BiTKi FiZYOLOJiSiBiTKi FiZYOLOJiSiwww.biyoloji.in

anlatımanlatım : Gözde ALKAN : Gözde ALKAN

BiTKi YAPISINA GENEL BiR BAKIş…

• Bir bitki vejatatif ve generatif olmak üzere iki kısımdan meydana gelir. Vejatatif kısım yaprak,gövde,kök gibi 3 organdan olşur.

• Bir yapağın ana işlevi; fotosentez gövdenin ki ; desteklik ,kökün ki ise toprağa tutunmayı sağlamak ve su ile mineralleri absorbe etmektir.

• Bitki hücreleri sert hücre çeperi ile kuşatılmıştır.

• Bitkilerde hücreler yer değiştiremezler. Çünki çepere sahip her bir hücre ve ona komşu hücre bir “orta lamele” ile birbirlerine yapışmıştır. Bitki hücreleri “primer ve seconder” olmak üzere 2 tip çepere sahiptir. Primer hücre çeperi ince olup genç ve büyümekte olan hücrelerde bulunur. Seconder hücre çeperi kalın ve daha dayanıklıdır.

• Yeni hücreler meristem olarak isimlendirilen bölünen dokular tarafından oluşur.

• Bitki büyümesi “meristemler” olarak isimlendirilen lokalize olmuş hücre bölünme bölgelerinde yoğunlaşmıştır.

• Genç bir bitkide en aktif meristemler “Apikal meristemlerdir”.

• Yeni organları ve temel bitki yapısını oluşturan bitki gelişimi evresi “primer büyüme” olarak isimlendirilir. Apikal meristemlerde hücre bölünmesini göreceli olarak hücre uzaması izler. Bir bölgenin uzaması tamamlandıktan sonra “seconder büyüme” oluşabilir. Seconder büyümede fasiküler demet kambiyumu, mantar kambiyumu olmak üzere iki lateral meristem yer alır.

• NOT: fasiküler kambiyum , seconder ksilem ve seconder floemi , mantar kambiyumu ise başlıca mantar hücrelerinden oluşan “periderm” oluşturur.

Bitkinin yapısını başlıca 3 doku sistemi oluşturur.

• Tüm bitki organlarında başlıca 3 doku sistemi bulunur.

Bitki organlarındaki 3 doku sistemi

Örtü dokusu Temel dokusu İletim dokusu

• Örtü dokusu : epidermis hücreleri

• Temel doku : parenkima, kollenkima, sklerenkima hücreleri( lifler ve sklereidler)

• İletim dokusu : ksilem [ trake ve trakeid] floem (kalburlu hüc. Arkadas hücreler)

BiTKi HÜCRESi

• Biyolojik zarlar proteinler içeren çift fosfolipit tabakalarıdır.

• Tüm hücreler bir zarla kuşatılmıştır. Sitoplazmayı dış ortamdan ayıran bu zar bir sınır olarak iş görür. Plazmalemma hücrenin belirli maddeleri almasını, tutmasını ve diğer maddeleri dışarı atmasını sağlar.

Hücredeki kalıtım maddesinin büyük bir bölümü nukleusta bulunur

• Nukleus metabolizma, büyüme ve hücre farklılaşmasının düzenlenmesiden sorumlu başlıca organeldir. Bu genler ve gen dizileri topluca nukleus genomu olarak isimlendirilir.

• Protein ,transkripsiyon ve translasyon sonucunda sentezlenir…

• Transkripsiyon özel bir genin tamamlayıcısı olan ve bir baz taşıyan bir RNA polimerinin sentezlenmesidir. Translasyon özel bir proteinin mRNA tarafından kodlanmış bilgi dizisine göre a.a sentezlenmesidir.

• Endoplazmik retikulum hücre içinde zardan oluşan bir ağdır.

• Hücreden proteinlerin salgılanması granüllü ER ile başlar.

• Salgı proteinleri ve polisakkaridler golgi aygıtında işlenir.

• Merkezi vakuol su ve suda çözünmüş maddeler içerir.

• Mitokondri ve kloroplastlar enerjinin dönüştürdüğü organeller .

• Mikrocisimler yapraklar ve tohumlarda özelleşmiş metabolik rol oynarlar.

• Mikrocisimler tek zarla kuşatılmış ve birkaç metabolik işlev için özelleşmiş yuvarlak şekilli bir organel sınıfıdır. Peroksizomlar ve glioksizomlar mikrocisimlerin iki tipidir.

• Peroksizomlar tüm ökaryotik organizmalarda mevcutturlar. Bitkilerde fotosentetik hücrelerde bulunurlar. Peroksizomlar O2 tüketerek organı substratlardan hidrojenlerin uzaklaştırılmasında iş görürler.

HÜCRE iSKELETi

• Sitosol, hücre iskeleti olarak isimlendirilen üç boyutlu ipliksi bir protein ağı biçiminde düzenlenmiştir. Bu ağ organellere yerleşim düzeni sağlar. Ayrıca organellerin hareketi ve diğer hücre iskeleti bileşenleri için iskelet olarak iş görür. Aynı zamanda mitoz, mayoz, sitokinez, çeper birikimi, hücrenin şeklinin korunması ve hücre farklılaşmasında önemli roller oynar.

** bitki hücreleri mikrotübüller, mikroflamentler ve ara flamentler içerir.**

Hücre döngüsün düzenlenmesi• Hücre bölünme döngüsü veya hücre döngüsü

hücrelerin kendilerini ve kalıtım maddesi olan nukleus DNA yı çoğalttıkları bir işlemdir. Hücre döngüsünün 4 evresi bulunur. Bunlar ; G1,S,G2 ve M olarak ifade edilir.

• *** Hücre döngüsünün her bir evresinde özel biyokimyasal ve hücre aktivitesi görülür.***

• Nukleus DNA yı G1 evresinde kendini eşlemek için hazırlık yapar. Bunun için bir eşleşme ön kompleksi kromatin boyunca eşleşme bölgesinde bir araya gelir.

• S evresinde DNA kendini eşler ve G2 de hücreler mitoza hazırlanır.

Plazmodezmler …• Plazmodezmler tüpsü plazma zarının tüpsü uzantılarıdır.

• Plazmodezmler hücre çeperini geçerek komşu iki hücrenin sitoplazmasını birbirine bağlarlar.

• Hücrelerin çoğu bu şekilde birbiriyle bağlantılı olduğundan bu hücrelerin sitoplazmaları ‘SİMPLAST’ olarak isimlendirilen bir bütün oluştururlar.

• Çözünmüş maddelerin plazmodezmler aracılığıyla hücreler arasında taşınması ‘SİMPLAST TAŞIMA’ olarak adlandırılan.