســـتیان دەكـــوێ، ھروەك ل یاســـاو پەو بیركردنوەی راســـت و دروستدا

ھاتووە.* ناوبانـــگ و كاری پیشـــیی كســـكی دی یان ركخراوكی تایبت یان ئاژانسكی میری نازڕنن

یان دووچاری زیانی بكن.* بشـــداری ل ھیچ چاالكییكـــی ئامادەكراو بۆ گمـــ كردن بـــ نرخی بگنامـــی دارایی ھیچ

كۆمپانیایك ناكن." ھر ئندامك كات بگنامیك یان گومانكی ل ئندامكی دیك ھبوو، كاری نا ئاكاری یان نا یاسایی یان ناپاكی ئنجام دابوو، ب پشلكردنی گیانی بیاننامك، دەب خرا ئو ئندام زانیاری بدا ب دەستی ناولنراو، ك سرۆكی كۆمی نتوەیی گوتبژە فرمیی میرییكان یان سرۆكی لیژنی پوان ئاكارییكانی كۆمش دەگرتوە. ئو كاتی پشلكردنی پیمانی پوان ئاكارییكانی كۆم دەسلمندرێ ل الین ئندامانوە داوای

دەست لكار كشانوەیان لدەكرێ".بشی بيست و كۆتایی

شخ سربست كوردســـتان وتی جوانی سروشت، چیاكانی بـــداری بـــڕو و گوژ و دەوەن و كنرەوە جوان، ســـیمای قوتابخانكانیشی بباخچی پگوڵ

و گوزارەوە جوانی دەنونن، خوندنگایك قوتابخانـــو ھـــر كحكومتی ھرم دروستی دەكات، رووبركی تواویش بۆ باخچكی ترخـــان دەكات ســـرەڕای ئوەی كلكاتی خۆیدا مامۆستای تایبتی بابتی كشتوكایش ھبوو، ك ئستا ھـــم وانكی و ھم مامۆستاشـــی نییـــ، ئوەیـــان خـــۆی لخۆیدا یكورەی پرۆسكی گموكوڕییكو پویســـتی ب دووبارە دانانوەی ت بو مامۆستای تایب تو بابئ ندێ قوتابخانھل ،یكشتوكاڵ ھو خوندنـــگاكان بردەســـتك یـــا فرمانبركی خزمتگوزاری تایبت ب باخچـــ دادەنن بناونیشـــانی

باخچوان. لـــ زۆرـــك ســـردانی كاتـــو ناوشـــاردەكیت قوتابخانكانی روودەكیت ژوورەكانی خوندن، وا ھستدەكیت ل شـــونكی وەك ( نیو ســـیتی ) دایت، ئم لو روەوە دەستخۆشـــی لدەستی كارگی و مامۆستایان و قوتابی و خوندكارانی، ین كنی دەككانی پاك و خاولیژندەتوانن رۆشنبیریكی وا ب قوتابیان و خكانی دەرەوەی ببخشن بۆپاك

و خاون راگرتنی قوتابخانكانیان، ونـــی و دروشـــم ھواســـینی جۆربجۆر، بوكراوەكانی سردیوار قســـی نســـتق و دانانی جۆرەھا گوی رەنگاو رەنگ لناو گودان، چ سروشتی بن یاخود دەستكرد مایی پشـــكوتن و جوانكردنی ســـیمای بداخوە كچـــی ،ندنگاكانخوی نو دیمدەرەوەی ئجار لـــندھجوان و رازاوەیدا پچوانی ئوە لباخچی قوتابخانكاندا دەبینی، تماشای ك ،نرت ســـوڕدەمسدەكیـــت وەك گۆرەپانكی وشـــك و برینـــگ تڕایـــی لنادۆزیتوە، ھمـــووی بچیمنتۆ ســـبكراوە، وەك ئـــوەی بی دووركوژی نزیك مســـاردییو جۆرە خســـار، ئخقوتابخانكان باخچـــی لھندێ بڕوەبرایتی كمترخمـــی بۆ پروەردە لالیك و لالیكی تریش بۆ بڕوەبـــری ئو قوتابخانانی

باخچیان تدای دەگڕتوە .قوتابی و خوندكار ھر لمنداییوە چۆن فـــری زمانكانـــی ئینگلیزی و عرەبـــی و ھـــر بابتكی تری خوندن دەكرن، ئـــاواش بھمان توژمـــی فربوون پویســـت فری ناســـینی جۆرەھا گوڵ و دارودەوەن بكرـــن، بتایبتی ئـــو گونی لگڵ یـــھ لپارككانـــدا كـــئوە دارســـتانكان، دارودرختـــی

ندكار تادەگاتخو رانییی نیگمایشـــارەزاییكی ئامادەییش قۆناغی ئوتۆی ل ناســـینوە و شـــوازی رواندن و چاندنی گوڵ و دارودرەخت نب، ناوی ئو ھموو گوڵ و گیاو دارو دەوەنانی ل كوردســـتانكی جیاوازی توانن ،زانن خۆمانلنوانیانـــدا بـــكات، داری گوز و وشلووك و دەوەن و بنوژ و بگو كنر، قزوان و ترش و سنوبرو ســـروو، زۆری تریش نناســـ و

لیكیان جیانكاتوە .گرنـــگ ئوەیـــ پداچوونوەیك فربوون، بپرۆگرامكانـــی بھلچۆنیتی ركخستنوەی باخچی ســـتبم مكان، بۆ ئقوتابخانـــوەزارەتی كشـــتوكاڵ و دارستانكان ن لكـــردووە و نایكغیـــان ندرپشكشـــكردنی نمام و تۆوی گوڵ رنمایـــی و پداویســـتییكانی و كردن بـــۆ چۆنیتی رواندن و ئاودان و خۆشـــكردنی زەوی و ... ھتـــد. بڕوەبرایتی دارستانكان لماوەی ئم سای خۆندن نزیكی دووسد ھزار نمامیان لنمامگی ناوەندی ھولر پشـــكش بشارەوانی كرد دابشكرا، رواندنیان بمبستی و تاســـیمای شـــاری پـــ جوانكرێ، ئـــوەی زۆرگرنگـــ ئوەی خكی ھست بلپرسراویتی سرشانیان بكن و ئركی خۆیان ل پاراستن و پگیاندنی درەخت و گوڵ و گوزاری بتایبتـــی ببینـــن، باخچـــكان لبردەمـــی و لقوتابخانكانـــدا

ماكانیان .

لســـانی حفتاكان دوای بیانی شـــاری كۆیـــیـــازدەی ئـــازار لخوالخۆشبوو شارە ئو قایمقامی (علی بھـــاری ) خكی ئامدی، لكۆی بیـــاری دارچاندنی دا، ھر لدەروازەی كۆیـــ تا نزیكی یانی دار فرمانبران ژمارەیكـــی زۆری كقامری شـــوبرو ئوبرواند لو ھلی ناوەڕاســـتیش، بۆپاراستنی درەختكان سزای مادی و بندكردنی دادەنا، ك ســـانو كر ئـــســـلبكاری شـــكاندن یـــا ھكندن یا گیكی لكردنـــوەی تنانـــت ك بوەی ھدەستان، درەختكان دەبـــوو مبلغـــی دینارك تا پنج دینار بۆ ھـــر نمامك بدەن و بو پارەیش نمامی تـــری دەڕواندەوە یـــا گۆپی نیۆنی پدەكـــی وكۆن وشقامكانی پ رووناك دەكردەوە

.(علی برنامیـــی ئـــو خۆزگبھاری ) قایمقامی سای حفتاكانی كۆی جاركیتر زینـــدوو دەكرایوە و لھولـــر پدەكـــرا كاری و ھموو شـــارەكانی تری كوردستان، ئو كســـانش ك ھیـــچ نرخك بـــۆ جوانـــی درەخـــت و رازانوەی باخچـــكان و شونگشـــتییكان و بخۆیاندادەچوونوە دانانـــن، ژینگ پاراســـتنی نرخی دەیانزانی نـــن راگرتنی شـــوپاكوخاو لـــگشتیاری و باخچكان، باخچی قوتابخانكانیـــش بشـــكن لـــو برنامیی ئاوەدانی و جوانكردن و

.وەیرازاندن

باخچی قوتابخانكان

باوكی داستان وەزارەتـــی پـــروەردەی حكومتی ھرمی كوردستان لمانگی ئایاری ٢٠٠٧ كۆنفرانسی خۆی بمبستی نوی سیســـتمی جبجكردنـــی خوندنـــی٢٠٠٧- ســـای خوندن وتك مم سیستست، ئ٢٠٠٨ ببھیمتی جبجكردنوە. بواری مامۆستایان و شـــارەزایانی بواری پروەردەیی توانـــراوە تا رادەیك

ھنگاوی برچاو بھاوت .دەبت گۆڕانكارییكان بۆ نوكردنوە ككوەی نیشتمانی یت، تاقیكردنب ،مم سیســـتنگاوەكانـــی ئھلك بۆ پۆلـــی پنجم و ھشـــتم و رۆژانـــی٢٠٠٩/٤/١٦ . ئنجامدرا ٤/١٨/ ٢٠٠٩لم بابتان (( كوردی، بیركاری، زانست، ئینگلیزی )) سای خوندنی ٢٠٠٧-٢٠٠٨ تاقیكردنوەی میللی ل ســـ بابـــت ئنجامدرا رۆژانی٢٠٠٩/٤/٢ تا٢٠٠٩/٤/٥بابتی ((كوردی، بیركاری، زانســـتكان )) ندنی لخو وەیـــم تاقیكردنئـــقوتابخانو خوندنگاكان تووشـــی

ئیفلیجی كرد، ئگرچی دەبوو دەوام بكرابای بپـــی رنماییكان بم بھۆی نھاتنی قوتابیان ب بیانووی خوندن لالین بروەبری ھندك ل قوتابخانكانیش قوتابییكانی ناردرانـــوە دیكـــ قۆناغكانـــی ماوە، كوات ئم چند رۆژە بوو

ب پشووی نیشتمانی .ئم تاقیكردنوان ئامانجی خۆیان چونك نپكاوە، پویســـت وەك بابـــت مامۆســـتایانی لالیـــن پشكنین نۆ وەمی قوتابییكان كرا، ئوانیش بھواو ئارەزووی خۆیان ئم كارەیان ئنجـــام دا بۆ ئوەی رژەیكی باش لقوتابیان دەربچن، ن لكی بكســـتوەی چاوببۆئـــ

مامۆستایانی سرپرشتیار .كاتك ئم تاقیكردنوان ئنجامی ر بھاتبایگـــرچـــاوی دەبوو ئبلالین كۆنترۆڵ كاری پشكنین بۆ جگ !!مـــی قوتابیـــان بكرابایوەلمان پرسیارەكان ھی رزمانی چاپمنییـــان تدابوو، بتایبتی لبابتی زمانی كوردی پرسیاری"٨-

١٢-١٥"لبابتـــی ئینگلیـــزی"١١-٢٢/١٦"ھبوو ئمان كاریگرییان ھبوو لسر نمرەی قوتابییكان . لكاتـــی مامۆســـتا ھندـــك خوندنوەی پرسیارەكان ھستیان دەبـــوو نكـــردووە. بھـــكان پرسیارەكان لسر نمرەكانیشیان ھرھمـــووی مانـــئ .دابنایـــبرەوپشـــچوونی بۆ بوون گرفت سیستمی نوی خوندن وا بیارە ھسنگاندن بۆ مامۆستایان بكرت بشوەیكی چوپ بۆ ئوەی ئم مامۆستایانی كمترخمن خولیان بۆ بكرتوە بۆ شارەزاكردنیان لم ل .ستۆیاندایئ ل ی كتانباب٧٥٪ نمرەكان لالین مامۆستایانی سرپرشتیار دادەنرت و ل ٢٥٪ ی نمرەكانیش لالین بروەبرەكان. ئـــوەی ســـیر و ســـمرەی ئم بڕوەبران ئـــم نمران، ك بۆ مامۆستایان دادەنن ب رژەی ٢٥٪ ك نیی تانم بابشـــارەزاییان ل ملوە، جگنمامۆســـتاكان دەیبشـــی زۆری بڕوەبرەكان ناچن

بۆ پۆلكان، چونك بڕوەبرەكان لكاری گوتنـــوە پچاون ناتوانن تاك وانیكیش بنوە. ئگرچی بپی رنماییكان دەبت بڕوەبر شش بتا ش وان شـــب سلیاریدەدەرەكانیش بتـــوە. واندەبت لشش بش وان تا دوانزە بشـــ وان بنوە، بم لھیچ ناكرت، پیـــرەو قوتابخانیك بۆی دەتوانین بین بڕوەبرەكان ب میزاجی خۆیان ھســـنگاندن بۆ مامۆستایان ئنجام دەدەن. ئم رژەی ٢٥٪ كاردەكات ســـر نمرەی سرپرشتیار مامۆســـتایانی ٪٧٥ترخم كم مامۆستای ناتوانرت دەست نیشان بكرت و خولی بھز

كردنیان بۆ بكرتوە .مامۆســـتا خراپ ھســـنگاندنی دەبت ھۆی الی سرپرشـــتیاران و حساســـیت دروســـتكردنی دروستكردنی رق و قین. بۆی دەبت وەزارەتـــی پـــروەردەی حكومتی ھرمی كوردستان پداچوونوە بكات بخاـــ الوازەكانی جبجكردنی سیستمی نوی پروەردە و دانانی میكانیزمـــی گونجـــاو بـــۆ برەو

. مم سیستشچوونی ئپ

تاقیكردنوەی نیشتمانی ئامانجكانی خۆی نپكا

مجید خۆشناو موزیك و گۆرانی لمژووی مرۆڤایتیدا بــــ كۆنتریــــن ھونــــر دادەنرــــن و دەژمردرــــن، ھروەكو وتراوە مرۆڤ پش ئاخافتن و پیڤین گۆرانی چیوە، سروشــــت الســــایی چۆن ھروەكــــو و خــــوڕەی ئــــاو و قبــــزی تاڤگی كردۆتوە، بھمان شــــوە الســــایی ھكردنــــی باو بــــۆران و گردەلوولی كردۆتوە. ب ئــــاوازی پیا ھگوتن و رھاتسسۆز و ب زەلی گوزارشتی لغ

تراژیدیاكان كردۆتوە. وشی موزیك:

بنچــــی وشــــی بــــدوای گــــڕان وە دەبینیــــن بــــموزیــــك و دۆزینــــ و ل كی یۆنانیییك وشــــــــرەچ"میــــز" وشــــی"موزیس"وەرگیراوە، ك لككان یغریق"و یۆنانییالی"ئ

خواوەندەكانی ھونر و جوانی بووە. ئایینــــی و میللــــی ئاھنگگانــــی

لسردەمی كۆندا: دەگنــــوە لســــرەتای پیدابوونی "yobal - ســــرھداندا"یوبال و ك بنــــد پشــــتچب ــــك، كــــناورەچك دەگڕتوە ســــر"قابیل"ی ش الفــــاو واتپ كــــوڕی ئادەم، كــــ

چوار ھزار ســــاڵ پــــش زایین ژیاوە. دەــــن یكم ژەنیاری ئامری عوود و مســــمار"مزمار"بووە. ھروەھا موزیك الی عیبرانــــی و جوولكــــكان بریتی بووە ل پكھاتی گۆرانی و سماكردن بــــ یــــاوەری ئامرەكانــــی موزیك، ھروەھا ھۆنراوەی گۆرانی و ئاوازیش ب"مزامیر"ناوزەدكــــراوە، ك ئویش بریتــــی بووە ل كۆمك ســــرووت و ھۆنراوە و تسبیحات، ك بۆ ستایشی یزدان وتراوە، ھروەھا عیبرانییكان بووە، كناوی داود ھكیان بشــــاھخاوەنی دەنگگی خــــۆش و ژەنیاركی

بتوانــــای ئامــــری عوود و قیســــارە بووە.

سرھدانی ئاوازی كنائیسی: بــــ گڕانــــوە بۆ مژوو ل ســــدەی چوارەمینی زایینی، یكك ل قشكانی شاری میالنۆی ئیتای بناوی"ئمپرۆس - Amprose" رسایكی رك و پك بۆ ســــرووت ئاینییكان داڕشــــتووە و ی كو ســــرووت و ئاوازانداناوە، ئب درژایی ساڵ ل بۆن تایبتییكان دەوترانــــوە، ھروەھــــا زۆر ئاواز و سردوودی ئایینی داھنا، ھر خۆشی ھۆنراوەی بۆ دادەنان، بھمان شوە لســــدەی ششــــمی زایینی سرووت و قوداســــی ئایینی تایبتمندی خۆی گریگۆری لســــردەمی"پاپا ھبــــوو م، پاپای شــــاری رۆمــــا.."، ككی دا، ك نو الیواوی بــــكی تخبایخۆشــــی زانا و پســــپۆركی ئو بوارە زوویی لزۆر ب و ئاوازانــــبووە، ئ وە و بوبوونــــوروپا بمــــوو ئھ

سروودەكانی گریگۆری ناسران.. گرنگی و بھای موزیكی كنائیسی:

موزیك و گۆرانی كنائیسی سامانكی پ بھــــاو بنرخ، ھیچی ل موزیكی دنیایی كمتر نیی. زۆری ئو سرووت و شق زن. زۆر لنگ ئامئاھ ئاوازانو پیاوانی ئایینی مســــیحی ھروەكو موزیكی دەیم"گرنگی قش"بیوســــی ئایینــــی و كنائیســــیان لخزمتــــی

ستایشی یزدان داھناوە.

