basisdocumentatie probleemstoffen krw · 2018. 4. 6. · bronanalyse 1. meetfreq./ locaties 2....
TRANSCRIPT
Basisdocumentatie probleemstoffen KRW
De bronnenanalyse
Hannie Maas – RWS-WVL
Emissiesymposium 5 april 2018
• In opdracht van I&W en RWS
• Projectleiding RWS-WVL • Hannie Maas, John Hin
• Uitvoerders: Deltares en Ecofide • Leonard Osté, Gerlinde Roskam, Nanette van Duijnhoven, Peter Cleij
• Jaap Postma, Rineke Keijzers
• Begeleidingsgroep: • Rijn-west: Gert van Ee
• Rijn-oost: Frans de Bles
• Rijn-Noord/Eems: Mattie de Vries/ Harry Boonstra
• Maas: Wim van der Hulst
• Schelde: Jos Goossen
2 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Project
• Aanleiding en doel
• Aanpak basisdocumenten
• Conclusies uit de eerste stap: de diagnose
• Bronnenanalyse en enkele resultaten
• Aanbevelingen voor emissieregistratie
3
Elementen presentatie
EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
4 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Chemische Waterkwaliteit KRW in Nederland
Prioritaire stoffen zonder ubiquitaire stoffen
Specifieke verontreinigende stoffen
• Veel normoverschrijding in KRW toetsing 2015
Maar beperkt urgentiegevoel om hier wat mee te doen
Maatregelen veelal niet binnen handbereik van waterbeheerder
In factsheets verschillende motivaties voor het al of niet kunnen nemen van maatregelen
Vaak wordt naar generieke maatregelen van het Rijk gewezen
Prognoses voor het halen van doelen in 2027 verschillen voor dezelfde stofgroep
5 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Aanleiding tot dit project
• Inzicht krijgen in het probleem en de oorzaak van normoverschrijdingen
• Adviseren welke acties nog gedaan kunnen/moeten worden
• Ondersteuning bieden aan (actualisatie) van monitoringprogramma’s
• Advies over mogelijk handelingsperspectief voor stoffen
• Gezamenlijk formulering opstellen voor de factsheets en het SGBP 2022 – 2027 voor het al of niet kunnen nemen van maatregelen
6 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Doel van het project
7 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Aanpak: advisering in drie stappen
DIAGNOSE
Maatregelen- ANALYSE
Onderbouwing van de norm
Meetfrequentie/ locaties aanpassen
Mee
tme
tho
de
aa
np
asse
n
Geen prioriteit
Lagere prioriteit
Hoge prioriteit
Reg
ion
ale
wat
erb
ehe
erd
ers
Regio-naliseren
Beter kwantificeren
Andere bronnen
Provincies en gemeenten
An
der
e s
ect
ore
n
Nationale overheid / EU
BRONNEN- ANALYSE
Natuurlijke / bovenstroomse
belasting
8 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
De diagnosestap
Prioriteit
1 Moet de monitoring kwantitatief verbeteren (meer meten)? Laag
onderbouwing: As wordt in slechts 20% van de waterlichamen gemeten, alhoewel de
meetintensiteit per waterschap verschilt (met name weinig gegevens
uit Groningen en Noord en Zuid-Holland). Meer meten levert daarmee
wel een duidelijker patroon, maar dat patroon zal niet geheel
onverwacht zijn en levert waarschijnlijk niet veel meer inzicht in hoe
nu verder.
2 Moet de monitoring kwalitatief verbeteren (beter meten)? Gemiddeld
onderbouwing: Overschrijdingen zijn betrouwbaar maar voor een toetsing aan de
norm zou je liefst gevoeliger meten. Daarnaast zijn in 2010-2015 nog
relatief veel metingen alleen in een "niet gefiltreerd" medium
uitgevoerd. Noot. Uit een eerste beoordeling van de gegevens uit
2016 blijkt dat arseen momenteel wel vaak "na filtratie" wordt
gemeten.
3 Is er vanuit de normstelling sprake van voortschrijdend inzicht, waardoor de ernst van de Hoog
normoverschrijding wellicht genuanceerd moet worden?
onderbouwing: Bij de toetsing houdt men rekening met de landelijke achtergrond-
concentratie. Waterbeheerders zouden een regionale AC kunnen
afleiden, die meer recht doet aan de geografische spreiding met hoge
arseen concentraties in bijv. de kuststrook en langs de IJssel.
4 Is het uitvoeren van een bronnenanalyse een nuttige vervolgstap? Gemiddeld
onderbouwing: In een derde van de locaties wordt de JG-MKE tot een factor 10
overschreden. Een bronanalyse kan echter pas gericht worden ingezet
als de natuurlijke achtergrond op regionale schaal wordt gecorrigeerd
zodat duidelijk wordt of er nog andere bronnen aanwezig zijn.
Diagnose voor Arseen in zoet waterSpecifiek verontreinigend; JG-MKE = 0,5; MAC-MKE= 8 µg /l; AC = 0,8 µg/l. Zie www.RIVM.nl/rvs.
