ĐẶc ĐiỂm loẠi hÌnh truyỆn truyỀn kỲ viỆt nam
TRANSCRIPT
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
QUẢNG VĂN NGỌC
ĐĂC ĐIÊM LOẠI HINH
TRUYÊN TRUYÊN KY VIÊT NAM
Chuyên ngành: VĂN HỌC VIÊT NAM
Mã số: 9220121
TÓM TẮT
LUẬN ÁN TIẾN SĨ VĂN HỌC VIÊT NAM
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. NGUYỄN PHONG NAM
2. TS. HA NGỌC HOA
HUẾ - 2020
Công trình được hoàn thành tại
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC - ĐẠI HỌC HUẾ
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. NGUYỄN PHONG NAM
2. TS. HA NGỌC HOA
Phản biện 1: PGS.TS. ĐOAN THỊ THU VÂN
Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh
Phản biện 2: PGS.TS. BIÊN MINH ĐIÊN
Trường Đại học Vinh
Phản biện 3: PGS.TS. NGÔ MINH HIÊN
Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Đại học Huế
họp tại 03 Lê Lợi, thành phố Huế
Vào hồi: 08 giờ, ngày 10 tháng 04 năm 2020
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Trường Đại học Khoa học - Đại học Huế
- Trung tâm Thông tin tư liệu Đại học Huế
1
MƠ ĐÂU
1. LÝ DO CHỌN ĐÊ TAI
Trong số các di sản văn học Việt Nam thời trung đại, truyện
truyền kỳ là một trường hợp hết sức đặc biệt. Dưới vỏ bọc của
những câu chuyện quái lạ, dị thường, truyện truyền kỳ là một dạng
ký ức văn hóa, lịch sử của cộng đồng. Nó được các nhà Nho sáng
tạo ra như một phương tiện nhằm để lưu giữ những giá trị truyền
thống và qua đó, chuyển tải những thông điệp quan trọng cho các
thế hệ tiếp nối.
Truyện truyền kỳ là bằng chứng sinh động về quy luật tiếp
biến thể loại, một trong những điểm đặc trưng của văn học trung đại
Việt Nam. Một mặt, nó tiếp thu những mẫu hình cơ bản của lối
truyện chí quái, chí dị trong văn học cổ điển Trung Hoa; mặt khác,
đây là kết quả của quá trình vận động của văn học dân tộc, đặc biệt là
quá trình “thư tịch hoá” các truyền thuyết, giai thoại văn học dân
gian. Điều này không chỉ góp phần tạo nên bước đột phá của văn
xuôi tự sự trung đại mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình hiện đại
hóa văn học dân tộc về sau.
Truyện truyền kỳ Việt Nam trở thành đối tượng thu hút mạnh
mẽ sự chú ý của giới chuyên môn từ rất sớm. Tuy nhiên cho đến nay,
vẫn còn rất nhiều vấn đề chưa được tìm hiểu một cách đầy đủ. Nguyên
nhân của những giới hạn trong việc nghiên cứu truyện truyền kỳ chủ
yếu là do cách thức, phương pháp nhận thức. Vì thế, việc thay đổi cách
thức tiếp cận truyện truyền kỳ là một đòi hỏi khách quan, cần thiết.
So với các thể loại khác, điểm đặc biệt của truyện truyền kỳ
Việt Nam nằm ở phương thức hình thành và giá trị cốt lõi của nó. Có
2
thể xem đây là một “siêu thể loại”, một hiện tượng văn hóa - văn học
đặc thù. Vì thế, nó cần được tiếp cận với tư cách là một loại hình văn
học. Đấy cũng chính là xuất phát điểm để chúng tôi tiến hành nghiên
cứu “Đặc điểm loại hình truyện truyền kỳ Việt Nam”.
2. MỤC TIÊU VA NHIÊM VỤ NGHIÊN CỨU
Mục tiêu chủ yếu của luận án này là làm rõ những đặc điểm
của truyện truyền kỳ Việt Nam trong vị thế một loại hình văn học.
Luận án sẽ tập trung giải quyết những nhiệm vụ cụ thể sau đây: Thứ
nhất, đưa ra một cái nhìn tổng quát, có hệ thống về lịch sử của truyện
truyền kỳ, từ quá trình hình thành, con đường vận động, các giai
đoạn phát triển… nói chung là phác thảo diện mạo của loại hình văn
học này. Thứ hai, phân tích những điểm đặc trưng của truyện truyền
kỳ Việt Nam thông qua việc phát hiện, đánh giá các yếu tố thuộc nội
dung và hình thức nghệ thuật của các tác phẩm. Thứ ba, tìm hiểu mối
quan hệ giữa truyện truyền kỳ với văn hóa – văn học dân gian và vai
trò của nó đối với tiến trình văn học trung đại Việt Nam. Luận án
cũng xem xét hiện tượng tương tác của văn học truyền kỳ Việt Nam
trong tương quan truyện truyền kỳ của khu vực Đông Á.
Ngoài những điểm chính như đã nêu trên, một số vấn đề khác
về lý thuyết loại hình truyện truyền kỳ cũng được chúng tôi đề cập và
cố gắng giải quyết phần nào trong luận án.
3. ĐỐI TƯỢNG VA PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu của luận án là truyện truyền kỳ Việt
Nam - một kiểu truyện ký văn xuôi viết bằng chữ Hán, kể những câu
chuyện kỳ - lạ, bắt nguồn từ cộng đồng nhằm để bổ khuyết lịch sử và
xiển dương giá trị văn hóa Việt.
3
Qua việc khảo sát một số tác phẩm tiêu biểu, mang tính điển
hình, luận án tập trung vào những đặc điểm của loại hình truyện
truyền kỳ Việt Nam trên hai bình diện cơ bản nhất: giá trị văn hóa -
lịch sử và giá trị nghệ thuật.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Do tính chất đặc thù của đối tượng truyện truyền kỳ, trong
quá trình triển khai luận án, chúng tôi sử dụng nhiều phương pháp
khác nhau. Trong đó, các phương pháp tiếp cận chủ yếu gồm:
Phương pháp nghiên cứu loại hình; Phương pháp nghiên cứu trường
hợp điển hình (case study); Phương pháp phân tích - tổng hợp;
Phương pháp so sánh - đối chiếu
5. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Nghiên cứu đặc điểm loại hình truyện truyền kỳ Việt Nam,
công trình của chúng tôi có một số đóng góp mới, cụ thể như sau:
- Nhận diện, mô tả loại hình truyện truyền kỳ Việt Nam; phân
tích các nhóm truyện truyền kỳ theo một quan niệm mới.
- Đưa ra một cách nhìn khác về lịch sử loại hình truyện truyền
kỳ Việt Nam; trình bày quá trình hình thành, phương thức tiếp thu,
tiếp biến của loại hình, qua đó nêu bật vị thế văn học sử cũng như
quy luật vận động của nó trong tiến trình lịch sử của văn học dân tộc.
- Làm rõ giá trị văn hóa - lịch sử của truyện truyền kỳ; chỉ ra
vai trò, ý nghĩa của nó trong đời sống tinh thần của người Việt Nam.
6. BỐ CỤC CỦA LUẬN ÁN
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo nội dung
cơ bản của luận án được triển khai trong 4 chương: Chương 1. Tông
4
quan tinh hinh nghiên cứu; Chương 2. Loại hinh truyện truyền kỳ
Việt Nam - qua trinh vận động và phat triên; Chương 3. Đặc điêm
loại hinh truyện truyền kỳ Việt Nam - những gia trị văn hóa, lịch
sử.; Chương 4. Đặc điêm loại hinh truyện truyền kỳ Việt Nam - từ
phương thức thê hiện.
Luận án cũng dành một phần có tính chất phụ lục để bổ sung, làm
rõ thêm một số thông tin cần thiết liên quan đến nội dung luận án.
Chương 1
TÔNG QUAN TINH HINH NGHIÊN CỨU
Để có cơ sở triển khai nhiệm vụ nghiên cứu, chương này tập
trung phác thảo lịch sử vấn đề qua hai điểm chính. Thứ nhất, trình
bày tình hình nghiên cứu truyện truyền kỳ Việt Nam nói chung và
thứ hai, mô tả, bàn luận về những công trình nghiên cứu có liên quan
trực tiếp đến đề tài. Trên nền tảng này, luận án sẽ đưa ra những nhận
định, đánh giá; đồng thời nêu vấn đề và hướng giải quyết cụ thể của
luận án.
1.1. TINH HINH NGHIÊN CỨU TRUYÊN TRUYÊN KY
NÓI CHUNG
Truyện truyền kỳ là đối tượng được nghiên cứu từ rất sớm.
Tuy vậy, phải đến cuối thế kỷ XX, việc nghiên cứu mới có những
bước thay đổi quan trọng. Đối tượng này được chú ý tìm hiểu một
cách toàn diện hơn; từ những vấn đề chung như lý thuyết loại hình,
cho đến các phương diện tư tưởng, nội dung, ý nghĩa xã hội của tác
5
phẩm... Không gian nghiên cứu cũng bắt đầu được mở rộng. Truyện
truyền kỳ Việt Nam được soi chiếu qua những bối cảnh văn hóa, văn
học rộng hơn.
Trong tất cả các vấn đề thu hút sự chú ý của giới chuyên môn,
vấn đề văn bản, so sánh loại hình và những giá trị của văn học truyền
kỳ được chú trọng trước hết. Đáng chú ý nhất là khâu sưu tầm, xử lý
văn bản. Trải qua một quá trình khảo cứu, so sánh, đối chiếu suốt
hàng thế kỷ, cho đến nay, nhìn chung vấn đề văn bản truyện truyền
kỳ đã được giải quyết tương đối ổn thoả.