پانۆرامــای گشـــتی پیدابــوون و ســــرھدانی میوزیــك

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

18

٢٧٠٩ی كوردیجۆزەردانی

18

محمد كریم نانواكۆمگــــی لــــ بگومــــان ھن كســــانك كوردەواریدا وا بیردەكنــــوە، كــــ چینی گنجان و چینی بساچوان، نیشــــتیمانی مســــلی لو بڕوەبردنــــی دەوــــت و ھروەھا ل بواری داب و نریتی و دوو چینتیدا ئــــوایتنناكۆكن كرد لكدی دەسوون، چونك بــــ بــــوای پیرەكان بۆ حیســــابك ھیچ گنجان رابردووی خباتی سیاســــی، خباتی شۆڕش و چكداری و قوربانیدانی پیر و بساچوان دیكوە لالیكــــی ناكــــن، بســــاچوان و پیــــر چینی دان بــــ رەوشــــت و ئدگاری

ــــن، چونكــــنجانــــدا نانگگنجی ئمــــۆ لبر الوازی ھســــتی نیشــــتیمانپروەری ندەخشی لكوێ پسا، پل

لكی گرناداتوە. كــــ موایــــپ مــــن بــــم بدحایبوونك لنوان ئم دا لتیییكۆم دوو چینــــ

.یمی كوردستان ھرھدوو ئــــم شــــرۆڤكردنی بۆ كــــ ،موایــــپ یئاریشــــ ،یان خۆشبچوان پســــابیــــا ناخــــۆش بــــ، گنجان خۆیان بیانوێ و نیانوێ، گنج ل ئاییندەدا سركردە و بڕوەبر و ھســــوڕنری كاروبــــاری سیاســــی وتن و دەستكوتانی ئم پاراستنی شــــھیدی ھزاران بخونی بزاڤی رزگاریخــــوازی كورد و كوردســــتان بدەست ھاتوون دەكوت ئســــتۆی گنجان،

بم كام گنج؟! لڕاستیدا من ك باسی گنجان نجانو گستم لبم، مدەكنیی، ك ھموو كاتكی خۆیان ترخانكردووە بۆ چاولكری و یاریكــــردن بــــ مۆبایــــل و وە و خۆیان بالســــاییكردنمۆدلی پۆشاكی بیانی و شوە وە بو زولــــف و خۆرازاندن و گوارە و بازنۆك ناوكــــخ

و ھیتوھــــووت و تیف تیفی ئبرۆ و رووھگرتن و سۆراو و ســــپیاو و عاجیباتی ردن و

سر"سفر"كردن و. "پشــــان ل ریزی سوپا ھر ســــربازك كاركــــی خراپی لھمبــــردا ،بكردبووایــــسزاكی سر سفركردن بوو،

پیان دەگوت: كودی!". ئمۆی رۆژگاری لــــ وەلئم كوردەواریدا، گنجانــــی مۆدلی تــــبوون دیاردانــــپشكوتن، و شارستانییت گنجان شانازی پوە دەكن، بھرحــــاڵ زەمــــن زەمنی ،ئازادیی و دیموكراتییــــت ئگرچی ل ئاییندەدا بخراپ ھرمی ئایینــــدەی بســــر دەشــــكتوە، كوردســــتاندا كشــــاول ئــــوە بــــم ب ئگر ،"مولناوی"عبئاقمندی بیری لنكینوە،

زەحمت پشی ل بگیرێ. بابتدا، لم من بھرحاڵ ك ینجانو گســــتم لبمھونری، و چاالكی لبواری و رۆشــــنبیری وەرزش، ئم بگشــــتی كۆمیتــــی وەو چاالكییكــــۆڕ و كۆبوونجماوەرییانی ك ل دەرەوەی ســــنووری ھرمی كوردستان سازدەكرت، گنجانی كوردی نیشــــتیمانپروەر و دســــۆز ب گــــل و نیشــــتیمانكیان ل كــــورد میللتی بنــــاوی تیایدا كوردســــتان، ھرمی گورەترین دەكن، بشداری

و مزنتریــــن و جوانتریــــن و نیشتیمانی ئركی پیرۆزترین ن،بدەك جبرشانیان جسی ئــــا " ی ە و ن د كر ز ر بكوردستان"و ناساندنی كورد و كوردستان و كشی نتوەیی

میللتی كورد بجیھان. ئوە خــــۆی لخۆیدا كاركی گنجانــــی پیــــرۆزی ھــــرە ئرككی وەكــــو رۆشــــنبیرە ب شانیان لسر نتوەیی جورئتوە جبجی دەكن. لجم نجانــــگ ئــــو بۆیبساچووانی ئمۆ و كوڕانی رۆژانی زەحمتی شاخ و چك و شۆڕش و سنگر و برگری قوربانیدان رەقــــو نانــــ و و گل بختــــوەری لپناو ســــروەری و ســــربخۆیی ھیواو بچاوی نیشــــتیمان، و فخــــر بــــ گشــــبین، شــــانازییان شــــانازییوە، پوە دەكیــــن، بگومان ئم گنجانن لداھاتوودا، دەبن بســــركردە و لسر دەستی پشكوتن برەو وت ئوان و شارســــتانییتی ســــردەم گشدەكات و ھاونیشتیمانیان شــــاد و شــــنگۆل و ل ژیان

بختوەردەبن. مئ رگیــــز نابــــھ بۆیــــمانان دەســــتبرداری گنجان ویستپ بپچوانوە بین، ئامۆژگاری و رنمایی دروست و ھاوكاریــــان بیــــن، فریان خۆیان نیشــــتیمانی بكیــــن

خۆش بوێ.

گھمڕەن

حیكایتی شار .. بدحایبوون

گھمڕەن

ئا: ھوراز محمدل ئستادا ھونرمند شاخوان عبدو ب یاوەری ســـتافكی بجشـــاری ھ ری لھونـــفیلمكی ونگرتنی ســـرقای ئو لســـر دۆكیۆمنتاریـــن یادگارە ب جماوانی قوربانیانی

ھبجـــ، ك ل ئســـتادا بۆ كسوكاریان جماون..

شاخوان لم كارەیدا دەیوت باس ل ژیانی ئو كسان بكات، ل خۆشویستان بشـــك كئو بھـــۆی كســـوكاریان و بوون، شـــھید كارەســـاتوە بم ل پـــاش خۆیان چندین

وییان بعنیادەوەری مادی و مجھشتووە ك زیندووەكان یادی

شھیدەكانی پوە دەكن..ل فیلمكدا كار لســـر چند كســـك كراوە ك ھریكیان ھشـــتا یادگارییكوە بھۆی لـــ شـــھیدەكانییوە بـــ تیایاندای وانل ،یوەندیدایپ

لـــ رگی ونـــی فۆتۆگرافی و ھندـــك كارتـــی خوندنی منداكانیـــان و ھندكـــی دی دەفتـــر و قم و ھندك ئو كاتی ل دۆستانیان شمكانی ئیشوكاریاندا بكارییان ھناون و كســـانكیش ئـــو گـــوڵ و

باخانی باوانیان چاندویانن وئـــم فیلمـــ برھمی بشـــی دۆكۆمنتـــی ســـتالیتی گلی

كوردستان و بوار جالل ونی دەگرت و بیـــارە نروان تھا

كاری مۆنتاژی بۆ بكات.

بجماوەكانی ھجر یادگارە بسنتاری لكی دۆكیۆمفیلم

كازم عومر دەباغ چند خۆشـــ مـــرۆڤ بلیمت و لھاتووبـــت، بشـــوەیك لھربوارـــك ئگـــر بیوت بتوانت ئســـپی خـــۆی تاوداو ئامانجكانی بسركوتوویی میللتكمان لنـــاو بپكت. كسانی بلیمت و دەست رەنگین زۆرن ئگـــر بـــت و بـــواری

كاركردنیان بۆ بەخست. لســـر لموبر ماوەیـــك شاشی كنای زاگرۆس پیاوك كوت بر دیـــدی بینران، ئم پیاوە بـــۆ یكمجـــار فۆكی دروستكردبوو، ئم كابرای خۆی گرنگ وەرچرخانكی لخۆیدا دەب مان. بۆیكلژووی گملكوردســـتان ھرمی حكومتی لـــ ھوـــی بردەوامدابت بۆ گشپدانی بھرەی بھرەداران. مـــام ئیحســـانیش یكك لم كسانی ك لشاری كۆی ژیان بســـر دەبات. ھیچ پیشیك نیی نیزانت، ھر لپیشـــی

تنكســـازی و چخماخسازی و چكســـازی و بۆڕی سازی و كارەباچییتی و دروســـتكردنی ســـردەمی كلوپلی ھندك كۆنـــی وەك مقـــارەو ســـۆپاو كندوخان دن و شوژن و قیناغ و مووكـــش و پرمزو تندوور و ســـری نان و چاككردنوەی

ھموو كلوپلك. ئاماژەی پ رەدا گرنگوەی لئ ی كرەستانو كموو ئین ھبك النلوپم كم ئبۆ سازكردنی ئبكاری دەھنا خۆ جیو یك تاكـــ بســـماری بیانـــی بكار ناھنت. پرچ و سمبی ئاسن و قم و چكووش بكاردنت

لكاتی كاركردنیدا. لكاتی كاركردنیدا قسی خۆش بۆ ئم دۆست و برادەران دەكات، ك ل دەوروپشتی دادەنیشن. ھیچ دەزگایكی دەوروپشتی كاتك

بچۆی نابینی!! لمانش ســـیرو ســـمرەتر بارەگایكی وەك دوكانكـــی

حیزبییـــ بـــاس ل بیـــروڕای ـــی رۆژانـــواسیاســـی و ھھیچ ئـــوەی بـــ دەكرـــت، یكك لمان دگیربت. ئگر یكك تووڕەبت مام ئیحســـان لبرخـــۆی دەت: در مشـــی تدەب وەیم شـــب !!!ھاتـــپكنیـــن. لســـردەمی رژمی لناوچووش بھمان شـــوەی ئســـتا دوكانكی سرچاوەی

ھواڵ بوو. ھرمـــی حكومتـــی دەبـــت رزەوە بچـــاوی كوردســـتان م پیاوە بكات، چونكیری ئسخـــۆی لخۆیـــدا مژوویكـــی زینـــدووی ســـردەمی خۆیتی و دەتوانرـــت ســـوودی ل وەر بگیرـــت. لھمـــوو ئمانش ،خشم پیاوە زۆر خۆبگرنگتر ئیارمتـــی داوای ھركســـك لبكات بـــ برامبر دەســـتی ردەمم ســـژدەكات، لبۆ درنموونی ئمجۆرە رەوشت زۆر

.مك

ك ھی ل كۆی مام ئیحسان نناست؟!

دكتۆرە بلقیس.. ئۆپرای كوردئا: بدرخان

ب شانازییوە دوای دەیین ـــوەی ژیــان ئـــدی ـــم ـــح ئكـــۆچـــكـــردوو بناوی دكتۆرە ـــس ـــی ـــق ـــل بــــــوە ــــــات ھوەك میدان، بدرخان یكم بــــوكــــراوە بووین دیدارمان ــــی ــــ ــــگ لســـــازكـــــرد، بــــدوای دوا ــــدارە ـــو دی ئراگیاندنكان تكرد روویــان دكــــتــــۆرە و بلقیســـــیش لـــ جـــــاران گرموگوڕتــــر

ھاتوە میدان، دوای دەركوتنی ل برنامی ستۆدیۆی ئستران و دوای ئویش "من جیاوازم" دكتۆرە بلقیس توانی ببت ناوكی دیار ل گۆڕەپانك و وەكو ژنكی بور دەركوت، جی خۆیتی وەكو كورد شانازی ب ئۆپرای خۆمان "دكتۆرە بلقیس" بكین،

چونك ئو زۆر بوران برامبر كامرا قسكانی خۆی دەكا..مادام "ھال ھۆپ"مان ھی، قــــی چیی ئگر ئمی كوردیش ئۆپرایكمان ھب، با دكتــــۆرە بلقیس ئۆپرامان ب، ئگر كورد ھیچ جیاوازكی نب، ئوا ئۆپراكمان بگومان جیاوازە

و ھقوابوو ١٥ ملیۆنك بدەن ئو....

تایبت ب بدرخانبنكـــی ھون ر ھـــاوكاری بكوردســـتان، كوولتـــوری و مانچست ر و ل ژر ناونیشانی ھونـــ ر) بـــۆ (ئوارە یـــ ك چنـــد نمایشـــكی ھونـــری (شـــانۆ، فیلـــم، شـــوەكاری ب رھ مـــی لـــ ســـازكرا، ( تاراوگ ندانی كورد ل رمھون تیی رای وە بڕ كی بو شـــاند(شـــانۆ، ھون رییكانـــی سر شـــوە كاری)ی سین ما، رۆشـــنبیری وە زارە تـــی بـــحكوم تی ھ رمی كوردســـتان پكھاتبوون، ك ل الی ن بنكی ھون ر و كولتووری كوردستان، وتی بانگھشتی مانچســـتر (ئوارە كرابـــوون بریتانیـــا وە یم ش م ب ك ری)ی ی ھون

دەستی پكرد :كردنـــ وەی ســـرەتا بۆ شـــوەكاری پشانگای كی (ف رەیدون ھون رم ند ھ ردوو ر)، ك ریم، ئیسماعیل عوم كب رھمی ب ڕوە ب رتی ھون ری

شوە كاری سلمانی بوو.دواتـــر و ل ھمان ئـــوارەدا (پ یك ر) شانۆیی نمایشكردنی (كامـــ ران دە رھنانـــی لـــحوسن) دشـــاد ســـوبحان، و نواندنـــی (ســـ فین ئنوە ر باب ع لی) ســـۆزان شوكری، بوو. ب رھ مـــی بڕوەبرتی ھونری شانۆی سلمانی بوو.

دوابـــ دوای ئ م شـــانۆیی ش . ناوە نـــدی پـــرۆژەی ھونری كوردی شانۆیی (تابلۆی گوڵ)ی دیع شكرد، پاشـــان (بشكپ

ع بید) ك ئكت ركی ب توانای حیكایتخوان بووە ،راقییعداســـتانی گانـــوەی بـــۆ

گلگامیش. چاالكیی ئم دووەمی بشـــی ھونریی ل شـــودا دەســـتی بكارەكانـــی خۆی كـــرد، بم شش نمایشـــكردنی :وەیش

كورت فیلم :و ســـینایۆ : ســـیمینار -١و عوسمان) (ئاوات دەرھنانی ھونری (ناوەنـــدی برھمی

(گانندەن بۆ دەستی بل٢- باران : سینایۆ و دەرھنانی ( ھاوڕێ بھجت) و برھمی ھونـــری (بڕوەبرتیـــی

سینمای سلمانی)٣- دشاد : ســـینایۆی (بری شماشـــی) و دەرھنانی (ئاكۆ

سیرینی) ھۆندا. لبیر شـــتك ھ مووكات -٤(گیالن دەرھنانـــی چـــووە:

نژاد) .٥- M٣xدەرھنانی (ســـنگر

كمال)٦- كـــ مـــردم : ســـینایۆ و بدوع (كاروان دەرھنانـــی سۆفی) برھمی (بڕوەبرتیی ھونری ســـینمای سلمانی و

گروپی ستۆدیۆی ئكتر).لكۆتایی كارە ھونرییكانیشدا گفتوگـــۆی كـــراوە لـــ نوان ھونرمندانـــی ئامادەبـــوو و

بینراندا كرا.

ئوارەیك ل مانچستر بۆ ھونر

دكتۆرە بلقیس دۆسكی

ترچس

مانی

ەككۆڕ

رە وا

ئك ل

ندیم

سانئیح

ام م

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

19

بدنیاییوە دەیم (٤٤) دان ساڵ، لدوای دەیان ساڵ، بگرە س *چرمسری و كاولكاری و مرگسات، ك دووچاری كۆمنی خكمان دەبۆوە. یمانڕین و ھـــاوكاری ھاوپدوای راپنودەوتییكان بووین ب خاوەن جۆرك ل قوارەی نیمچ سربخۆ. بردەوامی و گشســـندنی ئـــم قوارەی بندە بمرجك ك بب ئو ھر پشتگیرییكی دەرەكی وەك خون وای. ئم مرجش دیموكراسییتی راستقینی، ھندەمان ل دیموكراسییتی خاو و كوو و برژاو دیت ناچارین زاراوەی راســـتقینی بۆ بكین ب پاشكۆ!، ئوكاتش دت بواری باو بوون، ك لســـر ئاستی كارەكانی دادوەری، لك ئنجومنی وەزیـــران، دەســـت، و حـــزب جیاكردنـــوەی بارزانی ھروەكوو ھـــردوو بڕـــزان و تابانی ئاماژەیان بـــۆ كردووە، وا ل بـــواری جبجكردنوە، دنیاشـــم لسایی لیستی نوی كوردستانی ھر

جـــبج دەبـــت ببت.

*پــــرلــــمــــانــــی ك ــان ــت ـــ كــوردســـبرھمــــی خباتی خكی ســـاھای ســــتــــمــــدیــــدەی كوردستان. بردەوام ــــی ــــردن بــــ دەركوتمان یاساكانی ل ڕۆژ بـــ رۆژ .وەدایشــــــــانگ

لگـــڵ تۆكمتر بوونی بانگھشـــت و وەزیران ئنجومنی بۆ لپرسینوەی و وەزیـــرەكان ھنگاوەكانـــی چتـــر دەكاتوەو دەبـــت بوردی ل بودجو داھات و خرجی حكومت دەپچتوە، بدواداچوونی و بھـــاوكاری ئمش دســـۆزانی ھموو الیكمان دەكرت،

ك مبستمان چاكتر بوونی بت. * قارەمانكانـــی زینـــدان. پشـــنگی شانبشـــانی بـــوون، خباتگـــان پشـــمرگ و تكۆشرە سیاسییكان. دەكـــران یان ل كی قـــڕەمیـــان ھبنـــاو دادگاكان زیندانی و لســـدارە تی حكومسایســـتاش لدەدران. ئنیشـــتیمانییكمان بپـــی یاســـا و دادگاكانی پرلمانمـــان، بیارەكانی ھرم كارەكانیان ھدەسوڕنن. لگڵ ت بكانی تایببكتچوونمان مشڤپكاروباری كۆمیتی كارەكانی دەبت ردەمی و یاســـاییانم دادگا ســـبۆ ئ

جبھن * ئم ك تاوەكو ئستا خاوەنی دەوتی نتوەیی خۆمان نین. ئم حكومتی ھمان ھونی ھر ھیوا و ئامانجكی خی لت درجا دەب .چارەنووسسازمانھاوكاری كردنی نكین. لبرامبریشدا دەبـــ حكومتیش وزە و توانا و ھزر و بیری ســـردەمی ھر تاكـــك بھند

ھگرت و فرامۆشی نكات. بتایبتی رووناكبیر و سیاستمدار و شـــارەزاكان. بپچوانوە ل لیستی

بۆر دەخوندرنوە...

