bud etska procedura

PowerPoint Presentation

FAKULTET ZA POSLOVNE I FINANSIJSKE STUDIJEPredmet:BUDET I TREZORdoc. dr Bojana Vasiljevi Poljaevie-mail: [email protected] PROCEDURA

Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

Da bi budet bio:

blagovremen,

na ekonomian nain donijet,

realan kao plan prihoda prikupljanja i troenja sredstava,

demokratian kao odnos, i

sinhronizovan kao finansijski instrument sa zahtjevima i ciljevima zadovoljavanja javnih potreba u skladu sa makroekonomskom politikom,

potrebno je obezbijediti adekvatan postupak izrade i donoenja budetaBUDETSKA PROCEDURADoc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

Budetska procedura, ili budetski postupak, predstavlja skup postupaka i poslova vezanih za:

izradu budeta (budetska inicijativa, planiranje prihoda, planiranje rashoda i izrada prijedloga budeta),

donoenje budeta (privremeno nansiranje i donoenje budeta),

izvravanje budeta (nain izvravanja i izvrioci budeta) i

kontrolu budeta (redovna budetska kontrola i zavrni raun budeta).

Razmatranje ovih pitanja je vezano za opis faza kroz koje budet prolazi i ima za zadatak da prui cjelovitu sliku o ukupnosti i sloenosti budetske procedure.BUDETSKA PROCEDURADoc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

POSTUPAK I FAZE IZRADE BUDETAZa budetski sistem RS , kao i za najvei broj savremenih drava, vai da vlada trai i predlae, a skuptina odobrava, tj. princip vladine inicijative.

Inicijativa za sastavljanje budeta je u najveem broju savremenih drava povjerena izvrnim dravnim organima, odnosno najviem dravnom izvrnom organu za obavljanje poslova iz oblasti javnih nansija, tj. ministarstvu finansija odnosno, ministarstvu za budet.

Nacrt budeta sastavlja obino MF.

Prijedlog budeta utvruje vlada, odnosno izvrni organ JLS.

Zakon, tj. odluku o budetu donosi, tj. usvaja nadlena skuptina

U malom broju savremenih drava, a i u teoriji budeta, prisutni su i sluajevi parlamentarne inicijative (Francuska), odnosno inicijative kongresmena (SAD).


POSTUPAK I FAZE IZRADE BUDETAPripremanje budeta obuhvata tri faze:

Pripremanje predrauna rashoda, odnosno elaboracija prijedloga za obezbjeenje sredstava u budetu. Ove prijedloge zahtjeve za obezbjeenje sredstava, pripremaju dravni i drugi organi i organizacije, javne slube, budetski fondovi i drugi korisnici budetskih sredstava na osnovu zakonom propisane metodologije i elemenata.

Sastavljanje nacrta budeta vri MF, tj. nadleni organi za izradu budeta pri JLS. Ovi organi su najkvalifikovaniji za pripremu nacrta budeta, s obzirom na prirodu funkcija koje vre.

Prijedlog budeta donosi vlada, odnosno izvrni organi JLS.


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODAZa to egzaktnije planiranje JP i JR u odnosu na stvarne mogunosti naplate prihoda i materijalne uslove za zadovoljavanje potreba nije dovoljna samo pronicljivost, strunost i iskustvo organa koji pripremaju budet.

Nuno je raspolagati adekvatnim, nauno i struno verifikovanim metodama planiranja prihoda i rashoda.

U literaturi se obino navode dva (tri) osnovna metoda planiranja prihoda i rashoda:

metoda direktnog procjenjivanja,

metoda automatskog procjenjivanja(metod pretposljednje godine), i

normativni metod (skorije vrijeme).


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODAmetod direktnog procjenjivanja

danas u upotrebi u brojnim zemljama svijeta.

Pri planiranju rashoda za osnovu se uzimaju podaci o izvrenim rashodima u posljednjoj budetskoj godini, pa se koriguju oekivanim promjenama u periodu za koji se izrauje budet.

U primjeni ovog metoda kod planiranja prihoda polazi se od podataka o naplati prihoda u posljednjoj godini, uzimajui u obzir oekivane nansijske, ekonomske i socijalne prilike u godini za koju se izrauje budet.Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODAMetoda automatskog procjenjivanja

Bazira se na podacima pretposljednje budetske godine.

Ovaj metod je manje pouzdan jer ostavlja malu slobodu organima koji pripremaju budet, odnosno ne uvaava i ne oslanja se na ekonomska i druga kretanja koja e karakterisati godinu za koju se budet donosi i od kojih e zavisiti realizacija budeta.

Primjena ovog metoda je mogua u uslovima:

statine ekonomije, stabilnosti zadovoljavanja javnih potreba, i stabilne valute.

Ovakvi uslovi odavno ne postoje u svijetu, pa se nigdje ne koristi kao osnovni metod.