1.2. NHỮNG VẤN ĐÊ NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐÊ
TAI LUẬN ÁN
Có hai vấn đề liên quan đến đề tài luận án của chúng tôi từng
được giới nghiên cứu bàn thảo từ lâu. Thứ nhất là vấn đề nguồn gốc
sinh thành, quá trình vận động của truyện truyền kỳ và thứ hai là mối
quan hệ giữa truyện truyền kỳ Việt Nam với truyện truyền kỳ một số
nước trong khu vực.
Lý giải về nguồn gốc loại hình, nhiều ý kiến cho rằng truyện
truyền kỳ bắt nguồn từ các kiểu loại truyện kể dân gian. Điều này thể
hiện không chỉ ở nội dung, hình thức mà cả chức năng, ý nghĩa của
truyện truyền kỳ. Về mối quan hệ tương tác, ảnh hưởng qua lại giữa
truyện truyền kỳ Việt Nam và khu vực, nhiều tác giả đi sâu lý giải, so
sánh truyện truyền kỳ Việt Nam với truyện truyền kỳ các nước Trung
Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản... Từ góc nhìn so sánh, các nhà nghiên
6
cứu đã nhận thấy mối quan hệ sâu sắc giữa truyện truyền kỳ Việt
Nam với truyện của các nước này và khẳng định, truyện truyền kỳ
Việt Nam không tồn tại một cách cô lập mà tiếp thu và cải biến để
vận động, phát triển, hoàn thiện.
1.3. ĐÁNH GIÁ VÊ TINH HINH NGHIÊN CỨU VA VẤN ĐÊ
ĐĂT RA CỦA LUẬN ÁN
Việc nghiên cứu truyện truyền kỳ tuy có nhiều thành tựu song
vẫn còn không ít vấn đề chưa được giải quyết. Cho đến nay, những
công trình nghiên cứu mang tầm bao quát, có tính hệ thống, đầy đủ
về truyện truyền kỳ Việt Nam còn rất hiếm hoi. Luận án này sẽ góp
phần làm rõ những đặc điểm của truyện truyền kỳ Việt Nam, một
trong những thành tựu quan trọng của văn học dân tộc. Đối tượng sẽ
được tiếp cận trên một góc nhìn mới - một hiện tượng văn hóa hoặc,
một loại hinh văn học đặc thù. Truyện truyền kỳ sẽ được quan sát,
đánh giá dựa trên tiêu chí, thước đo chủ yếu là giá trị, thông qua các
bình diện như: quy luật sinh thành, quá trình vận động, các đặc điểm
thuộc phương diện nội dung, phương thức thể hiện của nó.
7
Chương 2
LOẠI HINH TRUYÊN TRUYÊN KY VIÊT NAM -
QUÁ TRINH VẬN ĐỘNG VA PHÁT TRIÊN
Truyện truyền kỳ hiện hữu trong văn học trung đại Việt Nam
với một quãng thời gian trên dưới sáu thế kỷ. Đây là một hiện tượng
văn hoá - văn học độc đáo, có vai trò quan trọng trong đời sống tinh
thần của dân tộc ta. Chương này có nhiệm vụ trình bày một cách cụ
thể diện mạo của loại hình văn học truyền kỳ, đồng thời phác thảo sơ
lược quá trình hình thành, con đường vận động và phát triển của nó.
2.1. TRUYÊN TRUYÊN KY - MỘT LOẠI HINH VĂN HỌC
2.1.1. Cơ sở lý thuyết về “loại hình”, “loại hình truyện truyền kỳ”
Trong các công trình nghiên cứu văn học, “loại hình”, “loại hình
văn học” là những khái niệm được dùng rất phổ biến. Tuy vậy, với tư
cách một thuật ngữ nghiên cứu khoa học văn học, nó được hiểu theo
nhiều cách khác nhau. Khái niệm “loại hình văn học”có thể hiểu là
“kiểu văn học giống nhau, có tính chất tiêu biểu đối với một thời đại
lịch sử” hay một kiêu/ dạng văn học mang những nét đặc trưng của
một thời đại, một nền văn hóa cụ thể nào đó. Loại hình cũng có thể
hiểu là một tập hợp những tác phẩm có chung “chức năng”, “cấu trúc”,
hoặc những tác phẩm văn học giống nhau về “phương thức thể hiện”,
“thiết chế” được sử dụng để kiến tạo nên tác phẩm.
8
Truyện truyền kỳ là một hiện tượng văn học rất đa dạng. Ranh
giới giữa nó với những tác phẩm thuộc dạng truyện yêu ma, truyện
chí quái chí dị, truyện huyễn tưởng, kinh dị…, trên một số phương
diện cụ thể là không thật sự rõ ràng. Luôn có sự đan xen, xâm lấn
giữa chúng về mặt hình thức, chức năng, giá trị, nguồn gốc… với
những mức độ nhiều ít khác nhau. Muốn tìm hiểu, nghiên cứu truyện
truyền kỳ thì cần, vận dụng phương pháp “tư duy loại hình” để có thể
nhận diện, phân xuất, mô hình hóa… đối tượng.
Loại hình truyện truyền kỳ Việt Nam là một sản phẩm được
“lai tạo” giữa văn học truyền khẩu với văn học thành văn; có sự
đa tạp về phong cách do được kết hợp nhiều nguồn. Xét về tính
năng, công dụng, nó mang tính chất dung hợp, không chỉ “văn -
triết - sử” mà còn cả tôn giáo, tín ngưỡng, địa chí, phong tục...
Đây là một chỉ dấu về sự phát triển tư tưởng, tư duy và nghệ thuật
của dân tộc ta. Truyện truyền kỳ kết tinh trong đó các giá trị văn
hoá - lịch sử được hình thành qua hàng ngàn năm, là kết quả của
quá trình giao lưu, tiếp xúc với các nền văn học trong khu vực. Vì
thế, nó mang đậm dấu ấn tâm thức văn hoá, tôn giáo, tín ngưỡng
của cộng đồng dân tộc Việt. Đó là một dạng folklore được “tân
biên” thành một thứ văn chương bác học.
2.1.2. Nguồn gốc và ý nghĩa của truyện truyền kỳ Việt Nam
Truyện truyền kỳ Việt Nam có nguồn gốc đa nguyên và mang
giá trị văn hóa - lịch sử sâu sắc. Quy luật hình thành loại hình văn
học này rất khác với các thể loại khác của văn học trung đại. Nó phát
9
triển theo phương thức cải biên các giai thoại, truyền thuyết, truyện
kể dân gian; “văn bản hóa” các yếu tố folklore, tôn giáo, tín ngưỡng,
hoặc chuyển thể các tác phẩm văn học Trung Quốc và cả phương
thức hư cấu… Tất cả những biểu hiện đó cho thấy tính chất đa tạp,
sinh động của truyện truyền kỳ Việt Nam.
Xét về giá trị, truyện truyền kỳ có hai điều nổi bật: giá trị văn
hiến và ý nghĩa lịch sử. Nó trở thành phương tiện lưu giữ ký ức văn
hóa, ký ức lịch sử của cộng đồng người Việt qua hàng ngàn năm. Mặt
khác, bản thân nó cũng là một biểu tượng cho văn hiến Việt Nam.
2.2. QUÁ TRINH VẬN ĐỘNG CỦA TRUYÊN TRUYÊN KY
VIÊT NAM XÉT TRÊN PHƯƠNG DIÊN LOẠI HINH
Lịch sử loại hình truyện truyền kỳ Việt Nam trên đại thể, gồm
3 giai đoạn. Mỗi giai đoạn có những đặc điểm riêng xét về nội dung,
giá trị cũng như phương thức thể hiện. Giai đoạn thứ nhất, từ thế kỷ
X - XIV là giai đoạn có tính khởi đầu. Truyện truyền kỳ giai đoạn
này gắn bó nhiều với các thể loại văn học chức năng. Giai đoạn thứ
hai, từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII. Đây là giai đoạn phát triển mạnh
mẽ, có nhiều thành tựu nhất. Giai đoạn thứ hai, từ thế kỷ XIX đến
những năm đầu thế kỷ XX. Truyện truyền kỳ giai đoạn này nằm
trong quá trình chuyển hóa, thay đổi và kết thúc số phận lịch sử của
nó. Cách phân chia này chủ yếu dựa vào tính liên thông, liên tục, sự
tương đồng về nội dung và thi pháp của các tác phẩm.
10
2.2.1. Từ thế kỷ XIII đến thế kỷ XIV-truyện truyền kỳ trong mối
tương quan với văn học chức năng, nghi lễ, tôn giáo
Đây được coi là giai đoạn khởi đầu của loại hình văn học
truyền kỳ. Tác phẩm truyền kỳ lúc này chủ yếu mang chức năng tôn
giáo, tín ngưỡng, lễ nghi. Vì thế nội dung, hình hài, diện mạo của các
truyện truyền kỳ cũng có đặc điểm riêng. Nhìn chung, quá trình định
hình của truyện truyền kỳ giai đoạn này diễn tiến theo quy luật chung
của văn xuôi trung đại: thoát dần vai trò văn học chức năng, văn
chương nhật dụng để đến gần hơn với văn học hình tượng. Sự hoàn
thiện của lối truyện truyền kỳ chức năng đã tạo tiền đề cho sự phát
triển vượt bậc ở giai đoạn kế tiếp.
2.2.2. Từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII - quá trình hoàn thiện
truyện truyền kỳ trên con đường tiếp thu, tiếp biến các giá trị
văn hóa, văn học
Đây là giai đoạn phát triển, hoàn thiện của truyện truyền kỳ.
Các nhà văn đã có ý thức tiếp thu một cách sáng tạo những yếu tố
cần thiết từ nguồn mạch, chất liệu văn học dân gian cũng như yếu tố
văn học nước ngoài để tạo ra những tác phẩm có giá trị cao cả về nội
dung lẫn hình thức nghệ thuật. Với những bộ sách được coi là kết
tinh thành tựu mấy trăm năm của loại hình văn học này như Thanh
Tông di thảo, Truyền kỳ mạn lục, Truyền kỳ tân phả…, truyện truyền
kỳ đã có những bước chuyển biến mang tính đột phá. Diện mạo loại
hình truyện truyền kỳ Việt Nam đã trở nên hoàn thiện.
