1

Prifysgol BangorDatblygu Strategaeth Ystadau i Brifysgol Bangor2020 - 2030

Ar gyfer Ymgynghori4/06/2019

2

Y Strategaeth Gyffredinol

Mae'r Strategaeth hon yn argymell crynhoi Ystâd y Brifysgol mewn modd radical i leihau'r ôl-

troed a gwella ansawdd yr ystâd adeiledig, gan leihau costau a gwella profiad myfyrwyr,

staff ac ymwelwyr. Mae dadansoddiad o faint, cyflwr a lefelau defnydd yr ystâd, ynghyd ag

asesiad realistig o lefelau posibl buddsoddiad yn y dyfodol gan y Brifysgol, i gyd yn dangos

mai crynhoi'r ystâd mewn ffordd reoledig yw'r unig opsiwn ymarferol i gyflawni'r arbedion

sydd eu hangen arnom o fewn y gyllideb fuddsoddi gymharol fychan sydd ar gael. Mae'r

ddogfen hon yn amlinellu natur y sefyllfa ac yn cyflwyno dadansoddiadau i gefnogi'r casgliad

hwn. Nod y ddogfen yw bod yn sail ar gyfer ymgynghori â'r holl randdeiliaid. Yn dilyn yr

ymgynghoriad, bydd cynllun cyflawni manwl, wedi'i gostio'n llawn, yn cael ei ddatblygu i'w

weithredu dros gyfnod 2020 -2030 y cynllun hwn.

Cefndir

Mae ystâd y brifysgol yn cynnwys 126 o adeiladau sy'n darparu hyd at 226,000m 2 o

arwynebedd llawr mewnol gros (GIA). Mae 76,000m2 o'r arwynebedd hwnnw'n lletyau

preswyl a 150,000m2 yn lletyau dibreswyl. Mae'r brifysgol wedi rhoi gwerth o £323 miliwn ar

ei hystâd. Mae'r ystâd yn wasgaredig ac ar draws nifer o leoliadau, ond cnewyllyn y brifysgol

yw'r clwstwr o safleoedd yn agos at ganol y ddinas, sy'n cynnwys Ffordd y Coleg, Pontio a

safle Ffordd Deiniol. Yn ogystal, mae'r brifysgol yn gweithredu o ddeg safle arall ar

bellteroedd amrywiol o'r canolbwynt hwn.

Nodweddion Allweddol yr Ystâd Ddibreswyl

Mae gan yr ystâd nifer fawr o adeiladau hanesyddol a rhestredig ac mae bron i 25% o ystâd

ddibreswyl y brifysgol wedi'i chynnwys mewn adeiladau sydd wedi'u rhestru yn eu rhinwedd

eu hunain neu adeiladau a restrir drwy eu cysylltiad â Phrif Adeilad y Celfyddydau. Mae'r

adeiladau hyn yn cyfrannu'n sylweddol at atyniad cyffredinol yr ystâd, ond gallant fod yn llai

ymarferol ac yn ddrutach i'w rhedeg nag adeiladau modern.

3

Mae'r lleoliadau lluosog, gwasgaredig ar gyfer addysgu, ymchwil a gwasanaethau myfyrwyr

yn faich ar gostau gweithredu'r ystâd. At hynny, mae nifer yr adeiladau sydd mewn cyflwr

gwael yn uchel o'i gymharu ag ystadau prifysgolion eraill (gweler tudalen 20). Mae gan

Brifysgol Bangor ddwbl cyfartaledd y sector o adeiladau sydd mewn Cyflwr C a D (bron 50%),

sef rhai sydd angen eu gwella'n sylweddol. Mae'r adeiladau sydd yn y cyflwr gwaethaf

wedi'u clystyru ar Safle Ffordd Deiniol a Stryd y Deon.

Mae yna hefyd fil cynnal a chadw enfawr sydd wedi crynhoi i wella cyflwr yr ystâd. Yn ôl

cronfa ddata'r brifysgol mae hyn oddeutu £11m. Ond mae hwn yn amcangyfrif rhy isel o

lawer gan fod y wybodaeth sylfaenol hon yn hen, ac nid yw'n cynnwys yr ôl-groniad o waith

cynnal a chadw sy'n gysylltiedig â Phrif Adeilad y Celfyddydau a'r Ganolfan Rheolaeth. Mae

cyfran sylweddol o'r ôl-groniad o £11m a nodwyd yn gysylltiedig â dau adeilad yn unig - Tŵr

Alun Roberts a Stryd y Deon. Yn fwy cyffredinol, mae clwstwr o adeiladau ar Safle'r

Gwyddorau ar Ffordd Deiniol sydd mewn cyflwr gwael ac sy'n cyfrif am lawer o gostau

cynnal a chadw sydd wedi crynhoi yn y brifysgol. Amcangyfrifir bod costau cynnal a chadw

ôl-groniad ar gyfer Prif Adeilad y Celfyddydau, sy'n adeilad rhestredig Gradd 1, oddeutu £

6m.

O ystyried oedran a phwysigrwydd hanesyddol llawer o adeiladau, mae addasrwydd

gweithredol yr ystâd ar gyfer addysgu ac ymchwil yn gymharol wael ac yn sylweddol is na'r

meincnod cenedlaethol. Ac eithrio'r buddsoddiad yn Adeilad Pontio a Chanolfan Fôr Cymru

ym Mhorthaethwy, ychydig o adnewyddu diweddar a fu ar yr ystad ddibreswyl. O'i gymharu,

bu buddsoddi mawr yn yr ystâd breswyl, sydd mewn cyflwr da yn gyffredinol. Felly, ac

eithrio sicrhau ei bod yn cael ei chynnal a'i chadw i safon uchel, nid yw'r ystâd breswyl yn

flaenoriaeth o bwys at ddibenion y strategaeth hon.

Canolfan y Celfyddydau ac Arloesi Pontio, o bell ffordd, yw'r adeilad newydd pwysicaf a

ychwanegwyd at yr ystâd ddibreswyl dros y ddau ddegawd diwethaf. Roedd yn broject

datblygu eithriadol fawr ac mae'n adeilad eiconig ac yn ased pwysig i'r brifysgol, ond mae

angen iddo gael ei integreiddio a'i alinio'n glos â busnes craidd y brifysgol yn ogystal â

chyflawni ei swyddogaeth fel cyswllt â'r gymuned leol.

