canlı təbiət guşəsinin avadanıqları və canlılara qulluq edilməsi qaydaları

8/17/2019 Canlı Təbiət Guşəsinin Avadanıqları Və Canlılara Qulluq Edilməsi Qaydaları

1/4

Canlı təbiət guşəsinin avadanıqları və canlılara qulluq

edilməsi qaydaları.

Canlı təbiət guşəsinin təlim-tərbiyə işində xüsusi əhəmiyəti vardır. Guşədə

canlı bitki və heyvan nümunələri saxlanılır. Dərsdənkənar və sinifdənxaric

məşğələlərin aarılmasında canlı guşədən istifadə !lunur. Canlı təbiət guşəsi

fənn kabinələrində" həm#inin məktəb ü$rə ayrıca da təşkil !luna bilər. Canlı

guşə adətən məktəb rəhbərlərinin" müəllim və şagirdlərin k%məyi ilə yaradılır.

Canlı guşənin yaradılması bir sıra tələblərə uyğun !lmalıdır. Canlı guşəni birinci

mərtəbədə yerləşdirmək məsləhətdir. &ünki birinci mərtəbə nisbətən isti və

təhlükəsi$ !lma'la həyətə #ıxışı asandır. (tağın işı'lı və günəş tutan

isti'amətində əncərəli !lması $əruridir.

Canlı təbiət guşəsində əsasən müşahidə işləri aarılır. Guşədə şagirdlərin

marağına uyğun !lara' 'ru və ya sinif ü$rə bitki və ya heyvanlar ü$ərində

müşahidə və təcrübə işləri aarılır. )arılan işin mə$munu yerli şəraitdən"

yaxud guşədə !lan !byektlərdən asılıdır. *ş lan ü$rə həyata ke#irilməli" tədris

r!'ramına uyğun !lmalıdır. *şi təşkil etmək ü#ün müəllim aşağıdakı kimi lan

tətbi' etməlidir.

*şin n%mrəsi" m%v$u" g%rüləcək işin mə$munu və mə'sədi" k!nkret

!byektlə işləməklə f!rmalaşaca' vərdiş və bacarı'lar" işə cavabdeh şəxs.

Canlı guşədə aarılan işlərin nəticələri" müəllimin %$ünün xüsusi

+urnalında və şagirdlərin isə , üşahidə gündəliyində" yaxud dəftərlərində

'eyd edilir.

/. üşahidənin tarixi.0. üşahidə necə yerinə yetirildi.1. üşahidə !lunan !byektdə hansı dəyiikliklər var2.3. *şi yerinə yetirən şagirdlərin adı və s!yadı.

4ədris vasitələri və !nlardan istifadənin met!dikası.


2/4

5əyat bilgisinin tədrisində tədris vasitələrinin $ənginliyinin əhəmiyyəti

b%yükdür. (" dərslərin keyfiyyətinə müsbət təsir g%stərir. 5a$ırlanmış tədris

vasitələri canlı guşədə bitki və heyvanlara dair şəkillər" ya$ılar" 'rafik və

sxemlər" 'eydiyyat cədvəlləri !lmalıdır. 6undan baş'a bitki və heyvanların

adları ya$ılmalı 7 etiket8 və !nların ü$ərində yerləşdirilməlidir.

Canlı guşədə te$ b%yüyən və suya a$ tələbkar !lan bə$ək 7 dek!rativ8

bitkiləri becərilir. 6elə bitkilərə el!deya" tradekskansiya" kaktuslar" ətirşah kimi

asan becərilən bitkilər daxil edilə bilər. (nlar kabinetin günəş düşən hissəsində

yaruslulu' 'anununa əməl edilməklə yerləşdirilməlidir. 6undan baş'a canlı

guşədə tərəvə$" b!stan" dərman" taxıl bitki nümunələri əkilir" ü$ərində müxtəlif

təcrübələr aarılır. 6urada buğda" ara" 'arğıdalı" n!xud" !mid!r" kart!f"s!ğan" tur" l!bya kimi bitkilərin əkiləsi mə'sədəuyğundur. 6u bitkilərin

t!xumlarının da canlı guşədə !lması məsləhətdir.

Canlı guşədə müxtəlif heyvanlar saxlanılır. (nlar akvariumda"

terrariumda" v!lyer və 'əfəslərdə yerləşdirilir. (rada balı'lar" sürünələr" 'uşlar"

d!vşan" işik və baş'a heyvanlar saxlama' mümkündür.

)kvariumda müxtəlif bə$əkli balı'ların saxlanması şagirdlər ü#ün #!x

mara'lı !lur. )kvariumda g%$əllik ü#ün və suyun !ksigenini artırma' mə'sədilə

bitkilərdən də istifadə edilir. 9n #!x istifadə edilən el!deya bitkisidir. (" ikievli

bitki !lub" #!x sürətlə b%yüyür" inkişaf edir.

