DIGITALISEREN

•  kopieën  •  binair coderen •  metadata

digitaliseren (overg.; digitaliseerde, h. gedigita-liseerd) in een digitale code overbrengen

DIGITALISEREN?  

BINAIRE CODE  

TEKST  

BEELD: RASTERAFBEELDING  

VIDEO  

BEELD: RGB KLEURMODEL  

KLEUR  & KLEURDIEPTE

RED GREEN BLUE 000000000000000000000000 000000000000000000000001 000000000000000000000010 … 111111111111111111111111 256  * 256 * 256 = 16,7 miljoen combinaties

BEELD: RGB KLEURMODEL  

KLEURDIEPTE

•  Aantal bits gebruikt om een kleur te bepalen

•  Bepalend voor grootte bestand

BEELD: KLEURRUIMTE  

GELUID  

GELUID  

GELUID: ANALOOG SIGNAAL  

GELUID: DIGITAAL SIGNAAL  

bestandsformaten  

DIGITAAL BESTAND  Om  welk  type  bestand  gaat  het?    

Welk  kleurruimte  gebruikt  het  bestand?    

Wat  beeldt  het  bestand  precies  af?    

Hoe  is  het  beeld  opgebouwd?    

De  gecodeerde  a<eelding  zelf.  

RESOLUTIE

•  sample rate (“bemonsteringsfrequentie”) •  uitgedrukt in PPI (beeld) of Hz (geluid) •  bepalend voor bestandsgrootte:

•  Audio: sample rate x2 à bestand x2 •  2D: resolutie x2 à bestand x4

RESOLUTIE •  Beeld

•  Pixels per Inch (PPI) •  Let op met interpolatie!

•  Video •  lineaire pixels: 2K, 4K, 8K •  originele frame rate

•  Audio •  Sample frequency: 48 tot 96 kHz

RESOLUTIE BEREKENEN      

•  1 inch = 2,56 cm •  voorbeeld dia op A4:

21 cm x 300 dpi / 3,6 cm = 1750 ppi •  voorbeeld poster op A4:

21 cm x 300 dpi / 70 cm = 90 ppi

breedte gewenste afdruk x gewenste resolutie afdruk breedte origineel

COMPRESSIE  

•  Afhankelijk van bestandsformaat •  Lossless: geen informatieverlies (bv. LZW, ZIP) •  Lossy: artefacten, kleurverlies (JPEG)

•  Embedded/extern

•  Descriptief: wat is de inhoud van het bestand?

•  Administratief: hoe kan/mag ik het bestand gebruiken?

•  Structureel: hoe is het bestand opgebouwd?

METADATA  

•  moederbestand

•  archiveringsbestand

•  reproductiebestand

•  raadplegingsbestand

KOPIEËN  

“Een moederbestand is een digitale kopie waarvan verder kopieën worden

afgeleid.”

KOPIEËN: MOEDERBESTAND  

“Een  archiveringsbestand  is  een  digitale  kopie  van  het  oorspronkelijke  (digitale  of  analoge)  document  in  de  hoogst  mogelijke  kwaliteit  -­‐  bij  voorkeur  voldoende  hoog  om  het  origineel  in  geval  van  vernie<ging  of  

beschadiging  te  vervangen.    Archiveringsbestanden  worden  gemaakt  wanneer  het  oorspronkelijke  document  te  kwetsbaar  is  om  het  te  kunnen  raadplegen,  of  wanneer  het  verloren  dreigt  te  

gaan.    Ze  worden  bij  voorkeur  bewaard  in  een  beveiligde  

opslagomgeving.”  UF:  preserva<on  master  

KOPIEËN: ARCHIVERINGSBESTAND  

“Een reproductiebestand is een digitale kopie waarvan de kwaliteit voldoende hoog is om de

inhoud van het oorspronkelijke (digitale of analoge) document op een betekenisvolle manier

toegankelijk te maken. Reproductiebestanden worden bij voorkeur bewaard in een beveiligde opslagomgeving en zijn doorgaans

enkel ter beschikking via het intranet van een bewaarinstelling.”

UF: reproduction master, submaster, distributiekopie

KOPIEËN: REPRODUCTIEBESTAND  

“Een  raadplegingsbestand  is  een  digitale  kopie  die  gebruikt  wordt  om  een  document  digitaal  ter  

beschikking  te  stellen.    De  kwaliteit  van  een  raadplegingsbestand  wordt  bepaald  door  de  aard  van  het  gebruik.  De  kwaliteit  is  vaak  veel  

lager  om  de  opslagcapaciteit  en  de  benodigde  bandbreedte  beperkt  te  houden  en  het  document  

makkelijker  raadpleegbaar  te  maken.    Een  raadplegingsbestand  worden  enkel  bewaard  en  beheerd  voor  de  termijn  van  het  beoogde  gebruik.    