4

Mae gan yr ystâd ôl-troed carbon uwch na'r cyfartaledd ar gyfer y sector Addysg Uwch.

Mae'r ynni a ddefnyddir gan y brifysgol, allbwn CO2, a defnydd o ddŵr fesul myfyriwr CALl, i

gyd yn uwch na chanolrif y sector.

Effeithlonrwydd defnyddio lle Mae dadansoddiad o ddefnydd lle yn dangos diffygion o ran effeithlonrwydd defnydd. Mae

hyn i'w weld amlycaf mewn mannau addysgu, a danddefnyddir yn sylweddol, gyda'r

defnydd brig o fannau addysgu ymhell islaw 50%. Er bod yr achos yn gymysgedd o

gyfyngiadau amserlen, dewisiadau unigol a mathau ac ansawdd yr ystafelloedd, mae'r

dystiolaeth yn dangos yn glir na ddefnyddir y lleoedd hyn yn ddigonol, gyda lefelau uchel

cysylltiedig o gost ddiangen. Felly, mae angen brys i wella'r defnydd o fannau addysgu.

Mae dadansoddiad manwl o'r defnydd o le yn y gwyddorau hefyd yn tynnu sylw at

anghydbwysedd yn y lle a ddarperir rhwng addysgu ac ymchwil. Cefnogir y data hyn gan

gyflwyniadau Dull Tryloyw o Gostio (TRAC) y brifysgol , sy'n dangos bod gan y brifysgol

gyfran uwch o le ymchwil na'r grŵp cymharol. Y canlyniad net yw bod gan Brifysgol Bangor

20% yn fwy o le fesul CALl na chyfartaledd Grŵp Meincnod y Brifysgol, a 50% yn fwy o le

fesul CALl na'r sefydliadau Addysg Uwch mwyaf effeithlon o ran defnyddio lle. Mae ein

costau eiddo ystâd fesul CALl 17% yn uwch na Chyfartaledd Grŵp Meincnod y Brifysgol.

Casgliadau

1. Mae'r lleoliadau lluosog, gwasgaredig ar gyfer addysgu, ymchwil a gwasanaethau myfyrwyr yn cyfyngu ar ddefnyddio lle a chyfleusterau'n effeithlon.

2. Er bod nodweddion gwerthfawr a deniadol i'r ystâd, mae llawer o'r adeiladau dibreswyl yn anaddas i'w pwrpas a disgwyliadau cyfredol.

3. Mae cyflwr gwael ac ymarferoldeb llawer o adeiladau yn cyfyngu ar y cyfleoedd i ddarparu lle addysgu a dysgu deniadol a modern.

4. Mae cyflwr yr ystâd bron yn sicr yn cael effaith niweidiol ar recriwtio myfyrwyr a staff, ac ar y profiad a gaiff myfyrwyr a'r staff.

5. Mae gofynion cynnal a chadw sydd wedi crynhoi ar yr ystâd yn sylweddol. Mewn rhai achosion, yn hytrach na thalu costau cynnal a chadw i fynd i'r afael â'r ôl-groniad, byddai'n well edrych yn fwy radical ar resymoli'r ystâd, ei haildrefnu a chael adeiladau yn lle rhai diffygiol.

5

6. Mae cyflwr rhai adeiladau wedi cynyddu risgiau gweithredol ac yn peryglu meysydd addysgu ac ymchwil allweddol.

7. Yn ei ffurf bresennol mae'r ystâd yn ddrud i'w chynnal a'i gweithredu - gan sugno arian oddi wrth addysgu ac ymchwil. Mae angen buddsoddi yn yr ystâd mewn ffordd sy'n ddeniadol yn nhermau academaidd, masnachol, ariannol ac economaidd - a chreu cyfleoedd i sicrhau cefnogaeth cyllid allanol.

8. Mae datblygiadau newydd yn hanfodol os yw'r brifysgol am barhau i fod yn gystadleuol yn y farchnad myfyrwyr yn y DU ac yn rhyngwladol. Rhaid i fuddsoddiadau yn yr ystad gael eu blaenoriaethu a'u cyflawni o fewn amlen fforddiadwy.

9. Bu tanfuddsoddi o ran cynnal a chadw'r ystâd.

10. Mae angen sicrhau gostyngiadau mewn costau ynni.

11. Mae angen lleihau maint yr ystâd a'i chrynhoi.

12. Mae angen cynyddu effeithlonrwydd gweithredol yr ystâd.

6

Strategaeth Ystadau - Y Prif NewidiadauO ystyried maint yr ystâd a'n sefyllfa ariannol bresennol, y flaenoriaeth yw cael gwared ar dir

ac adeiladau i godi cyfalaf a lleihau costau gweithredu ystadau. Er mwyn sicrhau arbedion

digonol mae angen i'r gwarediadau fod yn sylweddol ond, gyda chynllun wedi'i weithredu'n

dda, bydd yn bosibl lleihau ystâd y brifysgol gymaint â 25% a pharhau i gynnwys yr holl

weithgareddau a gynlluniwyd. Gallai toriad ar y raddfa hon, yn dibynnu ar opsiynau, leihau

costau gweithredu blynyddol o fan leiaf £2m y flwyddyn, sicrhau derbyniadau cyfalaf o fan

leiaf £7m a chael gwared ar o leiaf werth £9m o waith cynnal a chadw sydd wedi cronni.