)kvariumda bitkilər maddələr d%vranında mühüm r!l !ynayırlar. (ksigenin

ayrılması ilə bərabər karb!n 'a$ının mənimsənilməsi əsasən bitkilərə xasdır.:uda !lan ü$vi və 'eyri ü$vi maddələri mənimsəməklə bərabər" bitkiər suyu

$əhərli və la$ımsı$ maddələrdən təmi$ləyir. )kvariumda y!sunlar #!xaldı'da

!raya su birəsi və ya su ilbi$i buraxma' la$ımdır. 6itkilər balı'ların gi$lənməsi"

kürülərinin digər heyvanlardan '!runması" kürü t%kməsi ü#ün yaxşı mühit

yaradır. )kvariumda bir-birinə uyğun gələn bitkilərdən istifadə !lunmalıdır.

(rada sugülü" sub!yarı" vallisneriya" su'!vu'cası" salviniya" sumamırı"sukahısı" marisiliya" su ayıd%şəyi" su$anbağı" laləyara'" buynu$yara'"

'!yunb!ğan" xara və baş'a bitkilərdən də istifadə edilir.


3/4

)kvariuma bir #!x !nurğası$ heyvanlar; müxtəlif ilbi$lər" s!xulcan" hidra"

su birəsi" sikl!" yengəc" #ay xər#əngi" su b%cəyi və s buraxılır. )kvariumda

balı'ların bi!l!+i xüsusiyyətlərinə uyğun şərait yaradılmalıdır. 6alı'ların dü$gün

inkişafı ü#ün suyun temeraturu / sm !lur" balı'ların #!xalması d%vründə səviyə />-0> sm-ə

endirilməlidir. )kvariuma işığın düşməsi də vacibdir. *şı' balı'ların rənginə və

davranışına təsir g%stərir. ?e!fa'us" makr!ad" g%y xanı balı'ları işı'sevən"

afi!$emi!n balı'ları k%lgə sevəndirlər. @!ru$cu' və elmat!xr!mis balı'ları

gün ər$ində rəngini birne#ə dəfə dəyişə bilir.

6ə$i balı'lar akvarim şəraitinə te$ uyğunlaşır" digərləri isə #!x narahatlı'

ke#irirlər. üxtəlif n%v balı'lar bir yerdə saxlama' məsləhət deyildir. )kvarium

balı'larının %mrü əsasən 0-1 il" sixlid" naxacı'" kar balı'larının isə /> ildən

#!x !lur. 6alı'ların sağlamlığı və u$un%mürlülüyü !na yaxşı 'ullu'

edilməsindən asılıdır.

4errariumda kərtənkələ" 'urbağa" tısbağa saxlanılır. 4errariumun bir

küncündə həmişə su '!yulmalı" bə$i bitkilər 7 mamırlar8 əkilməlidir. Aəfəsdə

müxtəlif bə$ək 'uşları bəslənilir. (nlar ü#ün də la$ımi şərait yaradılmalıdır.Auşlardan tutu'uşu" ssar'a" tetra 'uşu" bülbül və baş'alarına uşa'lar həvəslə

'ullu' edirlər. 6elə heyvanların da canlı guşədə saxlanılması !nların

davranışlarının" hərəkətlərinin şagirdlər tərəfindən müşahidə edilməsi və 'eyd

aarılması ü#ün $əruridir.

Canlı guşədə d!vşan" kərtənkələ" tısbağa" kiri" ağ dəni$ si#anı" 'urbağa"

trit!n" həşəratlar saxlanıla bilər. 6elə ki" !nların bi!l!+i xüsusiyyətlərinə uyğun

akvarium və ya terrarium ha$ırlanmalı" la$ımi 'idalarla təmin edilməlidir.


4/4

Bşa'lar d!vşan" işik" kiri" tısbağa kimi heyvanları canlı guşədə saxlamağı #!x

sevirlər.

Canlı guşədə bitki və heyvan mü'əvvaları" herbarilər" k!lleksiyaların da

!lması məsləhətdir. üxtəlif meyvə" t!xum" #i#ək nümunələri" !nların

mulya+ları" m!delləri" sxemləri və digər məhsulların !lması $əruridir.

Canlı guşədə alətlərdən term!metr" six!metr" k!mas" saat" 'um saatı"

ki#ik bel" t!xa" bı#a'" 'ay#ı" xətkeş" su 'abları" müxtəlif %l#ü ciha$ları" tərə$i"

'ı$dırıcı ciha$lar da !lmalıdır. (nlardan istifadə 'aydaları şagirdlərə

%yrədilməlidir.

Canlı guşənin yaradılması" bitki və heyvanlara 'ullu' edilməsi uşa'larınx!şuna gələn bir işdir. 6itki və heyvanlara 'ullu' edilməsi ilə şagirdlərdə

təbiətə" !nun sərvətlərinə" xüsusilə canlı təbiətə mara'" sevgi artır" !nlrda təbiəti

'!ruma'" !na 'ayğı ilə yanaşma' bacarı'ları inkişaf edir. 6ütün bunlar

müəllimin 5əyat bilgisindən maddi- texniki ba$anın yaradılmasına və !ndan

tədrisdə səmərəli istifadə !lunmasına əsaslandırılır.

canlı təbiət guşəsinin avadanıqları və canlılara qulluq edilməsi qaydaları

Documents