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODANormativni metod se sastoji u pronalaenju odgovarajuih mjerila (normativa) tipinih za dravne organe i ustanove, pa se na bazi tih mjerila pristupa planiranju prihoda i rashoda. Konkretno planiranje prihoda i rashoda, odnosno sastavljanje budeta, realizuje se kroz brojne faze i postupke koji su strogo formalizovani.

Metodi planiranje ne mogu biti istovjetni u svim uslovima i dravama:

Predmet budetskog planiranja je heterogen s obzirom da obuhvata prihode i rashode koji su specifini, ali i meusobno uslovljeni.

Razliiti faktori i problemi se javljaju pri planiranju prihoda, a razliiti pri planiranju rashoda.

Struktura prihoda i rashoda se sastoje od specifinih elementata.


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODAU planiranju prihoda se polazi od:

Procjene drutvenog proizvoda za period za koga se donosi budet, i

Budetskih ogranienja projektovanih makroekonomskom politikom i elaboriranih u optem konsolidovanom bilansu preko projekcije globalnog obima javne potronje i njenog maksimalnog uea u projektovanom DP.

Planiranje rashoda u smislu faktora koji ih uslovljavaju - brojne bitne razlike u rashodima.

Rashodi koji proistiu iz ugovornih (zakonom) utvrenih obaveza ili su ustanovljeni po odreenim kriterijumima ili mjerilima.

To su kontinuelni rashodi i javljaju se iz godine u godinu.

Kvantifikuju se po vrlo egzaktnim mjerilima utvrenim odreenim propisima mimo budeta.

Npr. anuiteti po kreditima, obaveze za finansiranje materinskog i djeijeg doplatka, socijalna i borako-invalidska zatita i slDoc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODA planiranje rashodaOsnov za planiranje rashoda pri izradi nacrta budeta predstavljaju zahtjevi budetskih korisnika.

Predraun rashoda budetskih korisnika treba da sadri neophodne podatke o broju i strukturi zaposlenih, neophodnim trokovima i sredstvima za posebne namjene sa njihovom strukturom, sredstvima za tekue i investiciono odravanje.

Analizu opravdanosti zahtjeva budetskih korisnika vri izvrni organ za budet u saradnji sa podnosiocem zahtjeva.

Svi relevantni momenti koji se odnose na trokove obavljanja djelatnosti i ostvarivanje zakonom zajemenih prava korisnika budetskih sredstava se analiziraju, evaluiraju i utvruju.Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODA planiranje rashodaShodno lanu 19. Zakona o budetskom sistemu budetski zahtjev se sastoji iz tri dijela i to:

zahtjeva za tekue izdatke sa podacima o postojeim aktivnostima i uslugama budetskog korisnika;

zahtjeva (finansijski zahtjev i pismeno obrazloenje) za dodatna sredstva za tekue aktivnosti ije se finansiranje ne moe uskladiti sa ogranienjem sadranim u Uputstvu, sa prijedlogom prioriteta koje treba razmotriti u postupku donoenja budeta za narednu fiskalnu godinu;

zahtjeva za nabavku osnovnih sredstava i opreme, dodatnim sredstvima za kapitalne projekte zapoete u predhodnim fiskalnim godinama i za nove kapitalne projekte, kao prioritete koje treba razmotriti u postupku donoenja budeta za narednu fiskalnu godinu.


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODA planiranje rashodaNa osnovu ovih i drugih bitnih okolnosti organ nadlean za budet svodi zahtjeve korisnika na realno uporedive pokazatelje koji se valorizuju koeficijentom planiranog rasat zarada i rasta cijena.

Rashodi se ocjenju i sa stanovita projektovanog obima JR.

Bilansiraju se sa osnovnom strukturom JR.

Budetski korisnici pruaju dodatne informacije i aktivno uestvuju u procesu izrade nacrta budeta.


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODA budetska rezervaBudetska rezerva:

Nemogue predvidjeti rashode u strogo egzaktnim iznosima.

Pojava nepredvidivih, vanrednih pojava i trokova.

Prihode nije mogue potpuno precizno planirati.

Realizovani mogu biti nii od projektovanih.

Budetska rezerva:

tekua budetska rezerva, i

stalna budetska rezerva.


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODA budetska rezervaTekua budetska rezerva ima karakter nerasporeenih budetskih sredstva.

Slui za potrebe i zadatke za koje u budetu nisu predviena sredstva ili nisu obezbijeena u dovoljnom iznosu.

Koriguje namjenski raspored prihoda.

Prevashodni cilj nije odravanje budetske ravnotee, ve ravnomjerno zadovoljavanje potreba, tj. zadovoljavanje novonastalih potreba.

Iznos sredstava koji se unosi u tekuu rezervu nije zakonom utvren, ve se to ini odluivanjem o samom budetu na bazi procjene nunosti upotrebe ove rezerve.