Bydd hyn yn arwain at sefyllfa ariannol well i'r brifysgol a fydd, yn ei dro, yn golygu bod mwy

o arian ar gael i'w fuddsoddi mewn cynnal profiad staff a myfyrwyr. Dylid ail-fuddsoddi'r

arian a gynhyrchir i ddod ag ansawdd yr ystâd sy'n weddill hyd at safonau sy'n gyffredin

mewn rhannau eraill o'r sector ac i wella gwasanaethau. Mae cyflawni'r arbedion hyn nid yn

unig yn ymwneud â'r ystâd ffisegol. Mae gwireddu'r arbedion hefyd yn ymwneud â sut

rydym yn defnyddio adeiladau, ac ymaddasu i ddefnyddio ein hisadeiledd adeiledig yn fwy

effeithiol ac effeithlon. Felly, bydd gwneud arbedion yn yr ystâd yn gofyn am ein

hymrwymiad i'r gyfres o newidiadau ffisegol a gweithredol a grynhoir yn y ddogfen hon:

1. Cynyddu defnyddio lle yn fwy effeithlon 2. Lleihau'r ystâd3. Gwella cyflwr yr ystâd sy'n weddill4. Prynu adeiladau eraill fforddiadwy a strategol i hwyluso newid5. Gwella perfformiad amgylcheddol

1) Cynyddu defnyddio lle yn fwy effeithlon Y cam cyntaf yn natblygiad yr ystâd yw cynyddu defnyddio lle yn fwy effeithlon a rhyddhau

lle er mwyn hwyluso'r gostyngiad ym maint cyffredinol yr ystâd. Mae'r cynllun hwn yn

cynnig pum cam i wella effeithlonrwydd y lle sydd gennym.

1.1) Mannau addysgu Dylai'r brifysgol gyflawni adolygiad o fannau addysgu ar draws y sefydliad, i asesu eu

defnydd, eu hansawdd, eu dosbarthiad a'u maint a chreu cynllun i ddarparu'r cyfuniad gorau

o fannau addysgu sydd eu hangen i gefnogi maint dosbarthiadau a dulliau cyflwyno a

7

gynllunnir. Dylid anelu at greu canolfannau addysgu a chreu mwy o fannau dysgu

cymdeithasol. Yn ddelfrydol, byddai hyn yn creu dau “ganolbwynt” addysgu, un ar Ffordd y

Coleg ac un ar safle Ffordd Deiniol.

Yn y tymor canol i'r tymor hir, mae'n hanfodol bod rheoli lle, yn enwedig o ran ei

'berchnogaeth' a'i ddyraniad, yn rhan allweddol o gynllunio adnoddau'r sefydliad ac felly

bod adnoddau priodol ar gyfer hynny. Dylai adfer swydd rheoli lle, efallai y tu allan i'r

Gwasanaeth Eiddo a Champws (PACS) - ond yn gysylltiedig ag ef - fod yn flaenoriaeth.

I'w gychwyn yn syth.

1.2) AmserlenYn gyfochrog â'r mannau addysgu, rhaid i'r brifysgol adolygu'r broses amserlennu. Dylid

anelu at ddefnyddio mannau addysgu'n fwy effeithlon trwy wneud gwell defnydd o'r

diwrnod addysgu a'r wythnos addysgu. Mae data'n ymwneud â'r amserlen yn dangos bod y

defnydd o le dysgu yn anwastad, gyda'r rhan fwyaf o bwysau yn ystod y boreau a dyddiau

canol wythnos. Gellir gwneud arbedion effeithlonrwydd mawr heb unrhyw newidiadau i'r

diwrnod gwaith arferol.

I’w gychwyn yn syth.

1.3) SwyddfeyddDylai'r brifysgol adolygu trefniadaeth a darpariaeth swyddfa gyda'r bwriad o grynhoi a

chyfnerthu cefnogaeth swyddfeydd, er mwyn creu isadeiledd swyddfa mwy effeithlon a

modern. Bydd hyn nid yn unig yn sicrhau y defnyddir lle yn fwy effeithlon, dylai hefyd wella

effeithlonrwydd gweithredol. Dylai'r adolygiad hefyd geisio nodi'r mannau a'r adeiladau lle

gellid cyd-leoli gwasanaethau cysylltiedig.

Cynllun i'w ddatblygu i'w weithredu erbyn 2025

1.4) Adolygiad o adeiladau Ffordd y ColegMae hwn yn safle amrywiol a deniadol ond, yn wahanol i adeiladau'r gwyddorau, nid oes

gennym wybodaeth fanwl am eu capasiti, eu defnydd na'u potensial. Mae yna lawer o

bosibiliadau ar gyfer y safle hwn ac argymhellir ein bod yn cynnal adolygiad manwl o ystâd

Ffordd y Coleg, tebyg i'r un a wneir yn achos safle'r gwyddorau. Dylid cyfuno'r adolygiad

gyda'r adolygiadau o fannau addysgu a swyddfeydd a argymhellir uchod. Dylai ystyried y

defnydd o bob adeilad i nodi'r defnydd gorau posibl, gan gynnwys darparu canolfannau

8

gweinyddu canolog, canolfannau addysgu neu gartrefi newydd i Ysgolion sydd eisoes ar y

safle neu sy'n cael eu hadleoli. Dylai opsiynau hefyd gynnwys gwagio a chadw adeiladau'n

wag, eu hadnewyddu at ddefnydd newydd neu eu dymchwel i greu safleoedd datblygu yn y

dyfodol. Mae pob un yn amodol ar gyfyngiadau statws yr ardal gadwraeth.

Amserlen: erbyn 2025

1.5) Cydbwysedd rhwng mannau addysgu ac ymchwilMae gan y brifysgol ddarpariaeth uchel o le ymchwil o'i chymharu â lle addysgu / myfyrwyr.

Wrth i'r strategaeth hon gael ei gweithredu dylid ystyried cydbwysedd y mannau ymchwil ac

addysgu. Mae mannau ymchwil yn ddrutach i'w gweithredu ac, er mwyn sicrhau mwy o

effeithlonrwydd cost, mae'n hanfodol nad ydym yn cynnal mannau ymchwil mawr nad ydynt

yn cael eu defnyddio'n ddigonol. Yn bwysicach, rhaid i ni wella maint ac ansawdd y mannau

a'r cyfleusterau sy'n benodol i fyfyrwyr er mwyn sicrhau bod ystâd y brifysgol yn rhoi lle

mwy canolog i fyfyrwyr. Mae'r argymhellion hyn yn cyd-fynd yn dda â Strategaeth Ymchwil,

Arloesi ac Effaith ddrafft y brifysgol, sy'n nodi defnydd a dyraniad lle ymchwil fel galluogwr

strategol pwysig ac yn argymell cyswllt mwy gwybodus, deallus a strategol rhwng lle

ymchwil a llwyddiant ymchwil.

