Cearta  Teanga  Toghcháin  na  hEorpa  2014  

Language  Rights  European  Elections  2014  

     

   

A  chairde,    Tá  ár  gcearta  teanga  i  mbaol.    Tá  uair  na  cinniúna  buailte  linn  ó  thaobh  na  Gaeilge  de.  Is  mithid  dúinn  cinneadh  a  dhéanamh  —  ar  chóir  dúinn  an  teanga  a  ligean  le  sruth  na  staire,  nó  glacadh  le  fírinne  an  scéil  agus  dul  i  ngleic  leis  an  gceist  faoi  dheireadh  is  faoi  dheoidh.  Agus  is  é  an  fhírinne  sin  go  labhraíonn  breis  is  77,000  duine  an  teanga  gach  uile  lá,  idir  laistigh  agus  lasmuigh  den  Ghaeltacht,  agus  gur  gné  lárnach  de  shaol  na  hÉireann  í.      Is  í  príomhtheanga  an  Stáit  í,  agus  tá  sí  aitheanta  mar  theanga  oifigiúil  i  dTuaisceart  Éireann  chomh  maith.      An  1  Eanáir  2007  deonaíodh  stádas  oifigiúil  don  teanga  san  Aontas  Eorpach.    Déantar  plé  sa  cháipéis  seo  ar  roinnt  ceisteanna  atá  fós  le  réiteach  i  leith  na  Gaeilge  san  Aontas  Eorpach.    

• Aibhsíodh  an  cruachás  ina  bhfuilimid  faoi  láthair  nuair  a  d’éirigh  an  Coimisinéir  Teanga,  Seán  Ó  Cuirreáin,  as  a  phost  anuraidh  de  dheasca  go  raibh  ag  teip  ar  an  Rialtas  dualgais  teanga  a  chomhlíonadh,  ar  dualgais  iad  a  leag  an  Rialtas  féin  síos  fiú  amháin.    

• Deireadh  a  chur  leis  an  maolú  atá  curtha  ag  Rialtas  na  hÉireann  ar  stádas  oifigiúil  na  Gaeilge  san  Aontas  Eorpach.  

 Táimid  ag  tnúth  go  mór  leis  na  ceisteanna  seo  a  ardú  leis  na  hiarrthóirí  uile  sna  seachtainí  roimh  na  toghcháin  ar  an  23  Bealtaine,  agus  go  ceann  roinnt  míonna  ina  ndiaidh  chomh  maith.      Beirigí  bua  agus  go  n-­‐éirí  libh,                      _______________________         ________________________    Joe  O’Connor             Feidhlim  Seoighe    Uachtarán             Leasuachtarán  don  Ghaeilge    Aontas  na  Mac  Léinn  in  Éirinn         Aontas  na  Mac  Léinn  in  Éirinn                  

Éilimh  an  Aosa  Óig:  

1. Lánstádas  Oifigiúil  don  Ghaeilge  mar  Theanga  Eorpach  Tá  de  cheart  ag  FPEanna  Éireannacha  labhairt  os  comhair  na  Parlaiminte  trí  mheán  na  Gaeilge.    Ach  ní  chaithfidh  ach  rialacháin  chomhchinnidh  a  chur  ar  fáil  as  Gaeilge  faoi  láthair  mar  thoradh  ar  mhaolú  5  bliana  in-­‐athnuaite,  arna  iarraidh  ag  Rialtas  na  hÉireann.  Míníodh  ag  an  am  go  raibh  gá  leis  an  maolú  de  dheasca  ganntanas  saineolaithe  sa  Ghaeilge.  Ní  ann  dá  leithéid  de  ghanntanas  a  thuilleadh.  

