1

BỘ TÀI NGUYÊN MÔI TRƯỜNG

DỰ ÁN KHẮC PHỤC TRỞ NGẠI NHẰM TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ QUẢN

LÝ CÁC KHU BẢO TỒN VIỆT NAM (PA)

BÁO CÁO CHIA SẺ KINH NGHIỆM VỀ XÂY DỰNG VÀ

THỰC HIỆN CƠ CHẾ TÀI CHÍNH MỚI

TĂNG NGUỒN THU VÀ SỬ DỤNG NGUỒN THU

TỪ MỘT SỐ DỊCH VỤ HỆ SINH THÁI

TẠI VƯỜN QUỐC GIA BIDOUP - NÚI BÀ

Hà Nội – Đà Lạt, tháng 8/2015

2

MỤC LỤC

TỪ VIẾT TẮT ................................................................................................................. 4

Lời mở đầu ....................................................................................................................... 5

Phương pháp tiếp cận. .................................................................................................. 5

1.Bối cảnh chung ............................................................................................................ 7

2.Các quy trình thủ tục đã trải qua khi xây dựng đề xuất các cơ chế tài

chính mới về tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ

sinh thái tại VQG BD-NB được các cơ quan quản lý liên quan phê chuẩn

để thực hiện các cơ chế tài chính đề xuất .............................................................. 9

2.1.Các bước xây dựng đề xuất cơ chế tài chính mới ................................. 9

2.2.Quy trình thực hiện các bước cụ thể từ khi chuẩn bị dự thảo đề án

cho đến khi thực hiện tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số

dịch vụ hệ sinh thái tại VQG BD-NB. ....................................................... 10

2.2.1.Giai đoạn xây dựng đề án .................................................................. 10

Bước 1: Đạt được sự nhất trí cho xây dựng đề án .................................. 10

Bước 2: Xây dựng dự thảo đề án ............................................................. 11

Bước 3: Trình dự thảo đề án lên UBND tỉnh xem xét phê duyệt. ............ 12

2.2.2.Giai đoạn xem xét phê duyệt đề án .................................................... 12

Bước 4. Thẩm định dự thảo đề án. ........................................................... 12

Bước 5. Xem xét phê duyệt đề án ............................................................. 13

2.2.3.Giai đoạn triển khai thực hiện đề án .................................................. 14

Bước 6. VQG BD-NB tổ chức triển khai đề án theo Quyết định của

UBND tỉnh Lâm Đồng. ............................................................................ 14

2.3.Những thuận lợi, khó khăn hạn chế về thủ tục, quy trình khi xây

dựng và thực hiện cơ chế tài chính mới được phê duyệt. ....................... 19

2.3.1.Nguồn nhân lực. .............................................................................. 19

2.3.2.Về tài chính thực hiện đề án ........................................................... 19

2.3.3.Về cơ chế tổ chức xây dựng và thực hiện đề án. ............................. 20

2.3.4.Về cơ chế tài chính mới đề xuất ...................................................... 21

2.4.Các giải pháp khắc phục khó khăn ..................................................... 21

2.4.1.Nguồn nhân lực. .............................................................................. 21

2.4.2.Về tài chính đề án ........................................................................... 21

2.4.3.Về cơ chế tổ chức xây dựng và thực hiện đề án. ............................. 22

2.4.4.Về cơ chế tài chính mới đề xuất. ..................................................... 22

3

3.Bài học kinh nghiệm trong thực hiện cơ chế tài chính mới ....................... 22

3.1.Nguồn tài chính được phép thực hiện đã tăng hay thay đổi so với

trước đây như thế nào ................................................................................ 22

3.2.Cơ chế sử dụng các nguồn tài chính mới. .......................................... 24

3.2.1.Sử dụng các nguồn thu tài chính .................................................... 24

3.2.2.Những cản trở cần khắc phục ......................................................... 25

4.Ý kiến của VQG khi đề xuất và áp dụng cơ chế tài chính mới ................ 26

Bảng:

Bảng 1. Tiến độ thực hiện các nội dung trong đề án ...................................... 14 Bảng 2. Dự kiến nguồn thu tăng thêm từ Đề xuất thí điểm cơ chế tài chính

mới tại VQG BD-NB ...................................................................................... 24

Bản đồ:

Bản đồ VQG BD-NB ........................................................................................ 8

Sơ đồ:

Sơ đồ 1. Sơ đồ Tóm tắt Quy trình thủ tục thực hiện cơ chế tài chính mới về

Tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG

BD-NB, tỉnh Lâm Đồng .................................................................................. 18

4

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BD-NB Bidoup – Núi Bà

BVR Bảo vệ rừng

DLST Du lịch sinh thái

DV Dịch vụ

ĐDSH Đa dạng sinh học

HĐND Hội đồng nhân dân

HP Hải Phòng

KHCN Khoa học Công nghệ

MTR Môi trường rừng

NNPTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

PA Dự án Khắc phục trở ngại nhằm tăng cường hiệu quả quản lý các

khu bảo tồn tại Việt Nam

PCT Phó chủ tịch

QH Quốc hội

TC Tài chính

TNMT Tài nguyên môi trường

TP thành phố

UBND Ủy ban nhân dân

VQG Vườn quốc gia

VHTTDL Văn hóa – Thể thao-Du lịch

5

BÁO CÁO CHIA SẺ KINH NGHIỆM

về xây dựng và thực hiện cơ chế tài chính mới về “Tăng

nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ

sinh thái tại VQG Bidoup - Núi Bà, tỉnh Lâm Đồng”

Lời mở đầu

Báo cáo chia sẻ kinh nghiệm về xây dựng và thực hiện cơ chế tài chính

mới về “Tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh thái

tại VQG Bidoup - Núi Bà” do Ban quản lý Vườn quốc gia Bidoup-Núi Bà

thực hiện và là một trong các hoạt động của dự án “Khắc phục trở ngại nhằm

tăng cường hiệu quả quản lý các khu bảo tồn tại Việt Nam” (Dự án PA) do

Bộ Tài nguyên và Môi trường làm cơ quan chủ quản dự án.

Đề án “Tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh

thái tại Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà” (tỉnh Lâm Đồng) đề xuất việc thu và

quản lý nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh thái trong phạm vi các quy định

hiện hành của Nhà nước, có nghĩa là các loại dịch vụ hệ sinh thái đã có cơ sở

pháp lý để thực hiện - nhưng chưa triển khai hoặc chưa được triển khai đầy

đủ tại Vườn quốc gia Bidoup - Núi Bà. Trong đó, tập trung vào ba nội dung:

(1) Bảo đảm chi trả đầy đủ kinh phí chi trả dịch vụ môi trường rừng cho

VQG theo Nghị định số 99/2010/NĐ-CP của Chính phủ về chi trả dịch vụ

môi trường rừng;

(2) Tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ cho thuê

môi trường rừng và dịch vụ du lịch sinh thái tại VQG;

(3) Tăng các nguồn thu từ dịch vụ nghiên cứu khoa học tại VQG.

Mục tiêu của Báo cáo chia sẻ kinh nghiệm về xây dựng và thực hiện cơ

chế tài chính về ”Tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ

sinh thái tại VQG Bidoup Núi Bà” là tổng hợp các bài học thực tế trong quá

trình xây dựng và thực hiện cơ chế tài chính mới thông qua Đề án ”Tăng

nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG

Bidoup Núi Bà”.

Phạm vi: Báo cáo này tập trung vào mô tả và phân tích những quy trình

và thủ tục, các bước đã thực hiện từ khi xây dựng Đề án đến khi Đề án được

cấp có thẩm quyền phê duyệt để đi vào triển khai tới tháng 06 năm 2015.

Phương pháp tiếp cận.

Báo cáo này được xây dựng trên cơ sở phương pháp tiếp cận tổng hợp

hệ thống cơ chế, thể chế quản lý hành chính hiện nay tại Việt Nam. Các

phương pháp cụ thể như sau:

6

- Nghiên cứu tại chỗ. Nghiên cứu tại chỗ được thực hiện ngay từ đẩu để

hiểu rõ yêu cầu của báo cáo, từ đó xác định các nguồn thông tin cần thiết.