Amserlen: Parhaus

2)Lleihau'r ystâdEr mwyn lleihau costau ystadau yn sylweddol mae'n rhaid i'r brifysgol leihau maint yr ystâd

ac ymrwymo i gynllun i leihau'r ystâd o fan leiaf 25%.

Gweithredu a argymhellir Dylai'r brifysgol gynllunio i ganolbwyntio ei hystâd ddibreswyl ar un campws ym Mangor

(safleoedd Ffordd Deiniol a Ffordd y Coleg) a chael gwared ar rai safleoedd mawr. Y cynnig

yw tynnu'n ôl o safleoedd Stryd y Deon a'r Normal a rhoi'r safleoedd hynny ar werth. Dylai

hyn roi arbedion gweithredol cyson o £2m y flwyddyn fan leiaf, derbyniadau cyfalaf o tua

£7m a dileu o leiaf £9m o'r ôl-groniad cynnal a chadw. Bydd cau Stryd y Deon a safle'r

Normal yn gymhleth a bydd yn rhaid ei gynllunio'n ofalus a'i weithredu fesul cam. Mae

gadael Stryd y Deon yn dasg symlach na gadael safle'r Normal ac argymhellir y dylid gadael

Stryd y Deon yn gyntaf ac yna safle'r Normal, a fydd yn cymryd ychydig mwy o amser.

9

2.1) Stryd y DeonRhaid ystyried gadael Stryd y Deon yn broject flaenoriaeth. Mae'r brifysgol wedi derbyn

cynigion ar gyfer caffael a datblygu'r safle ond, i dderbyn y cyllid hwn, mae'n rhaid i'r

datblygwyr fod ar y safle erbyn mis Medi 2021. Er mwyn cyflawni hynny bydd yn rhaid i'r

brifysgol weithio i amserlen dynn. Mae gwaith rhagarweiniol yn dangos bod modd cyflawni

hyn, ond argymhellir bod y brifysgol yn ymrwymo, yn ddi-oed, i adael Stryd y Deon erbyn

mis Medi 2021.

Dylai'r Ysgol Cyfrifiadureg a Pheirianneg Electronig symud i safle Ffordd Deiniol lle mae 2

opsiwn:

1. Adeilad newydd yng nghefn yr Adeilad Coffa2. Adnewyddu Tŵr Alun Roberts (TAR)

Argymhellir y dylid derbyn opsiwn 2, sef adnewyddu TAR. Mae dau reswm dros hyn: Mae TAR mewn cyflwr gwael gyda risg gynyddol i'r adeilad fethu gweithredu Byddai adeilad newydd yn gwneud gwaith dilynol ar TAR yn fwy anodd ac yn

ddrutach.

Yr opsiwn i ailwampio TAR yw'r opsiwn mwyaf cost effeithiol o bell ffordd. Byddai dymchwel

adeiladau ac adeiladu adeilad newydd yn rhy ddrud ac yn peri risgiau ac oedi mawr o ran

unrhyw ganiatâd cynllunio. Mae'r adeilad yn rhy ddrwg i wneud unrhyw atgyweirio

tameidiog iddo.

Bydd angen adleoli deiliaid yr adeiladau yr effeithir arnynt hefyd, o bosibl i leoliadau a

nodwyd fel rhan o'r adolygiadau arfaethedig o adeiladau Ffordd y Coleg.

Mae sialensiau ariannol a logistaidd yn gysylltiedig â'r cynllun hwn, ac er y gall gadael Stryd y

Deon fod yn anochel, mae'n rhaid ystyried yr opsiynau a'r amserlen dynn ar fyrder cyn

ymrwymo i ateb penodol. O ystyried yr ansicrwydd hwn, nid yw'n bosibl eto amcangyfrif

costau yn gywir ond, yn seiliedig ar amcangyfrifon 2016, bydd y costau rhwng £15-25m yn

dibynnu ar gynlluniau a manylebau.

Gweithredu brys: Datblygu cynllun i adael Stryd y Deon erbyn mis Medi 2021

10

2.2) Safle'r NormalY symud o Safle'r Normal yw elfen unigol bwysicaf y strategaeth arfaethedig ond bydd yn

broject cymhleth a heriol. Dylai'r brifysgol ymrwymo ar unwaith i ddatblygu cynllun tymor

hwy ar gyfer adleoli gweithgareddau a staff fesul cam o safle'r Normal ac ar gyfer ei

ddatblygiad yn y dyfodol. Bydd angen dwy elfen i'r cynllun adleoli.

a. Cynllun i adleoli gweithgareddaub. Cynllun datblygu ar gyfer dyfodol y safle

Gweithredu: Cynllun i ddechrau adleoli o Safle'r Normal ar ôl 2022, yn dibynnu ar asesiadau ariannol.

Cynllun DatblyguBydd rheoli a datblygu'r projectau hyn yn heriol iawn, ac nid oes gan y brifysgol y sgiliau na'r

gallu i wneud hyn. Argymhellir y symudir ymlaen â'r project drwy gael Partner Datblygu.

Fodd bynnag, cyn sicrhau partner datblygu, mae'n rhaid i'r brifysgol gymryd perchnogaeth

o'r broses a dechrau adolygu'r cyfleoedd sydd ar gael i adleoli i'r safleoedd craidd y campws.

Gweithredu: Datblygu briff caffael yn syth i dendro ar gyfer partner datblygu.

3. Gwella cyflwr yr ystâd sy'n weddill3.1) Gwella cyflwr cyffredinol a nodweddion adeiladau presennolOchr yn ochr ag unrhyw ddatblygiadau, mae'n rhaid i'r brifysgol ymrwymo i raglen gynnal a

chadw wedi'i chyllido. Dylai Pwyllgor Gweithredu'r brifysgol roi'r dasg i'r Gwasanaeth Eiddo

a Champws o ddatblygu cynllun 10 mlynedd i wneud y newidiadau strategol i'r ystâd ac

uwchraddio'r holl adeiladau sy'n weddill yng nghyflwr C a D fel y byddant yn cyrraedd safon

B fan leiaf. Dylai cyflawni hyn fod yn Ddangosydd Perfformiad Allweddol i'r Gwasanaeth

Eiddo a Champws a'r Cyfarwyddwr Ystadau newydd. Rhaid i Bwyllgor Gweithredu'r

brifysgol, yn ei dro, gytuno ar gyllideb flynyddol reolaidd sefydlog ar gyfer y gwaith hwn a

chynnydd yn erbyn y cynllun a reolir yn dynn.

