T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI BİRİNCİ BASAMAĞA YÖNELİKTANI VE TEDAVİ REHBERLERİ

2012

BRUSELLOZ

Dr. Ayşenur ALPER GÜRZOndokuz Mayıs Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı

• Bruselloz, etkeni Brucella bakterileri olan bir zoonozdur.

• Yaygın bir enfeksiyon olup ülkemizde hayvancılıkla uğraşılan yörelerde daha sık görülür.

• Türkiye’de karşılaşılan türler B. melitensis ve B.abortus’tur.

• Bulaşma, temel olarak pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinin tüketilmesiyle gerçekleşir.

• Ayrıca hasta hayvanların (koyun, keçi, sığır) etkeni içeren plasenta, fetus, kan, idrar gibi organ, sıvı ve atıklarının deri ve mukozaya temasıyla ve solunma yoluyla da bulaşma olabilir.

• Bruselloz ilkbahar ve yaz aylarında taze peynir tüketimi ve hayvan doğumlarının artmasıyla ilişkili olarak daha sık görülür.

• Genç erişkinlerde ve erkeklerde daha çok karşılaşılması mesleksel konumla ilgilidir.

• Hastalık kronikleşme eğilimindedir.

• Sık görülen eklem ve kemik tutulumu yanında çeşitli organ ve sistemler de tutulabilir.

• Sakroileit ve spondilit sık görülür.

• Uygunsuz ve yetersiz tedavi alanlarda daha sık olmak üzere yineleyebilir.

• Ölüm, uygun tedavi edilenlerde %1'den düşükken edilmeyenlerde %3-5'tir.

TanıKlinik Belirti ve Bulgular

• Ateş, gece terlemesi ve eklem ağrısı akut brusellozda en sık görülen belirtilerdir.

• Hâlsizlik, bel, sırt ve baş ağrıları, iştahsızlık bu belirtilere eşlik eder.

• Akut dönemde daha çok geceleri olmak üzere yükselen ateş vardır.

• Tedavi edilmeyen hastalarda ateş dalgalı bir gidişle giderek azalır.

• Kronik olguların yaklaşık yarısında ateş görülmez.

• Kronik olgularda daha sık olmak üzere karaciğer ve dalak büyümesi görülebilir.

• Yine kronik olgularda depresyon da sık rastlanan bir durumdur.

• Organ tutulumu (sakroileit, spondilit, epididimoorşit, endokardit, kemik iliği tutulumu, menenjit gibi) durumunda tutulan organla ilgili belirti ve bulgular belirgindir.

Laboratuvar

• Serumda tüp aglütinasyon yöntemi (Wright testi) ile antikor araştırılır.

• Uygun klinik bulguların yanı sıra 1/160 ve üstündeki oranlar pozitif kabul edilir.

• Rose Bengal ancak bir tarama testi olarak kullanılabilir.

• Bu testle pozitiflik saptanan olgularda Wright testi yapılarak oran belirlenmelidir.

• CRP pozitifliği

• Eritrosit sedimentasyonhızında orta derecede artış

• ALT ve AST yüksekliği

• Anemi

• Lökopeni

• Trombositopeni

• Lökositoz

Özgül olmayan laboratuvar bulguları

Seyrek olarak da pansitopeni görülebilir

beklenen bir bulgu değildir

Ayırıcı Tanı

• Akut romatizma ateşi

• Kollajen doku hastalıkları

• Aşındırıcı (dejeneratif) eklem hastalıkları

• Salmonelloz, tüberküloz, sıtma gibi ateşle giden diğer enfeksiyonlar

Tedavi

• Tedavinin amacı enfeksiyonun iyileştirilmesi ve nükslerin önlenmesidir.

• Temel tedavi ilkesi birleşik ve en az 6 hafta süreyle uygun antibiyotik kullanılmasıdır.

