br.139-kapital-07.10.2010

NA ZATVORAWE, SREDA, 06.10.2010, 13.00~.

MBI 10 1,52%MBID 0,31%OMB 0,34%

EVRO/DENAR 61,64DOLAR/DENAR 44,73EVRO/DOLAR 1,39

NAFTA BRENT 84,76EURORIBOR 1,47%

2.080

2.090

2.100

2.110

2.120

2.130

2.140

2.150

2.160

2.170

30.9 02.10 04.10 06.10

MBI 10

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (06.10)

8

ÊTVRTOK. 07. OKTOMVRI. 2010 | BROJ 139 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

~etvrtok

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

STOPANSKA KOMORA: DAJTE DOBRI PATI[TA I STIMULIRAJTE GI IZVOZNITE KOMPANII! � STRANA 4

VOVEDNIKVERICA JORDANOVA

DOBREDOJDOVTE VO EVROPA!

� STRANA 2

00

EVRO/DENARDOLAR/DENAEVRO/DOLAR

NAFTA BRENEURORIBOR

2.080

2.090

2.100

2.110

2.120

2.130

2.140

2.150

2.160

2.170

30.9 02.10

MBI 10

INDEKS NA MAKEDOD D

BRITANSKATA GLAKSO SMIT KLAJN OBVINUVA ZA KR[EWE NA TENDERSKI PRAVILA

2

N

MMO

SPORNA NABAVKA NA VAKCINI ZA DECA, VREDNA 19 MILIONI EVRA

SRBIJA PROMOVIRA[E NOV, POSTKRIZEN MODEL

INVESTICII, RESTRUKTURIRAWE I POGOLEM IZVOZ ZA ZABRZAN RAZVOJ � STRANA 14

DOMA[NITE PROIZVODI NE MO@AT DA IM KONKURIRAAT NA EVROPSKITE

� STRANA 10

^LEN NA GRUPACIJATA KAPITAL MEDIA GROUP

DENES IZLEZE NOVOTO ELEKTRONSKO IZDANIE NA "BIZNIS INFO".

PREZEMETE GO OD WWW.MCHAMBER.MK

OD PONEDELNIK SEKOJ DEN

QUPÔ ZIKOVPOGLED NA DENOT

KOLUMNAALEKSANDAR JANÊSKI

STANISLAV PIGON

VLEÊWE I TURKAWE

� STRANA 8

FEQTONNAJSKAPOCENITE SVETSKI BRENDOVI

NESTLE GIGANT [TO “JADE” SÈ PRED SEBE � STRANA 18

PRINOSITE NA INVESTICISKITE FONDOVI SE DVI@AT OD -18% DO +6%

� STRANA 9

SKANDAL

00

NAVIGATOR2 07.10.2010 ÊTVRTOK

Pred de-set godini Evropa izgleda{e mnogu daleku.

Toga{ na site im se ~inea dale~ni denovi-te koga pazarot }e se otvori, carinite }e padnat, a kompaniite i nivnite proizvodi }e ostanat neza{titeni. Dale~en i imagina-ren toga{ izgleda{e konkurentniot evropski pazar.Pred re~isi deset godini (9 april 2001), koga se potpi{a Dogo-vorot za stabilizacija i asocijacija, nago-lemo pi{uvavme deka makedonskata ekonomija i stopanstvoto imaat edna cela decenija za da se restrukturiraat, da ja zgolemat svojata konkurentnost, da gi zajaknat svoite izvozni sposobnosti i na kraj na denot, da bidat {to popodgotveni koga zemjata }e vleze vo Unijata. Decenijata zavr{uva, a odredbite od Spogod-bata za stabilizacija i asocijacija i privre-meniot dogovor za trgo-vija po~naa da ni se udiraat vo glava. Ca-rinite pa|aat edna po edna. Soglasno Spogod-bata i dogovorite za slobodna trgovija, za samo tri meseci otsega se ukinuvaat carinite za uvoz na industriski i zemjodelski proiz-vodi od EU!Crveniot alarm se zapali vedna{. Po~naa kukawata i lelekawata. [to }e se slu~i so makedonskite kompanii, {to so makedonskite proizvodi, koi, ete, sega }e bidat prega-zeni od evropskite za koi, navodno, bogatite dràvi davaat bogati

subvencii... Pa, se kro-jat prikazni deka ako dràvata navreme ne reagira, site }e pro-padneme, a trgovskiot deficit }e n$ dokraj~i. Ne deka nema vistina vo ovie kataklizmi~ni scenarija. Ima, no ne zatoa {to nekoj drug e vinoven za toa. Visti-nata e deka makedon-skata ekonomija, kom-paniite i menaxerite mnogu malku i retko koi od niv uspeaja vo ovie deset godini, dadeni kako tranzicis-ki period na prila-goduvawe, navistina da se prilagodat kon ba-rawata na stranskite pazari i da osvojat dobri pozicii. Napro-tiv, trgovskiot deficit raste od godina vo godina. To~no e deka i izvozot raste, no so mnogu poslabo tempo od galopira~kiot uvoz, {to u{te edna{ ni ja frla vo lice bolnata vis-tina deka konkurentnos-ta e bolnata to~ka na makedonskoto stopan-stvo. I u{te edna vis-tina e porazitelna. Vo istiot toj tranziciski desetgodi{en period na Spogodbata za stabili-zacija i asocijacija, na makedonskite kompanii im bea na raspola-gawe nekolku razli~ni fondovi nameneti tokmu za taa cel. Za àl, kompaniite i menaxeri-te povtorno se pokaàa neinicijativni, poradi {to ima mnogu mala, a vo nekoi slu~ai i nikakva, iskoristenost na mo`nostite. Samo za ilustracija, za Cip programata nameneta za inovacii vo kompaniite nema nitu edna pod-nesena aplikacija?! Ako deneska ne e do-bra sostojbata, kako {to site konstatiraat, toga{ utre defini-

tivno }e bide polo{o. Zatoa {to carinskite stapki koi progresivno se namaluvaa izminative godini, vo 2011 godina, koga istekuva Spogod-bata, definitivno }e padnat na nula! Toa se odnesuva na mlekoto, me-soto, vozilata, oblekata, lekovite, detergentite, belata tehnika, oprema-ta, ma{inite... So eden zbor, na s$. Iako, Makedonija, deset godini po potpi{uvaweto na osnovniot doku-ment za pristapuvawe vo EU, s$ u{te se ~ini deka e daleku, ne samo od ~lenstvo, tuku i od po~nuvawe na pregovori, taa de fakto vleguva na edinstveniot evropski pazar. Liberaliziran, otvoren, visokokonku-renten, nemilosrden. Vlezot, kako {to sega stojat rabotite, }e bide bolen za mnogu kom-panii, za mnogu indus-trii. Iako nitu edna relevantna institucija vo zemjava dosega nema napraveno analiza na pridobivkite od Spogod-bata za stabilizacija i asocijacija i od vremenata spogodba za trgovija, definitivno se vidlivi posledicite. Dobredojdovte vo Evropa!

DOBREDOJDOVTE VO EVROPA!

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

ÊTVRTOK 07 OKTOMVRI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VERICA [email protected]

Milion Makedonci koristele Internet vo avgust godi-nava, {to e 51% od vkupnoto naselenie, a 742.400 bile priklu~eni na socijalnata mreà Fejsbuk, pokaùvaat podatocite na specijaliziraniot statisti~ki vebsajt, Internet vorld stat. Brojot na internet-korisnici vo Makedonija vo izminatite deset godini se zgolemil za 3.424%, odnosno od 30.000 vo 2000 godina na pove}e od

eden milion vo 2010 godina. Od zemjite vo regionot, pove}e od Make-doncite Internet koristat Slovencite (64,8%) i Srbite (55,9%), a pomalku Hrvatite (50%), Grcite (46,2%), Crnogorcite (44,1%), Albancite (43,5%) i gra|anite na BiH (31,2%).

Pretstavni{tvoto na britanskata farmacev t s ka kompanija Glakso Smit Klajn ~eka

za da vidi dali Minister-stvoto za zdravstvo utre }e ja prifati nivnata àlba za tenderot za nabavka na vakcini. Vo ovaa kompanija

se nadevaat deka ̀ albata }e bide prifatena, a tenderot poni{ten, so cel decata da dobijat vakcina protiv hepatit B, koja e na listata na Svetskata zdravstvena organizacija. Dokolku àlbata na Glakso Smit Klajn bide odbiena, Ministerstvoto }e nabavi vakcini protiv hepatit B ispora~ani od firmata Kemofarm, a proizvedeni

od amerikanskata kompanija Merk end Ko (Merck and Co), koi ne se nao|aat na listata na vakcini prepora~ani od Svetskata zdravstvena organizacija, iako vo ten-derskata dokumentacija na Ministerstvoto za zdravstvo ova e zapi{ano kako stan-dard koj mora da bide ispolnet. Vakcinite protiv morbili isto taka }e bidat nabaveni od Kemofarm, iako ovaa kompanija ponu-dila mnogu povisoka cena od Glakso Smit Klajn.Vo Glakso Smit Klajn tvrdat deka pove}e ne moàt da napravat ni{to, a ne znaat ni kako ovoj problem da go objasnat vo centralata vo London. Ottamu istaknuvaat deka sekoja druga merka nema da go stopira ten-derot.

IMA LI BIZNIS-INTERESI?

Otkako be{e otkrien vo

VIKTORIJA [email protected]

TOMISLAV HRISTOVSKIDIREKTOR NA GLAKSO SMIT KLAJN VO MAKEDONIJA“Dokolku cenata e vistinskiot problem, postoi odredba so koja }e se poni{ti postapkata. Samo trebalo da navedat deka sme ponudile ceni i uslugi za izvr{uvawe javna nabavka koi se ponepovolni od realnite na pazarot”, veli Hristovski, potenciraj}i deka cenite koi gi ponudile godinava bile duri i poniski od lani i bile prilagodeni na cenite na regionalnite farmacevtski pazari.

Dokolku àlbata na Glakso Smit Klajn bide odbiena, Ministerstvoto }e nabavi vakcini protiv hepatit B, ispora~ani od firmata Kemofarm, a proizvedeni od amerikanskata kompanija Merk end Ko (Merck and Co), koi ne se nao|aat na listata na vakcini prepora~ani od Svetskata zdravstvena organizacija, iako vo tenderskata dokumentacija na Ministerstvoto za zdravstvo ova e zapi{ano kako standard koj mora da bide ispolnet

1BRITANSKATA GLKLAJN OBVINUVANA TENDERSKI P

SKANDAL: SPORNA NABAVKA NA VAKCI

3NAVIGATOR 07.10.2010ÊTVRTOK

NE IM BE[E DENOTLIDERI

@AN-KLOD JUNKER

EU bara od Kina brz rast na juanot za da go namali

prilivot na evtini kineski stoki na evropskiot pazar, za {to dosega ne se najde protivmerka

ALEN BERGANT

Slovenija gi pravi pos-lednite obidi da ja

natera Makedonija ovoj mesec da go re{i sporot za imeto za da gi deblokira evrointegrativnite procesi

BORUT PAHOR

Na edna nedela e zamrznat {trajkot na javnite

slu`benici vo Slovenija, po {to Vladata }e treba da po~ne novi makotrpni prego-vori so sindikatite

MISLA NA DENOT

SVETOT E OPASNO MESTO. NE ZARADI LU\ETO [TO SE ZLOBNI, TUKU ZARADI LU\ETO [TO NE PRAVAT NI[TO VO VRSKA SO TOA

ALBERT AJN[TAJNFIZIÂR I NOBELOVEC

GOCE SMILEVSKI

Ja dobi nagradata za literatura na EU za

romanot “Sestrata na Zigmund Frojd”, vo konkuren-cija na pisateli od cela Evropa

javnosta skandalot so na-bavkata na vakcini za deca, vredna pove}e od 19 milioni evra, se nametna pra{aweto dali visoki biznis-interesi i astronomski profiti stojat zad ovoj tender, koj be{e raspi{an vo maj godinava, za koj denovive se krena golema pra{ina.Od 2004 godina do godinava vakcinite protiv hepatit B gi nabavuvala farmacevtskata kompanija Glakso Smit Klajn, koja godinava konkurirala preku proizvoditelot Farmas. Iako dosega nemalo nitu edna nesakana reakcija od vakcinite na Glakso, nivnite ponudi bile otfrleni, spored niv, pod somnitelni okol-nosti. ‘Ovie vakcini gi primaat novoroden~iwata dva pati vo tekot na prvata godina. Ako se zeme predvid deka godi{no se ra|aat okolu 23.000 novoroden~iwa, pos-toi mo`nost 46.000 bockawa vo edna godina, ne daj Boè, da predizvikaat nesakani posledici”, veli direktorot na Glakso Smit Klajn vo Makedonija, Tomislav Hris-tovski.Toj se soglasuva da bidat odbieni samo poradi po-visokata ponudena cena za vakcinite protiv hepatit B, no ne prifa}a da se nabavat somnitelni vakcini, {to bi zna~elo eksperimentirawe so zdravjeto na lu|eto. Za edna vakcina Glakso Smit Klajn po-nudil 369 denari, a Kemofarm 202 denari. Vo oficijalnata reakcija od Ministerstvoto za zdravstvo, stoi deka dokolku gi prifatele poskapite po-nudi, buxetot bi bil o{teten za okolu 300.000 evra.“Dokolku cenata e vistinskiot problem, postoi odredba so koja }e se poni{ti postapkata. Samo trebalo da navedat deka sme ponudile ceni i uslugi za izvr{uvawe javna nabavka koi se ponepovolni od realnite na pazarot’, veli Hristovski, potenciraj}i deka cenite koi gi ponudile godinava bile duri i poniski od lani i bile prilagodeni na cenite na regionalnite farmacevtski pazari.Vo Glakso ne im e jasno zo{to vo tenderot za nabavka na vakcini za morbili cenata, isto taka, ne igra presudna uloga. Cenata koja ja ponudile od Glakso Smit Klajn iznesu-

MINISTERSTVOTO ZA ZDRAVSTVO DEMANTIRA“Tvrdewata na Glakso se neto~ni, neosnovani i krajno tendenciozni. So ova sakaat da izvr{at pritisok vrz Komisijata za àlbi za ostvaruvawe ekstra profit na smetka na osigurenicite i buxetot. Farmas e eliminirana bidej}i ne gi ispolnuva uslovite za ~uvawe vakci-ni”, be{e obrazloènieto od Ministerstvoto za zdravstvo, upateno do javnosta zav~era.

vala 399 denari, a cenata na prvorangiraniot Kemofarm 466 denari po vakcina. Od Glakso Smit Klajn tvrdat deka nivnata ponuda ne bila ni razgledana od tenderskata komisija, a bila otfrlena so obrazloènie deka ekonom-skiot operator, vo slu~ajov Farmas, ne gi ispolnuva uslovite za ~uvawe na vak-cinite i deka firmata nema angaìrano lice koe 24 ~asa }e go sledi ladniot sinxir i }e alarmira vo slu~aj na potreba.“Baraweto lice koe 24 ~asa }e ja kontrolira rabota-ta na ladniot sinxir se kosi so Zakonot za rabotni odnosi. Proizvoditelot Far-mas raspolaga so ekipa za obezbeduvawe na objektot, sostavena od tri lica koi naizmeni~no vo tekot na edno denono}ie gi nabquduvaat i kontroliraat sistemite”, veli Hristovski.

EKSPERTITE SE SOMNEVAAT

I spored ekspertite, celava situacija e pove}e od skan-dalozna. Tie velat deka na~inot za eliminacija na Glakso Smit Klajn vo slu~ajov e simptomati~en.“Edna od vode~kite far-macevtski kompanii vo svetot, ~ij kvalitet e dokaàn i svetski priznat, se na{la na golema maka {tom re{ila javno da progovori za ovoj skandal. Samata reakcija od Ministerstvoto, koja e nervozna i ne raspolaga so nikakvi argumenti, dokaùva deka rabotata ne e ~ista”, veli Nikola Panovski, dok-tor i porane{en direktor na Fondot za zdravstvo.I spored Vladimir Lazaro-vi}, porane{en zamenik-minister za zdravstvo, e nevoobi~aeno edna kompanija javno da se buni za izguben tender. I toj apelira situ-acijava da se preispita.

jjavnosta skkkkandalot so na-bavkata na vakcini za deca,vredna pove}e od 19 milionievra, se nametna pra{aweto

k b

LAKSO SMIT A ZA KRШEWE

PRAVILA

INI ZA DECA, VREDNA 19 MILIONI EVRA

�

�

VLIJATELEN DIREKTOR

VIP operator vo Makedonija samo {to ja proslavi tretata

godina od svoeto rabo-tewe vo zemjava, a sega i Nikola Qu{ev, ~ovekot {to ja vodi kompanijata, ima u{te edna pri~ina za slavewe. Global Telekoms Biznis (Global Telecoms Business), eden od vode~kite svetski magazini i portali {to tretira telekomunika-ciski biznisi, go smesti Qu{ev me|u 40-te najvli-jatelni menaxeri vo ovaa industrija vo svetot, koi se pomladi od 40 godini. Toj e edinstveniot makedonski menaxer {to se zdobil so vakvo priznanie dosega. So brojkata od pove}e od 353 iljadi korisnici vo momentov, VIP operator dostigna 17% pazaren udel, koj e re~isi dvojno pogolem od pred edna godina, a samo kaj postpejd-korisni-cite e zabeleàn porast od 75%. Qu{ev istaknuva deka na prv pogled, ovie brojki ne se fascinantni dokolku se sporedat so udelot na pazarniot lider, no ako se zeme predvid deka VIP

POBEDNIK

GUBITNIK

NIKOLA QUШEV

uslugi, o{tetila javni pret-prijatija za 20,5 milioni evra. Vo vremeto na vladeewe na Sanader, isto taka, pro-ducirana e i aferata so privatizacijata na naftenata kompanija INA. Istra`nata komisija za privatizaci-jata na INA se obiduva da gi rasvetli faktite i site dogovori me|u hrvatskata Vlada i ungarskiot strate{ki partner MOL.Sanader “pobegna” od Hrvat-ska vo momentite koga izlegu-vaa na povr{ina faktite za negovata vme{anost vo pove}e aferi, a sega se vrati, naj-verojatno za da dokaè deka e nevin, a ne nedopirliv.

NIKOJ NE E NEDOPIRLIV

Imeto na porane{niot hrvatski premier, Ivo Sanader, od den na

den s$ pove}e se ocrnuva poradi negovata povrzanost so mnogubrojnite korup-ciski aferi, koi izlegoa na videlina vo hrvatskata javnost. Za nego se zaka~eni krupni finansiski aferi koi vredat nekolku milioni evra. Sanader go vrzuvaat so skandalot so avstriskata banka Hipo Alpe Adria, vo koj se vme{ani visoki funkcioneri, politi~ari i bankari od Balkanot. Hrvatskoto obvinitelstvo po~na istraga vo vrska so 800.000 germanski marki koi Sanader, navodno, gi dobil od biznismenot Miroslav Kutle, koj e eden od 50-te najbogati Hrvati, za da mu ovozmoì kredit vo ovaa avstriska banka. No, negovite skandali ne zavr{uvaat so Hipo banka. Imeto na Sanader izleze na videlina i vo aferata Fimi-media, vo koja mar-keting-agencija bliska do toga{nata vlada na Sanader, naplatuvaj}i nepostoe~ki

IVO SANADER

na pazarot se pojavi celi 11 godini po pojavata na mobilni telekomunikacii vo Makedonija, osvoen e respektabilen pazaren udel vo relativno kratko vreme od tri godini, na ve}e razvien i vo do-bar del osvoen pazar, so ograni~ena sposobnost za ponatamo{en rast. Global Telekoms Biznis e edinstven magazin na svetot koj svoite sodrìni gi podgotvuva specijalno za pretstavnici na po-visokiot menaxment na telekomunikaciskite operatori od cel svet.

o

a s

teli -

NIKOLA QUШEV

iot Ivo na va st p-oa ataeni eri oni aat ataia IVO SANADER

VAKCINITE PROTIV HEPATIT B SE KVALITETNI I ISPITANI “Nema improvizacii vo de-lot na imunizacija, koga e vo pra{awe kvalitetot na vakcinite koi }e se uvezat so pretstojniot tender”, izjavi v~era direktorot na Biroto za lekovi, Il~o Za-hariev. Toj poso~i deka ap-surdno e da se tvrdi deka vakcinata protiv hepatit B e nekvalitetna, imaj}i predvid deka stanuva zbor za vrven proizvoditel koj e od SAD, kade {to taa e registrirana, a se koristi i vo Evropa.“Pokraj Glakso Smit Klajn i MSD, se pojavija novi kompanii od Holandija, Germanija itn., koi se vrvni svetski proizvoditeli i nudat kvalitetni vakcini. Sekoja serija vakcini vo Makedonija se ispituva po site parametri, osven na kvantita-tiven sostav, odnosno dali ima dovolno antigeni svojstva, koi gi ispituvame vo referentnite labo-ratorii vo Velika Britanija, Hrvatska i Srbija. Nabavuvame oprema vo na{ite dve laboratorii za da go pravime toa ispituvawe”, objasni Zahariev. Toj tvrdi deka vo Makedonija s$ u{te ima vakcini protiv hepatit B. “Site drugi vakcini gi ima vo dovolni koli~ini, a kaj hepatit B sme pri kraj, i vo slu~aj da ne stignat onie koi se izbrani, Ministerstvoto za zdravstvo ima rezervna varijanta - 10.000 dozi koi se obezbedeni od zemji-~lenki na EU”, istakna Zahariev. Vo vrska so toa kolku niskata cena na vakci-nata moè da vlijae na nejziniot kvalitet, toj naglasi deka cenata i kvalitetot ne smeat da bidat sporeduvani i e neseriozno ako nekoj toa go pravi. “Konkurencijata na makedonskiot pazar vo delot na vakcinite be{e dobra rabota za da se ponudat i takvi so poevtini ceni. Toa se vrvni proiz-voditeli od zemji od EU”, dodade Zahariev.

ILÔ ZAHARIEV

BUJAR OSMANI

4 NAVIGATOR07.10.2010 ÊTVRTOK

� DVA, TRI ZBORA

�

� SVET 0-24 �

“Isklu~ena e verojatnosta da bidat prezemeni novi restriktivni merki, duri i ako buxetskiot deficit za 2009 godina bide revidiran od Evrostat. Ako e zna~itelno toa revidirawe, }e ima mnogu malku implikacii za buxetskiot deficit na Grcija. Ne samo vo ovaa, tuku i vo slednite godini.”

JORGOS PAPAKONSTANTINUminister za finansii na Grcija

GADGETS

...POMO[ 11,7 milijardi dolari za borba protiv SIDA

Generalniot sekretar na ON, Ban Ki Mun, izjavi deka Globalniot fond za borba protiv SIDA, tuberkoloza i

malarija }e dobie 11,7 milijardi dolari. Vo moment koga vladite gi stegaat remenite, ova ispra}a silna poraka.

...@IVOT NA CRVENATA PLANETANASA odobri misija do Mars

NASA odobri misija vo iznos od 438 milioni dolari, rakovodena od univerzitetot vo Kolorado, Boulder, koja

}e go istraùva Mars i }e prou~uva dali tamu nekoga{ imalo ìvot.

...FRANKFURTPo~na najgolemiot saem na knigata vo svetot

Vo Frankfurt po~na presti`niot saem na knigata. Ovaa godina vo fokus na saemot se novite tehnologii i digi-

talnite sodrìni. Frankfurtskiot saem na knigata e najgolem saem od ovoj vid vo svetot.

“Seriozno ja razgleduvam mo`nosta da se kan-didiram na pretsedatelskite izbori vo SAD vo 2012 godina. So prisus-tvoto vo Belata ku}a moè da se vnese prefinetost i zdrav razum. Jas sum republikanec, taka {to ako napravam ne{to, }e go napravam kako republikanec.”

DONALD TRAMPmilijarder

STOPANSKATA KOMORA SO PREDLOG-MERKI ZA POGOLEM IZVOZ �

Me|u ostanatite merki za zgolemuvawe na proizvodstvoto i pottiknuvawe na izvozot, Stopanskata komora pobara od Vladata da obezbedi 10 milioni evra za subvencionirawe na kamatnite stapki na kreditite

DAJTE DOBRI PATI[TA I STIMULACII ZA IZVOZNI KOMPANII!

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI...

1,3PROCENTNI POENI SE ZGOLEMIL BRO-JOT NA NEVRABO-TENI @ENI VO SPOREDBA SO MI-NATATA GODINA

OD NIV IMAAT ZAVR[ENO VISOKO OBRAZOVANIE, NO NE SE VRABOTENI 31.986

923.323LU\E OD VKUP-NOTO NASELENIE VO ZEMJAVA SE SMETAAT ZA AK-TIVNI, ODNOSNO RABOTOSPOSOBNI

Iako s$ u{te sme vo erata na plasti~nite kreditni i deb-itni karti~ki,

naskoro ovoj trend }e bide “aut”. Vo vreme koga e-bankarstvoto zazema vaèn udel vo finan-siskite transakcii, na povidok e lansiraweto na prviot digitalen pari~nik, izraboten od strana na dizajnerot Fre-

drik Palmbled. Ovoj gaxet koj, spored eksper-tite, nabrzo }e zavladee so svetot, ovozmoùva sli~en na~in na pla}awe kako so karti~kite, me|utoa, bezbednosta e zna~itelno pogolema. Digitalniot pari~nik ima mali dimenzii, li~i na USB-stik i ima daleku poprakti~na primena za razlika od negovite pre-thodnici.

DIGITALENPARI^NIK

HOZE VIWALS �direktor vo MMF za kapitalni pazari

FINANSISKIOT SISTEM SE U[TE E SLABA TO^KA VO EKONOMIJATA

Berzite i ponatamu se ~uvstvitelni na negativni iznenaduvawa i moàt brzo da se vratat na krizniot na~in na rabotewe”, predupredi Hoze Vinals, direktor na oddelenieto na kapitalni pazari na MMF.