قاسم محمد مستفا

ارـــ

وت

مستفا رابر- لندەن پشــــكی: گریمــــان ركخراوك ســــیرانكی بۆ چنــــد خزانك رك خســــت ب پاســــكی گورە بــــ ركوتن، سرپرشــــتیاری ككوەی خبۆئــــ ،كشــــتگبتاقــــت نبــــن بــــ میكرەفۆن باسكرد، سیرانكی برنامی داوای لــــ گشــــتیارەكان كــــرد ب فــــرق وجیاوازی بشــــداری گۆرانی نوكت ن بڕەالوژە بكگو الســــایی كردنوەی ھر شتك بت. ل تۆوە دەستی پكرد و وتی: فرمــــوو برز ئــــوە میكریفۆن ، شداری بككی خۆش بشــــت ب گۆرانیی وە دایــــلــــ كشــــك نایزانی یان دە نگت ناخۆشــــ یان لسر و ریشی تۆ نا وە شتوە، ھــــر چۆنك بت وەكــــوو قیرو بنیشــــت پت وەنووســــان چارت نیی دەبت رووبرووی ئو پنجا شست ژن و پیاوە شتك بی بۆ ئاوەك ی خۆت لڕەكوەی بئ

دەربینیت. دەی ھســــوە چاوــــك ب ناو پاســــكدا بگە، سیری دەم و چاویان بك، دەشــــت ھندكیان نناســــیت و نزانیت چ كارەن، ئاستی ھۆشــــیاری چۆن، خۆت شــــلوو مك ، با چاوت رە شك و نب كات ناوی خوای لن شكپ وە ش بزان ەوە ئك بگینوكت نوكت گۆتن ھ ندك وە ســــتایی دە وێ: تبینی ئ وە بك ئافرە تتان لگ خ كی بیروباوە ڕ جیاتان لگ ھندێ كس ھ ســــتیان ب رامب ر ئاییــــن ناوچگری زۆر س رو وام ناسك نوكتیكی دی خ كك بگریت ب گ ش بینی نوكتك ت بگەوە، ھــــ وڵ بدە ب نوكت كــــی خۆت پنكنیت، قسكانیشــــت تكــــڵ و پكــــڵ مك، ئگر ل كاتی گانوەیدا غبغبــــك روویــــدا كمك بوە ست ھ تا گوگرەكانت ھ ستت م نوكت ئ وە بۆ نموونبۆ رادە گرنئمریكیی ھندك ساردە، بم ل بۆنیكی گوتراوە و كسیش ك لبــــووە: پیاو ــــی تووڕە نپرۆخی دەریای كالیفۆرنیا رێ و رێ دە ڕۆیشت و ل ب ر خۆیوە ناوی پوە، لنــــا و دە پاڕایخوای ددوعایكی كــــرد خوای گیان یك مرازم ھی ب گورەیی خۆت بۆم ب دی بن پــــاش كمك لناكاو گواــــ ھورەكی بان ســــ ری گرم یــــك ھات و دە نگــــك پی گوت ل ب ر ئ وە ی تۆ ب ندە یكی ب راســــتی خواپ رســــتی پاك و ت ب مرازەك ســــۆزی، بۆیــــدھ تا جب جی بكــــ م پیاوەكش

گوتــــی: خوایــــ پردك ل ســــ ر دروســــت بك رین ب م دە ریای ئ ھ تا ھ ر كاتك بم وێ یكس ر ب ئۆتۆمبل ب ســــ ریدا بۆم بۆ ھــــاوای، دە نگك وە مــــی داوە ف رمووی تۆ دە زانی ئــــ م پردەی تۆ دەتوێ كرەســــتیكی زۆری وە دەببكــــ دەوێ بیــــری لــــپایكانی ئو پــــردە ل قوویی دەریای پاســــفیك جگیر بكرن، ھرخــــۆم دەزانم چند شــــیش و چیمنتۆ و كرەســــتی تدەچت ت حاس م ناتوانم مرازەكمن نابك م، بم پم باش مرازكی تر داوا بكیت كمكی تر بیر بكوە ب نم پ داویت دە ب شتكت بۆ بك م پیاوەكــــ زۆر بیری كردە وە دواجار گوتی باشــــ خوای گیان من ل ئافرە ت ســــ رم ســــوڕماوە م نازانم لی ناگم ت رچی دە ك ھ ناخیدا چۆن بیر دە كاتوە بیر لچ دەك نوە بۆ دە گرین، مبستیان چیی كاتی دەن ھیۆ نیی، بۆچی ل خۆڕایی تووڕە دەبن، ھ روەھا چۆن بتوانم ب ڕاستی دی ژنكم كك دە نگم پاش تاو خۆش بك ختســــ زۆر ئمیان فرمووی وازی ل بنــــ! جب ج كردنی ئاسانترە، پشــــووت مرازە كی ر پردەكوێ جادەی س ستا دە تئ

دوو ساید بت یان چوار ساید !كتی باسباب

ك، كوەی وتارندنــــبــــۆ خوجی متمانــــ و بوای گوگرەكان بت و بتوانــــی راوبۆچوونكانت بسلمنیت و ق ناع تیان پ بنیت و پویست ب راستگۆییوە خاكت (باب تك) الی خۆت دە ست نیشان كردبت راھنانی پویستت كردبت لســــر چۆنیتی پكشكردنی، راھاتن ل س ر خوندن وە زۆر زۆر پویســــت بۆ نموون تۆ دەتوانی بارك كتب لســــر فلووتژەنین چۆن فلووت ل وە، كنیتبخوفووی ناتوانیت بــــم دە درت، ئاوازكــــی نۆتیی پــــدا بكیت بب ئــــوەی ماوەیك راھنانت ل ســــ ر كردب ب ھمان شــــوە لخوڕین، پایسكل تنس، یاری وتاردان. نووســــین، ونگرتن، تۆ پرۆڤكردن، واتــــ راھنان، دەتوانــــی وەك زەمانی زوو لبر خۆت پرۆڤی "نــــینۆك"ئاونبكیت یان ریكۆردەر بكاربنن، پاشــــان گوێ ل وتارەكت بگری تــــكــــوێ دەنگــــت تبزانــــی لدەكات ھروەھــــا دەتوانی ڤیدیۆ بكاربنی، داوا ل كس و كارت بك گوت ل بگرن خوندنوەكت

ھسنگنن.لكاتی وتاردان ئگر بۆن یكی

ئایینی بوو ناوی خوای ب خش ندە رنا بل گ ئ ،و میھرە بان بینــــخوشــــك و برایانی ب ڕــــز یان ئامادە بــــوان ئ گــــ ر ھ ندــــك دواك وتی بــــ داوای لبوردن وە بیانویكی ب ج بن وە سوپاسی ك بك ن والی خوێ یــــان ئ خان ئ م دە رف ت ی بۆ رە خساندوویت ئ گادارب ل ھندێ وتاری ســــۆز ئامزدا ك سانك خۆیان پ ناگیرێ یان راسپدراون تكبیر ل دە دە ن تی ك تایب شن بیان ھوتاف دەك ناوی ك سای تییكی م زن دنین پویست تۆش الی خۆت وە تاوك بوە ستی لكاتی وتاردان ت نیا روو لیك ال مك ب دە م ئاخاوتن وە سیركی ئ مالو ئ والت بك ئ گ ر ك راگریت رە نگس ر ك س چاو ل ھۆشــــت بدات و گوت ل دە گری وابزانی ل گ ڵ ئ وت، وتارخونی شــــارە زا و لزان دە ب پشــــكی بزان وتارەك ی لكوێ و بۆچی پشــــكش دەكات ئ م پرســــیارە ســــادان ل خۆی بكات بۆچی ئ م

وتارە پشك ش دە كات و رابــــواردن و خۆشــــی بــــۆ *بۆئــــ وە ی * خۆدە رخســــتن زانیارییكی نوێ و شاراوە ئاشكرا بكات ٭ ل الی نكی سیا سی تایب ت راســــپدراوە ٭ وەكوو ب ڕوە ب ر اشكی كۆمپانیا بانند یان كارم بــــۆ ب رھ م كانــــی دە كات ٭ یان وە كــــو ف رمانبــــ ری دە زگایكی میری ئ ركی خۆی بــــ ج دنی ٭ یان وە كوو رۆشنبیرك ئ ركی نیشــــتمانی خۆی ب ج دنت ٭ بۆئ وە ی وتاركــــی تۆكردنوە و گرەشــــونی و ناوزڕانــــدن و روشــــاندن پشــــك ش بكات * بۆ بانگاشكردن بۆ حیزبك ی ٭ یان بۆ ب رگریكردن لــــ بیروباوە ڕی

خۆی ٭ ك میكرە فۆن دە گرت دە ســــت وە یــــت بروا دە ســــت دەك یــــان ھ ئاخاوتــــن ل ســــ رە تادا چاوك بگە دە موچاوی ئامادە بووەكان ب ســــ ر بك وە بزان ك ھاتووە ل بگــــری دوور نیی ت لــــگو پشــــوە ب رچــــاوت كمك لل بــــن دە ســــت كانت ئارە ق بــــكات ئژنۆت بل رزیت مشــــ وە ش بیت ك مك دە نگــــت بنووســــت یان دە مت وشــــك بیت پاشــــان وردە وردە متمانــــ ت ب خــــۆت ب ھز ھاتووە (ل راپرســــییكدا دە بت وتاردان و قســــ كردن بۆ ج ماوە ر زە حم تــــ ل پل ی روحكشــــان گومان وتاری رۆتینی و پب (دایھگۆتن و چ واشــــاكاری گوگر زوو ھ راسان دەكات جگ ل م ش پویست ھ ر مل ل خوندن وە ی

وتارە ك ت ن نیت وا ن زانی ئ و خكی ب ردەمــــت ل گوی گادا نووســــتون ھ تا دە توانی پشــــت ب راســــتییكان بب ستی باشترە ك بكیســــتو ناوە نــــاوە ھ بزانــــ گوگرەكان لــــ گت دان كوتوونت داغلدان یان ل ناو خۆیان خ ریكی پست پستن چاو راگرتن ل س ر تبینییكانت زۆر پ سند نیی نوكتیك پك نینك ل ھــــ زار نوچ وان گــــرژ كردن و بــــرۆ لكدان باشــــترە جاروبار ی خۆی بوو ئاماژە بج ر ل گ ئناودار ك سایتییكی گۆتیكی بك ھ وبدە ھ ندك جۆش و سۆز ب قســــكانت بدەیت ئاخر ئ گ ر تۆ ح ماست ن ب گوگرەكانت بۆ ھیان بت! ل ھندێ كموكوڕی ترســــ وە م ندنی خو ــــ و ھقابیل ب یك دوو ھ ختی

نۆبل ل دە ست دە دەیت!! بۆ ختوك دانی ھ ستی گوگرەكانت پویست ب وە دەكات ھندێ ترش و خوێ ب گان وە ی سر بردەكان دابكیت. ھندێ كسی مین تبار ھ ن ب ن ختك ھ ست جوندن ناخیان دەھژت. شخكی بلیم تی ل مزگ وتكدا تپشوولیی ریش كی كۆنی بۆ كۆمرەتای ســــ ب خكك دە گاوە بینی كســــك ت كژســــكان دەڕكــــوڵ فرمب

ج نابی شخ ل وتارەك ی بووە رووی ل كابرا كرد و گوتی: دیارە كردی بم زۆر كاری توتارەكــــكوڵ دە گریای دە روشــــ ك گوتی: قوربان لت ناشارم وە ماوەیك ل م وبــــ ر چ نــــد ك ســــانكی خوان ناس بزن نریی ك ی منیان دزی چ ندی گڕام و سوڕام دە ستم نك وت وە كاتی ب ڕزتان س رت دە ل قانــــد و ریشــــی موبارەكتان دە جوالوە منیش ردنی نرییكی خۆم بیر دە ك وت وە، ك ن رم با ن بوو دە یجوالند، ب دە ست خۆم

خ ریك بوو ئاگرم تب ر بت.بۆچی خك ئامادە دە بن؟

بــــ زۆری ئۆرگانكانــــی حیزب یان دە زگاكانــــی حكوم ت خك پلكش دەك ن ب دوایاندا دە نرن ئامادەیــــان دەكــــ ن بۆ كــــۆڕ و كۆبوونوەكانیان بۆ ئ وە ی گوێ ل كادیركی پشك وتوویان بگرن ل كۆڕی ئــــاوادا ئامادە بوان خوا بن كورت وتــــارەكان خوای تیان زوو ن جاتیان بت و بۆن وە س ر ئیش وكاری خۆیان.. ل م بۆنان دا وای موســــیقایكی ھمن باشتر و خۆش ب ر ل وتــــار خوندن وە ب ریكــــۆردە ر ل بدرت ھ روەھا ل كاتی پشــــوودا ئ گــــ ر میوە و

ساردیش ھ بت باشترە.

دووە م: ھ ندــــك جــــار ل الی ن ركخراوك بانگ واز بودە كرت وە بــــۆ ئامادە بــــوون لــــ كــــۆڕی ك ســــای تییكی ناودار و بلیم ت وەكوو كۆڕەكانــــی ب ڕزان دكتۆر بك س، ك مال م زھ ر، شكۆ مامۆستا ج مال ن ب ز، مح م دی م ال ك ریم، ف رید ئ س ســــ رد، بدو دكتۆر رە فیق ســــابیر، ع ك بن خ س زاد حو، شش پ ئــــارە زووی خۆیان دەچن چاكیش زیان لن ر یان بۆ شــــل دەكگودە گرن ھــــ وڵ دە دە ن بۆ یــــادگار

ون یان ل گڵ بگرن. ھندێ جار كۆڕەكان ب پرسیار و وەم كۆتایی دت، لرەدا گوگر دەتوانت قامك بــــ رز كات وە و داوای ب شــــداربوون بكات ئگر رگی پــــدرا تبینی و بۆچوونی خۆی ل ســــ ر وتارەك ت بــــاس دە كات ل ھ ندێ ھۆڵ میكرە فۆنی یگر ھردە می گو ب ســــپاو ل چیان میكرە فۆنی گ رۆك دنن یان بانگت دەك ن بۆســــ ر ســــ كۆی دان ب گــــگومــــان روتــــاردان ب كی باشت م دە رف پرســــیار و وە بۆ تكدان و ئاژاوە نان وە گرژكردن كش و ھــــ وای گردبوون وە كان، بۆی ش ب دەگم ن رگی خكی گرە شون و جنوفرۆش دە درت ب شداری بكات زۆر جاریش خ كی ج رب زە ی بۆ ئامادە دە ك ن ئ گ ر ك ســــك ســــنووری خۆی ب زاند

ب پاڵ دە ری دە ك ن دە رە وە. وتاری گشتی ھ تا سادە بت باشترە

بھشتی مامۆســــتا ع الئ ددین ن جم ددین (ع الئ دین س جادی ١٩٠٧ ســــای عیســــام ددین ل دایكبووە ســــای ١٩٨٤ ل ب غدا كۆچی دوایی كردووە ل گۆڕستانی شــــخ ع بدولقــــادری گیالنــــی ب خاك ســــپدراوە) كات خۆی ل ســــای ١٩٧٤ ئ مینداری گشتی ئ وقــــاف بوو ل ھولــــر ب دە م نوكت گانــــوەی ئامــــۆژگاری وتارخونــــی مزگ وتكــــی دەكرد پی دە گوت دە ب ھ وڵ بدە ی ئ م خك ب ست زمان تت بگات تا دە توانی ب سادەیی بدوێ ف رمووی ك لگوند ك لالی كیان مجار بۆنیكــــدا ب دە نگكی ســــازگار قورئانی پیرۆزی دە خوند، پاشان بیتكی ب جۆش و خرۆشی غ زای بھن ســــای بۆ گوتن گوندییكان ل یان قــــووت كردە وە ، كــــگوب ندە ك ی ت واوكــــرد حاجیی كی ت نیشت خۆی ن زانی كڕەوای یتم ب ی گوت مامۆستا مادام ئپ خۆشان ت دە زانی ل بیانییوە

چما ئ و ق وچ ق وچ ت دەكرد. بشی یكم

چۆن ل كۆر و كۆبوونوەی گشتیدا وتاركی ب گرێ و گاڵ پشكش دەكیت؟

شخ محمود برزنجیشخ محمد كوڕی شخ محدین ەحمان لبدولخ عكــــوڕی شــــ ،میرەكانی"ی علی نوەی"شخ سر"شخ دەگڕتوە زنجیرە بكــــوڕە ولیانــــی" ئیســــماعیل گورەی"شــــخ محمــــدی نۆدێ" شــــخی ولیانی و شخی گلزەردە و شــــخی غزای ھر ســــ زاتی گورە برا بــــوون و ب قوتبكانی بنمای برزنجیان دەژمردرن، ك ب ســــدان شــــخ و كسایتی گورەیان ل كوردســــتان و عراق و ئران و ئوردن و ســــعودی تدا

ھكوتووە. شخ محمدی میرەكانی لسای گوندی"میرەكان"ل ١٨٩٧ زایینی لدایكبووە، ئو گوندەی ك لسای ١٨٣٠ شخ علی میرەكانی ئاوەدانی ر، لولری ھدەڤــــ كــــردەوە لتمنی"٢٠"ســــایدا ھاوسرگیری كــــی خــــۆی دەكا كڵ خزمگــــلناوی"ئامینخــــان"ی كچی"شــــخ

مارفی ھرەج"بووە. كــــی بــــنجد گمــــخ محشــــ ل میشت بووە ھنگ و تاقشــــتكیكیاندا خزمتــــی دیك و ســــوارچاككی كردووە. ھژارانی میــــدان بــــوو، زۆر بلیمت بوو، نوان ســــوارچاكی كبكــــی لدھاتكانی دەوروبری، ھمووكات

پلی یكمی ھناوە.