 Bhí  sé  beartaithe  ar  dtús  go  gcuirfí  deireadh  leis  an  maolú  ag  deireadh  2011,  ach  síníodh  go  dtí  deireadh  2016  é.  Is  faoi  Rialtas  na  hÉireann  atá  sé  iarraidh  ar  an  Aontas  Eorpach  go  hoifigiúil  gan  an  maolú  a  athnuachan,  agus  ní  mór  dóibh  an  cinneadh  sin  a  dhéanamh  go  luath  ionas  go  bhféadfaí  feachtas  earcaíochta  a  riar  mar  ba  cheart  idir  seo  agus  2017.      Is  mithid  beart  a  dhéanamh  gan  mhoill.      Tá  an  tAontas  Eorpach  ag  earcú  daoine  i  láthair  na  huaire  (m.sh.  tá  10  bpost  do  dhlítheangeolaithe  le  líonadh  le  linn  2014).  Bheadh  180  folúntas  sa  bhreis  le  líonadh  faoin  1  Eanáir  2017  dá  gcuirfí  deireadh  leis  an  maolú,  áfach.    

 Ní  bheidh  lánstádas  oifigiúil  ag  an  nGaeilge  san  Aontas  Eorpach  go  dtí  go  rachfar  i  ngleic  leis  an  gceist  seo,  agus  ní  chaithfear  na  cáipéisí  dlí  ar  fad  a  aistriú  go  Gaeilge  dá  bharr  sin.  

 Ba  theanga  chonartha  í  an  Ghaeilge  sular  deonaíodh  stádas  oifigiúil  di  agus  níor  éilíodh  ach  na  cáipéisí  ar  an  leibhéal  ab  airde  a  chur  ar  fáil  as  Gaeilge.    Ina  theannta  sin,  ní  raibh  de  cheart  ag  ionadaithe  Éireannacha  Gaeilge  a  úsáid  san  Aontas  Eorpach  de  dheasca  easpa  ateangairí.    Glacadh  leis  an  Máltais  mar  theanga  oifigiúil  sa  bhliain  2004,  agus  d’éirigh  leo  deireadh  a  chur  leis  an  maolú  ar  an  teanga  sin  laistigh  de  3  bliana.  Tugadh  conarthaí  sealadacha  do  roinnt  mhaith  saineolaithe  sa  Mháltais  le  héascú  dóibh  tríú  teanga  a  fhoghlaim  agus  iad  ag  obair  in  institiúidí  an  Aontais  Eorpaigh.    Caithfidh  tú  trí  theanga  a  bheith  agat  chun  post  buan  a  fháil  mar  shaineolaí  teanga.      

Cé  na  buntáistí  breise  d’Éirinn  a  d’eascródh  as  deireadh  a  chur  leis  an  maolú  ar  stádas  oifigiúil  na  Gaeilge  san  Aontas  Eorpach?  

• Bheadh  an  Ghaeilge  ar  chomhchéim  leis  na  24  teanga  oifigiúil  eile  de  chuid  an  Aontais  Eorpaigh,  an  Mháltais,  an  Eastóinis  agus  an  Laitvis  ina  measc.  

• Chuirfí  183  post  ardluacha  ar  fáil  idir  seo  agus  2017  (103  aistritheoir,  32  dlítheangeolaí,  42  rúnaí  agus  4  ceann  aonaid)  gan  ghá  do  Rialtas  na  hÉireann  oiread  is  cent  amháin  a  chaitheamh.  

• Bhainfeadh  Éire  leas  fadtréimhseach  as  tionchar  méadaithe  san  Aontas  Eorpach  de  bharr  go  leanfadh  cuid  de  na  daoine  seo  ar  aghaidh  go  dtí  poist  ina  mbeadh  freagracht  orthu  as  réimsí  beartais  san  Aontas  Eorpach.  

• D’fheabhsódh  sé  stádas  na  Gaeilge  agus  íomhá  na  teanga  i  measc  an  phobail  in  Éirinn,  go  háirithe  i  measc  daoine  óga  ar  scoil  agus  san  oideachas  tríú  leibhéal.    

 

2. Cearta  Comhionanna  do  Chainteoirí  Gaeilge  Aibhsíodh  an  easpa  tacaíochta  a  thugann  an  tSeirbhís  Phoiblí  do  chainteoirí  Gaeilge  nuair  a  d’éirigh  an  Coimisinéir  Teanga  Seán  Ó  Cuirreáin  as  anuraidh.    Eagraíodh  roinnt  agóidí  i  gConamara,  i  mBaile  Átha  Cliath  agus  i  mBéal  Feirste  le  gairid  chun  tacú  le  seasamh  an  iar-­‐Choimisinéra,  ach  chun  aird  a  tharraingt  ar  na  deacrachtaí  a  bhíonn  ag  cainteoirí  Gaeilge  freisin  nuair  a  dhéanann  siad  iarracht  a  gcuid  gnó  a  dhéanamh  leis  an  Stát  trí  mheán  na  Gaeilge.  