Các nội dung thông tin này bao gồm: vị trí pháp lý của VQG BD-NB trong hệ

thống tổ chức bộ máy quản lý nhà nước tại tỉnh Lâm Đồng; Chức năng và

nhiệm vụ của các cơ quan quản lý liên quan; Thu tập và nghiên cứu toàn bộ

các văn bản pháp quy (thông báo, quyết định, tờ trình…) được các cơ quan có

liên quan ban hành trong quá trình xây dựng và thực hiện Đề án, từ đó để xác

định trình tự các bước đã triển khai. Các thông tin này được khai thác từ các

nguồn khác nhau như từ Dự án PA, từ VQG BD-NB… kể cả nguồn trên các

websites.

- Đi khảo sát thực địa: Để có thêm các thông tin cần thiết và xác định

các thông tin đã có, tư vấn đã tiến hành đi làm việc tại VQG BD-NB, gặp gỡ

lãnh đạo và cán bộ của VQG để trao đổi sâu các nội dung liên quan, đồng

thời thu tập thêm các thông tin liên quan, nhất là các thông tin có tính nhạy

cảm như mối quan hệ quản lý cấp trên-cấp dưới ở địa phương, các thủ tục và

quy trình cụ thể trong việc giải quyết một vấn đề có tính pháp quy ở địa

phương…từ đó hiểu rõ hơn về kết quả cửa đề án đã đạt được.

- Phỏng vấn - Tham vấn từ xa. ngoài các cuộc gặp trực tiếp, tư vẫn đã

tiến hành phỏng vấn, trao đổi, tham vấn thêm ý kiến, trao đổi tài liệu của các

cán bộ của Dự án PA, và VQG BD-NB về các vấn đề liên quan, Các trao đổi

này chủ yếu thông qua trên kênh điện thoại và thư điện tử.

Sau đây là nội dung chính của báo cáo.

7

1. Bối cảnh chung

Vườn quốc gia Bidoup - Núi Bà (VQG BD-NB) được thành lập theo

Quyết định số 1240/QĐ-TTg ngày 19/11/2004 của Thủ tướng Chính phủ về

việc chuyển Khu bảo tồn thiên nhiên Bidoup - Núi Bà thành vườn Quốc gia

Bidoup Núi Bà, tỉnh Lâm Đồng.

Vườn quốc gia Bidoup - Núi Bà nằm cách thành phố Đà Lạt – trung tâm

của tỉnh Lâm Đồng khoảng 40km. Đường đi lại khá thuận tiện, tuy nhiên

không có các tuyến xe khách chạy vào VQG.

Tổng diện tích tự nhiên của Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà là 70.038,75

ha, trong đó có:

- Diện tích rừng đặc dụng: 56.436 ha;

- Diện tích rừng phòng hộ: 13.602,75 ha.

Ngoài ra, diện tích vùng đệm Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà là 33.995

ha.

VQG BD-NB phần lớn nằm trọn trong lãnh thổ huyện Lạc Dương, một

phần nhỏ thuộc huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng. Lãnh thổ thuộc phạm vi

VQG quản lý gồm các xã: Đa Chais, Đa Sar, Đa Nhim, Đưng K’Nớ, Lát, thị

trấn Lạc Dương của huyện Lạc Dương và một phần xã Đạ Tông thuộc huyện

Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng.

Phía bắc, VQG tiếp giáp với huyện Krông Bông của tỉnh Đắc Lắc, phía

đông tiếp giáp với huyện Khánh Vĩnh tỉnh Khánh Hoà và huyện Bác Ái tỉnh

Ninh Thuận, phía tây và phía nam đều tiếp giáp với các đơn vị hành chính

của tỉnh Lâm Đồng.

Tại quyết định số 144/2005/QĐ-UB ngày 12/8/2005 của Ủy ban nhân

dân tỉnh Lâm Đồng về việc ban hành Quy định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức

bộ máy của Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà, tỉnh Lâm Đồng, đã nêu rõ:

- Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc

Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng,

- Thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức biên chế và

tài chính theo quy định tại Nghị định số 43/2006/NĐ-CP;

- Được ngân sách Nhà nước đảm bảo 100% kinh phí hoạt động.

8

Bản đồ 1. Bản đồ VQG BD-NB

Nguồn: VQG Bidoup Núi Bà, 2014

VQG BD-NB có hệ sinh thái quan trọng đối với khu vực Tây Nguyên và

có nhiều loài động thực vật có ý nghĩa bảo tồn đối với quốc gia và quốc tế.

Nghiên cứu tổng hợp về một số giá trị sinh thái của Vườn quốc gia BD - NB

cho thấy giá trị hệ sinh thái ở đây ước tính ra giá trị tiền là khoảng 25.747 tỷ

đồng/năm. Tuy nhiên, ngân sách nhà nước do tỉnh Lâm Đồng cấp cho VQG

hàng năm còn khá khiêm tốn, năm 2014 tỉnh Lâm Đồng chi ngân sách cho

VQG chỉ khoảng 33,9 tỷ đồng. Như vậy, mặc dù nguồn ngân sách nhà nước

cấp cho VQG BD-NB tuy đóng vai trò quan trọng, nhưng còn thấp so với nhu

cầu nhiệm vụ bảo tồn thiên nhiên được giao.

Tỉnh Lâm Đồng có nhiều mục tiêu phát triển cần đầu tư nên nguồn ngân

sách cấp cho VQG BD-NB trong các năm qua chưa đáp ứng được các nhu

cầu bảo tồn và phát triển tại đây, nhất là khi số người đến làm ăn, kinh doanh

và du lịch tại tỉnh Lâm Đồng đang tăng nhanh. Do vậy, việc huy động thêm

các nguồn tài chính ngoài ngân sách là một lựa chọn có tính khả thi để tăng

thêm nguồn lực thực hiện nhiệm vụ bảo tồn thiên nhiên của VQG BD-NB.

Đồng thời, huy động thêm các nguồn tài chính cho công tác bảo tồn đa dạng

sinh học là một hướng ưu tiên trong kế hoạch tài chính của VQG.

Theo báo cáo tài chính năm 2014, VQG đã tự huy động các nguồn tài

chính khác ngoài ngân sách được 22,6 tỷ đồng/năm (2014), gồm:

9

- Chi trả dịch vụ môi trường rừng trên diện tích 42.547 ha là 17,3 tỷ

đồng.

- Dịch vụ du lịch sinh thái khoảng 0,4 tỷ đồng.

- Tiền thu từ khai thác lâm sản: 1,6 tỷ đồng.

- Ngoài ra, có hỗ trợ trực tiếp của một số dự án nước ngoài khác.

Tuy nhiên, do ngân sách nhà nước do UBND tỉnh Lâm Đồng cấp cho

VQG BD-NB hàng năm khó có điều kiện tăng thêm để đáp ứng nhu cầu bảo

tồn và phát triển của VQG BD-NB, nên việc huy động thêm các nguồn tài

chính ngoài ngân sách là một lựa chọn có tiềm năng.

Từ năm 2009, khi bắt đầu thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi

trường rừng, lãnh đạo VQG BD-NB đã nhận thấy chính sách này chưa được

thực hiện đầy đủ đối với tất cả diện tích rừng của VQG BD-NB. Từ đó đến

nay, VQG BD-NB đã nhiều lần có ý kiến đối với lãnh đạo và các cơ quan

chức năng tỉnh Lâm Đồng xem xét. Tuy nhiên, các kiến nghị chưa được thực

hiện do thiếu đề án có phân tích làm các căn cứ cụ thể.

Ngày 5/2/2013, Bộ TNMT đã có công văn gửi UBND tỉnh Lâm Đồng về

việc triển khai dự án ”Khắc phục trở ngại nhằm tăng cường hiệu quả quản lý

của các KBT ở Việt Nam” (Dự án PA) (số 430/BTNMT-TCMT) với đề nghị

thực hiện đề án thí điểm nâng cao hiệu quả của công tác bảo vệ rừng và bảo

tồn đa dạng sinh học thông qua các nguồn thu dịch vụ môi trường tại VQG

VQG BD-NB. Từ thời điểm đó, việc chuẩn bị xây dựng đề án để trình cấp có

thẩm quyền phê duyệt đã được đẩy nhanh.

2. Các quy trình thủ tục đã trải qua khi xây dựng đề xuất các cơ chế

tài chính mới về tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ

hệ sinh thái tại VQG BD-NB được các cơ quan quản lý liên quan phê

chuẩn để thực hiện các cơ chế tài chính đề xuất

2.1. Các bước xây dựng đề xuất cơ chế tài chính mới

Quá trình xây dựng đề xuất cơ chế tài chính mới, cụ thể là Đề án ”Tăng

nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG BD-

NB” được triển khai qua 03 giai đoạn chính là: xây dựng đề án, xem xét phê

duyệt và thực hiện đề án.

