J.U.UNIVERZITET U TUZLI šk.2012/13

FILOZOFSKI FAKULTET

TUZLA

SEMINARSKI RAD

John Bowlby

Dr.Sci.Nada Letic,docent Emina Hadzikic

SADRZAJ

1.0 John Bowlby1.1 Biografija1.2 Teorija afektivnog vezivanja1.3 Zakljucak

2.0 Literatura

1.0 John Bowlby

1.1 Biografija

Britanski psiholog, psihijatar i psihoanalitičar, značajan po svom interesovanju za razvoj dijeteta, kao i po svom pionirskom radu na teoriji osećajnog vezivanja [attachment theory]. Rodjen je u Londonu, u porodici imućnije srednje klase. Kakav je i običaj bio za porodice njegovog staleža, njega je odgajala dadilja (po engleskoj tradiciji), a majku je rijetko viđao, uglavnom jedan sat dnevno (osim ljeti). U to vreme se vjerovalo da prevelika roditeljska ljubav i pažnja mogu opasno da razmaze decu. Sa sedam godina Boulbi je poslat u školu-internat. U svojoj knjizi „Razdvajanje: Anksioznost i bes”, taj period je nazvao ‘užasnim’. Boulbi je studirao psihologiju naTriniti koledžu u Kembridžu. Nakon Kembridža, radio je sa djecom koja imaju poteškoća u prilagođavanju i delikventima, i dalje sticao znanje u bolnici Univerzitetskog koledža (eng.University College Hospital) u Londonu, kao i na Institutu za psihoanalizu. Nakon stečene medicinske diplome, obučavao se na Odsjeku za psihijatriju u Modsli bolnici [Maudsley Hospital]. Sa trideset godina stekao je zvanje psihoanalitičara. Nakon II svjetskog rata, Boulbi je postao zamjenik direktora klinike Tavistok [Tavistock Clinic], a od 1950. godine konsultant za mentalno zdravlje u Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji. Zbog tužnog iskustva u svom djetinjstvu, Boulbi je pokazao veliku osjetljivost za patnju djece kroz čitav svoj život i rad. Tako je počeo je da radi i na Klinici za vaspitanje djeteta [Child Guidance Clinic] u Londonu. Zahvaljujući iskustvu iz II svjetskog rata i radeći na problemu razdvajanja djeteta od majke, Boulbi je do kraja 1950-ih sve rezultate svog rada sažmeo u teoriju koja ukazuje na fundamentalni značaj razvijanja vezanosti između ljudi od samog njihovog rođenja. Boulbi je želeo da pronađe postojeće obrasce u međusobnim odnosima članova porodice, koji uključuju zdrav i patološki razvoj. U toku svog rada, on se najviše fokusirao na istraživanje kako se poteškoće vezivanja prenose sa jedne generacije na drugu (narednu). Razvijajući teoriju osećajnog vezivanja [Attachment theory], on je izložio ideju da ova teorija ponašanja, u suštini jeste evolutivna strategija

preživljavanja kojom se štiti odojčad od ‘grabljivica’. Tri najvažnija iskustva koja je Boulbi stekao tokom svog praktičnog rada, jesu:

• rad sa djecom koja imaju poteškoća u prilagođavanju, kao i delikventima. (1949) Boulbi je napisao izveštaj o mentalnom zdravlju djece bez domova u poslijeratnoj Evropi za Svetsku zdravstvenu organizaciju, kao rezultat njegovog iskustva i dotadašnjeg rada;

• rad na dokumentarnom filmu (1952) o dvogodišnjem djetetu koje dolazi majci u posjetu u bolnicu (tema: razdvajanje djece od roditelja na kratak vremenski period). Kada je sa Robertsonom prikazao svoj film, njegova teorija nije prihvaćena od strane Udruženja psihoanalitičara Britanije, koji su smatrali da djete ne žali niti je tužno zbog razdvajanja od majke, nego je njegova uznemirenost izazvana elementima nesvjesnih fantazija (na filmu je majka bila trudna).

• razmimoilaženje sa G-đom Melani Klajn (njegovim supervizorom u toku obuke, na temu: uloga majke u liječenju trogodišnjeg dečaka). Dok je Klajn je posebno naglašavala da je bitna uloga djetetovih fantazija koje gaji prema svojoj majci, Boulbi je tvrdio da je u stvari aktuelna istorija njihovog odnosa glavni uzročnik nastalog problema. Boulbijev stav da djeca daju odgovor [response] na stvarne životne događaje a ne nesvjesne fantazije - bio je u to vrijeme neprihvatljiv od strane psihoanalitičara.