Odluka o upotrebi tekue rezerve je na vladi, tj. nadlenom organu JLS


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODA budetska rezervaSredstva stalne budetske rezerve se obrazuju radi obezbjeenja sredstava za:

pokrie deficita budeta,

isplatu dospjelih obaveza iz budeta, pod uslovom da se time ne poveavaju budetom planirani godinji obim rashoda, i

davanje pomoi u otklanjanju vanrednih okolnosti.

lan 2. Zakona o budetskom sistemu RS

Budetska rezerva predstavlja dio planiranih prihoda budeta koji se ne rasporeuje unaprijed, ve na osnovu posebnih odluka Vlade Republike, odnosno izvrnog organa optina i gradova.


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODA budetska rezervalan 36.

Sredstva budetske rezerve mogu se koristiti za:

pokrivanje nepredvienih rashoda za koje nisu planirana sredstva u budetu,

budetske izdatke za koje se u toku godine pokae da planirana budetska sredstva nisu bila dovoljna i

privremeno izvravanje obaveza budeta usljed smanjenog obima budetskih sredstava.

lan 37.

Budetska rezerva se formira godinjim izdvajanjem do najvie 1,5% ukupnih prihoda za budetsku godinu.


METODI PLANIRANJA PRIHODA I RASHODA budetska rezerva lan 38.

Izvrilac budeta je obavezan svaki mjesec izvjetavati Vladu, odnosno nadleni izvrni organ optine i grada o koritenju sredstava budetske rezerve.

Vlada, odnosno nadleni izvrni organ optine i grada jednom tromjesjeno izvjetava Skuptinu, odnosno skuptinu optine i grada o koritenju sredstava budetske rezerve.


NACRT BUDETANakon to dravni organ nadlean za poslove budeta sprovede usaglaavanje rashoda sa dravnim organima, ustanovama i drugim korisnicima budeta, pristupa pripremi nacrta budeta i podnosi ga vladi.

Nacrt budeta sadri elemente predrauna prihoda i rashoda, bilans prihoda, bilans rashoda i normativni dio.

Nacrt budeta najee razmatraju nadlena vladina tijela (odbori, komisije i slino).

Vlada razmatra nacrt budeta zajedno sa izvjetajima svojih tijela i utvruje prijedlog budeta koji prema utvrenoj proceduri podnosi skuptini (parlamentu) na razmatranje i usvajanje.


Jedinstvena budetska klasifikacijaBudet se priprema, donosi i izvrava na osnovu sistema jedinstvene budetske klasikacije.

Jedinstvena budetska klasikacija obuhvata:

ekonomsku klasikaciju budetskih sredstava,

ekonomsku klasikaciju budetskih izdataka,

organizacionu klasikaciju budetskih izdataka, i

funkcionalnu klasikaciju budetskih izdataka.


Jedinstvena budetska klasifikacijaEkonomska klasikacija budetskih sredstava iskazuje budetska sredstva u skladu sa propisima koji odreuju izvore budetskih sredstava.

Ekonomska klasikacija budetskih izdataka predstavlja vrste rashoda, a sadrana je u kontnom planu za korisnike budeta.

Organizaciona klasikacija iskazuje budetske izdatke po budetskim korisnicima, sa raspodjelom izmeu korisnika.

Funkcionalna klasikacija iskazuje budetske izdatke po funkcionalnoj namjeni za odreenu oblast.


DONOENJE BUDETAU najveem broju savremenih drava budet je zakonski akt koji se donosi prema proceduri propisanoj za donoenje zakonskih akata.

O prijedlogu budeta koji je sainila vlada raspravlja u skuptini (parlamentu), uz potovanje propisane procedure i odreene tehnike .

Procedure i tehnike mogu biti razliiti od zemlje do zemlje i zavise od ureenja zemlje (dva skuptinska doma ili jedan).

Na prijedlog budeta mogu se stavljati primjedbe, odnosno davati prijedlozi za izmjene i dopune u vidu amandmana.

Nakon skuptinske rasprave, pristupa se glasanju o prijedlogu budeta, odnosno, njegovom usvajanju.

Usvojeni budet se objavljuje u slubenom glasilu.Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

DONOENJE BUDETAUsvojeni budet se sastoji od opteg i posebnog dijela.

Opti dio budeta, obino krai, sadri podatke o:

ukupnom iznosu prihoda i rashoda budeta,

iznosu budetske rezerve,

prava i obaveze nadlenih organa u izvrenju budeta i

mjere za ouvanje budetske ravnotee.

U posebnom dijelu budeta, obino veoma obimnom, navedeni su svi:

budetski prihodi prema izvorima,

korisnici budetskih sredstava,

blia i detaljna namjena troenja sredstava koja su odreena konkretnim korisnicima.


DONOENJE BUDETABudet se priprema i donosi prema budetskom kalendaru.

lan 14.

Kalendar budeta Republike je:

15. juni - Ministarstvo priprema preliminarni Memorandum.

30. juni - Vlada usvaja preliminarni Memorandum.

01. juli - Ministarstvo dostavlja preliminarni Memorandum optinama i gradovima.

01. juli - Ministarstvo izdaje budetskim korisnicima uputstvo o nainu i elementima izrade nacrta budeta za sledeu fiskalnu godinu.