- Giai đoạn xây dựng đề án: được bắt đầu từ khi Bộ TNMT có công văn

gửi UBND tỉnh Lâm Đồng tới khi VQG BD-NB trình dự thảo đề án lên

UBND tỉnh Lâm Đồng xem xét phê duyệt. Giai đoạn này kéo dài khoảng 18

tháng, từ tháng 2/2013 đến tháng 8/2014.

- Giai đoạn thẩm định, phê duyệt đề án: được bắt đầu từ khi UBND tỉnh

Lâm Đồng nhận được bản dự thảo đề án cho tới khi bản đề án được UBND

tỉnh Lâm Đồng đồng ý phê duyệt cho thực hiện. Trong giai đoạn này, UBND

tỉnh Lâm Đồng đã xem xét bản dự thảo đề án và ý kiến của các cơ quan quản

10

lý có liên quan trước khi phê duyệt. Giai đoạn này kéo dài 04 tháng, từ tháng

8/2014 đến tháng 11/2014.

- Giai đoạn thực hiện đề án: được bắt đầu từ khi bản đề án được UBND

tỉnh Lâm Đồng phê duyệt cho tới khi đề án được thực hiện trên thực tế và

tổng kết rút kinh nghiệm. Giai đoạn này kéo dài 14 tháng, từ tháng 11/2014

đến tháng 12/2015.

Quá trình thực hiện tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch

vụ hệ sinh thái tại VQG BD-NB được hoàn thành trong thời gian từ tháng

2/2013 đến tháng 12/2015, tổng cộng là 46 tháng, với sự tham gia của nhiều

cơ quan có liên quan tại tỉnh Lâm Đồng.

2.2. Quy trình thực hiện các bước cụ thể từ khi chuẩn bị dự thảo đề án

cho đến khi thực hiện tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ

hệ sinh thái tại VQG BD-NB.

Các quy trình cụ thể thực hiện Đề án qua 03 giai đoạn, cụ thể theo các

bước như sau:

2.2.1. Giai đoạn xây dựng đề án

Giai đoạn xây dựng đề án bắt đầu từ khi Bộ TNMT có công văn gửi

UBND tỉnh Lâm Đồng tới khi VQG BD-NB trình dự thảo đề án lên UBND

tỉnh Lâm Đồng xem xét phê duyệt. Giai đoạn này kéo dài 18 tháng, từ 2/2013

đến 8/2014, bao gồm các bước chính với các thủ tục như sau:

Bước 1: Đạt được sự nhất trí cho xây dựng đề án

Xin phép để cấp có thẩm quyền đồng ý cho xây dựng đề án tăng nguồn

thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG BD-NB là

bước thủ tục đầu tiên trong quá trình xây dựng đề án này.

Việc xây dựng đề án tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số

dịch vụ hệ sinh thái tại VQG BD-NB cần được UBND tỉnh Lâm Đồng cho

phép vì VQG BD-NB là đơn vị hành chính sự nghiệp trực thuộc UBND tỉnh

quản lý. Do vậy, các vấn đề liên quan đến quy chế quản lý, hoạt động của

VQG này đều do UBND tỉnh Lâm Đồng quyết định.

Từ trước 2/2013, qua những trao đổi với nhiều cơ quan hữu quan, ý kiến

của VQG BD-NB về tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ

hệ sinh thái tại VQG BD-NB nhằm tăng nguồn tài chính cho bảo tồn đa dạng

sinh học đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét và quyết định hỗ trợ.

Các thủ tục đã được thực hiện theo trình tự thời gian như sau:

(1) Bộ TNMT đã có Công văn (số 430/BTNMT-TCMT ngày

5/2/2013) gửi UBND tỉnh Lâm Đồng về triển khai dự án Khắc phục trở ngại

nhằm tăng cường hiệu quả quản lý của các KBT ở Việt Nam với nội dung cụ

thể là đề nghị lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng đồng ý cho phép thực hiện đề án thí

11

điểm nâng cao hiệu quả của công tác bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học

thông qua các nguồn thu dịch vụ môi trường tại VQG BD-NB.

(2) Sau gần 3 tháng kể từ khi có Công văn của Bộ TNMT, ngày

15/5/2013 UBND tỉnh Lâm Đồng đã có Văn bản số 2564/UBND-LĐ trả lời

Bộ TNMT về việc đồng ý cho phép VQG BD-NB thực hiện thí điểm dự án

PA, đồng thời UBND tỉnh Lâm Đồng giao nhiệm vụ cho VQG BD-NB chuẩn

bị đề án trình UBND tỉnh xem xét, phê duyệt.

Bước 2: Xây dựng dự thảo đề án

Sau khí có ý kiến của UBND tỉnh Lâm Đồng, VQG BD-NB đã chủ động

chuẩn bị và xây dựng đề án để trình UBND tỉnh xem xét. Các bước thủ tục

chính đã thực hiện như sau:

(3) Trong thời gian từ tháng 5/2013 đến tháng 11/2013, VQG BD-

NB đã chuẩn bị các thủ tục để tiếp nhận và xây dựng đề án như: thống nhất

với Bộ TNMT về kế hoạch và hợp đồng hỗ trợ xây dựng đề án; báo cáo Sở

Tài chính và UBND tỉnh Lâm Đồng về quy chế tiếp nhận và sử dụng nguồn

dự án hỗ trợ; chuẩn bị và thuê tư vấn xây dựng đề án.

(4) Sau khi hoàn tất các thủ tục tiếp nhận hỗ trợ từ dự án PA, từ

tháng 11/2013 đến tháng 8/2014, VQG BD-NB khẩn trương nghiên cứu và

xây dựng đề án với các thủ tục sau:

- Bố trí phân công nhiệm vụ cho các cán bộ VQG tham gia đề án. Trong

quá trình này VQG đã phân công 08 cán bộ của VQG tham gia xây dựng đề

án, trong đó: 02 cán bộ trong Ban giám đốc, 02 cán bộ của Phòng tài vụ, 04

cán bộ của Trung tâm nghiên cứu quốc tế rừng nhiệt đới (ICTHER) và Trung

tâm du lịch sinh thái và Giáo dục môi trường (CEEE);

- Thương thảo, lựa chọn và ký hợp đồng tư vấn với các chuyên gia tư

vấn để hỗ trợ xây dựng đề án; tới tháng 03/2014, đã hoàn thành việc ký hợp

dịch vụ đồng tư vấn với các chuyên gia xây dựng Đề án;

- Khi có sự hỗ trợ của các tư vấn, từ tháng 3/2014 đến tháng 6/2014,

VQG BD-NB đã tổ chức các hoạt động xây dựng đề án như: kế hoạch hoạt

động, đề cương Đề án, tổ chức đi khảo sát, tham vấn các đơn vị liên quan như

các phòng, Trung tâm của VQG BD-NB, chính quyền và người dân các xã

vùng đệm, các cơ quan quản lý có liên quan như Sở NNPTNT, Sở TC, Sở

VHTTDL…, dự thảo Báo cáo “Đánh giá cơ sở khoa học, pháp lý và thực tiễn

về quản lý và sử dụng nguồn thu từ chi trả DVMTR (nguồn nước)”; nguồn

thu từ du lịch sinh thái và nghiên cứu khoa học. Tổ chức một số cuộc tọa đàm

khoa học về các cơ hội tăng nguồn tài chính cho VQG BD-NB. Tại các cuộc

họp này đã có hàng chục đại biểu từ các sở ban ngành liên quan tại Đà Lạt

tham dự.

12

- Từ tháng 6 đến tháng 7/2014, VQG BD-NB tổ chức 03 Hội thảo lấy ý

kiến vào dự thảo đề án; đã tổ chức Hội thảo với các cơ quan quản lý cấp tỉnh,

với các nhà khoa học. Các cuộc hội thảo này đã giúp cho các bên liên quan

hiểu rõ hơn về đóng góp của VQG đối với phát triển của tỉnh Lâm Đồng, yêu

cầu và nhu cầu tài chính của VQG để thực hiện các nhiệm vụ được giao, các

cơ chế tài chính hiện nay đối với VQG, các cơ hội và khả năng huy động

thêm các nguồn tài chính để nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn thiên nhiên

của VQG. Từ đó, tạo sự ủng hộ trong quá trình xem xét phê duyệt đề án sau

này.