Finansiskiot sistem i ponatamu e slaba to~ka na globalnoto ekonom-sko zazdravuvawe. Napredokot vo vospostavuvawe na global-nata finansiska stabilnost trpi poradi ekonomskoto zabavuvawe vo razvienite zemji, a pazarite i ponatamu se podlo`ni na nega-tivni iznenaduvawa, se naveduva vo izve{tajot objaven pred po~etokot na sostanokot na MMF i SB vo Va{ington od 8 do 10 oktomvri. MMF oceni deka na razvienite ekonomii im se zakanuvaat golem broj rizici, vklu~uvaj}i gi vi-sokite javni dolgovi.

Da se podobri patnata i èlezni~kata in-frastruktura, da se

sozdade klima za vlez na stranski investicii, da se zgolemi poddr{kata na malite i sredni pretpri-jatija, dràvata da dava stimulacii za izvoznite kompanii i da se otvorat alternativni pazari. Ova se del od barawata na stop-anstvenicite koi u~estvuvaa na v~era{niot Upraven odbor na Stopanskata ko-mora na Makedonija so cel zgolemuvawe na izvozot i porast na proizvodstvoto. Za taa cel, vo periodot {to sleduva, Komorata, vo sorabotka so biznis-zaedni-cata i so ekspertite, preku organizirawe na tribini }e raboti na izgotvuvawe na predlog-merki za pot-tiknuvawe na izvozot.Stopanskata komora bara da se najde na~in da se zajakne konkurentnosta na kompani-ite i da se ovozmoì pri-stap do stranski pazari, da se sklu~at dogovori za slo-bodna trgovija me|u Make-donija i Rusija, a neophodni se i refundacii za izvoz naso~en kon regionalniot pazar, kako i nadminuvawe na aktuelnite pre~ki koi ja optovaruvaat trgovijata

vo ramkite na CEFTA. Ko-morata bara i Vladata da obezbedi 10 milioni evra so koi preku MBPR }e se subvencioniraat kamatnite stapki na kreditite, kako i eden milion evra od bux-etot za subvencionirawe na kamati za krediti za otkup i prerabotka na zemjodelski proizvodi .Spored pretsedatelot na Komorata, Branko Azeski, zgolemuvaweto na izvozot e edna od najbitnite raboti za pogolem razvoj na make-donskata ekonomija.“Potrebno e da se ras~isti problemot so sopstvenosta na zemji{teto, da se pravi razlika koj e sopstvenik na kapitalot, a koj rabotnik, da se po~ituvaat dogovorite

me|u kompaniite i da se sproveduvaat zakonite. Ova ne e barawe na novi merki do Vladata, tuku sakame da otvorime rasprava vo koja }e se vklu~at site strani i niz dijalog da dojdeme do najdobrite re{enija za ekonomskata politika vo 2011 godina”, veli Azeski.Ilija Ge~ev, sopstvenik na edna od najgolemite izvozni kompanii vo ~eli~nata industrija, IGM od Kava-darci, veli deka dràvata treba da napravi uslovi za zgolemuvawe na izvozot, no i sekoja izvozna kompanija treba da razmisluva deka Makedonija e mal pazar. “Dràvata treba da sozdade povolna biznis-klima. Jas predlagam da se oslobodi

vizniot reìm na Make-donija za drugite zemji. Na primer, kompaniite od Indija, Kina Rusija i Brazil da moàt slobodno da doa|aat vo Makedonija i da kupuvaat bidej}i tie se golemi pazari. Strategi-jata na IGM e izvoz, no i investicii vo zgolemuvawe na proizvodstvoto. Nie razmisluvame kako pove}eda prodavame nadvor”, veli Ge~ev.Del od biznismenite ba-raat pogolema poddr{ka od dràvata, pred s$ preku po~ituvawe na obvrskite kon kompaniite i olesnu-vawe na procedurite za dobivawe na dozvoli, no i pogolemi investicii vo infrastruktura.“Zakonot za koncesii se menuva{e nekolku pati. Ne moème da dobieme konc-esija za rudnik i zatoa, namesto da izvezuvame, }euvezuvame ruda. Ako dobi-eme koncesija za rudnik }e se zgolemi izvozot i vrabotensota”, veli Mi-hajlo Mihajlovski, gener-alen direktor na Feni Industri. Kako problem toj gi poso~uva ~estoto zgolemuvawe na cenite na koncesiite za mineralni surovini i neredovnoto pla}awe na obvrskite od strana na dràvata.

“Ne postojat indikacii deka na Germanija & se zakanuva neizbeèn teroristi~ki napad, iako zemjata, generalno, e cel na teroristite. Bezbednosnite slu`bi detalno ja istraùvaat seko-ja informacija. Nie rabotime na toa, no ne zboruvame mnogu.”

TOMAS DE MEZIJERminister za vnatre{ni raboti na Germanija

ALEKSANDRA [email protected]

5POLITIKA 07.10.2010ÊTVRTOK

@BOGAR VO SKOPJE[efot na slovene~kata diplo-matija, Samuel @bogar, na 12 noemvri, tri dena po objavata na Izve{tajot na Evropskata komisi-ja i edna nedela pred Samitot na NATO, }e prestojuva vo nekolkudnevna rabotna poseta na Skopje.

SOBRANIETO BRZA DA JA ISPOLNI NORMATA OD BRISEL

OD PARTISKI ZAKONI SE NEMA VREME ZA EVROPSKITE!

Reformite na koi insistira Brisel ne treba da bidat samo deklarativni zalo`bi i zakonski izmeni koi nema

da zaìveat, tuku treba da donesat konkretni promeni vo funkcioniraweto na insti-tuciite. So ovaa zabele{ka, parlamentarnata opozicija go otvora pra{aweto - kolku zakonite prepi{ani do zbor od evropskite, koi }e imaat odloèna primena, odnosno }e stapat na sila koga Make-donija }e stane ~lenka na EU, se samo ma~kawe na o~i na doma{nata javnost."Problemot na ovaa vlada e toa {to taa 11 meseci od godinata raboti na svojata partiska agenda, a samo eden mesec vo godinata na evrop-skata", smeta prateni~kata na SDSM, Radmila [e|erinska. Taa objasnuva deka problemot vo zakonite so evropsko zna-

�� Ostanaa 30 zakoni so evropsko znamence, koi makedonskiot Parlament treba da gi izglasa do Izve{tajot na Evropskata komisija za napredokot na Makedonija. Dodeka vlasta se fali so ve}e izglasanite 60, opozicijata obvinuva deka se raboti samo na kvantitet, i toa vo posleden moment

RIKER I BERGANT ZA SPOROT ZA IMETO

DA SE NAJDE RE[ENIE VO SLEDNITE NEDELI!

NATO be{e mnogu jasen na Samitot vo Bukure{t i na lan-skiot vo Strazbur i

Kil. Poziciite i o~ekuvawata se deka Makedonija }e do-bie pokana za polnopravno ~lenstvo vo NATO vedna{ {tom se re{i pra{aweto so imeto. Se nadevame deka toa }e se slu~i.So ovie zborovi, ambasadorot na SAD, Filip Riker, pora~a deka pozicijata na Va{ington vo odnos na sporot i inte-graciite na Makedonija e poz-nata i nepromeneta. Deka bez re{enie na sporot ne moè da se o~ekuva deblokada pora~a i ambasadorot na Republika Slovenija, Alan Bergant, v~era vo Skopje:#Slovenija posakuva vo slednite nekolku nedeli da se najde re{enie na dolgogodi{niot gr~ko-make-donski spor za imeto, a make-donskite vlasti da vloàt maksimalni napori za da se uspee vo ova, iako se raboti za edno mnogu ~uvstvitelno pra{awe, za ~ie re{avawe e potrebna mudrost i hrabrost, za pritoa da se za~uvaat makedonskiot jazik i iden-titet”, izjavi Bergant.

KATERINA [email protected]

MARIJA [email protected]

Ministrite za prav-da i za vnatre{ni raboti od devet zemji

na Jugoisto~na Evropa vo Belgrad potpi{aa Memoran-dum za sorabotka vo borbata protiv organiziraniot krimi-nal. Dokumentot go poddràa pretstavnici na Srbija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Ro-manija, Albanija, Makedonija, Hrvatska, Slovenija i Bugari-ja, a od makedonska strana go potpi{a ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankulovska. Memorandumot

predviduva zajaknuvawe na sorabotkata na policiite i na obvinitelstvata od ovie zemji, kako i podobra razme-na na informacii za ovoj vid kriminal. Jankulovska, koja govore{e na rabotnata sesija posvetena na trgovi-jata so lu|e i ilegalnata migracija, vo svoeto izla-gawe prezentira{e del od opservaciite na makedonskata policija za ovoj vid orga-niziran kriminal. "Trgovijata so lu|e i krium~areweto na migranti moè da se smetaat

kako tret po opasnost vid na organiziran kriminal, {to nosi najgolem profit za kriminalcite", izjavi Jankulo-vska vo svoeto izlagawe. Srp-skata ministerka za pravda, Sneàna Malovi}, predloì zem jite od Balkanot da vospostavat zaedni~ki nalog za apsewe, so cel poefikasna borba protiv organiziraniot kriminal, po ugled na nalogot od zemjite na EU, kade {to i postapkata za ispora~uvawe na uapsenite e skratena od 9 meseci na 45 dena.

BALKANSKITE POLICII ]E RABOTAT ZAEDNO!

Sovetot za radiodi-fuzija (SRD) v~era & izre~e merka "pismena

opomena” na televizija A1, poradi samovolnoto prekinuvawe na progra-mata na 4 oktomvri. Vo obrazloènieto na Sovetot stoi deka TV A1 so prekinot na programata go prekr{ila ~lenot 72 od Zakonot za radiodifuzna dejnost, koj predviduva televiziite so nacionalna koncesija dnevno da emituvaat naj-malku 12 ~asa programa.

Vo soop{tenieto od SRD se konstatira deka so gestot na TV A1 javnosta bila dove-dena vo zabluda deka SRD izrekol merka za zabrana za emituvawe programa (sankcija koja postoi i koja Sovetot ja izrekuva pri pote{ki prekr{uvawa na Zakonot), a vistinata e deka izre~enata merka se odnesuvala isklu~ivo na ednodnevna zabrana za reklamirawe. "TV A1 se bune{e na odlu-kata na Sovetot donesena vo

2008 godina i saka{e da ja izmeni. Izbraa ~uvstvitelen tajming za sproveduvawe na merkata, no napravija u{te eden prekr{ok so neemitu-vaweto programa 24 ~asa. Dosega, vo pove}e navrati i na drugi mediumi im bila izrekuvana merka za zabrana na reklamirawe, no sekoga{ bila sprovedu-vana bez problem i bez javnosta voop{to da go po~uvstvuva toa", izjavi za "Kapital" portparolot na SRD, Bor~e Manevski.

SRD PISMENO JA OPOMENA TV A1

mence e {to preku niv vlasta se obiduva da go nadomesti izgubenoto vreme vo nosewe na realno potrebni zakoni, namesto takvi koi nikoga{ nema da se implementiraat vo zemjava, dokolku taa seri-ozno ne poraboti na svojata evroatlantska agenda, dodava [e}erinska. Spored nea, primer deka vlasta preku zakonite so evropsko zna-mence si turka svoja agenda e zakonot za trgovija, koj be{e menuvan pred samo edna godina, a sega povtorno se menuva so cel da se zgolemat dava~kite kon dràvata. Za [e}erinska ve}e e pred-vidlivo kakvi }e bidat ocen-kite vo izve{tajot na EK. "Vo izve{tajot }e pi{uva da ste donele zakoni, no tie ne se implementirani". So ist stav e i Flora Kadriu od Nova Demokratija. Spored Kadriu, zakonite od evrop-skata agenda ne samo {to ne se usoglaseni so evrop-skoto zakonodavstovo, tuku tie ne se usoglaseni nitu so

doma{noto. "Tokmu ovie zakoni koi sega gi brzame tolku mnogu se so odloèna primena, duri otkako }e staneme del od Ev-ropskata unija", veli Kadriu. So samoto toa {to vo za-konot nema utvrdeno buxetska ramka za toa kolku pari }e bidat potrebni za nivnoto implementirawe, Vladata jasno kaùva deka nema nam-era da gi implementira ovie zakoni, dodava taa. Spored Kadriu, nejzinite kolegi od VMRO–DPMNE i DUI u{te edna{ dokaàle deka se samo glasa~ka ma{ina. "So ovie zakoni ne se dokaùva deka nie imame se-riozen pristap kon Evropskata unija i NATO. So ovie zakoni samo se odvlekuva vnimanieto od realniot problem, a toa e re{avaweto na sporot za imeto", dodava Kadriu. Od vladeja~kata VMRO–DPMNE gi otfrlaat obvinuvawata na opozicijata. "Opo z i c i j a t a pr vo n $ obvinuva{e deka sme ja

Zav~era, pretsedatelot \orge Ivanov, ministerot za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski i ministerot za odbrana, Zoran Kowanovski, od Rim, Strazbur i Wujork izlegoa so koordinirana izjava vo koja pobaraa de-blokada na integraciite, so priem na zemjata prvo vo NATO, a potoa i vo EU, pod privremenata referenca FIROM. Ova e nova strate-gija na makedonskiot dràven vrv, koja kaj ju`niot sosed ve}e se tolkuva kako obid za zaobikoluvawe na porakite koi pristignuvaat i od Bri-sel i od Va{ington. Vesnikot “Etnos”, vo tekst so naslov “Studen tu{ od NATO za Skopje” go komentira stavot na generalniot sekretar na Alijansata, Andres Fon Ras-musen, deka bez re{enie na sporot nema otvoreni vrati

za Makedonija, kako u{te edna poraka do vlasta vo Skopje da bide fleksibilna, iako Rasmusen pora~uva deka pritisokot }e bide naso~en i kon dvete strani. Od v~era, vo Brisel e li-derot na DUI, Ali Ahemti, koj }e ima sredba so kome-sarot za pro{iruvawe na Unijata, [tefan File, kako i so {efot na oddelot za pro{iruvawe za Makedonija, Kristijan Hedberg. Na sred-bite Ahmeti najavi deka sli~no kako i pretsedatelot i ministerskiot dvoec }e lo-bira za vlez na Makedonija vo EU. Premierot Nikola Gruevski, pak, otpatuva za Strazbur, kade {to }e odrì govor vo ramkite na Par-lamentarnoto sobranie na Sovetot na Evropa.

"Ne e to~no deka ovie zakoni nema da bidat primenlivi dodeka ne vlezeme vo Evrop-skata unija. Nie mora da gi usvoime ovie zakoni sega za da moème da pristapime kon postavuvawe na terenot za nivna implementacija, za {to pred s$ se potrebni brojni obuki i edukativni seminari so ~ija pomo{ zakonite }e moàt pouspe{no da se primenat vo praktika koga }e dojde vremeto za toa", po-jasnuva Boneva. Taa priznava deka vo nekoi zakoni ne bile predvideni sredstva za nivna implementacija, kako {to bil Zakonot za za{tita na ìvotnata sredina od te{ki metali, no tie vedna{ alarm-irale i pobarale sredstva od buxetot. Od po~etokot na godinata dosega makedonskiot Parlament usvoi 60 zakoni, a za celosno ispolnuvawe na nacionalnata programa osta-nuvaat u{te 30 koi, spored sobraniskata agenda, }e se glasaat do krajot na ovoj mesec.

napu{tile EU agendata, a sega koga povtorno se rasprava za evropskite zakoni vo So-branieto, tie nema za {to da zboruvaat, pa velat deka zakonite ne bile usoglaseni so evropskite", veli Silvana

Boneva od VMRO–DPMNE. Taa dodava deka za site zakoni koi dosega se doneseni bila napravena javna rasprava. Za niv imalo {iroki kon-sultacii, a ne bile bukvalno iskopirani od evropskite.

FOKUS: MULTINACIONALNITE KOMPANII NE SEDAT MIRNI6 07.10.2010

Svetot po~nuva da li~i na globalno selo vo koe global-izacijata od den na den s$ pove}e e ba-zirana na èlbite na globalnite korpo-

racii. Tie, èlni {to pove}e da go zgolemat svojot kapital i da go za{titat od golemite dava~ki vo svoite zemji, postojano se vo potraga po destinacii koi za niv bi pretstavuvale dano~en raj, vo koi na smetka na mnogu-brojnata niskoprihodna sredna klasa svojot kapital zna~itelno bi go oplodile, pritoa nevodej}ismetka za svojata op{testvena, socijalna i ekolo{ka odgovornost za zemjata-doma}in.Denes s$ pove}e sme svesni deka golemite korporacii, za dobro ili lo{o, imaat golemo vlijanie vrz na{iot ìvot. Deka toa e taka zboruva i zastra{uva~kiot podatok deka od 100 najgolemi ekonomii vo svetot, duri 51 se korporacii, a samo 49 dràvi.Amerikanskite i evropskite ekono-misti se zagrièni od zgoleme-nite prekuokeanski aktivnosti na multinacionalnite korporacii vo pogled na konstantniot transfer na tehnologija, know how i kapital vo golem broj dràvi, no pred s$ vo Kina i vo Indija. Nekoga{niot pat na svilata povtorno stanuva aktuelen, no za razlika od porano, sega e pat na realokacija na kapitalot na multinacionalnite korporacii.Zagriènosta e do tolku pogolema {to vakviot transfer na kapital vo ovie zemji so mnogubrojna niskoprihodna sredna klasa se odrazuva so zgolemena vrabote-nost, za smetka na s$ pogolemata nevrabotenost vo SAD i vo Ev-ropa.Spored odredeni presmetki na institutot Mekkinzi (McKinsey) vo SAD, dokolku ovoj trend prodolì i vo bliska idnina, se o~ekuva duri 11% od rabotnite mesta vo SAD da bidat preneseni vo dràvi kako {to se Kina i Indija. Vak-vata realnost sigurno vo idnina bi imala ne samo ekonomski, tuku i silni politi~ki implikacii vo Amerika. Kina i Indija vo pos-lednive nekolku godini, zaedno so Rusija i Brazil, se smetani za najdobri investiciski destinacii vo svetot. Ovie zemji go so~inuvaat poznatiot BRIK (Brazil, Rusija, Indija i Kina) i vo poslednite nekolku godini se najinteresni investiciski destinacii.Rizikot koj go prezedoa mul-tinacionalnite kompanii vo izminatite 20 godini vo pogled na transferot na sopstveniot kapital vo ovie ~etiri dràvi, na kraj im be{e vozvraten so duri ~etirikraten povrat na kapitalot.

Ovie brzoraste~ki ekonomii, zaedno so ekonomiite vo razvoj, opfa}aat re~isi tri ~etvrtini od zemjinata teritorija, a zemjite na BRIK se samo ~etiri od vkupno 170 vakvi ekonomii koi momen-talno postojat vo svetot.

GRANI^NI EKONOMIIDenes svojata nova destinacija kapitalot ja bara i vo novi ekonomski regioni. Trendot na realokacija na kapitalot e vo takanare~enite grani~ni ekonomii. Terminot e vospostaven vo 1992 godina i se odnesuva na ekonomii

pogodni za investirawe, koi gi karakterizira mala kapital-izacija i likvidnost. Poradi toa, ovie ekonomii se od golem interes za investitorite, bidej}iim ovozmoùvaat dolgoro~nost i povrat na nivnata investicija, prosledeno so oploduvawe na kapitalot. Do pred odreden vremenski period ovie ekonomii gi karakterizira{e golema zatvorenost i slaba liber-alizacija, pa stranskiot kapital mnogu te{ko moè{e da go najde vistinskiot pat za vlez. Sega, tie od investitorite se smetaat za

idnite BRIK. Momentalno, spored MSCI indeksot, koj go koristat fond-menaxerite, kako grani~ni ekonomii se smetaat duri 26 dràvi od Centralna i Isto~na Evropa, Amerika, Afrika, Sred-niot Istok i Azija.Na~inot na koj ovoj indeks gi odreduva ekonomiite kako grani~ni se sostoi od odreduvawe na nekolku parametri, me|u koi se sociopoliti~kite sostojbi, ekonom-skata odr`livost i slobodata na pristap na stranski kapital. Vrz osnova na ovie parametri, ekonomiite na Srbija i Romanija

se smetaat za grani~ni. Istoto se odnesuva i za Obedinetite Arapski Emirati, Pakistan, Vietnam i Argentina. Karak-teristika za ovie ekonomii e i faktot {to naselenieto koe ìvee vo niv zra~i so èlba za napredok, podobruvawe na ìvotniot stil i obrazovanie po primerot na zapadnite ekonomii, odnosno ekonomiite na razvienite dràvi.Menaxerot na Black Rock Global Emerging Markets Fund, Sem Vaht, vo grupata na vakvi ekonomii gi vbrojuva i Panama, Saudiska

METODI [email protected]

Aspiraciite za integracija na Makedonija vo Evrop-skata unija povlekoa i golemi predizvici na poleto na ekonomskite

aktivnosti. Za po~etok, pridobivkite od toa {to }e bideme del od ev-ropskiot pazar }e rezultiraat so otvorawe na makedonskoto stopan-stvo kon ogromnata konkurencija, {to na kraj moè da go dovede vo pra{awe opstanokot na mnogu doma{ni kompanii. Ova osobeno se odnesuva na onie koi ne }e moàt da se soo~at so predizvikot nare~en konkurencija. No, sepak, konkurencijata e zdrava rabota, bidej}i na kompaniite }e im ovozmoì u{te pogolem rast i razvoj. Zatoa, so cel makedonskata ekonomija popodgotvena da se soo~i so ovie predizvici, od imperativna va`nost e privlekuvaweto stranski direktni investicii, odnosno stran-ski kapital.

Vo Vladata smetaat deka na{ata dràva stanuva s$ pokonkurentna na poleto na privlekuvawe stran-ski kapital. “Vo odnos na delovnata klima, sta-nuvame s$ pokonkurentni, so ogled na poslednite podatoci na Doing busi-ness, spored koj Makedonija e na 32 mesto vo svetski ramki vo pogled na mo`nostite za biznis, {to e skok od 37 mesta vo odnos na 2009 godina. Vo pogled na po~nuvaweto biznis sme na {esto mesto vo svetski ramki. Makedonija, isto taka, stanuva atraktivna vo pogled na ~ove~kite resursi, od aspekt na visina na platata, kako i kvalitetno obra-zovana i kvalifikuvana rabotna sila. Vo odnos na namaluvaweto na tro{ocite za plata, so merkite na Vladata za namaluvawe na prido-

nesite se vlijae pozitivno vo taa nasoka. Sepak, bi povlekol deka kvalifikuvanata rabotna sila ima odlu~uva~ka uloga za investitorite. Zatoa, so cel da bideme i ponatamu atraktivni, vo pogled na kvalifi-kuvanosta na rabotnata sila, mora da se prezemat odredeni obrzovni aktivnosti i reformi naso~eni kon obezbeduvawe obrazovanie i znaewe koe e potrebno i namet-nato od sostojbite vo industrijata, tehnologijata i pazarot na kapital, voop{to”, izjavi Fatmir Besimi, minister za ekonomija.Spored Besimi, vrz privlekuvaweto na stranskiot kapital, sekako, vlijaat i mnogu drugi faktori, kako {to se infrastrukturata, dano~nata politika na dràvata, no i politi~kata stabilnost.

“Svesni deka i ovie faktori vlijaat vrz odlukata na investitorite, Vla-data raboti na nivno podobruvawe. Inaku, so svojata mestopolo`ba Makedonija ima komparativna prednost za privlekuvawe stranski kapital, osobeno so ogled na toa {to niz na{ata dràva pominu-vaat dva mnogu va`ni koridori, 8 i 10. Toa treba da se iskoristi vo kontekst na razvojot na Make-donija kako otvorena ekonomija. So drugi zborovi, otvorenosta na na{ata ekonomija i integrativnite procesi na dràvata se imperativ za podinami~en i odr`liv razvoj. Makedonija mora da bide otvorena kon site zainterseirani potenci-jalni partneri”, veli Besimi.Dràvava ve}e e potpisnik na nekolku spogodbi za slobodna

trgovija (Dogovorot za stabilizacija i asocijacija so EU, CEFTA, EFTA, Turcija i Ukraina), {to opfa}a pazar od 600 milioni ̀ iteli. Isto taka, imame i dogovori so 27 zemji za za{tita na investicii. Sepak, spored Besimi, mnogu raboti i ne se realizirani poradi ekonomskata kriza, no i poradi politi~kiot problem povrzan so imeto.“Stranskiot kapital i toa kako moè da vlijae vrz makedonskata ekonomi-ja. Zatoa, smetam deka ne samo{to e vaèn, tuku e i neophoden fak-tor za pogolem razvoj na makedon-skata ekonomija, bidej}i ovozmoùva prenos na tehnologija i znaewa. Vsu{-nost, na ovoj na~in makedonskite kompanii i ekonomija }e bidat u{te pokonkurentni”, smeta Besimi.Spored nego, vreme e i makedonskite

Trendot na realokacija na kapitalot e vo t.n. grani~ni ekonomii, koi se pogodni za investirawe, bidej}i gi karakterizira mala kapitalizacija i likvidnost, {to na investitorite im ovozmoùva dolgoro~nost i povrat na nivnata investicija, prosledeno so oploduvawe na kapitalot

��

MAKEDONSKITE MO@NOSTI ZA PRIVLE

KOI SE NOVITE DESTINACII NA

KAPITALOT?