شــــخ محمــــدی ســــوارچاك و ھرچنــــدە نیشــــتیمانپروەر، الینی خوندەواری كم بوو لگڵ ئوەشدا كۆم شیعركی دەزانی، ھروەكو باس دەكن دەستی شیعر ل وەتئ ھبووە، خوندنوەی

:كی دەە شیعردكورد وەكــــو داری عر عرە دوورە

بشك، نزیكی مقسدی رۆژی لــــدوای من بۆ مژوو ببینن

حكومتی كوردی وەك كسكی مولتزم و خمخۆری گلكی دەســــتی بــــای ھبوو لــــ كۆمككردنی پشــــمرگكانی ســــانی ١٩٦٢ ئیلوولی شۆڕشی

.١٩٦٣ –و ١٩٣٠ ســــاكانی لنــــوان لنوان روویــــدا شــــڕك ١٩٣٥پادشــــایتی و علی حكومتــــی ب حمود ئاغــــای دزەیــــی، كمئو شڕی"میرەكان"تۆماركراوە، تكھچوونی نوان كاربدەستانی ئوێ رۆژی ھولر و علی ئاغای دزەیی لوەوە ھاتووە كات"علی محمود ئاغای دزەیی" لالین"شخ محمــــدی میرەكانی"یوە داوەت دەكرێ، سیخوڕانی حوكمانی ئو ھوا دەگینن دەســــتداران، ھزك ل پۆلیس و سوارە پالماری گوندی"میرەكان"دەدەن، چكدارانی علــــی ئاغــــای دزەیــــی و شــــخ محمــــدی میرەكانی ل ھزەكی پۆلیس رادەپــــڕن و تقو لكدان

ڕەكشــــ ،یدا دەبوانیان پنلنزیكــــی دوو كاتژمر بــــردەوام دەبــــت، ل ئنجامــــدا ھزەكی حكومت شــــپرزە دەبــــن و برەو پاشكشدەكن، ھولر شــــاری پۆلیســــك دەكوژرێ، ئوشــــڕە دەبتــــ مایی ئــــوەی حكومت ھزكــــی زۆرتر بنرتوە ســــر دەكن دەســــت گوندی"میرەكان"و ب رەشــــبگیری، دوای لكۆینوە ئازادیــــان دەكــــن، تنھا"شــــخ ك ،بدی میــــرەكان"ی نممحماوەی"٤٠"رۆژ بنددەكرێ، چندی ھوڵ و ئازاردانی لگدا دەكن تا شونی شاردنوەی"علی محمود ئاغا"ی ل وەرگرن، بم بسوود دەب، پاشان ناچار دەبن ل زیندان

ئازادی بكن. شخ محمدی میرەكانی تا سای ١٩٥٩ لگوندی میرەكان دەمنتوە، پاشــــان روو دەكاتــــ ھولــــر و جیداوە"نیشــــتڕەكی"سگلپــــاش ماوەیكــــی كم دەبــــ و ب"سرپرشتیاری بیری ئاوەكانی ھولر" ل فرمانگــــ دادەمزرێ ل رۆژی ١٩٧٥/٩/٢٠ بۆ یكجاری د گورەكی لــــ لدان دەكوێ و مائاوایــــی ل خزم و دۆســــت و برادەرانی دەكا، ل گۆڕستانی"شخ بخــــاك معروف"لھولــــر

دەسپردرێ. شخ محمدی میرەكانی س برای

ھبووە بناوەكانی:

١- شــــخ ئنوەر- ل نوەكانی شخ ئیسماعیل برزنجی نووسر

.یو رۆشنبیری ھ٢- شــــخ رەزا- لــــ نوەكانــــی شخ حســــن برزنجی خاوەنی

.كۆمپانیای رەشوان٣- شخ عبدولقادر- ل نوەكانی شخ جواد برزنجی ئامیر لیوای

.شكری كوردستانلشخ محمدی میرەكانی لرووی كۆمیتییــــوە پیوەندییكــــی فراوانــــی ھبوو لگڵ ســــرجم شخان و ئاغاكانی منتك و خدری پاشا و ئحمد حمدەمینی دزەیی و زۆری تریش، لپاش خۆی دوو كوڕ و كچكی بۆ گل و نیشتیمان

بجھشت ب ناوەكانی: ١- شخ موحســــین ل كوڕەكانی پایدار شــــخ وەك كســــایتی و ئندازیار كــــ ھكوتــــووە،

.توانایكی بندرمھون٢- شــــخ محمود لــــ كوڕەكانی شخ علیی ل كۆمپانیای كۆڕەك

تیلیكۆم. ٣- قدریخان ك ھاوسری شخ لتیف"لطفی شاعیر"ە ل كوڕەكانی ھوری شــــاعیر و شــــخ عومری

نووسر و رۆشنبیرە. * مبســــت لــــ پشــــت رێ ئو گوندانی، ك ل ھولرەوە برەو الی دەســــت ونۆی دەكپــــردێ بچپی رگا تا دەگات بناری چیای

ددەوان.

لــ ناودارەكانی دەشـــــتی "پشــــــت رێ" شــــخ شــــمحمـــدی میــرەكــانی برزنجـــی

سوود لم پندە وەربگرە: (ھرزان بكە گران بفرۆش، قت ل دوای كسك مڕۆ زب بوبكاتوە )

شخ شمحمدی میرەكانی برزنجی

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

20

تــــوەر

م دواییانبـــاس: بـــلیل عجبـــۆ تلفزیۆن و راپرســـییك رادیـــۆكان كـــراوە، تلفزیۆنی زاگرۆس بیكم دەرچووە، وەكوو پ بینرترین كنای تلفزیۆنی ی رازیبوون، باشمووشیان لو ھبینر چ ســـوودكی ل میڤانشۆ و چرخ و فلـــك دەبینت؟ كچ و كوڕك دن دوو قســـ دەكن، ،وە نییر ھیچســـھیچی ب كتنیاو تنیا بۆ ســـرگرمییكی درۆزنانی كاتـــی، ئم واتا تۆ بوویتوە لخۆت، ھیچت بتاڵ نیی تا داوای شتكی دیك بكیت، تۆ دەبت زەمینت ھبت، ئگر ئم ل خودتـــی خۆمان بتاڵ پلی زاگـــرۆس نبووینتوە، ت ناچینندەســـت ناھم بكیالی نادكتۆرك، ك چارە سری ئمـــی ال نییـــ، ناچینـــ الی مئ ،ك شـــیرمان بداتیگتكشمان زۆرە، ئم ل قۆناغی یكم دایـــن، چ بگات ب قۆناغی سیم، وات شپۆی سیم، پم وابت ئلوین تافلرە، نووسری شپۆی ســـیم، دەت: مرۆڤ لژیانی ســـ قۆناغی ھی، تا پدەگات و كام دەبت، قۆناغی یكم: تووشی خۆ بچووك بینین دەبت و خۆی ب بچووك دەزانت ،ورەیگ ی پـــرەكـــرامبو بوات تۆ گـــورەی، من بچووكم، قۆناغی دووەم: دەگات ئاســـتك فریودەران الینكی خۆ تووشی دەبـــت، دەت: من چاكم و ئوە ھمووتان خراپن، وات خۆ بزل دەكات كـــ ،رانكـــی كوزانین م، لكی قۆناغـــی یوانچپقۆناغی سیمدا دەبت واقیعبین و رۆشنبیر، دەت: یان ھموومان چاكین یـــان ھموومان خراپین، تانیوەی ب كست گدە وات ،دبیـــن نییە، بو نیوەی پـــك ب: ھر ھمـــووی بتا و ھیچـــی تدا نیی، خۆشـــبینكی بی كـــ ،نییـــ ســـاویلكش ھمووی پە، چونك لراســـتیدا پ نییـــ و نیوەی، نیوەی ئاوی مرۆڤ ل ،تانیوەی ب ،دایتقۆناغی سیمدا، ئوەندە عق و شـــھامتی دەبت، ك ب من و تـــۆ خراپین یان من و تۆ چاكین، عریفو مبـــ مـــگای ئكۆم

مانوە ھر زەماندل وە، ككۆنو پـــش مـــژووش ھمانبووە، ئستا بزرمان كردووە، خكانی موە و ئمانی دەفرۆشنپ دیكســـاویلكان لیـــان وەردەگرین، یكمداین، قۆناغی ل ھشـــتا لـــ ســـرەتاییترین ھنـــگاوی یكمداین، لبیرمان نچتوە، كات سرۆكی دەورەی ئنجومنی بوو، "ســـماحت"كیان حوكم ھاتـــ كۆی و ب ســـركردەكانی ی كۆیوتم نی وت: ئـــمـــئدیاری عراقـــی عرەب بۆ ئوە، كچـــی یك كس ل ســـركردە سیاسییكانی ئم عقیان بوە نشـــكا بن، نخر كوڕی باش ئمـــ ھی خاكی خۆمـــ و لناو ماكـــی خۆمدایـــ، دیاری تۆ مدیاری تۆ كیمیایی بوو، ئ ،نیینوتی خۆمو خۆم دەرمھناوە و ب عقیتی خـــۆم و ب ھولی ئدی سیاسییكان، ئوە خۆم، باش من و تۆی رۆشنبیر چیمان

نووســـی لســـر ئـــوە، ئایا بدەنگـــی بدەنگ نبووین، ئی باش كاتك توركیا لمان دەدا، ئران لمـــان دەدا، عرەب وامان پرلمانكی بـــم لدەكات، مـــن و تۆ دت باســـی یاســـای قدەغكردنـــی جگرەمـــان بـــۆ گادا لگوـــی مـــئ دەكات، نووســـتن نیی؟ دیسانوە دەم: رۆشنبیر تۆی ھوســـتی ئی چی بوو؟ یك وتارم بۆ بنن دژی ئو بیـــارەی پرلمان یان ئو دانیشتنی پرلمان نووسرابت، ك پرلمان رۆشنبكاتوە و فری بـــكات و رایچكنـــت، تۆ بۆ ،وە ئیشی تۆ نیییت، ئوادەكئمـــۆ تۆ ئرككـــی گورەترت لسر شـــان، ئرككی سیاسی و نتوەیـــی، ئگر رۆشـــنبیر ك نانووســـرت، ئوە نبوو،

.رۆشنبیر نیی شنووسرا واتن

لڕاسیتدا تھا: عوسمان خالید ك لوەی كاترانم بـــزۆر نیگپرلمانی كوردســـتان باســـك یوەنـــدی بـــپ ـــت، كـــناكر ت، ببتی كوردەوە ھستراتیژییدیدكوە باسی بكرت، ك خك تیار بـــكات لـــڕووی دەروونی و لڕووی مادییـــوە، بۆئوەی لئاستی برپرسیارییتیدابن. بۆ نموون ئم كاری پرلمان، كار بۆ زمانی كوردی بكات، چونك خۆم مامۆســـتای كوردیم و لنزیكوە دەزانم چ لئارادایو چ ئازاركی كی دیكسانمن و كدەروونی بدەگینت. ســـیری پۆگرام و برنامكانی خوندن بك، بدوو ك بیوەزار نووسراوە، رستشكرمانجی خواردوو و رســـتیكی دیك ب كرمانجی ســـروو، قت لدنیادا شـــتی وا نبـــووە، دوو پرۆگرامی یك لناو شـــوەزار خوندنی نتـــوەو دەوتكدا!! ئم رـــك ئوەیـــ پمان بن نین، نتوەیـــك ئـــوە كاكنتوەیكی یـــك رۆحی و یك خونی و یـــك مژوویی و یك زمان نین، بڕاســـتی ئوە خۆی

سكرەو بكوژە.. سانوكئ روحی ل كیگوللدەدات، ك ھســـتكی زیندوویان ھی، ئوكســـانی ك ناتوانن كموكوڕییـــكان لئاســـت كۆڕی وانـــب بـــن، بدەنـــگ زانیـــاری كورد یـــان ئكادیمیای كوردســـتان، بڕاســـتی ئوەیان خۆی لخۆیدا پاشـــاگردانییك بـــوو، گاتكردنك بھســـت و نســـتی خكی كوردســـتان، سیری ئاپارتمانكی زل و جوان و شارســـتانی و تابلۆیكی برز ھواســـراوە، كچی من دەپرسم تائستا چ شتكی گورەو داھنانی مزن لئاســـت خونـــی تاك و نتـــوەی كورد، لـــ مندادانی ئو شون لدایكبووە، كوا ئو فرھنگ گورەیی كوا بنیاز بوون بۆ ھموو نتوەی كوردی نیی مقی ئدیـــاری، ح نبكبین ئوشتانی ك كۆڕی زانیاری كورد لبغدا لكاتی خۆیدا كردی شۆڕشك بوون، باش ئوا ئستا تئیمكانیی ورەو پگ م دەزگایئل ھولـــری پایتختو ھموو الیك ئازادین و تواناكان زیاترن و زەمینیكـــی زۆر لبار و باش ھی بۆ كاركردن لسر كلتوور و

زمانی كوردی..دەگڕموە سر ئوەی بۆ كورد بیـــر لحای خـــۆی ناكاتوەو تنیا دەیوـــت رۆژ ئاوا بكات، رۆژ و شـــو بیكـــوە گـــرێ بدات. قناعتی ھبت و گومان نـــكات، من لـــ وتاركیشـــدا ئاماژەم بوە كردووە، بۆ دەبت من قانـــع بـــم، قناعتم بچی بت، كاتك ك زەمـــن دەڕوات و منیش ھیچم نكـــردووە، كات دەڕوات و كۆمـــگای ئم ھیچی نكردووە، ئـــدی ئم خمكی گـــورە نیی، من بیـــر لخۆم و موە. ئمكوەی داھاتـــوو ننخمكـــی گـــورە نییـــ بموێ

نم، كك بشـــت ت بناعـــقھی خـــۆم نیی. كلتوورك ك ھی خۆم نیی، كلتورـــك ك لگڵ واقیعی من ناگونجت و مشـــكی من جـــوان ناكات، كـــ من جوان ناكات، ئی باش خونرەكانی من چۆن جوان دەكات. ئی چۆن من ب ماقووڵ بم ناقوول و ب نا معقول بن معقول، لكاتكدا مكانی ئعقولمـــوو موا ھكخریك بم نامعقولن، ھموو بم وەخت نامعقولكانیشمان بوونت معقـــول، معقولییت و نـــا معقولییـــت، گومـــان و من بۆ گومان ل دگومانی، باشبپندكی كـــوردەواری نكم، خۆ ھموو پندەكانی كوردی ئرنی ن كۆننـــدی وامان ھـــنین. پ ،ر چوونســـو بیرســـتانپناوەندی مامۆســـتایكی كاتك یان دواناوەندی پندك لســـر

بۆردەك دەنووســـتوەو دەت: لسر داڕشتنك ئوە قوتابیان ئوە بنووســـن، گنجـــی ئمۆ چۆن ئمت ل دەكت؟ با ھزار م كت. بكلتووری ب مجار ئكلتوورك بككی ئمۆ نیت و ئیشم تیا نكردبت و لڕووی كۆمیتییوە و ســـایكۆلۆژی كارم تیـــا نكردبـــت، بـــۆ من ھونـــدەم یـــك دـــری بـــۆ بنووســـم، درەك گوزارشت لو سردەم بكات و گوزارشت لوە بكات، كوا چـــۆن گنجی كورد بیری جوان بت، برھمی جوان بت، كاری جوان بت، پیوەندی كۆمگی وابـــكات بت، جوان كوردی كاریگـــری خۆی بكات و بســـرەوە رەنگدانوەی جوانی بت. چۆن ئو گنج كاریگری بســـر خۆیوە، بسر ھاوڕێ قوتابییكان، بسر دەوروبری، ت؟ كاكبگاوە ھر كۆمســـبھـــر بـــدوای مۆدـــل كوتن و ساســـۆكی بس نییـــ، من دژی ساسۆكی نیم، بم ئایا بۆ ئمش نتوانین مۆدلك دروست نكین لو مۆدالنی، ك ھن. مۆدلك ل معریفت، مۆدلك لژیان، مۆدلك لخـــواردن، مۆدلك لـــ بیركردنـــوەو خوندنوەو پیوەندی نوان بـــاوك و كوڕ و كانی.. رەنگدایك و كیژ و مندائو پاشـــاگردانییی ك لسر ب مانتیشدا ھیئاستی كۆمقناعتی من بھیچ شـــوەیك مر ئگت، جا ئبسروشتی نكۆمیتییدا ئاســـتی لســـر پاشاگردانیمان ھبت، پیوەندی نـــوان ژن و مرد و ھاوســـری و پیوەنـــدی نوان مامۆســـتاو خونـــدكار و پیوەنـــدی نوان دەســـت و تاك، ئگر لسر ئو ئاســـت كارەســـات ھبت و ھبت پاشاگردانی و دواكوتن و نبوونـــی مانایك و بھایك و روئیایك نبوونـــی ھبت، بینینكی جوان و گشی ئاییندەیی ئاییندەیی و ئســـتایی ھبت، ھبت، چـــۆن ئوان ل قمی نووســـینی لـــ نووســـرك، رۆشـــنبیرك و نووســـرك رەنگناداتـــوە، لكاتكـــدا ئو چوارچوەی محكوم، ك پتی لـــ كموكورتی و ھكشـــان و داكشـــانی خۆ خواردنوە، نك داھنان، داكشـــانی و ھكشان نـــك نیگرانییـــك بـــۆ گۆڕان و جوانكـــردن، نیگرانییـــك بۆ دروســـتكردنی ئو كۆمگایی، ك ئمـــ تیایدا بختـــوەر بین و بختوەریـــش لئازادییـــوە ،یئازادیمان ھ مت، ئدروستدەبئـــی كـــوا بختوەرییكمان، ئـــو بختوەرییـــی لـــ دادی دەیبینیـــن، كۆمیتییـــوە كۆمیتییـــ چۆن دادی ئـــو بخۆمان ئگر دروســـتدەبت، لگـــڵ خۆمان راســـتگۆ نبین، رۆشـــنبیرك لگڵ رۆشنبیرك راســـتگۆ نبت، ئم پاداشـــتی نووســـر دەكین لسر بنمای نك ئـــوەی دەقكی داھنرانو