- Hoàn chính dự thảo đề án: VQG BD-NB và các chuyên gia tư vấn đã

tiếp thu các ý kiến từ các hội thảo để hoàn thành dự thảo đề án. Đến 8/2014,

VQG BD-NB hoàn chỉnh dự thảo lần thứ 3 bản đề án “Tăng nguồn thu và sử

dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG Bidup- Núi Bà”.

Bước 3: Trình dự thảo đề án lên UBND tỉnh xem xét phê duyệt

(5) Ngày 22/8/2014, VQG BD-NB có Tờ trình số 23/TTr-VQG đề

nghị UBND tỉnh Lâm Đồng xem xét phê duyệt Đề án “Tăng nguồn thu và sử

dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG Bidup- Núi Bà”. Tờ

trình kèm theo dự thảo để án đã được gửi tới UBND tỉnh Lâm Đồng, đồng

gửi tới Sở NNPTNT, Sở TC, Sở KHĐT tỉnh Lâm Đồng. Nội dung chính của

Tờ trình gồm yêu cầu điều chỉnh 5 nguồn thu và quản lý sử dụng các nguồn

thu này:

- Thu từ dịch vụ môi trường rừng đối với 50 nghìn ha rừng của

VQG giao khoán bảo vệ cho người dân quản lý bảo vệ và 14,2 nghìn ha rừng

do VQG quản lý bảo vệ.

- Thu từ dịch vụ du lịch sinh thái: đề xuất tăng mức thu phí tham

quan từ 20.000 lên 40.000 đồng/người/lượt; thu từ các dịch vụ gia tăng;

- Tăng thu từ liên doanh liên kết hoặc cho thuê môi trường rừng;

- Thu từ các hoạt động nghiên cứu khoa học: mức thu do VQG

BD-NB quyết định.

- Thu từ lâm sản tận thu.

2.2.2.Giai đoạn xem xét phê duyệt đề án

Trên cơ sở Tờ trình của VQG BD-NB, các cơ quan quản lý của Tỉnh

Lâm Đồng bắt đầu xem xét dự thảo đề án để phê duyệt theo quy trình gồm

các bước sau:

Bước 4. Thẩm định dự thảo đề án.

(6) Ngày 25/8/2014, UBND tỉnh Lâm Đồng có Văn bản số

4402/UBND-LĐ giao Sở Tài chính nhiệm vụ nghiên cứu các đề xuất trong

dự thảo Đề án tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh

13

thái tại VQG Bidup- Núi Bà, gồm: (1) Nghiên cứu đề án; (2) phối hợp với

các cơ quan liên quan đễ góp ý đề án và (3) báo cáo đề xuất với UBND tỉnh

về đề án. Công văn yêu cầu Sở TC chủ trì, phối hợp với các cơ sở liên quan

nghiên cứu nội dung đề xuất của VQG BD-NB, thống nhất ý kiến trình

UBND tỉnh trước ngày 15/9/2014. Công văn này được đồng gửi Sở NN-

PTNT, Sở KH-ĐT, Sở VH TT & DL, Sở TNMT.

(7) Trong tháng 8 và tháng 9 năm 2014, Sở Tài chính tỉnh Lâm

Đồng đã tổ chức nghiên cứu dự thảo đề án như sau:

- Phân công bố trí cán bộ của Sở TC nghiên cứu cụ thể các nội dung của

đề án, đối chiếu với các quy định hiện hành.

- Gửi công văn đề nghị các cơ quan liên quan cho ý kiến vào dự thảo đề

án.

- Tổ chức hội thảo để VQG BD-NB trình bày và trao đổi thêm về các

nội dung trong đề án.

- Trao đổi ý kiến với các cơ quan như NNPTNT, Sở KH-ĐT, Sở VH TT

& DL, Sở TNMT về dự thảo đề án.

- Hoàn chỉnh báo cáo thẩm định đề án.

Bước 5. Xem xét phê duyệt đề án

(8) Sau khi xem xét dự thảo Đề án, tới ngày 1/10/2014, Sở Tài

chính tỉnh Lâm Đồng có Văn bản số 2579/STC-HCSN trình UBND tỉnh Lâm

Đồng, đồng thời gửi VQG BD-NB về Đề án tăng nguồn thu và sử dụng

nguồn thu từ một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG BD-NB. Nội dung tờ trình

của Sở TC đã làm rõ thêm và đồng ý với các nội dung trong dự thảo đề án

của VQG, đồng thời đề nghị UBND tỉnh Lâm Đồng xem xét phê duyệt đề án

này.

(9) Trong tháng 10/2014. UBND tỉnh Lâm Đồng xem xét báo cáo

thẩm định của Sở Tài chính, tham khảo thêm ý kiến các cán bộ UBND, các

chuyên gia và một số cơ quan liên quan như Sở NNPTNT, Sở TNMT, trước

khi ký quyết định phê duyệt Đề án.

(10) Ngày 6/11/2014, UBND tỉnh Lâm Đồng có Quyết định số

2393/QĐ-UBND về Phê duyệt Đề án tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ

một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG Bidup- Núi Bà. Quyết định gửi: Bộ

NNPTNT, Bộ TNMT. Chỉ tịch và các PCT tỉnh Lâm Đồng, Sở NN-PTNT,

TNMT, TC, KHĐT, KHCN, Nội Vụ, UBND các huyện Lạc Dương, Đam

Rông, VQG BD-NB. Quyết định nêu rõ một số nội dung chính như sau:

- Mục tiêu: tăng nguồn thu (ngoài ngân sách) và giảm chi ngân sách

nhà nước;

- Thời gian thực hiện: từ 01/2015 đến 12/2015;

14

- Giao VQG BD-NB triển khai đề án;

- Các Sở NNPTNT, TC chủ trì phối hợp hướng dẫn, kiểm tra thực

hiện đề án;

Quyết định của UBND tỉnh Lâm Đồng phê duyệt đề án là cơ sở pháp lý

quan trọng để VQG BD-NB làm việc với các cơ quan hữu quan trong việc

giải quyết các vấn đề liên quan để thực hiện đề án trên thực tế.

2.2.3.Giai đoạn triển khai thực hiện đề án

Bước 6. VQG BD-NB tổ chức triển khai đề án theo Quyết định của

UBND tỉnh Lâm Đồng:

(11) Ngay sau khi có quyết định phê duyệt Đề án của UBND tỉnh

Lâm Đồng, VQG BD-NB tiến hành các hoạt động từ tháng 11/2014 đến

6/2015 để triển khai đề án trên thực tế như:

- Phối hợp với Sở Tài chính và các cơ quan khác như Sở NN-PTNT,

Quỹ BVPT rừng tỉnh Lâm Đồng về chi trả dịch vụ môi trường rừng theo đề

xuất trong Đề án.

- Cho tới nay, tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng đối với các diện tích

rừng mà VQG giao khoán bảo vệ cho hộ dân vẫn đang được tiếp tục chi trả

mỗi quỹ 01 lần theo quy định chung;

- Tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng đối với diện tích rừng do VQG

quản lý vẫn đang trong quá trình trao đổi để thực hiện, chưa có quyết định

cuối cùng. VQG BD-NB đã liên tục làm việc với Sở TC, NN-PTNT và Quỹ

BVPT rừng, Sở Nội vụ tỉnh Lâm Đồng để giải quyết các thủ tục chi trả tiền.

Hiện nay, VQG BD-NB đang hoàn chỉnh Kế hoạch sử dụng tiền chi trả dịch

vụ môi trường rừng gửi các cơ quan liên quan. Dự kiến tới Quý III năm 2015,

VQG BD-NB sẽ bắt đầu nhận được tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng.

Bảng 1 Tiến độ thực hiện các nôi dung trong Đề án

Nội

dung Đề

án

Đề xuất của VQG

BD-NB

8/2014

Phê duyệt

của UBND

tỉnh Lâm

Đồng

11/2-14

Tiến độ đến

6/2015

Ghi chú

Thu từ

dịch vụ

môi

trường

rừng đối

với tất

cả các

Thu từ dịch vụ môi

trường rừng đối với

50 ngàn ha giao khoán

cho người dân quản lý

bảo vệ và 14,2 nghìn

ha rừng do VQG quản

lý bảo vệ.