01. septembar - budetski korisnici dostavljaju Ministarstvu budetske zahtjeve za narednu fiskalnu godinu.

01. oktobar - Vlada usvaja konaan Memorandum koji je auriran sa makroekonomskim okvirom.


DONOENJE BUDETA02. oktobar - Ministarstvo dostavlja konaan Memorandum optinama, gradovima i fondovima.

15. oktobar - Ministarstvo dostavlja Vladi nacrt budeta Republike za narednu fiskalnu godinu.

05. novembar - Vlada usvaja nacrt budeta Republike za narednu fiskalnu godinu i dostavlja ga Skuptini na usvajanje.

15. novembar - Skuptina usvaja nacrt budeta Republike za narednu fiskalnu godinu.

01. decembar - Vlada usvaja prijedlog budeta Republike za narednu fiskalnu godinu i dostavlja ga, zajedno sa konanim Memorandumom, Skuptini.

15. decembar - Skuptina donosi budet Republike za narednu fiskalnu godinu.


DONOENJE BUDETARokovi za usvajanje navedeni u budetskom kalendaru su krajnji rokovi do kad bi se budeti trebali usvojiti.

Paralelno sa usvajanjem Odluke o usvajanju budeta, skuptina usvaja i Zakon o izvrenju budeta za narednu godinu kojim se propisuje nain izvrenja budeta.


PRIVREMENO FINANSIRANJEBudet se donosi za period od jedne fiskalne godine i vai za godinu za koju je donijet.

U sluaju da Skuptina, odnosno skuptine optina i gradova, ne donesu budet prije poetka fiskalne godine, Skuptina, odnosno skuptine JLS, donose odluku o privremenom finansiranju kako bi se obezbijedio kontinuitet u nansiranju javnih rashoda.

Privremeno nansiranje je mogue na bilo kom nivou vlasti - centralnom i subcentralnom.

Privremeno nansiranje ne bi trebalo da traje due od tri mjeseca (u FBiH), izuzetno est mjeseci (RS).

U tom periodu bi trebalo da se usvoji budet za godinu koja ve tee.


PRIVREMENO FINANSIRANJETri metoda privremenog nansiranja, odnosno tri metoda odreivanja iznosa javnih prihoda koji se mogu utroiti dok se budet ne usvoji.

Prvi metod je metod budetskih dvanaestina (prosjenih mjesenih vrijednosti budeta prethodne godine).

U godini koja tee, u prva tri mjeseca, na primjer, moe se potroiti iznos jednak trostrukom prosjenom mjesenom iznosu budeta za godinu koja je upravo protekla (tri dvanaestine).

Shodno Zakonu o budetskom sistemu Republike Srpske privremeno nansiranje se vri srazmjerno sredstvima korisenim u istom periodu u budetu prethodne skalne godine, a najvie do polovine ukupnih prihoda rasporedenih u budetu prethodne skalne godine.


PRIVREMENO FINANSIRANJEDrugi metod je metod rekondukcije.

U prva tri mjeseca se moe vriti nansiranje do iznosa iz prva tri mjeseca prethodne godine, takoe, korigovana za stopu inflacije (FBiH).

Ovaj metod se zasniva na prenosu ovlaenja iz prethodnog budeta na narednu godinu, ime se otvara mogunost kontinuiteta u nansiranju.

Trei metod je metod akontacije.

U prva tri mjeseca godine koja je poela, korisnicima budetskih sredstava stavljaju se na raspolaganje, u vidu davanja tzv. budetskih kredita, iznosi sredstava koji su predvieni za taj periodu u budetu koji nije usvojen.


PRIVREMENO FINANSIRANJEOdluku o privremenom nansiranju donosi isto tijelo koje ima ovlaenje da usvoji budet, a to je obino skuptina.

Odluka je esto ograniena na period do tri mjeseca, uz mogunost ponavljanja za jo tri mjeseca.

Finansijska teorija nije naklonjena metodu privremenog nansiranja.

Praktino je mogue da Republika usvoji svoj budet ali to ne uine sve jedinice lokalne samouprave ili, da Republika ne usvoji svoj budet, ali to uine (ne sve) jedinice lokalne samouprave


IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaIzvrenje budeta u cjelini se sastoji u:

Naplati prihoda,

Rasporeivanju (raspodjeli), i

Stavljanju na raspolaganje sredstava korisnicima, odnosno nosiocima.

Radi kontinuelnog odravanja budetske ravnotee i njene primjene na samom poetku budetske godine, izvrenje rashoda moe poeti tek po prvoj uplati i u visini uplate prihoda ili iz prenijetih sredstava ukoliko je ostvaren viak iz prethodne godine i kao takav ukljuen u budet kao prenijeta sredstva.


IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaOrgan nadlean za poslove budeta srazmjerno izvrenim uplatama u odnosu na odobrena sredstva vri njihov raspored po nosiocima i korisnicima i odobrava prenos (isplatu) raspoloivih sredstava.