جوانی نووسیوە، نخر بپوەری برادەرایتـــی و خزمایتی و یان كمكی دیـــارەو قناو گوای ،تدایتی حزب و دەسخزملئی بۆ من ئـــو دەنگ نبم، بۆ برامبرەكـــم ئـــو ختكراوە وانی بۆ ئـــاوڕ لت، ئـــبننادەنوە، ك ئســـتا پشـــتگوێ

خراون و فرامۆشكراون.. بـــا ئمـــی رۆشـــنبیر یكتـــر بخونینوە، بۆئوەی توژەكانی مئل چـــاو خكیش دیكـــو بكـــن، بۆئـــوەی كۆمگایك تیابت، متمانـــی وەبربـــت راســـتگۆیی تیابت، با رەخنی رانـــبونیادن راســـتقینو بگریـــن.. با لئاســـتی جوانی و پشـــكوتندابین، با لئاســـتی دابین، كگۆڕانو پۆلو وشـــئئستا ھن، بم لگڵ ئوەشدا ناكرت وەكو سوپرمانك بیك

پاز و فین، بكو ھنگاو بنین، ك ھنگاومان نـــا ھر ھنگاوی ھنگاوەكانی زەحمتـــو یكم

دیكش لخۆوە دروستدەبن.. * زۆرجار قسیك دەكرت دەن: مان لرلیارەكانی پمـــوو بھدەردەچن سیاســـییوە مكتبی ،تدار و حاكمو حـــزب دەســـنك برژەوەندی نیشـــتیمانی و نتوەیی، دەمـــوێ بم ئگر ب نموون باسی نوتكی كۆیو حاكم شیعك بكین، ك گوتت لكۆی چی گـــوت. ئگر كاتك قســـ ل برژەوەندی كســـك یان حـــزب و الینـــك بكرت، ئندامكانـــی لـــی وەدەنگ دن بم دەدەنـــوە، برپچـــی و ئوە بدەگمن دەبینین لئاستی برژەوەندی بـــای نتوەیی و كسانك نتوەیی ئاسایشـــی بن وەم. بڕزتان دەن چی؟

- جلیل عباس: ئو پرســـیارە زۆر جوان بوو، با گری بدەموە بـــ قســـیكی كاك خالیدەوە، باســـی ئازادی كرد، گوتی ئستا نین. بختوەر بـــم ئازادین، ئستا بمانای ئازادی ئم خۆمان خۆمان داننـــاوەو بۆ بنمامان شپۆلك نھناوە. بدەستمان ئـــو ئازادییی بۆمان ھاتووە، خســـتۆت الوە، چونكـــ ئگر ئازادییك ب مومارەسی خۆمان و لئنجامی شـــۆڕش و خباتی ،نابووایبھ بدەستمان خۆمان دەمانناســـی و دەركمان پدەكردو ئوكات بختوەریشـــی لگدا دەبوو. ئینجا بۆی ك مومارەسی ئازادییكی خۆمانمان نكردووەو لسم ســـر تد نناسیوە، سیاسییكش، من وەكو ئندامی حیزبك تنیا ب سۆز"عطف"سر كلســـم، یا مو حزبـــبـــ ،ییماكی بنیان سۆز كییخپرانســـیپكی بپـــی مـــئسیاســـی ناجوینوە، گو چوارچوەیكی سیاسیمان نییو ئاراستیكی دیاریكراوی سیاستی راســـت بۆی ،وەییمان نییتنئگر قســـیك ب سركردەكم ســـركردەكم، نك بگوترت، ب برپرســـكم بگوترت گیانی خۆمی لســـر دادەنـــم، بم شتكی زۆر زۆر گورەی نتوەیی باسیشی و تدەپڕت بسرمدا ناكم، ھر دەركیشـــی پناكم. رانی كـــورد لننو لـــ كامـــپرلمانی عراق، ئو ســـوندە و گۆڕی كراوەیـــان دەســـتكاری ئدایان دروســـتكی بشوازە كرد. ھبت ھیچ یككیان ھر ستو ھســـلیمی ئموویان تھ رەبی بوون، كی عشـــۆڤینیزمتنانت ل سوندە یاساییكی بیخوات، دەب پرلمانتارـــك كوردەكانیش پەویان لوان كرد. تنیا د. برھم ئحمد ســـاح سوندەكی چاككردەوە، بۆخۆی ئو شـــھامتی ھبـــوو و ئو بوایی بخۆی ھبوو، ب: من نونری كوردم و نونری عرەب نیـــم، بۆی ســـوندەكی بپی یاساو بو شوەیی، ك دروست

دەخۆم. ندەكســـو داڕـــژراوە ،كوەییتن نالی مئ باشھر ھموویان فرامۆشیان كرد، چونك نایناســـن و ئیشـــیان بۆ

الین نتوەییك نكردووە. حزبك ھستاوەتوەو خباتكی ئگر كردووە، چونك چكداری یلف و بی پرانســـیپ و ئپبزانســـتییكان باســـی شـــۆڕش بكن، ئم شۆڕشـــمان نبووە، و یاخیگـــری و ســـرھدان خباتكـــی عشـــایری بـــووەو بایـــوە، دوایی ھندك شـــتی تكڵ بووەو ھندك الساییشمان كردۆتوەو ھندك شتیشمان لم و لو وەرگرتووە. ئگینا ئم ھیچ شۆڕشكمان ئاراستیكی سیاسی كوابوو نبـــووە، نتوەیـــی ھیچ پرۆسیكمان بۆ مسلی نتوەیی نبووە، بۆیش بیرمان لـــ نكردۆتوە، بـــم ئگر

سووكاتییكان شوندا لھمان بـــ یكك ل ســـركردەكانمان ،و حیزبندامی ئئ ،بكرابووایك بۆت نونر لوێ شـــڕكی ئوە. لســـر ھدەگیرســـاند ئمی ،وەیئ لبـــر ئمش بیر، بیـــاڵ، بخ بچووك بھزر، ب ئندش بچووك، تنیاو تنیا دەتوانین تابۆ دروست بكین بۆ تابۆپرستی، ئم بۆ پاك و بختوەری رـــگای برینكردنی و گشـــی كۆمیتی و سیاسی و نتوەیـــی رانھاتووین. كاك خالیـــد ئامـــاژەی زۆر جوانـــی كرد، زۆر بگ ھـــن، ك ئوە بسلمنن یك نتوە نین، كوا مـــن دەتوانم بادینـــان و كرماجی ســـروو بخونموە؟ بادینانیش سن دەخونتوە؟ كوا ھورامان دەتوانت ھولـــر بخونتوەو بپچوانشـــوە كـــوا ھولر

دەتوانت كرماشان بخونتوە؟ باش یكمین پرانسیپی نتوەیی زمان نیی؟ وەزیركی رۆشنبیریمان ھیـــ دوو ســـ رۆژ جلوبرگی وەندی پركـــرد، ئبكوردی للحالكدا الیبـــرد. تـــا بكنین سیاسی و دەستداركی فارس، كـــ ئوكات ســـرۆك وەزیرانی لكۆنگرەیكداو ،یـــمرژ ئو لناو كوردەكان ئیعتیراف دەكات و دەـــت: خكین مـــن داباوم لخۆمان، ئو جلوبرگی ئستا من لبرم، جلوبرگی رەسنی من نییـــ، ئو زمانی ئســـتا من قســـی پدەكم، واتا زمانی .نی من نییفارسی، زمانی رەسجلوبرگی رەسنی من ئو رانك و چۆغیی، ك ئو ھونرمندە ،یو زمانری كـــردووە، ئبل مدەكرد. ئی پوی قسولم ككابرایكی فارس دانی پدادەنت، كچـــی من و تۆ ئگـــر ب رانك و چۆغیكـــوە بچین پرلمان رگات وەزیـــران ئنجومنی یا ناكنـــوە، دەن: وەســـتایك ھاتـــووە، كابرایكی دەشـــتكی ھاتووە. ئم ئایا لخۆداماران نیی؟ ئم ئوە ناگینت، كوا ئم ھســـت و بیر و رۆشنبیری ئگر بۆی نتوەییمان سفرە!! ئازادیمـــان ھیو بختوەریمان

نیی، ئوە ھۆكارەكیتی: ئم ب پرۆسیســـكی سیاسی و تچووینوەیی نتكی نبیر بپـــش و ھومـــان نـــداوە بۆ ئازادیمان ئازادی. بدەستھنانی بدەســـت نھناوە. شـــپۆلك ھاتووە، ئم ھر ھمیش، ھموو مژووی سیاسی كورد بخونوە، خۆمان دەدەین دەم شـــپۆلكو شـــپۆلك برەو كومان دەبات و لكوێ فمـــان دەدات. كچی ھیچـــكات نمانتوانیوە ســـواری ی پببین و ئاراست كپۆلشـــئامانجكانمان. برەو ببخشین ئم ئازاد نین، ئم كاتك ئازاد دەبین، ك خۆت ل ھندك كۆت و بنـــد رزگاركردبـــت، ئویش ناســـینی خـــۆت، پاشـــان ببدۆزینوەی رابردووی خۆت، ئینجا ندی، كو كۆت و بناسینی ئبلدەست و قاچت دای، ئوە پی

دەلن ئازادی. ھـــا: من كخالید عوســـمان تگوتـــم ئازادیمـــان ھیـــ، كاك .ـــت: ئازادیمان نییلیل: دەجمن دەـــم ئازادی بو مانای نا، ك بـــم ئم لھموو شـــتك ئازادیـــن. بـــم ئازادین لوەی دروستبكین، شتك توانیومان مانبووە، توانیومانشتر نپ كتـــا رادەیك مرۆڤـــكان رابنین بوەی ئازادانـــ بژین و قبویان تاكەوی ســـایی لژر نبت حزبی و یـــك ئایدۆلۆژیاو تاك تـــۆ بیركردنـــوەدا ھبكـــن. بـــۆت ھی بـــوە رازی نبیت، بســـردا ئایدۆلۆژیایكت تاك و ئایدۆلۆژیاینن. جا ئپبســـیان كۆمیتی بـــت ئایینـــی

سیاسی بت. ك ،یئازادیمان ھ موایـــمن پزەمینیك بتوانین لســـاییدا ئو بۆئـــوەی بكیـــن، خۆش ینین و بگفراوانتر بك ئازادییئـــورۆژەی ك نتـــوەو وت و ھاووتی ئمش خۆی بناســـت و ئازادییوەو بتو خۆی بدۆز

بختوەر و ئاسوودە بت...بشی چوارەم و كۆتایی

جلیل عباسی : بینر چ سوودك ل میڤانشۆ و چرخ و فلك دەبینت؟ كچ و كوڕك دن دوو ی كاتییكی درۆزنانرمییرگنیا بۆ سنیاو تت ،وە نییر ھیچسھیچی ب ن، كدەك قس

خالید عوسمانجلیل عباسی

خالید عوسمان تھا : ئازادی بو مانای نا، ك بم ئم لھموو شتك ئازادین، بم ئازادین لوەی توانیومان شتك دروستبكین، ك پشتر نمانبووە

ھبت لدوای راپڕین دنیای نووســـین و كتبیش، وەك تواوی بوار و بابتكانی دیكی ژیان ئاۆزی و گۆڕان و ئاراستی جیاو دنیابینی تازەی بخۆوە بینی، نوەی تازە لدایكبوو، ئازادی بیـــروڕاو نمانـــی سانســـۆر و پش پگرتن و تاســـ خنكاندن تا رادەیك ســـریان ھداو ب لشـــاو رۆژنامو كتـــب و بوكراوە چاپ و بوكرانوە.. تنانت ئستا سر شۆستو بن دیوارەكانیش دەڕۆستیان ناین و باوەشیان بۆ ناكنوە.. خریك كتب و نووسین قودسیتی خۆیان لدەست بدەن، كس كس ناخونتوە. تاك و ترا ون بدوای رووداوو بابت و كتبی باش و خمی نووســـین و رۆشـــنبیرییوە. ژیانی خۆی لم پناوەدا پ بخشـــیوە! ھست ب برپرســـیارتی نووسین و ئركی پیرۆزی كتب و وش دەكات.. ئم دیاردەو كشـــو پتای رەنگ لرەو لوێ زۆرجار و چندین كس باســـی لوە كردبت، بم پموای ئستا دیاردەك زۆر زەق بۆتوەو گیشتۆت ئوپڕی، بۆی ئمش، ل مینبری كلچری بدرخانـــوە، پمان باشـــ چند دەنگـــك و كۆمك قمی بتواناو ب سلیقو خاوەن بۆچوونی جیاواز بدوای یك بدونین

و بزانین خوندنوەو ھسنگاندن و لكدانوەیان چیی؟ ئا: عبدولەحمان معروف

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

21

مژووی فۆلكلۆر

دكتۆر مولود ئیبراھیم حسنلـــ ســـرەتاوە كـــ (زمـــان) پیدابـــوو، برە بـــرە لگڵ دروســـت (فۆلكلۆر)یش زمـــان بووە، لـــدوای داھنانی ئلف وردە وردە نووســـین بـــی و (ئدەب)ی نووســـراویش سری ھدا، ئمان ھمووی برھمی گۆڕانكارییكانـــی و كۆمـــڵ كۆمـــی مرۆڤایتیـــن. ئگر ئم ســـرەتای گشـــتیی و بۆ ،كك وەك یگایموو كۆمھئوا زمـــان و فۆلكلۆر و ئدەبی !دەر نییب م یاسایكوردیش لئمان ھمووی برھمی مرۆڤ و كۆمگای مرۆڤایتین. (مرۆڤ) و (كۆمگا)یكشـــی برھمی (زەمـــن) و (گۆڕانكاریی)كانن. گشكردن تیۆر بپی زاناكان و خوندنـــوەی مژووی مرۆڤ زەمن و رۆژگاركی دوور و درژ بـــۆ گۆڕانكارییـــكان دادەنن، ویستمان بنیا پرە تل مئ ،ییدابوونی زمان ھژووی پمكـــ لدواو لنـــو پیدابوونی مژووی تریش ئوانی (زمان)

خۆیان دەدەن دەست.زاناكان زۆربیان لســـر ئوە كۆكـــن ك ســـرەتاو مـــاوەی پیدابوونـــی زمـــان لـــ نوان (١٥٠,٠٠٠) ســـد و پنجا ھزار ســـاڵ تـــا (٣٠,٠٠٠) ســـی ھزار ساڵ پش زایین دروست بووە، ئم زەمنـــش زەمنی مرۆڤی زەمنشدا لو (نیاندەرتاڵ)ە، مرۆڤ ل ئشكوتی (شاندەر) ژیاوە و پاشماوەی بج ماوە، كوات زمان برھمی سردەمی ژیانی نو ئشكوت و ھر ئو زەمن و شـــونش وات نوان (١٥٠,٠٠٠- ٣٠,٠٠٠) ســـاڵ پـــش زایین و ئشـــكوتی شـــاندەر زەمن و شـــونی سرھدانی فۆلكلـــۆر و ھموو بشـــكانی فۆلكلۆرە، ھروەھا چۆن زەمن و شـــونی زمـــان و فۆلكلۆرە، ئاواش زەمن و شونی سرەتاو فلسدانی ئایین و فرھســـ

مانئ چونكـــ !و زانستیشـــھمـــووی برھمـــی كاركردنی جســـتو بكارھنانـــی ھزی دەماغ. ئگر زەمنی (مژوو) لگڵ داھنانی نووسین دەست پـــدەكات و زەمنـــی (ئدەب) ئوا نووســـین! داھنانی دوای زەمنی فۆلكلۆر بدەیان ھزار ســـاڵ پش داھنانی نووسین و

داھنانی ئدەبی نووسراوە.زانـــاكان بكنكـــردن لنـــو بسر شـــاندەر) (ئشكوتی خزنیك و ئرشیفكی كۆن و دەومند و گرنگی مرۆڤایتیدا ،وتشكئ ئم ئستا كوتن.