11
2.2.3. Từ thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX - quá trình chuyển hóa
và kết thúc loại hình truyện truyền kỳ
Sau giai đoạn đỉnh cao, truyện truyền kỳ Việt Nam vẫn tiếp tục
con đường vận động, phát triển liên tục của nó. Tuy vậy, đã có những
thay đổi quan trọng về nội dung, hình thức cũng như phương thức
hình thành truyện truyền kỳ. Loại hình này bắt đầu vận động theo xu
hướng khác. Các truyện được trình bày theo hình thức tiểu phẩm, tốc
ký những điều “kiến văn”, “thính văn” các “tiểu sử”, “dã sử”, “liệt
truyện”. Nội dung thiên hẳn về lối truyện “kỳ nhân”, “dị nhân”, “dị
lục”… chủ yếu là “cải biên” các bộ truyện truyền kỳ vốn lưu hành từ
trước. Đặc biệt, đã bắt đầu xuất hiện lối truyện truyền kỳ quốc ngữ,
chuẩn bị cho sự đột phá của xu hướng “phỏng truyền kỳ” của văn
xuôi hiện đại trong chặng đầu thế kỷ XX.
12
Chương 3
LOẠI HINH TRUYÊN TRUYÊN KY VIÊT NAM
– NHỮNG GIÁ TRỊ VĂN HÓA, LỊCH SỬ
Chương này đi vào phân tích hai điểm chủ yếu, mang tính đặc
thù của truyện truyền kỳ Việt Nam xét trên phương diện nội dung.
Đó là những ký ức lịch sử, văn hóa của dân tộc trong truyện truyền
kỳ và thế giới “linh”, “dị” trong truyện truyền kỳ.
3.1. KÝ ỨC LỊCH SỬ, VĂN HÓA CỦA DÂN TỘC TRONG
TRUYÊN TRUYÊN KY
3.1.1. Truyện truyền kỳ - một lối “sử trong truyện”
Trong các tác phẩm truyền kỳ, “tinh thần lịch sử” luôn xuyên
thấm ở hầu hết mọi hình tượng. Nó thể hiện một cách nhìn độc đáo
về cội nguồn dân tộc, hạo khí của đất nước. Theo đó, Đất Nước
không chỉ là cương vực, địa lý mà còn là “hồn thiêng”, “linh khí” của
vạn vật; dân tộc không chỉ có con người mà còn là nơi cư ngụ của
những thế lực siêu nhiên. Mọi thứ đều được bảo hộ bởi các thần,
thánh, tiên, tinh, mẫu…. Hình hài đất nước đã được hình tượng hóa,
chuyển hóa vào các kiểu chân dung người, thần, vật linh diệu. Đó
cũng chính là tinh thần lịch sử ẩn tàng trong truyện truyền kỳ.
Tinh thần lịch sử được bộc lộ rất rõ qua chân dung các bậc
tuấn kiệt, hiền tài nước Việt, những cá nhân ưu tú, tiêu biểu cho tài
trí, khí phách dân tộc. Họ hiện diện bằng nhiều danh phận khác nhau:
đế vương, võ tướng, văn thần, anh hùng, liệt nữ, Nho sĩ trí thức,
người tu hành… Đây là những nguyên mẫu nhân vật lịch sử đã được
13
nhào nặn, chế tác thành hình tượng văn học theo lối truyền kỳ. Chân
dung, hành trạng của họ đã bị khúc xạ theo một phương thức đặc thù
để thành biểu tượng cho sự tinh anh của cộng đồng.
3.1.2. Truyện truyền kỳ và giá trị văn hóa Việt Nam
Trong quan niệm của người Việt, con người và địa vật luôn liên
quan hô ứng với nhau. Đất đai cũng là thứ “hữu linh”, cũng có linh hồn.
Vì thế, “địa linh” luôn gắn kết với “nhân kiệt” một cách chặt chẽ. Một
mặt, đất đai phong thổ chính là đất nước, tổ quốc theo nghĩa đen, là gốc
tích để làm nơi sinh xuất, làm điểm tựa cho “nhân kiệt”, mặt khác, chính
con người cũng làm cho đất đai trở nên linh diệu. Chính vì vậy mà
truyện về các miền đất luôn chiếm vị trí quan trọng trong truyện truyền
kỳ. Có thể thấy, đặc điểm chung của truyện kể về các miền đất thiêng,
nơi linh địa trong loại hình truyền kỳ là sự hòa quyện giữa Thần - Người
- Đất. Địa “linh” là bởi có các sự tích, tình tiết “kỳ”, dị” của thần, nhân
góp vào. Đó là mô thức khá thống nhất cho truyện kể về các miền đất.
Chính màn sương khói vừa hư vừa thực của các câu chuyện về nhân,
thần đã góp phần tạo ra giá trị văn hóa của danh lam thắng tích. Công
trình kiến trúc có thể không nguy nga đường bệ, không thật tinh xảo cầu
kỳ, thế nhưng chính huyền thoại sẽ bù đắp những phần hạn chế đó. Và
đó là nét đặc sắc của truyện truyền kỳ về văn vật Việt Nam.
3.2. THẾ GIỚI “LINH”, “DỊ” TRONG TRUYÊN TRUYÊN KY
3.2.1. Truyện “dị nhân”, “quái sự”
Chủ đề “kỳ nhân”, “dị nhân” là một nét bổ sung rất có ý nghĩa
cho chân dung “người Việt tài trí” trong truyện truyền kỳ. Nếu danh
nhân là những “người hiền”, những người có uy vọng trong xã hội, là
14
“nguyên khí quốc gia”, thì đối với kỳ nhân, dị nhân, điểm cốt yếu chỉ
là sự khác lạ, siêu phàm.
Chủ đề “quái sự” rất hay xuất hiện trong các truyện truyền kỳ.
Nó thường được dùng để chỉ những sự lạ, bao gồm cả sự việc kỳ lạ
và sự vật kỳ lạ. Truyện truyền kỳ “quái sự” là một chủ đề rất đa dạng,
trong đó hai hiện tượng nổi bật nhất là chuyện kỳ ngộ và chuyện yêu
ma. Xét về mặt nội dung tác phẩm, truyện quái sự khá gần gũi với
một thể tài thường được gọi là “chí quái chí dị” trong truyện ký trung
đại. Tuy vậy, chúng là những hiện tượng văn học khác nhau cả về
phương thức hình thành cũng như ý nghĩa, giá trị của tác phẩm.
3.2.2. Truyện “nhân - quả”, “báo ứng”
Trong truyện truyền kỳ, biểu hiện của quy luật nhân - quả, linh
ứng là một hiện tượng rất phổ biến. Hiện tượng linh ứng thực chất
cũng là một biểu hiện khác của chủ đề “linh địa”. Đây là một dòng
mạch xuyên suốt, rất nhất quán trong truyện truyền kỳ Việt Nam mà
điểm cốt lõi là sự linh thiêng, linh ứng của đất đai thổ trạch. Ở phạm
vi rộng lớn (cộng đồng, dân tộc) thì biểu hiện của nó là khí thiêng
sông núi hóa vào hình tượng thổ địa thổ thần “hộ quốc”; còn ở phạm
vi nhỏ hẹp (gia đình, cá nhân) thì biểu hiện đó là các chuyện gia tộc,
con cháu phát phúc do cát trạch.
15
Chương 4
ĐĂC ĐIÊM LOẠI HINH TRUYÊN TRUYÊN KY
VIÊT NAM - TỪ PHƯƠNG THỨC THÊ HIÊN
Phương thức thể hiện của truyện truyền kỳ rất phong phú, với
nhiều yếu tố, thủ pháp được nhà văn vận dụng để tạo nên tác phẩm.
Nó được cụ thể hóa qua các yếu tố hình thức. Trong đó nổi bật là vấn
đề cốt truyện, cách xây dựng hình tượng nghệ thuật và lời văn.
4.1. CỐT TRUYÊN VA PHƯƠNG THỨC TÔ CHỨC CỐT TRUYÊN
4.1.1. Đặc điểm cốt truyện truyện truyền kỳ
Về mặt hình thái tác phẩm, truyện truyền kỳ Việt Nam là một
tập hợp rất nhiều kiểu dạng rất khác nhau. Có những truyện mang
dáng dấp truyện ngắn, có trường hợp chỉ là một “tiểu phẩm”, hoặc là
một sự kết hợp, dung hợp trong đó nhiều thể văn, thơ khác nhau…
Nhìn chung, mô hình cốt truyện truyền kỳ rất ổn định, thống nhất. Đó
là dạng cốt truyện thể hiện một hiện tượng, một sự kiện tự nhiên, xã
hội… theo quy luật nhân - quả. Đặc biệt, cốt truyện truyền kỳ luôn
chứa đựng yếu tố khác lạ. Chính yếu tố đó đã làm nên đặc điểm, tính
khu biệt của loại hình văn học này.
4.1.2. Phương thức tổ chức cốt truyện truyện truyền kỳ
Nhìn chung, phương thức tổ chức cốt truyện truyền kỳ khá đơn
điệu, đơn giản. Trên đại thể, đó chỉ là sự sắp xếp các mô tip theo trật
tự nhân - quả hoặc ghép nối mô tip theo chuỗi liên hoàn để thành cốt
truyện hoàn chỉnh. Đây có thể coi là một đặc điểm chung của loại
hình truyện truyền kỳ.