1.2 Teorija afektivnog vezivanja

Osnovno određenje pojma »afektivno vezivanje« ostaje konstanta i u savremenim konceptualizacijama teorije. Ono što je različito i novo jeste usredsređenost i istraživačko specifikovanje afektivnog vezivanja odraslih. Kod odraslih, kao i kod djece, određenje pojma »osećajna vezanost« podrazumijeva dijadički okvir i blizinu figure osjećajne vezanosti kao cilj koji je u funkciji potreba za sigurnošću i zaštitom. Kod odraslih, za razliku od djece, blizina figure osjećajne povezanosti nije nužno fizička blizina već pre kontinuirana psihosocijalna povezanost, a sigurnost i zaštita iskazuju se kao obezbjeđivanje izvora povjerenja, privrženosti i podrške, kako u svakodnevnom funkcionisanju tako, još više, i u stresnim situacijama. Figura 1 afektivnog vezivanja je vršnjak koji olakšava funkcionisanje, potstiče kompetentnost i u drugim relacijama, obezbjeđuje doživljaj pripadanja, bez čega bi se osoba osjećala usamljeno i uznemireno.Pored trajnosti ovog vida vezivanja, bitna komponenta afektivnog vezivanja odraslih je uzajamnost u podršci i dostupnosti. Upravo se po komponenti uzajamnosti afektivno vezivanje odraslih razlikuje od afektivnog vezivanja djete–roditelj. Možda je preciznije reći da komponenta uzajamnosti predstavlja kriterijum razlikovanja između afektivnog vezivanja po tipu odraslih i afektivnog vezivanja po tipu djete–roditelj.Pre nego što se posvetimo istraživanjima koja imaju predznak primenjenih, korisno je podsjetiti se ključnih nalaza osnovnih istraživanja. Osnovna istraživanja potvrdila su tezu o: 1. univerzalnosti obrazaca afektivnog vezivanja i individualnim razlikama koje se održavaju tokom života;2. zastupljenosti i raspoređivanju različitih tipova obrazaca afektivnog vezivanja 3. osnovnoj razlici između sigurnog i nesigurnih tipova obrazaca afektivnog vezivanja, koja važi i za dječiji i za uzrast odraslih;4. modelu četiri obrasca afektivnog vezivanja koji se kod odraslih koristi za označavanje individualnih obrazaca osjećajnog vezivanja i, u modifikovanoj formi, za označavanje obrazaca osjećajnog vezivanja romantičnih partnera. Empirijski je dokumentovani fenomen

međugeneracijskog prenošenja karakteristika obrazaca osjećajnog vezivanja, kao i to da postoje jasne posljedice kvaliteta osjećajnog vezivanja na formiranje i razvoj ličnosti, prilagođavanje realnosti i način uspostavljanja i održavanja odnosa sa značajnim osobama tokom celog života.

1.3 Zakljucak

Ovom Bowlby-ovom teorijom je opisana dinamika odnosa između ljudi, najvažniji princip ove teorije jeste da djete ima potrebu da razvije odnos sa najmanje jednim primarnim njegovateljem da bi se socijalno i emotivno razvijalo i normalno funkcionisalo, a da će dalje odnose kroz život da gradi na obrascima koji su se razvili u prvoj vezi. Teorija osjećajnog vezivanja jeste interdisciplinarna studija i obuhvata oblasti psihološke i evolucione teorije. Boulbijevi zaključci jesu da „odojče i malo djete treba da iskusi topao, intiman i kontinuirani odnos sa svojom majkom (ili ženom koja neprekidno provodi vreme sa njim), odnosom kojim su oboje zadovoljni i uživaju u tome”; u suprotnom mogu se izazvati veoma značajne i nepovratne posljedice po mentalno zdravlje djeteta. Njegova publikacija „Majčinska njega I mentalno zdravlje” za Svjetsku zdravstvenu organizaciju (1951) bila je od velikog uticaja i izazvala velike promjene u praksi i rasprostranjenosti institucionalne brige za odojčad i djecu, kao i promene u praksi, odnoseći se na posjete odojčadi i male djece u bolnicama. Neki kritičari se nikako ne slažu sa teorijom neophodnosti majčinske ljubavi (ili zamene za majku) prema djetetu da bi ono imalo zdrav život i normalno funkcionisalo, kao i da je formiranje odnosa sa detetom važno pitanje roditeljstva.

2.0 Literatura

2.1 http://en.wikipedia.org/wiki/John_Bowlby 2.2 http://www.simplypsychology.org/bowlby.html2.3 http://en.wikipedia.org/wiki/Attachment_theory2.4 http://www.goodtherapy.org/famous-psychologists/john-

bowlby.html