707.10.2010ÊTVRTOK

Arabija i Katar. Spored nego, ovie ekonomii imaat golem inves-ticiski kapacitet i nudat odli~ni mo`nosti za investirawe. “Ovie dràvi premnogu ~esto se ignorirani, {to se dolì na nedostigot od kompetentni ana-lizi i mediumska prisutnost, a ne na nedostig od investiciski mo`nosti“, veli Vaht.Investitorite izminatite godini, a i denes, prete`no gi favoriz-iraat zemjite na BRIK, iako vo izminatiov period ekonomiite na Kolumbija i Egipet spored site performansi gi nadminaa ekonomiite na ovaa poznata ~etvorka.Grani~nite ekonomii se kara-kteriziraat so niska stapka na zadolènost, za razlika od ekonomiite na SAD i zemjite od Zapadna Evropa, kade {to ovaa zadolènost dostigna nivo od re~isi 70% od bruto-doma{niot proizvod. Vo posledno vreme zadolènosta na grani~nite ekonomii duri beleì i pad. No, vakvata niska zadolènost ne e samo edinstveniot faktor koj moè da bide privle~en za kapitalot na multinacionalnite kompanii i, sekako, na stranskite investitori. Tuka se i mo`nostite za razvoj na razli~ni tipovi industrii. Sepak, ne e s$ idealno. Postojat i odredeni negativni momenti i problemi. Likvidnosta, na primer.

TURA NIZ NAJDOBRITE PAZARI NA KAPITAL

Isto~na Azija e regionot koj, spored mnogu investitori, }e ima najdobra 2010 godina, so pers-pektiva istiot trend da prodolì i vo idnina. Ekonomiite od ovoj region vo 2009 godina se soo~ija

so silni recesivni procesi za da doìveat vistinska prerodba na krajot od ovaa godina i vo tekot na 2010 godina. Izvoznite mo`nosti na ekonomiite od ovoj region i ponatamu prodolùvaat da go zgolemuvaat svojot volu-men. Nivnoto zazdravuvawe se realizira{e preku mnogu mali, re~isi bezna~ajni fiskalni stimu-li, a, voedno, niv gi karakterizira i mnogu soliden bilans na pla}a-wa, kako i mo`nosti za finansir-awe. Tokmu zatoa se pokaàa i kako odli~ni destinacii za kapi-talot na golemite kompanii. Japonija, i pokraj problemite so koi se soo~uva, kako {to se buxetskiot deficit i golemiot stepen na zadolènost, s$ u{te e edna od najgolemite izvozni ekonomii vo svetski ramki. Za-toa, ekonomijata na ovaa zemja e edno od najdobrite mesta za investirawe. Kina, koja e edna od najgolemite svetski ekonomii, mo`no e naskoro da gi dostigne, pa i da gi nadmine, ekonomiite na zapad. Nejzinata ekonomija, koja godinava zabeleà rast od “samo” 8%, vo idnina e mo`no da se soo~i so silni inflatorni dvièwa. Sepak, zgolemeniot broj na naselenieto od srednata klasa, evtinata rabotna sila i zgolemenite potro{uva~ki apetiti na naselenieto nudat golemi in-vesticiski mo`nosti.Koreja i Tajvan, kako del od aziskite tigri, imaa golem ekonom-ski rast vo 2010 godina, koj ne be{e ve{ta~ki baziran na razni fiskalni ili monetarni stimuli, tuku na realna ekonomska ak-tivnost, pa zatoa i ovie zemji se dobri mesta za vloùvawe na kapitalot. Avstralija i Indonezija pominaa sli~no kako Koreja i Tajvan. Od aspekt na investi-raweto, Avstralija i toa kako e interesna za investitorite, zatoa {to pretstavuva eden od svetskite rudarski centri. Odej}i kon zapad, doa|ame do In-dija, koja i ponatamu pretstavuva odli~no mesto za investirawe,

osobeno vo metalnata industrija i autsorsingot na IKT-tehnologijata. Iako se soo~uva so prili~no golema zadolènost od okolu 12% od BDP, sepak, poradi odli~no izbalansiranata monetarna poli-tika i ponatamu e edna od naj-dobrite kapitalni destinacii na golemite kompanii.Vo Evropa, edinstveno Germanija ima ekonomija so koja moè da se pofali kako privle~na inves-ticiska destinacija. Po~nuvaj}iod 1990 godina, germanskata ekonomija site ja opi{uvaa kako bavnoraste~ka. Ovojpat, nejzinata ekonomija gi iznenadi re~isi site investitori. Nejzinite izvozni pozicii moè da se opi{at samo kako izvonredni. Vo zemjite od Isto~na Evropa, najdobri mo`nosti investitorite moè da o~ekuvaat kaj dràvite koi svojata valuta ne ja vrzuvaat za evroto, kako {to e Polska, na primer. Dràvite ~ii ekonomii se vrzani so evroto vo nared-niot period postojano }e bidat vo potraga po olesnuvawe na posledicite predizvikani od devizniot kurs. Ju`na Evropa treba da se odbegnu-va. Dovolno e da se spomenat samo Grcija i [panija i investitorite vedna{ se svesni za perspektivite na nivniot kapital dokolku go vloàt vo ovie ekonomii.Pominuva}i go Atlantskiot Okean, zapirame kaj zemjite od Latin-ska Amerika. Brazil ima{e iz-vonredna 2009 godina. Na primer,

pazarot na kapital na ovaa dràva vo ovoj period e re~isi dvojno pogolem od prethodno. No, vo tekot na 2010 godina, kako vo i naredniot period, poradi rastot na cenite na surovinite ovaa dràva moè da se soo~i so inflatorni dvièwa. U{te eden problem kaj ekonomijata na Brazil e {to dràvata e s$ pove}e zain-teresirana da vr{i kontrola vrz ekonomskite procesi, {to e lo{a poraka do investitorite. Vo Severna Amerika, Kanada postigna re~isi identi~ni re-zultati so Brazil. Sepak, ovaa dràva, poradi bavnite perspek-tivi za rast vo narednive godini i ne e edna od najprivle~nite dràvi za investirawe.

GLAVNI PREDIZVICI ZA INVESTITORITE

Koga podobro bi se analizirale slu~uvawata vo ramkite na global-nata ekonomija, toga{ sosema e ispravno da se kaè deka ona {to se slu~uva{e vo tekot na prvite osum meseci i ona {to n$ o~ekuva vo poslednite ~etiri meseci od godinata nalikuva na prikazna za dve ekonomii. Golemite monetarni i fiskalni stimulativni programi niz celiot svet uspeaja da vlijaat vrz bruto-doma{niot proizvod na tie dràvi mnogu polesno da se spravi so o~ekuvaniot pad koj treba{e da se slu~i za vreme na kriznata 2008 godina. Tokmu blagodarenie na tie stimuli, dràvite na mnogu lesen

na~in uspeaja da ja prebrodat i narednata 2009 godina.Beneficiite od takvite stimuli moè da prodolàt i vo tekot na ovaa godina, no na kraj nekoj }e mora da ja plati krajnata smetka.Od monetaren aspekt, balonot koj se sozdade kaj cenite na surovinite }e dovede do rast na potro{uva~kite ceni, odnosno treba da bideme podgotveni za inflacija od svetski razmeri, koja }e pridonese i do rast na kamatnite stapki. Od fiskalen aspekt, pak, imame drug problem. Pobaruva~kata, koja momentalno e ve{ta~ki pridviùvana od fiskal-nite merki koi se implementiraat, moè naskoro da go doìvee svojot kraj ili istata u{te nekoe vreme da bide podrùvana na sli~en na~in. Krajnoto scenario }e re-zultira so fokusirawe na pazarite na obvrznici kon nadomestuvawe na sozdadenite deficiti.Osobeno so golemi problemi moè da se soo~at ekonomiite na SAD i Velika Britanija, koi, vsu{nost, predni~at vo pogled na dadenite stimuli. Ovie ekonomii moè da se soo~at so golemi inflatorni dvièwa, pa duri i so kolaps na pazarot na obvrznici. Sli~no scenario moè da se o~ekuva i kaj ekonomijata na Kina, iako dràvata be{e orientirana samo kon monetarno stimulirawe na svojata ekonomija. Kina defini-tivno moè da se soo~i so infla-torni dvièwa, i pokraj toa {to vo momentot koga gi voveduva{e ovie stimuli ima{e prili~no golem buxetski suficit.Za razlika od onie zemji koj pr-ezemaa kombinirani stimulsi ili samo monetarni stimuli, realno e da se o~ekuva deka zemjite koj pr-ezedoa fiskalen stimul nema da se soo~at so inflatorni dvièwa, no zatoa kaj niv moè da se o~ekuva kolaps na pazarot na obvrznici. Vakvite dràvi, kako {to se Fran-cija i Japonija, so cel polesno da se soo~at so problemite, }e bidat prinudeni na kratewe na sopstvenite buxeti.Mnogu mal e brojot na zemji koi narednive godini moè da se pofalat deka stojat dobro i na dvata fronta.

51ekonomija od 100 najgolemi vo svetot se korporacii,

a samo 49 dràvi

kompanii da po~nat so investicii nadvor od na{ata dràva. “Smetam deka postojat uslovi i zatoa i mislam deka e dobro za make-donskata ekonomija kompaniite da po~nat da osvojuvaat pazari vo re-gionot so investicii, osobeno voKosovo i Albanija, bidej}i oviedràvi sega se vo razvojna faza koja im nudi golemi mo`nosti na do-ma{nite kompanii za pro{iruvawe nanivniot biznis”, konstatira Besimi.Ekonomskite eksperti smetaat deka na{ata dràva s$ u{te nema dobra biznis-klima so koja vo pogolema mera bi go privlekla stranskiot kapital.“Vo pogled na na{ata konkurentnost, ne sme ne{to posebno konkurentni vo pogled na privlekuvaweto na stranskiot kapital. Danocite vo

re~isi site zemji se tuka nekade, sli~ni me|u sebe, taka {to nama-lenite danoci od Vladata se dobra inicijativa za privlekuvawe kapi-tal, no ne i najbitna. Za nekolku namaleni procenti na danok nikoj stranski investitor ne bi do{ol da investira. Vo pogled na infrastruk-turata, kako dràva imame prili~no soliden telekomunikaciski sektor, {to e komparativna prednost. Tuka bi ja navel i patnata infrastruk-tura i mestopolo`bata na dràvata, {to isto taka e determinira~ka prednost za privlekuvawe stranski kapital. Rabotnata sila e prednost, no dokolku stranskite investi-tori razvivaat industrii koi se trudovo intenzivni, kako {to e tekstilot. Dokolku stanuva zbor za pospecifi~ni industriski sektori,

kade {to treba podobro obrazovan kadar, tuka zaostanuvame”, smeta Xon Jonovski, finansiski ekspert i direktor na Phalanx capital.Spored nego, bez razlika kolkava e visinata na platite, na niskata obrazovanost na ~ove~kite resursi stranskite investitori gledaat kako na golem nedostatok. “Ako sumiram, kaj nas biznis-klima-ta e lo{a i mora mnogu da se rabo-ti na nejzino podobruvawe. Treba da ni bide jasno deka investitorite ne sakaat postojani zakonski ogra-ni~uvawa, inspekcii i sli~ni aktiv-nosti koi bi go popre~uvale ili za-bavuvale raboteweto”, smeta Jonovski.Kako bi se odrazilo prisustvoto na stranskiot kapital vrz na{ata ekonomija, spored Jonovski, zavisi od pove}e faktori.

“Dokolku se investira vo industrii kade {to e potrebna pogolema rabotna sila, }e ima golem efekt. Ako se investira vo tekstilnata industrija, koja ja zedovme kako primer, toga{ so mnogu mal kapital, od, da re~eme, dva milioni evra, bi se vrabotile 150 lu|e. Xonson kontrols ili Xonson Meti isto taka vrabotuvaat okolu 100 lu|e, a inves-ticiite za tie fabriki se golemi i

iznesuvaat pove}e od nekolku stotici milioni evra. Sepak, spored mene, stranskiot kapital i investicii i toa kako se dobredojdeni za ekonomi-jata na dr-àvata”, is-taknuva Jon-ovski.

EKUVAWE STRANSKI KAPITAL

MULTINACIONALNI KOMPANII SE SELAT VO [ANGAJVo 2010 godina, duri 24 multinacionalni kompanii odlu~ija da gi prenesat svoite sedi{ta vo [angaj. Od niv, duri {est se nao|aat na listata na Fortune 500, kako {to se Walt Disney, Kraft Foods i Vale. Dokolku se realizira preselbata na nivnite sedi{ta, brojot na multinacionalni kompanii vo [angaj }e porasne na okolu 300. Momentalno, duri 500 kompanii vo [angaj imaat svoi centri za istraùvawe i razvoj.[angaj, duri i za vreme na krizata be{e edna od najdobrite destinacii za kapitalot na multi-nacionalnite kompanii. Iznosot na stranskite direktni investicii vo gradot e vo postojan rast. Spored poslednite podatoci, stranskite direktni investicii vo [angaj nadminaa neverojatni pet milijardi dolari samo vo tekot na prvata polovina od ovaa godina. Pri~inata za vakvite potezi na multinacionalnite kompanii leì vo faktot {to dano~nata politika na SAD ne predviduva presmetuvawe danok za profitite koi kompaniite gi realiziraat vo stranstvo, {to vo kombinacija so evtinata rabotna sila kaj nekoi dràvi prakti~no gi prinuduva ovie kompanii na vakov poteg, odnosno selewe na kapitalot vo stranstvo.

FATMIR BESIMI MINISTER ZA EKONOMIJA“Otvorenosta na na{ata ekonomija i integrativni-te procesi na dràvata

se imperativ za podi-nami~en i odr`liv razvoj. Makedonija

mora da bide ot-vorena kon site potencijalni partneri.”

NAJDOBRI BIZNIS-DESTINACII SPORED FORBSSpored najnovata lista na Forbs, objavena ovoj septemvri, Dan-ska e zemjata koja, vrz baza na analizite za rastot na BDP, iznosot na BDP po ìtel, trgovskiot bilans, naselenieto i sostojbata vo buxetot, se smeta za najdobra biznis-destinacija vo svetot. Na vtoro mesto sleduvaat Hong Kong i Nov Zeland.Od drugite evropski zemji, najdobro pozicionirani se Irska na {estoto mesto, [vedska na sedmoto i Norve{ka na osmoto mesto. Germanija e na 20 pozicija.SAD zabeleà najgolem pad na ovaa lista godinava. Od lanskoto vtoro mesto godinava padna na devetta pozicija. Velika Bri-tanija go zazede desettoto mesto, a Avstralija 11. Kaj zemjite od Latinska Amerika, najdobro pozicionirani se île na 23 mesto, Peru na 49, Kolumbija na 51, Meksiko na 55, Urugvaj na 60, Brazil na 62, Paragvaj na 88, Argentina na 93, a na samoto dno e Venecuela.

XON JONOVSKIFINANSISKI EKSPERT I DIREKTOR NA PHALANX CAPITAL“Op{to, ako sumiram, kaj nas biznis-kli-mata e lo{a i mora mnogu da se raboti na nejzino podobruvawe. Treba da ni bide jasno deka investitorite ne sakaat postojani zakonski ograni~uvawa, inspekcii i sli~ni aktivnosti koi bi gi popre~uvale ili zabavuvale vo nivnoto rabotewe.”

8 KOMENTARI I ANALIZI07.10.2010 ÊTVRTOK

EVROPA MORA DA OTVORI PAT ZA MODEREN MMF

Bitkata za nad-mo} se intenzi-vira vo ramkite na Me|unarodniot monetaren fond

(MMF). Resursite na or-ganizacijata drasti~no se zgolemija poslednive ne-kolku godini, finansiraj-}i gi mnogu potrebnite itni zaemi za vreme na finansiskata kriza. Ka-pacitetot naskoro moè da dostigne 1.000 mili-jardi dolari, nasproti 250 milijardi vo 2007 godina. No, ova zgolemuvawe na pari~nite sredstva na Fondot samo go naglasi zna~eweto na poziciite i glasa~kata mo} {to ja dràt razli~ni nacii - i predizvika bitka me|u ekonomskite supersili i zemjite vo razvoj.Najnoviot razvoj na nastanite vo kontekst na ovaa borba go konfron-tiraat samiot MMF so krizata koja ja dostigna svojata kulminacija. Glav-nata te{kotija e preza-stapenosta na Evropa i nastojuvaweto na evrop-skite zemji da gi blokiraat potrebnite reformi.

Poslednata runda promeni od 2008 godina edvaj ja pomrdna ramnoteàta vo mo}ta od razvienite zemji kon zemjite vo razvoj. No, minatiot mesec, ne moè-j}i da ja trpi evropskata inertnost, SAD napravi ne{to bez presedan.Od 1992 godina, koga brojot na ~lenovite na MMF zna~itelno se zgolemi otkako se ras-padna socijalisti~kiot blok, guvernerite na Fon-dot - glavno ministri za finansii ili ~elnici na centralnite banki - glasaa da se zadràt 24 mesta vo izvr{niot odbor na MMF. Nekoi od ovie fotelji gi dràt individualni nacii, dodeka drugite se pret-staveni od grupi zemji.No, pravilata na MMF, vsu{nost, propi{uvaat deka normata treba da bide 20 mesta, osven ako 85% od onie koi glasaat odlu~at da se promeni ovoj broj. Bidej}i SAD ima 17% od glasovite, ima pravo da stavi veto za prodolùvawe na prak-tikata od 24 fotelji. Toa i go napravi.

Ova moèbi ne zvu~i dramati~no, no dojde kako celosno iznenaduvawe; Evropejcite, ednostavno ne veruvaa deka Amerika }e prezeme takva ekstrem-na merka. SAD go opravda ovoj ~ekor kako obid da se pomogne vo zgolemuvaweto na zastapenosta na zemjite vo razvoj – iako, moèbi, merkata ja reflektira i dolgogodi{nata frus-tracija za faktot deka amerikanskiot direktor vo bordot na MMF treba da se soo~i so osum (poneko-ga{ i devet) Evropejci.Duri i da e taka, drama-ti~niot poteg dade novi momenti vo nasoka na pre-govorite za reformi, koi go doprea dnoto. Evropskite nacii prethodno pratija signali deka tie }e giblokiraat reformite {totreba da napravat odlu~u-va~kata mo} na MMF po-dobro da ja reflektira no-vata svetska ekonomija, so golema i s$ pove}e raste~-ka va`nost na zemjite kako Kina, Brazil i Indija. Denes, pazarite vo razvoj imaat premalo vlijanie vrz odlukite na MMF za

davawe zaemi i vrz na~inot na koj MMF pravi monitoring vrz svetskata ekonomija. Duri i dogovor-ite doneseni so konsenzus se staveni vo senka na ovaa neednakva glasa~ka mo} na MMF.Isto taka, ne moè da se negira prezastapenosta na Evropa. EU dava okolu 20% od globalniot bruto-doma{en proizvod, no poseduva re~isi edna tretina od glasovite vo MMF. Evropskite zemji vo momentot imaat devet od 24 izvr{ni funkcii vo bordot na MMF. Gener-alniot direktor na MMF sekoga{ bil Evropeec, dodeka Evropejcite, isto taka, se prezastapeni i me|u personalot na MMF, osobeno na povisokite funkcii. Amerikanskiot ~ekor, poradi toa, sozdava pritisok, no isto taka sozdava rizik za zemjite vo razvoj. Dokolku ne se postigne dogovor, brojot na mesta moè da padne od 24 na 20. Ova }e gi otse~e ~etirite najmali vo odnos na glasa~kata mo}. Naj-mala glasa~ka mo} imaat

frankofonskite afrikanski zemji; po niv e Argentina, pa Indija, a potoa Brazil, kade {to jas sum direk-tor. Iako e mal rizikot od mo`nosta site ~etiri da is~eznat, sepak, pos-ledicite od toa }e bidat katastrofalni. MMF bez Indija ili Bra-zil vo nejziniot izvr{en bord }e bide sme{en. Da se nema mesto za Argen-tina i za drugite golemi ju`noamerikasnki dràvi, kako île i Peru, e nezamislivo. I da se ima samo edno mesto za sup-saharska Afrika (bidej}i bi ostanalo samo mestoto za afrikanskite zemji so anglisko govorno podra~je) }e bide eden retrograden ~ekor. No, od druga strana, mnogu pove}e moè da sezamisli situacija so po-malku mesta za Evropejcite, zaedno so mnogu pomala glasa~ka mo} dostapna za evropskite zemji. Vsu{nost, ova moè da go napravi MMF pove}e izbalansiran i poreprezentativen.Usvojuvaweto na ovie re-formi }e bide eden vaèn ~ekor vo reformiraweto

Paulo Noguera Batista^len na izvr{niot odbor na MMF {to go pretstavuva Brazil i u{te osum drugi zemji

na globalnoto upravu-vawe na po{iroko nivo. Razvienite zemji posto-jano zboruvaat deka }e go pomestuvaat balansot na mo}ta kon novoraste~kite ekonomii, no sega ni e potrebo pove}e od govori i blagorodni deklaracii. Vistinskata reforma na MMF e kriti~en test za onie zemji koi sakaat da se adaptiraat vo izmene-tiot svet. Za da se napra-vi toa, najdobar e patot preku namaluvawe na evropskite mesta i trans-ferirawe na glasovnata mo} vrz novonastanatite pazari i zemjite vo raz-voj, iako ovoj rezultat s$ u{te ne e siguren. Evrope-jcite }e gi pokaàt svoite zabi. No, niv ne smee da im bide dozvoleno da gi blokiraat promenite koi }e osiguraat ovaa vitalna institucija da ja pretsta-vuva svetskata ekonomija na ovoj vek, a ne na minatiot.Kolumnata e objavena vo "Fajnen{al tajms"

Na evropskite ~lenki vo MMF ne smee da im se dozvoli da gi blokiraat promenite koi }e osiguraat ovaa vitalna institucija da ja pretstavuva svetskata ekonomija na ovoj vek, a ne na minatiot

��

ALEKSANDAR JANÊSKI STANISLAV PIGONALEKSANDAR JANÊSKI STANISLAV PIGON

da baraat mo`nosti za da investiraat nadvor sega. Zatoa, tajlandskata agen-cija izgleda napravila strategija okolu toa kade moè da se sovpadnat faktorite na vle~ewe i turkawe. Tie, isto taka, imaat u{te eden problem. Investitorite se se}avaat na snimkite so poàr koj go uni{tuva najgolemiot {oping-centar vo Bankog, zarem ne?PIGON: Nema somnevawe deka tajlandskata agen-cija povikuva "ajde da se vratime na biznisot kako porano". Na nejzi-nata veb-stranica, pokraj drugite raboti, ima govor na pretsedatel na agen-cijata za vreme na edna konferencija vo Bankog. Za da ja zgolemi dover-bata kaj investitorite, toj specifi~no istaknuva deka dodeka demonstrantite palele zgradi vo Bankog, ekspertite na Svetska banka utvrdile pozitivni promeni vo tajlandskata biznis-okolina i nejziniot ranking za lesnotija na vodewe biznis.JANÊSKI: Interesno e da se vidi kako stranskite investitori od Japonija, Kina, Avstralija i Za-padna Evropa }e reagiraat na novata tajlandska pro-motivna igra?PIGON: ̂ ekaj malku, ova ne e nova igra! Zaìvuvaweto na globalnite stranski direktni investicii vo

2010 godina samo {to ja intenzivira nea. Pogled-ni {to se slu~uva vo Grci ja so najavite za kineski investicii vo pristani{teto Pirea, vo vreme na golemata gr~ka kriza. Pristani{teto vo Rieka vo Hrvatska, isto taka, bilo interesno za edna kineska firma. Na generalnoto sobranie vo ON, premierite na Bu-garija i Kina razgovaraa i za kineski investicii vo pristani{ta i aerodromi vo Bugarija. Zgolemenoto bogatstvo na kineskite kompanii gi prinuduva da baraat novi mo`nosti za investirawe. Mnogu investiciski agencii sega sakaat da gi donesat ki-neskite investitori vo nivnite dràvi. Vsu{nost, tie sakaat da go privle~at sekoj investitor, ne samo kineskite. JANÊSKI: Ova e istoto {to Invest Makedonija go pravi so intenzivnata pro-motivna kampawa, zarem ne? Definiraa faktori na vle~ewe koi potencijalno bi privlekle investitori vo Makedonija i gi re-klamiraa vo vesnici, mag-azini, internet-mediumi i vode~ki TV-mreì. Za ̀ al, ne kako vo drugite dràvi, Makedonija s$ u{te ne moè da zabeleì golemo zgolemuvawe na stranskite direktni investicii.PIGON: Da, neodamna vi-dov mnogu plevel i divi

grmu{ki na edno pole koe e ozna~eno so bilbord: “Tehnolo{ko-industriska razvojna zona Tetovo”. Dali se se}ava{ na rekla-mata na Invest Makedonija so noìcite? Naslovite na nekolku statii i intervjua vo makedonskite mediumi na krajot na 2008 godina ne ostavaa prostor za dilema: "Krizata }e gi donese investitorite kaj nas!". Sega, 2 godini pod-ocna, izgovorot e pov-torno ist - krizata, no sega zatoa {to ne do{le investicii vo Makedonija, i plus se dodava Grcija kako glaven ko~ni~ar na stranskite investicii. Kako problemot so Grcija da Vi e od v~era, ne od porano. O~igledno e deka krizata moè da bide pre~ka, no i {ansa vo isto vreme.JANÊSKI: Pred nekolku meseci, Srbija gordo obja-vi deka Fiat }e investira re~isi 1 milijarda evra vo Zastava od Kragujevac. Kako {to ti veli{, ova e rezultat na vle~ewe i turkawe. Povolnite uslovi vo Srbija bile faktorot na vle~ewe, a sozdavaweto na pokonkurentno proizvod-stvo za Fiat bil faktorot na turkawe. I Makedonija dostigna do novi dràvi. Vo maj ovaa godina, na konferencijata vo Rabat be{e napravena ponuda za potencijalni marokanski investitori.

