BANKA DHE PUNET BANARE

E DREJTA BIZNESORE

Banka

• Bankat janë organizata financiare të cilat themelohen në çdo vend në bazë të ligjeve të aplikueshme;

• Veprimtaria e tyre po ashtu ushtrohet në bazë të ligjit dhe zakonisht merren me punë:

• Depozitore;• Kreditore • Dhe punë të tjera mikse

Në përgjithësi mund të konstatojmë se bankat i kryen tri grupe të punëve:

• Punët aktive bankare;– Të gjitha punët kur banka paraqitet si kreditor i

klientëve të saj;• Punët pasive bankare; – Të gjitha punët kur banka paraqitet si debitore ndaj

klienti të saj;• Punët neutrale bankare;– Punët bankare kur banka nuk paraqitet as si kreditore

e as si debitore• Konsiderohen punët kur banka u kryen shërbime

klientëve të vet p.sh. në cilësi të ndërmjetësuesit, komisionarit etj;

• Bankat themelohen si shoqëri (ndërmarrje / kompani) aksionare ose shoqëri me përgjegjësi të kufizuar në bazë të aktit të themelimit, kontratës së themelimit ose statutit të saj;

• Banka e ushtron veprimtarinë e vet në mënyrë të pavarur me qëllim të realizimit të fitimit;

• Në aspektin e ekonomik veprimtaria e suksesshme e një banke varet nga:

• Parimi i likuiditetit;• Parimi i sigurisë dhe • Parimi i rentabilitetit;

• Si çdo organizatë tjetër edhe bankat janë bartëse të te drejtave dhe të detyrimeve të caktuara në kuadër të qarkullimit juridik;

• Ato disponojnë mjetet, mjetet financiare dhe pasuritë e tyre të cilat i qarkullojnë ose administrojnë sipas destinimit legal;

• Punë bankare ushtrojnë edhe organizatat tjera financiare të cilat themelohen dhe licencohen në bazë të ligjit për ushtrimin e veprimtarive të caktuara bankare;

• Bankat themelohen në bazë të ligjit dhe akteve të themelimit gjë që nënkupton nxjerrjen e VENDIMIT MBI THEMELIMIN dhe SHUMËN E MJETEVE TË INVESTUARA;

• Themeluesit e bankave e themelojnë Këshillin themelues të bankës;

Këshilli themeluesi i bankës i paraqet Kuvendit të themeluesve të Bankës:

• Vendimin për themelimin e bankës;• Propozimin e statutit;• Propozimin për zgjedhjen e anëtarëve të

Këshillit ekzekutiv respektivisht Bordit Drejtues;

• Drejtorit Ekzekutiv;• Dhe akt të tjera të rëndësishme;

• Këshilli Themelues i bankës ka detyrim ligjor që t’i dërgoi dokumentacionin e nevojshëm Bankës Qendrore Kombëtare e cila e ka rolin qendror për të licencuar dhe kontrolluar punët dhe rregullsinë juridike të aktiviteteve bankare;

• Vendimi për themelimin dhe funksionimin e bankës e nxjerrë Banka Qendore;

Me vendimin për themelimin e bankës përcaktohen:

• Emrat e themeluesve;• Lloji i bankës dhe qëllimi i themelimit;• Punët depozitare, kreditore dhe punët tjera bankare të cilat

duhet që t’i ushtroi banka;• Shuma e përgjithshme e fondeve që i sigurojnë themeluesit;• Afati për pagimin e mjeteve për fondet e bankës;• Të drejtat dhe detyrimet e themeluese të bankës;• Mënyra e organizimit të punëve bankare dhe mënyra e

menaxhimit;• Kriteret për ndarjen e fitimit, bartjes së rrezikut, mbulimit të

humbjes, • Përgjegjësia e organeve manaxhuese për sigurimin

likuiditetit;

• Kushtet për dhe mënyrat e rritjes së fondeve të themelimit

• Kushtet për fondin rezervë dhe mënyrës së transferimit të letrave me vlerë;

• Përcaktimin e politikës afariste – financiare ;• Dhe punë të tjera të rëndësishme bankare;• Kushtet për suprimimin e bankës dhe

procedurat për riorganizimin funksional të bankës;

BANKAT NË REPUBLIKËN E KOSOVËS

• Sistemi bankar në Republikën e Kosovës rregullohet në bazë të legjislacioni i cili në vete përfshinë:

• Ligjin për Bankën Qendore të Republikës së Kosovës Nr. 03/L-074

Rregulloret si më poshtë:• RREGULLORE NR. 1999/20 PËR AUTORITETIN BANKAR DHE TË PAGESAVE NË