كوردستانی ئشكوتكی تنیا نییـــ! بكـــ ئشـــكوتكی جیھانیی و بنما و كرەستی .زانستیی تیۆری بۆچوون زۆر ئگر زاناكانی جیھان، شاندەر ب ئشكوتكی بنرخ و كۆن و

ویستوا پند بزانن، ئمدەولكۆلرانـــی كوردیـــش بتوانن تایبتی خۆیان خوندنـــوەی بـــۆ زانیارییكانی نو ،بھئم ئشكوت، گرنگییكی ئم ئشكوت لوەدای، ئگر پش ١٥٠,٠٠٠ ھزار ساڵ شون و مای بووە، ھر كۆبوونوەی مرۆڤ ئســـتای سانی چ ئستاش، پشكنین و ھكۆین وات سای (١٩٥١- ١٩٦٠) لســـر دەســـتی زانایانی وەك (رالف ســـۆلكی) و (رۆز) چ ئســـتای نووســـینی وتشـــكم ئئ ،تم بابئـــھشـــتا ھر ئاوەدان و جگای

ی لو مرۆڤانئ ،ژیانی مرۆڤسرەتاوە تا ئستا ئم ناوچیان چۆڵ نكـــردووە و بردەوامیان ژیان بگۆڕانكانی و بژیـــان وەك وتشـــكئ ئـــم داوە. كورەیكی گرمی برھم ھنی

ژیان، بـــردەوام كاری كردووە و ژیـــان و برھمكانی ژیانی برھـــم ھناوە، لـــ نو ئو برھم زمـــان برھمانـــش ھاتووە، ك دەتوانین ب (زمانی شاندەرییكان) ناوزەدی بكین. ئگر دەقكی ئو زمانمان بۆ بج نماب، ئوا بشك بۆن ھاتووەت و زمانی ئرامو ب كانی دوای خۆی، كـــو زمانن قۆناغی دووەمدا دەتوانین ب لزمانی زاگرۆســـییكان ناودری بكین. تا ئستا ناوی زمانكان بناوی (شون)ی گرووپكانوە ناودەنرێ. دواجـــار ك (ھۆز) و

(نتوە)ی جیا جیا پیدا دەبن، ك ئم ناولنانش لسر دەستی یدابووە، چونككان پرییسۆمســـۆمرییكان دەن: زاناكان یكمین كس بوون ناویان بۆ گروپكان دانا. لگڵ ناوی ھۆز

و نتوەی خۆیان زمانكشیان ھر بـــم ناوانـــ ناودەنرن، فۆلكلۆر ك برھمی بیركردنوە و زمان بكارھنان و كاركردنی سردەمكانی خۆیتی، دەربی جـــۆری ژیـــان و بیركردنوە و رەستنانی ككارھكاركردن و ب ر بۆیھ .یاكراوی ختو ئاولنو ئم پكھاتیی فۆلكلۆردا ون و مانای زەمن و شـــونی وە، بۆ نموونتژیـــان دەدۆزر وە لینكۆوردی لر بـــگئكۆكـــراوەی تواو فۆلكلـــۆری خۆمانـــدا بكیـــن، دەتوانیـــن برھمی سردەمی ژیانی (راو) و

(ئشـــكوت) و (گوند) و (شار)، (برھمی دارستان) و (مڕداری) و (جووتیاری) و (پیشســـازی) زەمنـــ جیـــا جیـــاكان لنو فۆلكلـــۆری كوردیـــدا لك جیا كدا نابكات و لموە. ئینبك

ئوە لبیر بكین ك ئشكوتی شـــاندەر و زنجیـــرە چیاكانی زاگـــرۆس و وتی كوردســـتان كۆزی سرھدان و پگیشتنی میللتی كـــوردن. میللتی كورد ئگـــر بشـــوەیكی گشـــتی ئو ژیانی بردەوامی برھمی مرۆڤانی ك ل شـــاندەرەوە ئم ئوا پكھناوە، كۆمیان برھم ھمجۆر و ھمڕەنگی تكوتووە و ھۆز و نتوەكان زمانـــی تایبـــت بخۆیـــان و فۆلكلـــۆری تایبـــت بخۆیان زمان ئم بم برھمھناوە، و فۆلكلـــۆرە تایبت لك دوور و لـــك دابـــاو نبوون، ھر ئستا زاناكانی زمان پیوەندی جـــۆراو جۆر و زۆر و كم لنو ئم زمانانـــدا دەدۆزنوە، ئو زمانانی كـــ ھندەیان بخت ھبووە بـــر رۆژگاری داھاتنی نووســـین بكون و دەقی جۆراو مت. ئتۆمار بكر جۆریان ل ،یو زمانانستمان ئبرە ملك دواجار دنوە نو زنجیرەی ر زمانژووی زمانی كوردی و ھمو ونی ئقیك ئو زنجیرە پكدەبستتوە! درژە و دوور زایین پش ئقكانـــی ئگر بزمانـــی مردوو دەناســـرن و زانستی زمانناسی زمان كۆنكان وا لمردوویان ناودەبات، ئبئقكانـــی دوای زایین ب(زار) بۆی ھر ناودەبردرن. ھجلزمانی ئستای كوردی برھمی ئـــو زمان مردووان و ئم زارە زیندووانی ك ئستا لناوچی شـــاندەر و زنجیـــرە چیاكانی وتـــی تـــواوی و زاگـــرۆس كوردستان قســـی پ دەكرێ و بزمانكـــی گرنـــگ و زیندووی

ھموو مرۆڤایتی دەناسرێ. ژە، واتن درمـــت م زمانئزمانی كـــوردی زمانكی یكجار دەومنـــدە بـــ فۆلكلـــۆر و برھم جیاجیاكانی فۆلكلۆر، ندییـــمدەو لـــو ئگـــر تنیـــا مبســـت فۆلكلـــۆری كۆكراوەی چند ســـد ساكی ،یتم میللی ئم دواییانئـــئـــوا زۆر لـــوە دەومندتر ر فۆلكلۆری زمانگـــئ ،دەبمردووەكانی بنت ســـر! ئو

كورتیك ل مژووی فۆلكلۆری كورد

چــــاپ فۆلكلــــۆری گشــــتیی، دەزگای پاشــــكۆیكی مژوویــــی تتایب م ژمارەیــــدرخــــان دەریــــدەكات، ئوەی بوكردنــــوببــــ مــــژووی فۆلكلۆری كورد "كــــ رایكی تایبتــــی لكۆرە".

.ن"ـــسولود ئیبراھیم حوەی "دكتۆر مینكۆلژمارە (١١٨) ھینی٢٠٠٩/٥/٢٢

زەمنی داھنانی فۆلكلۆر بدەیان ھزاڕ ساڵ پش داھنانی نووسین و داھنانی ئدەبی نووسراوە

ئشكوتی شاندەر

قی ھولر

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

22

زمان مردووانی ئقی گرنگی زنجیرەی ئم زمان زیندووەن!

كوات دواجـــار ئگر لڕووی یندەگ بـــت تیۆرییـــوەش فۆلكلۆری كـــ ،تناعق ئو زمانـــی لســـردەمی مـــئدەســـت شـــاندەرییكانوە پدەكات و لســـردەمی زمانی زاگرۆسییكان بردەوام دەبت و دواجار دت نو و زمانی ھۆز و نتوەكانی وەكو سۆمرییكان و خورییكان و ســـۆبارییكان و لولوییـــكان و گوتییكان و كاشییكان و میتانییكان و نا و ئورارتییكان و ئیرییـــكان میدییـــكان و كاردۆخییكان و ساســـانییكان دواجـــار لگڵ ھاتنی ئیســـالم قۆناغكی تری زمانی كوردی دەست پدەكات و لم قۆناغشـــدا فۆلكلۆر لزار و بنزارە جیـــا جیاكانی زمانی كوردی بـــردەوام بپی جۆری ژیانـــی ناوچـــكان و ئایین و

كلتوورەكان برھم دت. ژ و قۆناغدر نمم تئ نابجیا جیایانی فۆلكلۆری كوردی ب شتكی خیای بزانین، ئگر لكۆینـــوەی زۆر ورد لنـــو دەق كۆن و جـــۆراو جۆرەكانی فۆلكلـــۆری خۆمانـــدا بكین و ســـردەمكان ژیانی شارەزای بیـــن، كـــم و زۆر برھمـــی جیاكانمـــان جیـــا ردەمســـبـــۆ روون دەبتـــوە. ئگـــر ناسینوەی برھمی (مڕداری و جووتیاری و پیشسازی) ئاسان بـــت، ئوا ناســـینی برھمی ســـردەمی (راو و ئشـــكوت و !ت نییگوند و شار)یش زەحمفۆلكلۆردا، لنـــو ھروەھـــا برھمی تـــام و بۆگرتووەكانی ئایین جیاجیـــاكان، ئوانیش لنو دەق فۆلكلۆرییكان دەست

دەكون.مژووی دەركـــوت ســـتاكئفۆلكلۆر لگڵ مژووی دروست بوونی زمان، ئـــوا فۆلكلۆری .یژووەی ھو مر ئكوردیش ھفۆلكلۆری برھمی بیركردنوە و كاركردنی مرۆڤ. ك مرۆڤیش بـــردەوام ژیانی لـــ (گۆڕان)دا بووە، فۆلكلۆریش بگشتی بر :نموون بـــۆ كوتووە، گۆڕان ئو (گۆتـــ) و (پند)ەی مرۆڤ (راو)دایھنـــاوە، لســـردەمی ب (وتشـــكو ئن) پاشتر لشوەیكی تر دەری بیوە، ھر ئو پندە لسردەمی (گوند)دا وتوو و ككـــی تر كر گۆڕانبھاتۆت (شـــار)یش خۆی لگڵ م یاسایشاردا گونجاندووە، ئكـــم و زۆر ھموو بشـــكانی یوە ھوە. ئفۆلكلۆری گرتۆت م گۆڕانكارییڵ ئگفۆلكلۆر ل ل دەستی بگشتی بردەوامدا ھندێ بنماو پكھات كۆنكانی خۆی برنـــداوە. ئگر گۆتی (دەی: پیرژنی دۆ لرژای) بۆ زۆر ب نین ككاربك بسك یو گۆتئ گـــۆت ب گۆتو بھی سردەمی مڕداری بت، ئوا دواتر لشار و دوای پشكوتنی زانســـت و تكنلۆجیا ھر ئو گۆتی برگكی تر لبر خۆی دەكات و ھمان ماناو مبست ب شوەیكی تازەتر دەردەبێ، ئویـــش ئوەیـــ ك ل شـــار كســـك زۆر قســـبكات و زۆر ب بت، پی دەن: (تسجیلی قـــووت داوە) یان ئوەت دەن: سیر نووســـیوە) بۆی (دكتۆر دەكین ئو گۆتی لسردەمی مڕداری ب كرەست و ئاوھوای ژیانـــی مـــڕداری دەربـــاوە، ئویـــش رژان و خســـاربوون (دۆ)ی، دۆش برھمكی گرنگ و ماندووبوونكی زۆری كسانی مـــڕدارە، لنـــو مڕدارانیش پیرەژن ل ھمـــووان پتر پیوە ماندوو بووە و برپرسی پاراستن تی، بۆینانییدەســـت ھو بلكاتی رژانیدا ئو ل ھمووان پتر ســـوویتی ئو ســـووەش بزۆر گوتن دەردەبێ و ھر لو ســـردەمش كورد گوتوویتی:

"زۆر گۆتن، ل زگ سۆتن". ،زۆری گوتب سر كگئ بۆیئوا بو پیرەژن دۆی رژاوەیان دەكین بم سیر چواندووە، لشار ئو زۆر بی ب كسكی وەیویش ئنـــن، ئتر دەچو داوەت كۆمیدیان ونیكی ك

و دەن: تسجیلی قووت داوە. وات تســـجیلكی بكارخراوی دەست خۆی نییقووت داوە و ب ر قســـوە و ھتبـــۆی ناكوژتردا، دەربینكی ل دەكات، بشـــوەیكی ترە ئویش بو تدەچ ندراوە، كچو خۆشنبۆ چارەســـری پزیشـــك الی و پزیشـــك و نخۆشـــییك چارەسری بۆ دەنووس و ئویش زۆر بتواوی ئامۆژگارییكانی پزیشك جبج دەكات و گوێ

نادا. وات ســـی دیكھیچ كب خۆشو نك و ئركئ بووە ب ر بۆیبكات. ھ جبج دەبزۆر بییـــش لزۆر گوتنكیدا دەچوونـــن خۆشـــن بـــو كـــ پزیشـــك چارەســـری بۆ نووسیوە. سیر دەكین لنوان زەمنی مڕداری و زەمنی شار چندین ھزار ساڵ ھی، كچی ئو مبست خۆی پاراستووە و لھر سردەمكدا ب كرەستی ئو سردەم خۆی دەرخستووە. ئم خۆگۆڕین ل دەرخســـتنی مبســـتدا تنیا ئم گۆتیو و فۆلكلۆر بگشتی ناگرتوە، بك ھموو الینكانی ژیانی ئگر :نموون بۆ گرتووتوە، نلك پناو لسرەتا مرۆڤ وتی كردووتشـــكشـــاخ و ئمـــاڵ، ئمۆ لمـــاڵ و خانوو دروستكرندا گیشتووەت ھونری

سر سوڕھنر.مرۆڤ ھر خۆی عقی داھنر و كاركری دەســـتەنگینی ئم فۆلكلۆریش .ینانداھ ھموو سرەتایترین و تمندرژترین برھمـــی دەومندتریـــن و مرۆڤ! ك سیری مژووی دوور و درژی ژیانـــی مرۆڤ دەكین ل كوردستان و ل فۆلكلۆر ورد برامبر لـــ دەبینوە خۆمان دەریایكی ب بن و بســـنووردا دەبینین، ئمش دەمانخات ژر برپرسیارییتكی گران و پیرۆز. ئگر تا ئســـتا شتكی كم بۆ كراوە، تییرپرســـیاریب ئم ئوا دەب بۆ داھاتوو بزانایی و دسۆزی و گرنگییكی زۆرتر مل

لبر ئم كارە پویست بنین.نووســـیندا لم ئگـــر مئكرد (ئشكوتی شـــاندەر)مان بـــ جوگرافیای ســـرھدانی فۆلكلۆر بۆ كـــورد، ئوا لبر ئوەیـــ ك مـــژووی ئاوەدانی ئـــم ئشـــكوت دوور و درژە

وەی وردیـــش لـــینـــكۆو لپاشماوەكانی مرۆڤ نیشتجی ئم ئشـــكوت كراوە زانایكی لمـــژە شونوارناســـیش گوتوویتی: ئشكوتی شاندەر دەومندتریـــن و كۆنتریـــن ئرشـــیفی مرۆڤایتییـــ، ھر بۆ دەومندەش رشیفئ ئم مووانش ھپی كـــورد لمئو دەتوانین بۆ زۆر بابت سوود ئشكوتی دەومندییی لم

شاندەر وەربگرین.

لرەش قســـ لسر فۆلكلۆری لنـــو ھولـــرە شـــاری ھولـــر، (ئینســـكلۆپیدیا)ی ك !نیی و مانایوە بدەنا ئـــئشكوتكانی تری كوردستان و ئوانی جیھان ئشكوتكانی ھر ل زووەوە مبندی ژیانی مرۆڤ بوون رۆیان نبووە لو برھم ھنانـــ، برھمكانی

ژیان.ئم مـــژووە درژەی فۆلكلۆر و فۆلكلۆر دەومندییـــی ئم ھشتا ب لكۆینوەی زانستی بـــوردی پۆلیـــن نكـــراوە و و مـــرج جیاجیاكانی شـــبتایبمندییكانیان دەستنیشان نكراوە و پناسی دروستیان بۆ دانندراوە، ھر چندە دسۆزان بپشت بستن بكاری میللتانی تر خانگیرییكیان بۆ كردوون و ھندك لو بش و بابتانیان جیاكردۆتـــوە، ئمـــش لرە م پۆلین كردنر ئســـر لھھندك ل فۆلكلۆری ھولرمان م كارە، كو ئـــن خســـتووتبریتین ل: پند و گۆت و قسی نســـتق و بســـت و بند و حیـــران و الوك و حكایت و فسانتی گیانداران و ئكایح

و خرافو وڕن و گۆرانی. ك لینـــد نموونســـتا چئپند و گۆتی نـــو كوردەواری دنینوە، كـــ ھریكیان بۆ زەمنكی دیـــاری كراوی كۆنی مژووی كوردستان دەگڕتوە. ئم نموون ھنانوە دەكرێ بۆ ھموو بشكانی تری فۆلكلۆر بكرێ، حكایت و ئفســـانو الوك و حیران و بند و گۆرانی

و...تاد.نموونكان:

- لـــ ناوەندان دەخواو لـــ رۆخان پاڵ دەداتوە: ب جۆركی تریش گوتراوە:

ی و لوەڕوزاییان دەلس ل -وشكاتیان پاڵ دەداتوە

ھرچندە یك ل مبستكانی

كـــ وەیـــئ ،یـــم گۆتئـــباس ل كســـانی خۆپرســـت دەكات، مســـحتخواز و بم لـــ بنڕەتـــدا ونیكی ســـردەمی كۆتاییكانی كۆنی دنتـــوە (برھمخۆر)یمـــان یـــاد، ك بـــاس ل كســـك دەكات، كار نـــاكات و برھمی ئامـــادە دەخوات، ك تریشـــی خوارد دەچ ل جگای وشـــك وە. واتدەداترۆخـــان پا و للـــ ونی پشـــت مبســـت و

نـــاوەڕۆك، ونی ســـردەمی بیرو دنتوە برھمخۆریمان باســـی كســـك دەكات ك خۆ وە. كتـــكاركـــردن دەدز لـــزەمنكی بۆ زیاتر ل دەھزار

ساڵ پش زایین دەگڕتوە.- كابرا وجاغی رۆشن! ل كوردەواری ئم گۆتی ب كسك دەگوترێ كـــ منداڵ بـــ تایبـــت كوڕی لھاتوو و لوەشاوەی ھب و كوڕە بـــ كار و ناو و ناوبانگی ردەوام بخۆی نـــاوی باوكی ب

زیندوویی بھتوە.ئگر ب وردی سیری ونكانی ســـتدارەكبم پشـــتی وشـــبكین، ئوا بۆمان دەردەكوێ، ریتو داب و نل ینم وئ ك

ل ك ھاتـــووە، ئایینییـــوە ســـردەمی ئایینی زەردەشتیدا، فرمانكـــی و ئـــرك وەك رســـتگا، واتپ ئایینی دەبوایئاتشـــگدە، بردەوام بیســـت و چوار ســـعاتی شو و رۆژ و ســـی رۆژەی مانـــگ و دوازدە ردەوام ئاگر لی ساڵ و بمانگ زەردەشتیدا بسووت پرستگای و نكوژتوە و ب رووناكی ئاگر وەك ھمای خر لدژی تاریكی وەك ھمای شڕ و ئم دووانش

خوداوەند ئاھورامزدای ھمای و ئھریمنـــی شـــڕ بـــوون، ھر بـــۆ ئـــم بردەوامی ئاگر سووتان و رووناكیی، پرستگا تی بۆ دانابوو، كسی تایبكبردەوام ئاگرەك ب گشییوە رابگـــرن و بۆ ئم كســـانش پویستییكانی ئاگر دەوت و دەســـت ئامادەی دەكرد. ھر رســـتگای زەردەشتی بپ بۆی"ئاتشگوە" ك دەتوانین بلین: دەكات "ئاگـــردار" وات جگای بردەوامـــی ئاگـــر ناودەبـــرا، ك ئوەبـــوو مانـــای ئمش رستگایم پم ئاگرە لتا ئھبسووت، وات ئایینی زەردەشت بردەوام و پایدارەو زیندووە و

ش بووەتینم ور ئنامرێ! ھھمای ئو باوكی ك خاوەنی ،وەشـــاوەیل و ناودار كوڕی كـــ ب نـــاوداری خـــۆی ناوی باوكـــی، نـــاوی بنماكی، دەكات ك ئاگردانكیان ناوی بنماكیان زیندوو رادەگرێ، ھروەك چۆن ل پرستگا ئاگری وەتاغ- پرســـتگا! زەردەشتی دەكاتوە! رۆشـــن ژوور اگاغ- ئاواش كوڕ وەك ئاگر (ئاگردان- نـــاوداری ب باوكی وجـــاغ)ی ناوی- رووناك خۆی -رۆشنی دەكاتـــوە و گوتوویان "فالنی