PIGON: Fak t oro t na vle~ewe be{e mnogu jasen: “Gledajte ja Makedonija kako mo`nost za vlez na evropskiot pazar...”. Od geografska gledna to~ka, Maroko e direktno povr-zan so EU preku protokot Gibraltar. Se pra{uvam, {to, vsu{nost, mislele za toa marokanskite bi-znismeni. Dali }e ja napu{tat nivnata momen-talna odli~na direktna sorabotka so dràvite na EU, kako [pani ja, Francija, i namesto toa }e baraat posrednik vo Makedonija?JANÊSKI: Od makedonska gledna to~ka, Maroko e edna od dràvite koja vo poslednite godini, isto taka, se pojavuva kako investitor, a ne samo kako prima~ na stran-ski investicii. Spored UNKTAD, vo 2009 godina marokanskite kompanii vo stranstvo investirale 470 milioni amerikanski dolari. Sporedeno so nivoto na stranski in-vesticii vo Makedonija, toa e fakt vreden da se podvle~e. PIGON: No,... marokanskite investicii vo stranstvo se mnogu interesni. Edna od dominatnite stavki se nedvi`nostite na Florida. Moèbi }e po~nat da ku-puvaat luksuzni vili vo Ohrid? Kako i da e, od pogled na drugi biznis-vrski, edno treba da se

VLEÊWE I TURKAWE

PIGON: Bordot za in-vesticii (BOI) go pravi istoto vo Tajland, {to Invest Makedonija go pravi vo Makedonija, osven promocijata na izvoz vo koja BOI ne e vklu~en. Neodamna ~itatelite na svetski presti`nite magazini moèa da pro~itaat cela stranica reklama za Tajland koja gi sodrè{e site mo`ni “faktori na vle~ewe” za stran-skite investitori: pri-stap do golemiot aziski pazar, institucionalni i dano~ni pogodnosti itn. JANÊSKI: No, iskust-voto veli deka “fak-torite na vle~ewe” vo zemjite-primateli na stranski investicii se samo edna strana od pari~kata. Ekspertite vo Tajland sigurno sledele vo koja dràva “fak-torite na turkawe” gi naterale investitorite

zeme predvid - deka Ma-roko od 2006 godina ima dogovor za slobodna trgovija so SAD i uìva priviligiran status vo EU ve}e dolgo vreme. Ovaa godina dogovorot so EU be{e potpi{an na 580 milioni evra, za finansirawe na progra-mi koi }e go zabrzaat marokanskiot razvoj. JANÊSKI: Momental-niot nagoren trend na stranski investicii vedna{ se reflektira na prilivot vo Ma-roko vo 2010 godina, a prognozata e deka }e se vratat na nivoto od 2008 godina, koga bile 2,5 milijardi dolari. Marokanskite biznis-meni sega doma imaat mo`nosti za rast so stranski kompanii. No, znae{, kombinacijata turkawe i vle~ewe vo biznisot e i dinami~na i promenliva.

DIJALOZI NA ÊTIRI NOZE

17.03.2010 9

9KOMPANII PAZARI I FINANSII 07.10.2010ÊTVRTOK

Ako na po~etokot od ovaa godina ste vloìle pari vo otvorenite investiciski

fondovi vo Makedonija, toga{ prose~nata zaguba bi vi iznesuvala okolu 2,82%. Odnosno, vloèni deset iljadi evra bi vi iznesuvale okolu 9.718,00 evra. Se razbira deka ova se odnesuva samo na ponderiranite prose~ni prinosi na site fondovi zaedno. Odnosno, dokolku na po~etokot od godinava parite ste gi vloìle vo eden investiciski fond, toga{, vo zavisnost od fon-dot, denes bi bilo mo`no da ostvarite ili dobivka pogolema od 6% ili zaguba pogolema od re~isi 18%. Sepak, i pokraj toa, in-vesticiskite sovetnici kaùvaat deka vakvite analizi treba da se ze-mat so rezerva, bidej}i investiciskite fondovi i ponatamu ostanuvaat mesto za ostvaruvawe na sol-idni dobivki dokolku se investira na dolg rok, so prose~ni godi{ni stapki na prinos od 12%-15%. Zatoa, od investiciskite fondovi im ukaùvaat na svoite klienti deka dokolku investiraat vo niv, toa treba da go pravat dolgoro~no. Vo Makedonija prvite investiciski fondovi se otvorija pred samo tri

godini, {to zna~i deka pogolemiot del od svoeto rabotewe go ostvaruvaat vo uslovi na ekonomska kriza, koga pazarite na kapital pa|aa so golemi stapki na globalno nivo, i toa treba da se ima predvid pri analizata na nivnite rezultati. Isto taka, koga se pravat sporeduvawa na prinosite na fondovite, treba da se ima predvid investiciskata strategija na fondot i rizikot, odnosno dali e toa akciski, obvrzni~ki fond i sl., a isto taka da se ima predvid i geografskata izloènost. Na primer, apsolutnite prinosi ne se sporedlivi za fond {to vloùva vo akcii od jugoisto~na Ev-ropa i fond {to vloùva vo aziskite pazari, velat analiti~arite. Eden od postarite fondovi e onoj na Inovo Status, koj so rabotewe po~na vo tekot na 2007 godina, poradi {to i negovite rezultati taa godina se skromni. Imeno, prose~niot prinos na fondot za 2007 godina iznesuva{e okolu 1,49% dodeka, pak, vo tekot na 2008 godina istiot e so negativen predznak od 68,07%. Sepak, izmina-

tata godina prinosot na ovoj fond beleì rast i iznesuva duri 23,02%, {to bi zna~elo deka za tolkav procent im se zgolemil investiraniot iznos na onie investitori koi na po~etokot od taa godina vloìle sredstva vo toj fond. Isto taka, fondot beleì i nekolkukratno zgolemuvawe na vrednosta na negoviot imot. Vo 2008 godina, vo odnos na 2007 godina, istiot porasnal za 14,3%, vo tekot na 2009 godina za 19,2%, dodeka vo tekot na ovaa g odina istiot e re~isi dvojno pogolem vo odnos na lani. Prinosot, pak, na otvore-niot investiciski fond KD Nova Evropa, koj po~na so rabota vo tekot na 2008 godina, kako KD Juèn Balkan, vo tekot na istata taa godina iznesuva{e okolu 0,69%, za na krajot od 2009 godina prinosot na ovoj fond da iznesuva re~isi 32,97%. Voedno, i kaj ovoj fond beleìme nekolkukraten rast na neto-vrednosta na negoviot imot vo odnos na prvata godina od negovoto oformuvawe. Vo 2009 godina neto-vred-nosta na ovoj fond vo od-nos na 2008 godina beleì rast od re~isi pet i pol

pati, dodeka godinava, vo odnos na lani, ovoj rast iznesuva re~isi ~etiri i pol pati.Solidni rezultati vo prva-ta godina od formiraweto beleì i otvoreniot inves-ticiski fond KB Publikum balansiran. Neto-vrednosta na negoviot imot godinava, vo odnos na minatata, beleì rast od okolu 23%.“So ogled na toa deka fondot po~na da funk-cionira na 23.06.2009 godina, prinosot sveden na godi{no nivo iznesuva 4,07%. Me|utoa, treba da se zeme predvid faktot deka procesot na formirawe na portfolioto na fondot trae{e nekolku meseci. Taka {to 2,58% e realno ostvaren prinos od peri-odot septemvri-dekemvri 2009 godina”, izjavija od dru{tvoto za upravuvawe so investiciski fondovi KB Publikum Invest.

BERZANSKI INFORMACII

2.070

2.090

2.110

2.130

2.150

2.170

30/09/10 02/10/10 04/10/10 06/10/10

MBI 10

2.410

2.420

2.430

2.440

2.450

2.460

30/09/10 02/10/10 04/10/10 06/10/10

MBID

110,40

110,60

110,80

111,00

111,20

111,40

30/09/10 02/10/10 04/10/10 06/10/10

OMB

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 06.10.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.620,14 390,18 9,28 0,83

BESK (2009) 54.562 6.977,78 341,43 20,44 0,20

GRNT (2009) 3.071.377 514,65 105,83 4,86 0,51

KMB (2009) 2.014.067 2.999,97 533,81 5,62 0,87

MPT (2009) 112.382 23.152,63 / / 0,65

REPL (2009) 25.920 36.669,35 5.625,12 6,52 0,73

SBT (2009) 389.779 2.580,97 211,39 12,21 0,59

STIL (2009) 14.622.943 165,00 0,11 1.492,14 2,30

TPLF (2009) 450.000 3.400,00 61,42 55,36 1,00

ZPKO (2009) 271.602 2.060,00 / / 0,27

P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/EХВ

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 06.10.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 7.300 8 -89,30

обични акции 124.874 95 -51,39

Вкупно Официјален пазар 132.174 103 -59,35

обични акции 36.557 52 65,03

Вкупно Редовен пазар 36.557 52 -89,50

ВКУПНО 168.731 155 -51,53

06.10.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Алкалоид Скопје 3.620,14 3,36 749.370

Макстил Скопје 165,00 2,98 405.900

ЗК Пелагонија Битола 2.060,00 2,97 20.600

Гранит Скопје 514,65 2,88 1.193.992

Охридска банка Охрид 1.899,00 2,65 49.374

Скопски Пазар Скопје 7081 -3,00 708.100

Раде Кончар Скопје 1834 -2,96 183.400

0 0 0,00 0

0 0 0,00 0

0 0,00 0,00 0

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Комерцијална банка Скопје 2999,97 0,00 2.096.980

Топлификација Скопје 3400 0,60 1.679.600

Гранит Скопје 514,65 2,88 1.193.992

Македонски Телеком Скопје 412,5 2,12 959.888

Алкалоид Скопје 3.620,14 3,36 749.370

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

06.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

06.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

Илирика ЈИЕ 30.140.818,91 -2,86% -2,14% -11,83% -5,91% -12,42% 04.10.2010

Илирика ГРП 22.694.820,88 0,73% 7,31% 1,42% 7,02% 8,04% 04.10.2010

Иново Статус Акции 17.711.953,60 -2,53% -7,40% -13,30% -16,98% -25,28% 05.10.2010

KD Brik 24.123.329,41 1,80% 5,77% 0,43% 9,10% 15,58% 05.10.2010

KD Nova EU 21.934.895,87 -1,22% -1,15% -6,68% -6,12% -20,80% 05.10.2010

КБ Публикум балансиран 26.130.848,70 -1,63% 0,01% -7,22% -3,13% -3,21% 04.10.2010

06.10.2010

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, sreda - 06.10.2010)

METODI [email protected]

PRINOSITE SE DVI@AT OD -18% DO +6%

2,82%iznesuva prose~niot pad

na ponderiranite prinosi kaj na{ite investiciski fondovi od po~etokot na

godinava do denes

KAKO RABOTELE INVESTICISKITE FONDOVI VO MAKEDONIJA GODINAVA

Od {est otvoreni investiciski fondovi vo Makedonija, samo dva godinava so pozitivni prinosi. Analiti~arite velat deka, sepak, investiraweto vo fondovi e na dolg rok

MAKEDONSKA BERZA

MBI-10 RASTE ̂ ETIRI DENA PO RED, PROMETOT PA\A

Makedonskata berza v~era{niot den na trguvawe go zatvori

so promet vo iznos od okolu 10,40 milioni denari, {to e dvojno pomalku vo odnos na 21,46 milioni denari od prethodniot den. Investitorite v~era re~isi i gi zaboravija obvrznicite. Se trguva{e samo so obvrzni-cata od devettata emisija na obvrznici za denacio-nalizacija, no i taa ne pomina slavno. Trguvaweto vo tekot na v~era{niot den ovaa obvrznica go zavr{i so promet vo iznos od 450 iljadi denari.So daleku poslabi prometi denot go zavr{ija i akci-ite. Najlikvidna me|u niv povtorno be{e akcijata na Komercijalna banka, koja v~era{noto trguvawe go zavr{i so ostvaren promet od okolu 2 milioni denari, {to e re~isi za pove}e od tri pati poslab promet vo odnos na 7,4 milioni denari ostvareni den prethodno. Od drugite akcii, vo odnos na prometot se istakna akcijata na Toplifikacija, koja denot go zavr{i so okolu 1,67 milioni denari. Akcijata na Granit, so koja den pre-thodno be{e ostvaren promet od okolu 3,75 milioni den-ari, v~era denot go zavr{i

so promet od 1,19 milioni denari.Za razlika od prometot, zele-nata boja i v~era dominira{e kaj vrednostite i na trite indeksi, pri {to osnovniot berzanski indeks MBI-10 zabeleà ~etiridneven rast ednopodrugo. V~era, ovoj in-deks porasna za celi 1,52%, so {to dostigna vrednost od 2.173,27 indeksni poeni. Vtor den po red rast beleì i MBID indeksot. Negovata vrednost zabeleà dvièwe vo pozitiva za 0,31%, so {to na krajot od v~era{niot den istata stigna do 2.454,75 indeksni poeni. Indeksot na obvrznicite OMB, kako i prethodnite dva indeksi, v~era zabeleà rast za 0,34%, dostignuvaj}i nova povisoka vrednost od 111,30 indeksni poeniVesta za novite stipendii dodeleni od strana na Al-kaloid o~igledno pozitivno se odrazi vrz cenata na ovaa akcija. V~era istata zabeleà rast od 3,36% i be{e predvodnik na osta-natite 14 dobitnici. So pad na cenata v~era se izdvoija samo dve hartii od vred-nost - Skopski Pazar, kade {to cenata na akcijata se namali za 3% i Rade Kon~ar, ~ija akcija zabeleà pad od 2,96%.

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

10 KOMPANII PAZARI I FINANSII07.10.2010 ÊTVRTOK

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 4,50% СКИБОР 2,70% 3,83% 4,86% 5,76%

Ломбарден кредит 6,00% МКДОНИА 2,26%

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 6,20% 7,00% 7,20% 10,00% 10,40%

ЕМУ евро 61,6483 Комерцијална 6,00% 6,90% 7,30% 10,10% 10,50%

САД долар 44,7375 НЛБ Тутунска 6,00% 6,80% 7,20% 10,00% 10,20%

В.Британија фунта 71,1299

Швајцарија франк 46,1854

Канада долар 43,8154 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 42,9964 61,55 45,8 70,2 46,8Извор: НБРМ

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

SOWA JOVANOVA [email protected]

Analiti~arite ocenuvaat deka pokonkurentni }e bidat nadvore{nite ekonomii, a najmnogu vo zemjodelstvoto i prerabotuva~kata industrija

Seriozen napliv na zemjodelski i industriski proizvodi od zemjite na Ev-ropskata unija

se o~ekuva vo zemjava po prvi januari idnata godina, koga carinskite stapki za ovie proizvodi }e se spu{tat na nula. Osven {to se o~ekuva zgolemuvawe na trgovskiot deficit, na doma{noto proizvodstvo mu se zakanu-va i seriozna konkuren-cija od zapad. So ogled na toa {to e mal brojot na firmite vo zemjava koi gi ispolnuvaat site evrop-ski standardi za kvalitet, borbata so evropskite proizvodi }e bide surova, alarmiraat analiti~arite. Del od kompaniite priz-navaat deka }e bidat pre-gazeni od pokvalitetnite i poevini proizvodi od nad-vor, a del, pak, o~ekuvaat finansiski benefit. "Site kompanii znaeja deka }e dojde denot "D". Firmite bea svesni deka }e dojde vreme koga ev-ropskite zemji i nivnoto proizvodstvo }e im stanat seriozna konkurencija. Zatoa, i nie kako Stopan-ska komora postojano apeliravme da go stan-dardiziraat proizvodot, od po~etok do kraj, od zemjodelsko proizvodstvo do pakuvawe, za da moàt da bidat konkurentni na evropskite pazari. No, sega dojde vreme koga i na doma{en teren treba da se borat i tuka }e se slu~i edno diferencirawe na kompaniite", veli Jadranka Arizankovska od Stopanskata komora na Makedonija. Taa dodava deka dràvata

]E IMA LI NAPLIV NA INDUSTRISKI I ZEMJODELSKI PROIZVODI OD EU OD 2011 GODINA?!

DOMA[NITE PROIZVODI NE MO@AT DA IM KONKURIRAAT NA EVROPSKITE

dosega trebalo da ja pot-tikne konkurentnosta kaj doma{nite proizvodi. Stopanstvenicite se de-cidni deka u{te od 2001 godina, so Dogovorot za stabilizacija i asocijaci-ja so EU, spored koj carin-skite stapki za evropskite proizvodi treba da padnat na nula, dràvata ne prezela ni{to za da im pomogne na firmite da go unapredat proizvodstvoto. "Dràvata ima{e dovolno

vreme da napravi ne{to za da im se pomogne na kompaniite za implementi-rawe na evropski stan-dardi vo rabotatata. Na-malenite carinski stapki sigurno }e imaat posledi-ci vrz na{eto proizvod-stvo, zatoa {to na edna fabrika za ~okoladi od Evropa polesno & e da pu{ti u{te edna proizvod-na linija kaj nas, otkolku nie da investirame i da prodavame ~okolado”, veli

Blerim Zlatku, pretsedatel na Komorata na Severoza-padna Makedonija. Analiti~arite ocenuvaat deka pokonkurentni }e bidat nadvore{nite ekonomii, a najmnogu vo onie sektori kade {to nemame konkurentni proiz-vodi. "Prvi na udar se zem-jodelskite proizvodi. Nema ve}e da ima za{tita na doma{nite, a nema da bidat ograni~eni nitu

industriskite proizvodi, posebno prehranbenata industrija. Obi~no nie tuka sme slabi i nemame konkurentna sposobnost i prednost, a nemame nitu alternativa“, objasnuva Abdulmenaf Bexeti, univerzitetski profesor."Li~no, ne mislam deka }e se spu{tat na nula carinskite stapki. Sig-urno dràvata }e prezeme ne{to za za{tita na svo-

eto proizvodstvo, a i ne veruvam deka }e ima na-pliv na proizvodi od kon-zervno-prerabotuva~kata industrija”, veli Mom~ilo Ivanovski od Bonum. I dodeka stopanstvenic-ite se nadevaat deka dràvata nema da dozvoli nulta carinski stapki, analiti~arite, pak, se soglasni deka edinstven na~in da se regulira uvo-zot e preku sozdavawe na standardi i kvalitet.

IK banka otvori svoja filijala vo Ohrid, so {to ja zgolemi mreàta

na ekspozituri i filijali niz zemjava. Preku novata filijala, na pravnite i fizi~ki lica od regionot }eim bidat na raspolagawe site proizvodi i uslugi na bankata, kako {tedni vlogovi, vr{ewe platen pro-met vo zemjata i stranstvo, elektronsko bankarstvo, kreditirawe na pravni i fizi~ki lica, tekovni smetki, menuva~ko rabotewe,

Western Union-brz transfer na pari, VISA i MasterCrad plate`ni karti~ki. So toa, vkupnata delovna mreà na ekspozituri i filijali e rasprostraneta na 21 lokacija. IK banka vo prvata polovi-na od ovaa godina ja zgolemi svojata aktiva za 28%, a do krajot na ovaa godina planirano e otvorawe na dopolnitelni filijali i ekspozituri vo dràvata. Od IK banka velat deka }e prodolàt so silnata

poddr{ka na site segmenti od makedonskata ekonomija, po~nuvaj}i od naselenieto i mikrobiznisite, preku malite i sredni pretpri-jatija, do golemite korpo-racii i proekti. “IK banka postojano inve-stira vo novi proizvodi, us-lugi i tehnologija, so cel da postavi standardi na uslugi za klientite na povisoko nivo, davaj}i poddr{ka na makedonskata ekonomija so povolni kreditni mo`nosti”, velat od bankata.

IK BANKA OTVORI FILIJALA VO OHRIDPROKREDIT BANKA GI ZGOLEMUVA KAMATITE ZA [TEDEWE VO EVRA

ProKredit banka gi zgolemuva kamatite za depoziti vo evra

i po~na da nudi promotiv-na kamatna stapka od 5% na depozitite oro~eni na edna godina. Od bankata velat deka rastot na ka-matite na depozitite e vo nasoka na stimulirawe na dolgoro~noto {tedewe na gra|anite. Kamatata e fiksna i zagarantirana za celiot period na oro~uvawe i

moè da bide isplatena mese~no, kvartalno i na istekot na periodot na oro~uvawe. Zgolemuvaweto na pasivnite kamati ne odi vo prilog na posaku-vanoto namaluvawe na kamatite na kreditite, bidej}i glaven preduslovza toa da se slu~i e eventualnoto namaluvawe i na kamatite za {tedewe.Vo prvata polovina od 2010 godina ProKredit banka beleì rast vo

depozitnoto portfolio. Vkupnoto depozitno port-folio iznesuva 141 mi-lioni evra, {to pretsta-vuva rast za 6,18% spore-deno so prvata polovina vo 2009 godina.

17.03.2010 11


Makedonija e pred vaèn ~ekor kon ce-losna liber-alizacija na vozdu{niot

soobra}aj. Eksperti od Ev-ropskata komisija najdoc-na do krajot na godinata }e odlu~at dali Make-donija }e gi ispolni site kriteriumi i }e stane del od edinstveniot vozdu{en prostor, {to podraz-bira zemjava da gi uìva istite privilegii, no i obvrski, kako zemjite od Evropskata unija. Pozitiv-nata ocenka od Brisel za Makedonija }e zna~i deka stranski aviokompanii slobodno }e moàt da po-letuvat i od makedonskite aerodromi, bez pritoa da se registrirat kako doma{ni aviokompanii.“So Dogovorot za otvoreno nebo (Open sky agreement), koj Makedonija go ima potpi{ano u{te vo 2006 godina, celosno }e se liberaliziraat pravata od aspekt na integrirawe na vozdu{niot prostor na Makedonija so Evropskata unija. Toa zna~i deka stranski kompanii }e moàt da zemaat pat-nici i da poletuvaat i od makedonskite aerodromi, samo so najava na letot. Kompaniite sami

KATERINA [email protected]

MAKEDONIJA PRIVR[UVA SO KRITERIUMITE OD EVROPSKATA KOMISIJA

OMA@

NA ÊKOR DO CELOSNA LIBERA-LIZACIJA VO AVIOSOOBRA]AJOT?!

POSLEDNIOT UDAR ZA MAGOT NA ADVERTAJZINGOT

Vozduhoplovnata vlast vo zemjava e pred predizvikot da gi izgotvi i poslednite nekolku pravilnici koi }e ovozmoàt stranski aviokompanii da operiraat nad makedonskoto nebo samo so najava na svojot let.

@ivee{e za profesijata, legnuva{e i se bude{e so nea. Takva posvetenost i zaqubenost vo profesijata, vo kreativnosta vo ideite naskoro nema da vidime

}e biraat destinacii i linii, i za toa nema da im treba posebna dozvola od nacionalnata vlast. So notifikacija na letot, kompaniite samo }e treba da se prijavat za sletu-vawe na odreden aero-drom“, objasnuva Zoran Krstevski, direktor vo ostavka na Agencijata za civilno vozduhoplovstvo. Krstevski objasnuva deka na ovoj na~in ne samo {to }e se otstranat site dosega{ni birokratski

barieri vo aviosoobra-}ajot, tuku u{te pove}e }e se zgolemi i konkuren-cijata vo ramkite na dràvite. Toa za Make-donija bi zna~elo, veli toj, osloboduvawe od site dosega{ni ograni~uva~ki faktori da zaìvee vozdu{niot soobra}aj.“Dosega, na primer, kompanija kako Austrian Erlajns (Austrian Airlines) moè{e samo da donese i da zeme patnici, no ed-instveno na linija koja e

ve}e odobrena me|u dvete dràvi, a od slednata go-dina, dokolku Makedonija dobie pozitiven izve{taj od Evropskata komisija, }e ima privilegii da bide del od edinstveniot vozdu{en prostor, a so toa i }e se zgolemi poten-cijalot na kompanii koi }e dojdat vo zemjava i }e letaat”, objasnuva Krste-vski.Vozduhoplovnata vlast vo Makedonija e pred predizvikot kvalitetno da

izgotvi set na pravilnici i so toa celosno da go “otvori” makedonskoto nebo za stranskite av-iokompanii. Evropa od nas bara da se izgotvat i usvojat u{te nekolku pravilnici, kako ure-dbata za na~inot na dodeluvawe na sletovi, uredbata za postapkata i na~inot na prijavuvawe i ispituvawe na nesre-}ite, uredbata koja }e gi propi{uva poseb-nite uslovi i dozvoli za

odobruvawe na letovi, kako i pravilnicite za stru~no osposobuvawe i ovlastuvawe na personal za meteorolo{ko obez-beduvawe. Ekspertite alarmiraat deka razvojot na avio-biznisot vo zemjava vo golema mera zavisi od napredokot na Makedoni-ja kon evroatlantskite intergacii. Razvojot na makedonskata ekonomija, velat tie, nosi razvoj i vo aviosoobra}ajot.

Za 18,7% e zgolemen brojot na izdaden-ite odobrenija za

gradba vo avgust godinava, sporedeno so istiot period lani. Spored podatocite od Dràvniot zavod za statis-tika, vo avgust ovaa godina se dodeleni vkupno 267 odobrenija za gradba. Vrednosta na ovie ob-jekti se procenuva na 37 milioni evra. Od vkupniot broj na izdadeni odobreni-ja za gradewe, 205 (76.8%)

se nameneti za objekti od visokogradba, 30 (11.2%) za objekti od niskogradba i 32 (12.0%) za objekti za rekonstrukcija. Od vkupno 267 objekti, na 200 kako investitori se javuvaat fizi~ki lica, a na 67 objekti investitori se delovni subjekti. Spored statisti~kite poda-toci, so ovie odobrenija za gradba se predviduva da se izgradat 492 stanovi so vkupna korisna povr{ina od 40.987 metri kvadratni.