Dylai'r strategaeth gynnal a chadw gynnwys tirlunio, effaith weledol a hunaniaeth y campws.

Gall tirlunio cynaliadwy a gofalus roi manteision enfawr ac atgyfnerthu hunaniaeth Prifysgol

Bangor mewn lleoliadau strategol.

11

Amserlen: Parhaus

3.2) Ymrwymiadau i brojectau cynnal a chadw penodolMae yna brojectau sydd naill ai'n weithredol neu'n cael eu datblygu a dylid eu cynnwys

mewn cynlluniau.

Y Ganolfan Datblygu Rheolaeth

Mae'r trefniadau ar gyfer defnyddio'r Ganolfan Rheolaeth wedi newid dros amser ac mae'r

adeiladau'n darparu opsiwn ar gyfer datblygiad / defnydd newydd. Mae sawl opsiwn yn cael

eu hystyried i benderfynu sut y gallai'r brifysgol wneud defnydd mwy effeithiol o'r

adeiladau, gan gynnwys codi ar adrannau'r brifysgol am rentu lle ynddynt a gweithgareddau

eraill. Byddai blociau Alun ac Eryri yn wych i ddatblygu canolbwynt addysgu a / neu ganolfan

newydd ar gyfer Ysgol neu wasanaeth canolog. Mae'r gwasanaeth preswyl yn darparu

gwesty ardderchog ar gyfer ymwelwyr â'r brifysgol ac argymhellir parhau â hynny gan

ystyried datblygiad o natur fwy masnachol.

Porthaethwy

Er i werthu Ynys Faelog gynhyrchu cyfalaf i'r brifysgol, collwyd cyfleusterau i lansio a chadw

cychod ym Mhorthaethwy. Dylid defnyddio peth o'r elw i ail-ddarparu'r storfa gychod ar

safle Westbury Mount ac ariannu trefniadau lansio newydd. Hefyd mae angen ystyried cael

gwared ar (h.y. dymchwel mae'n debyg) ddau hen eiddo preswyl yn union gerllaw safle'r

Ysgol Gwyddorau'r Eigion - sef adeilad adfeiliedig Glyndŵr sydd y tu ôl i Ganolfan Fôr Cymru,

a'r tŷ (Trewylan) ger mynedfa Canolfan Fôr Cymru. Mae'r ddau mewn cyflwr gwael, yn

dirywio ac yn annhebygol o fod o unrhyw werth o bwys o'u hailwerthu.

Prif Adeilad y CelfyddydauDylid parhau â'r gwaith adfer sy'n cael ei wneud ar hyn o bryd ar Brif Adeilad y Celfyddydau.

3.3) Datblygu cynlluniau ar gyfer datblygiadau yn y dyfodolMae yna nifer o brojectau a fyddai’n elwa yn sylweddol o gael eu cyd-leoli gyda’r Brifysgol,

gan gynnwys cynigion a gyflwynwyd fel rhan o Gynllun Twf Gogledd Cymru, ac ehangu

addysg feddygol yng ngohledd Cymru. Yn ychwanegol, dylai'r brifysgol greu portffolio o

opsiynau datblygu “ar y silff” at y dyfodol i fanteisio ar gyfleoedd cyllid cyfalaf arfaethedig a

12

manteisgar. Ar hyn o bryd mae nifer o gyfleoedd datblygu cyfalaf a allai ddarparu cymorth

ariannol ar gyfer datblygu campws y brifysgol. Isod ceir rhestr o gyfleoedd datblygu hysbys.

Dylid adolygu'r rhestr o bryd i'w gilydd i sicrhau ei bod yn addas yn strategol. Mae'r drefn y

cyflwynir hwy yn awgrymu blaenoriaeth bosib, ond bydd yr holl brojectau'n rhoi manteision,

a phe bai un yn denu cyllid allanol, yna dylai fynd rhagddo waeth beth fo'r drefn yn y rhestr

hon.

Adeilad CoffaDylai adnewyddu'r Adeilad Coffa, ac adeilad newydd cysylltiedig, fod yn uchel ar restr

projectau'r dyfodol. Mae egwyddorion y cynllun wedi eu trafod gyda’r awdurdod cynllunio.

Adeilad DeiniolAr hyn o bryd mae'n gartref i'r Lyfrgell y Gwyddorau a'r gwasanaethau TG ond mae'n gyfle

datblygu. Gallai ei ailddatblygu/adnewyddu fod yn broject ar ei ben ei hun, neu'n rhan o

waith ailwampio Tŵr Alun Roberts i greu lle i symud pobl iddo i ddechrau, ac yna ail-

gomisiynu dilynol fel lle dysgu cymdeithasol a/neu labordai dysgu cyfrifiadureg. Mae'r

defnydd posibl fel cyfleuster dysgu / llyfrgell i fyfyrwyr yn golygu bod yr adeilad yn gyfle i

godi arian gan gyfranwyr elusennol.

ReichelMae posibiliadau ar gyfer adeilad Reichel, a allai gynnwys adleoli'r Gwasanaeth Eiddo a

Champws i'r safle hwn neu, fel arall, gallai ddarparu cartref newydd ger ein cyfleusterau

chwaraeon i SHEES a fydd, o reidrwydd, yn gorfod symud o safle'r Normal.

Fron HeulogFel rhan o'r buddsoddiad posibl mewn addysg feddygol ac iechyd yng Ngogledd Cymru,

gallem adleoli'r Ysgol Gwyddorau Iechyd a Meddygol i'r prif gampws i ddod â'r Ysgol

Gwyddorau Iechyd a Meddygol, SHEES a Seicoleg yn agosach at ei gilydd, ac o bosibl

datblygu cyfleusterau addysgu / hyfforddi ar y cyd. Gellid rhoi Fron Heulog ar werth wedyn

neu ei ddefnyddio at ddiben newydd.