KOSOVËRREGULLORJA NR. 2001/24 NDRYSHIM I RREGULLORES NR. 1999/20 MBI AUTORITETIN BANKAR DHE TË PAGESAVE TË KOSOVËSRREGULLORE NR. 1999/21 PËR LICENCIMIN, MBIKËQYRJEN DHE RREGULLIMIN E BANKAVERREGULLORE NR. 1999/4 PËR VALUTËN E LEJUAR PËR PËRDORIM NË KOSOVËRREGULLORE NR. 2001/25 MBI LICENCIMIN, MBIKËQYRJEN DHE RREGULLIMIN E KOMPANIVE TË SIGURIMIT E TË NDËRMJETËSUESVE TË SIGURIMITRREGULLORE NR. 2001/26 MBI TRANSAKSIONET E PAGESAVERREGULLORE NR. 2001/35 MBI PENSIONET NË KOSOVËRREGULLORE NR. 2004/2 MBI PENGIMIN E PASTRIMIT TË PARAVE DHE VEPRAVE TË NGJASHME PENALERREGULLORE Nr. 2005/20 NDRYSHIMI I RREGULLORES NR 2001/35 MBI PENSIONET NE KOSOVE

• RREGULLORE Nr.2006/47 MBI AUTORITETIN QENDROR BANKAR TE KOSOVES • RREGULLORE Nr.2008/28 MBI REGJISTRIMIN, LICENCIMIN, MBIKËQYRJEN DHE

RREGULLIMIN E INSTITUCIONEVE MIKROFINANCIARE

Urdhëresat administrative• Udhëzim Nr. 1

Mbi zëvendësimin e kartmonedhave euro të dëmtuara • Udhëzim Nr. 2

Mbi Shmangien e Kartmonedhave dhe Monedhave Euro të Falsifikuara nga QarkullimiUdhezimi Nr.2 i Amenduar

• Udhëzim Nr. 3Mbi Standartet Minimale për Klasifikimin e Gjendjes së Kartmonedhave Euro nga Palët Tregtare

• Udhëzim Nr. 4Për Paketimin e Kartmonedhave dhe Monedhave Euro për Depozitimin e Sasisë në BPK

• Rekomandim Nr. 1Mbi Kontrollin e Standarteve për Riciklimin e Kartmonedhave nga Bankat Komerciale

• Udhëzim Nr. 1Mbi zëvendësimin e kartmonedhave euro të dëmtuara

• Udhëzim Nr. 2Mbi Shmangien e Kartmonedhave dhe Monedhave Euro të Falsifikuara nga QarkullimiUdhezimi Nr.2 i Amenduar

• Udhëzim Nr. 3Mbi Standartet Minimale për Klasifikimin e Gjendjes së Kartmonedhave Euro nga Palët Tregtare

• Udhëzim Nr. 4Për Paketimin e Kartmonedhave dhe Monedhave Euro për Depozitimin e Sasisë në BPK

• Rekomandim Nr. 1Mbi Kontrollin e Standarteve për Riciklimin e Kartmonedhave nga Bankat Komerciale

Letrat Këshilluese• Letër Këshilluese 2006 - 1 Aktivitetet Financiare J

ashtë-burimore

Letër këshilluese 2006 - 2 Praktika të pa shëndosha dhe të pa sigurta të bankave

Letër Këshilluese 2006 - 3 Standardet Minimale për Menaxhimin e Rrezikut të Kredisë

Leter Keshilluese 2007 - 1 Parandalimi i Shpërlarjes së Parave dhe Financimit të Terrorizmit Letër Këshilluese 2007 - 2 Aktivitetet Koresponduese

Letër Këshilluese 2009 - 1 Standardet minimale per menaxhimin e rrezikut te likuiditetit Letër Këshilluese 2009 - 2 Sistemi i Kontrollit të Brendshëm

MEMORANDUMET• Memorandum i Mirëkuptimit i amandamuar në mes të AQBK-

së dhe Byrosë Shqiptare të Sigurimit (Shqipëri)Memorandum i Mirëkuptimit në mes të BPK-së dhe Bankës së ShqipërisëMemorandum i Mirëkuptimit në mes të BPK-së dhe Bankës të SlovenisëMemorandum i Mirëkuptimit në mes të BPK-së dhe Byrosë Shqiptare të Sigurimit (Shqiperi)Memorandum i Mirëkuptimit në mes të BPK-së dhe Komisionit te Mbikeqyrjes së Sigurimeve të Shqiperise (Shqiperi)Memorandum i Mirëkuptimit në mes të BPK-së dhe Byrosë Kroate të Sigurimit (Kroaci)Memorandum i Mirëkuptimit në mes të BPK-së dhe Byrosë Kombëtare të Sigurimit (Maqedoni)