 UF:  distribu<on  copy,  access  copy,  raadplegingskopie  

KOPIEËN: RAADPLEGINGSBESTAND  

BEGRIPPEN:

•  Concrete gevallen

•  Do’s & don’ts

•  Minimum standaarden

•  Aanbevolen standaar-den

CEST RICHTLIJNEN  

•  Ik wil mijn fotocollectie digitaliseren

•  Ik wil tekstdocumenten digitaliseren

•  Ik wil geluidsopnames digitaliseren

•  Ik wil video digitaliseren

4 DIGITALISERINGSSCENARIO’S  

•  Beschrijf steeds de collectie die je digitaliseert

•  Maak een moederbestand van voldoende hoge kwaliteit

•  Registreer metadata

•  Maak archiverings-, reproductie en raadplegingsbestanden

DIGITALISEREN IN 4 STAPPEN  

1STE GEBOD: BESCHRIJF DE COLLECTIE

Minimum: •  Beschrijft de (deel)collectie (COMETA) •  Beschrijf het niveau waarop je ontsluit (reeks, stuk)

Aanbevolen: •  Beschrijf volgens het 1-op-1-principe (object, inhoud, representatie) •  Beschrijf het niveau van het digitale bestand (reeks, stuk, onderdeel) •  Beschrijf m.b.v. de standaarden voor:

•  het type collectie (musea, bibliotheek, archief) •  het soort object (tekst, foto, geluid, video)

2DE GEBOD: MAAK EEN MOEDERBESTAND

Algemeen: •  Bewaar een onbewerkte versie van het moederbestand •  Kwaliteitseisen ó doelstellingen digitalisering

•  Toegang tot de inhoud? •  Betrouwbare weergave? •  Substitutie origineel?

•  Infrastructuur & kennis in huis?

2DE GEBOD: MAAK EEN MOEDERBESTAND (TEKST)

Minimum: •  Open en goed gedocumenteerd formaat •  Beeldformaat: TIFF of JPEG2000, soms JPG of PNG, geen PDF! •  Resolutie: ‘punten’&‘openingen’ ↔ 300ppi •  Bitdiepte: 8bit ↔ 24 bit; sRGB ↔ ECIRGB •  Tekstformaat: UTF-8

Aanbevolen: •  TEI •  METS

2DE GEBOD: MAAK EEN MOEDERBESTAND (FOTO)

Minimum: •  TIFF v6.0 Part 1: Baseline Tiff Uncompressed •  Resolutie: 300ppi •  Bitdiepte: 8bit ↔ 24 bit; ECIRGB

Aanbevolen: •  JPEG2000, soms JPG, PNG of GIF, geen PDF!

2DE GEBOD: MAAK EEN MOEDERBESTAND (GELUID)

Minimum: •  Magneetbanden reinigen en correct identificeren! •  Vermijd subjectieve correcties! •  Open en goed gedocumenteerd formaat •  Linear Pulse Code Modulatie: 48kHz-96kHz; 24 bit •  Geen compressie!

Aanbevolen: •  WAV, AIFF, FLAC

2DE GEBOD: MAAK EEN MOEDERBESTAND (VIDEO)

Minimum: •  Magneetbanden reinigen en correct identificeren! •  Vermijd subjectieve correcties! •  Open en goed gedocumenteerd formaat •  Bewaar beeldeigenschappen (frame rate, aspect ration, etc.) •  Geen compressie!

Aanbevolen: •  MXF, AVI, MOV •  MXF/JPEG2000 codering

2DE GEBOD: MAAK EEN MOEDERBESTAND (BESTANDSNAMEN)

Minimum: •  uniek! •  letters •  cijfers •  liggend streepje ( _ ) •  koppelteken (-)

Aanbevolen: •  Betekenisloze namen (UUID) •  Betekenisvolle namen (collectiecode / identificatienummer)

2DE GEBOD: MAAK EEN MOEDERBESTAND (STRUCTUUR)

Minimum: •  gestructureerd tekstbestand (CSV, XML) •  soms in de bestandsnaam (eenvoudige objecten) •  geen mappen!

Aanbevolen: •  XML Schema’s:

•  MPEG DIDL •  METS •  PREMIS

3DE GEBOD: REGISTREER ADMINISTRATIEVE METADATA

‘editievermelding’:

•  Wie heeft het bestand gemaakt en hoe? (technische data)

•  Welke beperkingen rusten op het gebruik ? (rechten data)

•  Hoe moet het bestand bewaard worden? (preserveringsdata)

3DE GEBOD: REGISTREER ADMINISTRATIEVE METADATA

Minimum: •  Selecteer de elementen •  Gestructureerd tekstbestand (CSV, XML) •  Of in de header

Aanbevolen: •  PREMIS •  Identificeer en valideer (DROID, JHOVE)

4DE GEBOD: MAAK BESTANDEN: ARCHIVERING/REPRODUCTIE

Minimum: •  Archivering: Open •  Reproductie: Open en goed ondersteund

Aanbevolen: •  XML/UTF-8 •  TIFF •  JPEG2000 •  WAV/LPCM •  AIFF/LPCM •  FLAC •  MXF/MJPEG2000

4DE GEBOD: MAAK BESTANDEN: RAADPLEGING

Minimum: •  Breed ondersteund •  Gebruikt door je doelgroep

Aanbevolen: •  JPEG2000 •  JPG •  PNG •  PDF •  HTML •  MP3 •  MPEG-2 •  MPEG-4