Adeilad WheldonMae Wheldon yn ddelfrydol i'w adnewyddu/ymestyn fel rhan o ddatblygu addysg iechyd a

meddygol yng ngogledd Cymru. Gellid adnewyddu neu ehangu'r adeilad trwy ychwanegu

llawr arall.

13

Adeiladau Brambell a ThodayMae'r ddau adeilad hyn wedi bod yn destun gwaith adnewyddu mewnol tameidiog. Mae

potensial i wella/ehangu labordai dysgu ymhellach a dylid ystyried hyn fel rhan o'r adolygiad

o le addysgu. Y prif broblem gydag adeilad Brambell yw mynediad a lle cymdeithasol. Mae

cyfle i ddatblygu'r mannau mynediad a allai ddatrys y ddau fater uchod. Gellid gwneud

Thoday'n fwy effeithlon o ran defnyddio ynni drwy gael ffenestri newydd.

Gardd Fotaneg TreborthDylai'r gwelliannau a'r datblygiadau parhaus ac arfaethedig gael eu cefnogi fel rhan o

ddatblygu'r ystâd, yn rhannol drwy ddefnyddio cyllid o'r Loteri Treftadaeth.

Parc Gwyddoniaeth Menai Dylai datblygiad MSParc yn y dyfodol barhau i fod yn opsiwn ar gyfer datblygiadau yn y

dyfodol i fanteisio ar y buddsoddiadau a ragwelir gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig a

Bargen Twf Gogledd Cymru. Mae'r ddau ohonynt yn nodi MSParc fel safle strategol ar gyfer

buddsoddi fel rhan o'r isadeiledd ymchwil cenedlaethol.

4.) Prynu adeiladau eraill fforddiadwy a strategol i hwyluso newidEr mai'r nod strategol yw lleihau maint yr ystâd mae nifer fechan o opsiynau ar gyfer caffael

adeiladau a safleoedd a allai hwyluso'r strategaeth.

MENTECMae adeilad MENTEC, ar safle Deiniol, yn adeilad sy'n eiddo i Gyngor Sir Gwynedd ar dir y

brifysgol. Mae gan y safle botensial ar gyfer datblygu yn y dyfodol neu symud staff iddo tra

bydd gwaith arall yn mynd ymlaen, a gallai chwarae rhan hanfodol wrth symud staff, offer a

chyfleusterau allan o Stryd y Deon a Thŵr Alun Roberts.

Yr Hen Swyddfa BostFe wnaethom ystyried prynu'r adeilad hwn o'r blaen ond gwrthodwyd hynny oherwydd ei

fod yn rhy ddrud. Mae'r adeilad ar gael o hyd ac mae angen ystyried ail-drafod â'r

perchennog ar sail pris is a mwy realistig. Mae'r hen swyddfa bost yn lleoliad delfrydol ar

gyfer canolfan gymdeithasol i fyfyrwyr. Byddai'n lleoli holl weithgareddau Undeb y Myfyrwyr

14

o fewn un adeilad a rhyddhau lle yn Pontio ac Academi, yn ogystal â chael gwared ar yr

angen am rentu lle storio yn Llandygai. Bydd angen adnewyddu adeilad presennol Academi

maes o law; nid yw ei leoliad yn ddelfrydol ac mae'n blocio safle ar gyfer datblygu mynedfa

ffurfiol i safle Ffordd Deiniol yn y dyfodol.

5. Cynaliadwyedd - dylai'r ystâd adlewyrchu ein cryfderau amgylcheddolMae Prifysgol Bangor yn anelu at fod, ym mhob agwedd, yn Brifysgol Gynaliadwy - felly

mae'n hanfodol bod cynaliadwyedd yn elfen allweddol o'r Strategaeth Ystadau hon. Ar hyn o

bryd, nid yw perfformiad amgylcheddol a chynaliadwyedd ystâd y brifysgol yn cyd-fynd â'r

uchelgais hon i fod yn arweinydd yn y maes. Yn ogystal â manteision o ran enw da, bydd

campws gwirioneddol gynaliadwy hefyd yn sicrhau arbedion ariannol hirdymor sylweddol.

Dyla’r Brifysgol fanteisio ar yr arbenigeddau sylweddol sy’n bodoli o fwen y sefydliad er

mwyn datblygu ystâd gynaliadwy.

Ynni a Dŵr

Ochr yn ochr â'r Strategaeth Ystadau, rhaid i'r brifysgol adolygu a gweithredu Strategaeth,

Polisi a Chynllun Gweithredu Rheoli Carbon newydd a sicrhau bod pob gwaith yn y dyfodol

yn galluogi gostyngiadau gwirioneddol mewn defnydd ynni a dŵr, a'r allyriadau carbon

cysylltiedig.

Elfen allweddol o hyn yw i'r brifysgol ddiffinio ei safonau ei hun ar gyfer perfformiad

amgylcheddol hirdymor ei hadeiladau ac nid dibynnu ar feini prawf allanol yn unig, fel y

gwnaed yn y gorffennol. Nid yw projectau blaenorol yn seiliedig ar ddulliau asesu allanol o'r

fath wedi cyflawni gwelliannau gwirioneddol mewn perfformiad amgylcheddol ac yn aml

maent wedi bod yn rhy gostus i'w gweithredu a'u cynnal.

Rhaid ystyried effeithlonrwydd ynni fel elfen hanfodol a rhaid i gostau gweithredu adeiladau

drwy gydol eu hoes gael eu hystyried fel mater hollbwysig wrth bennu safonau.

15

Mae'n hanfodol bod datblygiadau newydd yn cynnwys mesuryddion defnydd ynni a dŵr i

alluogi monitro, rheoli ac adrodd ar berfformiad. Yn ogystal â hyn, mae'n hanfodol hefyd

bod y mesuryddion presennol yn cael eu cynnal er mwyn sicrhau fod popeth yn

gweithredu'n briodol ac nad yw buddsoddiadau cychwynnol yn yr isadeiledd yn cael eu

gwastraffu.