• Autoriteti Qendror Bankar i Kosovës (AQBK), pasardhës i Autoritetit Bankar dhe të Pagesave të Kosovës (BPK) është një entitet publik i veçantë i cili ka të drejtë të licencojë, mbikëqyrë dhe rregullojë institucionet financiare në territorin e Kosovës. BPK-ja

• është themeluar në përputhje me dispozitat e Misionit të Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (“UNMIK”), Rregullorja nr. 1999/20 e nxjerrë më 15 nëntor 1999 ( e ndryshuar më 1 tetor, 2001) ”Mbi Autoritetin Bankar dhe të Pagesave të Kosovës”. Veç kësaj , me 24 gusht 2006 PSSP ka nënshkruar rregulloren e re mbi Autoritetin Qendror Bankar të Kosovës dhe ka transformuar Autoritetin Bankar dhe të Pagesave të Kosovës (ABPK-në) në

Sipas kësaj rregulloreje, objektivat themelore të AQBK-së janë:

• Të ruhet fuqia, aftësia paguese dhe funksionimi efikas i një sistemi stabil të bazuar në treg, duke inkurajuar krijimin e instrumenteve të sigurta financiare; dhe

• Pa ndonjë paragjykim, të përkrah politikat e përgjithshme në Kosovë për te kontribuar në një alokim efikas të burimeve në pajtim me principet e një ekonomie me treg të hapur.

• AQBK-ja mes tjerash, ka këto kompetenca të veçanta: • Të rekomandojë një politikë të gjerë udhëzuese për PSSP-në

dhe IPVQ-të në fushat që janë në përgjegjësinë e saj; • Të formulojë dhe të zbatojë masat, të kundërshtoj dhe

rregulloj sistemet e pagesave për transaksionet në valutë vendore dhe të huaj në Kosovë;

• Të posedoj dhe të operoj një ose më shumë sisteme pagesash;

• Të mbaj depozita në valutë të huaj, të bankave, Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave si dhe subjekteve tjera publike;

• Të sigurojë furnizim të mjaftueshëm të bankënotave dhe monedhave për kryerjen e transaksioneve me para të gatshme;

• T’i licencoj, mbikëqyrë dhe rregullojë institucionet financiare; dhe

• Të kryej analiza të rregullta ekonomike dhe monetare të ekonomisë së Kosovës, t’i publikoj rezultatet dhe t`i paraqes propozimet dhe masat Administratës së Misionit të Përkohshme të Kombeve të Bashkuara dhe IPVQ-ve, në bazë të këtyre analizave.

BANKAT KOMERCIALE NË KOSOVË• Autoriteti Bankar dhe i Pagesave i Kosovës (BPK) është përgjegjës për

licencimin e bankave.• BPK – ja publikon rregulisht listën e bankave të cilat operojnë në

Kosovë. • Bankat komerciale ofrojnë pakon e plotë të shërbimeve bankare,

përfshirë huat, garancitë, llogaritë rrjedhëse, llogaritë e kursimeve, depozitat e afatizuar, transferat në vend dhe jashtë, si dhe shërbimet për ruajtjen e gjësendeve me vlerë.

• Lista e Bankave Komerciale• Banka Ekonomike• Banka për Biznes• ProCredit Bank• Raiffeisen Bank Kosovo• Banka Kombëtare Tregtare – Dega Kosovë• TEB sh.a.• Komercijalna Banka ad Beograd - Dega Mitrovicë• NLB Prishtina

ORGANIZATAT TJERA FINANCIARE • Në shumicën e vendeve pos bankave punë të caktuara kryen

edhe organizata të ndryshme financiare;• Zakonisht të këtilla janë kursimoret postare, organizatat e

caktuara kreditore – kursimore dhe organizata tjera të përcaktuara dhe rregulluara me ligj

• Sipas të dhënave nga Banka Qendrore e Republikës së Kosovës të tilla janë:

• Kompanitë e sigurimit;• Institucionet mikro – financiare;• Institucionet jo bankare – financiare;• Agjencitë për transfero parashë;• Këmbimoret;

Për të gjitha këto informacione ju lutem shikoni në ueb - http://www.bqk-kos.org/shqip