Bronnenboekje

Eindronde Nationale Aardrijkskunde Olympiade 2010

A Tibet Bron 1: Tibet

Tibet heeft een eigen volk, cultuur, taal en twee religies: de bön en het Tibetaans boeddhisme. In 1950-1951 werd Tibet ingelijfd bij de Volksrepubliek China en staatkundig verdeeld over een aantal Chinese provincies. Cultureel worden ook delen van India, Bhutan en Nepal tot Tibet gerekend. Tot 1950, toen het Volksbevrijdingsleger van China Tibet binnenviel, was Tibet een onafhankelijk land. Voor 1950 was de belangrijkste religieus en politiek leider de Dalai Lama. De veertiende Dalai Lama, Tenzin Gyatso, vluchtte in 1959 naar India, waar hij tot de democratische hervormingen van 2000 de regering in ballingschap leidde. In 2009 kwamen Oeigoeren in West-China in opstand tegen de Chinese overheersing. Het jaar daarvoor deden de Tibetanen dat in de aanloop naar de Olympische Spelen in Beijing.

Naar: vrij naar www.wikipedia.nl

Bron 2: Tibet, de watertoren van China?

China kampt met grote zoetwatertekorten en is van plan daarvoor de waterreserves, die aanwezig zijn op het Hoogland van Tibet, aan te spreken. Maar die raken waarschijnlijk binnen enkele decennia uitgeput als gevolg van klimaatverandering. Ook liggen er conflicten met buurlanden in het verschiet. Tibet heeft voorts ook omvangrijke reserves aan mineralen als koper, ijzer, lood en zink.

Naar: Geografie, januari 2010

2

Bron 3: Het South To North Water Transfer Project in China

Om de grote watertekorten in Noord-China op te lossen zijn de Chinezen momenteel bezig met een enorm project om water vanuit het relatief natte zuiden (het stroomgebied van de Chang Jiang of Yangtse) naar het droge noorden te leiden, het South To North Water Transfer Project (SNWTP). Dit megaproject bestaat uit drie routes, een oostelijke, een centrale en een westelijke route. In de rivier de Yalong wil China een dam aanleggen zodat er een stuwmeer ontstaat.

Bron: Geografie, januari 2010

3

B Het wereldvoedselvraagstuk: Voedselrellen in Indonesië Bron 1: Voedselrellen in Indonesië

Begin 2008 braken op verschillende plaatsen in de wereld voedselrellen uit, onder andere in Indonesië. Ze waren een reactie op de voedselprijzen die wereldwijd sinds 2005 met 75% omhoog zijn gegaan. Alleen al in 2007 stegen de prijzen van landbouwproducten met gemiddeld 40%. De allerarmsten worden hierdoor het zwaarst getroffen. In Indonesië houdt de regering al jarenlang de prijzen van voedsel kunstmatig laag door subsidies en door marktbeïnvloeding via het opkopen van voedsel. Maar dit programma dreigt aan de mondiale prijsstijgingen van voedsel te bezwijken. Indonesië zou zelfvoorzienend kunnen zijn met bijvoorbeeld de productie van rijst, waarvan de binnenlandse prijs de helft is van die op de wereldmarkt, maar een geplande uitbreiding van het areaal is nog nauwelijks gerealiseerd.

Het wereldvoedselvraagstuk is eigenlijk een verdelingsvraagstuk. Wereldwijd wordt voldoende voedsel geproduceerd voor iedereen. Desondanks zijn negenhonderd miljoen mensen ondervoed, hebben bijna twee miljard mensen voedingsproblemen en worden in de toekomst nog veel meer mensen met honger en ondervoeding bedreigd. Het kernprobleem is dat veel mensen als gevolg van armoede, oorlog en complexe handelsstructuren geen toegang hebben tot het voedsel.

Naar: Vensters op de wereld, canon voor wereldburgerschap, NCDO en Faculteit Geowetenschappen Universiteit Utrecht, 2009.

Bron 2: Rellen in Indonesië in 2008 naar aanleiding van gestegen voedselprijzen

Naar: Vensters op de wereld, canon voor wereldburgerschap, NCDO en Faculteit Geowetenschappen Universiteit Utrecht, 2009.