Ministerstvoto za transport i vrski v~era raspi{a

objavi za proda`ba na dve parceli dràvno grade`no zemji{te vo op{tina Centar preku javno naddavawe, name-neti za izgradba na hotelski kompleksi. Grade`nite parceli br.2.2 i br.2.3 se predv-ideni so Detalniot urbanisti~ki plan “Cen-tralno zelenilo” pokraj Vardar-Park 2.

Po~etnata cena na nadd-avaweto iznesuva 61 de-nar za metar kvadraten, kako {to odlu~i Vladata minatiot mesec. “Pravo na u~estvo na javnoto naddavawe imaat gra|ani i doma{ni i stranski firmi. Prijavite za u~estvo na javnoto naddavawe za grade`nata parcela br.2.3 moè da se dosta-vat najdocna do 3 noem-vri, a javnoto naddavawe }e se odrì na

12 noemvri. Rokot za prijavite za parcelata br.2.2 e 5 noemvri, a naddavaweto }e se odrì na 15 no-emvri”, soop{ti Minis-terstvoto za transport.Vo tek se objavi za u~estvo vo javni nadda-vawa za otu|uvawe dràvno grade`no neizgradeno zemji{te za izgradba na hoteli vo Ohrid, [tip, Del~e-vo, Kratovo i vo Gevge-lija.

RASTE BROJOT NA ODOBRENIJA ZA GRADBASE PRODAVAAT DVE LOKACII ZA HOTELI VO CENTAR

Na site ni e jasno deka porano ili podocna smrtta e neod-minliva. No, ne site znaeme

da ìveeme kvalitetno, a u{te pomalku od nas }e ostavat ne{to navistina vredno zad sebe. Vo taa mala grupa izbrani e Dragan Sakan (1950 - 2010), mojot biznis partner, u~itel i prijatel. Po~ina pred nekolku dena. Negovoto telo ne izdrà. îe bi izdràlo 35 godini intenzivna rabota, bez odmor, postojano vo kreativen naboj, konstantno so novi idei i koncentracija na energija koja i mnogu pomladi i posilni ne moèa da ja sledat?

Negovoto telo istro{eno od boem-skiot ìvot ne go izdrà udarot vo mozokot. A tokmu tuka be{e najsilen. Od tamu poteknuvaa nebroeni idei i re{enija so koi osvoi preku 100 najpresti`ni svetski nagradi za kreativnost. Od tamu proizlegoa 4 knigi posveteni na razvojot na na{ata profesija na marketin{ki komunikacii i razvojot na site formi na vizuelni umetnosti.Be{e inovator. Be{e se samo ne obi~en. I kako takov be{e pri-faten i od najgolemite svetski magovi na ovaa industrija ser Martin Sorel, @ak Segela, Her-

man Vaske.... Ima{e nevobi~aena harizma. Veruva{e vo profesijata i koga taa be{e ne{to sramno da se raboti. Za nego rekoa deka e ~ovekot koj na Balkanot ja transformira{e pro-pagandata vo advertajzing. Re~isi i da nema ~ovek koj ne{to zna~i vo na{ata profesija vo Makedonija i niz sosednite Balkanski zemji, koj barem na kratko ne rabotel ili u~el od Saki ili od kultnoto Sa~i vo devedesetite. @ivee{e za profesijata, legnu-va{e i se bude{e so nea. Takva posvetenost i zaqubenost vo profesijata, vo kreativnosta vo

ideite, mislam deka naskoro nema da vidime. Toa go prave{e na smetka na svoeto zdravje. Nie, nemu bliskite se obiduvavme da go zapreme negovoto samoubistveno tro{ewe. Ne veruva{e deka i nemu ne{to moè da mu se slu~i, pa tokmu sega zaedno po~nuvavme nekolku novi, ogromni proekti. Si zamina. Ostavi golema praznina vo srcata na negovoto semejstvo, negovite kolegi i vraboteni vo regionalnata komunikaciska kom-panija Wu Moment. Ostavi taga kaj site zaqubenici vo na{ata profesija.Sa{o Pe{ev

12 KOMPANII PAZARI I FINANSII07.10.2010 ÊTVRTOK

ZORAN ZAEVGRADONAÂLNIKNA STRUMICASe nadevam deka naskoro }e se udrat temelite na ovoj centar, zatoa {to smetam deka e seriozna investicija koja }e po-mogne vo podobruvawe i razvivawe na zemjodel-skoto proizvodstvo vo Strumica.

Energetika, ekologija, zem-jodelstvo i turizam se strate{kite oblasti za

makedonskite biznismeni na patot kon evropskite pari, ukaùvaat slovene~ki kom-panii, konsultantski ku}i i institucii na dvodnevnata konferencija za regionalen razvoj i kohezionata poli-tika na Evropskata unija. Slovenija, koja vaì za zemja

MUDRO I PRETPRIEMA^KI DO EVROPSKITE PARI

ZDRAVKO [email protected]

MARINA [email protected]

Zamenik-ministerot za zemjodel-stvo, {umarstvo i vodostopanstvo, Perica Ivanovski, v~era go poseti

mestoto kade {to treba da se izgradi otkupno – distributivniot centar na hrvatskata kompanija Agrokor vo Strumica. Toj ima{e sredba so pretstav-nicite na Agrokor, po {to najavija deka izgradbata na otkupno-distributivniot centar }e po~ne za 15 do 20 dena.“Gi imame site potrebni dozvoli za da po~neme so izgradba na otkupniot centar. Vo narednite de-novi treba da go izbereme izveduva~ot koj }e bide vo soglasnost so na{ite krite-riumi i o~ekuvame za 15 do 20 dena da po~neme so izgradba na objektot. Ako se po~ituvaat site rokovi na gradba, o~ekuvame otk-upniot centar kompletno da se izgradi do juni nared-nata godina”, izjavi Blagoj Vitanov, generalen direk-tor na Agrofruktus, }erka-firma na Agrokor, koja gi koordinira rabo-tite so investicijata vo Makedonija.Investicijata vo prvata

14milioni evra e

celata investicija vo otkupniot centar

SE SRETNAA PRETSTAVNICITE NA VLADATA I NA AGROKOR VO STRUMICA

AGROKOR KONE^NO ]E GO GRADI OTKUPNO-DISTRIBUTIVNIOT CENTAR VO STRUMICA

Site potrebni podgotovki za izgradba na otkupniot centar se napraveni, se ~eka u{te Agrokor da po~ne da gradi.

so najgolema iskoristenost na pretpristapnite fondovi, preku individualni iskustva, na makedonskite biznismeni im go otkriva modelot kako da se izraboti uspe{en proekt interesen za Evropskata uni-ja. Pretpriema~i od ovaa ev-ropska zemja ukaùvaat deka me|uop{tinskata sorabotka e edinstveno mo`na preku zaedni~ki proekti i efikasno iskoristuvawe na buxetskite sredstva dobieni za region-alen razvoj. "Regionalniot razvoj i ko-

hezionata politika na Ev-ropskata unija e tema na koja slovene~kite iskustva za nas se osobeno zna~ajni i se nadevam }e bidat mnogu korisni vo sproveduvaweto na nacionalnata politika na ramnomerniot region-alen razvoj”, istakna Musa Xaferi, ministerot za loka-lna samouprava i regionalna politika. Spored Xaferi, krajniot efekt koj treba da se postigne so ramnomerniot region-alen razvoj e da se napu{ti

monocentri~niot razvoj koj dovede do koncentracija kon glavniot grad, za smetka na site ostanati gradovi.“Potrebno e mnogu rabota i posvetenost. Efektite ne se vedna{ vidlivi, no se neminovni”, sovetuva Henrih \erke{, minister za lokalna samouprava i regionalen razvoj od Slovenija. Slovene~kata praktika po-kaùva deka dobrata ideja i koncept moè da se razvijat vo biznisi koi }e otvorat i novi rabotni mesta. Podatoc-

ite pokaùvat deka parite dobieni od pretpristapnite fondovi dosega najmnogu se iskoristile za izgradba na pati{ta i pro~istitelni stanici."Potrebeno e da se izgradat kapaciteti za menaxirawe na proektite poddràni od pretpristapnite fondovi. Ev-ropa nema da odobri nieden proekt dokolku ne vidi deka postojat ~ove~ki kapaciteti za vodewe na ovie proekti”, izjavi evroambasadorot Er-van Fuere.

Pretpristapnite fondovi se dobar motiv za koristewe na zaedni~kite resursi - zaklu~ija sogovornicite na konferencijata.

faza od izgradbata }e ~ini osum do devet milioni evra, koi }e bidat investi-rani vo izgradba na 3.000 kvadratni metri razladni komori i 4.000 kvadratni metri centar za pakuvawe, koj }e bide opremen so oprema po najsovremenite svetski standardi. Isto taka, se planira da se izgradat i dopolnitelni objekti, kako restoran, zemjodelska apteka itn. Vkupnata povr{ina na otkupniot centar iznesuva 57.000 kvadratni metri. Vo vtorata faza od izgradbata e predvideno da se inve-stiraat u{te 5 milioni evra. Zamenik-ministerot Ivanovski o~ekuva ovoj distributiven centar, prv od vakov vid vo Makedoni-ja, da gi podobri sostojbite so marketingot, otkupot i plasmanot na gradinar-skite i drugite zemjodelski proizvodi od Strumi~kiot i okolnite regioni.“Vladata investira{e 73 milioni denari za izgrad-ba na infrastrukturata

koja e potrebna za funk-cionirawe na otkupniot centar. Infrastrukturata e izgradena i sega ostanuva da se realizira glavniot proekt na Agrokor”, iz-javi zamenik-ministerot Ivanovski, koj najavi deka Vladata planira da obez-bedi u{te 15 lokacii na koi }e se gradat otkupni centri vo gradovi na teri-torijata na celata dràva, kako {to se Resen, Va-

landovo, Gevgelisko, Roso-man itn. Toj dodade deka polovina od ovie lokacii se ras~isteni i se podgot-veni za da se oglasat za zainteresiranite investi-tori. Gradona~alnikot na Stru-mica, Zoran Zaev, ne be{e pokanet na sredbata so pretstavnicite na Agrokor, no za "Kapital" objasni deka e zavr{ena izgrad-bata na infrastrukturata

koja vklu~uva mostovi, ulici, osvetluvawe, kanali-zacija itn.”Se nadevam deka naskoro }e se udrat temelite na ovoj centar, zatoa {to smetam deka e seriozna investicija koja }e pomogne vo podobruvawe i raz-vivawe na zemjodelskoto proizvodstvo vo Strumica”, veli Zaev. Objektot }ebide so povr{ina od 8.000 kvadratni metri i }e

raspolaga so najsovremena oprema za kalibracija, priemni hali, razladni komori, hali za pakuvawe, transportni sistemi itn., niz koi se o~ekuva da pominat 30 do 50.000 toni zelen~uk godi{no. Celta e da se ovozmoì nepre~en otkup na zelen~uk i ovo{je, koe }e se plasira na pazarite vo Hrvatska, no i vo zemjite od Evropskata unija.

PERICA IVANOVSKIZAMENIK-MINISTER ZA ZEMJODELSTVO Vladata investira{e 73 milioni denari za izgradba na infrastrukturata koja e potrebna za funkcionirawe na otkupniot centar. In-frastrukturata e izgradena i sega ostanuva da se realizira glavniot proekt na Agrokor.


EMA NIKOLOVSKA

Narodnata banka sobra 88 milioni evra od proda`ba na blagajni~ki

zapisi so kamata od 4,5%. So toa, vkupnoto saldo na pari vrzani vo blagajni~ki zapisi iznesuva 456 milioni evra. Nitu rekordno niskata kamata na ovie dràvni hartii od vrednost ne go namali interesot na bankarite za najgolem del od likvidnite sredstva da steriliziraat vo NBM, namesto da gi delat kako krediti za poddr{ka na ekonomijata. Nivnoto objasnuvawe e deka

rizicite vo ekonomijata s$ u{te se prenaglaseni i tie ne se podgotveni da vleguvaat vo dopolnitelen rizik. Eksper-tite sugeriraat NBM da go ograni~i iznosot na pari {to gi zapi{uva sekoja sreda pro-davaj}i zapisi i na toj na~in da gi natera bankarite pove-}e da kreditiraat.Istovremeno, i Ministerstvoto za finansii, pred dva dena, na aukcija na dràvni zapisi sobra 48 milioni evra. Se prodadoa {estmese~ni zapisi so devizna klauzula za

45 milioni evra, so kamata od 4,4% i u{te 3 milioni od {estmese~ni zapisi bez valutna klauzula, so kamata od 4,7%. Najgolem interes za ovie zapisi pokaàa kompaniite, a pomal bankite.

NBM SOBRA 88 MILIONI EVRA OD ZAPISIBITOLSKATA MLEKARNICA ]E INVESTIRA 2,5 MILIONI EVRA VO OPREMA

Strogite kontroli na Carinskata uprava, zajaknatite merki od sosednite zemji, posebno od strana na Bugarija, kako i

vospostavuvaweto na zakon-ska regulativa za kontrola na falsifikati vo Kosovo, sekoja godina go namaluvaat brojot na {vercuvana stoka koja gi pominuva granicite na na{ata zemja. Osven toa, vospostaveni se kriteriumi za analiza na rizik, koi vo golema mera pridonesu-vaat za efikasna kontrola i targetirawe na rizi~nite stoki i rizi~nite podra~ja od kade {to doa|a, velat vo Carinskata uprava. Ovaa godina, vo prvite osum meseci carinskite slu`bi imaat zapleneto vkupno 116.113 par~iwa falsifi-kuvana stoka, no brojkata na uni{teni par~iwa s$ u{te ne e poznata. Kolku za sporedba, vo 2009 godina bea zapleneti pove}e od eden milion par~iwa i 196 kilogrami razli~ni vidovi stoka. Ovaa brojka vo 2008 godina, pak, iznesuva{e 983 iljadi par~iwa, 20 iljadi kilogrami, 11 iljadi litri

116iljadi par~iwa falsifi-kuvana stoka se zapleneti od makedonskata carin-

ska slu`ba vo prvite osum meseci godinava, vo sporedba so eden milion

par~iwa za cela 2009 godina

RIGOROZNITE KONTROLI GI ODVRA]AAT [VERCERITE

POMALKU FALSIFIKUVANA STOKA VLEGUVA VO ZEMJAVA

Carinskata uprava za izminatite osum meseci intervenirala vo 49 slu~ai, poradi osnovano somnevawe deka se pov-reduvaat prava od intelektualnata sopstvenost pri uvoz, izvoz i tranzit na stoka, vo sporedba so 130 slu~ai lani i 173 slu~ai vo 2008 godina

i 550 metri stoka.“Soglasno Zakonot za car-inski merki za za{tita na prava od intelektualnata sopstvenost, a po zavr{enata postapka za utvrduvawe na falsifikat i povreda na pravoto na intelektualna sop-stvenost, Carinskata uprava za izminatite osum meseci intervenira vo 49 slu~ai, poradi osnovano somnevawe deka se povreduvaat prava od intelektualnata sopstvenost pri uvoz, izvoz, tranzit na stoka, kako i pri postapka na carinsko skladirawe, od koi vo 20 slu~ai se postapuva po slu`bena dol`nost”, objasni Goran Georgiev, sovetnik na direktorot na Carinska uprava. Vo 2009 godina Carinska-ta uprava intervenirala vo 130 slu~ai na osnovano somnevawe za povreda na prava od intelektualnata

DEL OD FALSIFIKUVANATA STOKA ODI NA JAVNI LICITACIIPoslednite statistiki sprovedeni vo 2009 godina velat deka za pravno izvr{enata zapleneta stoka, otkako se pominati site upravni i sudski postapki, Carinskata uprava taa godina sprovela tri javni licitacii za proda`ba i za istite nema ponuduva~i. Isto taka, ima i osum objavi za proda`bi po pat na pribirawe na ponudi i za istite nema ponuduva~i, i tri proda`bi so neposredna spogodba, pri {to e prodadena stoka vo vkupna vrednost od okolu 290 iljadi denari. Vo istiot period, Vladata na Makedonija donese 10 re{enija za besplatno otstapuvawe na zapleneta stoka na dràvni organi i humanitarni organizacii.

Menaxmentot na bitol-skata mlekarnica IMB najavi investicija od

2,5 milioni evra za osovre-menuvawe i modernizacija na kapacitetite. Celta e da se postignat kapaciteti na proiz-vodstvo na 140.000 litri mleko na den, odnosno celokupnoto mleko koe vleguva vo mleka-rnicata da bide preraboteno vo te~ni proizvodi.“Toa }e bide strate{ka in-vesticija koja }e & ovozmoì modernizacija i poefikasno

i poekonomi~no rabotewe. Ova e strate{ka investicija za kompanijata i se o~ekuva vo narednite deset godini da obezbedi stabilnost na kompanijata”, veli Sa{o Vasi-levski, direktor na proizvod-stvo vo fabrikata.Strategijata na mlekarnicata e razvoj na proizvodite od ov~o mleko, ~ij izvoz raste sekoja godina. Vo izminatite tri godini za opremuvawe na mlekarnicata se vloèni okolu devet mil-

ioni evra, a kapacitetite za fermentirani proizvodi se zgolemeni za 200%. Vo 2007 godina prerabotuvavme 20.000 litri jogurt, denes prerabotu-vame okolu 60.000 kiselo-mle~ni proizvodi dnevno, dodava Vasilevski.Od mlekarnicata potenciraat deka IMB prodava makedonsko mleko vo zemjite vo regionot, a deka zgolemeniot uvoz na ovie proizvodi e poradi prodorot na dve srpski mlekarnici na na{iot pazar.

sopstvenost, brojka koja e, pak, za 40 slu~ai pomala sporedeno so 173 slu~ai vo 2008 godina.

[TO SO ZAPLENETATA ORIGINALNA, A NEPRIJAVENA STOKA?

Najgolem del od zaplenetata i uni{tena stoka doa|a od Kina i od Turcija, a od ma-terijalite koi se zapleneti poslednive godini najmnogu se {vercuvaat cedea, kozmeti~ki preparati, etiketi i kop~iwa, sportska oprema i obuvki, mobilni telefoni, kako i parfemi, ~asovnici i delovi za avtomobili. No, koga stanuva zbor za luk-suzna originalna stoka koja e neprijavena, vo carinskata slu`ba informiraat deka kaj

vakvite slu~ai procedurata e posloèna, pa pominuva vreme dodeka se odlu~i {to }e se slu~uva so nea.“Stokata se zaplenuva i se prezema od Komisijata za prekr{oci, a potoa za nea ima soodvetna postapka”, veli Georgiev. Zaedno so pregledite na grani~nite i vnatre{nite carinski ispostavi, poradi konstatirani obidi za nelega-len uvoz ili tranzit, privre-meno se zadràni zna~itelni koli~ini razna stoka, kako cigari, tekstilni proizvodi, elektri~ni aparati, lekovi, nakit i biùterija, tkae-nini, ko`ni tepisi, kako i gasna love~ka i pi{tolska municija.

Del od ona, pak, {to carin-skata slu`ba ne uspeva da go zapleni, doa|a do racete na Dràvniot pazaren inspek-torat, koj isto taka raboti so poln kapacitet. Kako {to ni kaàa ottamu, podatocite od ovaa godina s$ u{te gi nemaat, no za 2009 godina brojkata na zapleneta stoka za koja sudski e dokaàno deka e falsifikuvana izne-suva 7 milioni par~iwa. Najgolemo zaplenuvawe ima na piratski cedea i na cig-ari, koi vo najgolem del se uni{teni, a del se vo proce-dura da se utvrdi dali sta-

nuva zbor za falsifikati. Iako Pazarnata inspekcija pravi premnogu kontroli, ne moè da se bori protiv falsifikuvanata stoka, zatoa {to inspektorite na teren naiduvaat na niza problemi so sopstvenciite na stokata, pa mora da se povle~at. Na golemi problemi naid-oa vo [uto Orizari i na Bit-pazar, kade {to mnogu ~esto doa|a do konflikt me|u na{ite inspektori i sopst-venicite na stokata, objasni Viktor Bermenxiev, rakovodi-tel na sektor vo Dràvniot pazaren inspektorat.

14 BALKAN BIZNIS POLITIKA07.10.2010 ÊTVRTOK

Slovene~kata Centralna banka procenuva deka rastot na nacionalniot

bruto-doma{en proizvod (BDP) }e iznesuva 1,1%, so {to za 0,2% boda ja namali svojata procenka od april, za ekonomski rast od 1,3%.Rastot na BDP vo narednite dve godini, spored procenkite na slovene~kata Centralna banka, bi trebalo da bide umeren - narednata godina

BDP bi trebalo da porasne za 1,9%, a vo 2012 godina za 2,9%. Guvernerot na slovene~kata Centralna banka, Marko Krawec, kako glavni rizici vo procenkite na idnoto ekonomsko zazdravuvawe gi navede te{kotiite povr-zani so konsolidiraweto na javnite finansii, mo`noto na-maluvawe na pobaruva~kata na stranskite pazari, na

koi Slovenija izvezuva, i eventualni te{kotii vo ba-raweto stranski finansiski izvori.

SLOVENE^KATA CENTRALNA BANKA OÊKUVA RAST NA BDP OD 1,1% VO 2010 GODINA

Evropskata banka za ob-nova i razvoj (EBOR) potpi{a tri kreditni

linii, vo vkupna vrednost od 230 milioni evra, so dru{tvata-}erki na Jurobank i Ef Xi Grup vo Bugarija, Romanija i Srbija, za dode-luvawe krediti za pretpri-jatijata vo trite zemji.Kreditnite linii na EBOR, na Po{tenska banka i Bankpost vo Romanija i Eurobank EFG

(Eurobank EFG) vo Srbija }e im obezbedat podolgoro~no finansirawe za pomo{ na nivnata struktura na finan-sirawe, raznoobraznost i pro-dolùvawe na rokovite za nivno zadolùvawe, i }e im pomognat da prodolàt so dodeluvawe na krediti kon ekonomiite na zemjite. Vo ramkite na spogodbata, Po{-tenska banka }e dobie 75 mi-lioni evra, Bankpost

}e dobie 95 milioni evra, a Eurobank EFG vo Srbija }e dobijat 60 milioni evra novo finansirawe od EBOR.“EBOR e zadovolna od pro{i-ruvaweto na sorabotkata soEurobank EFG, za da se pro{iri dostapnosta do sredstvata za biznis vo Bu-garija, Romanija i Srbija”, re~e Nik Tesejman, izvr{en direktor za Finansiski in-stitucii vo EBOR.

EBOR DAVA 230 MILIONI EVRA ZA PODDR[KA NA KREDITIRAWETO VO BUGARIJA, ROMANIJA I SRBIJA

Srpskata vlada pod-gotvi nov postkri-zen model na eko-nomski rast i raz-voj na Srbija od

2011 do 2020 godina, koj predviduva godi{en prose~en rast na bruto-doma{niot proizvod od 6%. Noviot model na ekonomski rast na Srbija bara dva me|usebno povrzani pres-vrti. Edniot e nerealnite ambicii vo potro{uva~kata da se svrtat kon investicii vo modernizacija na in-dustrijata, zemjodelstvoto i produktivnite uslugi koi pottiknuvaat izvoz i obez-beduvaat devizen priliv. Vtoriot se odnesuva na krei-raweto popovolen biznis i investiciski ambient, kade {to vladata i dràvnite institucii se glavna adresa, izjavi ekonomskiot sovetnik na srpskiot premier, Jurij Bajec."Toa e patot na pazarni re-formi i toa e evropskiot pat", naglasi Bajec, dodavaj}ideka pribliùvaweto na Srbija kon Evropskata unija (EU) zna~i pomal rizik za investirawe, pogolem interes na stranskite investitori i dopolnitelno ohrabruvawe na doma{nite pretpriema~i.“Sekoj ~ekor koj n$ pribliùva kon EU go namaluva rizikot

na investiciite, sekoja re-forma vo javniot sektor gi namaluva tro{ocite na raboteweto i ja podignuva konkurentnosta, a so toa i Srbija profitira od vlezot vo Unijata, koja e glavnata poraka na ovoj model”, istak-na Bajec.Toj istakna deka zad pred-loèniot model stojat konk-retni brojki, jasno definira-na makroekonomska politika i osnovni pravci na restruk-turirana ekonomija.Bajec izrazi uveruvawe deka predloèniot model za razvoj na zemjata }e go prifati i sekoja naredna demokratski orientirana srpska vlada, koja ima evropsko oprede-luvawe.Timot od srpski eksperti koi rabotea na noviot model go imaa predvid i faktot deka EU e soo~ena so globalna kriza (2008 i 2009 godina) i ja promovira{e svojata razvojna programa do 2020 godina, definiraj}i gi sop-stvenite celi za ekonomski rast, vrabotuvawe i namalu-vawe na siroma{tijata. Bajec istakna deka predvide-niot godi{en minimum na direktni stranski investicii vo noviot model na razvoj iznesuva 2,3 milijardi evra, pri {to se smeta i na zazdra-vuvawe i rast na doma{noto {tedewe, koe za podolg period bi se izedna~ilo so ulogata na stranskite investicii.“Imaj}i ja predvid ovaa va`-

na zada~a, taa ne bi moèla da se realizira dokolku ne se namali rizikot na rabote-weto vo Srbija, {to }e pri-donese kandidatura na Srbija za ~lenstvo vo EU, a potoa ijasni rokovi i datumi za nej-zino polnopravno ~lenstvo”, re~e Bajec.Drug element za namaluvawe na rizikot, {to e zada~a na ovaa i site drugi vladi, kako {to napomena Bajec, e da gi eliminiraat nepotrebnite prepreki, ograni~uvawa i korupcijata, koi go optova-ruvaat raboteweto i gi od-bivaat investitorite od zem-jata kon drugi destinacii.Istovremeno, na doma{nite pretpriema~i dràvata treba da im ovozmoì polesno da di{at preku dano~nite re-formi i namaluvaweto na javnite rashodi tamu kade {to ne se potrebni, so cel da moàt da investiraat so po-golema hrabrost i sigurnost.Koga stanuva zbor za na-jgorliviot problem so koj se soo~uvaat Srbite, a toa e golemata nevrabotenost, Bajec izjavi deka ne se vozmo`ni novi rabotni mesta bez novi investicii, a tie bi moèle

da se ostvarat samo so po-volen biznis-ambient.“Na Srbija & se potrebni golemi inesticii, kako Fiat, no i mnogu mali investi-tori koi gledaat mo`nost za profit, {to na na{ata zemja }e & obezbedat pogolem rast na bruto-doma{niot proizvod (BDP), novi rabotni mesta i pogolemi plati”, re~e Bajec, pora~uvaj}i deka za noviot model na razvoj potrebna

e i politi~ka podgotvenost i poddr{ka na ekonomijata, vrabotenite i po{irokata javnost.Toj izrazi strav deka nekoj drug, populisti~ki model na razvoj, koj bi vetuval rast na potro{uva~kata i standardot na ve{ta~ka osnova i na kra-tok rok, bi ja odvlekol Srbija nazad vo drugi vremiwa koga vladee{e visoka inflacija, bezvredna nacionalna valuta

i op{ta nesigurnost. “Investiciite, restrukturi-raweto na ekonomijata, pogo-lemiot izvoz. Toa e bazata za novi rabotni mesta, za nov ekonomski rast i za-toa iskreno mislime deka predloèniot model e vistin-ski patokaz za Srbija da gi iskoristi svoite potencijali i deka patot kon EU istovre-meno zna~i i pat kon podobar ìvot”, zaklu~i Bajec.