16
4.2. PHƯƠNG THỨC XÂY DỰNG HINH TƯỢNG NGHÊ
THUẬT TRONG TRUYÊN TRUYÊN KY
4.2.1. Hình tượng nhân vật trong truyện truyền kỳ
Hình tượng nhân vật trong truyện truyền kỳ thường được thể
hiện theo ba nhóm là “Thần Tiên”, “người trần” và “yêu quái”. Tất
cả đều được mô tả theo một số mô thức, khuôn mẫu nhất định, tùy
thuộc nguồn gốc và hoạt động của chúng. Mọi nhân vật truyền kỳ
đều có những điểm khác biệt như sinh xuất kỳ lạ, hình tướng lạ, năng
lực siêu phàm… Những tình tiết kỳ dị như thế là điều cần thiết và có
vai trò quan trọng trong tác phẩm. Có thể xem đó là nét đặc thù của
phương thức thể hiện hình tượng nghệ thuật của loại hình truyện
truyền kỳ.
4.2.2. Hình tượng không gian, thời gian trong truyện truyền kỳ
Không gian và thời gian nghệ thuật truyện truyền kỳ cũng
mang những đặc trưng riêng. Đó vừa là không gian địa lý cụ thể,
thời gian mang tính lịch sử, lại vừa là không gian, thời gian có
nhiều yếu tố lạ kỳ, hoang đường. Các yếu tố đó đã tạo nên một thế
giới được bao phủ bởi một lớp sương khói linh diệu, huyền ảo
cuốn hút người đọc. Đặc điểm quan trọng nhất của không gian
truyện truyền kỳ là sự pha trộn, hỗn dung các dạng thế giới khác
nhau. Không gian đó có đủ ba “giới” cơ bản là “trần giới”, “tiên
giới”, “âm giới”; chúng không tồn tại tách biệt mà gộp lại để làm
nơi cư ngụ cùng lúc của ba giống loài: Thần Tiên, người vật và
yêu ma. Hai dạng thức không gian thực tế và không gian huyền ảo
được các tác giả mô tả khá ky lưỡng.
17
Thời gian nghệ thuật trong truyện truyền kỳ vừa mang tính lịch
sử lại vừa mang tính hoang đường. Thời gian kỳ ảo hòa trộn với
không gian hoang đường trở thành nét riêng của thế giới truyền kỳ.
4.3. LỜI VĂN TRONG TRUYÊN TRUYÊN KY
4.3.1. Lối văn “truyện kể” trong truyện truyền kỳ
Đặc điểm nổi bật của lời văn truyện truyền kỳ là tính chất khuôn
mẫu theo phong cách truyện kể dân gian. Từ cách mở đầu, chuyển đoạn,
kết thúc… cho đến việc sắp xếp, trình bày văn bản, tất cả đều theo một
số khuôn mẫu quen thuộc. Tính chất truyện kể còn được thể hiện qua
cách tổ chức trần thuật, lời thoại, và văn bản. Nói chung, tất cả mọi yếu
tố ngôn ngữ truyện truyền kỳ đều được hiển lộ qua lời kể của tác giả.
4.3.2. Sự đa dạng của văn bản truyện truyền kỳ
Một trong những đặc điểm dễ nhận thấy của văn bản truyện
truyền kỳ là văn thể, văn bản rất đa dạng. Những tác phẩm xuất hiện
ở giai đoạn sơ khởi của truyện truyền kỳ thường có dạng thức một
văn bản chức năng, nhật dụng. Tuy nhiên càng về sau, văn thể càng
phong phú hơn: truyện, ký, chí, lục, văn tế, thơ ca… Thậm chí còn có
hiện tượng dung hợp nhiều thể văn, thơ vào trong một tác phẩm.
Điều đó càng tăng thêm sức hấp dẫn của truyện truyền kỳ.
18
KẾT LUẬN
Nghiên cứu đặc điểm loại hình truyện truyền kỳ là một công
việc rất khó khăn. Để đạt mục đích nghiên cứu, chúng tôi đã mạnh
dạn đưa ra một quan niệm khác về truyện truyền kỳ, coi đó là một
loại hinh văn học. Qua khảo sát các phương diện nguồn gốc, quá
trình vận động, đặc điểm nội dung và phương thức thể hiện của
truyện truyền kỳ, những vấn đề có thể rút ra về đối tượng này là:
1. Loại hình truyện truyền kỳ Việt Nam là một hiện tượng văn
hóa - văn học hết sức đa dạng, phức tạp. Xét về cách thức biểu hiện,
nó là một sản phẩm được “lai tạo” giữa văn học truyền khẩu với văn
học thành văn, là thứ văn chương mang tính chất dung hợp, không
chỉ “văn - triết - sử” mà còn gồm tôn giáo, tín ngưỡng, địa chí, phong
tục... Nó mang đậm dấu ấn tâm thức văn hoá, tôn giáo, tín ngưỡng
của cộng đồng dân tộc Việt, là một dạng folklore được “tân biên”
thành văn chương bác học.
Truyện truyền kỳ Việt Nam có nguồn gốc đa nguyên và mang
giá trị văn hóa - lịch sử sâu sắc. Nó vừa phát triển theo phương thức
cải biên các giai thoại, truyền thuyết, truyện kể dân gian vừa hình
thành theo hình thức “văn bản hóa” các yếu tố folklore, tôn giáo, tín
ngưỡng, hoặc chuyển thể các tác phẩm văn học Trung Quốc và cả
theo phương thức hư cấu… Tất cả những biểu hiện đó cho thấy tính
chất đa tạp, sinh động của truyện truyền kỳ Việt Nam.
Xét về mặt giá trị, truyện truyền kỳ có hai điểm nổi bật. Đó
là giá trị văn hiến và ý nghĩa lịch sử. Truyện truyền kỳ là phương
tiện lưu giữ ký ức văn hóa, ký ức lịch sử của cộng đồng người Việt
19
qua hàng ngàn năm. Nó vừa kết tinh trong đó những giá trị tinh
thần của người Việt, vừa là một biểu tượng cho văn hiến Việt Nam.
Quá trình vận động của loại hình văn học này gồm 3 giai đoạn, mỗi
giai đoạn có những đặc điểm riêng. Giai đoạn từ thế kỷ XIII - XIV,
là giai đoạn khởi đầu. Tác phẩm giai đoạn này chủ yếu mang chức
năng tôn giáo, tín ngưỡng, lễ nghi. Từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII
là giai đoạn phát triển, hoàn thiện. Các nhà văn đã có ý thức tiếp
thu một cách sáng tạo những yếu tố cần thiết từ nguồn mạch, chất
liệu văn học dân gian cũng như yếu tố văn học nước ngoài để tạo ra
những tác phẩm truyền kỳ có giá trị cao, cả về nội dung lẫn hình
thức nghệ thuật. Diện mạo loại hình truyện truyền kỳ Việt Nam lúc
này đã trở nên hoàn thiện. Giai đoạn cuối cùng là từ thế kỷ XIX đến
đầu thế kỷ XX. Đây là thời điểm có những thay đổi quan trọng về
nội dung, hình thức cũng như phương thức hình thành truyện truyền
kỳ. Nó bắt đầu vận động theo xu hướng khác. Các truyện được trình
bày theo hình thức tiểu phẩm, tốc ký những điều “kiến văn”, “thính
văn” các “tiểu sử”, “dã sử”, “liệt truyện”. Nội dung thiên hẳn về lối
truyện “kỳ nhân”, “dị nhân”, “dị lục”… Trong giai đoạn này có
điều đáng lưu ý là hiện tượng “cải biên” các bộ truyện truyền kỳ
vốn lưu hành từ trước.
2. Trên phương diện nội dung, truyện truyền kỳ Việt Nam
được coi là một dạng ký ức lịch sử, văn hóa của dân tộc và mô tả thế
giới “linh”, “dị” ở đất nước ta. Các tác phẩm xuất hiện ở giai đoạn
đầu, thường được coi là một lối “sử trong truyện”. Tinh thần lịch sử
luôn xuyên thấm trong hầu hết mọi hình tượng. Truyện truyền kỳ đã
20
đưa ra một cách nhìn độc đáo về cội nguồn dân tộc, hạo khí của non
sông… Trong nhãn quan của tác giả truyện truyền kỳ, đất nước
không chỉ là cương vực, địa lý mà còn là “hồn thiêng”, “linh khí” của
vạn vật; dân tộc không chỉ có con người mà còn là nơi cư ngụ của
những thế lực siêu nhiên. Hình hài đất nước đã được hình tượng hóa,
chuyển hóa vào các kiểu chân dung người, thần, vật linh diệu.
Tinh thần lịch sử của truyện truyền kỳ được bộc lộ rất rõ qua
chân dung các bậc tuấn kiệt, hiền tài, những cá nhân ưu tú, tiêu biểu
cho tài trí, khí phách dân tộc. Họ hiện diện trong truyện truyền kỳ với
nhiều danh phận khác nhau: đế vương, võ tướng, văn thần, anh hùng,
liệt nữ, Nho sĩ trí thức, người tu hành… Mặc dù có gốc tích từ quần
chúng, nhưng kẻ hiền tài lại có tài năng vượt trội, thậm chí có cả
những biểu hiện phi phàm, rất gần với thần thánh. Đó là những cá
nhân mà chân dung, hành trạng đã bị khúc xạ, bị “lạ hóa” đi theo một
phương thức đặc thù để thành niềm tự hào chung, là biểu tượng cho
sự tinh anh của cộng đồng. Đó cũng chính là tinh thần lịch sử ẩn tàng
trong truyện truyền kỳ.
Trong thế giới truyền kỳ, chủ đề “địa linh” có vị trí rất quan
trọng và gắn bó chặt chẽ với chủ đề “nhân kiệt”. Điều này xuất phát
từ quan niệm của người Việt về mối quan hệ giữa con người và đất
đai, vật loại. Địa linh là gốc tích để làm nơi sinh xuất, làm điểm tựa
cho “nhân kiệt”. Mặt khác, chính con người cũng làm cho đất đai trở
nên linh diệu. Mọi cảnh trí thiên tạo như bãi biển, núi non, gò đồi,
sông suối, đầm phá, hồ vịnh…qua nhãn quan truyền kỳ đều trở thành
“địa linh”, gắn với chuyện kỳ lạ, sự bất thường. Có thể thấy, đặc
21
điểm chung của truyện kể về các miền đất thiêng là sự hòa quyện
giữa Thần - Người - Đất. Địa “linh” là bởi có các sự tích, tình tiết
“kỳ”, “dị” của thần, nhân góp vào. Hiện tượng linh ứng do mồ mả,
thổ trạch thực chất cũng là một biểu hiện khác của chủ đề “linh địa”.