Teithio a Chludiant

Bydd y lleihad arfaethedig yn yr ystâd yn cynyddu'r pwysau ar y cyfleusterau parcio sydd ar

ôl a bydd yr awdurdodau cynllunio eisiau gweld parcio yn cael sylw fel rhan o unrhyw

ganiatâd cynllunio. Yn hytrach na delio â pharcio fel mater annibynnol, dylai'r brifysgol

ddatblygu a gweithredu Cynllun Teithio newydd sy'n rhoi sylw i agweddau ehangach teithio

gan staff a myfyrwyr.

Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth

Mae gan y brifysgol Gynllun Gweithredu Bioamrywiaeth a dylai pob datblygiad ystâd

gynnwys ei ddyhead i hyrwyddo cynnal a gwella bioamrywiaeth ar y campws. Elfen

allweddol o hyn yw cydnabod y mannau gwledig a pharcdir ar y campws fel asedau a

chynheiliaid bioamrywiaeth. Dylai hyn gynnwys derbyn a datblygu Parc y Coleg fel ased

bioamrywiaeth a hamdden.

Rheoli Gwastraff

Gyda'r angen cynyddol am atal gwastraff, ailddefnyddio ac ailgylchu deunyddiau, rhaid i

reoli gwastraff fod yn elfen graidd o ddylunio a chynllunio datblygiadau yn y dyfodol i

hwyluso cydymffurfio a gwella perfformiad. Dylai ystyried rheoli gwastraff gynnwys mwy na

dim ond deunyddiau a ddefnyddir ac/neu y ceir gwared arnynt yn ystod projectau

adnewyddu ac adeiladu. Mae'n allweddol bod rheoli gwastraff mewn adeiladau yn cael ei

gynnwys yn y cam dylunio; er enghraifft, maint a lleoliad mannau ar gyfer cyfleusterau

ailgylchu i ddefnyddwyr o fewn yr adeilad.

Dogfennau Polisi Perthnasol

- Polisi Cynaliadwyedd

- Polisi Amgylcheddol

16

- Strategaeth Rheoli Carbon

- Polisi Gwastraff

- Polisi Bioamrywiaeth

- Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth

- Polisi Rheoli Ynni a Dŵr

- Polisi Teithio a Chludiant Cynaliadwy

17

Cwestiynau ymgynghori A oes gennych unrhyw sylwadau sy'n gysylltiedig â'r casgliadau cyffredinol a nodir yn

y ddogfen Fframwaith Strategaeth Ystadau hon?

A oes pwyntiau ychwanegol yr hoffech i'r brifysgol eu hystyried?

Oes gennych chi awgrymiadau eraill ar gyfer lleihau maint yr ystâd?

Oes gennych chi awgrymiadau eraill o ran defnyddio lle yn fwy effeithlon?

Pa adeiladau/safleoedd sy'n cynnig yr opsiynau gorau ar gyfer ad-drefnu mannau addysgu a swyddfeydd?

Sut ydych chi'n credu bod cyflwr ac ymarferoldeb presennol yr ystâd yn effeithio ar recriwtio, addysgu ac ymchwil myfyrwyr a beth ddylem ni ei wneud i roi sylw i hyn?

Pa swyddogaethau Gwasanaeth Proffesiynol fyddai'n elwa fwyaf o gael eu canoli a'u cydleoli? Ble fyddai'r lle gorau i roi'r cyfleusterau hyn?

Pa flaenoriaethau eraill ar gyfer gwella ystadau y dylid eu hystyried?

Beth ddylai fod yn flaenoriaethau i'r rhaglen gynnal a chadw arfaethedig?

A ddylai'r brifysgol ystyried caffael unrhyw adeiladau/safleoedd newydd fel rhan o'r cynllun hwn?

o Os felly, pa safleoedd/adeiladau y dylid eu blaenoriaethu?

Cynaliadwyedd

Beth ddylai'r blaenoriaethau amgylcheddol fod?

Sut all y brifysgol wella'r sefyllfa barcio?

Pa ffactorau ddylai'r cynllun teithio eu hystyried?

18

Trosolwg o Ystâd y Brifysgol

Cyflwr ac Ymarferoldeb yr Ystâd Ddibreswyl

Bangor Y Sector

CyflwrABCD

15%45%40%<1%

20%59%20%1%

Ymarferoldeb 1 27% 39%

Trosolwg o Ystâd Prifysgol Bangor

Safleoedd Adeiladau

m2 GIA Perchnogaeth

Nodiadau

Dibreswyl

Ffordd y Coleg (yn cynnwys Brigantia) 31 46670

Rhydd-ddaliad

Yn cynnwys Prif Adeilad y Celfyddydau, Y Ganolfan Reolaeth a Brigantia

Pontio (yn cynnwys Y Porth) 2 10302 Rhydd-

ddaliad Yn cynnwys y theatr, sinema a'r Porth Coffa

Safle’r Gwyddorau 9 33678 Rhydd-ddaliad

Yn cynnwys Llyfrgell Deiniol

Stryd y Deon 1 9780 Rhydd-ddaliad

Safle’r Normal18 15285

Rhydd-ddaliad

Nid yw'n cynnwys y neuaddau myfyrwyr, sydd wedi eu dadgomisiynu

Safle Ffriddoedd (yn cynnwys Fron Heulog) 9 12763

Rhydd-ddaliad

Nid yw'n cynnwys neuaddau myfyrwyr. Yn cynnwys Canolfan Brailsford a Fron Heulog)

Porthaethwy 13 10040 Rhydd-ddaliad

Fferm a Chanolfan Ymchwil Henfaes 6 1392 Rhydd-

ddaliad Gardd Fotaneg Treborth 4 1555 Rhydd-

ddaliad Wrecsam 2 3070 PrydlesParc Gwyddoniaeth Menai 1 5000 Rhydd-

ddaliad Arall2Cyfanswm Dibreswyl 96 149,535

Preswyl

Safle Ffriddoedd 19 49434 Rhydd-ddaliad

Y Santes Fair 9 19573 Rhydd-ddaliad

Ffordd y Coleg (Garth) 1 6424 Rhydd-ddaliad

Wrecsam 1 711 Prydles Cyfanswm Preswyl 30 76,142

Cyfanswm 126 225,677

19

234

52%20%1%

48%10%1%

Adeiladwyd ers 2000 3-4% 21%

Diffiniadau Graddau Cyflwr ac Ymarferoldeb

CyflwrCyflwr A - Cyflwr fel newydd- Fel rheol mae'n cynnwys un neu fwy o'r canlynol:

adeiladwyd fel rheol o fewn y pum mlynedd diwethaf neu wedi cael ei adnewyddu'n sylweddol o fewn y cyfnod hwn,

wedi'i gynnal a'i gadw i sicrhau bod yr adeiladwaith a gwasanaethau'r adeilad o'r un safon ag yr oeddent pan gafodd ei adeiladu'n wreiddiol,

dim materion adeileddol, amlen adeiladu, gwasanaethau adeiladu na chydymffurfio statudol yn amlwg,

dim effeithiau ar weithrediad yr adeilad.