INVESTICII, RESTRUKTURIRAWE I POGOLEM IZVOZ ZA ZABRZAN RAZVOJ

SRBIJA PROMOVIRA[E NOV, POSTKRIZEN MODEL

Noviot model na ekonomski rast na Srbija bara dva me|usebno povrzani presvrti. Edniot e nerealnite ambicii vo potro{uva~kata da se svrtat kon investicii vo modernizacija na industrijata, zemjodelstvoto i produktivnite uslugi koi pot-tiknuvaat izvoz i obezbeduvaat devizen priliv. Vtoriot se odnesuva na kreiraweto popovolen biznis i investiciski ambient

��

VESNA [email protected] 2,3

milijardi evra e predvideniot godi{en

minimum za stranski investicii

UTRE SPECIJALEN PRILOG

GAXETI I INFORMATI^KA TEHNOLOGIJA

ZA SITE INFORMACII JAVETE SE NA:TEL. 2551 441 LOK 102 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKIILI ISPRATETE E-MAIL NA: [email protected] KAPITAL MEDIA GROUP DOOP-FAH 503 1000 SKOPJETEL. 2551 441; FAKS. 2581 440

� KAKOV TIP NA OPREMA DA SE NABAVI ZA KOMPANIJATA DA BIDE ISTOVREMENO FUNKCIONALNA, EFIKASNA, MODERNA I VO TREND?

� KAKO DA SE NAMALAT TRO[OCITE ZA INFORMATI^KATA TEHNOLOGIJA BEZ DA SE NAMALI EFIKASNOSTA?

� KOI SE NAJNOVITE TRENDOVI VO INFORMATI^KATA TEHNOLOGIJA?

� ZELENA TEHNOLOGIJA – NOVA TEHNOLOGIJA ZA [TEDEWE NA ENERGIJA

OVA SE SAMO DEL OD TEMITE ZA KOI ]E MO@E DA PROÎTATE VO SPECIJALNIOT DO-DATOK GAXETI I INFORMATI^KA TEHNOLOGIJA

� Jurij Bajec, sovetnik na srpskiot premier, izrazi uveruvawe deka predloèniot model za razvoj na zemjata }e go prifati i sekoja naredna demokratski orientirana srpska vlada so evropska vizija.

15BALKAN BIZNIS POLITIKA 07.10.2010ÊTVRTOK

Srpskiot pretsedatel, Boris Tadi}, iz-javi deka me|u bogatite biznismeni vo Srbija treba da se promovira potegot

na naj-bogatiot ~ovek vo Amerika, osnova~ot na Majkrosoft, Bil Gejts, da podaruvaat polovina od svoeto bogatstvo.Toj istakna deka pred nekolku godini na biznismenite im predloìl da go platat {koluvaweto na srpskite studenti vo stran-stvo, po {to bi bile obvrzani da se vratat vo Srbija i da rabotat za dràvata.“Biznismenite ne me poslu{aa, a gledam deka nekoi od niv sega formiraat fondacii,

i toa deluva tragikomi~no”, re~e Tadi}.Srpskiot pretsedatel izjavi deka potegot na Gejts i osum-desetina milijarderi da mu podarat na op{testvoto del od svojot imot pokaùva deka tie smetaat deka ne e pris-tojno da se raspo-laga so bogatstvo koe ne moè da se potro{i so generacii.

BIZNISMENITE TREBA DA DADAT DEL OD SVOETO BOGATSTVO

Turcija planira da go lan-sira svojot prv satelit za sobirawe razuznava~ki

informacii vo 2012 godina, izjavi turskiot premier, Rexep Taip Erdogan.Satelitot }e ja namali zavis-nosta na Turcija od ameri-kanskoto razuznavawe pri operaciite i protiv sepa-ratistite od Kurdistanskata rabotni~ka partija (PKK), koi napa|aat turski voeni celi

od bazite vo severen Irak. "Razuznava~kiot satelit Gok-tjork }e bide lansiran vo 2012 godina”, re~e Erdogan pred ~lenovite na negovata partija. Turcija koristi razuznava~ki informacii od Va{ington za zgolemuvawe na efikasnosta na operaciite protiv PKK. Okolu 40.000 lica zaginaa vo konfliktot od 1984 godina, koga PKK po~na oruèn otpor.

Ednostranoto primirje, {to separatistite go objavija vo avgust, vo posledno vreme go namali nasilstvoto.

TURCIJA ]E GO LANSIRA PRVIOT SATELIT VO 2012 GODINA

Italijanskata kompanija Dajtek naskoro }e po~ne so izgradba na fabrika vo

Ni{, vo koja }e bidat vrabo-teni 400 lica. Investicijata e vredna 12 milioni evra.Pretstavnici na italijanskata kompanija, ~ija dejnost e proiz-vodstvo na avtodelovi, v~era potpi{aa dogovor so grad-skite vlasti, koi za potrebite za izgradbata na fabrikata besplatno }e otstapat {est hek-tari zemji{te vo industriskata zona na Ni{. Dajtek od Ni{ }e gi snabduva so delovi Mercedes, Reno, Xeneral Motors i Fiat.Pokraj ova, italijanskiot inves-titor }e dobie besplatno dve kancelarii vo gradot, koi }e moè da gi koristi do izgrad-bata na fabrikata.Sovetot na op{tinata Ni{ neo-damna donese odluka besplatno da & otstapi zemji{te i na ju`nokorejskata kompanija Jura, koja isto taka najavi izgradba na fabrika vo industriskata zona kaj Ni{.

DAJTEK GRADI FABRIKA VO NI[

Gr~kata pravoslavna crkva }e u~estvuva so zaem vo zgolemuvaweto na kapitalot

na Nacionalnata banka na Grcija, objavi atinskiot vesnik "Vima”.Odlukata za toa bila donesena od Svetiot sinod na crkvata, koja poseduva 1,6% od akciite na Nacionalnata banka na Grcija.U~estvoto na crkvata }e bide so kredit vo iznos od 26 mil-ioni evra, koj pretstoi da bide sklu~en so Helenik Postbank.

GR^KATA CRKVA, SO 26 MILIONI EVRA ]E KUPUVA AKCII OD NACIONALNATA BANKA

Holdingot TAV, najgolemiot sopstvenik na aerodrom-ski terminali vo Turcija,

planira da go pro{iri biznisot vo Severna Afrika, Bliskiot Istok i Isto~na Evropa, vo nas-tojuvawe da go zgolemi brojot na patnici godi{no na 70 mil-ioni, od sega{nite 40 milioni, izjavi izvr{niot direktor na taa kompanija, Sani [ener. "Taa cel bi trebalo da se ostvari so vkupen rast na kompanijata i prezemawe aerodromi vo regionot", izjavi [ener vo Istanbul, kade {to se odrùva Me|unaroden sovet na aerodromite. Holdingot TAV vo desettata go-dina od postoeweto postavi cel do 2020 godina da go zgolemi na 10 brojot na aerodromi so koi upravuva, sekoja godina po eden pove}e, izjavi [ener pred u~esnicite na konferencijata, na koja se utvrduva zaedni~ka strategija za razvoj.

TURSKI TAV SE [IRI VO AFRIKA, BLISKIOT ISTOK I EVROPA

16 SVET BIZNIS POLITIKA07.10.2010 ÊTVRTOK

Izborite za ameri-kanskiot Kongres i guvernerskite mesta vo SAD, koi }e se odràt na vtori

noemvri, moè da prerasnat vo novite najskapi izbori vo istorijata, javuva britanskiot vesnik "Gardijan".Republikancite minatiot mesec dobile {est pati pove-}e sredstva od demokratite za izborite, koi vo su{tina pretstavuvaat test za mis-leweto na amerikanskata javnost za dosega{nata rabota na pretsedatelot na SAD, Barak Obama. Duri pet milijardi dolari }ese potro{at za kampawata za izborite, koi }e bidat pokazatel na zadovolstvoto na amerikanskata nacija od dosega srabotenoto na Obama. Za sporedba, vo bitkata za Belata ku}a vo 2008 godina bile potro{eni samo edna milijarda dolari.

ANONIMNO DONIRAWE ZA POLITI^KITE KAMPAWI

Spored dosega{nite anketi, na demokratite im se zakanuva katastrofa, dodeka Obama so posledni sili se bori da ja so~uva svojata pozicija. Republikancite se vo podem,

najmnogu blagodarenie na velikodu{nite donacii od golemite multinacionalni korporacii.Vrhovniot sud na SAD na po~etokot od ovaa godina go izmeni vrhovniot zakon i dozvoli anonimno donirawe vo politi~kite kampawi, {to golemite korporacii go pri-fatija so otvoreni race.

Pablik Sitizen, neprofitnata organizacija za sledewe na tro{eweto na korporaciite na izborite i lobiraweto, objavuva deka republikan-cite minatiot mesec dobile {est pati pove}e sredstva vo donacii, za razlika od demokratite, dodeka do krajot na ovoj mesec moè da vodat so deset nasprema eden.

Pogolemiot del od sredstvata pristignale od Vol Strit i od bankarskata, zdravstvenata i farmacevtskata industrija.“Ovie izbori }e pokaàt kolkava }e bide slobodata na Obama vo ostatokot od ne-goviot mandat. Kako {to stojat rabotite, negovite mo`nosti se skromni, bez nade` deka }e dobie nekakva slobo-

da”, kaùva Leri Sabato, analiti~ar na Univerzitetot vo Virxinija.Na vtori noemvri Amerikan-cite izbiraat edna tretina od ~lenovite na Senatot, glasaat za celiot zastapni~ki dom - Kongresot, kako i za 37 guverneri.

Analiti~arite prognoziraat deka pretstojnite delumni izbori se mnogu pova`ni od prethodno. Tie najdobro }e ja pokaàt pretsedatelskata sudbina na Obama, kako i vlijanieto na potezite na “~ajnata partija” vrz repub-likancite.

Republikancite minatiot mesec dobile {est pati pove}e sredstva od demokratite za izborite, koi vo su{tina pretstavuvaat test za misleweto na amerikanskata javnost za dosega{nata rabota na amerikanskiot pretsedatel. Pogolemiot del od sredst-vata pristignale od Vol Strit i od bankarskata, zdravstvenata i farmacevtskata industrija

��

AMERIKANSKITE KORPORACII VO AKCIJA

DAVAAT PET MILIJARDI DOLARI NA REPUBLIKANCITE ZA DA GO SRU[AT OBAMA

Pretstavnicite na EU vr{at pritisok vrz Kina za taa itno da

ja zgolemi vrednosta na svojata nacionalna valuta, juanot, so cel, kako {to tvrdat, vospostavuvawe na ramnoteà vo globalnata ekonomija.“Vrednosta na kineskata valuta i ponatamu e potcen-eta. Apelirame do Kina za uredna, zna~ajna i seopfatna apresijacija na juanot”, izja-vi vo Brisel luksembur{kiot

premier i pretsedava~ na evrozonata, @an-Klod Junker, po zavr{uvaweto na Samitot EU-Azija.Junker dodade deka kineskata vlast, sepak, ne go deli vakvoto mislewe na EU i ne smeta deka vrednosta na juanot e preniska.EU i SAD ja obvinuvaat Kina deka ve{ta~ki ja odrùva vrednosta na svojata na-cionalna valuta na nisko nivo, so cel da go pottiknuva doma{niot izvoz, so {to ja

zagrozuva konkurentnosta na zapadnite firmi.

EU BARA KINA ITNO DA JA ZGOLEMI VREDNOSTA NA JUANOT

Nesoglasuvawata na evropskiot pazar na dràvni obvrznici gi

zgolemija ranite na bankite i dràvite koi zakrepnuvaat od krizata i predizvika prekin vo procesot za obnovuvawe na stabilnosta na svetskiot finansiski sistem”, zaklu~i Me|unarodniot monetaren fond (MMF) vo najnoviot redoven izve{taj. Finan-siskiot sistem s$ u{te e vo period na neizvesnost i s$ u{te pretstavuva ahilova

peta na globalnoto ekonomsko zazdravuvawe, zaklu~i MMF vo esenskiot izve{taj. Zastojot vo procesot na zazdravuvawe predizvika nesoglasuvawe na pazarot na dràvni ob-vrznici vo Evropa, koj e zagrièn zaradi nivoto na zadolènost na nekoi zemji vo evrozonata i za potrebata za kratkoro~no reprogramirawe na dolgovite. Vo me|uvreme, sostojbata se podobrila blagodarenie na odlu~nata reakcija na Vla-

data, koja pomogna vo stabiliz-iraweto na pazarot na kapi-tal, namaluvaweto na rizikot, no neizvesnosta e prisutna, konstatira MMF. Globalniot bruto-doma{en proizvod raste vo soglasnost so minatite proekcii. Pritoa, zabeleàn e silen rast na pazarot, dodeka vo razvienite ekonomii ve}e po~na procesot na ukinuvawe na merkite za pottiknuvawe i zgolemena orientacija kon odr`livost, koja se temeli na pobaruva~kata.

MMF: FINANSISKIOT SISTEM SÈ U[TE E VO NEIZVESNOST

5 milijardi dolari }e se potro{at za

kampawata na republikancite

VASE [email protected] 6

pati pove}e sredstva dobile republikancite vo odnos na demokratite

minatiot mesec

DEMOKRATITE ZAOSTANUVAAT SO 6% ZAD REPUBLIKANCITENajnovata predizborna anketa na "Va{ington post" i ABC Wuz pokaùva deka demokratite na eden mesec pred izborite go namalile katastrafalnoto zaostanu-vawe zad republikancite.Raspoloènieto na javnosta i ponatamu e naso~eno kon republikancite, no prepolovena e prednosta od 12 procentni poeni, koi gi imale na po~etokot od sep-temvri. Spored anketata, 49% od ispitanicite glasale za republikanskite kandidati, dodeka 43% glasale za demokratskite kandidati.Poddr{kata na samiot pretsedatel Obama se vratila na nivoto od juli, pa sega ja ima poddr{kata od 50% od ispitanicite, po rekordniot pad vo septemvri na 46%. Za vreme na pretsedatelskite izbori od 2008 go-dina, Obama ja imal poddr{kata na 70% od gra|anite na SAD.

� Poddr{kata na Obama e namalena za 20% vo sporedba so 2008 godina

17SVET BIZNIS POLITIKA 07.10.2010ÊTVRTOK

Administracijata na pret-sedatelot na SAD, Barak Obama, soop{ti deka na

Belata ku}a }e bidat postave-ni solarni plo~i, so {to bi se ohrabrile Amerikancite pove}e da gi koristat obnov-livite izvori na energija.Biv{iot pretsedatel, Ximi Karter, postavil solarni plo~i na sedi{teto na ameri-kanskata administracija vo 1979 godina, no istite bile trgnati od strana na Ronald Regan.

Ministerot za energetika, Stiven ̂ u, izjavil deka dvata novi solarni paneli }e bi-dat povtorno postaveni za Amerikancite da vidat deka novata tehnologija e podgot-vena i sigurna.“Upotrebata na solarnata energija niz zemjata }e & pomogne na Amerika da bide predvodnik vo globalnata ekonomija vo narednite go-dini”, veli û.Administracijata na Obama minatata godina go usvoi

stimulaciskiot paket koj treba da ja pottikne up-otrebata na solarnata i ostanatite obnovlivi izvori na energija.

BELATA KU]A POTTIKNUVA KORISTEWE NA SOLARNA ENERGIJA

Samo vo germanska-ta severnorajnska oblast Vestvalija momentalno ima 666 kineski kompanii,

a o~ekuvame ovoj broj da se zgolemuva,- veli Petra Vesner, menaxerkata na agencijata za stranski in-vesticii, NRV Invest. Mi-natata godina Kina be{e tret najgolem investitor vo svetot, koga stanuva zbor za kupuvawe udeli vo stranski kompanii. Iako investiciite dominantno bea naso~eni vo Azisko-pacifi~kiot region, denes Kinezite s$ pove}e se interesiraat i investiraat vo ekonomskiot motor na Evropa - Germanija.Najnaselenata germanska provincija, Vestvalija, na godine{niot Ekspo vo [an-gaj isprati okolu 240 lu|e: pretpriema~i, ministri, gradona~alnici, karneval-sko dru{tvo, pa duri i ping-pong yvezdata Timo Bol. Site tie bile regrutirani za da ja promoviraat ovaa pokraina i da gi privle~at investitorite, kako {to toa go pravela i menaxerkata na NRV Invest, Petra Vesner, koja veli deka ovaa germanska pokraina e na prvo mesto vo Evropa spored brojot na kineski investicii. Spored vesnikot "Handelsb-

lat", Kinezite ovaa godina se na ~etvrto mesto me|u stranskite investitori vo Germanija, so udel od 8%, pred investitorite od Velika Britanija i Japonija.Spored podatocite na so-juznata banka, vkupnite ki-neski investicii iznesuvale samo 568 milioni evra. I pokraj ekonomskata kriza, tie porasnale za 33%. Re~isi polovina od kineskite in-vesticii vo Evropa se vo Germanija. Najdobar prim-er za toa e formiraweto na evropskoto sedi{te na

eden od najgolemite svetski proizvoditeli na ma{ini za grade`ni{tvo, Sani, vo Bedburg kaj Keln. Petra Vesner smeta deka krizata go zabavila ovoj proekt, no deka nabrzo ovoj pogon }e bide otvoren i podgotven za rabota.Generalniot menaxer na Sani, Ksiang Venbo, neo-damna ja posetil germanskata kancelarka, Angela Merkel, pa vo taa prigoda izjavil deka Germanija e privle~na za kineskite investitori bidej}i ima “najdobro proiz-

vodstvo”.Kinezite zatoa sakaat da ja iskoristat dobroobrazo-vanata germanska rabotna sila, pa svoite proizvodi od Germanija da gi prodavaat nasekade niz svetot.No, Ksiang Venbo na kancelar-

kata & soop{til i nekoi ne-prijatni raboti. Ona na {to toj se poàlil go potvrduva i dràvniot sekretar vo Ministerstvoto za ekonomija na Saksonija i Anhalt, Detlef [ubert.“Nie vo Germanija mora da se

nau~ime da im izdavame vizi na Kinezite. Neprifatlivo e eden investitor koj saka vo Germanija da vloì 100 mil-ioni, da mora da stoi vo re-dot na ambasadata i da ~eka tri meseci dodeka da dobie termin”, veli [ubert.

VASE [email protected]

33% porasnale kineskite

investicii vo Germanija za vreme na

ekonomskata kriza

[efot na amerikanskite Federalni rezervi, Ben Bernanke, veli

deka na ekonomijata na SAD moè da & se pomogne preku novi kupuvawa na stoki od strana na centralnata banka.Federalnite rezervi razmis-luvaat za lansirawe na nova programa za kupuvawe na dràvniot dolg, so {to bi se namalile kamatnite stapki na hipotekite, kreditite na pretprijatijata i drugite dolgovi.

“Dopolnitelnoto kupuvawe, iako ne znaeme to~no za kol-kava brojka stanuva zbor, moè da gi olesni finansis-kite uslovi”, veli Bernanke.Vo tekot na recesijata, Fed-eralnite rezervi kupile 1.700 milijardi dolari hipotekarni obvrznici i dolgovi, kako i dràvni hartii od vrednost, {to Bernanke gi narekuval “efektivna programa”.Se smeta deka centralnata banka na SAD }e po~ne so skromna suma, od moèbi 100

milijardi dolari ili pove-}e, pa podocna }e odlu~uva kolku i dali dopolnitelno }e kupuva.

FED KUPUVA DEL OD DR@AVNIOT DOLG NA SAD

KINA BARA NOVI PAZARI

GERMANIJA E NAJINTERESNA ZA KINESKITE INVESTITORI

Spored pi{uvaweto na ekonomskiot vesnik "Handelsblat", Kinezite ovaa godina se na ~etvrto mesto me|u stranskite investitori vo Germanija, so udel od 8%, pred investitorite od Velika Britanija i Japonija

��

� Generalniot menaxer na Sani, Ksiang Venbo, potpi{uva dogovor za sorabotka so Germanija, vo prisustvo na kancelarkata Angela Merkel

666 kineski kompanii

ima samo vo Vestvalija

568 milioni evra

iznesuvale kineskite investicii vo Germanija

vo poslednata godina

KINA SE SVRTUVA I KON RUSIJAKineskiot pretsedatel, Hu Xintao i ruskiot pretsedatel, Dimitrij Medvedev, potpi{ale zaedni~ka izjava so koja se utvrduva deka Kina i Rusija se soglasile vo namera-ta i èlbata “da go prodlabo~at celokupnoto strate{ko partnerstvo i koordinacija”.“Na{ite odnosi nikoga{ ne gi krasela vakva razmena na zaemna doverba”, izjavil Medvedev po potpi{uvaweto na zaedni~kata izjava.Kineskiot pretsedatel izrazil èlba Medvedev da dozvoli “razvoj na strate{koto kinesko-rusko partner-stvo”, koe po~nalo vo 1996 godina i e prvoto koe go potpi{ala Rusija.“Ovoj model pretstavuva obid za sorabotka od koj ko-rist }e imaat dvete zemji”, rekol kineskiot pretsedatel.Dvete zemji, isto taka, potpi{ale dogovor za zae-mno investirawe i strate{ka sorabotka vo sektorite kako nuklearna energija, vloùvawa vo aluminium i zaedni~ka borba protiv terorizmot. Pretsedatelite na dvete zemji najavile i zaedni~ki proekt vreden pet milijardi, koj predviduva izgradba na naftena rafin-erija na kineskoto pristani{te Tianxinu i mreà od okolu 500 benzinski pumpi vo Kina.

18 FEQTON07.10.2010 ÊTVRTOK

�� Sudbinata na oddelot za proizvodstvo na motori vo General Electric najmnogu }e za-visi od toa kolku, za vreme na narednite izbori, na senatorite vo Kongresot im se bitni rabotnite mesta koi kompanijata gi kreirala vo Ohajo, Masa~usets i Indijana

Otkako vo avgust godinava na-jgolemata svets-ka kompanija za hrana Nestle

(Nestle), najavi deka }e gi zgolemi svoite 29,8% akcii vo Loreal, se pro{irija {pekulaciite deka {vaj-carskiot gigant saka da ja prezeme francuskata ku}a za ubavina. I ne e ~udo za Nestle da se zboruva kako za gigant koj moè s$ da kupi. Kompanijata e najgolem igra~ vo bi-znisot so sladoled otkako ja kupi gr~kata kompanija Delta i celosno go prezede rakovodstvoto na Drejers. Pred tri godini ja kupi i kompanijata Gerber, proizvoditelot na bebe{ka hrana. Ovaa akvizicija, pak, povtorno go potseti svetot na po~etocite na ovoj golem organizam, koj, kako i lu|eto, po~na so - bebe{kata hrana.