Theo NĐ

99/2010/ ND-

CP và TT

liên tịch

62/2012 ngày

16/11/2012

của Bộ NN-

- Diện tích

rừng giao

khoán cho

hộ dân đã

được chi trả

- Xây dựng

Kế hoạch sử

UBND

tỉnh Lâm

Đồng

quy định

quản lý

và sử

dụng lợi

15

Nội

dung Đề

án

Đề xuất của VQG

BD-NB

8/2014

Phê duyệt

của UBND

tỉnh Lâm

Đồng

11/2-14

Tiến độ đến

6/2015

Ghi chú

diện tích

rừng

nằm

trong

diện

được chi

trả của

VQG

BD-NB

PTNT và Bộ

TC hướng

dẫn cơ chế

quản lý chi

trả DV MTR

đối với phần

diện tích

thiếu biên chế

quản lý theo

định mức của

Nhà nước

(chi trả tiền

DV MTR đới

với diện tích

rừng mà

VQG chưa có

đủ biên chế

để quản lý;

các diện tích

đã có biên

chế quản lý

thì không

được hưởng

chi trả DV

MTR vì cán

bộ đã được

hưởng chi từ

ngân sách)

dụng tiền

Chi trả DV

MTR

- Làm việc

với Sở NV

về biên chế

của VQG

- Làm việc

với Sở NN-

PTNT, TC,

NV về diện

tích thiếu

biên chế của

VQG

nhuận

sau thuế:

- 25% bổ

sung

vốn đầu

tư thay

thế

phần

vốn

ngân

sách

nhà

nước

- 75%

còn lại

chi cho

người

lao

động,

hỗ trợ

phát

triển

cộng

đồng,

du lịch

sinh

thái,

quỹ dự

phòng Thu từ

dịch vụ

du lịch

sinh thái

- Phí tham quan

40.000

đồng/người/lượt;

- Thu từ các dịch vụ

gia tăng du lịch bảo

đảm bù đắp chi phí;

- Thu từ liên doanh

liên kết hoặc cho

thuê môi trường

rừng theo QĐ

- Phí tham

quan theo

QĐ

52/2014 của

UBND tỉnh

Lâm Đồng

- Thu từ dịch

vụ du lịch

- Thu từ thuê

môi trường

- Phí tham

quan đang

thực hiện

theo QĐ

UBND tỉnh.

- Đang tìm

đối tác liên

doanh, hoặc

thuê môi

16

Nội

dung Đề

án

Đề xuất của VQG

BD-NB

8/2014

Phê duyệt

của UBND

tỉnh Lâm

Đồng

11/2-14

Tiến độ đến

6/2015

Ghi chú

2675/QĐ-UBND

26/12/2012;

rừng theo

quy định

của cơ quan

có thẩm

quyền

trường rừng

Thu từ

các hoạt

động

nghiên

cứu

khoa

học.

Mức thu do VQG BD-

NB quyết định.

Thu từ các

hoạt động

nghiên cứu

khoa học

Đang triển

khai

Thu từ

các

nguồn

hỗ trợ

cho

VQG

Dự án, tài trợ, hỗ trợ Thu từ các

nguồn hợp

pháp khác

Đang tiến

hành

Thu từ

lâm sản

tận thu

HĐ đấu giá tỉnh Lâm

Đồng phê duyệt

Không đề cập Chưa đề cập

Các phân tích mô tả trên cho thấy quá trình xây dựng, phê duyệt và đưa

vào áp dụng cơ chế tài chính mới về tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ

một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG BD-NB đã trải qua 3 giai đoạn với nhiều

bước quy trình thủ tục, kéo dài từ tháng 2/2013 đến 12/2015. Trong đó, giai

đoạn chuẩn bị và phê duyệt đề án là từ 2/2013 đến 11/2914; giai đoạn thí

điểm áp dụng cơ chế mới này đang được triển khai từ 11/2014 và sẽ tổng kết

vào tháng 12/2015.

Quy trình thực hiện đề án tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một

số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG BD-NB được mô tả tóm tắt theo Sơ đồ ở

dưới đây.

Các mô tả ở đây chỉ trình bày các mối quan hệ chính; một số bước như

các cuộc gặp, các trao đổi cá nhân, giải trình bổ sung khác giữa VQG BD-NB

với các đối tác trong quá trình xây dựng đề án không được mô tả trong Sơ đồ

này vì quá chi tiết.

17

18

Sơ đồ 1. Sơ đồ Tóm tắt Quy trình thủ tục thực hiện cơ chế tài chính mới về Tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ

một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG BD-NB, tỉnh Lâm Đồng

Bộ TNMT

UBND

tỉnh Lâm Đồng

Sở Tài chính

Sở Nội Vụ

Sở NNPTNT

UBND huyện Lạc

Dương, Đam Rông

VQG BD-NB

Tham vấn các bên liên

quan trong tỉnh Lâm Đồng

để XD dự thảo Đề án Nhóm Tư vấn

1

3

2

4

6

7

Sở TNMT, Sở

VHTTDL

8

9

11

5 12

Ghi chú 1. Bộ TNMT gửi đề xuất

tới UBND tỉnh Lâm

Đồng

2. UBND tỉnh Lâm Đồng

chấp thuận đồng ý thí

điểm đề án

3. VQG BD-NB cùng

Nhóm tư vấn dự thảo

đề cương Đề án

4. Tư vấn tham vấn các

đơn vị liên quan để XD

dự thảo Đề án

5. VQG tham vấn với các

cơ quan quản lý cấp

tỉnh

6. Trình dự thảo Đề án

lên UBND tỉnh

7. UBND tỉnh giao Sở

TC thẩm định đề án

8. Sở TC lấy ý kiến các

sở liên quan

9. Sở TC trình báo cáo

thẩm định lên UBND

tỉnh

10. UBND tỉnh tham khảo

ý kiến cán bộ chuyên

môn

11. UBND tỉnh phê duyệt

đề án

12. VQG BD-NB làm việc

với Sở TC, NNPTNT ,

NV để cụ thể hóa các

quy chế thực hiện đề

án

2

Quỹ BVPT rừng 10

19

2.3. Những thuận lợi, khó khăn hạn chế về thủ tục, quy trình khi

xây dựng và thực hiện cơ chế tài chính mới được phê duyệt.

Trong quá trình xây dựng, phê duyệt và triển khai cơ chế tài chính mới,

VQG BD-NB đã đạt được các mốc quan trọng là được UBND tỉnh Lâm

Đồng ra quyết định đồng ý thực hiện Đề án, chỉ đạo các ngành cùng tham gia

hỗ trợ.

Để đạt kết quả tính tới thời điểm này (6/2015), VQG BD-NB đã trải qua

nhiều thủ tục và quy trình khác nhau, với những thuận lợi và khó khăn chính

như sau:

2.3.1.Nguồn nhân lực.

Trong quá trình xây dựng đề án tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ

một số dịch vụ hệ sinh thái tại VQG BD-NB, nguồn nhân lực có trình độ là

một yếu tố quan trọng.

- Thuận lợi: (i) Các cán bộ của VQG BD-NB am hiểu thực tiễn và tình

hình địa phương; có quan hệ tốt với các cơ quan quản lý trong tỉnh; Các cán

bộ lãnh đạo VQG có mối quan hệ chặt chẽ với các cơ quan quản lý của tỉnh

nên thuận tiện cho việc chia sẻ thông tin và trao đổi tham vấn. (ii) Một số cán

bộ của các cơ quan quản lý tỉnh Lâm Đồng quan tâm tới công tác bảo tồn và

bảo vệ thiên nhiên của VQG BD-NB. (iii) Các chuyên gia tư vấn có trình độ

phân tích và xây dựng đề án có cơ sở khoa học, có tính thuyết phục.

- Khó khăn: (i) VQG BD-NB không có cán bộ chuyên trách xây dựng

đề án nên phải bố trí các cán bộ chuyên môn, vừa phải đảm nhiệm công tác

chuyên môn, vừa tham gia làm đề án nên thời gian bố trí là đề án rất hạn hẹp;

(ii) Các chuyên gia tư vấn tuy có trình độ kỹ năng phân tích cao, nhưng thiếu

am hiểu về quy trình và thủ tục quản lý trong các cơ quan nhà nước tỉnh Lâm

Đồng – nhất là trong quá trình gửi dự thảo đề án, giải trình đề án - nên ít giúp

được trong quá trình liên hệ với các cơ quan này để trình và phê duyệt đề án.

(iii) Cơ chế tài chính mới đề xuất trong đề án có cách tiếp cận tổng hợp, mới

mẻ, có nhiều nội dung mới, nên có một số cán bộ của các cơ quan quản lý có

liên quan – nhất là các cán bộ mới được phân công phụ trách vấn đề của Sở

NNPTNT hay VP UBND tỉnh Lâm Đồng chưa nắm bắt và thực sự hiểu rõ

các vấn đề, từ đó thời gian xem xét, giải trình, giải quyết một vấn đề thường

kéo dài hơn dự kiến.