Đây là một dòng mạch xuyên suốt, rất nhất quán trong truyện truyền
kỳ Việt Nam với các biểu hiện khác nhau.
3. Truyện truyền kỳ Việt Nam là một hiện tượng văn học
phức tạp. Điều đó xuất phát từ nguồn gốc, từ nội dung tư tưởng, từ
chức năng và vì thế, phương thức thể hiện của nó cũng không đơn
giản. Phương thức thể hiện của truyện truyền kỳ gồm nhiều yếu tố
được nhà văn vận dụng để tạo nên tác phẩm. Nó được cụ thể hóa
qua các yếu tố hình thức. Trong đó nổi bật là vấn đề cốt truyện,
hình tượng và lời văn.
Về cốt truyện, đặc điểm rất dễ nhận thấy ở truyện truyền kỳ là
tính chất truyện kê, thể hiện ở mô hình và khả năng “có thể đem kể lại”
của nó. Tính chất truyện kể khiến cho cốt truyện truyền kỳ rất đơn
giản. Số lượng nhân vật, sự kiện luôn ở mức tối thiểu. Nói chung, đó là
dạng cốt truyện thể hiện một nhân vật, một hiện tượng, một sự kiện tự
nhiên, xã hội… theo quy luật nhân - quả. Cốt truyện truyền kỳ chủ yếu
được tổ chức theo trật tự nhân - quả hoặc ghép nối mô tip theo chuỗi
liên hoàn để thành cốt truyện hoàn chỉnh. Nguyên tắc này chú trọng
đến trật tự tuyến tính của các sự kiện xét về mặt thời gian. Tất cả các
yếu tố đều được sắp xếp làm sao để có thể đảm bảo được trình tự diễn
tiến theo thứ tự trước - sau, theo một lô gic nhất định.
22
Nghệ thuật xây dựng hình tượng trong truyện truyền kỳ được
thể hiện rõ nhất qua việc mô tả hình tượng nhân vật và hình tượng
không gian, thời gian. Hình tượng nhân vật thường được trình bày
theo ba nhóm là “Thần Tiên”, “người trần” và “yêu quái”. Tất cả đều
được mô tả theo một số mô thức, khuôn mẫu nhất định, tùy thuộc
nguồn gốc và hoạt động của chúng. Các “nhân vật” thần tiên, ma
quái tuy thuộc thế giới phi phàm nhưng hình dáng và hành vi lại mô
phỏng theo con người bình thường. Hình tượng người trần thế cũng
được mô tả theo những cách thức riêng. Các danh nhân lịch sử, danh
nhân văn hóa thường được mô tả là người có điểm phi phàm, khác lạ
so với đồng loại. Những tình tiết kỳ dị như thế là điều cần thiết và có
vai trò quan trọng trong việc thể hiện tính chất của truyện truyền kỳ.
Do tính chất đan xen giữa chuyện lạ kỳ với chuyện đời thường
trong thế giới truyền kỳ nên không gian và thời gian nghệ thuật ở đây
cũng mang những đặc trưng riêng. Đó vừa là không gian, thời gian thực
tế vừa có nhiều yếu tố lạ kỳ, thậm chí hoang đường. Nó là sự pha trộn,
hỗn dung các dạng thế giới khác nhau. Không gian đó dung hợp ca ba
“cõi” và là nơi cư ngụ cùng lúc của thần tiên, người vật và yêu ma.
Đối với thời gian truyện truyền kỳ, đặc điểm nổi bật của hình
tượng này là sự kết hợp giữa thời gian cụ thể và thời gian kỳ ảo. Thời
gian cụ thể với các điểm mốc, các niên đại xác định đã góp phần tạo
nên giá trị lịch sử của truyện truyền kỳ. Thời gian kỳ ảo cũng là yếu
tố rất quan trọng trong thế giới truyền kỳ. Nó làm nên nét đặc thù của
các “cõi” khác, nơi mà mọi thứ không biến đổi, không giới hạn và
hoàn toàn không giống trần thế.
23
Lời văn trong truyện truyền kỳ thể hiện rất rõ tính khuôn mẫu
và chất “truyện kể”. Từ cách mở đầu, chuyển đoạn, kết thúc… cho
đến việc sắp xếp, trình bày văn bản, tất cả đều theo những quy cách
ổn định, thống nhất. Đặc trưng ngôn ngữ truyện kể trong tác phẩm
truyền kỳ còn được thể hiện qua cách tổ chức trần thuật, lời thoại và
văn bản. Nói chung, tất cả mọi yếu tố ngôn ngữ truyện truyền kỳ đều
được bộc lộ bằng lời kể của tác giả.
4. Qua các chương của luận án, có thể nói các mục tiêu chủ yếu
mà chúng tôi đặt ra về cơ bản đã được thực hiện. Luận án đã đưa ra
một cái nhìn tổng quát, có hệ thống về lịch sử của truyện truyền kỳ, từ
quá trình hình thành, con đường vận động, các giai đoạn phát triển…
đồng thời phác thảo diện mạo của loại hình văn học này. Luận án đã
chỉ ra những điểm đặc trưng của truyện truyền kỳ Việt Nam thông qua
việc phát hiện, đánh giá các yếu tố cụ thể liên quan đến nội dung và
hình thức nghệ thuật (như hệ thống chủ đề, đề tài, thế giới hình tượng,
tổ chức tác phẩm, các phương thức trần thuật…) trong các tác phẩm.
Luận án còn khảo sát mối quan hệ giữa truyện truyền kỳ với văn hóa -
văn học dân gian, vai trò của nó đối với tiến trình văn học dân tộc.
Ngoài ra, sự tương tác của loại hình truyện truyền kỳ Việt Nam với
văn học một số nước trong khu vực cũng được xem xét.
Luận án của chúng tôi đã có một số đóng góp mới về phương
diện lịch sử văn học, cũng như lý thuyết nghiên cứu văn học. Luận án
đã đưa ra một cách nhìn mới về lịch sử và diện mạo truyện truyền kỳ
Việt Nam, qua đó làm rõ vị thế văn học sử cũng như quy luật vận
động của loại hình này trong tiến trình lịch sử của văn học dân tộc.
24
Nghiên cứu truyện truyền kỳ từ phương diện loại hình là một
hướng tiếp cận có nhiều triển vọng. Tuy nhiên, đây cũng là công việc
không dễ dàng. Vẫn còn những vấn đề khác của loại hình văn học
này cần tiếp tục nghiên cứu. Đó là những nhiệm vụ mà chúng tôi sẽ
thực hiện trong những công trình khác tiếp theo.
25
DANH MỤC
CÁC BAI BÁO KHOA HỌC ĐA CÔNG BỐ
-----
1. Quảng Văn Ngọc (2018), “Dữ liệu lịch sử trong truyện truyền kỳ trung
đại Việt Nam”, Tạp chí Khoa học Đại học Huế, số 6C, tr. 5 - 13 (ISSN
2588 - 1213).
2. Quảng Văn Ngọc (2017), “Nét đặc sắc trong thủ pháp kể chuyện
của Vũ Trinh qua Lan Tri kiến văn lục”, Tạp chí Khoa học và
Giao dục (Đại học Sư phạm Đà Nẵng), số 15, tr. 63 - 66 (ISSN
1859 - 4603).
3. Nguyễn Phong Nam, Quảng Văn Ngọc (2017), “Đặc trưng
truyện truyền kỳ Việt Nam (trong mối quan hệ với văn học Trung
Quốc)”, Ky yếu Hội thảo Khoa học Văn học Việt Nam trong xu
hương toàn cầu hóa, (Đại học Sư phạm Đà Nẵng), tr. 236 - 245
(ISBN:978-604-80-2164-1).
4. Quảng Văn Ngọc (2017), “Thể loại truyện truyền kỳ trong tiến
trình phát triển của truyện ngắn trung đại Việt Nam”, Tạp chí
Khoa học và Công nghệ (Đại học Khoa học Huế), số 2, tr. 51 - 60
(ISSN 2354 - 0850).
5. Quảng Văn Ngọc (2013), “Truyền kỳ mạn lục - Áng thiên
cổ kỳ bút trong nền văn xuôi trung đại Việ t Nam”, Tạp chí
Văn hóa Phật giao, số 182, tr. 13 - 15.
6. Quảng Văn Ngọc (2013), “Yếu tố “kỳ” và “thực” trong Lan tri
kiến văn lục của Vũ Trinh”, Tạp chí Phat triên Kinh tế - Xa hội
Đà Năng, số 64, tr. 64 - 67 (ISSN 1859 - 3437).
7. Quảng Văn Ngọc (2013), “Lý tưởng nhân văn và khát vọng cải tạo xã
hội trong Truyền kỳ mạn lục - Nguyễn Dữ”, Tạp chí Khoa học và
Công nghệ tinh Quảng Nam, số 124, tr. 11 - 14 (ISSN 1859 - 0322).
