druga polovina XIX veka

period izrazitog razvoja bioloških nauka biološki determinizam

OSNOVNA IDEJA

devijantnost predstavlja produkt bioloških defekata ili poremećaja

bioloških funkcija organizma

DEVIJANTNOST KAO PRODUKT

konstitucionalnih anomalija psiho-organskih bolesti

ODBACIVANJE MORALIZMA KLASIČNOG PRAVNOG PRISTUPA

– loše ponašanje vs bolesno ponašanje –

DEVIJANTNOST NIJE “ZLO”, VED BOLEST

FOKUS: POČINILAC/ČOVEK

ISTRAŽIVANJE UZROČNIKA DEVIJANTNOSTI

Desare Lombroso

• Italijanski lekar – psihijatar

• Osnivač kriminalne antropologije

• Smatra se “ocem” savremene kriminologije

• Pozitivitivistički pristup – naučni metodi prirodnih nauka u proučavanju društvenih devijacija

antropometrija, statistika, posmatranje

• Krivično-pravna škola narodne odbrane – mere bezbednosti (izolacija, sterilizacija... )

F R E N O L O G I J A

Franc J. Gall

T E O R I J A E V O L U C I J E

Charles R. Darvin

F I Z I O G N O M I A

Giambattista della Porta

fizičke karakteristike mogu otkriti prirodne sklonosti osobe

Giambattista della Porta

“Surovi ljudi sa prirodnim osobinama životinja”, “Lice opakog ludaka”

FRENOLOŠKA ISTRAŽIVANJA

OSNOVNI STAV

oblik i građa ljudske lobanje oblikuje mentalne i duševne osobine čoveka i njegovo ponašanje

• FRANC JOZEF GAL – začetnik frenoloških istraživanja

• METOD : opipavanje lobanje

• konfiguracija mozga – udubljenja i ispupčenja koja su reprezentacije organa

– po Galu postoje centri za devijantnost – verovanje da postoje posebni organi odgovorni za nastanak devijacija

– posebno razvijeni organi za ubistva i krađe

TEORIJA EVOLUCIJEPostepeni razvoj živog sveta – svaki naredni stupanj je viši od prethodnog

B I O L O Š K I D E T E R M I N I Z A M

Kriminalno ponašanje je biološki determinisano

• Kriminalci su evolutivno zaostali

• Telo i um kriminalaca razlikuju se od nekriminalne populacije

• Primitivne karakteristike kriminalaca – atavističke stigmate

• Žene i deca su evolutivno iza muškaraca

HIJERARHIJA: najrazvijeniji “beli” muškarci do najnerazvijenijih žena ne-bele rase

IDEJA ATAVIZAMA

Fizičke i psihičke osobenosti davno izumrlih predaka čoveka koje su

evolucijom iščezle

• Rad u zatvoru i autopsija mozga višestrukog kriminalca – ubice

• Sličnost lobanje sa lobanjom čovekolikog majmuna

ZAKLJUČAK

Evolutivna regresija ili retardacija biološkog procesa DEVIJANTNOST

ATAVISTIČKE KARAKTERISTIKE I OSOBENOSTI KRIMINALACA

• Nisko i usko čelo, zakošeno unazad

• Izbačena vilica i retki zubi

• Velike i klempave uši

• Razvijeni čeoni sinusi i nepravilan nos

• Mali kranijalni index i jednostavnost šavova lobanje

• Ukošenost očnih duplji i izvanredno oštar vid

• Velika gipkost i okretnost

• Neosetljivost na bol

• Brzo oporavljanje nakon povreda i ranjavanja

• Krajnja lenjost

• Preterana ljubav prema jelu

• Prerana polna zrelost

• Odsustvo griže savesti

• Tetoviranje

• Sklonost kanibalizmu

• Onomatopejski govor

…

ANTROPOMETRIJA

Proučavanje kvalitativnih osobenosti pojedinca metodama prirodnih nauka

Različite tehnike merenja bio-konstitucionalnih karakteristika čoveka

BIO-ANTROPOLOŠKA LOGIKA

Genetske anomalije

AtavizamMentalna i

fizička inferiornost

Kriminalnoponašanje

Nesposobnostza ućenje

i poštovanje pravila

I UROĐENI – ATAVISTIČKI ZLOČINAC

II EPILEPTIČNI ZLOČINAC

III ZLOČINAC IZ STRASTI

IV SLUČAJNI ZLOČINAC

ROĐENI ZLOČINAC – ATAVISTIČKI

• Osnovni tip

Devijantnost kao posledica urođenih patoloških anatomskih, fizičkih i psihičkihdeformacija