2.3.2.Về tài chính thực hiện đề án

Việc chi phí xây dựng đề án, tổ chức các hội thảo hay cuộc họp để xét

duyệt, in ấn, đi lại từ VQG BD-NB tới các cơ quan hữu quan của tỉnh Lâm

Đồng cần có nguồn kinh phí khá lớn.

20

- Thuận lợi: mặc dù VQG BD-NB và tỉnh Lâm Đồng không có nguồn

tài chính cho việc xây dựng và thực hiện đề án này, nhưng đã được dự án PA

của Bộ TNMT hỗ trợ. Đây là nhân tố quan trọng để đẩy nhanh tiến độ xây

dựng đề án với các đề xuất đổi mới cơ chế tài chính đối với VQG BD-NB mà

trước đây chưa thực hiện được. Việc sử dụng ngân sách dự án hỗ trợ không

phải qua nhiều thủ tục hành chính như đối với ngân sách nhà nước nên việc

giải ngân được thuận lợi, nhanh chóng.

- Hạn chế và khó khăn. (i) Về tài chính thực hiện đề án. Đây là đề án hỗ

trợ dự án PA nên các quy trình thủ tục về quản lý tài chính khác với quản lý

tài chính của VQG BD-NB, do vậy VQG BD-NB phải giành nhiều thời gian

ban đầu để tìm hiểu, giải trình với các cơ quan và thực hiện các yêu cầu về tài

chính dự án như lưu giữ chứng từ, thống kê sổ sách, báo cáo tài chính theo

mẫu của dự án. (ii) Về nội dung đề xuất cơ chế tài chính của đề án. Các nội

dung đề xuất của đề án về cơ chế tài chính mới là vấn đề nhạy cảm, liên quan

một cách trực tiếp hoặc gián tiếp tới việc điều hành ngân sách của tỉnh Lâm

Đồng nên cần có cơ sở pháp lý và khoa học rõ ràng, cần có nhiều thời gian để

trình bày và giải trình cụ thể trên văn bản, trong các cuộc họp và trong cả

cuộc trao đổi tham vấn cá nhân, cung cấp các cơ sở pháp quy cụ thể và kịp

thời cho các cán bộ liên quan của các cơ quan quản lý.

2.3.3.Về cơ chế tổ chức xây dựng và thực hiện đề án.

VQG BD-NB là một đơn vị sự nghiệp do Nhà nước thành lập, do đó

VQG BD-NB không có thẩm quyền tự quyết định cơ chế tài chính cho mình,

mà phải do UBND tỉnh Lâm Đồng xem xét và quyết định.

- Thuận lợi: VQG BD-NB đã được thành lập và hoạt động từ 2004 tới

nay nên tổ chức đã đi vào ổn định; việc thực hiện thêm đề án không làm ảnh

hưởng tới hoạt động thường xuyên của VQG. VQG BD-NB là đơn vị trực

thuộc UBND tỉnh Lâm Đồng và có quan hệ tốt, chặt chẽ với các cơ quan

quản lý cấp tỉnh như Sở Tài chính, Sở NNPTNT, Sở TNMT… nên thuận lợi

trong việc bố trí liên hệ làm việc, gặp gỡ, chia sẻ thông tin về Đề án và bàn

bạc các vấn đề để đi tới thống nhất.

- Khó khăn, hạn chế: VQG BD-NB là một đơn vị sự nghiệp của tỉnh

Lâm Đồng, chức năng nhiệm vụ có ảnh hưởng lâu dài tới sự phát triển của

tỉnh, nhưng các vấn đề đề xuất chưa được coi là ưu tiên khẩn cấp đối với phát

triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Do vậy, các vấn đề đề xuất trong Đề án chưa

được các cơ quan quản lý thật sự quan tâm như đối với các ngành khác như

giáo dục, y tế; Nếu không có sự phối hợp chặt chẽ và liên tục trong quá trình

xây dựng đề án thì việc giải quyết có thể kéo dài hơn nữa.

21

2.3.4. Về cơ chế tài chính mới đề xuất

Do điều kiện thực tế tại địa phương, việc quản lý nhà nước các nguồn

thu, chi tài chính trong và ngoài ngân sách nhà nước cần được các cơ quan

quản lý cân nhắc kỹ trước khi quyết định.

- Thuận lợi: 02 trong 05 đề xuất cơ chế tài chính mới về chi trả dịch vụ

môi trường rừng và phí tham quan đã có văn bản pháp quy và quyết định của

nhà nước và của tỉnh nên quá trình triển khai chỉ tập trung vào việc áp dụng

và điều chỉnh cho phù hợp, thuận tiện cho quá trình giải trình và đề xuất;

- Khó khăn: Trong một đề án, đề xuất một cơ chế tài chính mới đã là

khó, nhưng đề xuất 05 nội dung đổi mới tài chính nên càng khó khăn khi xem

xét và giải trình; 03 trong 05 đề xuất mới chưa có các chính sách và quy định

cụ thể như nguồn thu về nghiên cứu khoa học, cho thuê môi trường rừng, tận

thu lâm sản nên phải cần nhiều thời gian hơn để giải trình, trao đổi, xem xét

để vận dụng vào điều kiện cụ thể của địa phương, nhưng được nhiều cơ quan

quản lý ủng hộ. Tuy nhiên, VQG BD-NB kiên trì cách tiếp cận tổng hợp nên

có cách giải quyết hợp lý từng bước với các cơ quan quản lý. Mặc dù Quyết

định của UBND tỉnh mới dừng ở mức định hướng, chưa thật cụ thể như Đề

án, nhưng là một dấu mốc quan trọng để sau khi có quyết định phê duyêt,

VQG BD-NB có cơ sở tiếp tục làm việc với các cơ quan hữu quan để xây

dựng và trình phê duyệt thêm các quy chế cụ thể.

2.4.Các giải pháp khắc phục khó khăn

Mặc dù đã và đang gặp một số khó khăn trong quá trình xây dựng và

thực hiện Đề án tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ

sinh thái tại VQG Bidup- Núi Bà, nhưng VQG BD-NB đã cố gắng tìm kiếm

các giải pháp và sáng kiến để giải quyết các khó khăn.

2.4.1.Nguồn nhân lực.

- Cử các cán bộ có trình độ của VQG BD-NB đứng ra phụ trách đề án;

các lãnh đạo VQG BD-NB ưu tiên giành nhiều thời gian để thực hiện cho đề

án.

- Tăng cường phối hợp giữa cán bộ VQG BD-NB với các chuyên gia tư

vấn để bảo đảm chất lượng dự thảo đề án.

- Duy trì chặt chẽ mối quan hệ, thông tin liên tục giữa VQG BD-NB với

các cơ quan quản lý có liên quan của tỉnh Lâm Đồng để chia sẻ thông tin về

đề án, các nội dung đề án, từ đó nâng cao hiểu biết, và tranh thủ sự ủng hộ đề

án ngày từ đầu.

2.4.2. Về tài chính đề án

- Kịp thời báo cáo về tài chính dự án với các cơ quan quản lý để được

chấp nhận; Bảo đảm tính minh bạch trong quá trình quản lý nguồn hỗ trợ của

dự án.

22

- Xây dựng các căn cứ khoa học có tính thực tiễn, pháp lý để thuyết trình

và xin phê chuẩn cơ chế tài chính mới. Các phân tích trong đề án về cơ chế

tài chính mới tỏ ra có sức thuyết phục cao.

2.4.3. Về cơ chế tổ chức xây dựng và thực hiện đề án.

- Nhóm công tác của VQG BD-NB và nhóm chuyên gia tư vấn có sự

phối hợp công tác tốt, có kế hoạch hoạt động cụ thể để đạt các mốc yêu cầu

đề ra trong quá trình xây dựng đề án.

- VQG BD-NB phối hợp chặt chẽ với Sở Tài chính, Sở NNPTNT và Sở

TNMT trong quá trình xây dựng và phê duyệt đề án, bảo đảm các thông tin

chính xác, đầy đủ để UBND tỉnh Lâm Đồng quyết định.