[VAJCARSKA LEGENDA

Kompanijata Nestle datira od 1867 godina, koga bile osnovani dve razli~ni {vajcarski pretprijatija {to podocna }e go oformat jadroto na Nestle. Ednoto od niv bilo sopstvenost na Henri Nestle, koj istata godina razvil formula za bebe{ka hrana bazirana na mleko i nabrzo po~nal da ja prodava. Toj se pen-zioniral vo 1875 godina, a po dve godini, kompanijata-rival, Anglo-{vajcarskata kompanija za mleko, na pazarot se pojavila so sli~en proizvod. Toga{, kompanijata na Nestle ve-dna{ go vozvratila udarot i go pretstavila konden-ziranoto mleko. Taka, kom-paniite stanuvaat direktni i èstoki rivali, koi vo

tkako vo avgust

GIGANT [TO “JADE” SÉ PRED SEBE

NAJSKAPOCENITE SVETSKI BRENDOVI NESTLE

dekadite na uspeh agresivno go pro{iruvaat nivniot bi-znis niz Evropa i SAD.No, koga ne moè{ da gi jade{, jadi so niv, veli pogo-vorkata. Rivalstvoto traelo do 1905 godina, koga dvete kompanii se spoile vo edna,

a novata kompanija dobila dolg naziv sostaven od dvete imiwa na neodamne{nite ri-vali. Inaku, zaedni~kata kom-panija go dobi imeto Nestle Alimentana po akvizicijata na fabrikata Magi i nejzi-nata holding-kompanija Ali-

�� Nestle e me|u najgolemite kompanii vo svetot za proiz-vodstvo na pakuvana hrana. [vajcarskiot gigant denes operira vo 86 zemji vo svetot, no pokraj dobrata reputa-cija, odvreme-navreme znae da iznenadi so kontroverzii koi se pojavuvaat vo mediumite. Takov be{e primerot so melaninot vo kineskoto mleko, vest koja nekolku meseci go drè{e vnimanieto na javnosta

mentana vo 1947 godina, a sega{noto ime be{e usvoeno vo 1977 godina. Vo ranite godini na prethod-niot vek novata kompanija ve}e poseduvala fabriki vo SAD, Velika Britanija, Germanija i [panija, a nejziniot pat

PRIKAZNI OD WALL STREET

Za nekolku meseci Kongresot na SAD treba da go odo-bri buxetot namenet za odbranata na

ovaa dràva. [tom toa }e bide napraveno oficijal-no, od strana na General Elec-tric }e se znae dali nivnata petgodi{na bitka so dvete administracii na SAD, onaa na Xorx Bu{ i sega{nata

na Barak Obama, vrodila so plod, {to bi zna~elo deka oddelot za motori na ovaa kompanija i ponatamu }e ostane vo biznisot na proizvodstvo na motori za voeni avioni-lovci.Iako kompanijata ve}e nekolku godini proizveduva vakvi motori za voenite lovci na SAD, sepak, bitkata koja ja vodi GE se odnesuva

na proizvodstvoto na motori za voenite avioni-lovci “F-35”, koi se o~ekuva da gi zamenat pove}eto od pre-thodnite postari modeli na vakvi borbeni letala i za koi se o~ekuva da bidat vo sklop na amerikanskata voena avijacija vo narednite 30 godini.Isto taka, se smeta deka ovoj voen avion }e bide eden od najbaranite borbeni letala od strana na avijaciite na zemji nadvor od SAD. Toa se dolì na vrvnata teh-nologija koja toj ja koristi, kako i niskite tro{oci za negovo proizvodstvo koi iznesuvaat okolu 65 milioni dolari za avion, {to e navistina niska suma ako se sporedi so borbeniot avion lovec “F-22” koj vredi okolu

PETAR [email protected]

GE VO BITKA ZA PROIZV

do uspehot bil dobro tra-siran. Taka, porasnal izvozot na kondenzirano mleko, a po dogovorot so [vajcar-skata kompanija za ~okolado vo 1904 godina, na svojata lista na produkti Nestle }e go pretstavi i ~okoladoto, ~ie proizvodstvo po Prvata svetska vojna }e stane vtora najva`na aktivnost na kom-panijata.Iako vo 1907 godina po~nalo i {ireweto na Istok, za osvojuvawe na avstraliskiot i aziskiot pazar, pove}eto proizvodni edinici ostanale vo Evropa. Toa go pogodilo proizvodstvoto koga po~nala

Prvata svetska vojna, bidej}i nabavuvaweto na surovinite stanalo te{ko. Nedostigot od sveò mleko vo Evropa gi prinudil fabrikite da gi prodadat re~isi site nivni rezervi za da izlezat vo presret na potrebite na lokalnite gradovi. Me|utoa, vojnata sozdala nova pobaruva~ka za mle~ni proizvodi vo forma na vla-dini dogovori. Za da ja isko-risti {ansata, Nestle kupila nekolku ve}e postoe~ki fab-riki vo SAD i po~nala so proizvodstvo na mleko vo prav. Do krajot na vojnata, kompanijata imala 40 fab-

� ]e uspee li GE da ostane dolgoro~en snabduva~ na amerikanskoto voeno vozduhoplovstvo so motori za voenite avioni-lovci

19FEQTON 07.10.2010ÊTVRTOK

“Kapital” zapo~na so serija napisi za toa kako nasta-nale i se razvivale najgolemite svetski brendovi-kompanii. Doznajte gi prika-znite za nivnite podemi i padovi, za toa koi se tajnite {to gi odrùvaat na vrvot na ska-lata na najpoznati i najomileni svetski brendovi so decenii

“Kaso sza tnalnajgbreDozznitpodtoa{tona vlatnajobre

riki, a proizvodstvoto od 1914 godina natamu dvojno bilo zgolemeno.Me|utoa, krajot na vojnata donel kriza za Nestle. Vla-dinite dogovori zavr{ile, pa na konzumentite im bilo vrateno sveòto mleko. Vo 1921 godina kompanijata ja beleì prvata zaguba. Sepak, menaxmentot na Nestle brzo odgovoril, nosej}i go {vajcarskiot bankarski ek-

spert Luis Daples da ja reor-ganizira kompanijata. Za da

se izramnat pobaruva~kata i potro{uva~kata, toj vovel

6 ilajadi brendovi na

razli~ni produkti

150 milioni dolari i koj go proizveduva konkurentskata firma na GE, Lockheed Mar-tin.Problemot so koj se soo~uva GE i negoviot partner Rolls Royce se odnesuva na odluka-ta koja be{e donesena izmi-natite godini od strana na dvete administracii, onaa na Bu{ i sega{nata na Obama, vo koja stoi deka za proiz-vodstvoto na ovoj borben avion dovolno e da ima samo eden snabduva~ na motori. Stanuva zbor za oddelot Pratt & Whitney na kompanijata United Technologies. Ovaa kompanija vo prvo vreme go proizveduva{e motorot za superiorniot voen avion lovec “F-22” za podocna da napravi adaptacija na is-tiot motor za noviot “F-35”.

Vakvata adaptacija, koja be{e napravena i od strana na dvete administracii, e oceneta kako posuperiorna vo odnos na onaa koja be{e ponudena od strana na GE. Toa go ostavi GE so kratki rakavi za narednite godini vo pogled na proizvodstvoto na vakvi motori, osobeno po odlukata na Pentagon deka nema ekonomska smisla da nabavuvaat za nivnite bor-beni avioni motori i od strana na konkurencijata na United Technologies.Ironi~no vo celata ovaa situacija e {to sedi{tata i na dvete kompanii se nao|aat vo Konektikat, vklu~uvaj}i go i odelot na Pratt & Whit-ney na kompanijata United Technologies. Za razlika od United Technologies, odelite

za proizvodstvo na motori od strana na GE se nao|aat prete`no vo Ohajo, Indijana i Masa~usets, pa ottamu site eksperti smetaat deka GE so cel da ja dobie bitkata za proizvodstvo na ovie mo-tori }e igra na kartata na rabotnite mesta koi ̀ itelite od ovie dràvi gi imaat vo ovaa kompanija.Isto taka, dobroupatenite eksperti od ovaa oblast, vrz osnova na nivnite analizi, smetaat deka kupuvaweto na alternativen motor na onoj koj go proizveduva glavniot snabduva~ vo najdobar slu~aj moè na Vladata na SAD da & dade odredeni operaciski i buxetni benefiti. Se razbi-ra deka vo celiot toj proces }e mora da se napravat odredeni promeni vo proiz-

vodstvoto na ovoj avion i normalno deka vlijanijata vrz buxetot i ekonomija-ta na SAD nema da bidat zna~itelno golemi, bla-godarenie na koristeweto na ovie dva motori. No, senatorite, vo godina na izbori i ne razmisluvaat tolku na efikasnosta od koristewe na vakov ili onakov motor. Senatorite se dobro upateni vo toa deka vo godina na izbori otvoraweto na rabotni mesta moè da zna~i dobivawe na izborite. Poradi toa, sudbinata na GE najmnogu }ezavisi od toa kolku, za vreme na narednite izbori, na senatorite vo Kongresot im se bitni rabotnite mesta koi kompanijata gi kreirala vo ovie dràvi.

VODSTVOTO NA MOTORI ZA VOENITE AVIONI

SLOGANITE NA NESTLEPove}eto Britanci na frazata “Odmori se” bi odgovorile so zborovite “Zemi “kit kat””. Sloganot “Odmori se, zemi “kit kat”” (“Have a break, have a Kit Kat”) se koristi vo advertajzingot na ovoj proizvod na Nestle u{te od 1957 godina. Toj be{e registrira-na za{titna marka pove}e godini. No, otkako Nestle se obide da go za{titi samo delot “Zemi odmor” dobi poraz od konkurentnata kompanija Mars, koja vo 2003 godina po~na da proizveduva ~okoladi tokmu so toa ime.Inaku, glavniot slogan na gigantot Nestle e eden vid razrabotka na filozofskata misla na Foerbah, koja veli “ôvekot e ona {to jade”. Nestle dodava: “Dobra hrana - dobar ìvot”.

� Kit ket

�� Ironi~no, no Vtorata svets-ka vojna go pomogna pret-stavuvaweto na najnoviot produkt na kompani-jata Nestle. “Neskafe” stanal glaven pijalak za amerikanskata vojska koja se borela na frontot na Stariot konti-nent. Samo vo 1943 godina bile proiz-vedeni eden milion kutii “neskafe”

racionalizirawe na oper-aciite i namaluvawe na dolgot. Taka, vo 20-te godini Nestle ja zabeleàla i prvata ek-spanzija, pokraj tradicio-nalnite produkti. Brojot na novi produkti rapidno se zgolemil, a vo 1938 godina na pazarot se pojavilo i “neskafe”.

VOJNATA, KAFETOI PARITE

Kompanijata Nestle mnogu brzo gi po~uvstvuvala Vto-rata svetska vojna i efektite od nea. Profitot padnal od 20 milioni dolari vo 1938 na minimalni 6 milioni slednata godina. Seto toa bilo posledica na neutral-nata strana {to ja zazela [vajcarija vo vojnata, {to pridonelo za golema izo-liranost od Evropa. Toga{ golem broj direktori bile prateni vo SAD, a fabriki bile otvorani vo zemjite vo razvoj, osobeno vo Latinska Amerika. I, za sre}a, naedna{ rabo-tite se izmenile. Ironi~no, no, vojnata go pomognala pretstavuvaweto na najnov-iot produkt na kompanijata. “Neskafe” stanal glaven pi-jalak za amerikanskata vojska koja se borela na frontot na Stariot kontinent. Samo vo 1943 godina bile proizvedeni eden milion kutii “neskafe”. Taka, kako i vo prvata vojna, proizvodstvoto i proda`bata za Nestle porasnale vo vreme na voena ekonomija. Vkupnata proda`ba od 100 milioni dolari vo 1938 godina poras-nala na 225 milioni dolari vo 1945 godina.

NOV VEK - NOVA POLITIKA

Krajot na vojnata bil po~etok za dinami~nata faza za Netle. Zabrzal porastot, a bile izvr{eni i mno{tvo

akvizicii na drugi kom-panii. Vo 1947 godina, so prezemaweto na Magi, kom-panijata vleguva vo biznisot so proizvodstvo na za~ini i supi. Niza kompanii bile prezemeni vo periodot do 1973 godina. No, po dogo-vorot so Loreal vo 1974 godina, globalnata pozicija na Nestle rapidno se prome-nila. Za prv pat po 20-te godini, ekonomskata situacija na kompanijata se vlo{ila so porastot na cenata na naftata i zabavil rastot vo industriskite dràvi. Vo prilog na toa, stranskite devizni kursevi se vlo{ile otkako francuskite franki, dolarot i markata ja izgu-bile vrednosta sporedeno so {vajcarskiot frank. Kone~no, vo periodot me|u 1975 i 1977 godina cenata na kafeto se zgolemuva ~etirikratno, a cenata na kakaoto stanala tripati pogolema. Kako i vo 20-te, kompanijata bila prinudena brzo da prezeme akcija i radikalno da go smeni pazarot. Nestle po vtor pat rizikuva so biznis nadvor od industrijata za hrana, preku akvizicija na Alkon Laboratoris.Pod rakovodstvo na noviot izvr{en direktor, Helmut Mau~er, vo 80-te Nestle vleze so obnovena fleksibilnost i opredelba da se razviva. Vo ovoj period, strategijata na kompanijata be{e dvokratna: da se podobri finansiskata situacija preku vnatre{ni regulirawa i odzemawa i prodolùvawe na politikata za strategiski prezemawa. Prvata polovina od 90-te se pokaà povolna za ostvaruvawe na celite na kompanijata. Padnaa trgov-skite barieri i svetskite pazari se razvija vo pove}eili pomalku integrirani

trgovski zoni. Od 1996 go-dina navamu kompanijata napravi akvizicii na San Pelegrino, Spilers Petfud i Ralston Purina. Poslednava se slu~i vo 2002 godina, koga se slu~ija i dve pogole-mi prezemawa vo Severna Amerika. Toga{ Nestle vleze vo biznisot so sladoledi i ja prezede Drejers Grand Ajskrim Holding (Dreyer’s Grand Ice Cream Holdings), kako i îf Amerika, poznatata amerikanska kompanija za obroci {to se prigotvuvaat vo mikrobranova pe~ka. Vo dekemvri 2005 godina Nestle ja kupi gr~kata kom-panija za sladoledi, Delta, za 240 milioni evra. Sledna-ta godina celosno go prezede rakovodstvoto na Drejers i so toa Nestle stana najgole-miot svetski proizvoditel na sladoled so 17,5% udel vo proda`bata na svetskiot pazar za sladoled.Nestle denes poseduva re~isi 30% od akciite na Loreal. Zaedni~ki potfat so Loreal e Laboratorijata Ineov, koja raboti na nutricionisti~kata kozmetika, i divizijata Gal-derma {to raboti na razvojot na dermatolo{kite produkti. Inaku, prethodno, vo 2001 godina, Nestle sklu~i poseben dogovor i so kompanijata Koka-Kola.V o 2 0 0 6 g o d i n a N e s -tle ja kupi medicinskata nutricionisti~ka divizija od Novartis za 2,5 milijardi dolari. Slednata godina go kupi i proizvoditelot na bebe{ka hrana Gerber za 5,5 milioni dolari. Spored rezultatite za mi-natata godina, vkupnata proda`ba na Nestle iznesu-vala 107,6 milijardi {vaj-carski franci, a profitot 10,43 milijardi franci. Vo investicii za istraùvawa i razvoj Nestle potro{ila 2,02 milijardi franci. Golem del od proda`bata go dràt pijalacite, 27%, a mle~nite proizvodi i hra-nata ostvaruvaat 26%. Spored geografskata raspre-delba na proda`bata, Nestle ostvaruva 32% vo Evropa, 26% vo SAD, a 16% nosi Azija. Ostanatiot del od svetot ostvaruva 21% od vkupnata proda`ba na kompanijata. Vo naredniot broj na “Kapi-tal” ~itajte za toa kako toa {to go po~na Germanecot Adi Dasler vo peralnicata na negovata majka, pred 80 go-dini, prerasna vo planetarno slavniot Adidas

� HENRI NESTLE, osnova~ot na {vajcarskata kompanija koja go nosi negovoto ime

� Poster za Neskafe, proizvodot koj ja pobedi krizata vo kompanijata

20 07.10.2010 ÊTVRTOK OGLASI / MAGISTERSKI STUDII / HR / EU FONDOVI / PROTOKOL

OSVE@ETE GI VA[ITE INFORMACII!PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili

[email protected]

OBUKA ZA APLIKACIJA NA EU FONDOVIEU - otvoren pazar koj gi o~ekuva Va{ite proizvodi.Sekojdnevno iljadnici proekti apliciraat za finansiska poddr{ka vo fondovite na EU.Nekoi ja dobivaat, nekoi ne. Samo mal del od proektite se realiz-iraat i privlekuvaat povtorni investicii od donatorite.

Kako va{ata ideja da ja napravite uspe{en i konkreten proekt? �[to e RSM – rakovodewe so proekten ciklus – cel i znaewe? �Kako da podgotvite proekt koj }e gi zadovoli EU standardite? �Koj treba da ja poseti obukata? �Proekt menaxeri i � IT menaxeri, menaxment konsultantiInèneri koi prevzemaat menaxerski obvrski, �vraboteni vo dràvna i op{tinska administracijaSite koi sakaat da apliciraat za dobivawe na �sredstva od pretpristapnite fondovi na EU

Po~etok: 15 Oktomvri 2010 godina �

Trener: Irena BojaxievaVremetraewe 16 [email protected] 02/ 24 61 477

DODADETE STIL NA VA[ETO @IVEEWE I RABOTEWE!LU\ETO NE VE PAMETAT PO VA[ITE PARI I OBRAZOVANIE, TUKU PO NAÎNOT NA KOJ GI UVA@UVATE I POÎTUVATE!BIDETE DEL OD OBUKATA PO PROTOKOL I ETIKECIJA

DELOVNA ETIKECIJA: Pravila na delovno odnesuvawe i interakcija.MANIRI NA MASA - Odnesuvawe na masa i ve{tini za organizacija na zabavi i nastani.MULTIKULTURNI MANIRI - Pravila na odnesuvawe vo drugi kulturi i religii.DIPLOMATSKI PROTOKOL - Pravila vo diplomatijata i najformalnite situacii.UMETNOST NA GOVOROT - Ve{tini koi }e Vi pomognat da bidete zapameteni kako najdobar i najharizmati~en govornik.

BONUS PREDAVAWA: Deloven izgled i {minka, Se za vinoto, Vo albanskiot dom, Protokolot vo MPC, Voen protokol, Tanc za sekoja prigoda, Neverbalen govor, Zamki vo makedonskiot jazik.

Spored nastavna programa i sertifikacija na {kolata za protokol od Va{ington.Obukata po~nuva na 28 oktomvri i trae do 28 noemvri 2010 godina(sekoj ~etvrtok, petok, sabota i nedela)UPISOT E VO TEK! Mestata se ograni~eni!

NOVO! – KRATKI RABOTILNICI I SKRATENI OBUKI PO POTREBA I @ELBA NA KLIENTOT!!!

Akademijata za protokol obezbeduva i konsultantski uslugi od protokol, organizacija na sekakov vid na nastani, predavawa i prezentacii, obuka vo Va{ata firma za grupi ne pomali od 10 lica, i obuka eden-na eden.

AKADEMIJA ZA PROTOKOL NA MAKEDONIJA Mit. Teodosij Gologanov br54/1, Skopje+(389) 23290 380, 078 484 384 e-mail: [email protected] www.protocolacademy.com.mk

2107.10.2010ÊTVRTOKOBUKI / FINANSII I SMETKOVODSTVO / PRODA@BA / IT

OSVE@ETE GI VA[ITE

INFORMACII!

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili

[email protected]

ZO[TO ITIL?ITIL � dava adaptiven i fleksibilen plan za upravuvawe so IT servisite i ohrabruva da se razmisluva logi~ki, otkolku da se sledat nekoi strogi pravila. ITIL � kreira vzaemno razbirawe pome|u IT personalot, nabavuva~ite, izveduva~ite i korisnicite vo biznisot. ITIL ima golema uloga vo za{teduvaweto na organizacijata, bidej}i obezbeduva optimalen broj na kadar, procesi i tehnologija. Proak-tivniot management i postojaniot napredok na servisite pomagaat vo zgolemuvaweto na kvalitetot i namaluvaweto na celokupnite tro{oci.

ITIL PRIDOBIVKI:Namaleni tro{oci �Usovr{uvawe na � IT servisite so upotreba na dokaàni, najprakti~ni procesi Podobruvawe na zadovolstvoto na korisnicite preku poprofesionalen pristap kon obezbeduvaweto na servisotUsovr{uvawe vo obezbeduvaweto na � third party servisi preku ITIL specifikaciiteStandardi i vodstvo �Podobrena produktivnost �

Usovr{uvawe na ve{tinite i iskustvoto �

AD EuroKompjuter Sistems – ECS vo sorabotka so ITSM CENTER Slovenija zapo~na so organizacija na obuki za ITIL, koi se pove}e stanuvaat realnost i neophodnost na kompaniite vo Republika Makedonija. Obukite {to se planirani da se odràt vo naredniot period se:

Za pove}e informacii obratete se na: Suzana Xepi} +389 (0)2 3114 568 [email protected]

AD EuroComputer Systems-ECSITIL Education center

Information Technology Infrastructure Library OBUKIInformation Technology Infrastructure Library (ITIL) pretstavuva mnoèstvo na koncepti i tehniki za upravuvawe na IT infrastrukturata, razvojot i

operaciite. ITIL e izdaden vo niza od knigi, taka {to sekoja od niv pokriva odredena tema od oblasta na IT management.

ALEKSANDRIJA EDUKATIVENCENTAR

OBUKA NA TEMA �

COMPTIA A+Oblast: IT- kompjuterski mreì �Termin: vtora polovina �na oktomvri 2010Vremetraewe : 80 ~asa �Veb link (internet stranica so pove}e �detali): http://www.alexandria.com.mk/ProfesionalniKursevi.asp

OPIS NA OBUKATA �Opis na obukata: Kako avtoriziran �provajder na CompTIA® re{enija za obuka, Aleksandrija nudi kursevi koi{to vi gi razvivaat onie ve{tini koi{to vi se potrebni dokolku sakate da rabotite kako kompjuterski servi-seri i profesionalci za mreì vo bilo koe mesto. Nastavnata programa na CompTIA, e od golema pomo{ za site profesionalci koi{to sakaat da se sertificiraat preku CompTIA programata za testirawe. A+ e soliden industriski priznat �sertifikat koj{to moè da i gi ot-vori vratite na va{ata kariera kako kompjuterski tehni~ari.

DINAMIKA: DVA PATI NEDELNO �PO 4 [KOLSKI ÂSA VO VEÊRNI TERMINI

Vklu~eno vo cenataObuka vo laboratorija pod vodstvo �na sertificiran instruktor (Instructor Led Training),Literatura koja po zavr{uvaweto �na kursot ostanuva vo sopstvenost na posetitelot,Edno besplatno testirawe na steknati �znaewa po zavr{uvaweto na kursot,Diploma za uspe{no zavr{en kurs so �osvojuvawe na minimum 75% bodovi.

www.alexandria.com.mk

Aleksandrija Edukativen Centar Atinska 12, 1000 Skopje tel. (02) 307 3443, e-mail: [email protected]

22 07.10.2010 ÊTVRTOK OBUKI / MENAXMENT / MARKETING / ПRODA@BA

OBUKA NA TEMA:

MerchandisingOblast: MarketingTermin: 15-16 Oktomvri 2010

Vremetraewe : 12 ~asaVeb link (internet stranica so pove}e detali): �http://www.tsl.mk/

Opis na obukata:Otkrijte kako da koristite vrzana proda`ba, tehniki na �izloùvawe, besplatni primeroci, prezentacija na „lice mesto”, pozicionirawe na cena, POS materijali, speci-jalni ponudi i ostanati metodi vo maloproda`bata.

Pridobivki:Kontrola vrz procesot na odlu~uvawe vo �Merchandising-otRazbirawe na mikro i makro prostorot �Operativni i estetski aspekti na � Merchandising-ot Pridru`ni � merchandising aktivnosti

Triple S GroupAdresa: ul.Ruzveltova 19-2/2 �Telefon: 3112048 �Faks: 3112395 �E-mail: [email protected] �Web: www.TSL.mk �

Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: [email protected]

RABOTA �TENDERI �REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI �SOOPШTENIJA � PO PROMOTIVNI CENI!

SAMO VO

OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

Edinstvena sertificirana obuka za menaxeri vo MKAdises ToPLeaF

PRAVILA I STILOVI NA MENAXIRAWE POÊTOK 12 OKTOMVRI 2010

Dali znaete da menaxirate vo vreme na krizi?Smetate li deka gi imate vistinskite lu|e?[to ne funkcionira vo va{iot tim? Ne{to fali? Otkrijte {to!!SESIJA I

Vo {to se sostoi problemot / [to na vistina zna~i menaxment? �

SESIJA II[to zna~i dobar menaxment / Idealen izvr{itel? �

SESIJA IIIStilovi na menaxment / Koi komplementarni timovi dobro �funkcioniraat?

SESIJA IVDeadwood � / Kako da raboti{ so osamen java~?

SESIJA VKako da se spravi{ so „A” tip / Kako da raboti{ dobro so „Paliku}a”? �

Po~etok: 12.10.2010 (vtornik)

MODERATOR: PROF. DR. LEONID NAKOV(edinstven licenciran moderator za � Adizes TOP Leadership Forum Program vo Makedonija)

Vreme: 13 – 18 [email protected]

02/ 24 61 477

KOSMO Inovativen Centar

Seminar na tema

LIDERSTVO I MENAXMENTOblast: Know-how programaTermin: 16 i 23 Oktomvri 2010Vremetraewe : 16 ~asa (2 dena)Veb link (internet stranica so pove}e detali): http://www.cos-moinnovate.com.mk/Liderstvo%20i%20menadzment.html

Opis na obukataMenaxmentot e nauka za efikasno realizirawe na rabotata so upravuvawe na lu|eto.Liderstvoto e ve{tina na inspirirawe i motivirawe na lu|eto da ja realiziraat efikasno nivnata rabota. Seminarot Liderstvo i menaxment ima cel menaxerite i rakovoditelite da gi podgotvi za primena na liderski ve{tini za vodewe na va{ata organizacija na novo nivo na realizacija, motivacija i produktivnost.