HUE UNIVERSITY
UNIVERSITY OF SCIENCES
QUANG VAN NGOC
TYPOLOGICAL CHARACTERISTICS
OF VIETNAMESE STRANGE STORIES
Major: VIETNAMESE LITERATURE
Code: 9220121
DOCTORAL THESIS SUMMARY IN VIETNAMESE LITERATURE
Science instructor:
Assoc. Prof. Dr. Nguyen Phong Nam
Dr. Ha Ngoc Hoa
HUE, 2020
This work was completed at:
THE UNIVERSITY OF SCIENCES, HUE UNIVERSITY
Science instructor:
Assoc. Prof. Dr. Nguyen Phong Nam
Dr. Ha Ngoc Hoa
Reviewer 1: Assoc. Prof. Dr. DOAN THI THU VAN
Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh
Reviewer 2: Assoc. Prof. Dr. BIEN MINH DIEN
Trường Đại học Vinh
Reviewer 3: Assoc. Prof. Dr. NGO MINH HIEN
Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng
The thesis was defended at the Council of thesis assessment of
Hue University:
Council held at: 4 Le Loi street, Hue city. Thua Thien Hue
Province, at………on………month………year 201……..
Theses can be found referred at:
1. National Library
2. Center for Information and Library of University of sciences,
Hue University.
1
INTRODUCTION
1. RATIONALE OF THE RESEARCH
Among various forms of literary heritage of medieval
Vietnam, strange story has emerged as an exceedingly special case.
This literary genre is basically a type of communities’ cultural,
historical memories reflected in the form of strange, extraordinary
stories. It was created by Confucian scholars as a vehicle for
maintaining traditional values and communicating significant
messages to future generations.
Strange story acts as the vivid evidence for the law of literary
genre adoption and adaptation, which is one of the typical
characteristics of Vietnamese medieval literature. On the one hand, it
absorbed basic literary formulas of a story genre named “chi quai, chi
di” (strange, weird people and things) in Chinese classical literature;
On the other hand, it resulted from the movement processes within
the national literature, especially the transformation of oral legends
and anecdotes in folk literature into written forms. This not only
contributed to the breakthroughs of medieval narrative prose but also
deeply influenced the modernization process of the national literature
afterwards.
Though Vietnamese strange stories have drawn much
attention from experts early on, several relevant matters have not
been thoroughly investigated yet up to present. Limitations in
doing research on strange stories mostly result from the methods
2
and modes of perception. Accordingly, it is without doubts an
objective and essential demand to change the existing approaches
to strange stories.
In comparison with other literary genres, the formation manner
and core values of strange story make it exceptional. It can also be
regarded as a meta-genre or a cultural - literary phenomenon.
Therefore, it needs to be approached as a literary genre. This is also
the key reason why we decided to conduct the research named
“Typological characteristics of Vietnamese strange stories”.
2. OBJECTIVE AND TASKS OF THE RESEARCH
The primary objective of this thesis is clarifying the
characteristics of Vietnamese strange stories as a literary genre.
Accordingly, it focuses on undertaking the specific tasks as follows.
Firstly, the research aims to provide a systematic overview of the
history of strange stories, including its formation, movements, stages
of developments…, which, generally speaking, is an attempt to
adumbrate such a literary genre. Secondly, the study strives for
analyzing the characteristics of Vietnamese strange stories through
discovering, evaluating elements of the artistic contents and forms of
literary works. Thirdly, the dissertation investigates the relationship
between strange stories and folk culture, folk literature as well as the
role of this literary genre in the development process of Vietnamese
medieval literature. Besides, the research examines the interaction
phenomenon of Vietnamese strange story as a literary genre in its
interrelation with strange stories in East Asian area.
3
In addition to the main points stated above, the study also
mentions some other issues regarding the typology theory of strange
stories and attempts to solve them to a certain degree.
3. SUBJECT AND SCOPE OF THE RESEARCH
The subject of the research is Vietnamese strange story – a
type of prose memoirs written in Han script (ancient Chinese
characters) that tells strange, extraordinary tales originated from
communities in order to complement Vietnamese history and
commend Vietnamese cultural values.
Through the survey on a number of representative, typical
literary works, the thesis focuses on clarifying the typological
characteristics of Vietnamese strange stories in two most basic
aspects including cultural – historical values and artistic values.
4. RESEARCH METHOD
In light of the particularity of strange story, the thesis employs
various research methods, among which the primary approaches
include typological research method, case study method, analysis -
synthetic method and comparative - contrastive method.
5. NEW CONTRIBUTIONS OF THE RESEARCH
As an attempt to investigate the typological characteristics of
Vietnamese strange stories, the research aims to make some new
contributions as follows:
- The thesis helps to establish the concept “Vietnamese strange
story genre”, analyze forms of strange stories according to new
conceptions and point out the special cultural, historical values of
Vietnamese strange stories.
4
- The study provides a totally new outlook on the history and
face of Vietnamese strange stories. Furthermore, it describes, presents
the process of formation, the methods of absorption, adoption and
adaption of such a literary genre, and hereby clarifies the position of
literature history as well as the movement rules of strange story in the
historical process of Vietnamese national literature.
6. OUTLINE OF THE THESIS
In addition to Introduction, Conclusion and References, the
body of the thesis is divided into 4 chapters including Chapter 1 -
Overview of the research problem, Chapter 2 - Strange story genre in
Vietnamese medieval literature, Chapter 3 - Typological
characteristics of Vietnamese strange story viewed from the aspect of
content and Chapter 4 - Typological characteristics of Vietnamese
strange story viewed from the aspect of expression methods.
The research also has an appendix section in which a number
of necessary information pieces related to the content of the thesis are
supplemented and clarified.
5
Chapter 1
OVERVIEW OF THE RESEARCH PROBLEM
1.1. RESEARCH ON STRANGE STORY IN GENERAL
Strange story has been the subject of several research works
early on. However, it was not until the late 20th century, the research
on such a literary genre witnessed significant changes. Strange story
has been investigated much more comprehensively, from general
factors like the typology theory to the aspects of the thoughts,
contents, social significance of literary works, etc. The space of
research has also been expanded, which allows Vietnamese strange
stories to be illuminated in larger cultural, literary contexts.
Among the relevant issues that attract much attention from
experts, the greatest focus is on documentary problems, typological
comparison and the values of strange story as a literary genre.
Specifically, the work of collecting and processing text is the most
remarkable. After centuries of investigation, comparison and
collation, up to present, the documentary problems regarding strange
stories have basically been solved in a relatively satisfactory manner.
1.2. ISSUES RELATED TO THE RESEARCH TOPIC
There are two issues related to the research topic that have
been discussed by experts for ages. The former refers to the origin of
formation and the movement process of strange story genre while the
latter evolves the relationship between Vietnamese strange stories
and strange tales of some other countries in East Asia.
As an attempt to explain the origin of this literary genre, a lot
of researchers and experts have argued that strange story originated
6
from types of folktales. This fact is reflected in not only the contents
and forms but in the functions and significance of strange stories as
well. With regard to the interactive relationship between Vietnamese
strange stories and those of other nations in East Asian area, a lot of
authors have made efforts to provide profound explanations and
collate Vietnamese strange stories with strange tales in China, North
Korea, Japan... on a comparative perspective. Acknowledging the
deep relationship between Vietnamese strange stories and strange
tales in such nations, numerous experts have reached an assertion that
Vietnamese strange story does not exist in an isolated manner; it
absorbs and adapts strange stories from other countries to serve its
own process of movement, development and completion.
1.3. RESEARCH SITUATIONS RELATED TO THE RESEARCH
TOPIC AND THE MATTERS SET FORTH IN THE THESIS
Although the research on strange stories has gain a lot of
achievements, there still exist various unsolved problems. Up to now,
comprehensive, systematic and sufficient research works on
Vietnamese strange stories are exceedingly rare. In such situations,
this very research is hoped to help with the clarification of the
characteristics of Vietnamese strange stories, one of the significant
accomplishments of the national literature. In the thesis, such a
research subject is approached from a new outlook, as a cultural
phenomenon or a specific literary genre. Meanwhile, strange stories
are also surveyed and assessed with values as the key criterion or
measure, in the aspects including the origin of formation, the process
of movement, the characteristics regarding their contents and
expression methods.
7
Chapter 2
STRANGE STORY GENRE
IN VIETNAMESE MEDIEVAL LITERATURE
This chapter covers two main theoretical points. Firstly, it
presents a number of issues related to “strange story genre”.
Secondly, it describes the historical face of Vietnamese strange story,
and hereby outlines the movement process of this literary genre. The
chapter aims to propose approaches to the research subject and
principles for realizing the subject as well as take the first steps to
apply theories to checking the realities of Vietnamese national
literature history.
2.1. STRANGE STORY – A LITERARY GENRE
2.1.1. The concept of literary genre
As a literary genre, Vietnamese strange story is a “hybrid”
product between orally transmitted literature and written literature. As
a combination of several sources, the styles employed in this genre are
varied. With regard to features and functions, it possesses the quality of
fusion, which allows combining not only literature, philosophy, history
but also religions, beliefs, geography books, customs, etc. This
indicates the development in terms of thoughts, mentality and arts of
our nation. Strange story contains countless cultural, historical values
formed throughout thousands of years, resulting from the cultural
exchange and contact with other cultures in the area. Therefore, it bears
the strong hallmark of the cultural, religious, belief consciousness of
8
Vietnamese communities. It is a form of folklore that has been
renovated into a scholarly literary genre.
2.1.2. Origin and significance of strange story
Vietnamese strange story has a pluralist origin and deep
cultural - historical values. The formation principles of such a literary
genre are very different from the others of medieval literature. It
develops by adapting folk anecdotes, legends and tales; it transforms
factors of folklore, religions and beliefs into written text or adapts
Chinese literary works; it even employs fictional method in literary
creation, etc. All of these manifestations demonstrate the variety and
vividness of Vietnamese strange stories.
In terms of values, strange story genre possesses two
outstanding traits, which are cultural tradition values and historical
significance. On the one hand, this literary genre has been serving as
a vehicle for maintaining the cultural memories and historical
memories of Vietnamese communities for thousands of years. On the
other hand, it is also a symbol of Vietnamese cultural tradition.
2.2. MOVEMENT PROCESS OF STRANGE STORY
Generally, the history of strange story genre can be divided
into 3 stages. The first stage lasted from the 10th century to the 14th
century; the second stage or the pinnacle stage ranged from the 15th
century to the 18th century; the third stage was from the 19th century
to the first years of the 20th century.