2.4.4. Về cơ chế tài chính mới đề xuất.

- Thu từ dịch vụ môi trường rừng đối với 14,2 nghìn ha rừng do VQG

quản lý bảo vệ. Hiện nay, VQG BD-NB đang khẩn trương làm việc với Sở

Tài chính, NNPTNT và Nội vụ, tỉnh Lâm Đồng để thực hiện Nghị định số

99/2010/NĐ-CP của Chính phủ theo hướng tăng thêm nguồn thu này cho

VQH BD-NB như phân tích và đề xuất trong Đề án đã được UBND tỉnh phê

duyệt.

- Thu từ dịch vụ du lịch sinh thái: VQG BD-NB thực hiện Quyết định

số 52/2014/QĐ-UBND của UBND tỉnh Lâm Đồng về mức thu phí vào cổng;

Quy chế và mức thu và giá các dịch vụ du lịch sinh thái trong VQG đang

được cụ thể hóa để Sở Tài chính Lâm Đồng phê duyệt. VQG BD-NB tăng

cường tuyên truyền quản bá để thu hút nhiều hơn số khách du lịch tới VQG.

- Thu từ các hoạt động nghiên cứu khoa học: tiếp tục thực hiện và trình

Sở Tài chính xem xét và cho phép VQG BD-NB được quyết định mức thu.

- Thu từ các nguồn hỗ trợ cho VQG: về nguyên tắc đã được UBND tỉnh

đồng ý, VQG BD-NB đang vận động tìm các nguồn thu.

3. Bài học kinh nghiệm trong thực hiện cơ chế tài chính mới

3.1. Nguồn tài chính được phép thực hiện đã tăng hay thay đổi so với

trước đây như thế nào

Các nguồn lực tài chính không nằm trong ngân sách Nhà nước mà

UBND tỉnh Lâm Đồng cấp cho VQG BD-NB hàng năm và được VQG BD-

NB đề xuất trong đề án này sẽ đem lại thêm nguồn thu cho VQG BD-NB từ 3

đến 4 tỷ đồng/năm, gồm:

- Chi trả trả dịch vụ môi trường rừng. Từ năm 2009, VQG BD-NB đã

nhận và thực hiện nhiệm vụ chi trả dịch vụ môi trường rừng. Năm 2014, diện

tích rừng được tính chi trả dịch vụ môi trường rừng của VQG BD-NB là

65.178 ha. Tuy nhiên, chỉ có 42.467 ha rừng đang giao khoán bảo vệ cho

1.197 hộ dân và 05 đơn vị tập thể được thanh toán tiền chi trả dịch vụ môi

23

trường rừng. Còn lại 14.271 ha rừng do VQG tự quản lý bảo vệ chưa được

chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng với lý do VQG BD-NB đã được cấp

ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, cần thấy rõ là tiền chi trả dịch vu môi trường

rừng là do các Công ty kinh doanh chi trả, không phải là nguồn ngân sách

nhà nước. Năm 2013, đã thu 13.455 triệu đồng; năm 2014 thu 19.086 triệu

đồng. Dự kiến năm 2015 khi thực hiện cơ chế mới sẽ thu 22.000 triệu đồng,

trong đó có 3.000 triệu đồng là khoản tăng thêm. Đề án đề xuất UBND tỉnh

Lâm Đồng cho phép VQG BD-NB được hưởng số tiền này, khoảng 3 tỷ

đồng/năm.

- Tiền thu về dịch vụ du lịch sinh thái: số khách du lịch đến VQG BD-

NB tăng từ 1.872 người (34% khách quốc tế) năm 2012 lên 3.440 người

(45% khách quốc tế) trong 6 tháng đầu năm 2014. Trung tâm Du lịch sinh

thái và Giáo dục môi trường trực thuộc Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà tổ

chức thu tiền dịch vụ du lịch trong VQG. Năm 2012 thu 115 triệu đồng; Năm

2013 thu 224 triệu đồng; Năm 2014 thu khoảng 260 triệu đồng; Trong 6

tháng đầu năm 2015 đã đón 3.188 khách, và 6 tháng cuối năm dự kiến đón

4.800 khách. Doanh thu 2015 ước đạt 300 triệu đồng, trong đó có khoảng 100

triệu đồng tăng thêm do thực hiện cơ chế mới. Ngoài ra, Đề án còn đề xuất

một số khu vực thực hiện phát triển du lịch sinh thái theo cơ chế chính sách

cho thuê rừng, thuê môi trường rừng, đã được UBND tỉnh Lâm Đồng phê

duyệt, là 17.870 ha. Hiện nay, có hai công ty được cấp phép hoạt động du

lịch trong Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà là Công ty cổ phần Du lịch Lâm

Đồng và Công ty cổ phần Thung Lũng Vàng. Hàng năm, doanh thu của các

khu du lịch lên đến hàng chục tỷ đồng. Các công ty thực hiện nghĩa vụ thuế

với Nhà nước và 2% phí dịch vụ môi trường rừng với Quỹ bảo vệ và phát

triển rừng tỉnh Lâm Đồng. Công ty không phải thực hiện nghĩa vụ đóng góp

cho bảo tồn Vườn quốc gia Bidoup - Núi Bà. Hiện nay VQG BD-NB đang

vận động để mở rộng hợp tác với các đơn vị khác.Tuy nhiên, cho đến nay

chưa có doanh nghiệp mới nào đến làm việc về thuê rừng hoặc hợp tác để

kinh doanh du lịch do môi trường đầu tư chưa hấp dẫn, cơ chế hợp tác chưa

rõ ràng, thủ tục hành chính chưa được cải thiện. Đề án thí điểm đề nghị các

giải pháp tăng nguồn tài chính cho VQG BD-NB gồm điều chỉnh phí dịch vụ

du lịch sinh thái và cho thuê môi trường rừng. Dự tính doanh thu sẽ đạt 1,6 tỷ

đồng năm, trong đó 1,2 tỷ đồng từ cho thuê môi trường rừng và tăng thêm 0,4

tỷ đồng/năm từ dịch vụ du lịch sinh thái (từ mức 0,3 tỷ đồng năm 2014 lên

0,7 tỷ đồng năm 2017).

- Thu về dịch vụ hoạt động nghiên cứu khoa học: hiện nay, có nhiều tổ

chức đã và đang tiến hành các hoạt động nghiên cứu khoa học tại VQG BD-

NB. Tuy nhiên, cơ chế thu tiền dịch vụ này chủ yếu dựa trên thỏa thuận giữa

VQG BD-NB với các bên liên quan. Năm 2014 thu 700 triệu đồng từ các

hoạt động như: xây dựng nhà nuôi cấy mô từ nguồn hỗ trợ của GS. Brendan

Buckley, đại học Columbia, Mỹ (17.055 USD); lắp đặt, vận hành thiết bị nuôi

24

cấy mô do Công ty TNHH Cây thuốc Việt tài trợ (trị giá ước tính

200.000.000 đồng); xây dựng 240m2

nhà giâm hom và 200 m2 nhà huấn

luyện cây do Công ty TNHH Cây thuốc Việt tài trợ (100.000.000 đồng); Năm

2015 khi thực hiện cơ chế mới ước sẽ thu được khoảng 720 triệu đồng. Dự

tiến, đề án thí điểm sẽ tăng thu thêm được từ 0,1 tỷ đồng năm 2015 lên 0,15

tỷ đồng năm 2017.

Bảng 2 Dự kiến nguồn thu tăng thêm từ Đề xuất thí điểm cơ chế tài

chính mới tại VQG BD-NB

Đơn vị tính: Nghìn đồng

TT Nội dung 2015 2016 2017

1 Dịch vụ môi trường rừng 3.000.000 3.000.000 3.000.000

2 Du lịch sinh thái 99.000 148.000 185.000

3 Nghiên cứu khoa học 20.000 25.000 30.000

4 Cho thuê rừng, môi trường rừng 1.000.000 1.300.000 1.500.000

Cộng 4.199.000 4.473.000 4.715.000

Nguồn: Đề án Tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số dịch vụ hệ

sinh thái tại VQG Bidoup - Núi Bà, 2014.

Sau khi đề án được UBND tỉnh Lâm Đồng phê duyệt vào tháng

11/2014, cho tới 6/2015 VQG BD-NB đang trong quá trình hoàn chỉnh các

quy chế thu nên tới 6/2015 các nguồn thu mới có tăng nhưng chậm hơn so

dự kiến.

Sau khi hoàn chỉnh các quy chế về cơ chế tài chính mới đã được UBND

tỉnh phê duyệt, dự kiến tới cuối 2015 có khả năng VQG BD-NB sẽ có thêm

các nguồn thu hàng năm khoảng từ 3.100 triệu đồng tới 4.100 triệu đồng.