Za izvrenje budeta u potpunosti je odgovoran izvrni organ odnosnog javnopravnog kolektiviteta.

Isti se stara o ostvarivanju budetom predvienih prihoda i o takvom njihovom rasporedu tokom godine koji e obezbijediti izvravanje nadlenosti i zadovoljavanje javnih potreba prema njihovom znaaju i prioritetu.

Izvrni organ mora imati uvid u tok izvrenja budeta tokom godine voenjem evidencije o izvrenju budeta, i na osnovu nje podnoenja i razmatranja izvjetaja o stanju i problemima ostvarivanja prihoda i vrenju rashoda u odreenom periodu vremena (proteklo tromeseje).


IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaNaplata prihoda

se vri na nain odreen zakonom i drugim propisima. Tim propisima su utvreni organi naplate, nain, rokovi i dr.uslovi naplate.

Zavisno od karaktera prihoda propisima su odreeni organi i nain naplate.

Najvei dio JP naplauju republike uprave javnih prihoda (PURS) sa podrunim jedinicama.

No, ovaj dravni organ moe posao naplate pojedinih vrsta javnih prihoda povjeriti i drugim organima i organizacijama.

Odreene JP, npr. takse u gotovom novcu, novane kazne, carine i sl. naplauju nadleni organi u obavljanju svoje redovne djelatnosti.Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaRaspodjela ostvarenih prihoda na nosioce, odnosno korisnike

vri se u okviru rasporeda sredstava utvrenog budetom, tromjesenim, odnosno mjesenim planovima za izvrenje budeta.

Planovima se utvruju prihodi koji dospijevaju za naplatu u odnosnom tromjeseju ili mjesecu za koji se plan donosi i vri njihov raspored na nosioce, odnosno korisnike sredstava.

Ovim se obezbjeuje ostvarivanje budetske ravnotee u toku izvrenja budeta i ravnomjerno i blagovremeno obezbjeivanje sredstava za ostvarivanje datih funkcija i zadataka svih budetskih korisnika.

Rasporeivanje sredstava na nosioce, moe se ostvariti samo u granicama budetom predvienih prihoda i utvrenih rashoda za pojedine namjene.Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaStavljanje budetskih sredstava na raspolaganje nosiocima i korisnicima vri se prenosnom sredstava sa rauna budeta, i to:

Sredstva koja su rasporeena u ukupnim iznosima, ukljuujui i sredstva koja su raspodijeljena iz prihoda ili dijela prihoda koji se ustupaju, prenosom na njihove raune.

Sredstva koja su rasporeena za posebne namjene otvaranjem akreditiva ili prenosnom na posebne raune.

Sredstva budeta se mogu rasporeivati i prenositi nosiocima i korisnicima samo do kraja godine za koju je budet donesen, to je u potpunosti u skladu sa sistemom budetske godine.


IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaDvije kategorije subjekata kojima se budetska sredstva stavljaju na raspolaganje, i to:

Nosioci sredstava su subjekti koji primljena sredstva iz budeta neposredno ne troe, ve ih prenose na druge subjekte kao finalne potroae (npr. ministarstvo prosvjete za kole i ake domove).

Korisnicu sredstava su subjekti koji neposredno angauju i troe dobijena budetska sredstva za obavljanje svojih funkcija i zadataka putem izdataka za plate i druga lina primanja i vrenje zadataka za materijalne trokove i druge namjene.

S druge strane, est je sluaj da se u lancu budetiranja ne javljaju i nosioci i korisnici sredstava.


IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaOrgani i postupak troenja sredstava

U RS je dravni organ, organizacija ili bilo koji drugi budetski korisnik duan da sredstva koristi (troi) namjenski, za razliku od troenja sredstava u SFRJ gdje su se sredstva za redovnu djelatnost korisniku stavljala na raspolaganje u globalu i koja je budetski korisnik svojim finansijskim planom rasporeivao za pojedine namjene u skladu sa programom rada koji je bio osnova za obezbjeivanje budetskih sredstava.

Postupak troenja sredstava obuhvata pet osnovnih radnji, i to:

angaovanje sredstava,konstatovanje duga,davanje naloga za isplatu,likvidiranje obaveza iisplatu sredstavaDoc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaPod angaovanjem sredstava podrazumijeva se preduzimanje svakog akta kojim se stvara obaveza za isplatu sredstava u okviru predrauna sredstava datog nosioca (npr. ugovor o isporuci materijala ili opreme, rjeenje o zasnivanju radnog odnosa i sl.).

Konstantovanje duga se sastoji u utvrivanju injeninog stanja o obavljenom poslu, izvrenoj usluzi ili nabavci za koju su angaovana sredstva (raziite isprave, ili npr. zapisnici komisije).

Na osnovu dokumentata o osnovanosti i dospjelosti obaveze daje se odobrenje za isplatu.

Nakon toga slijedi postupak izdavanja naloga za isplatu, likvidiranja, knjienja i isplate sredstava.


IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaIzvrenje budeta se sastoji, u prikupljanju prihoda, s jedne strane, a s druge strane, u nansiranju potreba dravnih i institucija, korisnika budetskih sredstava.

Izvrenje budeta je povjereno organima uprave koji se, s obzirom na svoje funkcije u ovom procesu, dijele na:

naredbodavce,

raunopolagae, i

rukovaoce imovine i sredstava

Naredbodavci su, u principu, organi uprave, odnosno odgovorna lica u njima, koja imaju pravo i ovlaenje da upravljaju dravnom imovinom, da se staraju o prikupljanju prihoda i da donose odluke o raspodjeli prihoda koji su u budetu predvideni za odnosnu godinu. Takoe, imaju pravo da angauju sredstva radi pokria rashoda. Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaRaunopolagai su odgovorni za korienje sredstva prema utvrenim namjenama i u skladu sa vaeim propisima o materijalnom i finansijskom poslovanju.

To su organi uprave i odreena lica u njima koji imaju zadatak da vre neposredno rukovanje nansijskim sredstvima radi likvidiranja i realizovanja odgovarajue odluke o angaovanju budetskih sredstava.

Raunopolaga ne moe neposredno rukovoditi imovinom i novanim sredstvima. To ine rukovalac imovine i blagajnik.

Raunopolaga je struno lice za materijalno-finansijsko poslovanje.


IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaU svakom dravnom organu i organizaciji (direktni korisnici budetskih sredstava) postoje i naredbodavac i raunopolaga, meusobno obavezno razdvojeni, koji se staraju o utvrivanju osnova i nainu realizacije svake pozicije u budetu koja se odnosi na konkretni organ, odnosno organizaciju.

Ministar u nekom ministarstvu (ili lica u ministarstvu na koja je prenio ovlaenja), na primjer, je naredbodavac. U tom istom ministarstvu postoji i sluba raunovodstva i njen rukovodilac (ili lice na koje je prenio ovlaenja) i on ima funkciju raunopolagaa.

U RS je unutar MF uspostavljen trezor u svrhu izvravanja budeta, nadzora izvrenja budeta, upravljanja novcem i voenja jedinstvenog rauna, te voenja raunovodstva.


IZVRENJE BUDETA sadrina, poslovi i organi izvrenja budetaRukovalac imovine je duan da obezbijedi uvanje imovine, njeno odravanje u ispravnom stanju i njeno pravilno korienje.

Uredno i aurno vodi evidenciju o stanju i kretanju imovine kojom rukuje, vri izdavanje materijala na osnovu pismenih naloga naredbodavaca i drugih ovlaenih lica i daje prijedloge za nabavku, odnosno za rashodovanje imovine kojom rukuje.

Funkcije blagajnika su analogne funkcijama rukovaoca imovine sa specifinostima koje se tiu neposrednog rukovanja novanim sredstvima.


IZVRENJE BUDETA rebalans budetaIzvrenje budeta mora biti uravnoteeno.

Ako se tokom izvrenja budeta utvrdi da nije mogue realizovati sredstva u predvienom iznosu ili ostvariti rashode u budetom utvrenim okvirima pristupa se izmjeni (rebalansu) budeta.

Rebalans budeta e uslijediti i kada u okviru ukupnog obima rashoda planirani budetski rashodi treba da se rasporede dugaije nego to su rasporeeni budetom (izuzev u sluaju realokacija kad je to kroz normativni dio budeta doputeno vladi ili nekom drugom izvrnom organu nadlenom za budet).

Rebalans se vri po istoj proceduri propisanoj za donoenje budeta.Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

IZVRENJE BUDETA zavrni raun budetadonosi prema proceduri veoma slinoj proceduri koja vai za donoenje budeta.

predstavlja instrument kojim se na kraju godine iskazuju svi ostvareni prihodi i ukupan raspored sredstava u budetskoj godini koja je upravo istekla i za koju se donosi zavrni raun.

predstavlja rezultate budetskog poslovanja u protekloj godini.

Znaaj zavrnog rauna se sastoji u tome to se predstavnikom tijelu daje mogunost da razmotri kako je izvrna vlast u praksi realizovala principe koje je ustanovila na poetku budetske godine.

Budet i zavrni raun se odnose kao plan prema izvrenju.

Usvajanjem zavrnog rauna okonava se budetski ciklus.


IZVRENJE BUDETA zavrni raun budetaFunkcije zavrnog rauna:

Razmatranje i ocjena rada i izvravanja funkcija i zadataka organa i organizacija kao korisnika sredstava (treba pokazati ne samo da li su izvreni rashodi kako su budetom predvieni, ve i to da li su realizovani poslovi i zadaci koji su sluili kao osnov za obezbjeenje sredstava).

Sravnjivanjem izvrenog sa planiranim na najbolji nain se uoavanju dobre ili loe strane sistema i instrumenata formiranja prihoda i politike i mjere vrenja rashoda. Ako zavrni raun pokae prebaaj ili podbaaj naplate prihoda u odnosu na predviene budetom, treba preduzeti mjere da se promjene odreeni elementi sistema formiranja prihoda ili pojedinih poreskih i drugih elemenata. S druge strane, ako se pokae da su rashodi vei ili manji od predvienih, potrebno je vriti promjene u politici zadovoljavanja javnih potreba u cjelini ili pojedinih njihovih segmenata.