Such division mainly bases on the transferability,
continuousness as well as similarity with regard to the contents and
poetics of literary works of this kind.
9
2.2.1. The first stage, from the 10th century to the 14th century
In this beginning stage, works of strange story genre were
mostly created for religious, custom and ceremonial purposes. As a
result, the contents, shapes and faces of contemporary strange stories
all possessed their own characteristics.
Overall, the formation process of strange story in this period
occurred according to a general principle of medieval prose, which is
step by step divorcing itself from the role of functional literature and
everyday literature so as to approach that of imagistic literature. Such
improvement of functional strange story served as the seeds of the
flourish of strange story genre in the next stage.
2.2.2. From the 15th century to the 18th century
To strange story genre, this was the stage of development
and completion. Specifically, contemporary writers had good
awareness of creatively absorbing necessary factors from various
sources, folk literature materials as well as elements of foreign
literature to create literary works with great values in terms of
both artistic content and form.
In this period, strange story experienced breakthrough changes
with pieces of work which, as widely regarded, could represent the
achievements of this literary genre throughout hundreds of years such
as Thanh Tong di thao (The Manuscript left by King Le Thanh Tong),
Truyen ky man luc (Collection of Strange Tales), Truyen ky tan pha
(New collection of marvelous stories), etc. Meanwhile, the face of
Vietnamese strange story was also perfected.
10
2.2.3. From the 19th century to the early 20th century
After its pinnacle stage, Vietnamese strange story continued to
follow the path of ceaseless movement and development.
Nevertheless, there were significant changes in the contents, forms as
well as the formation methods of strange stories, which indicated that
such a literary genre began to follow another trend of movement.
Specifically, the stories were designed in the form of
feuilletons, shorthand text about things truly seen or heard, notes of
whatever heard about biographies, non-official historical stories and
biographies of historical celebrities. Meanwhile, the contents of
contemporary works were dominated by motives about strange,
extraordinary people and things, etc. The primary creation method
was adapting collections of strange tales that had been circulated
before. Specially, strange stories written in Vietnamese script also
began to show up as preparation for the breakthrough of the “strange
story adaptation” trend of modern prose in the early 20th century.
11
Chapter 3
TYPOLOGICAL CHARACTERISTICS
OF VIETNAMESE STRANGE STORY
VIEWED FROM THE ASPECT OF CONTENT
This chapter focuses on analyzing two major, specific issues in
terms of the contents of Vietnamese strange stories. They are
historical memories and national culture reflected in strange stories
and the sacred, extraordinary worlds within such tales.
3.1. HISTORICAL MEMORIES AND NATIONAL CULTURE
REFLECTED IN STRANGE STORIES
3.1.1. Strange story - a form of “history within story”
In literary works of strange story genre, the “historical spirit”
has always manifested itself in almost every image, indicating an
original view on national origins and magnanimous spirit.
Accordingly, a country is not only geographical territory but also the
“sacred soul” and “sacred energy” of all things within; a nation is not
only for people but for supernatural forces as well. Everything and
everyone are under the protection of Gods, saints, fairies, spirits,
Mother Goddesses, etc. The face of our country has experienced a
process of imagery and been transformed into types of sacred,
miraculous people, gods and objects. This is also the latent historical
spirits existing in strange stories.
Meanwhile, the historical spirit is also evident via Vietnamese
talented and righteous figures as well as eminent individuals, all of whom
represented the national competence, intelligence and courage. They
appear with various social statuses such as kings, lords, military
mandarins, civil mandarins, heroes, heroines, Confucian scholars, monks,
12
Taoist hermits, etc. These are prototypes of historical figures modified and
transformed into literary images of strange story genre style. Furthermore,
their portraits as well as behaviors have also been adapted in a special
manner to become symbol of Vietnamese communities’ quintessence.
3.1.2. Strange stories and values regarding Vietnamese culture
and Vietnamese cultural heritage
From Vietnamese people’s perspective, there always exists an
interrelation between human being and land. As land has its own soul, “sacred
lands” always tie in closely with “preeminent individuals”. On the one hand, it is
land that forms every country and motherland in their literal meaning and serves
as a cradle where “preeminent individuals” are born, raised and facilitated to
develop themselves. On the other hand, people also make their homelands
become sacred and miraculous. As a result, tales about lands always hold a
significant position in strange story genre. Evidently, strange stories about sacred
lands all have one feature in common, which is the harmonious blend of Gods,
human being and lands. Lands become “sacred” thanks to “strange”,
“extraordinary” legends and details in which Gods and people have a part. This
is a moderately united pattern in strange stories of such a kind. It is the half-real,
half-unreal mist covering tales about people and Gods that contributes much to
the cultural values of various famous sites and beautiful historical spots. A
number of famous architectural works, though not really splendid or
sophisticated, possess great attraction thanks to such legends. This is the special
trait of strange stories about Vietnamese cultural heritage.
3.2. SACRED, EXTRAORDINARY WORLDS IN STRANGE
STORIES
3.2.1. Stories about extraordinary people and weird things
The topic of strange, extraordinary people acts as meaningful
13
supplementation to the portrait of “competent, intelligent Vietnamese
individuals” in strange stories. While celebrities are ordinarily
righteous, socially prestigious people regarded as national sap,
strange and extraordinary individuals are characterized by
abnormality and supernaturalness.
Simultaneously, the “weird things” topic has frequently been
employed in strange stories to refer to uncanny things, including both
weird events and weird objects. Strange story about “weird things” is a
topic of great variety, in which tales of unusual encounters and those of
ghosts and demons emerge as the two most outstanding phenomena.
With regard to the contents of works, stories of “weird things” have a lot
in common with the “chi quai chi di” topic in medieval memoirs.
Nonetheless, they are different literary phenomena in terms of formation
methods as well as works’ significance and values.
3.2.2. Topic of divine effectuality and divine retribution
In strange stories, the manifestation of causality law and divine
effectuality forms a real popular phenomenon. In fact, the divine
effectuality phenomenon is basically another expression of the
“sacred land” topic.
It is an uninterrupted and exceedingly consistent flow in
Vietnamese strange stories whose core is the sacredness and divine
effectivity of lands. On a large scale like community or nation, such a
course manifests itself via the sacred energy of our country transformed
into Earth God’s image as a national protector; on a small extent such as
family or individual, it appears in the form of tales in which families or
descendants thrive on blessing handed down by ancestors.
14
Chapter 4
TYPOLOGICAL CHARACTERISTICS
OF VIETNAMESE STRANGE STORY
VIEWED FROM THE ASPECT OF EXPRESSION METHODS
The expression methods of strange stories are very copious
with several artistic elements and techniques employed by writers to
create such works. They are particularized via formalistic factors, in
which plot, artistic image building and literary language stand out
from the others.
4.1. PLOT ORGANIZATION METHODS
4.1.1. Characteristics of strange story’s plots
Works of Vietnamese strange story are created in a lot of
different forms. While some stories bear the style of short stories,
some are merely feuilletons; some other literary products are a
combination or fusion of various poetic and literary types…
In general, the model of strange story plots is very stable and
united. It is the plots about a natural, social… phenomenon or event
following the law of causality. Specially, plots of strange stories
always include extraordinary factors, which form the typical
characteristics and localization of such a literary genre.
4.1.2. Plot organization methods in strange stories
As a whole, the methods for organizing plots employed in
strange stories are quite monotonous. They are basically arranging
motives according to the order of karma or joining them in an
15
uninterrupted series to make a complete plot. This can be considered
as a general characteristic of strange story genre.
4.2. IMAGE BUILDING ART
4.2.1. Character images
In strange stories, character images usually show up in the
forms of three groups including “Gods and fairies”, “normal people”
and “ghosts and demons”. All of them are described pursuant to a
number of specific patterns and models, depending on their own
origins and activities. Such characters, more or less, all possess
uncommon features such as extraordinary birth and background,
strange appearance, supernatural ability, etc. Strange details like
these play a very significant role in literary works. This can be
regarded as a characteristic of methods for expressing artistic images
in strange story genre.
4.2.2. Temporal images and spatial images
Artistic time and space in strange stories also have their own
features. They are at once specific geographical space blended with
historical time and special ones both filled with extraordinary,
fabulous factors. Such factors create a world covered with a layer of
miraculous, illusory mist that strongly attracts readers. The most
important characteristic of strange story’s space is the blend of
different types of worlds. Such space includes three basic “worlds”
which are “earth”, “fairyland” and “underworld”. They do not exist
separately but combine with each other to form common shelter for
three races including Gods and fairies, man and animals, ghosts and
16
demons. As two main forms of artistic space in strange stories,
realistic space and fantastic space have been described relatively
carefully by authors.
Artistic time in strange stories not only bears historical quality
but also possesses fabulousness. Fantastic time mixed with fabulous
space has become an original trait of the worlds in strange stories.
4.3. LITERARY LANGUAGE IN STRANGE STORIES
4.3.1. Narrative nature reflected in language used
The most remarkable characteristic of strange story’s language
is the patterns of folk narrations. Every step including introduction,
transition from one paragraph to another, ending, arrangement and
presentation of details… follows a number of familiar patterns. The
nature of narratives is also presented via the organization of narrative
language, dialogues and text. In general, the factors of strange story’s
literary language are all evident in narrative language of authors.
4.3.2. Variety regarding text forms of strange stories
One of the most noticeable features of strange story is the
variety of text forms. Specifically, literary works created in the first
stage of strange story genre usually bore the forms of functional text
or everyday text.
Nonetheless, as time went by, literary text forms became more
and more varied with story, memoir, report, account, funeral oration,
poetry, etc. There was even the phenomenon of combining various
poetic and literary types in one single work, which greatly enhances
the attraction of strange stories.