3.2. Cơ chế sử dụng các nguồn tài chính mới

3.2.1. Sử dụng các nguồn thu tài chính

- Thu từ dịch vụ môi trường rừng: khoảng 03 tỷ đồng/năm sẽ được sử

dụng vào mục đích tăng cường bảo tồn thiên nhiên và bảo tồn đa dạng sinh

học như tăng cường tuần tra canh gác, tuyên truyền về bảo tồn thiên nhiên,

chi trả cho các hoạt động bảo tồn đa dạng siinh học (điều tra, nghiên cứu,

thống kê, cảnh báo…). Hiện nay, VQG BD-NB đang làm việc với các cơ

quan quản lý để xây dựng Kế hoạch quản lý và sử dụng nguồn tài chính này.

25

- Thu phí tham quan: được VQG BD-NB sử dụng cho các hoạt động

như sau: chi trả hoạt động thu vé vào cửa, in ấn vé, hướng dẫn du lịch, tuyên

truyền bảo vệ môi trường và bảo tồn đa dạng sinh học, tuyên truyền về du

lịch sinh thái. Cụ thể như: tổ chức Câu lạc bộ xanh và giao lưu cắm trại tại 4

trường học huyện Lạc Dương; tuyên truyền lưu động trường học Đưng K Nớ;

tổ chức tham quan VQG cho học sinh 5 trường huyện Lạc Dương; xây dựng

chương trình, bài chiếu cho công tác tuyên truyền QLBV rừng và môi trường;

- Thu từ các hoạt động nghiên cứu khoa học: sẽ được sử dụng cho mục

tiêu tăng cường cơ sở nghiên cứu khoa học như phòng thí nghiệm, cơ sở dữ

liệu về đa dạng sinh học, nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ nghiên

cứu của VQG BD-NB, quảng bá các công trình nghiên cứu qua mạng thông

tin điện tử. Cụ thể như: nhân giống và di thực các loài thực vật bản địa quý

hiếm và phát triển các loài rau rừng; Vườn quốc gia ký biên bản ghi nhớ với

Ban quản lý Khu Nông nghiệp Công nghệ cao, thành phố Hồ Chí Minh. Xây

dựng đề xuất thuyết minh đề tài ứng dụng rau ăn trình Sở Khoa học và Công

nghệ. - Hợp tác với Công ty TNHH Cây thuốc Việt để nhân giống lan kim

tuyến và một số loài cây thuốc; tổ chức tập huấn về nghiên cứu biến đổi khí

hậu do Đại học Columbia, Hoa Kỳ tài trợ; Điều tra, nhân giống một số loài

cây bản địa qúy hiếm của Vườn quốc gia phục vụ công tác bảo tồn.

- Thu từ hoạt động dịch vụ sinh thái: được sử dụng để nâng cao trình

độ quản lý và giám sát, đánh giá nguồn tài nguyên cho cán bộ của VQG,

tuyên truyền quảng bá về bảo tồn đa dạng sinh học, xây dựng một số cơ sở

phục vụ cho du lịch sinh thái như vạch tuyến và nâng cấp các tuyến tham

quan, các chỉ dẫn về du lịch sinh thái, nâng cao năng lực thuyết trình và

hướng dẫn du lịch cho cán bộ VQG BD-NB.

- Phần kinh phí còn lại sau khi đã chi phí cho các hoạt động trên (lợi

nhuận sau thuế), VQG BD0NB sẽ phân bổ như sau:

25% để bổ sung vào vốn đầu tư thực hiện dự án quy hoạch VQG

BD-NB theo hướng tiếp cận sử dung rừng đa mục đích đã được UBND tỉnh

Lâm Đồng phê duyệt theo Quyết định số 784/QD-UBND ngày 31/3/2011.

75% còn lại được sử dụng để chi trả thêm cho người lao động,

hỗ trợ các hoạt động phát triển cộng đồng bảo tồn đa dạng sinh học và lập

quỹ dự phòng.

Tới tháng 12/2015, VQG BD-NB sẽ tổng kết thực hiện các cơ chế tài

chính mới theo quyết định của UBND tỉnh Lâm Đồng. Các số liệu về sử dụng

tài chính sẽ được tổng hợp cụ thể.

3.2.2.Những cản trở cần khắc phục

Trong quá trình thu các nguồn thu này, cần khắc phục các khó khăn có

thể có như:

26

- Hoán đổi ngân sách: một số nguồn thu tài chính mới như chi trả dịch

vụ môi trường rừng, dịch vụ nghiên cứu khoa học… khi VQG BD-NB thu

được có thể sẽ bị các cơ quan quản lý khấu trừ vào nguồn ngân sách cấp cho

VQG. Do vậy, VQG BD-NB tiếp tục trao đổi và thuyết phục để không bị

hoán đổi phần tài chính thu thêm này nhằm tăng thêm nguồn thu của VQG.

- Thu phí du lịch sinh thái và dịch vụ du lịch cần khắc phục khó khăn về:

lượng du khách thấp nên nguồn thu từ phí vào cổng là không đáng kể; việc

thu phí tốn kém: phải chi cho người soát vé, in ấn, bảo hiểm du khách... Một

số du khách và các công ty lữ hành rút tuyến tham quan; Vườn quốc gia rộng,

có nhiều điểm tiếp cận với tài nguyên du lịch không qua cổng thu phí.

- Cần có chế độ khuyến khích đối với cán bộ của VQG. Chi trả thu nhập

tăng thêm cho viên chức và người lao động. Trong đó, ngoài phần chi trả cho

các cán bộ của 02 Trung tâm thuộc VQG, phần còn lại sẽ điều tiết một phần

về Văn phòng Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà để chi trả thu nhập tăng thêm

cho công chức, viên chức và người lao động của Văn phòng Vườn và Hạt

Kiểm lâm. Mức chi trả thu nhập tăng thêm tối đa không quá 01 (một) lần so

với mức tiền lương cấp bậc, chức vụ do Nhà nước quy định; chi khen thưởng

định kỳ, đột xuất cho tập thể, cá nhân trong và ngoài đơn vị theo hiệu quả công

việc và thành tích đóng góp vào hoạt động của Trung tâm; chi phúc lợi, trợ cấp

khó khăn, đột xuất cho viên chức và người lao động, kể cả các trường hợp

nghỉ hưu, nghỉ mất sức trong năm; chi thêm cho người lao động trong biên

chế thực hiện tinh giản biên chế;

4. Ý kiến của VQG khi đề xuất và áp dụng cơ chế tài chính mới

- Dự án PA đã hỗ trợ về thể chế, kỹ thuật, tài chính tạo điều kiện cho

VQG xây dựng được đề án ”Tăng nguồn thu và sử dụng nguồn thu từ một số

DVHST” có chất lượng, đúng yêu cầu của VQG, và tạo những luận cứ thuyết

phục UBND tỉnh Lâm Đồng cho phép triển khai đề án.

- Dự án PA nên hỗ trợ VQG trong quá trình triển khai đề án sau khi đề

án được UBND tỉnh phê duyệt như báo cáo để Bộ TNMT tổ chức một Hội

nghị rút kinh nghiệm thực hiện cơ chế tài chính mới đối với công tác bảo tồn

thiên nhiên và bảo tồn đa dạng sinh học. Trong đó, có mời đại diện lãnh đạo

UBND tỉnh, các sở liên quan như Tài chính, NNPTNT và các cán bộ liên

quan để trao đổi và thống nhất các bước triển khai Đề án.

- Lãnh đạo Bộ TNMT và Tổng cục Môi trường có các cuộc họp tiếp xúc

và đi thực tế cùng đại diện UBND tỉnh, các sở liên quan tới KBT để thể hiện

sự quan tâm và nâng cao hiểu biết về thực tế các KBT trong khi xem xét

quyết định các đề xuất về cơ chế tài chính mới cho công tác bảo tồn đa dạng

sinh học.

- Để nâng cao tính khả thi và hiệu quả thực hiện đề án, việc chọn địa

điểm để thực hiện đề án đổi mới cơ chế tài chính cần ưu tiên tới các KBT trực

27

thuộc UBND tỉnh, lãnh đạo KBT có kinh nghiệm và quan hệ chặt chẽ với các

cơ quan quản lý tỉnh, và các KBT có các nguồn thu tài chính ngoài ngân sách

có tiềm năng.