• Identifikacija na osnovu 5 anomalija

• 35-40% kriminalne populacije

• Recidivizam – nepodložan delovanju kazne

• Može biti i ispod stadijuma divljaka i idi do stadijuma zveri

EPILEPTIČKI ZLOČINAC

• Uzrok devijantnog ponašanja je duševna bolest, odnosno epilepsija

• Prisutne sve opšte osobine atavističkog zločinca

• Specifičnosti:

glavobolja, delirijum, halucinacije, manijakalne i paranoičnekomplikacije, hipernadražljivost, izmenjenost čulasluha/ukusa/mirisa, meningitis, hidrocefalus, kranijalne depresije....

MORALNI LUDACI sa zakržljalim moralnim čulom koji se devijantno ponašaju pod dejstvom impulsa

DUŠEVNO BOLESNI KRIVCI devijantno ponašanje je pod uticajem duševnih oboljenja

MATOIDI ili poluludaci – najblaži stepen

MORALNI LUDACI EPILEPSIJAMATOIDI

ZLOČINAC IZ STRASTI

• Suprotnost atavističkom tipu

• Motivi zločina su snažni i “viteški” – ljubav, politika

• Izražena emocionalna senzitivnost

• Harmoničan fizički izgled

• 5-6% kriminalne populacije

• Sličnost sa atavističkim i epileptičkim tipom:

Impulsivnost, preterivanje, česte amnezije

SLUČAJNI KRIMINALAC

Lobmrozo ga kasnije dodaje u svoju tipologiju usled kritika da zanemaruje uticaj socijalnesredine

Nema urođenu dispoziciju za kriminalitet, ni konstitucionalnu ni psihološku

• Pseudo-devijant – čini kriminalna dela zbog časti ili u samoodbrani

• Kriminaloid – devijantnost je posledica dugog boravka u zatvoru, alkoholizma ...

• Kriminalac iz navike – devijantnost usled moralne neuravnoteženosti, siromašnih uslova života, vaspitanja, druženja sa kriminalcima, nedostatka društvene podrške

Zvanični podaci po kojima je kriminalitet žena malo zastupljen u odnosu na muškarce su obmana i privid

Prostitucija – ekvivalentna zamena za kriminalitet žena

Prititivna žena više je prostitutka nego prestupnica

DEVIJACIJE ŽENA ZLOČIN + PROSTITUCIJA

Žene i deca su evolutivno zaostalije od muškaraca

ŽENSKA AMORALNOST

hladne i proračunate, prirodno osvetoljubive i ljubomorne, njihov moralni senzibilitet je deficitaran, okrutnesu i sklone osveti

FIZIOLOŠKA IMOBILNOST I PSIHOLOŠKA PASIVNOST

Zenska pasivnost ogleda se još u nepokretnosti jajne delije u odnosu na spermatozoid.

PRILAGODLJIVOST NA OKOLINU I SPOSOBNOST OPSTANKA

manje osetljive na bol od muškaraca, samim tim manje osetljive i na bol drugih, sposobne da skrivaju zlenamere, inovativne u recidivizmu

Zene zločinci po svojim anatomskim karateristikama sličnije su muškarcima i zločincima i normalnimljudima, nego normalnim ženama (anomalije, snažna muskulatura, maljavost...)

Ta sličnost nije znak da su razvijenije od normalnih žena (kao muškarci), ved anomalija po sebi

PRIMITIVAN TIP SVOJE VRSTE – ŽENA DIVLJAK

Lombrozo: “Žena rođeni zločinac je dvostruko posebna, kao žena i kao zločinac “ ČUDOVISTE

Lombrozo: “…ako su ženski rođeni zločinci malobrojniji od muških, oni su svakako mnogo suroviji”