 Táimid  ag  iarraidh  go  dtacódh  an  Stát  leis  an  gceart  atá  ag  cainteoirí  Gaeilge  chun  Gaeilge  a  labhairt  ina  saolta  laethúla.      Is  éard  atá  i  gceist  againn  i  ndáiríre  gur  cóir  cearta  comhionanna  a  thabhairt  do  chainteoirí  Gaeilge  gan  cheist,  gan  choinníoll  agus  na  seirbhísí  céanna  a  chuirtear  ar  fáil  i  mBéarla  cheana  a  chur  ar  fáil  trí  Ghaeilge.    

3. Acht  Teanga  do  Thuaisceart  Éireann  I  dtuarascáil  a  foilsíodh  le  déanaí,  chuir  Comhairle  na  hEorpa  in  iúl  go  bhfuil  ‘dearcadh  naimhdeach’  fós  ann  i  gcoinne  na  Gaeilge  i  dTionól  Thuaisceart  Éireann.    Luaigh  an  Coimisiún  chomh  maith  gurb  ionann  na  moilleanna  atá  curtha  le  hiarratais  ar  ainmneacha  sráide  dátheangacha  agus  sárú  ar  chairt  na  gceart.    Tá  sé  tugtha  le  fios  ag  an  Aire  Cultúir,  Cáral  Ní  Chuilín,  go  dtabharfaidh  sí  isteach  an  reachtaíocht  faoina  ndéanfar  foráil  do  chearta  cainteoirí  Gaeilge.    Is  é  an  príomhchúis  nach  bhfuil  aon  bheart  déanta  go  fóill  ná  nach  raibh  an  tionól  cumhachtroinnte  in  ann  teacht  ar  chomhréiteach  i  ndáil  leis  an  aighneacht.    Cuireadh  in  iúl  i  dtuarascáil  na  Comhairle  gur  cóir  don  Tionól  níos  mó  a  dhéanamh  chun  an  Ghaeilge  a  chur  chun  cinn  i  dTuaisceart  Éireann.    Tá  an  Tionól  ag  sárú  Chomhaontú  Chill  Rìmhinn  chomh  maith  sa  chaoi  go  bhfuil  ag  teip  air  an  Ghaeilge  a  chur  ar  bhonn  reachtúil.    Teastaíonn  ó  gach  uile  dhuine  ar  oileán  na  hÉireann  cearta  teanga.  

 

Ceisteanna  le  cur  ar  Iarrthóirí      

1. Dá  dtoghfaí  mar  Fheisire  de  Pharlaimint  na  hEorpa  thú,  an  mbeifeá  toilteanach  nós  a  dhéanamh  agus  Gaeilge  a  labhairt  go  rialta  sa  Pharlaimint?      

2. Mura  bhfuil  tú  sásta  le  caighdeán  do  chuid  Gaeilge  faoi  láthair,  an  dtabharfaidh  tú  faoi  ranganna  nó  faoi  chúrsaí  féinmhúinte  ar  líne  d’fhonn  do  chuid  Gaeilge  a  fheabhsú  ionas  go  mbeadh  do  dhóthain  Gaeilge  agat  chun  ionadaíocht  a  dhéanamh  do  phobal  na  Gaeilge  mar  ba  chuí,  go  háirithe  i  bParlaimint  na  hEorpa?  

 3. An  bhfuil  tú  toilteanach  fógairt  go  poiblí  mar  chuid  de  d’fheachtas  toghcháin  

gur  mian  leat  go  gcuirfí  deireadh  leis  an  maolú  ar  stádas  oifigiúil  na  Gaeilge  san  Aontas  Eorpach  ag  deireadh  na  bliana  2016?  

   

“Má  labhraítear  le  fear  i  dteanga  a  thuigeann  sé,  bainfidh  sé  meabhair  as.  Má  labhraítear  leis  ina  theanga  féin,  

bogfaidh  sé  anás  a  chroí.”  Nelson  Mandela