Antibiyotik Tedavisinde Kullanılan Kombinasyonlar

Erişkinler:• Doksisiklin*, günde iki kez 100 mg, ağızdan, 6 hafta

süreyle ve• Rifampisin** günde bir kez 600-900 mg, ağızdan, 6 hafta

süreyleya da

• Doksisiklin, günde iki kez 100 mg, ağızdan, 6 hafta süreyle ve

• Streptomisin*** günde bir kez 1 g, kas içine, 2-3 hafta süreyle

Antibiyotik Tedavisinde Kullanılan Kombinasyonlar

Çocuklar (8 yaşından büyük)• Doksisiklin*, 2-4 mg/kg/gün, en çok 200 mg/gün, iki

dozda, ağızdan, 6 hafta süreyle ve• Rifampisin**, 15-20 mg/kg/gün, en çok 600 - 900

mg/gün, günde bir kez, ağızdan, 6 hafta süreyle • ya da• Doksisiklin*, 2-4 mg/kg/gün, en çok 200 mg/gün, iki

dozda, ağızdan, 6 hafta süreyle ve• Streptomisin***, 20-40 mg/kg, ençok 1 g/gün, tek

doz, kas içine, 14 gün süreyle

Antibiyotik Tedavisinde Kullanılan Kombinasyonlar• Trimetoprim, 10 mg/kg/gün, en çok 480 mg/gün ve

sulfametoksazol 50 mg/kg/gün, en çok 2,4 gr/gün, günlük doz ikiye bölünerek ve

• Rifampisin**, 15-20 mg/kg/gün, en çok 600 - 900 mg/gün, günde bir kez, ağızdan, 6 hafta süreyle

ya da

• Rifampisin**, 15-20 mg/kg/gün, en çok 600 - 900 mg/gün, günde bir kez, ağızdan, 6 hafta süreyle ve

• Streptomisin***, 20-40 mg/kg, ençok 1 g/gün, günde tek doz, kas içine, 14 gün süreyle

ya da

• Trimetoprim, 10 mg/kg/gün (en çok480 mg/gün) ve sulfometoksazol 50 mg/kg (en çok 2,4 gr/gün), günlük doz ikiye bölünerek, 6 hafta süreyle ve

• Streptomisin***, 20-40mg/kg, günde tek doz, kas içine, 14 gün süreyle.

Dikkat Edilmesi Gerekenler• Doksisiklin kullanırken: Hasta doksisiklin ile aynı anda

antasit, süt ve süt ürünlerini kullanmama ve artacak ışık duyarlığı konusunda uyarılmalı ve ilacın bol su ile alınması önerilmelidir. Herhangi bir nedenle antasit kullanılacaksa doksisiklin ve antasit arasında en az iki saatlik süre olmalıdır.

• Rifampisin kullanırken: Rifampisin tedavisi sırasında geçmeyen bulantı, kusma ve sarılık görülürse, hasta tedavinin kesilmesi ve hekime başvurması konusunda uyarılmalıdır. İlacın, başta idrar olmak üzere tüm beden sıvıları ve kontakt lensleri kırmızıya boyayabileceği hastaya anlatılma lıdır.

• Streptomisin kullanırken: Streptomisin kullanan hasta, kulak çınlaması, işitme kaybı ve denge bozukluğu gibi olası yan etkilere karşı uyarılmalı, böyle bir durumda ilacı keserek hekime başvurması önerilmelidir.

İlaç Dışı Tedavi

• Akut dönemde dinlenme ve fiziksel aktivitenin sınırlandırılması önerilir.

İzlem

• Serumda antikor uzun süre düşük oranda belirlenebileceğinden, izlemde serolojinindeğeri yoktur.

• İzlem klinik bulgularla yapılır.

• Hastanın yakın çevresinde benzer hastalığı olan kişiler sorgulanmalıdır.

Korunma

• Hayvanların plasenta, fetus, kan gibi etken içerebilecek organ ve sıvılarının temas olasılığı ve doğum gibi işlemler sırasında eldiven, maske ve gözlük kullanılmalıdır.

• Pastörize olmayan süt ve süt ürünlerinin pişirilmeden tüketilmemesi gerekir.

• Peynir pastörize edilmemiş sütten yapılmışsa en az 3 ay salamura koşullarında bekletilmeden tüketilmemelidir.

Sevk Ölçütleri • Organ ve sistem tutulumu şüphesi

• Gebelik

• Derin kansızlık, lökopeni, trombositopeni, pansitopeni

• Relaps

• Tedaviyle düzelmeme

• Kronik karaciğer, böbrek, kalp hastalıkları, lösemi, lenfoma, bağışıklık sisteminin baskılanması gibi altta yatan hastalık

• İlaç yan etkisi varsa hasta uygun bir merkeze sevk edilmelidir.

Teşekkürler..