Zavrni raun slui kao dobra provjera realnosti budetskog planiranja.Analiza uzroka koji su doveli do naruavanja ostvarivanja prihoda i rashoda u odnosu na budetom predviene od velikog je znaaja za donoenje to tanijeg (realnijeg) novog budeta.Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

IZVRENJE BUDETA zavrni raun budetaIzrada zavrnog rauna poinje po isteku godine za koju je budet donesen.

Izradi ZR prvo pristupaju, na bazi smjernica koje se dobijaju od MF, indirektni korisnici budeta koji svoje zavrne raune dostavljaju do kraja februara naredne godine odgovarajuem direktnom korisniku budeta.

Direktni korisnici budeta, po dobijanju ZR indirektnih korisnika, sainjavaju svoj ZR u kratkom roku i dostavljaju ga MF koje, po pravilu, ve u toku marta sainjava nacrt zakona o zavrnom raunu budeta za prethodnu godinu.

Nacrt zavrnog rauna budeta MF prezentuje vladi do kraja marta (poetak aprila).

Po razmatranju, vlada dostavlja nacrt u vidu prijedloga zakona skuptini krajem aprila (maja) na razmatranje i usvajanje.

Do isteka polovine tekue usvaja se i objavljuje ZR budeta za prethodnu godinu.Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

IZVRENJE BUDETA zavrni raun budetaZR budeta ima tri ocijelna dijela:

opti dio (ukupan iznos planiranih i ostvarenih prihoda i rashoda, sredstva stalne rezerve, nain pokrivanja decita i raspored ostvarenog sucita),

posebni dio (planirani i ostvareni raspored sredstava prema namjenama i korisnicima), i

bilans stanja sredstava (nepokretnosti i pokretne stvari, kao i bilans neizmirenih obaveza i eventualnih potraivanja).Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

KONTROLA BUDETAPreko budeta raspodjeljuje se znaajan dio DP i troe milijarde maraka.

U budetskom procesu uestvuju brojni subjekti sa razliitim ovlaenjima.

Potreba i nunost organizovanja i vrenja daleko kompleksnije, obuhvatnije i egzaktnije kontrole finansijskog poslovanja javno-pravnih kolektiviteta i budeta nego kad je rije o formiranju i upotrebi sredstava mikroekonomskih, tj. privatno-pravnih subjekata.

Kontrola, prije svega ima politiki motiv: verifikovati primjenu odluka parlamenta u budetskoj materiji i sprijeiti izvrnu vlast da ne prekorai iznose koji su joj odobreni ili da ne prikuplja prihode mimo odobrenih.

Finansijski motiv: izbjegavanje raspinitva.


KONTROLA BUDETAKontrole se mogu grupisati prema raznim kriterijumima i za razne svrhe i namjene. Najee se spominju sljedee:

Kontrola zakonitosti i cjelishodnosti,

Kontrola izrade i donoenja budeta i kontrola izvrenja budeta,

Kontrola budeta u cjelini i kontrola troenja sredstava,

Unutranja i spoljna kontrola,

kontrola prema vremenu (prethodna ili naknadna),

kontrola prema metodu (dokumentarna ili terenska),

kontrola prema subjektima (kontrola naredbodavca i kontrola raunopolagaa), i

kontrola prema organima koji je vre (upravna, raunsko-sudska i politika).


KONTROLA BUDETAKontrola zakonitosti i kontrola cjelishodnosti

Kontrola uvijek mora da obuhvati primjenu propisa koji reguliu tokove finansiranja.

injenice koje se tiu ustavnosti i zakonitosti budeta kao pravnog akta, zatim pravilnosti izvrenja i sastavljanje ZR se moraju podvrgnuti ispitivanju.

Pravilna primjena propisa o obraunu i naplati JP.

Raspodjela JP na korisnike i nosioce u troenju.

S druge strane, odreen akti, radnje i odluke u procesu budetiranja mogu biti zakoniti, ali ne i cjelishodni u smislu racionalnog i ravnomjernog zadovoljavanja potreba i ekonominog troenja sredstava.

Cjelishodnost ne smije biti ispred zakonitosti i mora se ocjenjivati unutar prostora zakonitosti.


KONTROLA BUDETAKontrola izrade i donoenja budeta i kontrola izvrenja budeta

Kontrola budeta u irem smislu kotrola cjelokupnog budetskog ciklusa od faze izrade prijedloga osnova budeta do donoenja ZR.

Kontrola budeta u uem smislu kontrola izvrenja budeta, tj. kontrola ostvarivanja prihoda u skladu sa predvienim iznosima u budetu i propisima koji reguliu njihov obraun i naplatu i njihov raspored na nosioce i korisnike u skladu sa utvrenom raspodjelom u budetu.

