Biblioterapia

w pracy nauczyciela i bibliotekarza

Oprac. Elżbieta Gromadzka Biblioteka PWSH w Gdyni

Czy słowo może leczyć?„Na początku było słowo"...

głosi Ewangelia.

Książkamoże łagodzić niepożądane stany psychiczne jak lęk, nuda czy osamotnienie, apatia czy zobojętnienie, a także wyzwalać zachowania pożądane – radość, odprężenie…

Co proponuje biblioterapia?

• W starożytnej aleksandryjskiej bibliotece widniały słowa: „Lekarstwo na umysł".

• W 1272 r roku w szpitalu Al-Mansur w Kairze stosowano czytanie Koranu w ramach terapii.

• W Europie XVIII wieku włączono pobożne teksty do programów leczenia psychicznie chorych.

• Legenda głosi, że Szeherezada wyleczyła sułtana poprzez opowiadania, którymi karmiła uszy władcy przez 1000 dni.

Biblioterapia – co to jest?Biblioterapia opiera się na wykorzystaniu terapeutycznych wartości literatury.

Podstawy biblioterapii stworzył N.A.Rubakin, który od 1919 r. w Instytucie Bibliopsychologii w Lozannie zapoczątkował badania nad reakcjami indywidualnych czytelników.

Biblioterapia – co to jest?

Biblioterapia (wg Ireny Boreckiej) jest działaniem terapeutycznym opierającym się o zastosowanie materiałów czytelniczych, rozumianych jako środek wspierający proces terapeutyczny, jest rodzajem psychicznego wsparcia, pomocy w rozwiązywaniu osobistych problemów danej osoby przez ukierunkowane czytanie.

.

Biblioterapia – co to jest?

Rodzaje biblioterapii:

• instytucjonalna

• kliniczna

• wychowawcza (wychowawczo-humanistyczna albo rozwojowa)

Biblioterapia kliniczna

1. Leczenie zaburzeń

2. Uczestnicy – ludzie chorzy:

• pacjenci szpitali i laboratoriów

• pacjenci nie akceptujący swego stanu zdrowia

Biblioterapia wychowawcza

• Ludzie zdrowi, mający kłopoty „życiowe”

Biblioterapia – skąd się wzięła?

Działania terapeutyczne, które wyrosły z intuicji i doświadczeń:

• lekarzy

• psychologów

• terapeutów zajęciowych

• bibliotekarzy

Biblioterapia – dla kogo?

Uczestnikami biblioterapii mogą być:

• ludzie chorzy (biblioterapia kliniczna)

• ludzie zdrowi ale z problemami życiowymi (samotność, odrzucenie, bezdomność...)

• dzieci i młodzież z problemami w nauce, z zachowaniem, z kontaktami społecznymi...

Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych w kręgu biblioterapii

Biblioterapia wychowawcza adresowana do dzieci i młodzieży z problemami...

• dzieci i młodzież niepełnosprawne fizycznie

• dzieci i młodzież niedostosowane społecznie, sprawiająca trudności wychowawcze.

Dzieci i młodzież niepełnosprawne fizycznie

Biblioterapia jako uzupełnienie procesu rehabilitacji:

• Wspieranie dziecka niepełnosprawnego w procesie akceptacji siebie jako osoby niepełnosprawnej;

• Łagodzenie napięć psychicznych związanych z ułomnością;

• Integracja ze środowiskiem (klasą) i uwrażliwienie na problemy osób niepełnosprawnych.

Dzieci niesłyszące i niedosłyszące

• Dla prawidłowego rozwoju osób niesłyszących lub z niedosłuchem konieczne jest włączenie się do społeczności osób czytających;

• Rozwój zainteresowań czytelniczych może przyczynić się do pełnej rewalidacji, przy pomocy nowej formy książki;

• Biblioterapeuta znający język migowy i rozumiejący specyfikę kontaktów werbalnych pomiędzy słyszącymi i niesłyszącymi.

Dzieci niedowidząceDwa modele postępowania:

• Model postępowania dla osób zagrożonych utratą wzroku;

• Model zmierzający do kształtowania właściwych postaw wobec siebie jako osoby niepełnosprawnej.

• Literatura może być źródłem wiedzy o ludziach z podobnymi problemami;

• Literatura może być źródłem wiedzy o świecie.

Dzieci i młodzież niedostosowane społecznie

Biblioterapia – jak?

CZYTANIE POWINNO SIĘ DZIECKU ZAWSZE KOJARZYĆ

Z RADOŚCIĄ, NIGDY Z PRZYMUSEM, KARĄ CZY NUDĄ

Biblioterapia – jak?• Swoboda uczestnictwa,• Uwzględnienie potrzeb, problemów i preferencji członków

grupy,• Dostosowanie środków terapeutycznych do możliwości

percepcyjnych i fizycznych poszczególnych uczestników grupy,• Uwzględnienie i akceptowanie poziomu „gotowości

uczestnictwa” poszczególnych członków grupy,• Dostosowanie poziomu i tempa zajęć terapeutycznych do

psychicznych i fizycznych możliwości uczestników,• Włączenie do programów biblioterapeutycznych zajęć

muzykoterapeutycznych i arteterapeutycznych oraz elementów innych terapii wspomagających proces powrotu do zdrowia.

Biblioterapia – jak?• Różne funkcje książki w procesie

wychowawczym:

Materiały pobudzające to książki o tematyce awanturniczo-przygodowej, wojenne, podróżnicze i popularnonaukowe;

Materiały uspakajające, do których zalicza się książki przygodowe, tzw. młodzieżowe, fantazy, literaturę humorystyczną;

Materiały refleksyjne czyli powieści obyczajowe, biograficzne, romanse, psychologiczne i socjologiczne..

Biblioterapeuta – kto?

• Kierowanie procesem biblioterapii wymaga od nauczyciela dobrego przygotowania fachowego oraz pewnych wrodzonych predyspozycji.

• Biblioterapeuta – osoba wzbudzająca zaufanie, cierpliwa i tolerancyjna.

Biblioterapia – gdzie?

• W każdym miejscu w szkole, na każdej lekcji ale też w bibliotece, ponieważ:„biblioteka szkolna jest jedyną biblioteką, z którą człowiek w ciągu swojego życia musi się zetknąć. (…) Nie wolno przy tym lekceważyć najbardziej błahej nawet przyczyny obecności ucznia w bibliotece, gdyż każde, choćby minimalne zainteresowanie można wykorzystać.” (I. Borecka)

• Również w plenerze, na wycieczce... wykorzystując dodatkowe walory terapeutyczne obcowania z przyrodą.

Biblioterapia w szkole podstawowej

Biblioterapia w gimnazjum

Biblioterapia – czy warto?Interdyscyplinarny i uniwersalny charakter biblioterapii polega na współdziałaniu z:

• baśnioterapią i bajkoterapią,

• muzykoterapią,

• Arteterapią,

• dramą pedagogiczną,

• pedagogiką zabawy.

Czyli z każdym kto chce pomóc dzieciom bezpiecznie i pogodnie przejść przez trudy dzieciństwa:

• nauczycielami wszystkich przedmiotów,

• pedagogami, bibliotekarzami,

• terapeutami, logopedami,

• rodzicami, babciami...

Biblioterapia – czy to trudne?

NIKT NIE RODZI SIĘ CZYTELNIKIEM,CZYTELNIKA TRZEBA WYCHOWAĆ,

CODZIENNIE CZYTAJĄC DZIECKU DLA PRZYJEMNOŚCI.