4

C Stormen over Taiwan Bron 1

Aantal tropische stormen en/of tyfoons in Oost-Azië in de periode 1959-2005

maand Aantal in de periode

1959-2005 Gemiddeld per

jaar

januari 28 0.6

februari 15 0.3

maart 26 0.6

april 39 0.8

mei 64 1.4

juni 96 2.0

juli 215 4.6

augustus 312 6.6

september 262 5.6

oktober 219 4.7

november 134 2.9

december 75 1.6

Bron: http://en.wikipedia.org/wiki/Pacific_typhoon

Bron 2: Satellietbeeld van een tropische wervelstorm

Bron: http://www.weerstationheerhugowaard.nl/Afbeeldingen/2009-08-19-1325-metopA-fc-corrected_orkaan%20Bill%20categorie%204.jpg

5

Bron 3: Trekroute van de tropische storm / tyfoon Morakot en de hoeveelheid neerslag die tijdens het passeren van de storm / tyfoon viel.

Bron: http://www.nasa.gov/images/content/378392main_20090812_TRMMImage1_full.jpg

Bron 4: Shiao Lin was een dorp van 160 huizen in een vruchtbare vallei. Nu is het

een moddervlakte. Aan de rand van de modder (aan de rechterzijde van de foto) staan nog slechts twee huizen overeind.

Bron: http://edition.cnn.com/2009/WORLD/asiapcf/08/14/typhoon.village/index.html#cnnSTCPhoto

6

D Subductie in de Middellandse Zee Bron 1: Platentektoniek in het Middellandse Zeegebied rond 30 miljoen jaar geleden

Bron: http://tetide.geo.uniroma1.it/sciterra/sezioni/doglioni/Publ_download/CarminatiDoglioniMeditetTectonics.pdf

Bron 2: Platentektoniek in het Middellandse Zeegebied tegenwoordig

Bron: http://tetide.geo.uniroma1.it/sciterra/sezioni/doglioni/Publ_download/CarminatiDoglioniMeditetTectonics.pdf

7

Bron 3: Geologische dwarsdoorsneden door het Middellandse Zeegebied tussen 45 miljoen jaar geleden en nu. De subductiezones trekken zich in de loop van de tijd terug, een proces dat roll-back wordt genoemd.

Bron: http://tetide.geo.uniroma1.it/sciterra/sezioni/doglioni/Publ_download/CarminatiDoglioniMeditetTectonics.pdf

8

Bron 4: Het afscheuren van een onderduikende plaat. Het sterretje geeft de plaats aan waar de grootste kans op aardbevingen is.

Bron: http://www.xs4all.nl/~avroekel/kretacrash.pdf

9

E De Beemster Bron 1: De Beemster, 7.100 hectare nieuw land! “Er was bij deze droogmaking geen sprake van een spontane opwelling als die der heren van Egmond, men ging maar niet zo eens op goed avontuur te werk, als bij de Zype, waarvan de bodem tenslotte uit betrekkelijk onvruchtbare zandgrond te bestaan bleek. Hier was alles berekend. Ontelbare malen was Leeghwater zelfs op de bodem van het meer afgedaald, hij had het in het bijzijn van den baljuw gepeild, gehengeld, gediept en getast, hij kende de diepte, hij wist dat hier, waar de oude veenlaag weggehaald was, de vette, vruchtbare kleilaag bloot lag. Hij had tevoren uitgemeten, hoeveel water zijn molens uitslaan konden; met goeden wind een duim*) water per etmaal op de gehele 7.100 hectare grote Beemster, hij wist dat men vier molens boven elkander tot één gang zou moeten verenigen om het water zo hoog als nodig was op te malen”. “De schepraderen van zes en twintig molens wierpen het water uit en iedere Zondag na kerktijd, als Gerritje met haar man en kinderen hun wandeling maakten over de nieuwe ringdijk, kon zij duidelijk zien, dsat het water weer enige duimen gezakt was”. *) Een duim is een oude lengtemaat en komt ongeveer overeen met 2,5 cm.

Bron: Leeghwater maalt de meren leeg, Jef Last, 1942

Bron 2: Een gasbron in de Beemster

Foto: Henk Post, Wageningen

10

Bron 3: Kaart van de Beemster uit 1644

Bron: Geografisch tijdschrift, december 1977

11

Bron 4: Topografische kaart van de Beemster uit 1998

Bron: Grote Topografische Atlas van Nederland, deel west, 1998

12

Bron 5: Satellietbeeld van een deel van de Beemster

Bron: Google Earth, 2010   

13