Cyflwr B - Yn gadarn, yn gweithredu'n ddiogel a dim ond mân ddirywiad i'w weld - Fel rheol mae'n cynnwys un neu fwy o'r canlynol:

bydd gwaith cynnal a chadw wedi'i wneud, dirywiad bychan i orffeniadau mewnol / allanol, ychydig o faterion adeileddol, amlen adeiladu materion gwasanaethau adeiladu neu gydymffurfio statudol yn amlwg, yn debygol o gael mân effeithiau ar weithrediad yr adeilad.

Cyflwr C - Yn weithredol, ond angen gwaith atgyweirio neu adnewyddu sylweddol yn y tymor byr i ganolig (3 blynedd yn gyffredinol)- Fel rheol mae'n cynnwys un neu fwy o'r canlynol:

angen adnewyddu elfennau o'r adeilad neu wasanaethau yn y tymor byr i ganolig, nifer o faterion adeileddol, amlen adeiladu, gwasanaethau adeiladu neu

gydymffurfio statudol yn amlwg, neu un mater arbennig o bwys yn amlwg, yn aml yn cynnwys problemau a nodwyd gydag amlen adeilad (ffenestri/to ac ati),

gwasanaethau adeiladu (boeleri/oeryddion ac ati), yn debygol o gael effaith fawr ar weithrediad yr adeilad, ond er hynny gellir dal i'w

ddefnyddio.

Cyflwr D - Ni ellir ei ddefnyddio neu risg difrifol o fethiant mawr neu dorri - Fel rheol mae'n cynnwys un neu fwy o'r canlynol:

ni ellir defnyddio'r adeilad neu mae'n debygol o fynd i gyflwr na ellir ei ddefnyddio, oherwydd materion yn ymwneud â chydymffurfio statudol neu gyflwr sy'n peri risg i iechyd a diogelwch neu dorri gofynion iechyd a diogelwch,

gall fod yn broblemau adeileddol, amlen adeiladu, neu broblemau gwasanaethau adeiladu, ynghyd â materion cydymffurfio,

disgwylir i'r amodau gwtogi ar weithrediadau yn yr adeilad (ac eithrio mân eitemau y gellir eu cywiro'n hawdd).

Ymarferoldeb

20

Gradd 1 Rhagorol- mae'r ystafell(oedd)/adeilad(au) yn cefnogi swyddogaethau presennol yn llawn. Nid oes unrhyw effeithiau negyddol ar y swyddogaethau sy'n digwydd yn y lle. Gradd 2 Da- mae'r ystafell(oedd)/adeilad(au) yn darparu amgylchedd da ar gyfer yr holl swyddogaethau presennol neu'r rhan fwyaf ohonynt. Efallai y gall fod diffygion mewn rhai meysydd, ond dim ond effaith fechan a gaiff y rhain ar swyddogaethau presennol. Gradd 3 Gweddol - mae'r ystafell(oedd)/adeilad (au) yn darparu amgylchedd rhesymol ar gyfer swyddogaethau presennol mewn sawl ffordd, ond gwelir nifer o ddiffygion. Gall y diffygion hyn fod yn achosi diffyg cydweddu rhwng lle a swyddogaeth sy'n cael effaith fwy sylweddol ar swyddogaethau presennol nag a welir mewn ystafelloedd/adeiladau Gradd 2.Gradd 4 Gwael- mae'r ystafell(oedd)/adeilad(au) yn methu â chynnal swyddogaethau presennol a / neu yn anaddas ar gyfer defnydd presennol. Mae'r problemau gweithredol sy'n gysylltiedig â lle o'r fath yn fawr, ac maent yn cyfyngu ar swyddogaethau presennol yn y lle. Efallai y bydd angen atebion amgen yn achos lle sydd yn y cyflwr hwn, yn hytrach na dim ond gwelliannau syml i nodweddion neilltuol o'r lle.

Yr Ystâd BreswylCynllun Llety Perchnogaeth / Cytundeb Ystafello

eddDeiliadaeth 2016/17

Ffriddoedd Eiddo'r brifysgol a chael ei rheoli ganddi

962 95%

Ffriddoedd - Gwalia Adeiladodd Gwalia (Cymdeithas Dai Gymreig) yr ystafelloedd hyn ac mae'n gyfrifol am reoli cyfleusterau caled ynddynt. Y brifysgol sy'n gyfrifol am y cyfleusterau meddal. Dan delerau'r cytundeb, bydd y llety yn dychwelyd i'r brifysgol (sy'n berchen ar y tir).

1,146 97%

Y Santes Fair - Bryn Eithin

Eiddo'r brifysgol a chael ei rheoli ganddi

96 97%

Y Santes Fair - Cityheart

Adeiladodd Cityheart Ltd yr ystafelloedd hyn ac mae trydydd parti (Santes Fair Management) yn gyfrifol am reoli'r holl gyfleusterau. Dan delerau'r cytundeb, bydd y llety yn dychwelyd i'r brifysgol (sy'n berchen ar y tir) 40 mlynedd ar ôl iddo gael ei gwblhau yn 2015.

601 95%

Garth - Ffordd y Coleg

Eiddo'r brifysgol a chael ei rheoli ganddi

151 83%

Wrecsam Rhan o'r Gynllun Derwent's Snow Hill

12 70%

Cyfanswm 2,968