!"وجاغ رۆشنئســـكندەر: گـــژی تـــوتوومك -گـــورەی ھونرمنـــدی ن زیـــرەك" لســـكـــورد "ح وتوومك :كیـــدا دەگۆرانیی ل ندەر! زانراوە كسكژی ئگســـای ٣٣١ پ.ز "ئسكندەری مقدۆنی" لگڵ پاشـــای ئران "دارا" ل نزیك شاری ھولر- ئربیل بشڕ ھاتن ل جگایك ك بـــ "گۆگمیال" ناســـراوە و شڕەكش ل مژوودا ب "شڕی ئربیلال" بناوبانگ، ئم شڕە ك لنـــوان پاشـــای ئران و روویدا، مقدۆنی ئسكندەری شڕكی گورەو مزنی جیھانی بـــوو! ك مژوونووســـان باس لـــ ژمارەیكی یكجـــار زۆری ب دەكن، ھردووال شڕكری زیاتر ل شكری دارا بت لتایبملیۆن شڕكر دەخملنن! ھر ژمارەی شڕكرەكان ب چۆنیكجار زۆر بـــووە، ئوەی بۆ ڕەكشـــ ،رە گرنگو لمـــئلسر خاكی كورد و ل شاركی كوردســـتان كۆنـــی یكجـــار وەی كل وە جگـــروویدا، ئلنـــو لشـــكری دارا كوردك زۆر ھبوون، ك مژوو باســـی شـــڕكرە میدی و بختیاری و ئیالمییكان و زۆری تر دەكات، كـــ دیارە جگـــ ل شـــڕكر ش واتككـــی ناوچوە خئدانیشتوانی ھولر و دەوروبری ئوانیش ب خواســـتی خۆیان شڕەكو سووتمنی تبوونخككـــی زۆر لـــ كـــورد، چ ســـڤیل و چ شڕكر لو شڕەدا ت كتایب ب !ند بووینزەرەرمقتـــی ھولر جگاو بارەگای دارا بـــووە، ئـــوەش زانـــراوە ك شـــكاوە و ھتووە! ئوەی لـــ ز و پارەك بـــۆی دەرباز نكـــراوە، ل قتـــی ھولر باسی مژوو شاردوویتییوە! ئسكندەر ك دەكات، ئوەش ر و قولوشـــاری ھن تدداگیر دەكات و دەست بسر ماڵ

و موكی دارادا دەگرێ.ھموو الیك ئوە دەزانن! ئوەی ك باسی دەكین، شڕە، شڕی پاشایكی شكاو و سركردەیكی سركوتوو لسر خاكی كورد و لنو شاری ھولر "ئربیل" ك مـــووان روونالی ھ بۆیـــچ دانیشـــتوانی شـــاری ھولر و چ كوردەكانـــی نو لشـــكری دارا، پاش شكان و ھتنی دارا كـــی زۆریـــان لزەرەر و زیان

ئستاك دەركوت مژووی فۆلكلۆر لگڵ مژووی دروست بوونی زمان، ئوا فۆلكلۆری كوردیش ھر ئو مژووەی ھی. فۆلكلۆری

وە و كاركردنی مرۆڤمی بیركردنرھب

ئسكندەر وناكراوی شڕی ئربال

بركردن فۆتۆ: ژیان دزەیی

مژووی فۆلكلۆر

٢٠٠٩

/٥/٢

٢ ری

ايای ئ

(١١٨

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٩ نی

ردازە

جۆ

23

كوتووە! شاریان داگیر كراوە، مایـــان رووخاوە و بـــردراوە، پیاویان ل كـــوژراوە و بریندار بووە، ژن و منداڵ ســـرگردان وتوومك" ر بۆیـــبـــووە، ھ شك دەب ندەر" بسكژی ئگ ردان و لرگكی سی كوردگۆتقوماوی نو لشكری ئسكندەر ئمی گوتب، ئو كسی ئم گۆتیـــی گوتـــووە، كوردكی زینـــدوو بـــووە، بـــم لنو لشكری زۆر و ســـركوتووی باركـــی لـــ ئســـكندەردا، ناخۆشی دەروونی و ل حاتی شـــكاوە ب ھزی خۆیدا ئمی بترســـان و ل ل گوتووە! ككسیدا لنو لشكركی زۆر و ب ســـروبن سرشواو ترساو نیزانیـــوە روو لكوێ بكات و تم حات، ئچـــۆن دەرباز بچارەســـرییی و ب ناخۆش نو گژی ئســـكندەر، دواجار بووە بـــ گۆت و پنـــد و ھر كســـك، حاتكی ناخۆشی تـــووش ھاتب و چارەســـری نبووبـــ. ئـــوا گوتوویتی: (كوتووم گژی ئســـكندەر) نلموەمان بۆ دەسش ئمئك ئـــم گۆتی، لـــ گرمی داراوە و ئســـكندەر شـــڕی كوتووتـــ ســـر زاران و كورد گوتوویان و ل شـــاری ھولر گوتراوە و ب ھموو كوردستاندا یم گۆتئ وە. واتوبووەتبل سای ٣٣١ پ.زایین گوتراوە و سای دروستبوونكش دیارە ،٢٠٠٩" زایینییـــ" ســـتاكو ئ دەكات یم گۆتنی ئمت وات"٣٣١+ ٢٠٠٩= ٢٣٤٠" دوو ھزار و

س سد و چل ساڵ!زۆر مژوویكـــی ئمـــش ك م گۆتراست و دروستبوونی ئكوردیییـــ و ھیـــچ گومانك

ھناگرێ.ھر لگڵ ھاتنی "ئسكندەر" ب ســـركردایتی لشـــكركی ڕەكش وتنی لركورەو سگلشـــكرەكی مانـــوەی و ماوەیكـــی زۆر لـــ رۆژھت و ئـــران و كوردســـتاندا. ناوی "ئســـكندەر"یش وەك نـــاوی كســـكی نـــاودار و جیھانـــی و گنـــج ســـركردەیكی و ناوكی بـــووە ســـركوتوو، كـــ دیـــار، و خۆشویســـت بووەتـــ ھۆی ئـــوەی خك مندای خۆیـــان بم ناوەوە ناو بنـــن، ھر لـــو رۆژگارەوە و تا ئستاش ناوی "ئسكندەر" ت و لتایب و كورد بـــن لـــرۆژھت ب گشتی ناوكی دیار و باوە! ئم ناوە ھندە دووبارە ستا لوە و ناسراوە! ئبووەتكوردستان خكك "ئسكندەر" بـــ ناوكـــی رەســـنی كوردی م ناوەش واتدەزانن، دیسان ئ"ئسكندەر"یش تمنی ھاتنی بۆ ناو میللتی كـــورد، لگڵ ،یكنی دروستبوونی گۆتمتك زەمنكی بۆ سای ھاتنی

ئسكندەر دەگڕتوە.ئســـتاش ھندك گۆت و پند شیدەكینوە، ك ل سرەتاوە ل پیشكانی ژیانوە ھاتوون، وەك "مڕداری" و "جووتیار" و "پیشســـازی" و زۆری تر، ھر وە كنیند وەندەش نموونئبابتك بسلمنی، دەنا ئگر كان، بكوردیی ند و گۆتـــپھموو شـــوەزارەكان بســـر بكینـــوە، دەتوانین بۆ ھموو كان نموونموو پیشن و ھزەم

بھنینوە.- بزن بۆ شوك جگای خۆی خۆش دەكات: یكـــ لـــ تایبتمندییكانی ،وەیندی كوردی ئو پ گۆتـــل ھر زەمن و بۆ ھر بابتك كرەســـتی ئو زەمـــن و ئو بۆ بزن بكاردنـــی، تـــبابشـــوك جگای خـــۆی خۆش دەكات. ئمـــ برچاوە ك ئم .ڕدارییی ژیانی مگۆت یگۆت ،یگۆت ئم دەرەوەی لرووی ئوە دت برچاو، ك ھاندانی مرۆڤ بۆ كاركردن، ھتا ئگر كمیش ماوەیكی بـــۆ كارەك وە لوردبوون م بـــب ،بـــ ،كنی گوتنی گۆتو زەمریش كگۆت دەست ك توەمان دئباسی سرەتای مڕداری و ھوار .و مـــاڵ و گوند دروســـتكردنچونك گۆتك ب ئاشكرا رووی

شـــتا لھ ك یســـانو كلخمی خانوو دروستكردن نین و گڕان و ھوارگۆڕی ب شوەی سروشـــتی و رەمكـــی و وەك رابردوو چاو لـــ دەكن، بم خاوەن گۆتك پی دە: ژیان وەیم شر بگۆڕاوە و ناكرێ ھبژی و پویســـتت بـــ گۆڕان و گۆڕانكش دەخوازی خانوو ماڵ دروســـت بكی و كار بكی، تۆ مانگ و ب كی زۆر بماوەی كساڵ ل ھوارەكانت دەمنیتوە، ،بت ھخانوو ما ویســـتپژیـــان بب خانـــوو و ماڵ چی

تر بڕوەناچ، نابینی ئوەتا ،زمانستكی بئاژە بزن" ك"جگایك لـــ كـــ شـــوك دەمنتوە، شو جگای خۆی بۆ مانوەی ئم تنیا یك شوە خۆش دەكات و دەیوێ جگای مانوەی ئم شوەی جگایك ب بتوانی ب ئاسوودەیی تیدا بحوتوە! باشـــ بزن بۆ یك ی تۆ كدەكات، ئ مو ئشـــ ك بوارر ھھـــمرۆڤـــی و لچندان مانگ و ب ســـاڵ تیدا دەمنیتـــوە، ئی تـــۆ بۆچی جگای خۆت بـــۆ مانوەی ئو ماوەیت ك زۆر لـــ مانوەی شوكی بزنك درژترە، جگای خۆت خۆش ناكیت و چاو لم

بزن ناكیت؟! ل گۆتكدا دیارە، ئو كسی كـــ خاوەنی گۆتـــی "بزن بۆ شـــوك جگای خـــۆی خۆش لوە، قسكی رووی دەكات"ە ھشتا ل سروشـــتی رابردووی خۆی –كـــ ژیانـــی رەمكی و بـــ دەســـكاریی- دانباوە و نھاتووەت ســـر ئو رایی، ك پویســـت بگۆڕێ و كاربكات و خانووماڵ دروست بكات و زۆر پابندی ئو رابردووەی خۆیتی. كچـــی بـــ پچوانـــی ئو خاوەنی "گۆت"ك زۆر گۆڕاوە و .ویســـت دەزانپ گۆڕان زۆر بوەك ئوەی پشتر زۆری لگڵ ھوداب و نیتوانیب بیگۆڕێ. دواجار وەك تووڕەیی و جۆرك بزاری ب حیكمتكیوە دیارە! نا بۆ "بزن" دەبات و دەیكات بپنموونیكی گونجاو و برچاو ك ئوەتا ئـــم بزن ب ھموو بزنییتـــی خۆی و بـــ ھموو بستزمانیتكوە بۆ شوك جگای خـــۆی خـــۆش دەكات. كچی تـــۆ مرۆڤـــی و خاوەنی ـــز و ئاوەزەی كموو ھم ھئزۆر ل ھی بـــزن زیاترە! كچی ناتـــوێ جـــگای ژیانی خۆت خۆش بكیـــت، ك مانوەی تۆ ل جگایكانی مانـــوەت زۆر

درژتـــرە ل مانـــوەی كورتی مانوەی شوكی بزنك.

ئـــم گۆتیـــ، جگ لـــ مانا ی، لكوخۆیرچاو و راستبپشتی وشـــكان ونی رۆژانی رەتای گۆڕانی مرۆڤ و ھاتنسدەرەوەی ل ئشكوت و ل پنا لندراوەكان دەســـت سروشت و رۆژانئ رچاو، كب دەخات كیـــان چ بـــندكان ھمرۆڤـــزەحمـــت تكی گۆڕان دەبن و چ توند دەســـتیان ب سروشتی رابردوویانوە گیر كردووە و كار

ناكن.

ئم گۆتی، ھموو پكھاتكی "مڕداری"یـــوە ژیانـــی لـــوەرگیراوە و تواو لم ژیانوە ھاتۆت برھم، بم ل پشتی وشـــكان چندین ونی ترمان

دەخات برچاو ك نگوتراون.ئم گۆتی، ھموو پكھاتكی "مڕداری"یـــوە ژیانـــی لـــوەرگیراوە و تواو لم ژیانوە ھاتۆت برھم، بم ل پشتی وشـــكان چندین ونی ترمان

دەخات برچاو ك نگوتراون. نموون ك بیســـتاش گۆتئدنینوە، ك ئویش ل ژیانی

وەرگیـــراوە، جووتیارییـــوە ئویـــش پ لســـر كاركردنی بـــردەوام و كم كم دادەگرێ و بب كردن و دانیشتندژی كارن

ئیشی.- رۆژی التـــك، ســـا وتـــك: لم گۆتیدا ك ل دوو نیوە رستی كـــورت پكھاتووە، ب وشـــی "رۆژ" ك مانـــای زەمن دەدات و لگڵ وشی ساڵ، برامبر ب وشـــی "التك" و "وتك" رادەوەستن، ك مانای شون و

جوگرافیا دەدەن. ب رابـــردوو ل جووتكـــردن،

كاركردنی شـــوەو و رەستكپشان كاركی زۆر پ زەحمت و گـــران بوو، ورەو عشـــقكی كاركردنـــی زۆری دەویســـت تا جووتیار بردەوام كاربكات. لرە جووتیار ل وێ، كدەردەكـــبزۆری و گرانی كاركردنی جووت م خاوەن گۆتزار بووە، ببزۆر ب حكیمانـــ كارەكی بۆ ئاسان دەكات و پی دە: ئگر یت و رۆژانردەوام كاربكتۆ بكاركی كم بكیت، ھر ھندەی "التـــك!!" ئوا لـــ ئنجامی ئـــو بردەوامییـــ، ئنجامی

كاركردنكت ل ماوەی ساكدا ،ك" زۆر دەبتـــندەی "وھوات ب جووتیار دە: دەتوانی كاربكیـــت و خۆشـــت ماندوو نكیت و ل ئنجامیشدا كاركی یم گۆتئـــ یـــت. كزۆر بككمخۆری گۆتـــی لگڵ زۆر

دایمخۆر"دا یك دەگرتوە.رۆژی التك، ســـا وتك: وات ئگر تۆ كـــ جووتیاری رۆژێ یك الت جووتی بكیت، ئوا پـــاش ماوەیكی زۆر وەك

.البكت كوالت ك ،وە وایئلـــرە ب شـــوەی كورتبژی و

كگۆت كورتبـــی، خاوەنـــی مبستكی خۆی گیاندووە، وشـــی ھندێ ئـــوەی ببپویست ھی گوتبتی: ك ئویش وشی "جووتیار" و "جووتكردن" و "كم" و "بردەوام" و "زۆر"ی ئمانش كـــ .نابـــكارھبلنو كرۆكی مبستكدا ھن. وەك دیـــارە ھموو وشـــكان، گوتوویتـــی، كـــ ئوانـــی یگوتـــووە: لن ی كـــوانئوەرگرتوون "جووتیاری" ژیانی و بـــۆ مبســـتی "جووتكاری" كگۆت نـــاون. واتكاری ھبتواو ل ژیانـــی جووتیاری و

جووتكارییوە وەرگیراوە.ئم دوو گۆتیـــ، ھر یكی باســـی ژیانـــی "مـــڕداری" و "جووتیاری"یان دەكرد، ئستاش گۆتیك ب نموون دەھنینوە، كـــ باســـی ژیانی مـــڕداری و

جووتیاری پكوە دەكات:ل كوردەواری دەن: "ئگر مڕمان زێ، كشـــپلمان دیوە لرپ ل دیبـــنھوزێ" ئـــم گۆتی ل كاتكدا دەگوترێ، ئگر یكك خك ل كاركدا ب نشارەزایی بزانن ،شارەزا ب ویش خۆی پو ئئوا ل وەمیاندا دە: ئگر مڕمـــان ندیب لـــ پرزێ، كشپلمان دیوە ل ھوزێ" لم ژیانی باسی وشكان گۆتیدا مـــڕداری و جووتیاری دەكن، ك "مڕ" و "كشـــپل" و "ھوز" تایبتـــن ب ژیانی مـــڕداری، ب تز"یش تایبری "پوشـــژیانی جووتیـــاری، ھرچندە ب ژمارە وشـــكانی مـــڕداری زۆرترن! بم وشـــی "پرز" دەگرێ، ككـــی زۆر ھمانایجووتیاری كارەكانـــی زۆربی پرز، :ـــدە ك دەگرتوە. وات ئـــو شـــونی دروونی ،ش كرابدروون كـــراوە، كلدیارە پشتر تۆدراوە و جووتیار جووتی تدا كردووە. جگ لوەی دەكرێ، وات دروونـــ ك كاتسپان دروون دەكات و گیشكر

سوارەكان كۆدەكاتوە و گیشكر گیشـــ دەكات و ل پرزەوە بۆ ســـر جۆخینان. ك ھموو ئم وشـــانی وەكـــو "دروونكر و گیشكر و ســـوارەو گیشك و كشـــو جۆخین و جووتیار و تن بتۆدان و جووتكردن" تایب

ژیانی جووتیاری.دیســـان لرەش لـــ گۆتیكی كورتبژ و ســـروادار مانایكی زۆری ل ژیانی جووتیاری باس كـــردووە. ھروەھاش ل ژیانی مڕداری. ك ئم گۆتی دەربی ئو ماناییو دەرخری ونی ھـــردوو ك ،ینزەم ئـــو پیشی "مڕداری و جووتیاری" پكـــوە ھاوشـــان و ھاوزەمن بوونـــ، یـــان الی كم باســـی كســـانك دەكات، كـــ لنو ھردوو پیشدا ژیاوە و شارەزای

كار و كرەستكانییتی.ژیـــان بردەوام و پیشـــكان پیشـــی تـــر رادەكشـــن. لم باســـی خـــوارەوە گۆتیـــی "پیشســـازی" ســـرەتای