17
CONCLUSION
Investigating the typological characteristics of strange story
genre is work of great difficulty. Obstacles in terms of research
material, research achievements and even scatter of experts’
viewpoints have turned such an investigation into a huge challenge to
us. In order to accomplish the research objective and tasks, we have
bravely set forth our own conception on strange story.
1. Vietnamese strange story genre is a cultural, literary
phenomenon of great variety and complexity. In terms of expression
methods, it is a “hybrid” product between orally transmitted literature
and written literature. Furthermore, such a literary genre has the
quality of fusion, which allows it to mingle not only literature,
philosophy, history but also religions, beliefs, geography books,
customs… together within a single story.
Vietnamese strange story has a pluralist origin and deep
cultural, historical values. For development, it not only adapts folk
anecdotes, legends and tales but also transforms elements of folklore,
religions and beliefs into written text; it even adapts Chinese literary
works and utilizes fictional method in literary creation, etc. All of the
manifestations above prove the variety and vividness of Vietnamese
strange stories.
With regard to values, strange story genre has two remarkable
features including cultural tradition values and historical significance.
Strange stories are at one a means to preserve cultural, historical
18
memories of Vietnamese communities throughout thousands of years,
and a symbol of Vietnamese cultural tradition. The movement process of
this literary genre consists of three stages; such division primarily bases
on the transferability, continuousness as well as similarity in terms of the
contents and poetics of literary works of this type.
2. The historical spirit is considerably evident via Vietnamese
talented and righteous figures as well as eminent individual, all of
whom represent the national competence, intelligence and courage.
They show up with various social statuses such as kings, lords,
military mandarins, civil mandarins, heroes, heroines, Confucian
scholars, monks, Taoist hermits, etc. In spite of their humble
beginnings, such characters usually possess preeminent talents and
even superhuman, almost godlike abilities. Their portraits have been
modified and made extraordinary via a specific method in order for
them to become the common pride and symbol of Vietnamese
communities’ wisdom. This is the very historical spirit hiding in
strange stories.
In strange story genre, the “sacred lands” topic holds a very
important position and closely ties in with the “preeminent
individuals”. This fact resulted from a popular outlook of Vietnamese
people that there is a deep interrelation between man and land. On the
one hand, it is land that forms every country and motherland in their
literal meaning and serves as a cradle where “preeminent individuals”
are born, raised and facilitated to develop themselves. On the other
hand, people also make their homelands become sacred and
19
miraculous. In the eyes of strange stories’ authors, all natural scenery
including beaches, mountains, hills, rivers, streams, lagoons, lakes,
bays ... can become “sacred lands”, where their geographical names
are associated with extraordinary, unusual stories or things.
Evidently, strange stories about such sacred lands all have one feature
in common, which is the harmonious blend of Gods, human being
and lands. Lands become “sacred” thanks to “strange”,
“extraordinary” legends and details in which Gods and people have a
part. The divine effectuality phenomenon resulting from ancestors’
graves and resident lands is basically another expression of the
“sacred lands” topic. This is an uninterrupted and very consistent
flow in Vietnamese strange story genre with various manifestations.
On a community scale, sacred lands manifest themselves via the
hallowed energy of our country transformed into Earth God’s image
as a national protector; on an individual scale or family scale, they
show up in the form of tales in which families or descendants thrive
on blessing handed down by ancestors.
3. Vietnamese strange story is a very complicated literary
phenomenon. Such complexity originates from its origins, thought
contents and functions, which leads to the fact that its expression
methods are not simple at all. With several internal elements, such
methods are employed by writers to create literary works; they are
also particularized via formalistic factors, among which plot, image
and literary language stand out from the others.
In terms of plot, the most noticeable feature of strange story
genre is the quality of narration, which can be evident in its model
20
and the “quality of being able to be narrated”. Plots of strange stories
are mostly organized accordingly to the cause – effect order or
formed by joining motives in an uninterrupted series. This principle
attaches special importance to the linear order of events in terms of
time. All of the factors above are arranged in such a way that events
can be ensured to develop in a before-after order according to a
specific logic.
As for image building art, strange story genre has two basic
types of image including character image and spacial, temporal image.
In strange stories, character images usually show up in the forms of
three groups including “Gods and fairies”, “normal people” and
“ghosts and demons”. All of them are described pursuant to a number
of specific patterns and models, depending on their own origins and
activities. Although characters of “Gods and fairies” group such as
Gods, saints, fairies, Taoist hermits... all belong to superhuman worlds,
they have normal appearance and perform everyday behaviors; on the
other hand, the description of “ghosts and demons” characters in
strange stories follows a totally different principle.
As strange stories are a combination of extraordinary events
and everyday events in life, artistic time and space in literary works
of this type have their own characteristics. They are at once specific
geographical space mixed with historical time, and special ones both
filled with extraordinary, even fabulous factors. The most important
characteristic of strange story’s space is the blend and fusion of
different types of worlds. Such space includes three basic “worlds”
21
which are “earth”, “fairyland” and “underworld”. They do not exist
separately but combine with each other to form common shelter for
three races including Gods and fairies, man and animals, ghosts and
demons. Realistic space is associated with the lifestyle, ceremonies,
customs and habits of communities whereas fantastic, fabulous space
is the world of Buddhas, fairies, ghosts, demons, elves and even
people with uncommon qualities and abilities. This kind of image is
quite varied. For instance, it can be good places like heaven,
fairylands or darks lands such as hell, underwater palaces. Of course,
no matter which world it is, spacial images in strange stories always
bear the stamp of earth. This is because such images are all fictional
products created by authors’ imagination.
Artistic time in strange stories not only bears historical quality
but also possesses fabulousness. Specially, fantastic fabulous time
emerges as the most popular and outstanding kind of artistic time. It is
characterized by the eternity in heaven or fairylands. In such places,
time follows special movement principles differing from those of earth.
As time does not elapse there, Gods and fairies never age.
The most remarkable characteristic of strange story’s language
is the patterns of folk narrations. Every step including introduction,
transition from one paragraph to another, ending, arrangement and
presentation of details… follows a number of familiar patterns.
Specifically, it is a general introduction of characters followed by the
narration of the first detail in an indeterminate time. The introduction
part of strange stories always follows a stable formula; this is a good
22
way to relate a past story. To match such a memorial introduction,
writers usually employ a special way to make the ending part, which
is adding a simple detail or a formulaic comment at the end of the
story. This strategy not only emphasizes the uncommonness of the
event just presented but at the same time informs about the
completion of the story as well.
Additionally, the nature of narratives is also presented via the
organization of narrative language, dialogues and text in strange
stories. In general, the factors of strange story’s literary language are
all evident in narrative language of authors. Here, the language styles
of writers are reflected not only in the description of events, upheavals,
characters’ portraits, world images... but in every dialogue as well.
4. Given four main chapters of the thesis, it can be said that the
research objective and tasks we set forth are basically accomplished.
Firstly, the research has provided a systematic overview of the
history of strange stories, including its formation, movements, stages
of developments... and simultaneously outlined the face of this
literary genre. Secondly, the thesis has pointed out the typological
characteristics of Vietnamese strange stories through discovering,
evaluating specific elements related to the artistic contents and forms
of literary works such as system of topics and themes, world of
images, organization of work, narrative methods, etc. Besides, the
thesis has carefully examined the relationship between strange stories
and folk culture, folk literature as well as the role of this literary
genre in the development process of Vietnamese medieval literature.
23
Meanwhile, the interaction of Vietnamese strange story in its
interrelation with strange tales in East Asian area has also been
investigated in a specific manner.
This dissertation has made a number of new contributions in
terms of literature history as well as theories of literary research.
Specifically, the research has helped with setting up the connotation
of the “Vietnamese strange story genre” concept as well as proposed
a new outlook on the history and face of such literary genre.
Accordingly, the position of literature history as well as the
movement rules of strange story in the historical process of
Vietnamese national literature has been clarified.
Doing research on strange stories in the typological aspect is
an approach of great prospects. However, it is exceptionally difficult
work as well. Due to limitations in professional competences, our
efforts are not enough for us to gain all the results we desire. A lot of
significant problems related to strange story are still there, unsolved.
Thus, we have identified them as the further research that we may
conduct in the future.
24
LIST OF PUBLISHED SCIENTIFIC JOURNALS
RELATED TO THE RESEARCH
1. Quang Van Ngoc (2018), Historical data in Vietnamese medieval
strange stories, Hue University Journal of Science, vol 6C, p. 5 -
13 (ISSN 2588 - 1213).
2. Quang Van Ngoc (2017), “Distinctive features of Vu Trinh’s
storytelling method through Lan Tri kien van luc”, Journal of
Science and Education (The University of Danang - University of
Science and Education), vol. 15, p. 63 - 66 (ISSN 1859 - 4603).
3. Nguyen Phong Nam, Quang Van Ngoc (2017), “Characteristics of
Vietnamese strange stories (in the relationship with Chinese
literature)”, A scientific conference summary record: Vietnamese
literature in globalization trends, (The University of Danang -
University of Science and Education), tr. 236 - 245 (ISBN 978-
604-80-2164-1).
4. Quang Van Ngoc (2017), Strange stories as a literary genre in the
development process of Vietnamese medieval short stories,
Journal of Science and Technology (Hue University - University
of Sciences), vol. 2, tr. 51 - 60 (ISSN 2354 - 0850).
5. Quang Van Ngoc (2013), Truyen ky man luc – An unparalleled
literary work in Vietnamese medieval prose, Journal of Buddhist
culture, vol. 182, p. 13 - 15.
6. Quang Van Ngoc (2013), “Strange” and “Real” factor in Lan tri
kien van luc of Vu Trinh, Review of Danang socioeconomic
development, issue. 64-12, p. 64 - 67 (ISSN 1859 - 3437).
7. Quang Van Ngoc (2013), Humanistic ideals and aspirations for
social renovation in Truyen ky man luc - Nguyen Du, Journal of
Science and Technology of Quang Nam province, vol. 124, p. 11 -
14 (ISSN 1859 - 0322).