Ndermarresia dhe menaxhimi i biznesit te vogel dhe te mesem

Mr.Venet Shala

Ndermarresia dhe ndermarresit si krijues te bizneseve te vogla dhe te mesme

(Pjesa e II-te)

Historiku mbi ndermarresine

Fjala ndermarresi vjen nga fjala frenge ”entrepreneur” qe do te thote me ndermarre diqka

Peter Drucker paraqitjen e filozofise se ndermarresise e quan si “ngjarjen me shpresedhenese” sepse ajo nxit ndryshimet e shpeshta, shfrytezon shanset qe te tjeret nuk i shohin, krijon diqka ndryshe dhe bene qe nevoja per risi (inovacione) te jete e perhershme

Ndermarresia eshte nje proces i krijimit te nje gjeje qe eshte ndryshe nga ajo qe ekziston dhe qe ka vlere ne saje te dedikimit te kohes dhe te perpjekjeve, duke perfshire rrezikun financiar, fizik dhe social per te sendertuar nje shperblim financiar ose nje kenaqesi personale

Perkufizimet e ndermarresit dhe te ndermarresise

Ndermarres mund te konsiderohet ai person qe krijon nje biznes, duke u ballafaquar me rrezikun, duke synuar realizimin e fitimit dhe rritjen e biznesit, duke perfituar nga shanset dhe aftesia per te siguruar dhe menaxhuar resurset.

Ndermarresi ka aftesi qe nje ide profitabile ta shnderroje ne realitet

Karakteristikat kryesore te ndermarresit mund te jene:

Njohja e shanseve ne treg Gadishmeria per pranimin e rrezikut Aftesia per te siguruar resurset per investim Aftesia per te menaxhuar biznesin

Qka dallon ndermarresi nga menaxheri?

Ndermarresit dallohen nga menaxheret sipas ketyre cilesive: Rreziku (risku) Efektiviteti Inovacioni

Ndermarresit dallojne nga menaxheret edhe per shkak te: Qendrimit proaktiv dhe Qendrimit reaktiv

Evoluimi i mendimeve mbi rendesine e ndermarresise se BVM

Lidhur me evoluimin e mendimeve rreth rendesise se ndermarresise ka pikepamje te ndryshme :

Teoria e tregut te lire Teoria e varesise se BVM nga ato te medha Levizjet e mbrojtjes se ambientit “e vogla eshte e bukur”

Mjedisi/rrethina e biznesit te vogel dhe te mesem

Faktoret e brendshem ndikues: Motivet e pronarit Vetite personale Shkathetesite teknike Aftesite menaxheriale Aftesite per marketing Aftesite per menaxh.financiar

Faktoret e jashtem ndikues:Mjedisi makro politik ekonomik social teknologjik

Mjedisi mikro: Ekonomia lokale Furnitoret Konkurrentet bleresit

Barrierat/pengesat per hyrje ne biznes (Modeli i Porterit)

Kercenimi i Produkteve Zevendesuese

Rivaliteti Konkurues Ekzistues

Fuqia e Furnitoreve

Fuqia e Bleresve

Barrierat e Hyrjes

Fushat e veprimit te biznesit te vogel dhe te mesem

Bizneset e vogla dhe te mesme tregojne interes me te madh per fusha te caktuara, p.sh ne tregti dhe ne sherbime se sa ne sektorin e prodhimit

Tregtia eshte fusha me atraktive per bizneset e vogla dhe te mesme per shkak te kerkesave me te vogla per kapital fillestar

Sherbimet gjithashtu jane fusha atraktive dhe dominante ne te cilat veprojne BVM.Kjo ka te beje me sherbime te shumellojshme te individeve apo ndermarrjeve.Fusha e sherbimeve koheve te fundit ka fituar nje peshe te madhe ne zhvillimin e shpejte ekonomik

Trendet e zhvillimit te disa formave te ndermarresise

Bizneset/ndërmarrësia familjare Femrat ndërmarrëse apo ndërmarrësia e femrave Ndërmarrësit me kohë të pjesëshme Bizneset nga shtëpia

Zhvillimi i biznesit te vogel dhe te mesem ne Kosove

Struktura e bizneseve ne Kosove

Bizneset mikro 98.5 % Bizneset e vogla 1.3 % Bizneset e mesme 0.2 %

Struktura sektoriale e bizneseve: Prodhimi 16% Sherbimet 33% Tregtia 51%

Pengesat ne biznes

11.5

18.9

32.2

37.9

40.4

50.0

50.9

50.9

54.1

55.0

55.5

64.0

66.3

67.7

69.1

78.5

Aftësitë tuaja menaxheriale

Niveli i aftësive të të punësuarëve

Sigurimi i materialit, makinave dhe paisjeve

Kapacitetet e pamjaftueshme

Mungesa e informacioneve për biznes

Çasja në kredi ( mungesa e burimeve eksterne tefinancimit)

Mungesa e kërkesës

5.2. Evazioni fiskal

Vonimi i pagesave ( Inkasimi i borxheve)

Ligjshmëria ( ligjet dhe zbatimi i tyre)

Ngarkesat administrative

1. Taksat e larta

Konkurrenca e ashpër/fortë

5.1. Korrupsioni

5.3. Ekonomia Informale/ e zezë

Konkurrenca jolojale

Themeluesit & struktura gjinore

Nje themelues: 81% Dy themelues 11% Tre e me shume 8%

Struktura gjinore e themeluesve: Meshkuj 95 % Femra 5%

Lokacioni i BVM ne Kosove

Ne nje lokacion 78% Dy apo me shume lokacione 20% Jashte Kosoves 2%

Burimet e korrupsionit

Pagat e ulta 43% Moszbatimi i ligjit 26 Mungesa e mekanizmave institucional 21% Mungesa e etikes 10%

Burimet e investimeve te biznesit te vogel dhe te mesem ne Kosove

Me mjete vetanake 67% Me kredi bankare të vendit 21% Me kredi nga banka të jashtme 1.1% Mjete pa kthim nga donatorët e jashtëm (OJQ) 0.8% Hua nga familja ose miqtë 9.6% Përmes investimeve të Jashtme Direkte 0.5