KOSMO Inovativen CentarJane Sandanski 113, 1000 Skopje(02) 244 8077, 244 [email protected]

2307.10.2010^ETVRTOKOBUKI / KONFERENCII

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

Kreirawe efektivna biografija (CV) 07.10.1012.12.10ESP

Brzo ~itawe (Power Reading) 08.10 – 13.10.1015.10 – 20.10.1022.10 – 27.10.10In Optimum Makedonija

Upravuvawe so vreme08.10.2010CS Global

Proda`ba i tehniki na proda`ba08.10 - 10.10.10ESP

Zakon za rabotni odnosi08.10.1010.00 - 14.00 ~Stopanska Komora na RMDelovna komunikacija i pregovarawe09.10 – 10.10.10CS GlobalInovativni modeli za prepoznavawe na neformalnoto

obrazovanie vo mladinskiot sektor13.10 - 16.10.10MKC BitolaKreativno razre{uvawe na problemi14.10.108 ~asaCDS – Centar za delovna sorabotkaMerchandising15.10-16.10.102 dena h 6 ~asaTriple S Learning

Akademija za ~ovekovi resursiprijavuvawe do 24.09.1015.10 – 15.05.11CS GlobalObuka na obu~uva~i (Training of Trainers)15.10 - 16.10.10ESP

Investicionen menaxment16.10.10100 ~asa 4 meseciKosmo Inovativen Centar

Liderstvo i liderski ve{tini16.10.1023.10.1056 ~asa 4 meseciKosmo Inovativen Centar

Tim i timska rabota16.10 – 17.10.10CS GlobalOrganizirawe na sopstvenoto vreme16.10 - 17.10.1012h 60 minDetra Centar

Energetski efikasni sistemi17.10.20102 mes (20 ~asa)Kosmo Inovativen CentarRe{enie za va{ata finansiska idnina18.10.10(sekoj poned. 19.00 - 21.00)Sinergija Plus

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie- Aktuelni obuki

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!Odberete go najefektivniot na~in za komu-nicirawe so javnosta!Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.LICE ZA KONTAKT:DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105e-mail: [email protected]

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE

� REVIZORSKI IZVE[TAI

� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

� TENDERI

� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII

� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

24 07.10.2010 ÊTVRTOK OBUKI / KONFERENCII I SAEMI

Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: [email protected]

RABOTA �

TENDERI �

REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI �

SOOPШTENIJA �

PO PROMOTIVNI CENI!

SAMO VO OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

Od 16 do 20 oktomvri 2010 godina, vo Istanbul, Republika Turcija

ME\UNARODEN SAEM ZA MEBEL “INTERMOB 2010” I “WOOD PROCESSING MACHINERY 2010”Vo periodot od 16 do 20 oktomvri 2010 godina, vo Istanbul , Republika Turcija }e se odrì 13 ti tradicionalen Me|unaroden saem za proizvodstvo i oprema za mebel, {umarstvo i drvna industrija “INTERMOB 2010'', kako i tradicional-niot 23-ti me|unaroden saem za ma{ini i alatki za prerabotka na drvo “WOOD PROCESSING MACHINERY 2010”

Stanuva zbor za eden od najgolemite me|unarodni saemi za site vidovi ma{ini, oprema i ra~ni alatki za prerabotka i proizvodstvo na drvo , na koj svoe u~estvo }e zemat renomirani kompanii od pove}e zemji od svetot.

Obezbedeno e besplatno smestuvawe za dve no}evawa so doru~ek, vlez za saemot, transfer od hotel do saemot i vleznica na saemot. Smestuvaweto e vo renomiran hotel so 4 ili 5 zvezdi.

Stopanskata komora na Makedonija gi pokanuva site zainteresirani makedon-skite kompanii da se prijavat za poseta na saemskata manifestacija najdocna do 8 oktomvri 2010 godina.

KONTAKT:

Elizabeta Andrievska-Eftimova Tel: (02) 3244074; Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

Vlatko Stojanovski Tel: (02) 3244004 Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

Na 8.10.2010 godina Balkanski simpozium za priroden gas

,,INGAS 2010„

Na 8 i 9 oktomvri 2010 godina vo Skopje, H. „Aleksandar Palas„ }e se odrì „Balkanski Simpozium za Priroden Gas – ,,INGAS 2010„.

Nastanot e vo organizacija na ,,IGDA[,, (Kompani-ja za distribucija na priroden gas od Istanbul) a vo koordinacija i sorabotka so Kabinetot na Hadi Nezir, minister bez resor vo Vladata na Republika Makedonija.

Na simpoziumot }e prisustvuva pretsedatelot na �Vlada na Republika Makedonija Nikola Gruevski, ministerot za ekonomija d-r Fatmir Besimi, minis-terot za transport i vrski Mile Janakievski ...

Na ovoj, ~etvrti po red me|unaroden simpozium, �pokraj pretstavnici od Republika Makedonija i Turcija, }e zemat u~estvo i visoki pretstavnici od sektorot za energetika i priroden gas na pove}e balkanski zemji: Srbija, Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Slovenija, Romanija, Bugarija i drugi.

Za podetalni informacii za nastanot na www.ingas.com.tr

25FUN BUSINESS 07.10.2010ÊTVRTOK

ADRIJANA [email protected]

K O M E R C I J A L E N O G L A S

Filmot za osnova~ot na Fejsbuk, “Soci-jalna mreà”, od minatiot

vikend ru{i rekordi vo pove}e od 2.500 kina {irum SAD, a pritoa zabeleà zarabotka od 23 milioni dolari, so {to, na nekoj na~in, si go zagarantira prvoto mesto kako najgledan kino-film sezonava. Vo Makedonija, netrpelivite oboàvateli na ovaa socijalna “zalude-nost” }e moàt da go vi-dat filmot za okolu eden mesec. Ovoj odli~en rezul-tat minatiov vikend zad sebe gi ostavi filmovite “Legendata za ~uvarite”, “Pu{tete me vnatre” i “Slu~aj br.39”.Noviot film na reìserot Dejvid Fin~er (avtor na nekoi kultni naslovi kako “Sedum”, “Bore~ki klub”, “Zodijak” i “ûdniot slu~aj na Benxamin Baton”), dobi golem broj pofalbi od strana na amerikanskite filmski kriti~ari. Mnogu-mina od niv ve-}e go proglasija za film na godinata, drugi, pak, na golemo go spomenuvaat kako potencijalen kandidat za Zlatniot globus, kako i za presti`nata filmska nagrada na Akademijata, Oskar.Ako Ajn{tajn ja otkril

teorijata na relativnosta, Aleksandar Bel go otkril telefonot, Xejms Vat parnata ma{ina,Tomas Edison sijalicata, Galileo Galilej teleskopot, Alek-sandar Fleming penicili-not, toga{ i otkritieto na Mark Cukerberg - Fejs-bukot, kolku i da izgleda naivno na prv pogled, vleguva vo istorijata na ~ove{tvoto. Ova zarazno “ludilo” ve}e nekolku go-dini go trese celiot svet. Kako glaven moment na filmot “Socijalna mreà” e prikaznata za najpozna-tata i najrasprostranetata socijalna mreà Fejs-buk, me|utoa, akcentot se stava na “vinovnikot” za nejzinoto postoewe, Mark Cukerberg, za toa kako ja sozdal ovaa socijalna “zaraza”.Mark e navidum obi~no mom~e. @ivee na nekolku minuti pe{ od sedi{teto na Fejsbuk, vo miren kvart. Iako e eden od najbogatite lu|e na svetot, ku}ata mu e iznajmena, vozi stara “honda” i e so istata devojka od 2003-ta godina. Kaj nego nema ni{to skandalozno. Toj ednostavno e “bubalica” so mai~ka i farmerki, koj celiot ìvot go posvetil za da sozdade ne{to. Nikoga{ ne prodal, nitu koga mu nudele milioni, milijardi...Sepak, negovata ìvotna prikazna i dostignuvawe

po~na da pravi pari, i toa milioni, na kinobla-gajnite. Vo ova filmsko ostvaruvawe, glavnite ulogi gi tolkuvaat istaknu-vaniot Xesi Ajzenberg, koj se pojavuva kako mladiot Cukerberg, Endrju Garfild, kako negoviot najdobar (patem, i edinstven) pri-jatel Eduardo Saverin, kako i Xastin Timberlejk, koj go igra kreatorot na internet-prebaruva~ot Nepster i podocne`niot pretsedatel na Fejsbuk, [on Parker.Muzikata vo filmot “So-cijalna mreà” e delo na Trent Renzor, koj sakal da ja promeni pretpostavkata, kako i o~ekuvaweto na lu|eto za toa kakov }e bide ovoj film za Fejsbuk. Negovata vizija bila da kreira eden vid mra~na atmosfera i so toa da ja razvie dramata. Vo celiot film se protkajuva ~uvstvo na predavstvo i al~nost na koe mu trebalo razi-gruvawe. Zatoa, so pomo{ na muzi~kite efekti, dejst-voto na filmot se menuva postepeno na posuptilen na~in i se dobiva edna prikazna koja e odli~na za gledawe.Celata pojava nare~ena Fejsbuk e fenomen na dene{nicata. Momentalno, na nea se priklu~eni pove}e od polovina mili-jarda korisnici, {to vo prevod bi do{lo kako 8%

od celokupnoto svetsko naselenie. Brojot na soci-jalnite mreì postojano se zgolemuva. Pokraj Fejsbuk, popularni se i Tviter, Majspejs... Sepak, toj {to napravi presvrt e Mark Cukerberg, obi~noto mom~e od sosedstvoto, so svojot Fejsbuk. Dali pomladite generacii celosno }e go izgubat sekojdnevniot fizi~ki kontakt vo ìvo-tot, pa druèweto so prijatelite }e go zame-nat so virtuelniot “~et”, namesto tradicionalnoto kafe-piewe, ostanuva da vidime.I toa naskoro, bidej}i ve}e po~na da vaì praviloto: porano sme imale ìvot, sega imame Fejsbuk.


PORANO IMAVME @IVOT, SEGA IMAME FEJSBUK FILM ZA SOCIJALNITE MRE@I

Ajn{tajn ja otkril teorijata na relativnosta, Aleksandar Bel go otkril telefonot, Xejms Vat parnata ma{ina,Tomas Edison sijalica-ta, Galileo Galilej teleskopot, Aleksandar Fleming penicilinot, a Mark Cukerberg - Fejsbukot. Prikaznata za zaraznoto “ludilo”, koe ve}e nekolku godini go trese celiot svet, gi ru{i rekordi na kinoblagajnite

��

DEJVID FINÊR – avtorot na DEJVID FINÊR – avtorot na �tolkuvaweto na noviot fenomentolkuvaweto na noviot fenomen

XESI AJZENBERG kako CukerbergXESI AJZENBERG kako Cukerberg �

FUN BUSINESS26 07.10.2010 ÊTVRTOK

Namesto ednokratno finansirawe na koncert ili pravo na koristewe na pesnite vo sopstvenite oglasi, s$ pove}e brendovi sakaat da ostvarat dolgoro~en odnos so vode~kite brendovi. Brojkite ja potvrduvaat me|usebnata korist od partnerstvata koi ve}e gi isprobaa Red Bul, Topmen, Fiat...

��

BIZNIS I PROMOCIJA

BREND ZA BEND

@elba t a n a d e n e { n i t e muzi~ari da zarabotuvaat golemi pari

kako onie od prethodnite generacii i nastojuvawe-to na brendovite da se dobliàt do mladite soz-dadoa potreba za nivno

dolgoro~no partnerstvo. Povrzanosta na muzikata i reklamiraweto ne e ne{to novo, no vo posledno vreme s$ posilna e vrskata me|u brendovite i bendovite. Namesto ednokratno fi-nansirawe na koncert ili pravo na koristewe na pesnite vo sopstvenite ogla-

si, brendovite sega sakaat da ostvarat dolgoro~en odnos so brendovite.“Globalnite brendovi tra-gaat po strategija koja }e bide temel na nivnoto marketin{ko deluvawe vo slednite tri do pet godini. Vo nivniot fokus se global-no poznatite muzi~ari, no i onie koi imaat silno vli-janie vo regionot”, objasnuva Nik Mekevan, direktor na agencijata Brand New Music.

VRA]AWE NA INVESTICIITE

Pri~inata za porastot na brojot na takvite dolgoro~ni dogovori e nedovolno iskoristeniot potencijal vo muzi~kata industrija. Kratkoro~nite kampawi ne go garantiraat o~ekuvanoto vra}awe na investiciite. Lu|eto se interesiraat za nastanot, no po nekolku meseci i toj, zaedno so brendot, pa|a vo zaborav. I na muzi~arite, isto taka, im trebaat dolgoro~ni dogo-vori, bidej}i poradi pi-raterijata na Internet, vo nivnite xebovi ima s$ pomalku pari.Deka stanuva zbor za do-bitna kombinacija i za dvete strani svedo~at rezul-tatite od istraùvaweto na specijaliziranata muzi~ka marketin{ka agencija Frukt, spored koja duri 67% od ispitanicite kupile pesna isklu~ivo vrz baza na nejzi-nata prisutnost vo odreden oglas i povrzanost so nekoj brend. Duri 31% od ispi-tanicite priznale deka se odlu~ile da kupat odreden proizvod tokmu poradi ne-govata povrzanost so omile-nata muzi~ka grupa. Sorabot-kata, spored toa, stanuva u{te posilna. Prihodot od muzi~kata industrija od reklamite i sponzorstvoto minatata godina iznesuval okolu 100 milioni evra.

DOBRA PRAKTIKA Ma{kiot brend za obleka Topman minatata godina ja otvori stranicata na Majspejs na koja gi pretsta-vuvale novite brendovi i gi objavuvale nastapite na yvezdite. Na toj na~in si osigurale postojana reklama so samoto toa {to korisnic-ite ja posetuvale nivnata stranica. “Posetitelite, ne samo {to gi slu{ale

pesnite, tuku i postojano se vra}ale na stranicata. Ima poseta od pove}e od milion posetiteli mese~no, a toa e vistinska {ansa za muzi~arite da se promo-viraat pred {irokata javnost”, istaknuva Xek Horner, koos-nova~ na Frukt.Prozvoditelot na energe tskiot pi -jalak Red Bul e eden od pionerite vo ovoj na~in na marketin{ki pri-stap i u{te od 1998-ta godina ja osnova Red Bull Music Acad-emy so 60 odbrani u~esnici sekoja go-dina. Kompanijata im organizirala rabotilnici i pre-davawa, a za voz-vrat se pojavuva so niv na muzi~kite festivali vo ce-liot svet vo tekot na godinata. Kratko vreme po sklopuvaweto na partnerstvo-to so sinxirot prodavnici na Tesko, vo niv ekskluzivno se prodava najnov-iot album na grupata Fejt-les The Dance. P o t o a , t i e potpi{aa dogo-vor i so u{te eden brend, av-tomobilskiot gigant Fiat, koj so toa go p r o d o l ` i proektot Evo Music Rooms. Fiat go finan-siral videoto na najnoviot singl na Fejt-l e s “ F e e -l in Good” , koe }e se prikaùva na tele-vizija za vreme na reklamite. Avtomobilot Fiat Punto Evo }e se prikaùva vo triminutno promo-video, koe najverojatno }e go gledaat pove}e od 2,5 milioni lu|e.

N BUSINESS

wetvarat e|usebnata

rdolgoro~en odnos so vode~kite brendovi. Brojkite ja potvrduvaat me|usebnata

at...u

tuku i postojano le na stranicata. eta od pove}e od osetiteli mese~no, vistinska {ansa rite da se promo-red {irokata istaknuva

ner, koos-Frukt.itelot na skiot pi -ed Bul e pioneritena~in na{ki pri-te od 1998-ja osnovausic Acad-0 odbrani sekoja go-mpanijata nizirala ici i pre-a za voz-ojavuva so muzi~kite i vo ce-vo tekot

ata. reme poaweto erstvo-nxirot ci na o nivno seajnov-m naFejt-

Dance.t i edogo-u{ted, av-skiot Fiat,oa go l ` i

Evo oms.inan-deoto viot Fejt-e e -” , ea

a te. ilot to Evokaùva nutno promo-e najverojatno aat pove}e od ni lu|e.

KAKO DO PARTNERSTVO SO BRENDOVITE?

INVESTIRAJTE VO NIVPrezemete ja ulogata na investitor. Holidej In, zaedno so Mekken Erikson, vloìja vo promoci-jata na pesnata You always make me smile na

Kajl Endrus, koja podocna ja upotrebija i vo svoite reklami.

VLO@ETE VO KREATIVNOSTAGugl se zdruì so Arcade Fire za proizvodst-voto na interaktivnoto video za nivnata pesna We used to wait. Imeno, na po~etokot spotot bara

da go vpi{ete imeto na gradot vo koj ste izrasnale. Koga gradot }e ve pronajde, so muzikata na Arcade Fire }e pominuvate niz ulicite na svojot grad koj go snimil Google Street View. Od razli~ni perspek-tivi, vo nekolku prozor~iwa, }e gledate kako ~ovek tr~a po ulicata. Na krajot, videoto }e vi ponudi prozor~e vo koe }e moète da napi{ete poraka za samiot sebe koga ste bile dete, a va{ata poraka }e se pojavi kako del od spotot.

ZASILETE GO VA[IOT NASTAPIskoristete go stilot koj bendot ve}e go ima i samo pro{irete go negoviot opseg. Nokia toa go napravi so neodamne{niot nastap na Rijana,

koja napravi publicitet preku site dru{tveni mreì preku mobilniot telefon.

PRO[IRETE GI DOSTIGNUVAWATABrendovite moàt da gi upotrebuvaat sopstven-ite tehnolo{ki platformi i potro{uva~kite bazi za promocija na bendovite na novite

pazari. Najdobar primer za toa e profilot na kompanijata Topman na stranicata na socijalnata mreà Majspejs.

1

2

3

4

� Partnerstvoto so sinxirot prodavnici na Tesko, na grupata Fejtles & ovozmoì eksk- luzivnost za najnoviot album,The Dance

� Rijana i Nokia najdoa na~in za zaedni~ka sorabotka, promocija i zarabotka

27

SPORTSPORTSPORT 07.10.2010ÊTVRTOK


Fudbalerite na ger-manskiot {ampion Baern od Minhen

vo dosega{nite sedum kola od novata sezona vo Bundes ligata upa-tile vkupno 114 udari, no samo 3,5% od ovie obidi zavr{ile vo protivni~kata mreà. Zgora na toa, nitu eden od napa|a~ite na timot s$ u{te se nema zapi{ano na listata na strelcite.Ovie fakti bea isko-risteni od vesnikot “Bild”, ~ii novinari na mo{ne komi~en na~in se obidoa da go pronaj-dat na~inot za bavar-skiot klub da izleze od krizata. Tie smetaat deka dokolku golot bi bil so dimenzii od 7,32 metri {irina, 2,44 metri visina, toga{ i isturenite igra~i na Baern bi bile zna~itelno poefikasni.“Golot ednostavno e pogre{no dizajniran za Klose, Gomez i Oli}”, potenciraat vo “Bild”, od kade {to u{te tvrdat deka, spored realizaci-jata, ovaa ekipa e naj-slaba vo celata liga.

Inaku, Baern minata godina igra{e vo fi-naleto na Ligata na evropskite {ampioni, kade {to zagubi so 2:0 od Inter. Mnogu-mina predviduvaa deka sezonava Bavarcite se sposobni da otidat eden ~ekor napred i da ja osvojat evrop-skata kruna. Sepak, po sedumte odigrani nat-prevari vo doma{noto prvenstvo, formata na timot e o~ajna, a po slabite rezultati gigan-tot e na 12 pozicija na tabelata.Kako glavna pri~ina za lo{iot start vo prven-stvoto e neigraweto na internacionalcite, a voedno i najgolemi yvezdi vo ekipata, Frank Riberi i Arjen Roben, koi otsustvuvaat podolgo vreme poradi povreda.

SR\AN IVANOVI][email protected]

Makedonskata fudbalska reprezenta-cija utre go igra tretiot natprevar vo kvali -

fikaciite za narednoto ev-ropsko prvenstvo, koe vo 2012 godina treba da se odigra vo Polska i Ukraina. Na sta-dionot vo La Vela, Andora, na{ite reprezentativci }e mora da obezbedat pobeda protiv golemiot autsajder, no i selekcija koja vo minatoto pretstavuva{e vistinski ko{mar za makedonskiot nacionalen sostav.“Vo situacijata vo koja se nao|ame sega, so eden bod od dve sredbi, najva`no e da se pobedi. Zabeleùvam deka i pokraj s$ {to ni se slu~i vo duelite so Slova~ka i Ermenija, atmosferata e normalna. Protivnikot si-gurno e cvrst, tvrda ekipa koja znae dobro da se brani. Go pokaàa toa i protiv drugite reprezentacii koi imaa mnogu problemi so niv. O~ekuvam da dojdeme do celta so trpeliva igra, kako na poslednoto gostuvawe, koga lesno gi pobedivme“, izjavi Nikol~e Novevski, koj vo reprezentacijata dopatuva po odli~nite nastapi vo timot na Majnc, momentalniot lider vo Bundes ligata.Vo presret na duelot so Andora, no i onoj naredniot so Rusija, selektorot Mirsad

Amerikanskiot biz-nismen so makedon-sko poteklo, Majkl Ili~, e noviot sop-stvenik na NBA-tim-

ot Detroit Pistons. Po pre-zemaweto na ko{arkarskiot tim, Ili~ gi obedini naj-golemite i najpoznati pro-fesionalni sportski klubovi od Detroit, otkako prethodno gi otkupi Red Vings i Tajgers, dolgogodi{ni ~lenovi na ligite NHL i NFL.Pokraj timot na Pistons, pod “palkata” na Ili~ premina i ko{arkarskata sala Oburn hils palas, kako i pogolem broj pridru`ni sportski objekti. Sumata {to Ili~ & ja isplati na Karen Dej-vids, vdovicata na legend-arniot sopstvenik na timot, Bil Dejvids, e 479 milioni dolari.Inaku, naviva~ite na klubot se presre}ni {to Pistons premina vo racete na Majkl Ili~, bidej}i toj e roden i ìvee vo Detroit, po {to opasnosta od seleweto na ekipata vo drug grad e mnogu mala. Prethodno, pogolem broj biznismeni bea zain-teresirani za da go kupat timot, no re~isi site vo svoite planovi predviduvaa, vo bliska ili podale~na

NBA

FUDBAL

MAKEDONEC OD DETROIT GO KUPI PISTONS

idnina, nova sredina za trikratniot {ampion na NBA.Majkl Ili~ po poteklo e od Bitola. Negoviot tatko Sotir go nosel prezimeto Ilievski, a po doseluvaweto vo SAD vo 1929 godina semejnoto ime go menuva vo Ili~. Svoeto ogromno bogatstvo, koe od mag-azinot “Forbs” e proceneto na pove}e od edna milijarda dolari, Majkl go steknal so internacionalniot sinxir na restorani za pica.Soprugata na Majkl, Merien, isto taka, po poteklo e od Makedonija. Taa e istaknat ~len na zaednicata na De-troit, predvodnik na mena-xmentot na hokejarskiot tim na Red Vings, a faktot deka e majka na sedum deca voop{to ne & pre~i vo profesional-nite vodi. Taa i nejziniot soprug se prva generacija na Amerikanci vo svoite semejstva.

Jonuz ima golemi problemi so sostavot na reprezen-tacijata. Goran Pandev e povreden, a od isti pri~ini otsustvuvaat Goran Popov i Darko Tasevski. Problem pretstavuva i toa {to fud-balerite pristignuvaa vo razli~ni tajminzi, {to be{e pri~ineto od nivniot klupski anga`man.“Na vakov natprevar najva`no e da se igra koncentrirano i {to porano da se postignat golovi. V~era treniravme vo

Barselona. Be{e normalen trening, edni treniraa od-voeno, tie {to igraa vo nedela vo svoite timovi, a ostanatite so posilno tempo. Iako vo ~ekor sleduva i natprevarot so Rusija, sega sme koncentrirani na An-dora. Pobedata }e bide motiv pove}e i pri~ina za dobra atmosfera i dobar nastap protiv Rusija”, do-dava Novevski.Andora e reprezentacija od samoto dno na evrop-

skiot i svetskiot fudbal, no vo dosega{nite ~etiri me|usebni sredbi Andor-cite edna{ ja sovladaa makedonskata selekcija, a edna{ obezbedija i nere{en rezultat.Ona {to raduva e toa deka otkako se ras~isti dilemata dali Pandev vo idnina }e nastapuva ili ne vo nacio-nalniot dres, sekako deka atmosferata vo reprezen-tacijata e na povisoko nivo po pozitivniot ishod.

NA BAERN MU SE POTREBNI POGOLEMI GOLOVI

Vo situacijata vo koja se nao|ame sega, so eden bod od dve sredbi, najva`no e da se pobedi. Zabeleùvam deka i pokraj s$ {to ni se slu~i vo duelite so Slova~ka i Ermenija, atmosferata e normalna

Nepreciznosta �na baernovite napa|a~i stana top-tema vo germanskite mediumi

FUDBAL

SO PREPOLOVEN TIM, NA POBEDA PROTIV ANDORA

Nikol~e Novevski predupredi deka treba da se odigra pretpazlivo �

479 milioni dolari e

sumata koja Ili~ ja odvoi pri kupuvaweto

na Pistons

Majkl Ili~ so soprugata Merien. Nivnoto �bogatstvo e proceneto na pove}e od edna milijarda dolari

ZA SITE INFORMACII JAVETE SE NA:TEL. 2551 441 LOK 102 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKIILI ISPRATETE E-MAIL NA: [email protected] KAPITAL MEDIA GROUP DOOP-FAH 503 1000 SKOPJETEL. 2551 441; FAKS. 2581 440

OVAA ESEN ^ITAJTE VOSPECIJALNI PRILOZI

GAXET I IT TEHNOLOGIJA VINOBANKI I FINANSII

OKTOMVRI

BRENDOVI ENTERIERI BIZNIS STIL

DEKEMVRI

DELOVNI PODAROCI GRADE@NI[TVO

NOEMVRI

TOP 100

OSIGURUVAWE I LIZING

KARTI^KI

br.139-kapital-07.10.2010

Documents