مڕداریمان بۆ دەكات.ژنم دەوێ ژنان :دە كگۆت -

مبانھ ی بكاتكستپل كوردەواری و ژیانی مڕداری كو جووتیـــاری، ژن و پیاو پكاریان كـــردووە، چۆن ھندێ كار زیاتر تایبت بوون ب پیاو، ت بوونندێ كار تایبئاواش ھب ژن. ژنیش الی مـــڕدار ئو ژنی، ك ل پستیكی توكن و تڕو چورو نرم و ئستوور و گـــران ھمبانیكی تنك و وشك و ســـووك دروست بكات. دیارە گۆڕینی ئم پستی بم ،مبانھ شوەی بۆ ،وەیشھم زانایی و ھم پشوو درژی ەنگینی دەوێ، كم دەستو ھ .ك نییموو ژنش كاری ھمئھربۆی خاوەنـــی پند ژنكی دەوێ كارابـــ و دەرچووبـــ و پسپۆڕب ل پیشسازی دەستی و مبانھ دروســـتكردنی بـــۆ ئگرچی بكارھنانی. دواجار لبرچاو گۆتك باسی ژنكی م دیـــارە ككارا دەكات، بـــپیشســـازی ل كاراییكـــی ك ،یـــمباندروســـتكردنی ھئاســـان كاركـــی ئمشـــیان نییـــ و كاری ھمـــوو ژنـــك نیی، وات لـــرە لنو ژیانی "ستی "پوشـــ ڕداریدا، كمبدەر دەكوێ داوای پیشسازی دروســـتكردنی ھمبان دەكات، چونكـــ ھمبانـــ برھمكی ل و جگ ســـازی دەستییپیش ویســـتی بكاركردن و زانایی پچند بكارھنانی شـــارەزایی ماددەیكـــی تریشـــ، كـــ بۆ ویستپ كستخۆشـــكردنی پھرچنـــدە بكاربھنـــدرێ، كرەســـتكان زیاتـــر گیایی و رووەكـــی و سروشـــتین، بم تی كیمیایی وەردەگرن، كسیف ش شـــارەزایی و زانایی لمئھاوكشكدا پویست بۆ ئوەی ل ئنجامی كار ھمبانك جوان و قایم و باش دەرچ و ب ترس ناندا بكارھبو ل كاربـــب

زیان بت.ئگر ب وردی سیر بكین و لم گۆت كوردییان وردبینوە، ئوا بۆمان دەردەكوێ، لگڵ كان جیان و لگۆت وەی كئشونی جیا جیاو ل سردەمی جیا جیاو بۆ مبســـتی جیا جیا گوتراون، بم یك خاڵ كۆدەبتوە، ھموویانـــدا ل داگرتنــــــی پویـــش خائكاركردن "كاركردن". لســـر ب زانایـــی و بـــ بردەوامی وەختی خۆیـــدا، چونك و لكاركردن ب پی گۆتیكی تری "شـــمی لرھكوردەواری "م ب كاركردن زاناكانیـــش ئوا جوھری "ژیـــان" و "گۆڕان" دەزانـــن و ب باوكـــی ھموو

داھنانكی تدەگن.لـــ كۆتاییـــدا جاركـــی تـــر دەیمـــوە، ئگـــر لســـر شونوارناس زانایكی قسی لـــ شـــاندەر ئشـــكوتی كۆن ئرشـــیفكی كوردســـتان !تییـــنـــدی مرۆڤایمو دەوئـــوا فۆلكلـــۆری كوردەواریش خزنیكی كـــۆن و دەومند و دەست بۆ نبردراوی میللتی

.تییموو مرۆڤایكورد و ھ

،یم گۆتئ ك نلموەمان بۆ دەسش ئمئ (ندەرسكژی ئگ وتوومك)ل گرمی شڕی ئسكندەر و داراوە كوتۆت سر زاران و كورد گوتوویانو

ل شاری ھولر گوتراوە و ب ھموو كوردستاندا بوبۆتوە

زەردەشت پغمبر

رەوس سووركردن فۆتۆ: ژیان دزەیی

ۆركل

ۆلی ف

ووژ

م

ژمارە (١١٨)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

24

راوژكاری مژوو: د. عبدول علیاوەییراوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمینراوژكاری رووناكبیریی: د. ھیمداد حوسن

راوژكاری كــلتــووری: خالید جوتیارراوژكاری ھونری: محمد زادە

بشی كۆمپیوتر: ئیـوب یوسـف ئبوبكـر

ناونيشان:كوردســـتان، ھولر، شقامی ئاراس،

باخانی سردارینۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦

مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +سلمانی، باخانی رەحیمی مال علی

مۆبایل: ٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +

بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات

خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:حمید ئبوبكر بدرخان (٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٠)

بڕوەبری نووسین:عبدولەحمان معروف (٠٧٥٠٤٦٣٨٥٤١)

ستافی كارا:حســـن یاســـین، نـــازم دبنـــد، كازم عومـــر دەبـــاغ، ھمـــن جمیل،ھوراز محمد، محمد فتاح، مسعودی مال ھمزە، حسیب بابۆی.

نخشساز:ئاسۆ حسن ئحمد (٠٧٥٠٤٤٧١٨٢١)

www.bedirxan.netbedrxan@yahoo.com

حمسوار عزیزل دواییـــن لدوانكانی و چند ســـاتك بر ل دوامائاوایی، ھونرمنـــدی گـــورەی كوردو مامۆســـتای مقامات، ســـح داودە بیار دەدات چیتر گۆرانی نت، وانبت ئو بڕزە لو كاتدا ھستی بوە كردبت ئیتر رۆژەكانی تـــواو بوون و وەكو بنزیكبوونوەی ھستی دەن ئو نخـــر كردبت، مـــرگ ك بیر لـــوە دەكاتـــوە ئیتر گۆرانی نت، ئاوڕدانوەیكی ـــو كســـرەتی ئـــح پـــھونرمندەیـــ لزیاتر ل نیو ری پنی ھونـــمدەی تســـلداھنان و ژیانی پ دەردەسری رگی، كمتی و كومدەرامو ك ورەیندە گرمو ھونل یھبدرژایی بـــت، بدبختتـــر پنجا ســـاڵ خزمتی ھونری ئم كچی بكیت، نتوەكت وت ســـد متر ئرزی خۆییت پ رەوا نبینت، پنجا ســـاڵ ب مقـــام و بســـتكانت ئم دەڤرە تـــژی بكیت لجوانی نجـــا ســـاڵ بنـــان، پو داھ

بژن و بای كـــچ و كوڕەكانی ئم دەڤـــرەدا ھبدەیت و باس نك ئاكانی ماچ و تســـاتلبكیت، ژوان حرامكانی جی كچـــی خۆت و نۆ منـــداڵ ژیان لنو كالوەیك بسر برن، نھا لت تموو شت بچھلكمـــاڵ نچت، ســـح داودە بۆ گۆرانی بت ئگر نیو ســـدە ل گۆرانـــی وتن و خزمتكردنی ھونری رەســـنی كـــوردی بۆ ئاوارەبوون مـــاوەی تنھا ئو و بدەرەتانـــی و ھژاری بت، كچـــی چنـــد گۆرانیبژـــك بدەنگكی نشازو بھونركی ماوەیكی كورتدا ل واشـــچگۆرانی بســـوپرمانی دەكرن ئلبومـــی دەرگای و كـــوردی ئۆرجینـــاڵ و كلیپی ســـتاندارو ســـفری ھنـــدەران و چ نازو نیعمتـــك ھیـــ بروویـــان دەكرتـــوە، لكاتكـــدا دەیان ھونرمندی درین و رەســـنی پراوـــز داودە ســـح وەك دەخرن و بدەست كمدەرامتی و بدەرەتانـــی دەنانـــن، چی لوە كارەســـاتترە ك رەوشـــی ھونر لم وتـــی ئم چند ن، كوەی دەبڕك بســـانكتاك پوەری ھاوكاریكردن الیان، میزاج و عیالقـــات و ئاوگۆڕی رژەوەندییب پـــردەو پشـــت پارزراوەكانی خۆیان، چی لوە شرمزارتر ھی بۆ دەستك ك تیایـــدا مووچـــو بودجی گزیرەكانی وەزیـــرو مانگانی دەیان ملیۆن دینار بت، كچی بـــ ھونرمندكـــی رەســـن ھژاری سربنتوە، چی لوە ناشـــرینتر ھی ك دەستك بخونی ھـــزاران شـــھید و فرمسكی دەیان ھزار ژن و منداڵ

ئنفالكراوەكان كســـوكاری و ھاتبت برھـــم، كچی دەیان كۆن جاش و كۆن موستشارو كۆن بعســـی مانگان بسدان ملیـــۆن دینـــار دیوەخانانیان ھونرمندكـــی و پبدرـــت گورەی وەك سح داودە خۆی و منداكانـــی رووت و رەجاڵ یت تر ھباحوە قبن، چی لك ركخراوكی وەك ركخراوی ھونرمندان سان ئو ھموو پارەو یارمتیی بناوی بودجو ری لـــو كاری ھونـــمووچـــحكومت وەردەگرن، كچی لژر بایاندا چندیـــن ھونرمندی وەك ســـح داودە و ئیبراھیم سابیرو قادر مردان، لپراوزی بیرچوونـــوەو ئیھمالكردن بن، تنانت ئو ركخراوە نتوانت مك ە پارەیو بـــرگری لببكات، ك مانگان وەك رزلنان پیـــان دەدراو حكومتی ھرم وەك ئو قساب و فیترانیان حیساب بكات كمانگان بناوی ھونرمند رزلنانیان وەردەگرت یارمتـــی لدەرەنجامـــدا و ھردووكیـــان ببت، لجیاتی

ئـــوەی حكومـــت لیژنیكی بدواداچـــوون لكۆینـــوەو دروســـت بـــكات دەرھـــق بو دەیـــان خكی ك كســـانی بـــ ھونرمند ئرەو ئویان تۆماركردو مووچی رزلنانیان بۆ بینوە، حكومت ھســـا كورد گوتنی ل كورتی بیوەو مووچی رزلنانی ھونرمندو بی، بیكوە ناھونرمندی

وەكو دەن جـــالد و قوربانی بیك یاسا حكوم كرد، براستی ئمیـــ دادوەری و عدالتـــی ئـــو دەســـت كوردییـــی، ك ســـدان ھزار شـــھیدمان بـــۆ داوەو دەیـــان ھونرمندی گورەی كورد بوونت قوربانی ،تم دەســـی ئكایـــھاتنھر تنھا بـــۆ وەبیر ھنانوە دەـــم دەیان ھونرمندی وەك (دشاد مریوانی و قادر كابان و جوھر باپیر و نوزاد مستفا)، ك گیانی خۆیان كردە سوتماكی ســـركوتنی شۆڕشـــی كورد، دنیام ئگر ئوانیش ئســـتا لژیاندا بوونای، ئوەندەی بۆ سح داودە كرا ھر ئوەندەش بۆ ئوان دەكرا، لدوایین دیدارم لگڵ ھونرمند ســـح داودە ل میانی برنامكم "شوك بۆ ھونر" ل تلفزیۆنی گلی ھولر، كنای كوردســـتان- حزیكرد یكـــك ل كوڕەكانی بكات، ك كرنامشـــداری ببدەنگیان منداكانـــی زۆرینی خۆشو ل دەنگی خۆی دەچت، بم باشـــبوو، پمان ئمش ك كوڕەكی ھات نو ســـتۆدیۆ جلكـــی زۆر خراپی لبر بوو، و جلكـــرد ئـــمنیـــش داوام لبگۆڕت، بم بۆم دەركوت جلی لوە باشتری نیی، بۆی چووین لبازاڕ دەســـت جلی كوردیمان

بكرێ بۆی ھنا!!!ئمـــ حاـــی مـــاڵ و منداـــی ھونرمندكـــ، كـــ ھمـــوو ھونری بـــ خـــۆی تمنـــی خانووەكی بخشـــی، كوردی ل كركـــووك خانووكی حفتا مترییـــ، كل قبـــر نبت لھیچ شـــتی تـــر ناچت، من دنیام ئو پنجا سای سح داودە ل خزمتی ھونری كوردی ل و ماوەیر ئگی كرد، ئڕب ك كاری بكردباییـــرخانفیتبگومان رەوشـــی ژیانی خۆی و ماڵ و منداكانی زۆر جیاواز تر دەبوو، كوات لم وت كامیان ،یتم وتی ئرووی شارستانیھونر یـــا كاری فیتری؟ لگڵ رزی زۆرم بۆ خاوەن پیشكان، بم دەكرت ئم پگو پایی م؟! ئتـــم وت لر بھونـــتگیشـــتنی حكومتی ھرم و دەســـتی كوردی بـــۆ ھونرو

رۆی شارســـتانی و ژیاری ئم برەوپشـــبردنی لـــ ھونرە رەوشـــی معریفی و ئیستاتیكی كۆمگا، بۆی ھق لرەدا لو كسان بپرسم كلسر گۆڕەكی فرمسكی تیمساحیان بۆ ھشت بروســـكی لـــدوورەوەش و ماتمینـــی و دگرانـــی خۆیان ئاراست كرد، دواترین ھوست داودەو ھونرمندانی ك سح وەك ئو پویســـتیان پی بت، ئو دروستكراوەو سكفرم ئو بروسك پ شـــرمزاریانانن، ئگر دەتانوێ روحی ســـح

داودە ئاشنا بكن و لقبریشیا لتـــان زویر نبـــت، واز لو سیاسات دۆگمای بنن، قدری ھونرمند بزانن و ھونر لچند روخساركی جوان و جستیكی نیمچ رووتدا كورت مكنوە، كـــ ئواننیـــن ھونرمنـــد كرنۆشی شكۆمندی و تعزیم بۆ ئوە دەبن، ھونرمند ئوانن ھونرەكیان لسر ك سازش ناكن و ســـری برزیان ن بۆ شـــكۆیی درۆینكانتان، ن بۆ رەنگـــ داســـپنراوەكان نوی

ناكن.

یادی سربست عومر كرایوەئا: بدرخان

ممـــوارەی رۆژی دووشـــئ ر لـــســـ عدوســـ ئامادەبوونی ب ٢٠٠٩/٥/١٨نونـــری وەزیری رۆشـــنبیری پرۆش و چندیـــن دۆســـت و ھڤاـــی ئازیزی ھونرمندی كۆچكردوو سربست عومر و خانوادەكی بڕوەبرایتی ھونری شـــانۆ ب ھاوكاری ناوەنـــدی ھولری ركخـــراوی ھونرمندانی كوردســـتان و پیمانـــگای ھونرەجوانكانی ھولر و گۆڤاری ھرمی كوردستان یادكی قشنگ بۆ كۆچی دوایی ھونرمندی شوەكار و ھونرەجوانكانی پیمانگای مامۆستای

ھولر "سربست عومر" كرایوە.پشـــانگایكی یادەكدا دەســـتپكی لھونرمندی تابلۆكانی بۆ شـــوەكاری كۆچكردوو ل الین ســـعدو پرۆش كرایوە، تابلۆكانی ھونرمند گورەیی ئو مرۆڤ مزنیان دەسلماند و پیان بوو ل ســـت چی پـــربدەگوتیـــن سھونـــردا، بم داخكـــم مرگ رگی

نداو نیھشت ب ئاواتكانی بگات.كوڕەكی لالیـــن ئویش دوابـــدوای ھونرمنـــدی كۆچكـــردوو و نونـــری وەزیری رۆشنبیری پردە لسر پیكری ھونرمنـــدی كۆچكـــردوو الدرا، ك ئو پیمانگای باخانی لناو پیكرەش و دانراوە ھولـــر ھونرەجوانكانـــی لالین مامۆستا شـــوان عبدولرەحمان دروســـتكراوە، ك ئو مامۆستای یكك بـــووە لـــ خوندكارانـــی ھونرمندی كۆچكـــردوو سربســـت عومـــر، دوای ئـــوەش تاج گوینی رزی ھاوڕیانی ھونرمند لالین سعدو پرۆشوە

لسر پیكرەكی ھونرمند دانرا.لـــ دوای ھمـــوو ئمانـــش فیلمكـــی دیكۆمنتـــی لـــ دەرھنانـــی ركـــوت ســـالم ل ھۆـــی میوزیكـــی پیمانگای سربســـت دەربارەی ھونرەجوانكان عومر نمایـــش كرا، ك لـــ ناوەرۆكی فیلمكـــدا گۆرانییكی تایبت بۆ یكم جـــار نمایش كرا ل ھۆنـــراوە و ئاواز و فوور كنـــگ غرھند فرموتنی ھونكارەك گۆرانییك بوو بۆ شـــاكارەكانی سربســـتی جوانمرگ ئامادە كرابوو،

بشوەی كۆڕاڵ تۆمار كرابوو.دیاری رورەسمكشـــدا لـــ كۆتایـــی بنمای بســـر رۆشنبیری وەزارەتی دواتریـــش دابشـــكراو، كۆچكـــردوو ك م ئاغالوەكار رۆستندی شرمھون قوڕگی پ وە ھاتبوو بمانییشاری سل لل گریان و چاوی ب فرمسكوە وتیكی كورتی پشكشی ئامادەبووان كرد و دیاری خانمی یكمی عراق ھرۆخان پشكشی بنماـــی ھونرمندی كۆچكردوو كرد، ك ل ھمـــان كات ئـــو دیاریی دیاری

گلری زامواش بوو.ئاماژەیـــ ھونرمندی كۆچكردوو جی لـــ كوردســـتاندا چندیـــن پیكـــر و تابلـــۆی نمری ل شـــون دیـــارەكان ی كرانو كاریكاتل واسراوە، جگھل رۆژنام و گۆڤارەكان بوی دەكردەوە، مامۆستای بشی شـــوەكاری پیمانگای بوو، ھولریـــش ھونرەجوانكانـــی بداخوە ب كارەساتكی دتزن كۆچی

دوایی كرد..

ســـــح داودە پش مردنی بچند ساتك گوتی چیتر گۆرانی نام؟!!

خوالخۆشبوو سح داودە

خوالخۆشبوو سح داودە و حم سوار عزیز

پیكری سربست عومر