PROSTITUTKA

Prititivna žena više je prostitutka nego prestupnica

Prerana zrelost prostitutki posledica je atavizma

MUŠKI KRIMINALAC – NAGLAŠENA MUŠKOST

PROSTITUTKA – NAGLAŠENA ZENSKOST

Sklone gojaznosti i tetoviranju – imena ljubavnika sa čestim prepravkama

PRIRODNA SELEKCIJA

Manje je verovatno da ce muškarci stupati u odnose sa fizički nakaznom ženom

Žene rođeni zločinci imaju manje šanse da prenesu svoje gene

Imaju manje anomalija od muškaraca što govori o blizini nižim oblicima diferencijacije,

(3 anomalije su dovoljne za identifikaciju)

KRIMINALNO PONAŠANJE SPREČAVA:

materinstvo, pobožnost, nedostatak inteligencije i strasti, fizička nemod, seksualna hladnoda

SLABOSTI:

• medikalizacija devijantnosti

• biološki determinizam i fatalizam

• zaključci bazirani na ekstremnim / bizarnim slučajevima i zatvorskoj populaciji

• nema koncepta ili definicije kriminala

SAVREMENE IMPLIKACIJE LOMBROZOVIH IDEJA

TEORIJE O NASLEĐIVANJU KRIMINALNIH DISPOZICIJA

Studije kriminalnih blizanaca

Teorije o somatotipovima

Hromozomska teorija

Studije kriminalnih porodica

Studije kriminalnih blizanaca

Uticaj naslednih faktora na devijantnost

Pokazuju vedu učestalost kriminalnog ponašanja kod monozigotnih blizanaca

Teorije o somatotipovima

• Povezanost između fizičkog izgleda i osobina ličnosti

• E. Krečmer: “Telesna građa i karakter”

SOMATO-TIPOLOGIJA KRIMINALACA

LEPTOZOMNI – dugački i slabi, hladni, nedruštveni 40-50% - krađe i prevare

ATLETSKI – muskulatorni, povremeno ekspolozivni 40-50% - nasilje i sex. delikti

PIKNIČKI – uskorameni, niski, ljubazni i društveni 20% - pronevere

DISPLASTIČNI-mešoviti 5-10% - seksualni delikti

ŠELDONOVI SOMATOTIPOVI

ENDOMORFNI

EKTOMNORFNI

MEZOMORFNI

Studije kriminalnih porodica

• Richard Dugdale

– The Jukes: A Study in Crime, Pauperism, Disease and Heredity (1877)

porodica iz Njujorka, osnivač porodice alkoholičar

od 709 potomaka: 77 kriminalci, 142 skitnice, 292 prostitutke

• Henry Goddard

– The Kallikak Family: A Study in the Heredity of Feeble-Mindedness (1912)

vojnik iz rata imao je potomstvo sa 2 žene:

1. “Poštena devojka“ – nijedan devijant od potomaka

2. Mentalno retardirana konobarica – od 480 potomaka: 400 sa intelektualnom ometenošdu

50 polno nastranih

The Kallikaks

The Jukes

Hromozomska teorija

grupa psiholoških teorija

poremedaji u jezgru delije – višak hromozoma Y ili X

– XYY “Supermale syndrome” – agresivnost i sklonost ka kriminalitetu

– XXY “Klinefelter’s syndrome” – feminiziranost

LITERATURA:

• Aleksandar Jugović, Teorija društvene devijantnosti – paradigme i implikacije, Službeni glasnik, Beograd, 2009.

• Milosav Milosavljević, Devijacije i društvo, Draganić, Beograd, 2003.

• ĐorĎe Ignjatović, Kriminološko nasleđe, Službeni glasnik, Beograd, 2005.

• Chesare Lombroso, The Female Offender (1897)

http://www.archive.org/stream/femaleoffender00morrgoog#page/n46/mode/1up

• Chesare Lombroso, La donna delinquente:la prostituta e la donna normale, (1903.)

http://www.archive.org/stream/ladonnadelinque00lombgoog#page/n15/mode/1up

• Gina Lombroso – Ferrero, Criminal man, according to the classification of Cesare Lombroso, (1911)

• http://www.gutenberg.org/files/29895/29895-h/29895-h.htm

• David G. Horn, The criminal body: Lombroso and the anatomy of deviance, Routledge, NY, 2003.

http://books.google.rs/books?id=QYfW-

InVTEUC&lpg=PP1&ots=iOs3TQe2kd&dq=The%20Criminal%20Body%3A%20Lombroso%20and%20the%20Anatomy%20of%

20Deviance&pg=PP9#v=onepage&q=&f=false