4. Bronanalyse
1. Meetfreq./ locaties
2. Beter meten
3. Normstelling
KRW toetsing 2015 Data Landelijke enquête
• Veel metingen beschikbaar, maar niet alles wordt gerapporteerd in de KRW toetsing
• Vaak te hoge rapportagegrenzen gebruikt (RG>norm) – niet kunnen inschatten of norm overschreden wordt
– Beide aspecten zijn in acties belegd bij RAM
• Normen zijn goed onderbouwd (een enkele uitgezonderd)
– Acties belegd bij RIVM
9
Belangrijkste constateringen diagnosestap
• 25 stoffen geselecteerd voor de bronnenanalyse
– 13 metalen; ammonium, 7 PAKs, TBT, irgarol, PFOS en dioxines
• Geen bronnenanalyse voor gewasbeschermingsmiddelen (18 stoffen)
• Geen bronnenanalyse voor stoffen met overschrijdingen bij één beheerder (12 stoffen – veelal GBM)
• Geen bronnenanalyse als er geen probleem blijkt, al maatregelen worden getroffen of het probleem zeer onzeker is.
10 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Bronnenanalyse: welke stoffen geselecteerd?
11 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Bronnenanalyse: adviezen gericht op
5. Maatregelen analyse
1. Beter kwantificeren
2. Andere bronnen
3. Natuurlijke/ bovenstroomse
belasting
4. regionaliseren
12 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Beter kwantificeren: hoe is het oordeel bepaald?
Wat is de verhouding tussen gemeten en gemodelleerde waterkwaliteit?
< factor 2
factor 2-10
> factor 10
niet bepaald
Wat is de gemiddelde betrouwbaarheidsscore van de belangrijkste bronnen (die samen 75% van de belasting vormen)?
< 15% 15-100 %
> 100% n.v.t of niet
bekend
Welk deel van de metingen is verricht in overig water?
< 25% 25-75%
>75 % niet bekend
In hoeveel locaties in “overig water” is deze stof geanalyseerd?
>500 100-500
<100
In welk deel van alle “meetpunten in overige water” is deze stof geanalyseerd?
> 25% 10-25 %
< 10% niet bekend
Is de concentratie in kleine wateren gemiddeld genomen hoger, gelijk of lager?
Lager/ gelijk
hoger
13 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Data emissieregistratie voor metalen
14 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Data emissieregistratie voor organische stoffen
15 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Volledigheid van bronnen
0.1
1
10
100ratio gemeten/ gemodelleerd
16 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Natuurlijke/ bovenstroomse belasting
0
2
4
6
8
10
12
0 20000 40000 60000 80000 100000 120000
ge
ha
lte
(m
g/k
g)
Al (mg/kg)
uranium
Voor alle figuren geldt: ♦ = Rijn ondergrond, ■ = Maas ondergrond, ▲= Rijn bovengrond, x = Maas bovengrond.
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
0 20000 40000 60000 80000 100000 120000
ge
ha
lte
(m
g/k
g)
Al (mg/kg)
zink
17 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Resultaten van de bronnenanalyse
Specifieke verontreinigende stoffen
NH4 Cu Zn Ag Ba Co Se Tl U V As
Beter kwantificeren
Andere bronnen
Natuurl/bovenstr. belasting
Regionaliseren
onbekend onbek. onbek.
Selectie maatregelenanal.
prioriteit
laag
gemiddeld
hoog
• Klassieke stoffen goed in beeld, maar nog voor verbetering vatbaar.
• Bovenstroomse belasting is van de meeste stoffen groot
• Regionale bovenstroomse belasting is nog slechts matig bekend
• De belangrijkste bron voor organische stoffen is atmosferische depositie.
• Belangrijkste bronnen voor metalen zijn gezuiverd en ongezuiverd afvalwater, uitspoeling landelijk gebied en atmosferische depositie
• Van veel metalen zijn de bronnen nog niet goed in beeld
de invloed van bodem en pyrietoxidatie voor metalen ontbreekt
• Voor een groot aantal stoffen zijn er regionale verschillen
voornamelijk ook door invloed pyriet, DOC en pH.
• Voor nieuwe metalen missen essentiële bronnen. Deze moeten eerst in beeld gebracht worden voordat er een maatregelenanalyse kan plaats vinden.
18 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Conclusies bronnenanalyse
aanbevelingen
Ag, As, Ba, Co, Hg, Se, Tl, U, V
uitspoeling bodem in ER verbeteren en uitbreiden wens voor alle metalen om uitspoeling te splitsen in natuurlijk, antropogeen actueel, antropogeen historisch. verbeteren geldt voor alle metalen; aanvullen geldt voor alle probleemmetalen behalve Cd, Cu, Ni, Zn, Pb. Vooral voor redoxgevoelige en pyriet gerelateerde metalen moet de bijdrage vanuit grondwater worden verbeterd.
Ba, Tl, U, V, PFOS, dioxine
Stoffen die wel gelieerd zijn aan fossiele brandstoffen of andere verbrandingsprocessen, zijn niet allemaal opgenomen in de bron atmosferische depositie bijv. voor Ba, Tl, V, is verbranding wellicht een relevante bron. Ook U checken.
Co Check in hoeverre afvalverbranding, elektriciteitsopwekking, verkeer relevante bronnen zijn.
Se Check veen; kunstmest en voedingssupplement (uitspoeling landbouw) en verbranding in AVI's
U Check fosfaat verwerkende en/of kunstmest industrie als bron, evenals het terugspoelen van drinkwaterontijzeringsinstallaties
19 EMISSIESYMPOSIUM 5 APRIL 2018
Aanbevelingen voor de emissieregistratie