Podrazumijeva i kontrolu upotrebe i troenja sredstava od strane njihovih korisnika.


KONTROLA BUDETAKontrola budeta u cjelini i kontrola troenja sredstava

Kontrola budeta u cjelini obuhvata cjelokupnu naplatu budetskih prihoda i praenje izvrenja rashoda u toku godine. Usmjerena je na:

blagovremeno uoavanje neravnotee budeta i preduzimanje mjera za njeno otklanjanje,

zakonitost i cjelishodnost zadovoljavanja potreba i vrenje zadataka i funkcija budetskih korisnika.

Kontrola upotrebe, tj. troenja budetskih sredstava obuhvata nadzor nad finansijskim i materijalnim poslovanjem korisnika u pogledu zakonitosti akata o angaovanju, odobravanju za isplatu i isplatu, kao i u pogledu namjenskog troenja sredstava rasporeenih i obezbjeenih budetom.Upotreba sredstava moe biti zakonita, ali ne i u skladu sa namjenama utvrenim u budetu.


KONTROLA BUDETASpoljna i unutranja kontrola

Spoljnu kontrolu vre organi van nosilaca i korisnika sredstava, odnosno subjekata koji su ovlaeni da donose odreene odluka u budetskom mehanizmu (npr. budetska inspekcija MF kontrolie JLS).

Unutranju kontrolu vre naredbodavci i raunopolagai nosilaca i/ili korisnika , kao i drugi organi autonomne kontrole.


KONTROLA BUDETAPrethodna i naknadna kontrola

Podjela prema vremenu kada se zbiva kontrola prije izvrenog akta, postupka ili radnje iz budetskog procesa ili nakon toga.

Preventivna kontrola poeljna kad je god to mogue s obzirom da je usmjerena na spreavanje nezakonitog ili necjelishodnog postupanja (MF i NSRS putem razmatranja izvjetaja nosilaca i korisnika).

Naknadna (represivna) kontrola moe da utie na nezakonito ili necjelishodno ponaanje putem pozivanja na odgovornost i eventualnim zahtijevanjem naknade tete.


KONTROLA BUDETAkontrola prema organima koji je vre (upravna, raunsko-sudska i politika)

Upravna, odnosno administrativna kontrola izvrenja budeta sastoji se u kontroli nieg upravnog (administrativnog) organa od vieg.

Kontrolu najvieg upravnog organa interno sprovodi obino ministar nansija.

Upravna kontrola, inae, moe da bude prethodna, tekua i naknadna i da se odnosi kako na naredbodavce tako i na raunopolagae.

Raunsko-sudska kontrola je posebna kontrola koja je u svom radu potpuno nezavisna od upravnih organa. Obino se obrazuje u vidu potpuno samostalnog organa pri MF (tzv. budetske inspekcije). Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

KONTROLA BUDETAPolitiku kontrolu vri tijelo koje je donijelo budet.

Cilj ove kontrole je analiza izvrenja budeta.

Budui da se obino vri poreenje podataka iz ZR sa odgovarajuim podacima iz budeta, ova kontrola ima, uglavnom, naknadni karakter.


KONTROLA BUDETA U savremenim zemljama razvijene trine privrede organizovane su i budetske kontrole van organa uprave u vidu nezavisnih revizorskih slubi na najviim dravnim nivoima:

EU - Evropski revizorski sud

vri redovnu i naknadnu kontrolu budeta Unije kao i projekata i akcija koje se nansiraju sredstvima Unije.Ima veoma odgovorne zadatke kontrole i u ostalim fazama budetske procedure.

SAD Generalna raunska sluba,

Velika Britanija Nacionalna revizorska sluba,

RS glavna sluba za reviziju javnog sektora.Doc.dr Bojana Vasiljevi PoljaeviBUDETSKA PROCEDURA

KONTROLA BUDETANezavisne revizije javnih rashoda imaju za cilj zatitu javnih interesa od neodgovornog odnosa dravnih organa i svih korisnika budetskih sredstava u raspolaganju javnim sredstvima i neracionalnog korienja javnih prihoda.

U odsustvu sistemske kontrole budetskih rashoda od strane nezavisne kontrolne slube u praksi dolazi do olakog prekoraenja potronje, nezakonitog zaduenja javno-pravnih kolektiviteta ili preuzimanja veih obaveza od onih ije je izvravanje pokriveno budetskim prihodima i time prekoraivanja budeta koje se ispravlja rebalansom budeta.

Glavni dravni revizor i revizori javnih rashoda moraju biti potpuno nezavisni od vlade i drugih izvrnih organa vlasti, kako bi se u potpunosti mogle ostvarivati meunarodne revizijske procedure i standardi nezavisne revizije.PITANJA?NAREDNA PREDAVANJA:BUDETSKA PROCEDURA-

IZRADA BUDETA;DONOENJE BUDETA;IZVRAVANJE BUDETE ; IKONTROLA BUDETA

HVALA NA PANJI!!!

bud etska procedura

Documents